JAARVERSLAG Bewust, bekwaam, betekenisvol

JAARVERSLAG 2014

Bewust, bekwaam, betekenisvol

JAARVERSLAG 2014 Inhoudsopgave Voorwoord Raad van Toezicht�� 3 Voorwoord College van Bestuur�� 5 Deel 1 Jaarverslag�� 7 Hoofdstuk 1. Organisatie�� 7 1.1 Terra�� 7 1.2 Organisatie �� 7 1.3 Identiteit, visie, missie en besturingsfilosofie �� 8 1.4 Strategische beleidsdoelen ��10 1.5 Leerlingenaantallen ��10

Hoofdstuk 2. Kwaliteit�� 11 2.1 Onderwijsontwikkelingen�� 11 2.2 Zorgbeleid�� 17 2.3 Onderwijskwaliteit��19 2.4 Beoordeling��20 2.5 Samenwerkingsverbanden��28 2.6 Projecten�� 30

Hoofdstuk 3. Leeromgeving��33 3.1 Internationalisering en culturele diversiteit ��33 3.2 Arbo- en veiligheidsbeleid ��35 3.3 Huisvesting & Facilitair ��35 3.4 Digitalisering ��36

Hoofdstuk 4. Medewerkers��38 4.1 Onze medewerkers��38 4.2 Professionalisering��39 4.3 Gezondheidsmanagement�� 40

Hoofdstuk 5. Financiën��41 5.1 Jaarrekening��41 5.2 Begroting 2015��43 5.3 Continuïteit �� 44 5.4 Risicoanalyse��48 5.5 Treasury��49 5.6 Helderheid in de bekostiging van het beroepsonderwijs en de volwassenen educatie�� 51

Deel 2 Jaarrekening ��52 Deel 3 Overige gegevens ��74 Bijlagen ��78 NB. In dit jaarverslag wordt telkens gesproken over Terra in plaats van AOC Terra. Dit is een gevolg van de invoering van de nieuwe naam en huisstijl per 1 januari 2015.

2

JAARVERSLAG 2014 VOORWOORD RAAD VAN TOEZICHT

gesproken. Doel van deze gesprekken is ‘enige voeling’ te hebben met de medewerkers van de organisatie. Om dezelfde reden zijn leden van de Raad van Toezicht ook regelmatig aanwezig geweest bij informele personeelsbijeenkomsten. Ook heeft een extra bijeenkomst tussen het College van Bestuur en de Raad van Toezicht plaatsgevonden over de ontstaansgeschiedenis van de organisatie.

Wij bieden u hierbij het jaarverslag van 2014 van Terra aan. De jaarrekening is vastgesteld door het College van Bestuur en gecontroleerd door KPMG Accountants N.V. Na advies van de auditcommissie hebben wij het voorgenomen besluit tot vaststelling van het jaarverslag en de jaarrekening door het College van Bestuur goedgekeurd.

De auditcommissie is in aanwezigheid van het College van Bestuur vijf keer bijeen geweest. De belangrijkste onderwerpen waren het vaststellen van de jaarrekening 2013, goedkeuring van de begroting 2015 en grote investeringen. De auditcommissie heeft daarnaast een aantal malen met het College van Bestuur gesproken over het voornemen om nieuwbouw in Emmen te realiseren. De auditcommissie en ook de voltallige Raad van Toezicht steunde het voornemen en heeft afspraken met het College van Bestuur gemaakt over de voorbereidingen in de planfase en aan welke voorwaarden voldaan moet zijn alvorens akkoord te kunnen gaan.

Het jaar 2014 was in veel opzichten een enerverend jaar met veel mooie ontwikkelingen. Zo werd in september een prachtig nieuw schoolgebouw geopend in Eelde. Een modern gebouw dat helemaal voldoet aan de visie op leren anno 2014, waarmee de school klaar is voor de toekomst. In het jaarverslag 2013 werd al melding gemaakt van de ideeën over een nieuwe organisatiestructuur. In 2014 zijn deze ideeën verder uitgewerkt en geconcretiseerd. Dit onderwerp en de gehele transitie van de organisatie stonden iedere vergadering van de Raad van Toezicht op de agenda. De Raad juicht de veranderingen toe en is positief over de wijze waarop de transitie wordt geleid door het College van Bestuur. Dat dit spannend is voor alle betrokkenen en onzekerheden met zich meebrengt, spreekt voor zich. Iedere vergadering werd besproken welke effecten dit heeft op de medewerkers. De Raad staat volledig achter de doelstelling van de transitie, namelijk verantwoordelijkheden zo diep mogelijk in de organisatie beleggen en een slagvaardig management realiseren. En dat alles met als doel om leerlingen en studenten zo veel mogelijk uit te dagen om te ontdekken waarvoor ze staan, wat hen drijft en waarin ze goed zijn. Naast het toezicht houden op de ‘technische’ zaken die te maken hebben met een grote organisatie- en cultuurverandering zoals de transitie, fungeert de Raad hierin ook als klankbord van het College van Bestuur. Verder kwam van twee leden van de Raad van Toezicht de zittingstermijn ten einde, traden drie nieuwe leden toe en verliet aan het eind van 2014 de voorzitter van het College van Bestuur de organisatie. De Raad van Toezicht bestond in de eerste helft van 2014 uit vijf personen. Omdat op 1 augustus 2014 de tweede en laatste termijn van twee leden zou eindigen is in het voorjaar een sollicitatieprocedure gestart. Met het oog op de transitie die gaande is binnen de organisatie, is ervoor gekozen om drie nieuwe leden aan de Raad toe te voegen. Naast geschiktheid voor een toezichthoudende rol bij Terra was de sollicitatiecommissie van mening dat hun specifieke ervaring en expertise meerwaarde moest hebben voor de organisatie.

De Raad heeft in 2014 met een positief kritische houding gekeken naar de financiële situatie. De Raad heeft het College van Bestuur het vertrouwen gegeven en tevens de opdracht om binnen de begroting te werken. De Raad heeft regelmatig met het College van Bestuur gesproken over hoe de begrotingsdiscipline en het eigenaarschap van de budgethouders binnen de organisatie verbeterd kan worden en over hoe verantwoordelijkheden met betrekking tot financiën en bedrijfsvoering beter belegd kunnen worden. Enerzijds vraagt de Raad meer sturing hierin, anderzijds begrijpt de Raad ook dat dit een proces is en de gewenste situatie niet van de ene op de andere dag gerealiseerd is. Tussen de Raad van Toezicht en het College van Bestuur zijn goede gesprekken gevoerd over deze processen, waarbij de Raad ook als sparringpartner voor het College van Bestuur fungeerde. De remuneratiecommissie is regelmatig in gesprek geweest met het College van Bestuur. Vanzelfsprekend heeft de remuneratiecommissie met de afzonderlijke leden van het College van Bestuur gesproken over hun functioneren, maar ook het vertrek van de voorzitter College van Bestuur, Roel Schilt, per 31 december was een belangrijk onderwerp in 2014. Als gevolg van zijn vertrek werd met het lid College van Bestuur, Astrid Berendsen, gesproken over haar ambities en dat resulteerde in het voornemen en vervolgens het besluit van de Raad van Toezicht om het lid College van Bestuur te benoemen als voorzitter College van Bestuur per 1 januari 2015. Ook heeft de Raad besloten een nieuw lid College van Bestuur te werven en daarvoor een werving- en selectiebureau in te schakelen. De wervingsprocedure is gestart in 2014 en wordt in het voorjaar van 2015 afgerond.

De Raad van Toezicht heeft vijf keer in formele zin en drie keer in informele zin (op vestigingen) vergaderd. In informele zin heeft de Raad van Toezicht in aanwezigheid van het College van Bestuur drie keer met directeuren en vertegenwoordigers van de medezeggenschapsorganen

3

JAARVERSLAG 2014

opbrengsten en inspectie-arrangementen, krimp en de mogelijke gevolgen en risico’s, entreeonderwijs, passend onderwijs, platform mbo-v(s)o in de provincie Groningen; • personeel: ziekteverzuim, professionalisering, mobiliteit; • bedrijfsvoering: begroting 2015, jaarverslag 2013, kaderbrief 2014-2015, begrotingsbrief 2015; • transitie Onderwijsgroep Noord: nieuwe organisatiestructuur, (her)ontwerp bestuursbureau; • organisatie: werving + benoeming nieuwe leden Raad van Toezicht, instellen commissie Kwaliteitszorg Raad van Toezicht, vertrek voorzitter College van Bestuur, benoeming nieuwe voorzitter College van Bestuur, werving lid College van Bestuur; • good governance: toezichtskader Raad van Toezicht, WNT; • huisvesting: nieuwbouw Terra Emmen; • ICT: DDoS problematiek.

In verband met de nieuwe samenstelling van de Raad van Toezicht heeft de Raad besloten in 2014 geen zelfevaluatie uit te voeren, hoewel veel van de onderwerpen die daarbij aan de orde zouden zijn gekomen wel zijn besproken bij het opstellen van het profiel Lid College van Bestuur. We hebben dit onderwerp op de agenda gezet voor het najaar van 2015. De Raad heeft besloten om met ingang van 2015 een commissie Kwaliteitszorg binnen de Raad in het leven te roepen. Het betreft hier kwaliteitszorg in brede zin. Vanzelfsprekend gaat het om de kwaliteit van het onderwijs, maar het gaat ook over de kwaliteit van de organisatie. De commissie zal starten met het afbakenen van het aandachtsgebied en het opstellen van een werkagenda. In de bijlage achterin dit jaarverslag kunt u meer lezen over de samenstelling van de Raad van Toezicht en de commissies.

De Raad van Toezicht ziet met vertrouwen het volgende jaar tegemoet.

In 2014 zijn enkele ontwikkelingen voortgezet. Tijdens de informele bijeenkomsten heeft de Raad zich verdiept in een aantal actuele thema’s in het onderwijs, namelijk Focus op Vakmanschap, Krimp en Entreeonderwijs. De volgende onderwerpen zijn aan bod geweest in 2014: • onderwijs: kwaliteit van de onderwijsinstellingen, zoals

Groningen, 19 juni 2015 Namens de Raad van Toezicht, Elly Pastoor-Meuleman, voorzitter

4

JAARVERSLAG 2014 VOORWOORD

identiteitsbewijs en onze besturingsfilosofie. Dit betekent dat het bestuursbureau wordt herontworpen, waarbij de ondersteuning aan de medewerkers op de vestigingen centraal staat. Samen met directeuren van de scholen en medewerkers van het bestuursbureau zijn leidende principes ontwikkeld die richtinggevend zijn voor het herinrichten van het bestuursbureau. De bijpassende managementstructuur van het bestuursbureau zal aansluiten bij die van de onderwijsstichtingen. Aan het eind van 2014 heeft het College van Bestuur de advies- en instemmingsaanvraag voor de managementstructuur van het bestuursbureau, het veranderverhaal, het bijbehorende spoorboekje en de financiële onderbouwing, voorgelegd aan de Ondernemingsraad van het bestuursbureau.

Het jaar 2014 was wederom een belangrijk jaar, met veel ontwikkelingen. Bij al die ontwikkelingen stond en staat de leerling centraal. We willen een pedagogisch klimaat creëren waarin onze leerling zijn of haar talenten optimaal kan ontwikkelen en zich veilig voelt. Hoe we dit gedaan hebben en wat de resultaten zijn, kunt u lezen in dit jaarverslag. Om onze leerlingen nog beter te kunnen begeleiden, moet je ook weten wie jezelf bent. Daarom werken we vanuit onze identiteit: wie zijn we, waar staan we voor en wat beloven we aan onze leerlingen? Het antwoord op deze vragen hebben we in 2013 beschreven in ons identiteitsbewijs. We hebben gekozen voor de kernwaarden ‘gemeenschappelijk versterkend’ en ‘bewust persoonlijk’.

De directeuren en teamleiders van Terra hebben samen met het College van Bestuur en met ondersteuning van de staf hun strategisch beleidsplan voor de komende vier jaar opgesteld. We willen adequaat kunnen inspelen op landelijke en regionale ontwikkelingen: vraagstukken als krimp, bezuinigingen en opdrachten van de landelijke overheid, zoals Passend Onderwijs, Focus op Vakmanschap en Leraar 2020. Deze ontwikkelingen doen een sterk beroep op het gezamenlijk zoeken naar oplossingen. Onze krachten bundelen en samenwerken. Gemeenschappelijk versterkend. Samenwerking tussen alle vestigingen binnen Onderwijsgroep Noord en samenwerken binnen de stichtingen in de regio. Dit betekent ook samenwerking met onze regionale partners: collega-onderwijsinstellingen, organisaties en bedrijven. Het adequaat in kunnen spelen op landelijke en regionale ontwikkelingen in combinatie met onze ambities wordt beschreven in het strategisch beleidsplan van Terra. Het strategisch beleidsplan van Terra zal klaar zijn in februari 2015. Het strategisch beleidsplan wordt gevoed vanuit het identiteitsbewijs en datgene wat we voor onze leerlingen willen betekenen. In het plan staan de strategische ambities beschreven en wordt beschreven op welke wijze we deze ambities willen gaan halen.

Dit identiteitsbewijs vormde de basis voor de nieuwe besturingsfilosofie, waarbij we de verantwoordelijkheden leggen daar waar beïnvloeding plaatsvindt, zo diep mogelijk in onze organisatie. In het verlengde hiervan hebben we bouwstenen ontwikkeld voor leiderschap op alle niveaus in de organisatie. Wij willen al onze medewerkers toerusten om de belofte aan onze leerlingen te realiseren, binnen de lerende organisatie die Terra wil zijn. We willen alle mogelijkheden benutten om van elkaar te leren, om alle aanwezige kennis en kunde binnen onze organisatie te delen. Op deze manier zijn identiteit en handelen onlosmakelijk met elkaar verbonden. Natuurlijk willen we uitvoeren wat verwoord staat in ons identiteitsbewijs en in onze besturingsfilosofie. Hiervoor hebben we onder andere een goede besturings- en managementstructuur nodig. In 2014 hebben we samen met de directeuren en de coördinerend bestuursadviseurs het nieuwe ontwerp van ons besturingsmodel ontwikkeld. In het voorjaar van 2014 heeft het College van Bestuur een voorgenomen besluit genomen over dit nieuwe besturingsmodel, na overleg met de Raad van Toezicht. Vlak voor de zomer heeft het College van Bestuur de advies- en instemmingsaanvraag inzake het nieuwe besturingsmodel en de plaatsingsprocedure voor de nieuw te benoemen regiodirecteuren, inclusief het veranderverhaal, het bijbehorende spoorboekje en de financiële onderbouwing, voorgelegd aan de Ondernemingsraad van Terra. Gedurende een betekenisvol half jaar heeft het College van Bestuur regelmatig overleg gevoerd met de Ondernemingsraad over de advies- en instemmingsaanvraag. Begin 2015 wordt de reactie van de Ondernemingsraad verwacht.

Sinds ruim twee jaar werken de bestuurders van v(s)o en mbo samen op maatschappelijke thema’s zoals demografische krimp en Entree onderwijs, in een platform in de provincie Groningen. De bestuurders nemen bij deze thema’s hun verantwoordelijkheid om het onderwijs duurzaam en betekenisvol in de provincie Groningen vorm te blijven geven. Dit vraagt van een ieder: over de eigen schaduw heenstappen en vanuit de leerling denken en handelen. Op een goede manier vindt hierover overleg plaats en houden de bestuurders elkaar scherp. Het jaar 2014 stond in het teken van de voorbereidingen bij het mbo van Terra in het kader van Focus op Vakmanschap. De voorbereidingen in het mbo zijn binnen Terra met alle directeuren en verschillende teamleiders

Ook het bestuursbureau werkt vanuit de belofte die we hebben gedaan aan onze leerlingen in het

5

JAARVERSLAG 2014

voorbereidingen hiervoor. In 2014 is de aanzet gegeven tot wijziging in de samenstelling van het College van Bestuur. Op 31 december 2014 heeft de voorzitter van het College van Bestuur, Roel Schilt, afscheid genomen van de organisatie. Ondergetekende werd benoemd als voorzitter van het College van Bestuur per 1 januari 2015. In 2014 is een procedure gestart voor werving van een nieuw lid College van Bestuur. In verband met de op handen zijnde wijzigingen in de samenstelling van het College van Bestuur heeft in 2014 geen zelfevaluatie plaats gevonden. Wel is het functioneren van de leden van het College van Bestuur besproken met de remuneratiecommissie van de Raad van Toezicht. Hierbij dank ik alle medewerkers zeer voor hun inzet en inspanningen voor onze leerlingen.

in werkgroepen gedaan. De grootste uitdagingen waren het inregelen per 1 augustus 2014 van het cascademodel met de nieuwe bekostiging, de intensivering en verkorting van de opleidingen en de start van de Entree-opleidingen. Door een ieder is hier hard aan gewerkt met het resultaat dat in augustus de invoering van Focus op Vakmanschap volgens afspraak kon starten. In het kader van de vernieuwingen in het vmbo, worden de beroepsgerichte programma’s in het vmbo vernieuwd. De nieuwe programma’s worden eenvoudiger en duidelijker en sluiten straks beter aan op de actualiteit. Daardoor worden leerlingen beter voorbereid op hun vervolgopleiding en toekomstige beroep. Ruim dertig afdelingsprogramma’s worden in 2016 vervangen door tien profielen, bestaande uit gemeenschappelijke vakken en beroepsgerichte profielen keuzevakken. Deze profielen maken het mogelijk onderwijs op maat aan de leerling aan te bieden en optimale leerlijnen naar het mbo vorm te geven. In 2014 is binnen geheel Onderwijsgroep Noord door middel van een werkgroep gewerkt aan de

Groningen, 19 juni 2015 Astrid Berendsen, voorzitter College van Bestuur

6

JAARVERSLAG 2014

DEEL 1 JAARVERSLAG 1 ORGANISATIE

1.1 Terra

1.2 Organisatie

Terra is een opleidingscentrum dat praktijkonderwijs, vmbo-groen, het Groene Lyceum, mbo en volwassenenonderwijs (TerraNext) aanbiedt in de provincies Drenthe, Groningen en Friesland. Onze opleidingen hebben een ‘groen karakter’, wat inhoudt dat de opleidingen te maken hebben met groen, voeding, dier, natuur & milieu.

GOVERNANCE Terra is een organisatie voor Beroepsonderwijs en Volwassenen Educatie (BVE) en daarmee een instelling die publieke taken uitvoert met door de rijksoverheid beschikbaar gestelde middelen. In de bestuurlijke verhoudingen met de rijksoverheid heeft Terra een grote mate van autonomie om deze taken uit te voeren. De rijksoverheid is verantwoordelijk voor de kwaliteit, toegankelijkheid en doelmatigheid van het stelsel, de weten regelgeving, de kaders en randvoorwaarden. Terra is als maatschappelijke onderneming verantwoordelijk voor de prestaties met betrekking tot de publieke taken in de regio en de horizontale en verticale verantwoording die daarover moet worden afgelegd. Bestuurlijke autonomie gaat hand in hand met verantwoording afleggen en toezicht houden. Onderwijsinstellingen moeten daarom voldoen aan de eisen van goed bestuur, intern toezicht en verantwoording. Het interne toezicht wordt bij Terra uitgeoefend door de Raad van Toezicht. Naarmate de instellingen hun ‘corporate governance’ beter in orde hebben, kan het toezicht vanuit de rijksoverheid worden beperkt, zonder ooit geheel te verdwijnen. Er moet sprake zijn van een goede balans tussen intern toezicht, bestuur, verantwoording en extern toezicht. In de statuten van Terra is rekening gehouden met de bepalingen van de ‘Governance Code BVE’. In verband hiermee zijn tevens reglementen vastgesteld voor de Raad

Terra heeft 12 vestigingen. Mbo-opleidingen worden aangeboden in Assen, Emmen, Groningen, Meppel en Winschoten, vmbo-groen-opleidingen in Assen, Eelde, Emmen, Meppel, Oldekerk, Winsum en Wolvega. Het Groene Lyceum wordt aangeboden in Assen, Eelde, Emmen, Meppel, Winsum en Wolvega. Praktijkonderwijs wordt aangeboden in Winsum. Het volwassenenonderwijs (TerraNext), tenslotte, wordt – geregisseerd vanuit Eelde verzorgd op één van onze vestigingen of bij een bedrijf of instelling ‘in company’. Terra maakt samen met het Dollard College en rsg de Borgen deel uit van Onderwijsgroep Noord.

7

JAARVERSLAG 2014

Bestuur dit proces zorgvuldig wilde doorlopen heeft regelmatig overleg plaatsgevonden tussen beide partijen waarbij ook alle vragen, adviezen en reacties schriftelijk zijn vastgelegd. De ondernemingsraad van Terra heeft positief geadviseerd op de organisatiewijziging en ingestemd met de selectieprocedure. Begin 2015 zal de plaatsingsprocedure worden uitgevoerd en afgerond. Ook zal in 2015 verdere uitvoering worden gegeven aan de transitie. Naast de wijziging van de managementstructuur bestaat de transitie uit een cultuurverandering. Deze is in 2014 ingezet en zal in 2015 meer prioriteit krijgen.

van Toezicht en het College van Bestuur. Daarnaast is een regeling inzake het omgaan met een vermoeden van een misstand (klokkenluiderregeling) vastgesteld. De Raad van Toezicht kent een remuneratiecommissie en een auditcommissie. Daarmee zijn voor de Raad van Toezicht de belangrijkste randvoorwaarden voor het adequaat uitoefenen van haar toezichthoudende taak gecreëerd. ORGANISATIE- EN MANAGEMENTSTRUCTUUR In 2014 is Terra verder gegaan met het aanpassen van de organisatie- en managementstructuur aan het identiteitsbewijs en de besturingsfilosofie van de organisatie. Zoals in het jaarverslag van 2013 werd vermeld, kan het bestaande besturingsmodel onvoldoende slagvaardig en daadkrachtig inspelen op in- en externe ontwikkelingen. Dit maakt het noodzakelijk om van een sterk centraal gestuurde organisatie te gaan naar een organisatie met meer onderlinge participatie, die de verantwoordelijkheden en het eigenaarschap van problemen laag in de organisatie heeft belegd. Het College van Bestuur is veelvuldig in gesprek geweest met alle betrokken partijen (leidinggevenden, Raad van Toezicht, medezeggenschapsorganen en medewerkers) over mogelijke scenario’s. Dit heeft geresulteerd in concrete voorstellen voor een managementstructuur die bestaat uit vier regiodirecteuren bij Terra. De vormgeving van de managementstructuur en de selectieprocedure voor het vormen van de regiodirectie zijn aan de Ondernemingsraad voorgelegd. Omdat het College van

ORGANOGRAM

1.3 Identiteit, visie, missie en besturingsfilosofie IDENTITEIT In 2013 hebben het College van Bestuur, de directeuren en de coördinerend bestuursadviseurs de identiteit van Onderwijsgroep Noord besproken. Het resultaat hiervan is het vertrekpunt voor de (hernieuwde) identiteit van Terra, die in mei 2014 is vastgesteld en vastgelegd in een zogenaamd identiteitsbewijs. Kort samengevat houdt dit in: • we willen mensen laten ontdekken wat belangrijk en waardevol voor hen is; • we ‘zien’ mensen; • we verbinden ons aan onze belanghebbenden;

Raad van Toezicht College van Bestuur

Bestuursbureau

vmbo-groen

Het Groene Lyceum

Praktijkonderwijs

mbo

TerraNext

Assen Eelde Emmen Meppel Oldekerk Winsum Wolvega

Assen Eelde Emmen Meppel Winsum Wolvega

Winsum

Assen Emmen Groningen Meppel Winschoten

Eelde

8

JAARVERSLAG 2014 burger in onze samenleving (een leven lang leren). Dat geldt voor onze leerlingen en voor onze medewerkers.

• we zoeken anderen op en stellen hun belang voorop; • we zijn bewust, bekwaam, betekenisvol; • gemeenschappelijk versterkend: gericht werken aan oplossen van gemeenschappelijke vraagstukken; • bewust persoonlijk: elkaar kennen en erkennen, weten wat je voor elkaar kunt betekenen.

MISSIE Wij helpen jongeren en volwassenen om een waardevol leven te leiden, zowel in hun eigen ogen als in de ogen van anderen. Wij helpen hen om succesvol te zijn in de samenleving, in het vervolgonderwijs en in het beroep van hun keuze. Een belangrijk onderdeel van onze rol is dat wij hen zelf leren ontdekken, keuzes maken en kansen zien. Wij begeleiden hen daarbij en rusten hen zo goed mogelijk toe om hun doelen te bereiken. We zijn trots op onze onderwijstraditie en ervaring. We laten mensen ontdekken en bepalen wat waardevol en belangrijk voor hen is. Terra neemt geen genoegen met de rol van traditionele (beroeps)opleider, hoe goed we dat ook doen. Onderwijs is meer dan kennis en vaardigheden overbrengen. We dagen jongeren ook uit om betekenisbewust te worden. Hiermee bedoelen we dat leerlingen die afkomstig zijn van Terra bekwame (vak) mensen zijn, die bovendien weten welke bijzondere waarde ze voor anderen kunnen en willen hebben. We drukken deze missie uit in onze merkbelofte: bij Terra worden mensen bewust, bekwaam en betekenisvol.

VISIE Onze visie op de relatie tussen samenleving en onderwijs Een school draagt bij aan de wereld van morgen. In die wereld nemen de functie en het belang van groen voor de samenleving steeds verder toe. Dit vraagt om een nieuwe groene economie, waarin balans is tussen economie, milieu en het welzijn van de mens. Terra draagt met haar groene onderwijs hieraan bij. De school heeft echter niet per definitie antwoord op elk (nieuw) maatschappelijk vraagstuk. Iedereen moet weten wat ze van onderwijsinstellingen mogen verwachten en wat niet. Wij willen onderwijs zien dat de regie neemt en haar rol duidelijk maakt. Onderwijs dat ambitieus en realistisch tegelijkertijd is. Onderwijs dat anderen aanspreekt op hun deel van de verantwoordelijkheid in het bereiken van gemeenschappelijke doelen. En we willen scholen zien die anticiperen op ontwikkelingen. Om dit te bereiken is een voortdurende open dialoog nodig met onze partners in de regio. Letterlijk en figuurlijk de deuren openzetten zodat er wederzijds begrip ontstaat en inzicht in de vraagstukken waarvoor wij gezamenlijk staan. Wij willen van onze partners leren en ook onze kennis delen. Op deze manier kunnen wij de regio versterken. De verbinding tussen onderwijs, overheid en bedrijfsleven zorgt ervoor dat opleiden en innoveren goed samen gaan. Groene kennis en kunde zijn essentieel voor een gezonde economie. Terra als centrale plaats in de ontwikkeling van mensen in de brede zin van het woord. We begeleiden jongeren en volwassenen en geven hen voldoende bagage mee voor een zinvol bestaan. Als we daarin slagen heeft ons onderwijs de plek in de samenleving die het in onze ogen verdient en hoort te hebben. Onze visie op onderwijs We willen onderwijs zien dat de toon zet waar het gaat om leren, talentontwikkeling en het vinden van antwoorden op maatschappelijke vraagstukken. Wij willen betekenisvol onderwijs zien, onderwijs dat geen andere grenzen accepteert dan de grenzen van de ambities en talenten van mensen die aan haar worden toevertrouwd. Betekenisvol onderwijs dat (jonge) mensen uitdaagt om te ontdekken waarvoor ze staan, wat hen drijft, waarin ze goed zijn en wat ze waard zijn. Steevast vanuit de overtuiging dat iedereen iets wil en kan betekenen voor anderen. Zo creëert onderwijs mede de voorwaarden voor mensen om waardevol te zijn en te kunnen presteren: in hun persoonlijke leven, in hun professionele leven en als

BESTURINGSFILOSOFIE Vanuit identiteit is de besturingsfilosofie vastgesteld. Waar in ons identiteitsbewijs nadrukkelijk de leerling centraal staat, geldt in het verlengde daarvan dat in onze besturingsfilosofie de medewerker centraal staat. Wat hebben onze medewerkers nodig om de belofte aan de leerling waar te maken? • Centraal staat de professional, in zijn betekenis voor leerlingen: medewerkers zijn zich bewust van hun drijfveren, passie en mogelijkheden; • Verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in de organisatie: de medewerker krijgt professionele ruimte om bewust, bekwaam, betekenisvol te handelen. De verantwoordelijkheden worden zo ‘laag’ mogelijk in de organisatie belegd, daar waar de beïnvloeding mogelijk is; • Samen werken = samen sterker; • Inspirerend en coachend leiderschap: management creëert condities waaronder medewerkers hun verantwoordelijkheid kunnen waarmaken; • Professionaliseren is een verantwoordelijkheid van iedere medewerker; • Talentontwikkeling; • Een heldere verantwoordelijkheidsverdeling. Centraal wordt het ‘wat’ vastgesteld, decentraal het ‘hoe’.

9

JAARVERSLAG 2014 1.5 Leerlingaantallen

HERPOSITIONERING Het College van Bestuur en het managementteam hebben in 2014 gekozen voor een herpositionering en nieuwe huisstijl van Terra. Het is een markeerpunt van een aantal ontwikkelingen: • Re-branding als gevolg van de nieuwe vastgestelde merkbelofte bewust, bekwaam en betekenisvol en de kernwaarden: gemeenschappelijk versterkend en bewust persoonlijk. • Versterken van de doorlopende leerlijn en de mogelijkheid tot leven lang leren bij Terra. • Terra als kennismakelaar in de regio. • Groen is meer dan agrarisch. AOC is te smal om de lading van ons huidige onderwijs te dekken. Ook zijn er functionele redenen aan te wijzen waarom de huidige stijl niet meer voldoet: • Terra heeft een diffuus merkenstructuur. Alle onderwijsvormen zijn apart gepositioneerd. Dit heeft geleid tot vijf verschillende merken: Praktijkonderwijs, vmbo, het Groene Lyceum, mbo, TerraNext (en mogelijk ook TerraStart), die zich in de communicatie niet tot elkaar verhouden. Bovendien is Terra als koepel in de huidige communicatie naar de achtergrond gedrukt. Er is geen mogelijkheid tot kruisbestuiving, elkaar sterker maken. • Door eenheid in de huisstijl kan er bespaard worden op de kosten voor communicatiemiddelen en de inzet van media. • Het logo en de corporate huisstijl zijn redelijk gedateerd (meer dan 20 jaar oud). Communicatiebureau GH+O uit Leeuwarden heeft een voorstel gedaan voor de nieuwe positionering en een creatieve uitwerking (de huisstijl). Het managementteam is in juni met dit voorstel akkoord gegaan en heeft besloten tot invoering per 1 januari 2015.

2013-2014

2014-2015

Vmbo

2.640

2.813

Lwoo

1.329

1.283

PrO

135

145

BOL

1.746

1.804

BBL

404

408

6.254

6.453

2013-2014

2014-2015

Terra Emmen MBO

378

375

Terra Groningen MBO

986

1.017

Terra Meppel MBO

376

386

Terra Assen MBO

86

88

Terra Winschoten MBO

24

39

TerraNext

300

307

Terra Assen VO

822

850

Terra Eelde VO

474

478

Terra Emmen VO

665

673

Terra Meppel VO

33

783

Terra Oldekerk VO

03

460

Terra Winsum VO

650

706

Terra Wolvega VO

257

291

6.254

6.453

Leerlingen per opleiding/leerweg

Totaal

Leerlingen per vestiging

Totaal

1.4 Strategische beleidsdoelen STRATEGISCHE KOERS Vanuit de hernieuwde identiteit is de verbinding gemaakt naar de strategische koers voor de komende vier jaar. Sinds medio 2014 is besproken in welke richting Terra zich de komende jaren wil ontwikkelen. Het managementteam heeft een aantal ambities geformuleerd. In een bijeenkomst in september zijn deze ambities en de doelstellingen voor 2015-2019 besproken met de adjunctdirecteuren en teamleiders. Eind 2014 was de strategische koers nog niet vastgesteld.

10

JAARVERSLAG 2014

2 KWALITEIT

2.1 Onderwijsontwikkelingen

Toekomst Voortgezet Onderwijs provincie Groningen’ getekend. Met dit manifest kijken bestuurders tien jaar vooruit. Zij constateren daarbij dat er tal van ontwikkelingen op het voortgezet onderwijs afkomen die het nodig maken om tijdig stappen te zetten en beslissingen te nemen, bijvoorbeeld dalende leerlingenaantallen. De schoolbestuurders, verenigd in het Bestuurlijk Platform VO-MBO Groningen hebben afgesproken om niet meer afzonderlijk, maar samen te zoeken naar oplossingen. Goed onderwijs voor alle leerlingen in de provincie Groningen is daarbij het uitgangspunt.

KRIMP

Krimp heeft tot gevolg dat er minder leerlingen komen en dus ook minder inkomsten. Scholen worden hierbij voor de opgave geplaatst om met minder middelen toch goed onderwijs te verzorgen. Dit is een lastig vraagstuk; de kerntaak van de school blijft immers het verzorgen van kwalitatief goed onderwijs. Ook Terra wordt geconfronteerd met krimp. In 2014 zijn de effecten van krimp voor Terra doorgerekend. In maart 2014 is een conceptdocument verschenen hoe hierop te anticiperen. Niks doen is geen optie. Maar dit anticiperen moet wel doordacht gebeuren, waarbij we ‘doordacht’ definiëren als: de leerling centraal, respectvol naar de medewerker, met oog voor de kwaliteit van het onderwijs en binnen de beschikbare financiële ruimte. Uit deze opsomming blijkt reeds het integrale karakter. Het gaat om goed onderwijs, het heeft betrekking op het personeelsbeleid en last but not least is het financiële kader ook relevant. Binnen het bestuursbureau wordt nu beleid voorbereid om op een adequate wijze op de krimp te anticiperen. Wij beogen vanuit dit beleid Terra optimaal te kunnen begeleiden in het anticiperen op de krimp.

Leren en ICT Het gebruik van ICT in het onderwijs is binnen Terra in ontwikkeling en verloopt per school op eigen wijze. Binnen Terra-vmbo is, naast ondersteuning vanuit het bestuursbureau, ook een externe adviseur betrokken bij de implementatie van ICT-gebruik in het onderwijs. De ontwikkelingen zijn onder te verdelen in de volgende aandachtsgebieden: • Visie op leren; • Keuze voor een device; • Leermiddelenbeleid; • Gebruik maken van de ELO; • Gebruik maken van een leerlingvolgsysteem; • Deskundigheidsbevordering docenten. Binnen Terra-vmbo is het afgelopen jaar een gezamenlijke visie op leren met behulp van ICT geformuleerd. Vanuit deze visie zal het verwerven van de ICT-geletterdheid bij

ONDERWIJSONTWIKKELINGEN VO

Onderwijsmanifest Op 21 februari 2014 hebben de bestuurders van nagenoeg alle VO-scholen in de provincie Groningen het Onderwijsmanifest Groningen genaamd ‘Kwaliteit en

11

JAARVERSLAG 2014 Binnen pilots maken we de verbinding tussen de inzichten en producten die zijn ontwikkeld rond opbrengstgericht werken en de ervaringen binnen het project Groen Proeven rond de versterking van het schoolexamen beroepsgericht. Door middel van een proeve van bekwaamheid (PvB) in het vmbo worden er op een competentiegerichte wijze schoolexamens afgenomen die zijn opgenomen in het programma van toetsing en afsluiting. De PvB’s dagen de leerling uit te laten zien dat hij of zij competent is: “Ik kan iets en ik weet waarom”. De inhoud van de proeve is voor alle leerwegen gelijk, maar door verschillende taken en rollen is er binnen de proeve te differentiëren naar leerling-niveau. De doorgaande leerlijn richting het mbo is een belangrijk aandachtspunt binnen Groen Proeven. Het mbo toetst competenties al langer, onder meer met PvB’s en reflectiegesprekken. Door deze kennismaking met PvB’s in het vmbo kunnen we de kloof tussen vmbo en mbo verkleinen. De PvB’s worden bewust ingezet voor resultaatgerichte ontwikkeling van leerlingen als voorbereiding op het cspe, mbo en persoonlijke leerdoelen. Door middel van de OGW-cyclus, gebaseerd op de PDCA-cyclus, werken we systematisch aan opbrengstgericht werken.

leerlingen én docenten en de digitale didactiek verder worden uitgewerkt. In 2015 starten alle vestigingen met een pilot. Alle vestigingen hebben een plan van aanpak voor de voorbereiding van de pilot ‘ICT-rijke leeromgeving’ gemaakt en aan elkaar gepresenteerd. Tevens wordt in de plannen aandacht besteed aan hoe de reflectie op de leermiddelenmix, logischerwijze verbonden aan de pilot, plaats zal vinden. Ook is op alle scholen een leerlingvolgsysteem en een elektronische leeromgeving (ELO) in gebruik. De ELO maakt het mogelijk om leeractiviteiten te arrangeren en kan worden gebruikt als ondersteuning bij maatwerk, differentiatie en het analyseren van leerlinggegevens. De leerlingvolgsystemen worden binnen Terra gebruikt om met ouders en leerlingen te communiceren over de studievoortgang. Zicht krijgen op de wijze waarop docenten gebruik maken van de mogelijkheden van de ELO, apps en andere digitale hulpmiddelen en in het kaart brengen van de hiervoor benodigde competenties van docenten, zijn zaken die volop in ontwikkeling zijn. Het scholingsaanbod van de OGN-Academie ten aanzien van digitale didactiek is nog beperkt. Vernieuwing beroepsgerichte examenprogramma’s In opdracht van het ministerie van OCW zijn in het vmbo de beroepsgerichte examenprogramma’s vernieuwd. Het doel is om aantrekkelijke, herkenbare en overzichtelijke programma’s te ontwikkelen, die beter aansluiten op het vervolgonderwijs en de beroepspraktijk. Er komt een systeem van beroepsgerichte profielvakken (bestaande uit 4 modulen) en beroepsgerichte keuzevakken. In augustus 2014 is het concept examenprogramma gepubliceerd en in december is de concept syllabus gepubliceerd. In mei 2018 stroomt het eerste cohort leerlingen uit op basis van het vernieuwde examenprogramma. Voor het reguliere vmbo betekent dit dat het cohort 2014 hiermee te maken krijgt (deze leerlingen starten in augustus 2016 in het derde leerjaar). Binnen het Groene Lyceum wordt het beroepsgerichte deel al in het derde leerjaar afgesloten. Dit betekent dat zij al een jaar eerder zullen starten.

1. Analyse PvB(’s)

4. Uitvoeren, monitoren en testen

2. Diagnose • klas • leerling • docent/onderwijs

3. Doelen (irt cspe/mbo) + concrete acties Gezonde school Binnen Terra zijn middelen gereserveerd om binnen het vo de gezonde school een extra impuls te geven. Reden hiervoor is dat Terra als maatschappelijke organisatie haar verantwoordelijkheid neemt en de mogelijkheid heeft leerlingen en medewerkers te bereiken en bewust te maken van een gezonde leefstijl door dit onder andere te integreren in haar onderwijsprogramma. Als onderwijsinstelling willen we hierin het goede voorbeeld geven en daarom is ter ondersteuning en ter bevordering hiervan een werkgroep ingesteld. Nagenoeg alle vestigingen participeerden in deze werkgroep. In vijf bijeenkomsten hebben zij kennis gedeeld en dit vertaald naar de eigen vestigingsspecifieke situatie. Alle

Binnen het vmbo-groen wordt deze vernieuwing gezamenlijk opgepakt. Het loopbaanleren (LOB) is katalysator van de vernieuwing. Er is inmiddels een Terra-brede werkgroep actief die onder leiding staat van het vmbo-beraad / Regiegroep Innovatie. De vestigingen staan voor de uitdaging om op basis van het examenprogramma een onderwijsprogramma te maken dat aansluit bij het identiteitsbewijs en de eigen visie op leren. De vestigingen willen hierin maximaal gezamenlijk optrekken, rekening houdend met de regionale inkleuring. Groen proeven en opbrengstgericht werken Alle vo-vestigingen van Terra nemen deel aan de landelijke pilot Groen Proeven en opbrengstgericht werken (OGW).

12

JAARVERSLAG 2014 Het Groene Lyceum Na de start van het Groene Lyceum in 2007 werd de opleiding binnen Terra gestaag uitgebouwd. De leerlingenaantallen per oktober 2014 zijn weergegeven in de volgende tabel.

betrokken vestigingen hebben een actieplan gezonde school (vestigingsdoel) gemaakt dat opgenomen kan worden in het vestigingsjaarplan. De vestigingen Assen, Eelde, Emmen, Meppel, Winsum en Wolvega gaan in het schooljaar 2015/2016 voor het behalen van het vignet ‘gezonde school’. Leerjaar

hGL Winsum

hGL Groningen

hGL Emmen

hGL Eelde

hGL Assen

hGL Meppel

hGL Wolvega

1

28

-

24

19

25

24

26

2

29

-

32

20

25

46

16

33

44

10

3

22

-

32

18

4

15

-

35

19

5

)*

28

15

)*

ministerie (EZ) is besloten de leerroute onder te brengen in de technologieroute (experimentele doorlopende leerroute vmbo-mbo). Voor de zittende leerlingen is een overgangsregeling getroffen. De technologieroute is in oktober in nauwe samenwerking tussen alle zes AOC’s met een Groene Lyceum aangevraagd. Deze AOC’s hebben afgesproken tot één landelijk concept voor het Groene Lyceum te willen komen. Een daartoe ingediende aanvraag voor een NRO project (onderzoek en ontwikkeling) is gehonoreerd.

• Deze leerlingen zitten op MBO Groningen In totaal gaat het om 584 leerlingen. Inmiddels hebben drie cohorten de 5-jarige leerlijn doorlopen en zijn er leerlingen langs deze route in het hbo gestart. Hun resultaten worden nauwlettend gevolgd. Door veranderde regelgeving binnen de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) met ingang van 01-08-2014 was vanaf dat moment voortzetting van het Groene Lyceum formeel niet langer mogelijk. In overleg met het

ONDERWIJSONTWIKKELINGEN MBO

In het schooljaar 2014-2015 zijn onderstaande mbo-opleidingen actief: Land, Water & Milieu

niveau 3/4

Boomteelt

niveau 2/3

Bos- en Natuurbeheer

niveau 3

Tuin, Park & Landschap

niveau 1/2/3/4

Groen

niveau 1/2/3/4

Sport, Recreatie & Toerisme

niveau 2/3/4

Dierverzorging

niveau 1/2/3/4

Paardenhouderij

niveau 1/2/3/4

Paardensport

niveau 3/4

Dierenartsassistent (paraveterinair)

niveau 4

Trimmer gezelschapsdieren

niveau 3

Akkerbouw

niveau 1/2/3/4

Tuinbouw

niveau 2

Veehouderij

niveau 1/2/3/4

Groen, grond en infra

niveau 1/2/3/4

Bloem & Design

niveau 1/2/3/4

Design & Styling

niveau 3/4

Manager groene detailhandel

niveau 4

Arbeidsmarktgekwalificeerd assistent

niveau 1

13

JAARVERSLAG 2014 Taal en rekenen Voor alle mbo-opleidingen gelden generieke eisen op het terrein van Nederlandse taal en rekenen. Ook in 2014 zijn de activiteiten gericht op de intensivering van het taal- en rekenonderwijs in het mbo volop doorgegaan. In maart 2014 heeft een evaluatie plaatsgevonden van de projectstructuur en de opbrengsten. Dit heeft geleid tot een aanpassing van de projectstructuur. Voor zowel taal als rekenen zijn we van een naar twee projectleiders gegaan. Ze kregen een heldere opdracht van de regiegroep, waarin elke mbo-vestiging vertegenwoordigd is en die periodiek bijeenkomt en strakker stuurt op de opdracht en de uitkomsten. Er vindt regelmatige terugkoppeling plaats doordat de projectleiders aanschuiven bij het overleg van de regiegroep en anders wordt schriftelijk gerapporteerd. De verbinding tussen de projectleiders en de vestigingen is geborgd in resonansgroepen. Ook de werkgroep Engels, met het oog op de verplichte invoering van een centraal examen voor niveau 4, wordt aangestuurd door de regiegroep. Uit de analyse van de examenresultaten blijkt dat deze, met name bij rekenen, teleurstellend zijn. Dit komt overeen met de landelijke resultaten. In 2013 werden in de BBL meer voldoendes gescoord dan het landelijk gemiddelde en in de BOL minder. In 2014 is dat beeld op hoofdlijnen gelijk gebleven. Bij de BOL opleidingen zijn de resultaten voor niveau 2 en 4 verbeterd ten opzichte van 2013, bij niveau 3 verslechterd. Bij BBL is het percentage voldoendes in 2014 afgenomen ten opzichte van 2013, met als uitschieter BBL 3. Ook voor BOL 3 geldt dat het percentage voldoendes is afgenomen ten opzichte van 2013, waar dit bij BOL 2 en BOL 4 juist niet het geval is.

Ondanks diverse analyses blijkt het, ook landelijk, lastig om de juiste aanpak voor rekenen te bepalen. Inmiddels zijn diverse activiteiten ondernomen zoals andere examentraining, hulplessen en professionalisering van medewerkers. Ook in 2014 is ingezet op integratie van taal en rekenen in de beroepsgerichte vakken. Hiervoor hebben alle vestigingen een eigen plan van aanpak opgesteld. Taal en rekenen moeten binnen het onderwijs breed gedragen worden. Niet alleen de taal- en rekendocenten zijn verantwoordelijk voor het taal- en rekengedrag van de leerlingen, maar alle docenten dragen daaraan bij. Het doel is dat alle docenten zich verantwoordelijk voelen voor het taal- en rekenniveau van de leerlingen en dat elke docent voldoende taal- en rekenvaardig is om de leerlingen daarbij te begeleiden. In ieder vakgebied moet de koppeling worden gemaakt met deze onderdelen. Aan de hand van de vorig jaar vastgestelde speerpunten zijn de volgende acties uitgezet: • voor leerlingen met dyscalculie / zwakke rekenaars worden richtlijnen opgesteld en wordt het protocol verder geconcretiseerd; • de voorbereiding op de centrale examens heeft de volle aandacht. Begin 2015 doen enkele vestigingen mee met de pre-pilot; • we onderzoeken hoe ouderbetrokkenheid een rol kan spelen bij het verhogen van de taal- en rekenprestaties; • de faciliteitenpas is vastgesteld en geïmplementeerd binnen de vestigingen.

Verantwoording taal en rekenen Onderdeel 1: Ondernomen activiteiten, bestede middelen en bereikte deelnemers en personeelsleden Activiteit(en)

Betreft Ned. taal (T) en/of rekenen (R )

Hieraan be stede middelen in euro's

Aantal bereikte deelnemers

Aantal bereikte personeelsleden

A. Aanpassing in de didactiek en pedagogiek van de beroepsopleidingen met het oog op de intensivering van het taal- en rekenonderwijs Methode Malmberg Rekenblokken

R

888

8

Methode Malmberg Taalblokken

T

555

5

Deviant en studiemeter

T

300

3

Deviant

R

255

Nieuw Nederlands Havo

T

15

Nieuw Nederlands

T

245

Ontwikkelen lesmateriaal

T&R

Remediërende programma's

T&R

4

B. Toetsing van deelnemers Instaptoetsen rekenen

R

982

14

9

JAARVERSLAG 2014 Activiteit(en)

Betreft Ned. taal (T) en/ of rekenen (R )

Instaptoetsen Nederlands

Hieraan be stede middelen in euro's

Aantal bereikte deelnemers

Aantal bereikte personeelsleden

T

982

9

TNT Deviant

T

375

TOA

T&R

8

2

Voortgangstoetsen Deviant

T

717

2

Voortgangstoetsen Deviant

R

42

2

Toetsen Rekenblokken

R

248

Ladekast toetsen

T

245

Examens 2F

T&R

1112

Examens 3F

T&R

679

ER-toets

R

7

Pilot examens COE

Organisatie rondom toetsing Inzet toetsleider

T&R

8

Instructie deelnemer

T&R

2

Inzet surveillanten

T&R

21

Instructiebijeenkomst personeel

T&R

10

C. Extra onderwijstijd Bijles taal en rekenen

T&R

241

12

Extra opstroomlessen

T

414

15

Aanpassen lessentabel / rooster

T&R

235

Leerpleinen

T&R

359

Aanschaf t.b.v. RT

T&R

Software

T&R

D. Nieuwe of aangepaste faciliteiten 15

235 € 8.363,38

235

E. Professionalisering van docenten en overige functionarissen op het gebied van taal en rekenen E1. Professionalisering van docenten Scholing op het gebied van Taal

T

93

Scholing op het gebied van rekenen

R

28

Scholing didactische werkvormen

T&R

188

Scholing in studieweek

T&R

50

Bezoek landelijke studiedagen

T&R

Instructie taal- en rekenbeleid

T&R

Vakgroepoverleg / werkgroepen

T&R

€ 1.176,29

3 7

€ 203,65

30

E.2 Professionalisering van overige functionarissen Examenbureau

T&R

2

Themamiddag communicatie

T en R

3

Ondersteuning digitale programma's

T

2

Ondersteuning magister

T en R

4

Overleg digitale toetsafname

T en R

10

Scholing examinatoren

2

Personeelskosten

€ 357.575,00

Totaal

€ 367.318,32

15

JAARVERSLAG 2014 Focus op Vakmanschap De belangrijkste concrete maatregelen die voortvloeien uit het landelijke actieplan ‘Focus op Vakmanschap’ zijn, per 1 augustus 2014: • verkorting van de nominale studieduur van de meeste mbo-4 opleidingen tot drie jaar; • intensivering van het onderwijs, meer specifiek het eerste leerjaar (nieuwe urennorm); • beëindiging van het regime van drempelloze instroom (invoering toegangseisen voor de niveaus 2, 3 en 4); • introductie van de entreeopleiding (die de AKA- en niveau 1-opleidingen vervangt), mag per 1 augustus 2015, moet per 1 augustus 2016; • vergroting van de doelmatigheid van het opleidingenaanbod; • een nieuwe verdeelmethodiek voor de bekostiging (het zogenaamde cascademodel); • herziening van de kwalificatiestructuur. De scholen mogen de nieuwe kwalificatiedossiers invoeren per 1 augustus 2015, het is verplicht per 1 augustus 2016. Daarnaast blijft volgens het actieplan extra inzet op bedrijfsvoering en professionalisering (van docenten, bestuurders, managers) noodzakelijk.

vakkennis te bestuderen en routines te oefenen en te reflecteren (het wat). De mbo-vestigingen van Terra hebben besloten, redenerend vanuit het Ontwerp MBO en de visie op leren, te gaan werken met regioleren als onderwijsconcept. Regioleren is ondernemend onderwijs. Het begint bij een opdracht, verkregen vanuit overheid en bedrijfsleven. Er wordt gewerkt met een leerofferte, uitgewerkt door de leerlingen. Dit is een overeenkomst waarin alle partijen leren: de leerling, de opdrachtgever en de coach vanuit de school. Een stichtingsbestuur van leerlingen regelt de gang van zaken. Gezamenlijk werken we aan de ontwikkeling van de zelfverantwoordelijkheid van de leerling. De implementatie van het Ontwerp MBO is gestart in mei 2013. Op een projectmatige wijze wordt sindsdien hieraan gewerkt. Er is een projectorganisatie neergezet, bestaande uit een stuurgroep, een projectgroep en meerdere werkgroepen. In 2014 heeft dit de volgende resultaten opgeleverd: • Intensiveren en verkorten (+ onderwijstijd): iedere vestiging heeft met inachtneming van de door Terra ontwikkelde kaders, een eigen planning voor de realisatie van de onderwijstijd gemaakt en uitgevoerd. • Er is een procedure ‘afwijken van de urennorm‘ ontwikkeld. Hiervan is één keer gebruik gemaakt. Voor niveau 2 BOL Assen, Emmen, Meppel en Winschoten is een verzoek gedaan om te mogen afwijken van de onderwijstijd. Terra wilde in dit geval ten aanzien van de begeleide onderwijstijd niet afwijken van de totale begeleide onderwijstijd, maar wel van de verdeling over de 2 leerjaren. De deelnemersraad heeft met het voorstel ingestemd. • De bedrijfseconomische consequenties van het doorvoeren van de systematiek voor extra bekostiging voor de eerste leerjaren van Focus Op Vakmanschap zijn in kaart gebracht. • Binnen Terra is besloten de invoering van de nieuwe kwalificatiestructuur als geheel in 2016 in te voeren. • Terra heeft ervoor gekozen om in augustus 2014 nog niet te starten met de nieuwe kwalificatiedossiers van de entree-opleidingen. Terra heeft het bindend studieadvies en de overige regelgeving wel ingevoerd. • In de provincie Groningen werkt Terra samen met de andere ROC’s aan ‘Entreeopleiding: het Gronings model’. Doel is dat de vier betrokken mbo-instellingen de provinciale intake gemeenschappelijk organiseren en dat voor elke student het beste entreetraject wordt gezocht. Voor dit project werden een samenwerkingsovereenkomst, een startnotitie en een inhoudelijke notitie vanuit het mbo ondertekend. - De entree-opleidingen worden vormgegeven door de vier mbo-instellingen, in nauw overleg met het voortgezet onderwijs in de provincie, alsook

De meeste maatregelen hebben een plek gevonden in het wetsvoorstel ‘Doelmatige leerwegen en modernisering bekostiging’. Deze wet is in werking getreden vanaf het schooljaar 2014-2015. De nieuwe kwalificatiestructuur wordt pas later van kracht, vanaf het schooljaar 20162017. Voor het vergroten van de macrodoelmatigheid in het mbo is een aparte wet in de maak, die later – waarschijnlijk in 2015 – in werking zal treden. Volgens de plannen van het ministerie is het primair de verantwoordelijkheid van de scholen om te zorgen voor een doelmatig opleidingsaanbod. Alle maatregelen van Focus op Vakmanschap en de risicobeheersing zijn binnen Terra meegenomen in het project Ontwerp MBO. Ook de interne situatie binnen Terra gaf aanleiding om na te denken over een nieuw ontwerp van het mbo. Ontwerp MBO Eind 2012 is Terra gestart met een traject Ontwerp MBO. Dit traject is in 2013 en 2014 vol doorgezet. Daarbij zijn de volgende uitgangspunten voor leren vastgesteld: • leren bij Terra is omgevingsbewust, gericht op een samenhangende, duurzame ontwikkeling, het leidt tot professionals die zelf een leven lang leren kunnen sturen (het waarom); • effectief en efficiënt leren verloopt vraaggestuurd, is doelgericht, sluit aan bij de leerstijlen van leerlingen en vindt plaats in een authentieke omgeving en in relatie met anderen (het hoe); • leren is in verantwoordelijkheid en in samenwerking met anderen betekenis geven aan de werkelijkheid die zich voordoet, door betekenissen te ontdekken,

16

JAARVERSLAG 2014 geslagen, zie ook verderop in dit jaarverslag.

het praktijkonderwijs en het voortgezet speciaal onderwijs. - In de provincie Drenthe heeft Terra het overleg over de entree-opleidingen opgestart. • Ter ondersteuning van de implementatie van het regioleren zijn diverse instrumenten ontwikkeld, zoals een portfoliomodel met handleiding, de gids regioleren, de brochure regioleren. • Via de portal worden alle medewerkers regelmatig geïnformeerd over de ontwikkelingen. • Om de benodigde en aanwezige competenties van docenten binnen het regioleren in kaart te brengen, zijn een vragenformulier en een checklist ontwikkeld. In 2015 zal de inventarisatie plaatsvinden. • Er zijn voorstellen gemaakt met betrekking tot de doorlopende leer- en begeleidingslijnen vmbo-mbo. • Daarnaast worden de niveau 2 opleidingen van diverse vestigingen beter op elkaar afgestemd. Doel hiervan is het ontwikkelen van een gezamenlijke visie. Het vertrekpunt van alle vestigingen is anders, denkende aan visie, leerlingaantallen, gebouw, onderwijstijd, homogene groepen, personaliseren, beschikbare docenten, lesmateriaal, expertise, beschikbare ICT middelen, et cetera. In 2013-2014 hebben de vestigingen elkaar beter leren kennen. Dat gaat leiden tot een gezamenlijk plan van aanpak. Hierin omschrijven we welke verschillende wegen we gaan bewandelen om uiteindelijk een format voor een goede niveau 2 opleiding te krijgen. Noodzakelijke ingrediënten zullen in ieder geval zijn: visie voor nu en op lange termijn, gezamenlijk lesmateriaal, variatie in didactiek, maatwerk, leren door doen, reflecteren op eigen leren.

TerraNext Ook dit jaar is het gelukt het deelnemersaantal in het mbo-onderwijs voor volwassenen op peil te houden door samenwerking te zoeken met nieuwe partijen. Met uitzendbureaus, UWV en gemeenten zijn verschillende maatwerktrajecten opgestart waarbij het opleiden direct gekoppeld is aan de arbeidsmarkt. Ook de zorgsector toont in toenemende mate belangstelling voor scholing van zijn cliënten. Met cursus- en contractactiviteiten realiseerden we een hogere omzet dan voorgaande jaren. Dat is een verdienste van het team met accountmanagers en docenten. Zij weten de vraag uit de markt te filteren, creëren kansen en sluiten aan bij actualiteiten in de wereld om ons heen. Nieuwe wetgeving voor knaagdierbestrijding geeft een enorme hausse aan werk om licentiehouders via kennisbijeenkomsten te certificeren. Een ander voorbeeld is het anticiperen op de invoering van de Participatiewet. Gestart is met een pilot TerraStart: naast scholing bieden we re-integratie en jobcoaching voor kwetsbare doelgroepen die niet toelaatbaar zijn in het mbo. De eerste TerraStart-groep is na een opleidingstraject, in de dierentuin in Emmen gecertificeerd tot Assistent Hovenier. Door bemiddeling van een jobcoach van TerraNext hebben de meeste deelnemers inmiddels ook een baan. Onze unieke aanpak voor een kwetsbare doelgroep genereert positieve reacties in het sociale domein.

2.2 Zorgbeleid

Doelmatigheid Zowel vanuit maatschappelijke als financiële overwegingen wil Terra bijdragen aan een macrodoelmatig opleidingenportfolio dat is afgestemd met collega-instellingen in Noord-Nederland. In dit kader participeert Terra vanaf 2011 in het Noordelijk overleg macrodoelmatigheid. Samen met de ROC’s, AOC’s en vakinstellingen uit de drie Noordelijke provincies is Terra aan de slag gegaan om een professioneel portfoliobeleid te ontwikkelen, afgestemd op het bedrijfsleven. Het Noordelijk Portfoliomodel is gereed voor gebruik door alle mbo-instellingen in Drenthe, Friesland en Groningen. Het geeft onder andere een actueel overzicht van alle opleidingen en studenten/leerlingen van de Noordelijke mbo-instellingen. Een gezamenlijk document beschrijft hoe alle gebruikers met de beschikbare informatie omgaan. Om ervoor te zorgen dat het aantal studenten voor de groene opleidingen minimaal op peil blijft en het aanbod en de kwaliteit van ‘kleine’ opleidingen goed gewaarborgd blijven, hebben de instellingen Terra, Nordwin College, AOC de Groene Welle en AOC Oost de handen ineen

Vo Ieder kind verdient goed onderwijs. Met passend onderwijs wordt de verantwoordelijkheid voor de organisatie en bekostiging van extra onderwijsondersteuning bij de schoolbesturen gelegd, in overleg met ouders, leraren en gemeenten. Schoolbesturen binnen het vo en po krijgen een zorgplicht en werken samen in een samenwerkingsverband. Door de verantwoordelijkheden bij de scholen te leggen kunnen scholen beter aansluiten bij de ondersteuningsvraag van kinderen en de specifieke kenmerken van de regio. De afgelopen jaren hebben we ons al voorbereid op de consequenties van het wetsvoorstel passend onderwijs. Passend onderwijs is een weerbarstig thema dat in- en extern nogal wat van ons vraagt. Het brengt meerdere veranderingen met zich mee. Van veranderingen op het niveau van samenwerkingsverbanden tot veranderingen in de zorgstructuur binnen de vestigingen. Voor ons staan de leerlingen hierbij nadrukkelijk centraal. Met name voor hen willen wij onze bijdrage aan deze verandering

17

JAARVERSLAG 2014 • Format ontwikkelperspectief; • Minimum standaard ouderbetrokkenheid; • Financiële paragraaf; • Teksten voor website. Alle plannen en bijbehorende protocollen worden nog geëvalueerd. Op basis van de evaluatie zullen ze worden aangepast voor het schooljaar 2015-2016. • De werkgroep passend onderwijs mbo zal de komende twee jaar blijven bestaan. Taken voor de komende twee jaren zijn: • uitwisseling van ervaringen, bijstelling van afspraken en werkwijzen; • updaten ondersteuningsprofiel en ondersteuningsplan; • de toewijzing van gelden voor extra ondersteuning aan de vestigingen toekomstbestendig regelen; • In kaart brengen van de deskundigheidsbevordering: gezamenlijk en op de eigen vestiging.

optimaal vormgeven. Passend onderwijs is één van onze speerpunten. De wettelijk zorgplicht is per augustus 2014 ingegaan, hetgeen betekent dat de vestigingen dan de ondersteuning zoals verwoord in hun ondersteuningsprofielen, in de praktijk moeten kunnen realiseren. De samenwerkingsverbanden zijn opgericht, de ondersteuningsplannen en -profielen staan op papier, maar nu komt het aan op het handelingsgericht werken van onze docenten, zowel bij het vo als het mbo. Zij geven uiteindelijk, in de relatie met de leerlingen, echt uitvoering aan ‘passend onderwijs’. Zij zijn het die op die manier onze beloften aan leerlingen en hun ouders kunnen waarmaken. Daarom moeten we onze docenten hiervoor voldoende bagage meegeven. In de voorgaande jaren is daarmee een begin gemaakt, het afgelopen jaar zijn we daarmee volop doorgegaan. De vo-vestigingen participeren in vijf verschillende samenwerkingsverbanden: Zuidoost Friesland, Groningen Ommelanden, Meppel en omstreken, Emmen en omstreken en Assen en omstreken. Alle samenwerkingsverbanden zijn inmiddels opgericht. De ondersteuningsplannen en schoolondersteuningsprofielen zijn opgesteld en vastgesteld. Het pedagogisch-didactisch klimaat van Terra kenmerkt zich door een positieve benadering, gericht op het versterken van talenten en mogelijkheden van de leerling. Passend onderwijs en omgaan met verschillen worden in die zin niet als extra aandachtspunten beschouwd, maar als kaders die op een logisch en natuurlijke manier kunnen worden vervlochten met de pedagogisch-didactische uitgangspunten. Handelingsgericht en opbrengstgericht werken zijn hierin een integraal onderdeel. Alle vovestigingen van Terra zijn vertegenwoordigd in een werkgroep Implementeerders passend onderwijs. Deze groep wisselt met name uit op thema’s verbonden met passend onderwijs.

Inspectiebezoek met betrekking tot intake Naar aanleiding van de politieke aandacht voor passend onderwijs en de effecten voor het mbo onder andere in de uitzending van Nieuwsuur (‘Duizenden leerlingen worden geweigerd door de ROC’s’) heeft de inspectie Terra mbo bezocht op 29 september 2014. Er heeft een onderzoek plaatsgevonden bij Terra Groningen (dossieronderzoek van leerlingen die zijn toegelaten en afgewezen en een gesprek met relevant betrokkenen), gevolgd door een bestuurlijke terugkoppeling. De inspectie constateert dat er bij de intake zorgvuldig, serieus en betrokken gewerkt wordt. Wel hebben ze enkele aanbevelingen gedaan die we zeer ter harte hebben genomen en meenemen in de eigen evaluatie. Terra heeft aangegeven dat we hetgeen we wel aan ondersteuning kunnen bieden en wat we niet kunnen bieden nog beter moeten beschrijven. De inspectie heeft aangegeven aan dat de werkelijkheid niet overeen komt met het beeld vanuit de documenten: de waargenomen werkelijkheid ziet er beter uit dan het beeld vanuit de documenten.

Mbo De Terra-brede werkgroep is ook in 2014 voortvarend aan de slag geweest met de gezamenlijke ontwikkeling en implementatie van passend onderwijs binnen de mbo-vestigingen. De invoering passend onderwijs mbo is een gezamenlijk zoekproces. De ondersteuning door een externe adviseur bij het opstellen van het ondersteuningsprofiel heeft nog niet het gewenste resultaat opgeleverd. Onze keuze om op dit thema gelijk op te trekken met alle vestigingen, leidt hier en daar tot bijstelling van afspraken/werkwijzen op onze vestigingen. Landelijk zijn nog geen goede voorbeelden beschikbaar. De werkgroep is er in geslaagd om de volgende documenten op te leveren: • Visie op ondersteuning; • Ondersteuningsprofiel; • Ondersteuningsplan;

Schoolmaatschappelijk werk Het afgelopen jaar is de inzet van schoolmaatschappelijk werk binnen alle mbo-vestigingen van Terra gecontinueerd. Zowel door de inhuur van externe schoolmaatschappelijk werkers als door een eigen schoolmaatschappelijk werker. Het schoolmaatschappelijk werk fungeert als een schakel tussen het onderwijs en de hulpverlening. Voortijdig schoolverlaten Het kabinet Rutte II heeft de doelstelling voor het tegengaan van voortijdige schooluitval (vsv) aangescherpt. Het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters mag in 2016 nog maar maximaal 25.000 zijn. Voor de periode 2012-2015 zijn daarvoor nieuwe prestatiegerichte convenanten afgesloten. Met ingang

18

JAARVERSLAG 2014

een prestatiedeel. De prestaties worden bekeken aan de hand van landelijke normen. Indien de doelstellingen niet worden behaald, krijgt de instelling alleen de vaste voet. De voorlopige cijfers 2013-2014 laten zien dat zowel het

van de nieuwe convenanten zijn nieuwe doelstellingen gesteld, is de meetsystematiek aangepast en is de nieuwe bekostigingssystematiek ingevoerd. Zo krijgen scholen een vaste voet (afhankelijk van het aantal leerlingen) en

Aantallen vsv Terra 2013-2014 Hieronder treft u de voorlopige aantallen voortijdig schoolverlaters voor zowel het vmbo als het mbo aan. Het betreft het convenantjaar 2013-2014 deelnemers

vsv'ers

% vsv

streef-norm

prestatie-norm

Totaal

5.765

108

1,9%

vo onderbouw

2.189

5

0,2%

0,2%

1,0%

vmbo bovenbouw

1.760

7

0,4%

1,5%

4,0%

mbo niveau 1

70

16

22,9%

32,5%

mbo niveau 2

485

39

8,0%

13,5%

1.261

41

3,3%

4,25%

mbo niveau 3 + 4

een herbezinning op de visie op auditen plaatsgevonden. Daaropvolgend is een begin gemaakt met het herijken van de visie op en de instelling van professionele audits voor zowel het vo als het mbo. In plaats van conformerend en beoordelend wordt door Onderwijsgroep Noord en door het Convenant 4Groenaudits gekozen voor waarderend auditen. Kern van deze opzet ligt in de centrale plaats voor de leer- en ontwikkelvraag van de te auditen opleiding of vestiging. Het doel van audits is het leer- en ontwikkelproces dat in de scholen bestaat, te activeren en te richten door middel van externe reflectie. Deze visie is doorgetrokken voor het vo. Daarmee is nadrukkelijk gekozen voor het zelfontwikkelingsperspectief met verantwoordelijkheid voor het ontwikkelproces zo laag mogelijk in de organisatie. Vanuit deze visie op auditen zijn auditteams samengesteld en is voor zowel het vo als voor het mbo een auditpool gevormd van medewerkers uit alle stichtingen die binnen hun taakomvang ingezet kunnen worden als auditor. De audits voor het vo worden uitgevoerd door auditoren die deel uitmaken van Onderwijsgroep Noord. Het auditteam dat de audits uitvoert bij het mbo bestaat voor een (groot) deel uit externe auditoren. Voor de audits bij het mbo wordt gebruik gemaakt van de diensten van een externe, onafhankelijke voorzitter. In 2014 zijn de auditpools voor vo en mbo gestart; de auditoren zijn getraind en er zijn audits uitgevoerd bij het mbo (in Meppel en Assen) en bij het vo (bij Terra Oldekerk). Vensters VO en Scholen op de kaart

vmbo als het mbo voor alle onderdelen de norm hebben gehaald. Na de spectaculaire daling van het mbo in 20122013 laat het convenantjaar 2013-2014 een stijging zien naar 96 vsv-ers. Dit vraagt nader onderzoek binnen de eigen instelling.

2.3 Onderwijskwaliteit In 2014 lag bewaking van de reguliere kwaliteitscyclus met name in handen van de kwaliteitszorgcoördinatoren op de vestigingen. In de meeste gevallen maakt de kwaliteitszorgcoördinator deel uit van het vestigingsmanagementteam. De kwaliteitszorgcoördinator zorgt voor de bewaking van de kwaliteitsagenda, voor de uitvoering van de tevredenheidsonderzoeken en de ondersteuning bij de analyse van de sturingsinformatie. Daarnaast heeft de kwaliteitszorgcoördinator een rol in de zelfevaluaties en de voorbereiding op interne en externe onderzoeken: de audits en de inspectiebezoeken. Onderlinge afstemming en samenwerking tussen alle kwaliteitszorgcoördinatoren binnen Onderwijsgroep Noord wordt gecoördineerd vanuit het bestuursbureau en vindt plaats tijdens de bijeenkomsten die drie maal per jaar plaatsvinden. Interne kwaliteitsonderzoeken: audits In het samenwerkingsconvenant 4Groen is de opzet, uitvoering en opbrengst van de audits zorgvuldig geëvalueerd. Op grond van de evaluatie heeft vervolgens

19

JAARVERSLAG 2014

van transparantie en horizontale verantwoording nadrukkelijk aandacht geven.

Alle vo-vestigingen dragen zorg voor structurele vulling en actueel houden van de informatie op deze site. Hoewel de publieke belangstelling voor de scholen via ‘Scholen op de kaart’ nog tegenvalt, blijft Terra deze manier

2.4 Beoordeling

Examenresultaten en slagingspercentage vmbo-groen 2014 In onderstaand schema zijn de examenresultaten en het bijbehorend slagingspercentage 2014 per vestiging en per leerweg aangegeven.

VMBO-BB

Behalve de vestiging in Wolvega scoren alle vestigingen boven het landelijk gemiddelde. Wel zien we dat bij een aantal Vestiging

Gemiddeld CE

Landelijk gemiddelde

Verschil SE-CE

Slagingspercentage

Terra Assen VO

6.9

6.7

-0.20

97.2%

Terra Eelde VO

7.3

6.7

-0.62

100%

Terra Winsum VO

7.3

6.7

-0.50

100%

Terra Emmen VO

7.0

6.7

-0.23

100%

Terra Oldekerk VO

6.7

6.7

-0.20

100%

Terra Wolvega VO

6.6

6.7

-0.35

88.9%

Terra Meppel VO

7.2

6.7

-0.54

100%

vestigingen het verschil CE-SE te groot is (Eelde, Winsum en Meppel). Dit zal nog geen (negatieve) invloed hebben op het opbrengstenoordeel 2015. Het 3-jaarsgemiddelde verschil CE-SE blijft onder 0.5. Alleen de vestiging Wolvega heeft een slagingspercentage onder het landelijk gemiddelde (97%).

VMBO-KADER

Alleen de vestiging Wolvega scoort net onder het landelijk gemiddelde. Het verschil CE-SE is voor alle vestigingen minder Vestiging

Gemiddeld CE


Verschil SE-CE

Slagingspercentage

Terra Assen VO

6.3

6.3

-0.06

100%

Terra Eelde VO

6.8

6.3

-0.41

100%

Terra Winsum VO

6.8

6.3

-0.39

100%

Terra Emmen VO

6.4

6.3

-0.07

96.6%

Terra Oldekerk VO

6.6

6.3

-0.40

100%

Terra Wolvega VO

6.3

6.3

-0.29

100%

Terra Meppel VO

6.6

6.3

-0.03

100%

dan 0.5. Alle vestigingen hebben een slagingspercentage boven het landelijk gemiddelde (95%).

VMBO-GL

20

JAARVERSLAG 2014

Een aantal vestigingen scoort net iets onder het landelijk gemiddelde, max. 0.1 punt. Het verschil CE-SE is voor alle Vestiging

Gemiddeld CE


Verschil SE-CE

Slagingspercentage

Terra Assen VO

6.7

6.4

0.15

96.2%

Terra Eelde VO

6.3

6.4

0.11

100%

Terra Winsum VO

6.4

6.4

0.23

95%

Terra Emmen VO

6.4

6.4

0.13

100%

Terra Oldekerk VO

6.3

6.4

0.15

95%

Terra Wolvega VO

6.4

6.4

-0.03

100%

Terra Meppel VO

6.5

6.4

0.31

100%

vestigingen minder dan 0.5. Alle vestigingen hebben een slagingspercentage boven het landelijk gemiddelde (93.5%)

OPBRENGSTENKAART 2014

In de opbrengstenkaart benoemt de inspectie een aantal kwaliteitsaspecten, met name doorstroomgegevens en examenresultaten. Hieronder staan voornoemde aspecten voor het jaar 2014 vermeld.

Basisberoepsgerichte leerweg

Kaderberoepsgerichte leerweg

Rendement onderbouw

examen 2014

Gemiddeld cijfer centraal

diploma zonder zittenblijven

% van derde leerjaar naar

zittenblijven

Vestiging

% in leerjaar drie zonder

0 = gemiddeld, - = onder gemiddeld, -- = ruim onder gemiddeld, + = bovengemiddeld,

Terra Assen VO

100

93

6.8

0

Terra Eelde VO

100

100

6.9

--

Terra Emmen VO

96

98

6.8

--

Terra Meppel VO

96

100

6.9

0

Terra Oldekerk VO

95

92

7.0

0

Terra Winsum VO

97

98

6.9

-

Terra Wolvega VO

96

85

6.3

-

Terra Assen VO

98

92

6.3

0

Terra Eelde VO

100

87

6.6

--

Terra Emmen VO

100

90

6.4

--

Terra Meppel VO

100

83

6.1

0

Terra Oldekerk VO

91

62

6.6

0

Terra Winsum VO

96

91

6.4

-

Terra Wolvega VO

92

x

x

-

21

Gemengde leerweg

Rendement onderbouw

examen 2014

Gemiddeld cijfer centraal

diploma zonder zittenblijven

% van derde leerjaar naar

zittenblijven

% in leerjaar drie zonder

Vestiging

JAARVERSLAG 2014

Terra Assen VO

100

94

6.3

0

Terra Eelde VO

100

85

6.5

--

Terra Emmen VO

96

90

6.4

--

Terra Meppel VO

100

95

6.3

0

Terra Oldekerk VO

100

73

6,5

0

Terra Winsum VO

98

98

6.2

-

Terra Wolvega VO

94

79

6.1

-

++ = ruim boven gemiddeld.

INSPECTIE In 2014 heeft er geen bestuurlijk gesprek plaatsgevonden. Wel heeft de inspectie een aantal vestigingen bezocht.

OVERZICHT ARRANGEMENTEN (EIND 2014) Vestiging

Terra Wolvega VO

Terra Meppel VO

Leerweg

Stand van zaken

BB

Terra Wolvega VO heeft op 11 en 12 maart 2014 een onderzoek gehad in het kader van het jaarlijkse steekproefonderzoek Onderwijsverslag 2013-2014. Zowel de opbrengsten als het onderwijsproces zijn op orde. De vestiging heeft voor de BB dan ook het basisarrangement gekregen. Alle indicatoren zijn met een voldoende beoordeeld.

KB

Terra Meppel VO heeft op 10 en 11 april 2014 eveneens een onderzoek gehad in het kader van het Onderwijsverslag 2013-2014. Zowel de opbrengsten als het onderwijsproces zijn op orde. De vestiging heeft voor de KB dan ook het basisarrangement gekregen.

PRO Terra

Op 27 maart 2014 heeft het Praktijkonderwijs haar afsluitende onderzoek naar kwaliteitsverbetering gehad. Het door de vestiging ingezette verbetertraject heeft ertoe geleid dat zowel de opbrengsten als het onderwijsproces van voldoende kwaliteit zijn. De vestiging heeft daarom het basisarrangement gekregen. Alle indicatoren zijn met een voldoende beoordeeld.

Winsum VO BB

Na schriftelijk onderzoek heeft de inspectie vastgesteld dat de opbrengsten 2014 op orde zijn en dat het basisarrangement wordt vastgesteld.

22

JAARVERSLAG 2014

Eind 2014 heeft alleen de vo-vestiging Emmen voor de bb nog het oordeel zwak. Aangezien de opbrengsten weer op orde Vestiging Terra Assen VO Terra Eelde VO Terra Emmen VO Terra Meppel VO Terra Oldekerk VO Terra Wolvega VO

Terra Winsum VO

Leerweg

Arrangement

Alle leerwegen Alle leerwegen Basisberoepsgerichte leerweg Basisarrangement Kaderberoepsgerichte leerweg Gemengde leerweg Alle leerwegen Alle leerwegen Alle leerwegen Basisberoepsgerichte leerweg Basisarrangement Kaderberoepsgerichte leerweg Gemengde leerweg Praktijkonderwijs

Vervolg

Basisarrangement Basisarrangement Aangepast arrangement

Vervolgonderzoek oktober 2014: uitgesteld tot februari 2015

Basisarrangement Basisarrangement Basisarrangement Basisarrangement Basisarrangement Basisarrangement Basisarrangement Basisarrangement Geen oordeel

zijn, is de verwachting dat deze leerweg ook een basisarrangement zal krijgen. De inspectie komt langs voor onderzoek in februari 2015.

OPBRENGSTEN TERRA MBO JAAR- EN DIPLOMARESULTATEN JAARRESULTAAT

* Op dit niveau worden wel opleidingen aangeboden, maar er heeft nog geen diplomering plaatsgevonden. Vestiging Terra Emmen MBO

Terra Groningen MBO

Terra Meppel MBO

TerraNext

Terra Assen MBO Terra Winschoten MBO Eindtotaal

Niveau

2009-10

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 1 2*

76,19% 68,75% 52,78% 55,56% 33,33% 76,19% 74,03% 63,82% 100,00% 63,89% 75,71% 74,63% 76,00% 55,43% 64,00% 83,33%

2010-11

2011-12

2012-13

2013-14

42,86%

51,61% 59,49% 67,92% 65,79% 89,47% 80,58% 66,96% 77,78% 100,00% 82,50% 81,48% 79,03% 66,97% 53,78% 55,56% 60,00% 93,33% 91,89%

76,47% 78,87% 78,26% 67,86% 81,25% 82,52% 69,05% 74,66% 100,00% 91,67% 75,47% 73,68% 78,89% 61,72% 73,33% 100,00% 92,31% 89,47%

47,06% 73,08% 63,93% 79,59% 87,50% 73,64% 61,24% 71,43% 100,00% 86,96% 88,37% 85,00% 80,65% 77,53% 81,25% 50,00% 85,71% 91,11% 41,67%

68,87%

70,85%

75,90%

74,97%

67,86% 63,51% 74,36% 56,41% 76,92% 84,62% 54,22% 67,74% 75,00% 80,49% 72,09% 81,25% 76,29% 61,03% 59,38% 45,45%

69,07%

23

JAARVERSLAG 2014 DIPLOMARESULTAAT Vestiging Terra Emmen MBO

Terra Groningen MBO

Terra Meppel MBO

TerraNext

Terra Assen MBO

Niveau

2009-10

2010-11

2011-12

2012-13

2013-14

1

81,48%

75,68%

62,50%

89,47%

66,67%

2

76,54%

75,00%

70,97%

86,90%

84,00%

3

70,59%

85,00%

78,85%

85,00%

77,05%

4

60,61%

59,46%

70,27%

72,73%

82,98%

1

77,78%

80,00%

90,91%

90,91%

95,45%

2

83,21%

89,54%

88,05%

91,85%

87,01%

3

83,82%

80,74%

79,84%

81,36%

77,69%

4

74,29%

74,00%

80,69%

76,61%

75,00%

1

100,00%

75,00%

100,00%

100,00%

100,00%

2

71,11%

83,33%

87,50%

94,23%

93,44%

3

87,32%

76,09%

83,64%

81,48%

95,45%

4

75,76%

85,25%

79,03%

72,92%

85,25%

1

85,88%

85,26%

90,12%

89,78%

83,10%

2

75,00%

77,14%

76,09%

72,03%

88,89%

3

93,10%

87,10%

88,46%

80,00%

94,74%

4

85,71%

100,00%

100,00%

100,00%

50,00%

93,33%

95,00%

90,00%

92,31%

88,68%

91,11%

1 2

Terra Winschoten MBO

42,86%

1

41,67%

2* Eindtotaal

80,20%

80,24%

82,05%

84,79%

83.75%

De jaar- en diplomaresultaten over 2013-2014 zijn berekend. De algemene jaar- en diplomaresultaten liggen lager dan 100% 90% 80% 70% 60%

Totaal Diplomaresultaat

50% 40%

Totaal Jaarresultaat

30% 20% 10% 0% 2009-10 2010-11 2011-12 2012-13 2013-14

door de mbo-vestigingen en de opleidingsteams bekeken en geanalyseerd.

vorig jaar, maar in algemene zin, dat wil zeggen voor de instelling als totaal, boven de norm van de inspectie. Op opleidingsniveau zijn de jaar- en diplomaresultaten van in totaal 12 opleidingen Terra-breed onder de norm van inspectie. De jaar- en diplomaresultaten 2012-2013 zijn

Tevredenheid: JOB resultaten Terra doet mee aan het tweejaarlijks

24

JAARVERSLAG 2014 heeft kunnen vaststellen of alle elementen in de audit ook inhoudelijk door de inspectie worden gedeeld. De inspectie vroeg ons de analyse van de opbrengstgegevens en conclusies verder aan te scherpen, in combinatie met de uitkomsten van de tussenevaluatie, en in januari 2015 een aangescherpt verbeterplan aan te leveren. Dit is opgepakt. In augustus 2014 is het auditrapport Terra Diplomering en het daarbij behorende verbeterplan verzonden aan de inspectie, conform afspraak. Naar oordeel van de inspectie gaf het auditrapport een voldoende analyse van de huidige stand van zaken rond de examinering binnen Terra. Het rapport bood daarbij de handvatten voor maatregelen voor verbetering. Het verbeterplan sloot daar op adequate wijze bij aan, gaf naar het oordeel van de inspectie op heldere wijze aan wat wij voornemens waren te ondernemen en dekte daarbij de gesignaleerde problemen in voldoende mate af. Het verbetertraject kwaliteitsborging is belegd in de bestaande werkgroep van kwaliteitszorgcoördinatoren waaraan een van de mbo-directeuren is toegevoegd. Vanuit de eerste analyse zijn voorstellen gedaan om monitoring en sturing te verbeteren. Op instrumenteel, organisatorisch en gedragsniveau zijn verbetervoorstellen gedaan. Implementatie van team-, beleids- en verbeterplannen op opleidingsniveau vindt plaats na zelfevaluaties op opleidingsniveau. Instrumenteel is een voorstel gedaan tot digitalisering van sturingsinformatie via de aanschaf van de Resultatenboxapplicatie bij Magister. Verdere ontwikkeling en implementatie op organisatie- en gedragsniveau hangt nauw samen met de transitie naar de regio-indeling en is derhalve nog niet geëffectueerd.

tevredenheidsonderzoek van JOB. Door middel van de JOB-monitor worden de leerlingen bevraagd over hun tevredenheid ten aanzien van verschillende aspecten van hun opleiding en de instelling als geheel. De algemene tevredenheid over de instelling van leerlingen bij Terra is vergelijkbaar met die van alle mboorganisaties in Nederland, namelijk 6,4. Dit cijfer is gelijk aan de score in 2012. De tevredenheid van leerlingen bij Terra ten aanzien van de eigen opleiding is echter wel lager dan het gemiddelde: de score op tevredenheid ten aanzien van eigen opleiding blijft stabiel op 6,7. Dat ligt lager dan de landelijke cijfers. Dit verschil was in 2012 ongeveer even groot. Inspectie Terra mbo De Inspectie van het Onderwijs heeft in januari 2014 een onderzoek uitgevoerd naar de staat van instelling bij Terra. Op basis van de resultaten uit dit onderzoek heeft de inspectie geconcludeerd dat de kwaliteitsborging bij Terra onvoldoende is. Daarnaast heeft de inspectie geconstateerd dat er enkele risico’s zijn voor de kwaliteit van het onderwijs. Deze risico’s betreffen de kwaliteit van de examens en het niveau van de opbrengsten. Het vervolgtoezicht richtte zich op de besluitvorming over diplomering en examinering, de geboden zorg voor studenten met specifieke zorgbehoeften, de opbrengsten bij de opleiding Paardensport niveau 4 en de kwaliteitsborging op centraal en opleidingsniveau. Het College van Bestuur heeft besloten om de door inspectie geconstateerde tekortkomingen op de genoemde gebieden te onderzoeken en vervolgens gericht aan te pakken. Voor de genoemde kwaliteitsgebieden, examinering en diplomering, zorg en ondersteuning en rendementen Paardensport zijn hiervoor afzonderlijke onderzoeks- en verbetertrajecten opgestart. Conform het voorgeschreven tijdpad van inspectie zijn ten aanzien van de bevindingen met betrekking tot examinering en diplomering en rendementen Paardensport niveau 4 de onderzoeksrapportages en verbeterplannen aan de inspectie aangeleverd. De gerichte aanpak van de onderzoeks- en verbetertrajecten is gebaseerd op de keuze om vanuit het perspectief van sturing en monitoring van kwaliteitszorg het verbetertraject aan te gaan. Daarmee wilde het College van Bestuur nadrukkelijk de verbetertrajecten internaliseren in het eigen kwaliteitszorgmodel. Concreet betekent dit dat bij de opzet en werkwijze in de verschillende verbetertrajecten (examinering en diplomering alsmede de zorg en ondersteuning) de kwaliteitszorg betrokken en leidend is geweest. In juli 2014 zijn het auditrapport Paardensport en het bijbehorende verbeterplan opgestuurd aan de inspectie, conform afspraak. De inspectie reageerde positief op de door ons gekozen integrale aanpak van zowel de audit als het verbeterplan, waarbij ze aangaf dat ze niet

Monitor ‘De groene school als kenniscentrum’ De inspectie volgt de ontwikkeling van AOC’s en groene instellingen in het hoger onderwijs in hun transitieproces van groene school naar groen kenniscentrum. In 2014 is Terra bezocht. Het doel van het onderzoek was inzichtelijk te maken hoe en in welke mate de groene onderwijsinstellingen het specifieke kennis- en innovatiebeleid van het ministerie van Economische Zaken tot uitdrukking laten komen in hun eigen strategisch beleid met betrekking tot kennisontwikkeling, -innovatie en -transfer, en hoe zij het beleid in hun kennisontwikkelactiviteiten vormgeven en met welke resultaten. In dit kader heeft de inspectie het volgende geconcludeerd: • Er is bij Terra sprake van een strategisch innovatiebeleid gericht op vergroting van de kennisbenutting in de groene sector. Vanwege de voortgaande flexibilisering van de arbeidsmarkt zoekt Terra steeds nauwer samenwerking met bedrijven en instellingen voor het verzorgen van beroepsonderwijs en scholing. De demografische

25

JAARVERSLAG 2014 examens. Dit gebeurt onder andere door: • het ontwikkelen en uitvoeren van assessorentrainingen en -beleid; • actieve deelname aan de Groene Standaard; • maandelijks overleg van de examensecretarissen van de mbo-vestigingen: afstemming en gezamenlijk ontwikkelen (PDCA, jaarplan); • verbetering en updaten gebruik PvB-tool; • het ontwikkelen van examenplannen; • het gezamenlijk inkopen van instellingsexamens; • het opstellen, uitvoeren en evalueren van het scholingsplan examenfunctionarissen.

ontwikkeling leidt tot aanzienlijk kleinere aantallen jeugdigen in het werkgebied. Terra wil een breed en kwalitatief hoogstaand onderwijsaanbod blijven bieden, aansluitend bij de vraag vanuit de samenleving. De instelling wil de terugloop van het aantal leerlingen en studenten zoveel mogelijk beperken. De hoofdlijnen van de onderwijskundige uitgangspunten zijn goed terug te vinden in de gekozen projecten. Uit de keuze voor de projecten blijkt dat de instelling wil investeren in de studenten, niet alleen nu, maar ook door ‘Leven Lang Leren’. Ook krijgt het leren in een authentieke leersituatie een prominente plaats. • Het innovatiebeleid van Terra omvat doelstellingen die ontleend zijn aan die van de Groene Kenniscoöperatie. Dit betreft: versterking kennisinfrastructuur (met name vernieuwing van de opleidingen), doelmatigheid opleidingsaanbod (met name het aangaan van samenwerkingsverbanden), versterking authentiek leren (met name de inzet van innovatieve bedrijven en organisaties) en inhoudelijke vernieuwing van opleidingen (met name thema’s voortkomende uit de innovatieagenda’s). • Dit innovatiebeleid is uitgewerkt in concrete acties, bijvoorbeeld regioleren, ontwerp mbo, deelname aan projecten uit met name de Agro-Agenda Noord Nederland. • Terra is betrokken bij maatschappelijke, duurzame en regionale ontwikkelingen en is daarbij een goede samenwerkingspartner. Terra geeft concreet invulling aan de schakelen makelfunctie die hierbij past. Bedrijven kunnen met kennisvragen terecht bij de instelling die innovatieve oplossingen, opleidingen op maat, cursussen en trainingen kan verzorgen. Door leren en uitvoeren van projecten in de praktijk te combineren is er duidelijk sprake van toegevoegde waarde, voor de student en voor het bedrijfsleven. • Terra is duidelijk in haar rol als kenniscentrum: Terra legt zich vooral toe op het toepassen van kennis. De kennisinnovatie hoort thuis bij de instellingen voor het hoger onderwijs. De kenniscentrumfunctie betekent voor Terra dat zij op de hoogte is van wat er speelt en zorgt voor het verbinden van partijen in de regio. De nadruk ligt daarmee op samenwerking, kennisdeling en vernieuwing van het curriculum. • Terra heeft een duidelijke onderwijsvisie die zijn weerslag krijgt in de uitvoering van de projecten.

Terra maakt alleen gebruik van examenproducten die goedgekeurd zijn door de inspectie en zet ze ook in conform de bij de examen horende eisen. In 2014 heeft Terra een interne audit diplomering uitgevoerd. De bevindingen waren: 1. Er is niet gebleken dat er onrechtmatig diploma’s verstrekt zijn aan deelnemers. Aan de hand van het examenplan en resultatenoverzichten van deelnemers komen de vestigingsexamencommissies tot besluitvorming. De besluiten worden door de vestigingsexamencommissies vastgelegd. 2. De procedures en de gebruikte instrumenten tijdens het besluitvormingsproces zijn verschillend. 3. Er is geen eenduidig beeld over de vestigingen wat het examendossier inhoudt. In het OSVEC is besloten dat de vestigingsexamencommissie alle examengegevens van een leerling bewaart, tot anderhalf jaar na diplomering. 4. Gemaakt examenwerk wordt op verschillende wijzen gearchiveerd en examenwerk blijkt tijdens de audits soms lastig te achterhalen. 5. De rolopvattingen van de vestigingsexamencommissies (VEC) zijn verschillend. Geregeld is geconstateerd dat de leden van de VEC een dubbele pet hebben. 6. Er vinden audits met betrekking tot afname PvB’s plaats. In schooljaar 2012-2013 zijn te weinig audits gehouden om hier uitspraken over te doen. De PvB’s worden geëvalueerd (PvB-tool). 7. Er wordt slechts in zeer beperkte mate onderzoek gedaan naar examenresultaten. 8. Per vestiging zijn er specifieke aandachtspunten. Op basis van dit auditrapport en andere onderzoeken is er een plan van aanpak opgesteld. Dit betreft korte termijn activiteiten die moeten leiden tot eenduidige en zorgvuldige besluitvorming rond diplomering op alle vestigingen van Terra. Activiteiten op middellange termijn richten zich op de taken en verantwoordelijkheden van de centrale examencommissie, het OSVEC en de vestigingsexamencommissies. Deze zijn inzichtelijk en

Aandachtspunten: • Duidelijker meetbaar maken dat we erin slagen de onderwijsvisie vorm te geven. • Het financieel veiligstellen van het concept regioleren voor de lange termijn (verdienmodel). Examinering mbo Terra werkt op vele fronten aan de verbetering van de

26

JAARVERSLAG 2014

bovenbouw hebben recht op minimaal 1000 klokuren onderwijs per schooljaar. In het examenjaar is de norm 700 uur. Alle vestigingen houden de actuele gerealiseerde onderwijstijd bij en rapporteren dit. Over het algemeen is de gerealiseerde onderwijstijd conform de planning. De minimale normen voor de onderwijstijd worden gehaald.

sluiten aan bij de kwaliteitszorg van Terra. Daarnaast wordt er beleid ontwikkeld op de volgende terreinen: • Scholing van examenfunctionarissen; • Voorlopige go’s; • Borgen kwaliteit van de afname van de PvB’s; • Borgen van de kwaliteit van werkproces- en vaardigheidsexamens (De Groene Standaard); • Borgen van de kwaliteit van instellingsexamens; • Systematische analyse examenresultaten; • Groepsgewijze afname van PvB’s; • Kwaliteitsborging van ingezette examenproducten, de afname en beoordeling.

Klachten De klachtenregeling van Terra is erop gericht om klachten in eerste instantie op te lossen dichtbij de plek waar ze ontstaan. Als dit niet lukt, kan de klacht bij het College van Bestuur worden neergelegd en vervolgens bij de externe landelijke klachtencommissie (LKC). In 2014 bereikten een viertal klachten het College van Bestuur. Drie daarvan werden alsnog door de directeur van de betreffende vestiging naar tevredenheid afgehandeld. Eén klacht werd uiteindelijk opgepakt en afgehandeld door het College van Bestuur.

Onderwijstijd Voor het schooljaar 2013/2014 geldt dat alle vestigingen voldoen aan de gestelde eisen, dat wil zeggen de vestigingen hebben de minimumnormen voor al hun opleidingen gehaald. Het voortgezet onderwijs kent minimumnormen voor onderwijstijd. Alle leerlingen in de onderbouw en de

2.5 Samenwerkingsverbanden

27

JAARVERSLAG 2014 Nederland en professionaliseren het onderwijs. Onderwijs en werkveld kunnen samen zorgen dat werken in het groene domein interessant en uitdagend is en blijft voor jongeren en voor huidige werknemers en ondernemers. Het programma Kennistransfer Noord-Nederland (KTNN) geeft invulling aan de samenwerking met het werkveld en aan beroepsauthentiek leren. Terra, Nordwin College en Hogeschool Van Hall Larenstein participeren in de AgroAgenda Noord Nederland (zie hieronder).

Terra werkt met vele organisaties, instellingen en bedrijven samen, zowel op regionaal als op landelijk niveau. Naast allerlei samenwerkingsactiviteiten van al onze vestigingen maakt Terra op landelijk niveau deel uit van de AOC-raad en de MBO-Raad. Terra doet mee met (landelijke) mbo-samenwerkingsverbanden van andere AOC’s in onder andere De Groene Standaard en 4Groen. 4Groen De vier noordelijke AOC’s (Terra, AOC Oost, Nordwin College en AOC de Groene Welle) werken al een aantal jaren samen. Het belangrijkste uitgangspunt voor de samenwerking binnen 4Groen is dat we voor onze leerlingen en de bedrijven ook goede perspectieven willen bieden voor de opleidingen met relatief weinig leerlingen. Hierbij is het vertrekpunt dat het niet gaat om het concentreren van opleidingen maar om het slim regisseren: expertise en ervaring over de scholen heen inzetten om goed onderwijs in de volle breedte in alle regio’s aan te kunnen bieden.

Agro-Agenda In Noord-Nederland is op 6 juli 2013 door de gezamenlijke onderwijsinstellingen (groen en grijs) met het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en overheden de Agro-Agenda afgestemd en ondertekend. De Agro-Agenda geeft richting aan de innovatie die de agroen foodsector in Noord-Nederland beoogt. Met elkaar willen wij werken aan een moderne landbouw: renderend, schoon en efficiënt producerend en meer in balans met mens, dier en omgeving. Met de projecten willen we: • vooroplopen in de verduurzaming van het landbouwbedrijf en daarmee als voorbeeld dienen voor Europa en de wereld; • zoveel mogelijk waarde halen uit landbouwproducten en bijproducten; • rekening houden met natuur en landschap, dierenwelzijn, volksgezondheid en landschappelijke inpassing; • een goede landbouwverkaveling, ook in combinatie met waterhuishouding; • samenwerking tussen agrarisch onderwijs, onderzoek en landbouwpraktijk een krachtige impuls geven.

Inmiddels zijn we een project gestart waarin we dit verder concreet maken, samen met een projectleider, een aantal directeuren en medewerkers van de 4Groen instellingen. In 2014 is gekeken op welke wijze we kunnen komen tot een heldere taakverdeling tussen de instellingen met als uitgangspunt dat men elkaar steunt om binnen de hele noordoostelijke regio van het land een breed scala aan opleidingen te kunnen blijven aanbieden. Zo kan iedereen binnen redelijke reisafstand de opleiding van zijn/haar keuze en op zijn/haar niveau volgen. Dit heeft geresulteerd in een aantal concrete vervolgactiviteiten voor het schooljaar 2014-2015: • Voor ieder kwalificatiedossier (niveau 3 en 4) een gezamenlijk programma met thema’s en onderwerpen (vanuit HKS). Bij deze onderwerpen wordt al het relevante landelijke leermateriaal geïnventariseerd en in een Wikiwijs verzameld; • Gezamenlijk contact met relevante hbo-instellingen; • Per werkveld gezamenlijk structureel overleg met het bedrijfsleven (strategische en tactisch niveau); • Optimalisering van de onderlinge audits; • Onderzoek naar wat er in de AOC’s gebeurt op het gebied van professionalisering van docenten. Op basis daarvan stroomlijnen waar mogelijk; • Onderzoeken welke afspraken over instroom, opstroom en doorstroom mogelijk zijn; • Gezamenlijke aanpak Internationalisering; • Gezamenlijke aanpak Groen Consortium 4Groen organisatorisch.

Omdat de totale Agro-Agenda veelomvattend is, heeft Terra een externe omgevingsanalyse uitgevoerd om te komen tot de thema’s waarop zij zich in het bijzonder wil focussen. Naast de Noordelijke Agro-Agenda zijn regionale agenda’s van gebiedscoöperaties en de Kenniswerkplaats Veenkoloniën (Agenda Veenkoloniën) daarvoor input geweest. De combinatie van deze informatie met de sterkte/zwakteanalyse die we voor ons opleidingsaanbod hebben uitgevoerd, heeft onder andere geleid tot de volgende uitkomsten: • verder uitbouwen akkerbouw en veehouderij tot excellente positie; • mogelijkheden onderzoeken hoe akkerbouw breder ingezet kan worden door gebruik te maken van de ontwikkelingen van CIV Agro en Food (MP Akkerbouw); • focus houden op loonwerk en kansen van samenwerking met het Ministerie van Defensie benutten; • aandacht voor nieuwe opleidingen door aansluiting op regionale ontwikkelingen.

Kennis Transfer Noord-Nederland Terra, Nordwin College en Hogeschool Van Hall Larenstein versterken de contacten met het werkveld in Noord-

Op basis hiervan kiest Terra bewust voor de inzet op de volgende speerpunten:

28

JAARVERSLAG 2014 certificaat. Verwacht wordt dat voor het einde van het schooljaar de bronzen vlag wordt gehaald.

• Veehouderij & Paraveterinair; • Akkerbouw & Loonwerk; • Natuur en leefomgeving.

Terra Eelde VO heeft in november de intentieverklaring tot Ecoschools ondertekend. Er is een eco-team van vijf docenten en tien leerlingen gevormd, de eerste bijeenkomsten zijn geweest en er is gestart met de duurzaamheidsscan. Voor 2015 staan verschillende activiteiten gepland. De verwachting is voor het eind van het schooljaar 2014-2015 de bronzen vlag te halen.

Convenant doorstroom mbo-hbo Eind december 2012 ondertekenden vijf ROC’s, twee AOC’s en vier hbo-instellingen uit Noord-Nederland een convenant ter bevordering van de succesvolle doorstroom tussen mbo- en hbo-instellingen. In de zomer van 2014 is het project afgerond en zijn de resultaten van de verschillende werkgroepen opgeleverd. Voor een aantal thema’s die in het convenant zijn uitgewerkt, is een concreet vervolgtraject opgestart. Terra is betrokken bij de verdere uitwerking van het traject dat zich richt op de ontwikkeling van een mbo-hbo doorstroom keuzedeel. Vanuit dat perspectief is een brede studiedag georganiseerd in oktober 2014. Terra participeert bovendien in het onderzoeksprogramma van het Convenant waarin gekeken wordt naar de effecten van studievaardigheden voor succesvolle doorstroom van mbo naar hbo. Samen met het Nordwin College en Van Hall Larenstein zal in dat kader een pilot gestart worden, gericht op kennisdeling en -uitwisseling onder meer betreffende studievaardigheden op docentniveau.

Suikerunieterrein In september heeft de gemeente Groningen een deel van het Suikerunieterrein officieel overgedragen aan Terra in Groningen. In maart van dit jaar is het terrein al in bruikleen gegeven aan de school, maar nu is het ook officieel bekrachtigd. De gebruikersovereenkomst geldt voor 15 jaar. De mbo-school wil dat deel van het terrein inrichten als praktijk- en educatiecentrum voor voedsel en groene leefomgeving met als doel de natuur, de agrarische sector en de stad met elkaar te verbinden. De studenten leren de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van duurzame voedselproductie en een gezonde groene leefomgeving en zij geven kennis over het voedsel door aan de bezoekers. Bovendien krijgen de studenten, als toekomstige voedselproducenten, een goed beeld van wat de consument van zijn voedsel verwacht.

Voorop in de vergroening AOC’s en de Vereniging Buitengewoon Groen (VBG) gaan voor een groene wereld. Niet alleen vanuit ideologisch perspectief, maar vooral vanuit economische kansen. De AOC’s willen in 2015 door samenleving, overheid en bedrijfsleven herkend en erkend worden als dé opleidingscentra voor ondernemend en innovatief groen. Om dit te realiseren, is een groene ontwikkelagenda opgesteld met concrete actiepunten op het gebied van de strategie en de functie van de AOC’s, het opleidingsaanbod, de cultuur, het personeel, de bedrijfsvoering en de landelijke profilering in de samenleving. Scholen werken daarbij actief samen binnen het netwerk vergroening. Ook Terra participeert in ‘Voorop in de vergroening’.

Terra Groningen MBO tweede cumelaAcademie in Nederland In januari heeft Terra Groningen MBO officieel het predicaat cumelaAcademie ontvangen van Hannie Zweverink, directeur van CUMELA Nederland. Een cumelaAcademie is een school die voldoet aan de kwaliteitseisen die de cumelasector (3000 loonbedrijven in groen, grond en infra) stelt aan opleidingen. Met de cumelaAcademie wordt de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven nog sterker. Overige samenwerkingsverbanden Terra participeert verder in de volgende samenwerkingsverbanden: • Centrum voor Innovatief Vakmanschap (CIV): een noordelijke samenwerking van bedrijfsleven en groene kennisinstellingen om te komen tot het opleiden van voldoende excellente mbo-vakmensen voor functies in aan watertechnologie en watermanagement gerelateerde bedrijven en instellingen; • Kenniswerkplaats Veenkoloniën: een samenwerkingsverband van onderwijs, overheid en bedrijfsleven waarin wordt gewerkt aan kennisvragen; • Gebiedscoöperatie De Wolden: een innovatief lerend netwerk in de regio voor economische ontwikkeling en gebieds- en landschapsontwikkeling; • Gebiedscoöperatie Westerkwartier: een innovatief

Ecoschools Terra Groningen MBO en Terra Eelde VO zijn in 2014 gestart met Ecoschools. Met het ondertekenen van een intentieverklaring is Terra Groningen MBO in oktober hiermee begonnen. Terra Groningen MBO heeft een ecoteam samengesteld van een docent, een instructeur en hoofd facilitair en leerlingen uit de leerlingstichtingen. Vier thema’s zijn door het team gekozen: gezonde kantine, energie, afval en communicatie. Het team is op excursie geweest bij Nordwin College; een voorloperschool. De thema’s worden vertaald in regioleer-opdrachten en zullen door lagere jaars worden uitgevoerd. Het idee is gezamenlijk met Terra Eelde VO te werken aan het

29

JAARVERSLAG 2014

innovatieagenda zoals geformuleerd in het Ambitieprogramma Veehouderij en Veterinair. Ten aanzien van de externe samenwerking met de betreffende regio’s ligt hier het accent op de regio’s Westerkwartier en de regio Zuidwest-Drenthe waar regionale agenda’s gericht op veenweidegebieden worden ontworpen. Ook de teams Design & Styling, Tuin, Park & Landschap, Bloem & Design, Groene Detailhandel, Sport, Recreatie & Toerisme, Recreatie & Groen, Land, Water & Milieu werken Terra-breed intensief samen aan de doelen uit het ambitieprogramma Duurzame Groene Leefomgeving. Dit programma heeft een aanzet gekregen op de locatie Groningen; anders dan de kerndomeinen akkerbouwloonwerk en veehouderij-veterinair speelt hier een bijzondere opgave, namelijk het vaststellen en definiëren van dit domein. Een flink aantal opleidingen in diverse lokale varianten, op nagenoeg alle locaties, hebben elk een bouwsteen van dit nieuwe kennisdomein. Het kennisdomein Duurzame Groene Leefomgeving moet daarom eerst worden vastgesteld. Van daaruit stellen de teams een agenda vast voor de verdere ontwikkeling. Het verantwoordingsmodel monitor bestemming en besteding investeringsmiddelen staat in bijlage A op pagina 79.

lerend netwerk in de regio voor economische ontwikkeling en gebieds- en landschapsontwikkeling (zie ook 2.5); • Kenniscentrum Agro Noordoost Nederland: hierin werken de WUR, regionale overheden, bedrijfsleven en Terra samen (projectmatig en structureel) aan het duurzaam versterken van de kennisinfrastructuur voor het agrobedrijfsleven in Noordoost-Nederland. • Techniekpact Noord-Nederland: een pact van ondernemers, onderwijs en overheid voor een sterke technieksector in de drie Noordelijke provincies. Er wordt gewerkt aan een concrete agenda voor goed onderwijs van jong tot oud en een goed functionerende arbeidsmarkt in de techniek. • Energy College: het Energy College is een NoordNederlands initiatief om de snelgroeiende energiebranche in de regio te kunnen voorzien van innovatieve vakkrachten op mbo-niveau. Deze mensen worden opgeleid naar de wensen en behoeften van de markt. Het Energy College is een samenwerkingsverband tussen noordelijke ROC’s, AOC’s, overheden en het bedrijfsleven. • Wellant College - Terra: samenwerking op het gebied van Regioleren.

Innovatiebox De innovatiebox kent de volgende doelen: 1. Bevordering van competentiegericht beroepsonderwijs; a. versterken van de beroepspraktijkvorming; b. optimaliseren en flexibiliseren van de schoolorganisatie; c. verbeteren van de begeleiding van de deelnemer tijdens zijn binnen- en buitenschoolse leertrajecten. 2. verbetering van de programmatische aansluiting in de beroepskolom (van vmbo t/m hbo); 3. het meer betrekken van het bedrijfsleven bij het beroepsonderwijs; 4. bevordering van ondernemerschap.

2.6 Projecten Meerjarig investeringsprogramma In het meerjarig investeringsprogramma (MIP) heeft Terra sterk ingezet op bepaalde thema’s zoals het Regioleren in samenhang met de professionalisering van docenten, de organisatie van het leerproces en de versterking van de samenwerking in 4Groen-verband en in Noord-Nederlands verband. Verder zet Terra in op drie thema’s van de Agro-Agenda van Noord-Nederland, te weten: veehouderij en paraveterinair, akkerbouw en loonwerk en natuur en leefomgeving.

Binnen deze doelen heeft Terra in 2014 ingezet op: • ontwikkeling en kennisverspreiding van het onderwijsconcept het Groene Lyceum; • ontwikkeling van het onderwijsconcept Regioleren; • ontwikkelen en invoeren van gezondheidsbeleid (gezonde school); • innovatiekracht in het vmbo; • vergroten van kennis van docenten, ouders en leerlingen op het gebied van sociale media; • vergroten van differentiatievaardigheden van docenten.

In 2014 zijn op elk thema werkgroepen samengesteld en van start gegaan met de realisatie van de doelstellingen, zoals beschreven in het MIP en de uitvoering en ontwikkeling van de ambitieprogramma’s. Regioleren en Leven Lang Leren staan hierbij centraal. De teams akkerbouw en loonwerk werken Terrabreed intensief samen op een gemeenschappelijke innovatieagenda zoals geformuleerd in het Ambitieprogramma Akkerbouw - Loonwerk. Deze agenda is deels intern (eigen gewenste innovatie, vernieuwing en investering), deels extern namelijk van de betreffende regio’s met het accent op de Veenkoloniën. De teams veehouderij en paraveterinair werken Terrabreed intensief samen op een gemeenschappelijke

Impuls Met ingang van 2014 hebben de AOC’s impulsgelden ontvangen die gekoppeld zijn aan de begroting van het meerjarig investeringsprogramma. De besteding van deze

30

JAARVERSLAG 2014

middelen is daarom terug te vinden onder deze noemer. Terra heeft in 2014 echter ook nog op een aantal, veelal nog doorlopende, projecten impulsmiddelen ingezet die nog vanuit de oude regeling Praktijkleren en Groene impuls waren toegekend. Door Terra zijn deze middelen in 2014 ingezet op onder andere de volgende activiteiten en projecten:

overheid en organisaties geworden. Ook hun bekendheid bij het grotere publiek is aanzienlijk gegroeid. Project Regioleren D.O.E.N. Op 1 maart 2012 is het KIGO project ‘Durven, Oppakken, Ervaren, Netwerken’ gestart als een vervolg op het KIGO project ‘Van Regiovraag naar Regioleren‘. Een logisch vervolg daarop is de realisatie en borging van regioleren ten behoeve van de verzilvering van leerresultaten. Inmiddels is het project in december 2014 beëindigd. De opbrengst, de resultaten van drie jaren samenwerken zijn te vinden in de toolbox regioleren van het Groen Kennisnet. De presentatie van die opbrengst werd geborgd door het samenbrengen van de betrokkenen, die als de 5 O's bekend zijn: onderwijs, ondernemers, onderzoekers, overheden en de omgeving. Alle samenwerkende partijen zijn erin geslaagd om hun vooraf bepaalde resultaten te behalen en deze staan onder meer verwoord in het boekje ’Eigen Wijs Doen‘ dat op 3 december 2014 aan betrokkenen is aangeboden. De voorspoedige ontwikkeling van het KIGO project D.O.E.N. heeft bijgedragen tot de vorming van het Manifest, de ondertekende verklaring door directeuren van heel Terra en het College van Bestuur. In deze verklaring staat dat Regioleren speerpunt van het onderwijs aan Terra zal zijn. Inmiddels heeft de grootste mbo-school van Terra, het MBO Groningen met vijf stichtingen regioleren al geïmplementeerd. Daarmee komt de implementatie van regioleren uit op de verwezenlijking van 8 stichtingen: een in Emmen, twee in Meppel en vijf in Groningen. In totaal zijn daarmee eind 2014 meer dan 1.000 leerlingen binnen Terra actief bezig met regioleren.

Kennisverspreiding: • Doorontwikkeling van het Groene Lyceum-concept; • Ontwikkeling van het onderwijsconcept Regioleren; • Vormgeving netwerken en samenwerkingsverbanden in het kader van Regioleren; • Pilot Praktijkonderwijs met Stichting Werk op Maat. Professionalisering: • Scholing examenfunctionarissen; • Coaching docenten in het kader van Regioleren; • Professionalisering van docenten in het kader van Loopbaan Oriëntatie Begeleiding (LOB). KIGO-projecten Via de regeling Kennisverspreiding en Innovatie Groen Onderwijs (KIGO) kan de minister van Economische Zaken de groene onderwijsinstellingen ondersteunen bij het opstellen en uitvoeren van een gezamenlijke innovatieagenda. De KIGO-middelen zijn bestemd voor het faciliteren van programma’s van de Groene Kennis Coöperatie (GKC) voor samenwerking op landelijk en regionaal niveau én het stimuleren van vernieuwingen (opleidingen, expertise, netwerken, voorzieningen) met landelijke relevantie. Terra participeerde in 2014 in de volgende KIGO-projecten: • Natuurlijk ondernemen; • Voedselstrategie; • Maatschappelijke ontgroening veehouderijstudenten.

Project Groen van en voor de maatschappij Groen draagt op verschillende manieren bij aan de kwaliteit van de leefomgeving en aan de kwaliteit van leven. De toepassing van kennis uit de omgevingspsychologie over de maatschappelijke waarde van groen kan hieraan belangrijke impulsen geven. Het doel van het project is deze kennis te bundelen en te ontsluiten voor onderwijs, ondernemers, overheden en maatschappelijke organisaties en stevig in de opleidingsprogramma’s te verankeren. In 2014 is voor het project verlenging aangevraagd en verkregen, waardoor het project in 2015 nog doorloopt.

Daarnaast is Terra zelf penvoerder van de volgende KIGOprojecten: Project Groene educatie in de stad In 2014 is het project Groene educatie in de stad afgerond. Terra, Nordwin College en De Groene Welle hebben in het programmaonderdeel een herkenbaar aanbod aan groene educatieve activiteiten in de stad ontwikkeld. Zij geven hiermee mede invulling aan het beleid van de overheid om te komen tot een participatieve samenleving, waarbij burgers, ondernemers en overheid samenwerken aan een duurzame groene leefomgeving en bewuster omgaan met gezond voedsel. De deelnemende groene onderwijsinstellingen, de drie AOC’s in het bijzonder, hebben groene educatieactiviteiten in hun curricula en in hun onderwijsmodel verankerd en duurzame samenwerkingsverbanden in hun stedelijke omgeving ontwikkeld. Ze zijn een serieuze en geziene partner voor

Box 3 Binnen Box 3 is subsidie beschikbaar voor investeringen in praktijkonderwijs in samenwerking met bedrijven. Project Het Groene Tractor Simulatiecentrum Dit project, waarvoor in 2011 in het kader van Box3 subsidie is aangevraagd en toegekend, bestaat uit de ontwikkeling van een tractorsimulator en de ontwikkeling en inrichting van een duurzaam tractor

31

JAARVERSLAG 2014

educatiecentrum. In 2014 is onderzocht of een mobiele variant in combinatie met een aantal vaste basissimulatoren, gesitueerd bij AOC’s op verschillende plaatsen in Nederland, tot de mogelijkheden behoorde. Het accent werd daarbij in het project verlegd naar inzet van simulatie binnen de opleiding voor het T(ractor)-rijbewijs. Er speelt landelijk een complexe discussie tussen de AOC’s en het Ministerie van EZ over de bekostiging van het T- rijbewijs voor deelnemers in de primaire sector. Door deze discussie bleek het niet mogelijk om eind 2014 het benodigde commitment van andere AOC’s voor dit plan te verkrijgen. Hierna heeft overleg met het Ministerie van Economische Zaken plaatsgevonden. In december 2014 heeft het Ministerie een projectverlenging toegekend en aan Terra gevraagd te onderzoeken of de ontwikkeling van een tractorsimulator door Terra in een publiek-private samenwerking met de tractorfabrikant haalbaar is. Hiervoor is een projectverlenging afgegeven. Het voorstel zal begin 2015 afgerond en aan het Ministerie gepresenteerd worden. Inmiddels is bekend dat de invoering van het nieuwe tractorrijbewijs (T-rijbewijs) op 1 juli 2015 gaat plaatsvinden. Box 4 Binnen Box 4 zijn verschillende kortdurende subsidies beschikbaar voor het implementeren van Rijksonderwijsbeleid in het groen onderwijs. Project Greenworks In het project Greenworks – Groene Scholing als schakel tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt in NoordNederland – was sprake van nauwe samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven om zo ‘Leven Lang Leren’ vorm te geven. Er werd samengewerkt aan het verhogen van de aantrekkelijkheid van het groene onderwijs en het versterken van de sociale rol van het groene onderwijs. Zowel jongeren als volwassenen werden geprikkeld voor de groene sector. Door middel van initiële scholing, om- en bijscholing werd geprobeerd meer geschikte en geschoolde arbeidskrachten voor de regionale groene sector aan te trekken. In mei 2014 is het project afgerond met een slotbijeenkomst die in het teken stond van kennisdeling en uitwisseling van ervaringen. Ook beleefde het filmpje, dat over het project gemaakt is, op die dag zijn première. Eén van de spin-off effecten van het project is de oprichting als pilot van TerraStart. Onder dit label richt TerraNext zich op onderwijs en toeleiding naar de arbeidsmarkt door het aanbieden van scholing, re-integratie in samenwerking met andere partijen, waarbij de doelgroep bestaat uit het arbeidspotentieel aan de onderkant van de arbeidsmarkt.

Regionaal Investeringsfonds mbo Om te zorgen voor aantrekkelijk en eigentijds mboonderwijs dat ruimte biedt aan regionale verschillen en een veranderde arbeidsmarkt is het voor mbo-instellingen nodig om nauw samen te werken met innovatieve bedrijven. Daarom is in het Techniekpact afgesproken dat er een Regionaal Investeringsfonds voor het mbo komt. Met dit 'Regionaal investeringsfonds mbo' stelt het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) van 2014 tot en met 2017 in totaal 100 miljoen euro subsidie beschikbaar voor duurzame publiek-private samenwerking in het beroepsonderwijs. De subsidiebijdrage dient aangevuld te worden met een financiële bijdrage vanuit de regio (bedrijfsleven en regionale overheid). In 2014 heeft Terra een subsidietoekenning ontvangen uit het Regionaal Investeringsfonds mbo voor de publiek private samenwerking binnen het Westerkwartier. Centraal doel van ‘Westerkwartier, collectief leren en werken in de regio’ is de transitie van Terra van een school met projecten in de regio, naar de centrale kennispartner in een lerend netwerk: Innovatief Vakmanschap 3.0. Dit voorstel is een stap die volgt op de Kenniswerkplaatsen en het regioleren van het groene onderwijs sinds 2009. Innovatief Vakmanschap 3.0 is een sociale onderneming die de uitdagende omgeving biedt waarin studenten en werkenden hun kwalificaties verbeteren in directe relatie tot de arbeidsmarkt. Van een 100% subsidiestructuur wordt overgegaan op een verdienmodel waarin ook meerjarige, uitvoerende opdrachten een bijdrage leveren. Terra kiest voor structurele samenwerking in de regio Westerkwartier. Eind 2013 hebben Terra, Staatsbosbeheer en drie landschapsbeherende organisaties de Gebiedscoöperatie Westerkwartier opgericht. Hierbij zijn inmiddels meer dan 460 ondernemers (agrarisch en MKB) betrokken. De Kenniswerkplaats Westerkwartier voert in opdracht van de Gebiedscoöperatie innovatieve projecten uit met studenten, waarbij Terra verantwoordelijk is voor de leerresultaten. De Gebiedscoöperatie heeft twee hoofdthema’s die gebaseerd zijn op de Regiovisie: Groene Energie en Voedselstrategie. De projecten wordt uitgevoerd door mbo-studenten van Terra Groningen, met naar gelang de inhoud medewerking van mbo-studenten van Alfa College, Noorderpoort en Nordwin en hbo-studenten van Van Hall Larenstein, Hanzehogeschool en STOAS Vilentum. Daarbij staat de leerprestatie van de deelnemers - zowel studenten als werkenden - centraal in combinatie met innovatie en productie voor het in stand houden van de unieke waarden van de regio. Voor de meest relevante opleidingen lijkt de komende jaren evenwicht op de arbeidsmarkt te bestaan. Maar om de complexe regionale vraagstukken goed aan te kunnen pakken zijn meer geïntegreerde vaardigheden en kwalificaties nodig dan in de huidige (groene) opleidingen via het traditionele schoolsysteem kunnen worden verworven.

32

JAARVERSLAG 2014

3 LEEROMGEVING

3.1 Internationalisering en culturele diversiteit

en medewerkersmobiliteit en aanvragen (en uitvoering) van partnerschappen. Terra is partner in verschillende projecten. FLORCERT, een Internationaal partnerschap van Bloem & Design-opleidingen met de bedoeling leerlingen een verzwaard internationaal examen af te laten leggen dat hun reguliere diploma opwaardeert. Peat Valley+, een opvolger van Peat Valley (een partnerschap met zeven landen die met hun veenregio’s voor dezelfde problemen staan en daar gezamenlijk oplossingen voor vonden in het vormen van regionale allianties met verschillende partijen (onderwijs, ondernemers en overheid, de golden triangles)). Grüne Lern Landschaften is een partnerschap waarbij de partners interessante groene thema’s voor leerlingen en docenten aanbieden. Zo heeft Terra afgelopen jaar bezoek gehad van Zwitserse docenten en leerlingen om kennis te maken met regioleren en volgden leerlingen een cursus boomklimmen in België en bloemschikworkshops in Polen. Terra maakt ook gebruik van de Carrousel van Wellantcollege. Deze Carrousel bestaat uit internationale scholen in diverse Europese landen waarmee afspraken gemaakt zijn betreffende leereenheden voor leerlingen die een IBPV in dat land willen doen. De school zorgt voor bedrijven en verzorgt lessen voor de bezoekende leerling. De leerling volg een deel van zijn curriculum in het buitenland. De leerling krijgt tevens een assessment over deze zogenaamde ECVET-unit in het buitenland. Wellantcollege biedt de leerlingen die uit het buitenland naar Nederland komen, hetzelfde. Terra volgt deze strategie.

Zowel de Nederlandse als de Europese politiek vindt internationalisering een belangrijk thema en wil dat jongeren op alle niveaus worden voorbereid op een steeds internationaler wordende arbeidsmarkt. In het MIP van Terra staat dat de school zich wil ontwikkelen tot een internationaal georiënteerd, innovatief kenniscentrum. Terra heeft daarvoor een tweesporenstrategie gekozen: het organiseren van internationale regionale allianties met ‘preferred partners’ en het organiseren van internationale stageplaatsen bij top of the bill bedrijven. Internationale mobiliteit speelt daarom een belangrijke rol binnen Terra. Er zijn (financiële) middelen om studenten, praktijkopleiders, ondersteuners, docenten en management internationaal te laten mobiliseren. In het kader van internationalisering binnen het onderwijs is Terra vertegenwoordigd in verschillende netwerken en platforms, zoals EUROPEA Internationaal en EUROPEA Nederland, de AOC Raad (Internationaal platform), de MBO-Raad, Carrefour Europeèn en Grüne Lernlandschaften. Terra is verder vertegenwoordigd in een consortium bestaande uit Nordwin College, De Groene Welle en AOC Oost. Deze groep werkt samen met het west/zuid consortium (bestaande uit Wellantcollege, Heliconopleidngen, Citaverde college en Lentiz Onderwijsgroep) bij subsidieaanvragen voor studenten-

33

JAARVERSLAG 2014 goede ideeën voor de eigen organisatie mee naar huis. Vestigingen gaan steeds intensiever om met het thema internationalisering of misschien moeten we zeggen: onderwijs in een internationale setting. Heel positieve ontwikkelingen met het oog op de toekomstbestendigheid van ons onderwijs; zonder kennis uit het buitenland wordt het steeds lastiger up to date te blijven. Met alle bovengenoemde activiteiten hopen we te bereiken dat elke leerling in zijn schoolcarrière één of meerdere internationale ervaringen opdoet, passend bij zijn opleidingsrichting en niveau of een deel van zijn studie in het buitenland volgt en afrondt.

Terra maakt voor de diverse internationale (uitwisselings) projecten gebruik van geldstromen van Leonardo da Vinci (LLP)/ Erasmus+, Impulsgelden Internationaal, sponsoring en eigen budget/cofinanciering. Medewerkers en leerlingen internationaliseren ook niet-gesubsidieerd: stages in USA en Canada, uitwisselingsprojecten met min of meer gesloten beurzen, I@home (internationaliseren zonder reizen) en e-projecten. De vestigingen ontvangen regelmatig buitenlandse collega’s en leerlingen (binnen en buiten Europa) en begeleiden leerlingen uit het buitenland die hier op stage zijn. Het aantal leerlingen dat op IBPV gaat, met en zonder subsidie, groeit, evenals het aantal docenten dat van mobiliteitsgelden en andere projectgelden (strategische partnerschapsprojecten) gebruik maakt. Leerlingen en docenten van Terra mbo waren weer vertegenwoordigd bij de Carrefour Europeën in Duitsland. Verder is Terra betrokken bij pilots omtrent ECVET, het waarderen van informeel leren en bij het schrijven van een Internationaal Keuzedeel (binnen de nieuwe KS), genaamd ‘Werken in een internationale setting’. ECVET gaat een belangrijke rol spelen in de IBPV; studenten gaan in de toekomst een deel van hun studie op een partnerschool en bij bedrijven in het buitenland afronden.

CULTURELE DIVERSITEIT BIJ TERRA In het identiteitsbewijs staat de merkbelofte dat mensen bij Terra bewust, bekwaam en betekenisvol worden. We kunnen dat omdat we iedereen zien, we ons werkelijk verbinden en we ons bewust zijn van onze eigen betekenis. Dat we gemeenschappelijk versterkend en bewust persoonlijk zijn. Terra is mede daarom actief geweest in het project Kies Kleur In Groen, voor meer culturele diversiteit in Groen Onderwijs. Het project is eind 2014 afgerond. Het doel van het project, Groen Onderwijs aantrekkelijker maken voor mensen met een andere culturele achtergrond, is in die zin niet gerealiseerd. Wel hebben de vijf deelnemende vestigingen (de vo-vestigingen Eelde, Emmen en Wolvega en de mbo’s Groningen en Meppel) de afgelopen jaren diverse activiteiten gerealiseerd met als thema ‘brede diversiteit’. Op die manier hebben leerlingen en medewerkers kennis gemaakt met andere culturen dan de eigen, zowel nationaal als internationaal. De vestigingen organiseerden in 2014 weer verschillende activiteiten zoals een themaweek ‘ontmoet de ander’ (een good practice van Terra Eelde VO waarmee ze in november genomineerd werd voor de Kies Kleur In Groen Award), een ‘diverse dinsdag’, een bezoek aan een asielzoekerscentrum, een uitwisseling met een school in Istanbul en ze onderzochten mogelijkheden voor nieuwe, voor allochtone doelgroepen aantrekkelijke, opleidingen (een samenwerking van Terra Meppel MBO met Defensie). Op heel verschillende manieren hebben de deelnemende vestigingen meer kleur in hun school gebracht. Leerlingen, maar ook medewerkers, kwamen door de georganiseerde activiteiten met andere culturen in aanraking waardoor een noodzakelijke grotere bewustwording voor diversiteit is ontstaan. De participerende scholen hebben hun activiteiten (deels) opgenomen in hun curriculum en kijken met een positief gevoel terug op het project en de opbrengsten.

De vo-vestigingen Eelde, Meppel en Wolvega zijn met leerlingen naar kerstmarkten in Duitsland geweest om daar bezoekers te interviewen, in het Duits natuurlijk. Een grote groep leerlingen van Terra Eelde VO heeft met succes het Goethe examen afgelegd. Een docent en leerling van Eelde zijn naar Kenia geweest met Edukans; een prachtige, inspirerende en emotionele reis waarbij ze zich hebben ingezet voor het motto van de stichting ‘Omdat onderwijs echt werkt’. Leerlingen van Terra Groningen MBO hebben hun visitekaartje afgegeven in Papenburg, bij de inrichting van de Landesgartenschau. De Duitse pers was lovend over hun inzet en creativiteit en de samenwerking met het Duitse team van de leerlingen van Terra. Een groep leerlingen Veehouderij & Loonwerk is naar de Grimme Technika dag in Damme geweest. Met meer dan 100 machines uit de aardappel-, bieten- en groentetechniek is de Grimme Technica één van de grootste landbouwbeurzen wereldwijd. Het Angus-Dundee College in Schotland was de gastschool tijdens een studiereis voor Nederlandse docenten. Deze school is erg succesvol in het vormgeven en uitvoeren van wat wij hier Passend Onderwijs noemen. De twee deelnemende docenten van Terra Groningen MBO namen

34

JAARVERSLAG 2014

Met betrekking tot de kosten van het project Kies Kleur in Groen heeft Terra ook een bijdrage van het Ministerie van Economische zaken ontvangen. In onderstaande tabel staat deze bijdrage aangegeven. De oorspronkelijke beschikking had betrekking op vijf deelnemende vestigingen. Uiteindelijk heeft één vestiging ervoor gekozen het laatste jaar niet deel te nemen. Omschrijving

Kenmerk brief

Datum

KKIG-culturele Diversiteit - Bijdrage EZ

4980012427696

03-10-2013

- Bijdrage AOC Terra

3.2 Arbo- en veiligheidsbeleid

Bijdrage begroot

Realisatie

258.060

205.854

50.000

40.000

208.060

165.854

inventaris aangeschaft. Op 14 november is het nieuwe schoolgebouw aan de Burg. Legroweg officieel geopend. Het is een transparant gebouw met geschakelde lokalen en werkruimtes voor de leerlingen buiten het lokaal. Daardoor is er meer ruimte voor innovatief onderwijs.

Arbo en veiligheid heeft onze voortdurende aandacht en daarom zijn de vestigingen in 2014 opnieuw gestart met de vierjaarlijkse risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E). Als de vestigingen deze begin 2015 gereed hebben, zullen deze worden getoetst door de Arbodienst. In aansluiting hierop worden de uitkomsten van de RI&E in het schoolveiligheidsplan verwerkt. Alle vestigingen zijn door middel van een informatiebijeenkomst op de hoogte gebracht van de aandachtspunten uit de RI&E van 2011. Deze aandachtspunten worden meegenomen in de nieuwe RI&E. Via de maandrapportage aan het College van Bestuur en de directeuren wordt de voortgang van RI&E en schoolveiligheidsplannen inzichtelijk gemaakt. In december 2014 is ongeveer de helft van de RI&E’s opnieuw uitgevoerd en is ongeveer de helft van de schoolveiligheidsplannen geactualiseerd. Begin 2015 zal dit 100% moeten zijn. Geconstateerd is dat bij incidenten waarbij zich letsel heeft voorgedaan, er veelal in een te laat stadium melding wordt gedaan bij de inspectie en bij de verzekeringsmaatschappij. Vestigingen zijn over de eventuele (financiële) gevolgen hiervan geïnformeerd. Met betrekking tot arbo- en veiligheid hebben zich geen noemenswaarde zaken voorgedaan.

Open leercentrum TerraNext Bij TerraNext is een open leercentrum gerealiseerd. Terra Oldekerk VO Met de verbouw van een complete vleugel van de vovestiging van Terra in Oldekerk heeft de school de beschikking gekregen over een science floor voor de vakken natuurkunde, scheikunde en biologie. Meerdere groepen leerlingen kunnen hier onder begeleiding van docenten zelfstandig werken. Tevens is geïnvesteerd in het binnenklimaat in de verbouwde vleugel. Terra Meppel VO Vanwege de verdere groei van de vo-school in Meppel is opnieuw een vleugel van het voormalige kantoorpand Het Groene Land in gebruik genomen. Met de huur van het pand kan Terra in Meppel zich ten aanzien van de huisvesting flexibel bewegen. In verschillende fases zijn gedeelten van het gebouw gehuurd voor periodes van vijf jaar. INKOOP EN AANBESTEDEN Door continue aandacht te hebben voor inkopen en aanbesteden, proberen we de uitgaven te verminderen en de kwaliteit en rechtmatigheid van onze aankopen te vergroten. Daarom hebben we ons inkoop- en aanbestedingsbeleid geëvalueerd en in 2014 bijgesteld. De notitie inkoop- en aanbestedingsbeleid is tevens voorgelegd aan de medezeggenschapsorganen die hierop hun instemming hebben gegeven. In 2015 zullen de uitgangspunten opnieuw bij de belangrijkste betrokkenen onder de aandacht worden gebracht. Bij de accountantscontrole voor het jaar 2013 is geconstateerd dat nog niet overal doelmatig en

3.3 Huisvesting en facilitair HUISVESTING Opening schoolgebouw Terra Eelde VO Met ingang van het nieuwe schooljaar is de nieuwe school voor het vo in Eelde in gebruik genomen. Leerlingen en medewerkers hebben hier lang naar uitgekeken. Het gebouw is ruim binnen het beschikbare bouwbudget gerealiseerd. Tevens bestond door sloop van de systeembouw de gelegenheid om het gehele buitenterrein opnieuw in te richten. Ook is er voor ca. € 600.000,- nieuwe

35

JAARVERSLAG 2014

rechtmatig wordt ingekocht. Daarom is afgesproken dat in 2015 per kwartaal een voortschrijdend jaargemiddelde van de uitgaven wordt gemaakt, zodat eerder wordt gesignaleerd dat er (Europees) moet worden aanbesteed. AFGERONDE AANBESTEDINGEN 2014 • Per 1 januari 2014 zijn opstal- en inboedelverzekering voor een periode van twee tot maximaal vier jaar ondergebracht bij Amlin en Raetshagen. • Per 1 januari 2014 is het Arbodienstverleningscontract met Maetis-Ardyn verlengd. • Op 6 oktober 2014 is de aanbesteding voor multifunctionals voor alle scholen en het bestuursbureau gegund aan Konica Minolta. VOORLOPIG GEGUNDE AANBESTEDINGEN • Voor de zomervakantie 2014 is gestart met de aanbesteding gratis schoolboeken voor het vo. Deze aanbesteding is afgerond in 2015 en voorlopig gegund aan Iddink. Zij worden naar verwachting de komende vier jaar de leverancier. • In december 2014 is de levering van Windows werkplekken aanbesteed. Deze aanbesteding is afgerond in 2015 en voorlopig gegund aan Scholten Awater. Waarschijnlijk zullen zij de komende vier jaar onze nieuwe leverancier zijn. Omdat in 2014 niet is toegekomen aan het segment drukwerk (o.a. enveloppen, briefpapier en folders) en papier zal deze opnieuw worden geagendeerd om te worden aanbesteed. Daarnaast willen we de afvalinzameling aanbesteden en onderbrengen bij één leverancier. Laatst genoemde aanbesteding wordt gecombineerd met duurzaamheidsdoelstellingen en social return. Jaarlijks zal de afdeling Huisvesting en Facilitair de aanbestedingskalender aan de medezeggenschap verstrekken en hierin aangeven of zij een rol heeft. Zodra dit overzicht wordt verstrekt, is het mogelijk om hierover met elkaar van gedachten te wisselen.

3.4 Digitalisering INFORMATIEBELEIDSPLAN In 2014 is een Informatiebeleidsplan opgesteld met als doel het beter gebruiken en inrichten van onze informatie en informatiesystemen. Verder moet het Informatiebeleidsplan ons helpen beter in te spelen op organisatieveranderingen, wetgeving, toenemende verantwoordingsbehoeftes en digitalisering van onderwijs en bedrijfsvoering. De belangrijkste thema’s in het Informatiebeleidsplan zijn, kort samengevat:

36

JAARVERSLAG 2014 access points. Inmiddels zijn diverse partijen uitgenodigd om informatie aan te leveren. De verwachting is dat in 2015 alle access points zullen worden vervangen om daarmee de verwachte groei van het gebruik van mobiele apparaten de komende jaren op een adequate wijze te kunnen verwerken.

• Inrichten van informatiemanagement en applicatiearchitectuur; • Verzorgen van management- en stuurinformatie op maat; • Efficiënt inrichten en gebruiken van onze communicatiemiddelen; • Leerlingen optimaal ondersteunen bij het vormgeven van hun leerproces, via een gepersonaliseerde leeromgeving; • Medewerkers optimaal ondersteunen bij hun werk via een gepersonaliseerde werkomgeving; • Betere ondersteuning van professionalisering van medewerkers, door het bieden van mogelijkheden voor het digitaal en (in)formeel delen van kennis en informatie.

Software In april 2014 is Microsoft gestopt met de ondersteuning van Windows 7. In 2014 zijn daarom alle ’personal computers en laptops geüpgraded naar Windows 7. Apparaten waarop Windows 7 niet kon worden geïnstalleerd, zijn afgevoerd. Inmiddels zijn de voor bereidingen gestart voor het gebruik van Windows 8.x voor het gebruik van tablets. Daarnaast zijn ook de eerste stappen gemaakt richting Office 365 en het meer gaan werken in de Cloud.

Het Informatiebeleidsplan is in 2014 vastgesteld door het College van Bestuur en de managementteams. De verschillende thema’s worden nu verder uitgewerkt.

Hardware In 2014 zijn de voorbereidingen gestart voor een nieuwe Europese Aanbesteding voor personal computers, laptops en Windows tablets. Het lopende contract met Bossers en Cnossen loopt begin maart 2015 af. Er is voor gekozen de Apple-tablets buiten deze Europese aanbesteding te houden. Er wordt in de aanbesteding gezocht naar een aanbieder die in staat is een breed assortiment A-merken te kunnen leveren. Wanneer de leverancier bekend is zal de keuze voor merk/type apparaat opnieuw worden vastgesteld.

ONTWIKKELINGEN De ontwikkelingen binnen ICT gaan in snel tempo. Verwacht wordt dat over een aantal jaren iedere leerling minimaal één mobiel apparaat gebruikt binnen het leerproces. Met name bij gepersonaliseerd leren biedt dit voordelen. Een andere ontwikkeling is dat tijd- en plaats-onafhankelijk werken steeds meer gewenst is. De ICT-afdeling is zich bewust van deze ontwikkelingen en is voortdurend bezig met innovatie, aanpassingen, ontwikkelingen en vernieuwingen binnen de huidige omgeving. Werkzaamheden in dit kader in 2014 staan hieronder beschreven.

Tablets en laptops Op meerdere vestigingen zijn de afgelopen jaren tablets en/of laptops in gebruik genomen door zowel leerlingen als personeelsleden. In 2014 is een start gemaakt met de voorbereidingen voor het gebruik van mobiele apparaten door leerlingen van het vmbo. Binnen Terra is hierover uitvoerig nagedacht en is binnen het vmbo groen besloten dat de mobiele apparaten op basis van Microsoft zullen worden aangeschaft. De verdere uitwerking volgt nog maar duidelijk is dat vanaf augustus 2015 alle vovestigingen gaan starten met per vestiging een brede of smallere pilot met Windows devices.

Netwerk Onderwijsgroep Noord In 2014 is de toegang tot het netwerk van Onderwijsgroep Noord meerdere malen doelwit geweest van aanvallen vanaf internet. De aanvallen vallen onder de categorie DDoS. Er is een recherchebureau gevraagd om onderzoek te doen naar de bron van de aanvallen en ook is gevraagd advies uit te brengen om de effecten van de aanvallen te minimaliseren. Het onderzoek heeft ertoe geleid dat een van de bronnen van de DDoS aanvallen is opgespoord. Mede naar aanleiding van de toename van de aanvallen en de uitgebrachte adviezen zijn inmiddels aanpassingen gerealiseerd waardoor de impact van de mogelijke aanvallen in de toekomst wordt geminimaliseerd.

Multifunctionals In 2013 is gestart met de voorbereiding van de Europese aanbesteding van Multifunctionals voor alle vestigingen ter vervanging van drie aflopende contracten. In 2014 zijn alle netwerkprinters en Multifunctionals van alle vestigingen vervangen door twee types Multifunctionals. Er is een nieuwe leverancier geselecteerd: Konica Minolta. De nieuwe aanbesteding levert een aanzienlijke besparing op. De kosten per afdruk zijn lager, de leasekosten zijn lager en er zijn in totaal minder apparaten geplaatst. De functionaliteit is toegenomen, het beheer is afgenomen. Extra functionaliteit bestaat onder andere uit het kunnen printen vanaf alle mobiele apparaten en follow-me printen.

Draadloos netwerk Ten opzichte van 2013 is het aantal verbindingen van draadloze apparaten die gelijktijdig verbonden zijn met het draadloze netwerk met circa 50% toegenomen. Deze toename leidt ertoe dat er steeds meer gevraagd wordt van de kwaliteit van het draadloze netwerk. Om deze reden is ook in 2014 gewerkt aan het optimaliseren van de bestaande apparatuur. Daarnaast is een traject gestart om te komen tot de vervanging van alle zogenaamde

37

JAARVERSLAG 2014

4 MEDEWERKERS

4.1 Onze medewerkers Aantal medewerkers per vestiging, uitgesplitst in man en vrouw. Verdeling man/ vrouw en in %

Man

% Man

Vrouw

% Vrouw

Totaal

Centraal

1

100,00%

0

0,00%

1

Terra Assen MBO

5

62,50%

3

37,50%

8

Terra Emmen MBO

18

50,00%

18

50,00%

36

Terra Groningen MBO

57

58,16%

41

41,84%

98

Terra Meppel MBO

15

38,46%

24

61,54%

39

TerraNext

23

65,71%

12

34,29%

35

Terra Assen VO

45

49,45%

46

50,55%

91

Terra Eelde VO

22

42,31%

30

57,69%

52

Terra Emmen VO

26

42,62%

35

57,38%

61

Terra Meppel VO

34

47,22%

38

52,78%

72

Terra Oldekerk VO

26

52,00%

24

48,00%

50

Terra Winsum VO

45

50,00%

45

50,00%

90

Terra Wolvega VO

13

35,14%

24

64,86%

37

330

49,25%

340

50,75%

670

Totaal

38

JAARVERSLAG 2014

Verdeling van de medewerkers per vestiging naar de diverse leeftijdscohorten. Leeftijdsopbouw per vestiging

0-25

25-35

35-45

45-55

55-60

Centraal

60+

Totaal

1

1

Terra Assen MBO

2

0

4

1

1

8

Terra Emmen MBO

7

6

9

11

3

36

21

16

29

16

15

98

Terra Meppel MBO

7

8

14

7

3

39

TerraNext

6

5

11

6

7

35

Terra Assen VO

25

24

23

16

3

91

Terra Eelde VO

9

13

14

9

7

52

Terra Groningen MBO

1

Terra Emmen VO

2

16

9

15

12

7

61

Terra Meppel VO

3

25

10

13

12

9

72

5

18

12

9

6

50

17

26

25

14

5

90

9

10

6

4

8

37

147

145

171

116

74

670

Terra Oldekerk VO Terra Winsum VO

3

Terra Wolvega VO Eind totaal

9

FLEXIBELE FORMATIE Het percentage van de flexibele schil is voor het OP vastgesteld op 15,66% en voor het OBP is deze vastgesteld op 13,02%. Om te komen tot een beheersing van de uitgaven inzake uitkeringen na ontslag wordt er tijdens het arbeidsvoorwaardengesprek een afweging gemaakt op het risico voor de instroom in de WW en Bovenwettelijk WW. Hierbij wordt onder andere gekeken naar het arbeidsverleden. Op grond hiervan komt het voor dat de medewerker niet in eigen dienst wordt genomen maar dat er gebruik gemaakt wordt van een payrolling via een uitzendbureau. Dit om te voorkomen dat medewerkers instromen in de WW of Bovenwettelijk WW. Daarnaast is er voor de BVE-sector een contract gesloten met WW+ voor de begeleiding van ‘oud medewerkers’ naar werk. Dit zijn vaak maatwerktrajecten.

vragen met betrekking tot professionalisering oppakt. De scholingsactiviteiten zijn gebaseerd op de scholingsplannen van de stichtingen. In 2014 is voor het eerst gewerkt met een scholingskalender. Volgens de kalender is gewerkt aan collectieve scholingsvragen. In dit tweede jaar van de OGN academie zijn tevens maatwerktrajecten georganiseerd. De ervaring leert dat hier steeds meer behoefte aan is en deze trajecten van toegevoegde waarde zijn omdat er op deze manier geïntegreerd gewerkt kan worden aan schoolontwikkeling. Ontwikkeling en leren gaan hiermee hand in hand samen. Hierdoor wordt mede de relatie tussen de scholen en de OGN academie geïntensiveerd. Toch blijft scholingsbereidheid een thema, collectieve trainingen worden nu aangeboden in de middagen. In gesprek met het management over de nut en noodzaak van professionalisering blijft gewerkt worden aan het vergroten van de lerende cultuur. Het uiteindelijke streven is dat de OGN-academie er zal zijn voor elke professionaliseringsvraag van OGN: van een training op een vestiging tot individuele loopbaangerichte opleidingen, van workshops tot coaching, van kenniscafé tot leernetwerk. Daarbij geldt: De OGN-academie is er voor iedereen: voor docenten, voor onderwijsondersteunend personeel en voor het management.

4.2 Professionalisering PROFESSIONALISERING EN OGN-ACADEMIE Scholing De OGN-academie is een knooppunt binnen de stafdienst Personeel & Organisatie (P&O) die allerlei

39

JAARVERSLAG 2014 4.3 Gezondheidsmanagement

Dit hangt mede samen met de grootte van een vestiging. Zo kan één zieke medewerker op een kleine vestiging leiden tot een hoger ziekteverzuimcijfer dan één zieke medewerker op een grote vestiging.

Gezondheidsmanagement is een strategisch thema binnen Terra. Het verzuimcijfer is daarbij een belangrijk meetinstrument. Het streefcijfer van 5% is in 2014, met een voortschrijdend gemiddeld ziektepercentage van 4,6% gehaald. In 2013 was het voortschrijdend gemiddeld ziekteverzuim ook 4,6% en het lijkt erop dat het voortschrijdend gemiddeld ziekteverzuim zich hierop heeft gestabiliseerd. De ziekteverzuimgegevens van de afzonderlijke vestigingen laten echter wel een grillig verloop zien.

In 2013 was het gemiddeld ziekteverzuimpercentage 5,96%. Ten opzichte van 2013 is er sprake van een behoorlijke daling. Directeuren zetten, in samenspraak met de bedrijfsarts en P&O, adequate interventies in om het verzuimpercentage terug te dringen of te voorkomen. Het lijkt erop dat het plan van aanpak ziekteverzuim zijn vruchten begint af te werpen.

10,0 8,0 ZV1 ZV2 Bovengrens VG

6,0 4,0 2,0

r be m

r be

De ce

m

r

ve

be

No

to

r

Ok

be em

us

Se pt

st

li Au

gu

Ju

ni Ju

ei M

ril Ap

rt aa M

ua br

Fe

Ja

nu

ar

i

ri

0,0

Bovengrens De bovengrens is het geaccepteerde gemiddelde ziekteverzuim in een kalanderjaar. Deze grens is in april 2012 besproken tussen Raad van Toezicht en het College van Bestuur. ZV1 Ziekteverzuimpercentage 1 Aantal gewogen kalenderdagen ziekteverlof van het reguliere personeel, gedeeld door de gemiddelde personeelssterkte (GAP) en gedeeld door het aantal kalenderdagen van de rapportageperiode, maal 100. ZV2 Ziekteverzuimpercentage 2 Idem als ZV1 maar exclusief ziektegevallen die langer dan een jaar hebben geduurd. VG Het voortschrijdend gemiddelde ziekteverzuim op basis van ZV1.

40

JAARVERSLAG 2014

5 FINANCIËN

5.1 Jaarrekening

begroot, door hogere opbrengsten uit detachering van medewerkers, dienstverlening door derden, schadeuitkeringen en verhuur en verkoop van inventaris.

RESULTAAT Terra heeft het jaar 2014 afgesloten met een positief financieel resultaat van € 1.932.865 (2013: positief € 4.347.956). Het exploitatieresultaat over 2014 is als volgt bestemd:

De totale lasten zijn € 0,84 miljoen lager dan begroot. De personeelslasten zijn € 0,30 miljoen lager. Deze lasten bestaan uit de lonen en salarissen van het personeel met een aanstelling bij Terra, deze zijn € 0,97 miljoen lager dan begroot, en de overige personele lasten, deze zijn € 0,73 miljoen hoger dan begroot. In de begroting was weliswaar rekening gehouden met een dotatie personele voorzieningen, maar door wijzigingen in de verplichtingen voor wachtgeld en een nieuwe voorziening langdurig zieken, komt de dotatie personele voorzieningen hoger uit dan begroot. De afschrijvingslasten zijn € 0,08 miljoen hoger dan begroot. Veel investeringen zijn later gedaan dan gepland, maar omdat in verband met de voorgenomen buiten gebruik stelling van de gebouwen in Emmen, in april 2018, extra op deze gebouwen wordt afgeschreven, komen de kosten hoger uit dan begroot. De huisvestingslasten zijn € 0,46 miljoen lager dan begroot. Bij de overige lasten is sprake van lagere kosten bij de diverse beheerslasten. Daarnaast is geen beroep gedaan op het begrote bedrag voor onvoorziene kosten. De financiële baten en lasten zijn € 0,15 miljoen hoger. Dit is het gevolg van hogere rentelasten in verband met de voorgenomen bouw in Emmen. Een uitgebreide toelichting op de verschillen tussen realisatie en begroting staat bij de afzonderlijke posten in de jaarrekening.

2014 2013 Toevoeging aan de Algemene Reserve 432.865 2.834.956 Toevoeging aan de Bestemmingsreserve ‘Toekomstbestendig Terra’ 1.500.000 1.126.000 Onttrekking aan de Bestemmingsreserve ‘Regeling jonge leerkrachten’ 0 262.000 Toevoeging aan de Bestemmingsreserve ‘Tractorsimulatie’ 0 125.000 Exploitatieresultaat 1.932.865 4.347.956 De totale baten zijn € 1,15 miljoen hoger dan begroot. De rijksbijdragen zijn € 0,50 miljoen hoger als gevolg van de verhoging van de rijksbijdrage per leerling. De overige overheidsbijdragen- en subsidies zijn hoger als gevolg van een subsidieafrekening van een ESF-project en een gemeentelijke bijdrage voor een project. Door een toename van het aantal BBL-deelnemers van 18 jaar of ouder zijn de in rekening gebrachte bedragen voor wettelijk cursusgeld hoger dan begroot. De scholingsvraag vanuit het bedrijfsleven neemt weer toe, maar de baten voor werk in opdracht van derden zijn iets achtergebleven bij de begroting. De overige baten komen € 0,60 miljoen hoger uit dan

41

JAARVERSLAG 2014 BESTEMMINGSRESERVES Zoals ook in 2013 al is aangegeven, krijgt Terra in de komende jaren te maken met een aantal ontwikkelingen die een grote impact op de organisatie en de middelen zullen hebben. Het gaat daarbij met name om de gevolgen van de daling van het aantal leerlingen en onderwijskundige ontwikkelingen zoals Passend Onderwijs en Focus op Vakmanschap. Dit brengt niet alleen een extra inspanning met zich mee, maar tevens extra onzekerheden en daarmee ook risico’s. Het gaat hierbij om de volgende ontwikkelingen:

Focus op Vakmanschap Bij Focus op Vakmanschap heeft de hogere urennorm voor de leerlingen direct bij invoering al gevolgen voor de personele inzet en de bezetting van de gebouwen. Op termijn komen daar de effecten van de verkorting van de niveau-4 opleiding nog bij. Deze effecten zullen moeten worden opgevangen in combinatie met het wegvallen van de jaarlijkse bekostiging van ruim € 1,8 miljoen voor Praktijkleren en Groene plus. Het College van Bestuur stelt zich op het standpunt dat bovenstaande ontwikkelingen moeten worden opgelost binnen de jaarlijkse begroting. Het gaat hier echter om meerjarige ontwikkelingen waarbij sprake kan zijn van een mismatch tussen de inzet van extra middelen en daarmee gerealiseerde besparingen of opbrengsten. De kost gaat immers doorgaans voor de baat uit. Met de verdeling van het resultaat van 2013 is € 1.126.000 naar deze bestemmingsreserve gegaan. Gezien de grootte van de toekomstige vraagstukken vindt het College van Bestuur het gerechtvaardigd om ook voor dit jaar vanuit het positieve resultaat deze bestemmingsreserve te verhogen met een bedrag van € 1.500.000. De mogelijke aanwending van deze bestemmingsreserve zal alleen geschieden vanuit goedkeurende besluitvorming door het College van Bestuur.

Krimp leerlingen Terra wil medewerkers actief in de gelegenheid stellen een bredere kijk op hun inzetbaarheid en loopbaan te krijgen in relatie tot demografische ontwikkelingen en de kwaliteit van het onderwijs. Door medewerkers onder andere bewust te laten nadenken over het bezitten van meerdere bevoegdheden, ingezette competenties in relatie tot gevraagde competenties, balans werk-privé, wil Terra medewerkers zo optimaal mogelijk inzetten, uitvalrisico’s zoveel mogelijk voorkomen, mobiliteit bevorderen en anticiperen op dreigende boventalligheid en kwalitatieve frictie. Door gewijzigde wetgeving wordt het in stand houden van voldoende flexibele formatie lastiger. Ook is het fiscaal minder aantrekkelijk gemaakt om eerder te stoppen met werken. Beide maatregelen brengen dus extra kosten met zich mee.

FINANCIËLE KENGETALLEN Op basis van de jaarrekening kunnen de volgende financiële kengetallen worden berekend:

Als gevolg van de daling van het aantal leerlingen zal nadrukkelijk bezien moeten worden of het financieel haalbaar is om het bestaande onderwijsaanbod te kunnen handhaven. Ook het open blijven houden van vestigingen is daarbij onderwerp van onderzoek en discussie. Om besluitvorming en de daaruit voortvloeiende maatregelen mogelijk te maken, zullen extra middelen nodig zijn. Onderwijskundige ontwikkelingen De afgelopen twee jaar hebben de nodige voorbereidingen op de invoering van Passend Onderwijs en Focus op Vakmanschap plaatsgevonden. Passend Onderwijs Passend Onderwijs is een complex en weerbarstig thema, dat in- en extern nogal wat veranderingen vraagt. Voor Terra staan de leerlingen hierbij centraal en met name voor hen moet deze verandering optimaal worden ingevoerd. Bij de vmbo-vestigingen van Terra is, ten opzichte van het overige vo, sprake van een relatief groot percentage zorgleerlingen. De bekostiging van de zorgleerlingen gaat ingrijpend veranderen, maar de financiële gevolgen daarvan zijn nog onvoldoende duidelijk. Om daarop te kunnen anticiperen en de daaruit voortkomende risico’s deels te kunnen opvangen moeten extra middelen achter de hand worden gehouden.

2014

2013

Solvabiliteit 1

0,62

0,66

Solvabiliteit 2

0,64

0,68

Liquiditeit (current ratio)

1,43

0,87

Liquiditeit (quick ratio)

1,43

0,87

Rentabiliteit

3,25

7,61

Solvabiliteit 1 (verhouding eigen vermogen / totaal vermogen) is in 2014 gedaald naar 0,62 maar ligt nog wel boven de, door de Inspectie van het Onderwijs in het ‘Toezichtkader bve 2012’ gehanteerde, bandbreedte van 0,20 tot 0,60. De afname van solvabiliteit 1 is het gevolg van de toename van de langlopende schulden door het afsluiten van een nieuwe lening. Het eigen vermogen is voldoende groot om bij te sturen in het geval van veranderende omstandigheden die een nadelige invloed hebben op de exploitatie.

42

JAARVERSLAG 2014

Dit vraagt van ons een open houding en de bereidheid om ook waar te maken waar we voor staan en waarin we geloven. Het vraagt een organisatie die in goede conditie is en zich bewust is van haar bestaansrecht. Waarin iedereen ertoe doet, betekenis heeft en zich dat ook realiseert. Waar identiteit en handelen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Binnen de begroting van het jaar 2015 geven we vanuit deze ideologie richting aan ons handelen en stemmen we dit af met de middelen die we hiervoor tot onze beschikking hebben. De komende jaren wordt dit verder zichtbaar gemaakt.

Solvabiliteit 2 (verhouding eigen vermogen + voorzieningen / totaal vermogen) is in 2014 gedaald naar 0,64 en ligt ook boven de, door de Inspectie van het Onderwijs in het ‘Toezichtkader bve 2012’ gehanteerde, bandbreedte van 0,20 tot 0,60. Zowel het eigen vermogen als de voorzieningen zijn toegenomen. Ook de langlopende schulden zijn hoger, door het afsluiten van een nieuwe lening. Relatief gezien is de toename van de langlopende schulden groter dan het saldo van de toename van het eigen vermogen en de voorzieningen, waardoor solvabiliteit 2 daalt. Het eigen vermogen is voldoende groot om bij te sturen in het geval van veranderende omstandigheden die een nadelige invloed hebben op de exploitatie.

BELEID Momenteel wordt een nieuw strategische beleidsplan opgesteld. In dit plan worden externe ontwikkelingen gecombineerd met eigen sterktes en zwaktes (SWOT) om vervolgens te komen tot strategische keuzes en ambities. Dit alles in relatie en afgestemd met de beschikbare middelen, waarbij de demografische krimp uiteraard een belangrijke rol speelt.

De liquiditeit – current ratio (vlottende activa / vlottende passiva) is gestegen ten opzichte van 2013 en ligt ruimt boven de, door de Inspectie van het Onderwijs in het ‘Toezichtkader bve 2012’ gehanteerde, ondergrens van 0,5. Zowel de vlottende activa als de vlottende passiva zijn toegenomen, maar de relatieve toename van de vlottende activa, in het bijzonder de liquide middelen, is hoger. De liquiditeit kan als ruim voldoende worden beschouwd.

Naast de eigen ambities hebben we ook te maken met landelijk beleid en worden we geconfronteerd met opdrachten van de rijksoverheid. Deze combinatie van enerzijds de eigen ambities en anderzijds de opdrachten vanuit de rijksoverheid, vraagt om een scherpe prioritering van de inzet van middelen.

Omdat Terra geen voorraden heeft, is de quick ratio gelijk aan de current ratio. De rentabiliteit (resultaat gewone bedrijfsvoering / totale baten uit gewone bedrijfsvoering x100) is lager dan in 2013, maar wel positief. In 2014 is sprake van een lager exploitatieresultaat ten opzichte van 2013. Ondanks de lagere rentabiliteit, kan geconcludeerd worden dat de exploitatie op orde is.

Om dit te ondersteunen worden er jaarlijks, per vestiging, jaarplannen opgesteld. Ter voorbereiding op deze jaarplannen wordt een kaderbrief opgesteld, waarin de geprioriteerde thema’s voor het komende jaar worden omschreven. Deze prioriteiten zijn opgesteld in samenspraak met de directeuren en een aantal coördinerend bestuursadviseurs. Voor 2015 gaat het om de volgende thema’s: • de OGN-transitie; • pedagogisch-didactisch klimaat; • professionalisering en strategisch HRM; • kwaliteitszorg en Planning en Control.

5.2 Begroting 2015 Onderwijs draait om mensen. Als we met elkaar in het onderwijs iets willen bereiken, dan draait alles om passie, energie en verantwoordelijkheidsgevoel. Passie in combinatie met inhoud en dialoog. Om succesvol te kunnen zijn, hebben we uiteraard een helder zicht nodig op de behoeften van onze leerlingen, hun ouders en onze andere partners in de samenleving. Meer nog hebben we een duidelijke kijk op onze eigen kracht en mogelijkheden nodig. Het besef wat het betekent om in de samenleving van vandaag een onderwijsinstelling te zijn zoals wij die zijn. Welke rol willen wij spelen in het leven van mensen en hoe ver willen en kunnen wij daarin gaan?

Om verbinding aan te brengen tussen beleid en middelen is vervolgens de begrotingsbrief opgesteld. Door het aanbrengen van deze verbinding worden de ambities realistisch en haalbaar. De begrotingsbrief heeft als uitgangspunt gediend voor de begroting 2015. In deze begroting zijn dan ook extra middelen gereserveerd om uitvoering en ondersteuning te kunnen geven aan bovengenoemde thema’s. Er is sprake van een sluitende begroting waarin, naast de hiervoor genoemde middelen, ook extra is begroot voor innovatie en onvoorziene lasten.

43

JAARVERSLAG 2014 5.3 Continuïteit

KENGETALLEN

Deze continuïteitsparagraaf beoogt om inzicht te verschaffen in de wijze waarop het College van Bestuur van Terra omgaat met de financiële gevolgen in de jaren 2014 t/m 2017 als gevolg van het gevoerde en te voeren beleid. In deze paragraaf wordt zicht geboden op het verwachte exploitatieresultaat in de komende jaren en de ontwikkeling van de vermogenspositie. Het proces om majeure ontwikkelingen in de nabije toekomst en de gevolgen hiervan voor het resultaat en de vermogenspositie te identificeren, is structureel ingebed in de organisatie. Hiertoe wordt in de meerjarenbegroting een tijdshorizon gehanteerd die nog vier jaren verder ligt dan de tijdshorizon in deze continuïteitsparagraaf.

PROGNOSE LEERLINGENAANTALLEN Vmbo Het totaal aantal vmbo-leerlingen in de voedingsgebieden van Terra daalt in de jaren 2013 tot 2020 van 12.241 naar 9.188. Dat is een daling van 3.053. De snelheid en scherpte van deze daling wordt getemperd door leerlingen die langer dan 8 jaar op de basisschool verblijven, door vroege en late leerlingen, enzovoort. In het jaar voor de instroom in het voortgezet onderwijs, ontstaat zo ieder jaar een beperkt extra potentieel. Vergroting van het marktaandeel, onder andere door het aanbieden van nieuwe opleidingen zoals het Groene Lyceum, zorgen voor toename van het aantal leerlingen in plaats van een daling.

6800 6600 6400 6200 6000 Aantal leerlingen

5800

Prognose leerlingen

5600

44

2021-2022 –

2020-2021 –

2019-2020 –

2018-2019 –

2017-2018 –

2016-2017 –

2015-2016 –

2014-2015 –

2013-2014 –

2012-2013 –

2011-2012 –

2010-2011 –

2009-2010 –

2008-2009 –

2007-2008 –

2006-2007 –

5200

2005-2006 –

5400

JAARVERSLAG 2014

De prognoses voor de jaren 2015-2021 staan in onderstaande tabel weergegeven. VMBO

Totaal vmbo leerlingen Mutatie t.o.v. voorgaand jaar Mutatie in % t.o.v. voorgaand jaar

Prognose 01-10-’13

01-10-’14

01-10-’15

01-10-’16

01-10-’17

01-10-’18

01-10-’19

01-10-’20

01-10-’21

4.104

4.241

4.330

4.145

4.079

4.002

3.865

3.774

3.694

311

137

89

-185

-67

-77

-137

-90

-80

8,2%

3,3%

2,1%

-4,3%

-1,6%

-1,9%

-3,4%

-2,3%

-2,1%

Mbo Voor het mbo zijn nog geen nauwkeurige cijfers beschikbaar omdat sprake is van een groot voedingsgebied en van leerlingen die kiezen voor een hele specifieke beroepsopleiding en niet, zoals in het voortgezet MBO

Totaal mbo leerlingen Mutatie t.o.v. voorgaand jaar Mutatie in % t.o.v. voorgaand jaar

onderwijs, voor één van de beschikbare scholen in de omgeving. Hoewel het middelbaar beroepsonderwijs, ten opzichte van het voortgezet onderwijs, enige jaren achter de demografische ontwikkelingen aanloopt, zijn de percentages van het vmbo ook hier gehanteerd.

Prognose 01-10-’13

01-10-’14

01-10-’15

01-10-’16

01-10-’17

01-10-’18

01-10-’19

01-10-’20

01-10-’21

2.150

2.212

2.258

2.162

2.127

2.087

2.016

1.969

1.927

-19

62

46

-96

-35

-40

-71

-47

-42

-0,9%

2,9%

2,1%

-4,3%

-1,6%

-1,9%

-3,4%

-2,3%

-2,1%

Voor zover in het schooljaar 2014-2015 sprake is van inzet van formatie op basis van additionele bekostiging, komt deze inzet te vervallen als de bekostiging wordt beëindigd. In de begroting 2015 zal, met betrekking tot de formatie voor het schooljaar 2015-2016, geanticipeerd moeten worden op de bezuinigingen op de bekostiging door er voor te zorgen dat de flexibele schil in de formatie voldoende groot is om deze teruggang op te kunnen vangen.

Ook bij het mbo kan een deel van de toename van het aantal vmbo-leerlingen, in verband met het Groene Lyceum, leiden tot groei. De prognoses komen tot stand door mutaties in het aantal leerlingen in het verleden te extrapoleren naar de toekomst. Daarbij wordt uitgegaan van de gemiddelde prestaties in het verleden. Prestaties die in het verleden zijn behaald, bieden uiteraard geen garanties voor de toekomst, maar kunnen wel gehanteerd worden voor het opstellen van deze prognoses. De mutatie van het aantal leerlingen is verwerkt in de meerjarenbegroting, zonder dat hiervoor aanvullende bezuinigingsmaatregelen zijn opgenomen.

In de meerjarenbegroting wordt uitgegaan van een jaarlijkse loonkostenstijging voor periodieke verhogingen op grond van het carrièrepatroon van de medewerkers. Daarnaast wordt aangenomen dat de jaarlijkse stijging van de premies voor sociale lasten en pensioenen in de komende jaren nihil zal zijn. In de meerjarenbegroting is rekening gehouden met een loonkostenontwikkeling op basis van onderstaand percentage:

Personele bezetting Voor de personele lasten is de formatie voor het schooljaar 2014-2015 en de daarbij behorende loonsom als uitgangspunt genomen. Dit is inclusief verwachte inzet van externe medewerkers. 2016

2017

2018

2019

2020

Ontwikkeling lonen

0,9%

0,8%

0,7%

0,6%

0,6%

Premies sociale lasten en pensioenen

0,0%

0,0%

0,0%

0,0%

0,0%

Totaal loonkostenontwikkeling

0,9%

0,8%

0,7%

0,6%

0,6%

De bijdrage aan Onderwijsgroep Noord voor de kosten van College van Bestuur, Bestuursbureau en instelling

overstijgende kosten blijft gehandhaafd op 6,75% van de baten.

45

JAARVERSLAG 2014 SAMENVATTEND OVERZICHT KENGETALLEN KENGETALLEN stand per 31-12

2014 werkelijk

Onderwijsgevend personal (fte) Directie en beheerspersoneel (fte) Totaal activa (fte) VMBO LWOO/PRO BOL BBL Totaal leerlingen

2015 begroot

2016 prognose

2017 prognose

447,40 93,70 541,10

406,67 86,92 493,59

389 84 473

383 82 466

2.813 1.428 1.804 408 6.453

2.872 1.458 1.842 416 6.588

2.750 1.396 1.764 398 6.308

2.705 1.373 1.736 392 6.206

BALANS Balans per 31-12 (x € 1.000)

2014 werkelijk

2015 begroot

2016 prognose

2017 prognose

ACTIVA Materiële vaste activa Vlottende activa Totaal activa

49.936 12.923 62.859

47.374 13.983 61.357

55.406 8.416 63.822

57.527 9.269 66.796

PASSIVA Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva

39.098 1.443 13.292 9.026 62.859

39.098 1.086 12.147 9.026 61.357

38.903 891 15.002 9.026 63.822

39.150 763 17.857 9.026 66.796

Balansratio’s

2014

Solvabiliteit 1 Solvabiliteit 2 Liquiditeitsratio - current ratio Liquiditeitsratio - quick ratio

0,62 0,64 1,43 1,43

2015 0,64 0,65 1,55 1,55

2016 0,61 0,62 0,93 0,93

2017 0,59 0,60 1,03 1,03

nieuwbouw voor de vestigingen VO en MBO Emmen is in de meerjarenbegroting verwerkt. Het gaat om een totale investering van € 16,7 miljoen. Beoogd wordt deze investering voor een deel uit eigen middelen en voor een deel extern te financieren. Hierbij wordt voorlopig uitgegaan van een externe financiering van € 8,0 miljoen. In het meerjaren kasstroomoverzicht is deze externe financiering, verspreid over de jaren 2016 en 2017, meegenomen. Gelet op de verwachte ontwikkeling van de liquiditeit zijn er in de komende jaren ook voldoende liquide middelen beschikbaar voor de overige geplande investeringen.

Solvabiliteit 1 van Terra bedraagt per ultimo 2014 0,62 en solvabiliteit 2 bedraagt per ultimo 2014 0,64. Daarmee wordt zowel aan de eigen minimumnorm, zoals verwoord in het Treasurystatuut, als aan de solvabiliteitsnorm van de onderwijsinspectie voldaan. De verwachting is dat de solvabiliteit in de komende jaren op een vergelijkbaar niveau blijft. Dat betekent dat versterking van het vermogen vooralsnog niet noodzakelijk is. De liquiditeitspositie van Terra is ruim voldoende voor de normale bedrijfsvoering en biedt ook ruimte voor de geplande investeringen. De liquiditeitsratio bedraagt per ultimo 2014 1,43. De investering voor de

46

JAARVERSLAG 2014 STAAT VAN BATEN EN LASTEN Staat van Baten en Lasten (x € 1.000)

2014

2015

2016

2017

werkelijk

begroot

prognose

prognose

BATEN

Rijksbijdragen

54.393

56.635

55.335

55.049

99

3

3

3

Overige Overheidsbijdragen College-, cursus, les, en examengelden Baten werk in opdracht van derden Overige baten Totaal Baten

128

122

127

124

1.423

1.400

1.428

1.457

3.315

2.828

2.944

2.875

59.358

60.988

59.837

59.508

39.241

41.693

40.961

41.016

LASTEN

Personele lasten Afschrijvingslasten

3.939

4.388

4.234

3.807

Huisvestingslasten

4.551

4.442

4.403

4.491

Overige lasten Totaal lasten

9.174

10.015

9.752

9.329

56.905

60.538

59.350

58.643

2.453

450

487

865

-520

-450

-682

-618

1.933

-

-195

247

Saldo Baten en Lasten

Saldo financiële baten en lasten NETTO RESULTAAT

bekostiging zal niet leiden tot extra lasten, maar wordt gebruikt om de knelpunten die ontstaan als gevolg van de krimp, op te lossen.

De begrote en geprognosticeerde cijfers voor de jaren 2015 tot en met 2017 zijn ontleend aan de (meerjaren)begroting 2015-2020. Deze begroting is vastgesteld door het College van Bestuur en goedgekeurd door de Raad van Toezicht.

Ondanks de positieve resultaten blijft het belangrijk dat de aandacht in de komende jaren uit blijft gaan naar de vaste kosten zoals afschrijvingslasten en huisvestingslasten omdat deze, bij een dalend aantal leerlingen, steeds zwaarder op de exploitatie gaan drukken.

In de toelichting op de begroting van 2014 was sprake van een bezuiniging. Echter door de aanpassing van de bekostiging en de toename van het aantal leerlingen in 2015 blijkt de impact van bezuinigingen minder groot dan verwacht. In 2016 is sprake van een verlaging van de bekostiging door het wegvallen van de subsidie voor Praktijkleren en een bezuiniging van 2% op het macrobudget. In de jaren daarna loopt het aantal leerlingen terug en dus ook de bijbehorende bekostiging. Het begrotingsjaar 2015 is sluitend. Bij ongewijzigd beleid is in 2016 sprake van een tekort van ongeveer € 0,2 miljoen. Vanaf 2017 is jaarlijks sprake van een positief resultaat, oplopend tot ruim € 1,1 miljoen in 2020.

De investering voor de nieuwbouw voor de vestigingen VO en MBO Emmen is in de meerjarenbegroting verwerkt. Het gaat om een totale investering van € 16,7 miljoen. Beoogt wordt deze investering voor een deel uit eigen middelen en voor een deel extern te financieren. Hierbij wordt voorlopig uitgegaan van een externe financiering van € 8,0 miljoen. In het meerjaren kasstroomoverzicht is deze externe financiering, verspreid over de jaren 2016 en 2017, meegenomen.

De rijksbijdragen worden berekend op basis van het aantal leerlingen per 1 oktober van ieder jaar. Voor het vmbo wordt hiervoor het aantal leerlingen genomen van 1 oktober voorafgaand aan het begrotingsjaar en bij het mbo wordt hiervoor het aantal leerlingen genomen van 1 oktober een jaar eerder (T-2). Wanneer er sprake is van daling van het aantal leerlingen, is vooral bij het mbo, sprake van een hogere bekostiging. Deze hogere

De huidige boekwaarde van de beide gebouwen wordt in de komende jaren, tot de ingebruikname van de nieuwbouw, versneld afgeschreven tot nul. Dit is in de begroting en meerjarenbegroting verwerkt. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Bij het afstoten van de beide gebouwen wordt een opbrengst verwacht. Deze opbrengst is niet meegenomen in de meerjarenbegroting in verband

47

JAARVERSLAG 2014

kans dat dit risico zich voordoet, vermenigvuldigd met de financiële impact, worden bepaald. Deze twee factoren resulteren in een risicowaarde per risico. Alle, door de vestigingen en afdelingen, benoemde risico’s en waarderingen (kans x impact) resulteren in een risicoprofiel van elk organisatieonderdeel en een gezamenlijk risicoprofiel van Terra. Het risicomanagementsysteem voorziet in de uitvoering van een gevoeligheidsanalyse (Monte Carlo Simulatie) waarmee kan worden berekend wat de impact van de risico’s over een langere periode op het vermogen van Terra is. Op basis van het risicoprofiel en de gevoeligheidsanalyse worden gerichte beheersmaatregelen getroffen tegen de risico’s met de hoogste risicowaarde.

met de onzekerheid over de hoogte van het bedrag. Hierdoor kunnen de meerjarenresultaten, vanaf 2017, nog stijgen. Het beeld van het meerjaren kasstroomoverzicht laat zien dat er sprake is van voldoende liquide middelen. Met deze ontwikkeling is het mogelijk te kiezen voor een lagere financiering of een versnelde aflossing op bestaande financieringen. Het managementteam heeft ervoor gekozen om het tekort in de meerjarenbegroting zichtbaar te maken en niet op voorhand een taakstelling op te nemen. Daarmee wordt en blijft duidelijk zichtbaar wat de ontwikkeling van het begrote resultaat zal zijn als niet tijdig wordt bezuinigd. Daarin ligt ook de opdracht aan het managementteam van Terra om in 2016 het tekort om te buigen en zorg te dragen voor een sluitende exploitatie.

Vastlegging in dit risicomanagementsysteem heeft als groot voordeel dat periodieke actualisatie en herijking van de onderkende risico’s en de daarbij behorende waardering en gevoeligheidsanalyse eenvoudiger kan worden gerealiseerd. Het kan daarom ook als instrument worden gebruikt bij het opstellen van de (meerjaren) begroting en bij het jaarverslag.

5.4 Risicoanalyse Intern risicobeheersings- en controlesysteem In 2010 heeft Terra een inventarisatie van de belangrijkste risico’s uitgevoerd. Deze inventarisatie was echter te statisch en daardoor onvoldoende geschikt als instrument in de planning en control-cyclus.

Tegelijk met het opzetten van het risicomanagement systeem heeft een inventarisatie van de belangrijkste risico’s plaatsgevonden. Deze risico’s zijn op systematische wijze en vanuit verschillende invalshoeken inzichtelijk gemaakt en gewaardeerd. Bij de eerste inventarisatie zijn uitsluitend het College van Bestuur, de directeuren en de coördinerend bestuursadviseurs betrokken geweest. De hierbij benoemde risico’s zijn dan ook vooral van strategische aard. Bij de verdere implementatie in 2015 zullen medewerkers op diverse posities worden betrokken, waardoor ook tactische en operationele risico’s zullen worden meegenomen. Dit zal dan ook niet meer op groepsniveau worden uitgevoerd maar specifiek voor Terra.

Daarom is voor alle instellingen binnen Onderwijsgroep Noord in 2014 gestart met de implementatie van een dynamisch risicomanagementsysteem voor de gehele organisatie. De belangrijkste doelstellingen hierbij waren: • het verkrijgen van inzicht in de grootste risico's die de organisatie negatief kunnen beïnvloeden; • het kwalificeren en kwantificeren van de impact van de risico’s; • het stimuleren van risicobewustzijn bij de medewerkers; • het ontwikkelen van een instrument dat gebruikt kan worden bij het maken en onderbouwen van strategische keuzes; • het stimuleren van de communicatie over risico's; • het kunnen voldoen aan de verslagleggingsregels, zoals bijvoorbeeld het bepalen van de minimale vermogensbuffer;

De eerste inventarisatie heeft geleid tot een lijst met de zevenenveertig belangrijkste risico’s. Op deze zevenenveertig belangrijkste risico’s is de gevoeligheidsanalyse uitgevoerd, waarbij rekening is gehouden met de ingeschatte kans dat het risico zich voordoet alsmede de spreiding van de impact als het risico zich voordoet. De simulatie geeft een verwachte gemiddelde totale impact van € 5,5 miljoen, met een bandbreedte van € 4,4 miljoen en € 6,5 miljoen. Voor het opvangen van de impact van deze risico’s is het huidige groepsvermogen voldoende groot.

Uit deze doelstellingen blijkt wel dat het niet alleen gaat om harde feiten maar ook over de medewerkers in de organisatie die zich bij de uitvoering van hun werkzaamheden bewust moeten zijn van de risico’s. Betrokkenheid, transparantie en communicatie op alle niveaus zijn belangrijke voorwaarden voor een effectief risicomanagement.

Bij het bepalen van de aan te houden vermogensbuffer om risico’s op te kunnen vangen, dient echter wel in ogenschouw genomen te worden dat in de huidige gevoeligheidsanalyse de eerste inventarisatie, en daarmee slechts een deel, van de risico’s meegenomen zijn.

Met het risicomanagementsysteem van Terra kunnen de risico’s gedetailleerd worden vastgelegd en kan de

48

JAARVERSLAG 2014 Belangrijkste risico’s en onzekerheden Voor de komende jaren is rekening gehouden met de financiële impact van de risico’s en bedreigingen die bij het opstellen van de begroting bekend zijn. De belangrijkste risico’s en bedreigingen zijn de ontwikkelingen in de bekostiging en de ontwikkeling van het aantal leerlingen. De effecten hiervan zijn meegenomen in de (meerjaren) begroting. Ook de hierdoor ontstane noodzaak tot bezuinigen wordt zichtbaar gemaakt. Te zijner tijd zal dit, in de onderscheiden jaren, nader worden uitgewerkt.

agency’s, voor beleggings- en beleningsvormen voor een periode tot en met drie maanden; • Financiële instellingen of door financiële instellingen uitgegeven papier met minimaal een AA-minus rating, afgegeven door tenminste twee erkende rating agency’s, voor beleggings- en beleningsvormen voor een periode van meer dan drie maanden. Bij het voeren van het treasurybeleid zijn de volgende treasury instrumenten toegestaan: • Rekening courant; • Spaarrekeningen; • Deposito's. - de solvabiliteit (verhouding Eigen Vermogen / Totaal Vermogen) dient minimaal het door de overheid voorgeschreven percentage te zijn (31-12-2014 BVE: 0,20-0,60); - het minimaliseren van de kosten van leningen (kostenminimalisatie) in relatie tot de gelden kapitaalmarktrente; - het optimaliseren van het rendement van de overtollige liquide middelen binnen de kaders van het treasurystatuut (rentemaximalisatie); - het beheersen en bewaken van financiële risico's die aan de financiële posities en geldstromen van de instelling zijn verbonden (risicominimalisatie). Het aantrekken van alle voor de instelling benodigde middelen dient plaats te vinden op basis van een actuele prognose van de financieringsbehoefte en een actuele rentevisie. Bij het aantrekken van langlopende geldleningen worden offertes gevraagd bij minimaal twee partijen. Bovenstaande is een samenvatting en geen limitatieve opsomming.

Rapportage toezichthoudend orgaan Zoals uit het verslag van de Raad van Toezicht blijkt, laat de Raad zich informeren over de belangrijke ontwikkelingen en grote beleidsvraagstukken zodat de Raad haar toezichthoudende rol goed kan vervullen. Bij deze thema’s denkt de Raad van Toezicht mee met het College van Bestuur en geeft tevens adviezen (zie ook het verslag van de Raad van Toezicht).

5.5 Treasury Het treasurybeleid maakt deel uit van het financiële beleid van de Stichting Onderwijsgroep Noord en de daaraan verbonden instellingen en is op de hele groep van toepassing. Het treasurybeleid vindt plaats binnen de kaders van de regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen van 16 september 2009, met kenmerk FEZ/CC-2009/150185, houdende regels over het beleggen en belenen van publieke middelen (Regeling beleggen en belenen door instellingen voor onderwijs en onderzoek 2010) en het Treasurystatuut Onderwijsgroep Noord van 10 oktober 2011. Bij het aantrekken respectievelijk uitzetten van alle benodigde respectievelijk overtollige liquide middelen wordt gehandeld in overeenstemming met de in deze regeling gestelde verplichtingen.

Uit oogpunt van interne controle is bij het uitzetten van overtollige liquide middelen op deposito’s sprake van functiescheiding tussen de frontoffice en backoffice. In 2011 is het treasurystatuut geactualiseerd en vastgesteld door het College van Bestuur. In dit treasurystatuut wordt het treasurybeleid uiteengezet en wordt een beschrijving gegeven van de bevoegdheden en verantwoordelijkheden in het kader van de treasuryfunctie van de instelling. Het treasurystatuut heeft tot doel sturing te geven aan de treasuryfunctie en risico's te beperken. Rapportage over treasury aangelegenheden maakt integraal onderdeel uit van de bestaande managementrapportages.

De algemene doelstellingen van het treasurybeleid luiden: - het beheren van financiële geldstromen op de korte termijn met als doel op het juiste moment over de juiste hoeveelheid liquide middelen in rekening-courant te kunnen beschikken, zonder dat er sprake is van een overschot of tekort aan liquide middelen in rekeningcourant. Essentieel voor het bereiken van deze doelstelling is een korte termijn liquiditeitsplanning. De korte termijn liquiditeitsplanning wordt gepland vanaf één week tot één jaar vooruit; bij het uitzetten van overtollige gelden mogen transacties worden afgesloten met de volgende geldnemers: • financiële instellingen of door financiële instellingen uitgegeven papier met minimaal een A-rating, afgegeven door tenminste twee erkende rating

In 2014 zijn de tijdelijk overtollige liquide middelen weggezet op spaarrekeningen. De rente op de spaarrekeningen is in 2014 met 0,25% gedaald ten opzichte van ultimo 2013. Omdat er in 2014 echter sprake is geweest van een hoger bedrag aan overtollige liquide middelen, zijn de rentebaten hoger uitgekomen dan begroot. Over de hoofdsom van de spaarrekeningen wordt geen risico gelopen. Er wordt gebruikt gemaakt van betaalrekeningen en

49

JAARVERSLAG 2014

spaarrekeningen bij drie banken, te weten ABN AMRO Bank, ING Bank en de Rabobank. Alle drie de banken hebben minimaal een A-rating en voldoen voor wat betreft de korte termijn aan de ratingeisen in artikel 3.3 van de ‘Regeling beleggen en belenen door instellingen voor onderwijs en onderzoek 2010’. Terra heeft de overtollige liquide middelen op een spaarrekening staan, waarbij het hele bedrag dagelijks opvraagbaar is.

20-jarige roll-over lening van € 16,2 miljoen. Stand van de lening per 31 december 2014 is € 8,4 miljoen. De einddatum van de lening is 2 november 2025. Rente op basis van 1-maands Euribor met een opslag van 0,55.

De liquiditeitspositie van Terra is gestegen van € 6,3 miljoen per ultimo 2013 naar € 10,1 miljoen per ultimo 2014.

Het verschil tussen de lening en de swap is ontstaan door een extra aflossing op de lening in 2010. De hedge-relatie is voor een deel ineffectief als gevolg van de over-hedging die hierdoor is ontstaan. Het verschil in waarde van deze ineffectiviteit tussen ultimo 2013 en ultimo 2014 wordt meegenomen als last in de exploitatie. In 2014 is sprake van een negatieve aanpassing van € 22.012 op de eerder genomen last.

15-jarige rente swap van € 16,2 miljoen.Stand van de swap per 31 december 2014 is € 9,1 miljoen. De einddatum van de swap is 1 november 2020. Vaste rente van 3,9%

FINANCIËLE INSTRUMENTEN Algemeen Terra maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van financiële instrumenten die Terra blootstellen aan markt- en/of kredietrisico’s. Deze betreffen financiële instrumenten die in de balans zijn opgenomen, zoals vorderingen en schulden. Terra handelt niet in deze financiële instrumenten en heeft procedures en gedragslijnen om de omvang van het kredietrisico bij elke tegenpartij of markt te beperken. Bij het niet nakomen door een tegenpartij van aan Terra verschuldigde betalingen blijven eventuele daaruit voortvloeiende verliezen beperkt tot de marktwaarde van de desbetreffende instrumenten. De contractwaarde of fictieve hoofdsommen van de financiële instrumenten zijn slechts een indicatie van de mate waarin van dergelijke financiële instrumenten gebruik wordt gemaakt en niet van het bedrag van de krediet- of marktrisico’s.

Kredietfaciliteit ING Bank Terra heeft in 2013, voor de nieuwbouw van Terra Eelde VO, een kredietfaciliteit afgesloten bij ING (ING Standby Roll Over) ad € 7,5 miljoen. Deze kredietfaciliteit liep tot uiterlijk 31-12-2014, waarna de faciliteit zal worden geconsolideerd in één of meer middellange geldleningen, waarbij de leningen de maximale huidige kredietlimiet niet overschrijden. Het per ultimo 2013 opgenomen bedrag van € 0,72 miljoen is per 1 november 2014 afgelost. Deze kredietfaciliteit is per 1 november 2014 omgezet in een rentevastlening van € 6,0 miljoen met een vaste rente van 2,00% per jaar. Deze rentevastlening is afgesloten in november 2014 en loopt tot uiterlijk 1 april 2025. De rentevastperiode bedraagt 60 maanden.

Kredietrisico De vorderingen uit hoofde van handelsdebiteuren betreffen vorderingen op subsidieverstrekkers en vorderingen op overige debiteuren. Het kredietrisico inzake deze vorderingen is beperkt.

ING Stand-by Roll Over van € 7,5 miljoen. Opgenomen bedrag van € 0,72 miljoen afgelost per 1 november 2014. De einddatum van de kredietfaciliteit is 31 december 2014. Rente op basis van 3-maands Euribor met een opslag van 1,35

Renterisico Het renterisico is beperkt tot eventuele veranderingen in de marktwaarde van opgenomen en uitgegeven leningen. Bij deze leningen is sprake van een vast rentepercentage over de gehele looptijd. De leningen worden aangehouden tot het einde van de looptijd.

ING Rentevastlening van € 6,0 miljoen. De stand van de lening per 31 december 2014 is € 6,0 miljoen. De einddatum van de rentevastlening is 1 april 2025. De rentevastperiode bedraagt 60 maanden. De vaste rente bedraagt 2,00% per jaar.

Kredietfaciliteit ABN AMRO Bank Terra heeft bij de ABN AMRO Bank een langlopende schuld van € 16,2 miljoen met een variabele rente die afhankelijk is van de 1-maands Euribor. Om het renterisico te beperken, is een renteswap afgesloten met een initiële onderliggende waarde van € 16,2 miljoen die gedurende de looptijd minder wordt, waardoor Terra over de totale lening een vast rentepercentage betaalt. De hoofdsom van de langlopende schuld was aanvankelijk € 16,2 miljoen euro, maar is ultimo 2014 € 8,4 miljoen.

Liquiditeitsrisico Terra bewaakt de liquiditeitspositie door middel van opvolgende liquiditeitsbegrotingen. Het management ziet erop toe dat voor Terra steeds voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om aan de verplichtingen te kunnen voldoen en dat tevens voldoende financiële ruimte onder de beschikbare faciliteiten beschikbaar blijft om steeds binnen de gestelde lening convenanten te blijven.

50

JAARVERSLAG 2014 Reële waarde De reële waarde van de meeste in de balans verantwoorde financiële instrumenten, waaronder vorderingen, liquide middelen en kortlopende schulden, benadert de boekwaarde ervan.

Verzorgen van onderwijs in geïntegreerde trajecten educatie-beroepsonderwijs Bij Terra is geen sprake geweest van geïntegreerde trajecten educatie-beroepsonderwijs. Deelnemers die gedurende het schooljaar 2013-2014 van opleiding / leerweg veranderen Aangezien het schooljaar 2014-2015 nog niet is beëindigd, kan geen volledig beeld worden gegeven van de zogenaamde omzwaaiers. Gedurende de maand oktober 2014 betreft het de volgende mutaties:

5.6 H elderheid in de bekostiging van het beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie Naar aanleiding van de notitie 'Helderheid in de bekostiging van het beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie' moet, met ingang van het verslagjaar 2003, aanvullende informatie in het jaarverslag worden opgenomen. Deze informatie wordt onderstaand weergegeven. Uitbesteding van bekostigd onderwijs Uitbesteding van bekostigd onderwijs vindt op zeer beperkte schaal plaats. Voor het schooljaar 2014-2015 gaat het hierbij om vijfentwintig leerlingen in het vmbo die geplaatst zijn bij een Ortho-Pedagogisch Didactisch Centrum (OPDC). Terra participeert, tezamen met een aantal instellingen voor voortgezet onderwijs, in het bestuur van dit OPDC.

Wijziging van leerweg Van BBL naar BOL Van BOL naar BBL Van vmbo-kb naar vmbo-bb

1 2 1

Wijziging van opleiding/crebo Van 97660 naar 97330 (BBL) Van 97590 naar 97730 (BOL) Van 97420 naar 97730 (BOL)

1 1 1

Wijziging van niveau Van niveau 2 naar niveau 1 Van niveau 2 naar niveau 3

1 2

Deelnemers die relatief snel na 1 oktober zijn ingeschreven Hoewel de notitie 'Helderheid in de bekostiging van het beroepsonderwijs en de volwasseneneducatie' deze informatie niet voorschrijft, zijn wij van mening dat dit nadrukkelijk moet worden geplaatst naast bovenvermelde gegevens. Tenslotte zijn ouders en leerlingen vrij in hun keuze van het soort onderwijs (leerweg, sector en niveau) en van de onderwijsinstelling. Het aantal nieuw ingeschreven leerlingen gedurende de maand oktober 2014 was: BOL BBL vmbo totaal Nieuw ingeschreven leerlingen - 4 1 5

Bedragen uit de rijksbijdrage die gemoeid zijn met investeringen in private activiteiten Evenals in voorgaande jaren zijn geen rijksgelden aangewend voor investeringen in private activiteiten. Bedragen uit de rijksbijdrage die gemoeid zijn met het voeden van een fonds voor les- en cursusgelden Evenals in voorgaande jaren heeft Terra geen fonds voor les- en cursusgelden. Deelnemers die relatief snel na 1 oktober zijn uitgeschreven Gedurende de maand oktober 2014 zijn vijf BOL-leerlingen, vier BBL-leerlingen en negen vmbo-leerlingen uitgeschreven. De reden van uitschrijving staat weergegeven in de volgende tabel:

Instellingen en organisaties waarvoor maatwerktrajecten zijn georganiseerd Bij Terra zijn in 2014 zestien maatwerktrajecten gestart. Bij deze maatwerktrajecten zijn 203 BBL-leerlingen betrokken. Van deze 203 leerlingen zijn 118 leerlingen werkzaam bij sociale werkvoorzieningschappen, 61 leerlingen werkzaam bij gemeentelijke overheden en 24 leerlingen werkzaam bij bedrijven en overige instellingen. De onderstaande gegevens zijn gebaseerd op de situatie per 31 december 2014.

BOL BBL vmbo Totaal Studiegebonden factoren (verkeerde keuze) 1 1 Arbeidsmarkt- en omgevingsfactoren (gekozen voor werk) 1 1 2 Inschrijving bij een andere onderwijsinstelling 5 5 Verhuizing 2 2 Persoonsgebonden, geen invloed op oorzaak wel opvang (ziekte/ problemen thuis) 3 2 2 7 Persoonsgebonden, geen invloed op oorzaak (zwangerschap) 1 1

51

JAARVERSLAG 2014

DEEL 2 JAARREKENING Jaarrekening Jaarrekening Balans per 31 december 2014 Staat van baten en lasten over 2014 Kasstroomoverzicht over 2014 Gehanteerde grondslagen bij de opstelling van de jaarrekening Toelichting behorende tot de balans Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten Verbonden partijen WNT: Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector Overige gegevens Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Bestemming van het exploitatiesaldo Gebeurtenissen na balansdatum

52

JAARVERSLAG 2014 Balans per 31 december 2014

(na resultaatbestemming)

31-12-2014 €

1.2

Vaste activa Materiële vaste activa

49.936.276

Totaal vaste activa

1.5 1.7

2.1 2.2 2.3 2.4

Vlottende activa Vorderingen Liquide middelen

31-12-2013 €

48.418.994 49.936.276

1.780.728 11.141.806

48.418.994

1.216.510 6.299.748

Totaal vlottende activa

12.922.534

7.516.258

Totaal activa

62.858.810

55.935.252

Eigen Vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden

39.097.908 1.442.643 13.292.314 9.025.945

37.165.043 982.172 9.156.930 8.631.107

Totaal passiva

62.858.810

55.935.252

53

JAARVERSLAG 2014 Staat van baten en lasten over 2014 2014 € 3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

Baten Rijksbijdragen Overige overheidsbijdragen en -subsidies College-, cursus-, les- en examengelden Baten werk in opdracht van derden Overige baten

54.392.564 98.838 127.927 1.423.523 3.314.781

Totaal baten

4 4.1 4.2 4.3 4.4

Lasten Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten

Saldo baten en lasten 5

Financiële baten en lasten Netto resultaat

Begroting 2014 €

2013 €

53.891.000 3.000 102.000 1.500.000 2.711.000 59.357.633

39.241.213 3.939.535 4.550.551 9.173.899

52.489.385 59.847 110.881 1.191.595 3.193.619 58.207.000

39.543.000 3.862.000 5.011.000 9.326.000

57.045.327

36.246.518 3.634.402 3.736.976 8.712.247

56.905.198

57.742.000

52.330.143

2.452.435

465.000

4.715.184

-519.570

-465.000

-367.228

1.932.865

0

4.347.956

54

JAARVERSLAG 2014 Kasstroomoverzicht over 2014 2014 €

2013 €

Kasstroom uit operationele activiteiten 2.452.435

Saldo baten en lasten Aanpassingen voor: - afschrijvingen - vrijval uit investeringssubsidies - mutaties voorzieningen Veranderingen in vlottende middelen: - vorderingen - schulden

3.939.535 -288.892 460.471

-564.360 249.528

-314.832

3.634.402 -231.160 -857.456

454.112 -1.847.032

6.248.717

Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest Betaalde interest

4.111.114

4.715.184

77.910 -452.029

Totaal kasstroom uit operationele activiteiten

-374.119

2.545.786

-1.392.920 5.868.050

89.054 -475.304

5.874.598

-386.250 5.481.800

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Desinvesteringen in materiële vaste activa

-5.186.682 18.758

Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten

-5.167.924

-3.193.694 40.368

-5.167.924

-3.153.326 -3.153.326

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nieuw opgenomen leningen Aflossing langlopende schulden

5.280.000 -1.144.616

4.135.384

720.000 -844.616

-124.616

Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten

4.135.384

-124.616

Mutatie liquide middelen

4.842.058

2.203.858

55

JAARVERSLAG 2014 Gehanteerde grondslagen bij de opstelling van de jaarrekening Algemeen Rechtspersoon en voornaamste activiteiten AOC Terra is een stichting en is gevestigd aan de Hereweg 101 te Groningen. AOC Terra is een opleidingscentrum dat VMBO- en MBO-onderwijs op het gebied van groen, voeding, dier, natuur & milieu aanbiedt in Noord-Nederland. Het onderwijs wordt aangeboden op vestigingen in Assen, Eelde, Emmen, Groningen, Meppel, Oldekerk, Winschoten, Winsum en Wolvega. Stichting AOC Terra wordt als gevolg van 100% zeggenschap meegeconsolideerd in de jaarrekening van Stichting Onderwijsgroep Noord. Verslaggevingsperiode Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van een verslaggevingsperiode van een kalenderjaar. Toegepaste standaarden De jaarrekening is opgesteld volgens de Regeling jaarverslaggeving onderwijs. In deze regeling is bepaald dat de bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (in het bijzonder RJ 660 Onderwijsinstellingen) van toepassing zijn, met inachtneming van de daarin aangeduide uitzonderingen. De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling zijn gebaseerd op historische kosten waar mogelijk. Voor zover niet anders is vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Continuïteit Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling. Grondslagen van waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling Een actief wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen naar de onderneming zullen toevloeien en de waarde daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Een verplichting wordt in de balans opgenomen wanneer het waarschijnlijk is dat de afwikkeling daarvan gepaard zal gaan met een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen en de omvang van het bedrag daarvan betrouwbaar kan worden vastgesteld. Baten worden in de winst-en-verliesrekening opgenomen wanneer een vermeerdering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermeerdering van een actief of een vermindering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Lasten worden verwerkt wanneer een vermindering van het economisch potentieel, samenhangend met een vermindering van een actief of een vermeerdering van een verplichting, heeft plaatsgevonden, waarvan de omvang betrouwbaar kan worden vastgesteld. Indien een transactie ertoe leidt dat nagenoeg alle of alle toekomstige economische voordelen en alle of nagenoeg alle risico’s met betrekking tot een actief of verplichting aan een derde zijn overgedragen, wordt het actief of de verplichting niet langer in de balans opgenomen. Verder worden activa en verplichtingen niet meer in de balans opgenomen vanaf het tijdstip waarop niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden van waarschijnlijkheid van de toekomstige economische voordelen en/of betrouwbaarheid van de bepaling van de waarde. De opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. Opbrengsten worden verantwoord indien alle belangrijke risico’s met betrekking tot de handelsgoederen zijn overgedragen aan de koper. De jaarrekening wordt gepresenteerd in euro’s, de functionele valuta van de stichting. Alle financiële informatie is afgerond op hele euro's. Gebruik van schattingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft. De volgende waarderingsgrondslagen zijn naar de mening van het management het meest kritisch voor het weergeven van de financiële positie en vereisen schattingen en veronderstellingen: - Inschatting van de levensduur van activa. - Inschattingen in het kader van personele voorzieningen. Financiële instrumenten Financiële instrumenten omvatten vorderingen, geldmiddelen, langlopende en kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen, waaronder derivaten. Financiële instrumenten worden bij de eerste opname verwerkt tegen reële waarde. Indien instrumenten niet zijn gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waarde-veranderingen in de staat van baten en lasten maken eventuele direct toerekenbare transactie-kosten deel uit van de eerste waardering. Na de eerste opname worden financiële instrumenten op de hierna beschreven manier gewaardeerd. Vorderingen Voor een toelichting wordt verwezen naar de grondslagen voor vorderingen. Geldmiddelen De geldmiddelen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde.

56

JAARVERSLAG 2014 Langlopende en kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen Voor een toelichting wordt verwezen naar de grondslagen voor langlopende en kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen. Afgeleide financiële instrumenten (derivaten) De eerste waardering voor afgeleide financiële instrumenten is de reële waarde. Na eerste waardering worden afgeleide financiële instrumenten gewaardeerd op kostprijs of lagere marktwaarde, tenzij hedge accounting onder het kostprijshedgemodel wordt toegepast. AOC Terra maakt gebruik van renteswaps om de renterisico’s af te dekken die voortvloeien uit de afgesloten leningen. Doordat kostprijs hedge accounting wordt toegepast en het afgeleide instrument betrekking heeft op afdekking van het specifieke risico van een toekomstige transactie die naar verwachting zal plaatsvinden, vindt geen herwaardering van dit instrument plaats. Zodra de verwachte toekomstige transactie leidt tot verantwoording in de winst-en-verliesrekening, wordt de met het afgeleide instrument samenhangende winst of het met het afgeleide instrument samenhangende verlies in de winst-enverliesrekening verwerkt. Indien afgeleide instrumenten aflopen of worden verkocht, dient de cumulatieve winst die of het cumulatieve verlies dat tot dat moment nog niet in de winst-en-verliesrekening was verwerkt, als overlopende post in de balans opgenomen te worden, totdat de afgedekte transacties plaatsvinden. Indien de transacties naar verwachting niet meer plaatsvinden, wordt de cumulatieve winst of het cumulatieve verlies overgeboekt naar de winst-en-verliesrekening. Indien afgeleide instrumenten niet langer voldoen aan de voorwaarden voor hedge accounting, maar het financiële instrument niet wordt verkocht, wordt ook de hedge accounting beëindigd. Dan dient het financiële instrument tegen kostprijs of lagere marktwaarde te worden verwerkt. AOC Terra documenteert de hedgerelaties in hedgedocumentatie en toetst periodiek de effectiviteit van de hedgerelaties door vast te stellen dat er geen sprake is van overhedges. Een verlies als gevolg van een overhedge wordt op basis van kostprijs of lagere marktwaarde direct in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Materiële vaste activa De materiële activa worden opgenomen voor de verkrijgings- of vervaardigingsprijs verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. Activeren vindt plaats voor investeringen met een verkrijgings- of vervaardigingsprijs vanaf € 500. De afschrijvingen worden berekend als een percentage over de aanschafprijs volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur. Op terreinen en op materiële vaste activa in uitvoering en vooruitbetalingen op materiële vaste activa wordt niet afgeschreven. Deze levensduur wordt voor de onderscheiden activa gesteld op: Gebouwen Semi-permanente gebouwen en verbouwingen/renovatie Apparatuur, machines en installaties Meubilair Hard- en software

30 jaar 10 jaar 4-10 jaar 10-15 jaar 3 jaar

Onderhoudsuitgaven worden slechts geactiveerd, indien zij de gebruiksduur van het object verlengen. Investeringssubsidies welke betrekking hebben op de materiële vaste activa worden in mindering gebracht op de materiële vaste activa (vooruit ontvangen investeringssubsidies) en vallen jaarlijks vrij ten gunste van de rijksbijdragen danwel de overige overheidsbijdragen. Bijzondere waardeverminderingen Voor materiële vaste activa wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er aanwijzingen zijn dat deze activa onderhevig zijn aan bijzondere waardeverminderingen. Als dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief geschat. De realiseerbare waarde is de hoogste van de bedrijfswaarde en de opbrengstwaarde. Als het niet mogelijk is de realiseerbare waarde te bepalen voor een individueel actief, wordt de realiseerbare waarde bepaald van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het actief behoort. Wanneer de boekwaarde van een actief of een kasstroomgenererende eenheid hoger is dan de realiseerbare waarde, wordt een bijzonder waardeverminderingsverlies verantwoord voor het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde. Indien sprake is van een bijzonder waardeverminderingsverlies van een kasstroomgenererende eenheid, wordt het verlies allereerst toegerekend aan goodwill die is toegerekend aan de kasstroomgenererende eenheid. Een eventueel restant verlies wordt toegerekend aan de andere activa van de eenheid naar rato van hun boekwaarden. Verder wordt op iedere balansdatum beoordeeld of er enige indicatie is dat een in eerdere jaren verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies is verminderd. Als een dergelijke indicatie aanwezig is, wordt de realiseerbare waarde van het betreffende actief of kasstroomgenererende eenheid geschat. Terugneming van een eerder verantwoord bijzonder waardeverminderingsverlies vindt alleen plaats als sprake is van een wijziging van de gehanteerde schattingen bij het bepalen van de realiseerbare waarde sinds de verantwoording van het laatste bijzonder waardeverminderingsverlies. In dat geval wordt de boekwaarde van het actief (of kasstroomgenererende eenheid) opgehoogd tot de geschatte realiseerbare waarde, maar niet hoger dan de boekwaarde die bepaald zou zijn (na afschrijvingen) als in voorgaande jaren geen bijzonder waardevermindevoor het actief (of kasstroomgenererende eenheid) zou zijn verantwoord. Vorderingen De vorderingen zijn opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve-rentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderingsverliezen. Voor een deel van de vorderingen op leerlingen en deelnemers is sprake van onzekerheid over de inbaarheid vanwege het vrijwillige karakter. Daarvoor is op balansdatum een voorziening wegens oninbaarheid gevormd.

57

JAARVERSLAG 2014 Voorzieningen De personeelsvoorzieningen bestaan uit een voorziening wachtgelden, een voorziening ambtsjubilea en een voorziening langdurig zieken. Algemeen Een voorziening wordt in de balans opgenomen, wanneer er sprake is van: · een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting die het gevolg is van een gebeurtenis in het verleden; en · waarvan een betrouwbare schatting kan worden gemaakt; en · het waarschijnlijk is dat voor afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen nodig is. Indien (een deel van) de uitgaven die noodzakelijk zijn om een voorziening af te wikkelen waarschijnlijk geheel of gedeeltelijk door een derde worden vergoed bij afwikkeling van de voorziening, wordt de vergoeding als afzonderlijk actief gepresenteerd. Voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen en verliezen af te wikkelen. De voorziening wachtgelden is voor wachtgeldverplichtingen ten aanzien van voormalig personeel. De omvang van de voorziening is bepaald op basis van de contante waarde van de huidige wachtgeldverplichtingen. Bij het berekenen van de contante waarde wordt een rentepercentage van 0,6840% gehanteerd. Dit is het tarief van de 10-jaars kapitaalmarktrente voor Nederland per ultimo 2014. De voorziening ambtsjubilea is voor de verplichting ten aanzien van de toekomstige uitkering bij ambtsjubilea van personeel. De hoogte van de voorziening wordt jaarlijks bepaald op basis van de verwachte verplichtingen voor de komende vijf jaren. Contant maken van deze verplichting leidt niet tot een materiële afwijking ten opzichte van de huidige berekening. De voorziening langdurig zieken is gevormd voor de op balansdatum bestaande verplichting tot het in de toekomst doorbetalen van beloningen aan personeelsleden die op balansdatum naar verwachting blijvend geheel of gedeeltelijk niet in staat zijn om werkzaamheden te verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid. Langlopende en kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen Langlopende en kortlopende schulden en overige financiële verplichtingen worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve-rentemethode, waarbij een verschil tussen de geamortiseerde kostprijs en het aflossingsbedrag op basis van de effectieve-rentemethode in de winst- en verliesrekening wordt opgenomen over de looptijd van de leningen. Indien er geen sprake is van agio of disagio of transactiekosten is de geamortiseerde kostprijs gelijk aan de nominale waarde van de schuld. Bij vervroegde aflossingen wordt de in rekening gebrachte boeterente verwerkt in de winst- en verliesrekening als financiële baten en lasten. De aflossingsverplichtingen voor het komend jaar van de langlopende schulden worden opgenomen onder kortlopende schulden. De kortlopende schulden zijn, tenzij anders is aangegeven, opeisbaar binnen één jaar. Resultaatbepaling In de staat van baten en lasten worden verantwoord, met inachtneming van de eerder genoemde waarderingsgrondslagen, de baten en lasten welke aan het boekjaar toegerekend moeten worden. Lasten worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Dit met uitzondering van de bijdragen van leerlingen en cursisten, welke worden verantwoord in het jaar waarin het schooljaar, respectievelijk de cursus, een aanvang neemt. Rijksbijdragen, overige overheidsbijdragen en -subsidies Rijksbijdragen, overige overheidsbijdragen en -subsidies uit hoofde van de basisbekostiging worden in het jaar waarop de toekenning betrekking heeft, volledig verwerkt als baten in de staat van baten en lasten. Indien deze opbrengsten betrekking hebben op een specifiek doel, dan worden deze naar rato van de verrichte werkzaamheden als baten verantwoord. Personeelslasten Onder personeelslasten is begrepen de in het boekjaar verschuldigde salarissen, sociale lasten, pensioenpremies, inleenkrachten en overige personeelskosten verminderd met de ontvangen uitkeringen van sociale fondsen. Pensioenen Stichting AOC Terra is aangesloten bij Stichting Pensioenfonds ABP. ABP is een bedrijfstakpensioenfonds met een toegezegde pensioenregeling (multi-employer defined benefit-regeling). Gezien het feit dat de pensioenregeling een multi-employer regeling betreft is de pensioenregeling als een toegezegde bijdrageregeling (defined contribution-regeling) verantwoord. Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die periode aan het pensioenfonds verschuldigde pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door het fonds of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Verder wordt op balansdatum een voorziening opgenomen voor bestaande additionele verplichtingen ten opzichte van het fonds en de werknemers, indien het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van die verplichtingen een uitstroom van middelen zal plaatsvinden en de omvang van de verplichtingen betrouwbaar kan worden geschat. Het al dan niet bestaan van additionele verplichtingen wordt beoordeeld aan de hand van de uitvoeringsovereenkomst met het fonds, de pensioenovereenkomst met de werknemers en andere (expliciete of impliciete) toezeggingen aan de werknemers. De voorziening wordt gewaardeerd tegen de beste schatting van de contante waarde van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen op balansdatum af te wikkelen.

58

JAARVERSLAG 2014

Voor een op balansdatum bestaand overschot bij het pensioenfonds wordt een vordering opgenomen als de onderneming de beschikkingsmacht heeft over dit overschot, het waarschijnlijk is dat het overschot naar de onderneming zal toevloeien en de vordering betrouwbaar kan worden vastgesteld. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld op basis van de indirecte methode.

59

JAARVERSLAG 2014 Toelichting behorende tot de balans 1.2

Materiële vaste activa

Aanschafprijs

Cumulatieve

Boekwaarde

Investeringen

Desinvesteringen

Afschrijvingen

Aanschafprijs

Cumulatieve

Boekwaarde

1 januari 2014

afschrijvingen

1 januari 2014

2014

2014

2014

31 december 2014

afschrijvingen

31 december 2014

€ 1.2.1 1.2.2 1.2.4

1.2.5

1.2.6

Gebouwen en terreinen Inventaris en apparatuur In uitvoering en vooruitbetalingen Niet aan het proces dienstbare materiële vaste activa

en waarde-

en waarde-

verminderingen

verminderingen

1 januari 2014

€

€

€

€

€

31 december 2014

€

€

€

63.208.850

20.995.648

42.213.202

5.627.230

2

2.507.543

68.295.724

22.962.837

45.332.887

16.721.753

11.117.929

5.603.824

2.021.592

18.756

1.431.992

18.327.276

12.152.607

6.174.669

2.704.249

0

2.704.249

3.016.548

5.353.320

0

367.477

0

367.477

346.557

0

346.557

0

0

0

346.557

0

346.557


82.981.409

32.113.577

50.867.832

10.665.370

5.372.078

3.939.535

87.337.034

35.115.444

52.221.590

Vooruitontvangen investeringssubsidies

2.448.838

0

2.448.838

125.368

0

288.892

2.285.314

0

2.285.314

80.532.571

32.113.577

48.418.994

10.540.002

5.372.078

3.650.643

85.051.720

35.115.444

49.936.276


Het bedrag aan investeringen bij 1.2.1 Gebouwen en terreinen omvat tevens een bedrag uit de bij 1.2.4 in uitvoering en vooruitbetalingen vermelde desinvesteringen. De boekwaarde van de materiële vaste activa is ten opzichte van 2013 gestegen met een bedrag van € 1,4 miljoen. Gebouwen en terreinen: In 2014 is voor een bedrag van € 8,6 miljoen geïnvesteerd in gebouwen. De desinvesteringen bedragen € 5,4 miljoen en de totale afschrijvingslast bedroeg € 2,5 miljoen. Investeringen vonden plaats bij VMBO Eelde (nieuwbouw), VMBO Oldekerk (sciencefloor) en TerraNext (uitbreiding). Investeringen in terreinen hebben niet plaatsgevonden. Inventaris en apparatuur: Investeringen in inventaris vonden bij alle vestigingen van Terra plaats. De investeringen in inventaris bedroegen € 2,0 miljoen. Hiervan heeft € 0,44 miljoen betrekking op ICT-apparatuur en van € 0,57 miljoen in machines en apparatuur. Voor het overige is sprake van investeringen in school- en kantoormeubilair en transportmiddelen. De desinvesteringen bedroegen € 0,02 miljoen. Niet aan het proces dienstbare materiële vaste activa: Het betreft hier een perceel grond aan Het Vledder in Meppel. Vooruitontvangen investeringssubsidies: De vrijgevallen investeringssubsidies zijn verantwoord onder de rijksbijdragen en de overige overheidsbijdragen en -subsidies. In verband met de geplande vervangende nieuwbouw voor de vestigingen in Emmen wordt de boekwaarde op de bestaande gebouwen in Emmen, met ingang van het jaar 2014, over de resterende gebruiksjaren tot april 2018 versneld afgeschreven. Het gaat om een jaarlijks bedrag van € 0,25 miljoen.

1.5

Vorderingen

1.5.1 1.5.2 1.5.3 1.5.5 1.5.6 1.5.7 1.5.8 1.5.9

Debiteuren OCW/EZ Groepsmaatschappijen Studenten / deelnemers / cursisten Overige overheden Overige vorderingen Overlopende activa Af: Voorzieningen wegens oninbaarheid Vorderingen

1.5.8.1 1.5.8.2

Vooruitbetaalde kosten Verstrekte voorschotten Overlopende activa

1.5.9.1 1.5.9.2 1.5.9.3

Stand per 1 januari Onttrekking Dotatie Af: Voorzieningen wegens oninbaarheid

2014 €

2013 € 388.473 208.985 254.198 843.385 136.422 0 125.450 176.185 1.780.728

124.399 1.051

125.450

219.550 74.966 31.601 176.185

Alle vorderingen hebben een looptijd korter dan 1 jaar.

60

269.055 0 0 833.414 88.841 139.788 104.962 219.550 1.216.510 104.962 0

104.962

189.288 89.168 119.430 219.550

JAARVERSLAG 2014

De vorderingen zijn ten opzichte van 2013 toegenomen met € 0,56 miljoen. Deze toename is het gevolg van een vordering op het Ministerie van Economische Zaken, die er in 2013 niet was en een toename van het debiteurensaldo en de vordering op Studenten / deelnemers / cursisten. Per 31 december 2014 is sprake van een vordering op groepsmaatschappijen, maar per 31 december 2013 was sprake van een schuld. De hoogte van de vorderingen is afhankelijk van het moment van factureren en betalen en kan daardoor per periode verschillen. Bij de overige vorderingen is in 2013 sprake van een vordering op de belastingdienst in verband met een gedeeltelijke teruggaaf van de basispremie WAO/WIA naar aanleiding van afspraken in het Belastingplan 2014. De omvang van de voorziening voor oninbaarheid is afgenomen ten opzichte van 2013. Dit wordt veroorzaakt door de afname van de vermoedelijk oninbare vorderingen op debiteuren en vermoedelijk niet te ontvangen vrijwillige ouderbijdragen. 1.7

Liquide middelen

2014 €

1.7.1 1.7.2

Kasmiddelen Tegoeden op bankrekeningen

7.461 11.134.345

7.349 6.292.399

Liquide middelen

11.141.806

6.299.748

2013 €

Alle liquide middelen zijn direct opeisbaar.

2.1

Eigen vermogen €

Saldo

Resultaat

Overige mutaties

Stand per

1 januari 2014

2014

2014

31 december 2014

2.1.1 2.1.2 2.1.3

Algemene Reserve Bestemmingsreserve (publiek) Bestemmingsreserve (privaat) Eigen vermogen

2.1.2

Bestemmingsreserve 'Toekomstbestendig Terra' Bestemmingsreserve 'Regeling Jonge leerkrachten' Bestemmingsreserves 'Tractorsimulatie' Bestemmingsreserve (publiek)

1.126.000 262.000 125.000

Bestemmingsreserve 'Stichting AOC Terra' Bestemmingsreserve (privaat)

1.098.086

2.1.3

€

€

€

€

35.248.822 2.751.000 1.098.086 39.097.908

34.553.957 1.513.000 1.098.086 37.165.043

432.865 1.500.000 0 1.932.865

262.000 -262.000 0 0

1.513.000

1.500.000 0 0 1.500.000

0 -262.000 0 -262.000

2.626.000 0 125.000

0

0

1.098.086

1.098.086

Het totale eigen vermogen komt, na de verdeling van het resultaat, uit op € 39,1 miljoen. Dit eigen vermogen kan worden onderverdeeld in een algemene reserve van € 35,25 miljoen en bestemmingsreserves van tezamen € 3,85 miljoen. Het eigen vermogen is onderverdeeld in publiek en privaat vermogen, waarbij de algemene reserve als publiek vermogen wordt aangemerkt. De bestemmingsreserves behoren voor een bedrag van € 2,75 miljoen tot het publiek vermogen en voor een bedrag van € 1,1 miljoen tot het privaat vermogen. Op basis van de 'Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs' wordt de algemene reserve als geheel aangemerkt als publiek vermogen. De publieke bestemmingsreserve ‘Toekomstbestendig Terra’ is gevormd omdat Terra in de komende jaren te maken krijgt met een aantal ontwikkelingen die een grote impact op de organisatie en de middelen zullen hebben. Het gaat daarbij met name om de gevolgen van de daling van het aantal leerlingen en onderwijskundige ontwikkelingen zoals de invoering van Passend Onderwijs. Dit brengt niet alleen een extra inspanning met zich mee maar tevens extra onzekerheden en daarmee ook risico’s. Voor bovenstaande ontwikkelingen zullen jaarlijks middelen worden gereserveerd binnen de begroting. Het gaat hier echter om meerjarige ontwikkelingen waarbij deze bestemmingsreserve kan worden ingezet om een mismatch in de tijd tussen de inzet van extra middelen en daarmee gerealiseerde besparingen of opbrengsten te kunnen opvangen. De publieke bestemmingsreserve ‘Tractorsimulatie’ is gevormd voor het ontwikkelen van een mobiele tractorsimulator waarmee lessen kunnen worden verzorgd gericht op het behalen van het nieuw in te voeren T-rijbewijs. De publieke bestemmingsreserve ‘Regeling jonge leerkrachten’ is gevormd vanwege de in 2013 beschikbaar gestelde subsidie op grond van de ‘Regeling bijzondere en aanvullende bekostiging jonge leerkrachten’. Door een besluit in 2014 is er geen aanleiding meer om deze bestemmingsreserve in stand te houden. Onderwijsinstellingen hebben in 2007 de mogelijkheid gehad een, als zodanig aantoonbaar, deel van de algemene reserve als eigen privaat vermogen te rubriceren als bestemmingsreserve. Terra heeft op grond hiervan een private bestemmingsreserve gevormd ten laste van de Algemene Reserve. De private Bestemmingsreserve ‘Stichting AOC Terra’ is ontstaan nadat onderwijsinstellingen, met ingang van 1994, een jaarrekening dienden op te stellen waarin alle baten en lasten werden verantwoord. Tot en met 1993 was uitsluitend sprake van een verantwoording van de ontvangen en bestede rijkssubsidie. Als gevolg hiervan zijn de vermogens van de diverse vestigingen, tot en met 1993 ontstaan uit private activiteiten, ingebrachte in het vermogen van Terra. Indien private activiteiten van Terra, nu en in de toekomst, leiden tot een verlies, dan wordt dat verlies ten laste van deze private bestemmingsreserve gebracht en niet ten laste van het publieke vermogen.

61

€

2.751.000

1.098.086

JAARVERSLAG 2014

2.2

2.2.1

Voorzieningen

Stand per

Dotaties

Onttrekkingen

Vrijval

Stand per

Kortlopende

Langlopende

1 januari 2014

2014

2014

2014

31 december 2014

deel < 1 jaar

deel > 1 jaar

€

€

€

€

€

€

€

Personeelsvoorzieningen - Wachtgeld - Langdurig zieken - Ambtsjubilea

841.172 0 141.000

579.777 493.250 37.407

608.556 0 41.407

0 0 0

812.393 493.250 137.000

357.127 345.554 27.400

455.266 147.696 109.600

Voorzieningen

982.172

1.110.434

649.963

0

1.442.643

730.081

712.562

De voorziening wachtgelden is voor wachtgeldverplichtingen ten aanzien van voormalig personeel. De omvang van de voorziening is bepaald op basis van de contante waarde van de huidige wachtgeldverplichtingen per individuele (voormalige) medewerker. Bij het berekenen van de contante waarde wordt een rentepercentage van 0,6840% gehanteerd. Dit is het tarief van de 10-jaars kapitaalmarktrente voor Nederland per ultimo 2014. De voorziening langdurig zieken is voor bestaande verplichtingen tot het in de toekomst doorbetalen van beloningen aan personeelsleden die op balansdatum naar verwachting blijvend geheel of gedeeltelijk niet in staat zijn om werkzaamheden ter verrichten door ziekte of arbeidsongeschiktheid. De voorziening langdurig zieken is voor het eerst in 2014 opgenomen. Het is in 2014 mogelijk geworden om een betrouwbare schatting te maken van het aantal langdurig zieke medewerkers en de daarbij behorende financiële impact. De voorziening ambtsjubilea is voor de verplichting ten aanzien van de toekomstige uitkering bij ambtsjubilea van personeel. De hoogte van de voorziening wordt jaarlijks bepaald op basis van de verwachte verplichtingen voor de komende vijf jaren. Contant maken van deze verplichting leidt niet tot een materiële afwijking ten opzichte van de huidige berekening.

2.3

Langlopende schulden

AflossingsStand per

Aangegane

verplichting

Stand per

Looptijd

Looptijd

Rente

1 januari 2014

leningen 2014

2015

31 december 2014

> 1 jaar

> 5 jaar

voet

€

2.3.3

ABN-AMRO Bank N.V. ING Bank N.V. Kredietinstellingen Langlopende schulden

1 2

€

€

€

€

€

8.436.930 720.000 9.156.930

0 5.280.000 5.280.000

844.616 300.000 1.144.616

7.592.314 5.700.000 13.292.314

7.592.314 5.700.000 13.292.314

4.213.850 4.500.000 8.713.850

9.156.930

5.280.000

1.144.616

13.292.314

13.292.314

8.713.850

Het verloopoverzicht toont het verloop van het langlopende deel van de leningen. De aflossingsverplichtingen voor het komend jaar zijn opgenomen onder de kortlopende schulden. Lening 1 is een lening op roll-over basis van € 16.200.000 met een looptijd van 20 jaren. Per 1 november 2005 is van deze lening een bedrag van € 13.200.000 opgenomen en per 1 december 2009 het restant van € 3.000.000. De rente is gebaseerd op één-maands euribor vermeerderd met een opslag van 0,55% en wordt berekend over het opgenomen bedrag. Het renterisico voor lening 1 is middels een rente-swap afgedekt vanaf 1 november 2005 tot 2 november 2020 op het niveau van 3,90%. Met betrekking tot lening 1 zijn de volgende zakelijke zekerheidstellingen verstrekt: . Eerste recht van hypotheek op de onroerende zaken in eigendom bij Terra, met uitzondering van de onroerende zaken die bij lening 3 in hypotheek zijn gegeven; . Eerste pandrecht op alle zaken, waardepapieren en effecten die de financier, of een derde voor haar uit welken hoofde ook, van of voor Terra onder zich heeft of krijgt, aandelen in verzameldepots als bedoeld in de Wet giraal effectenverkeer die de financier onder haar beheer heeft of krijgt, en alle bestaande en toekomstige vorderingen van Terra op de financier uit welke hoofde ook. Een negatieve verklaring met belofte betreffende de activa van Terra welke niet zonder voorafgaande en uitdrukkelijke toestemming van de financier geheel of gedeeltelijk mogen worden vervreemd, ten behoeve van derden belast, noch het aangaan van een verbintenis jegens derden tot vervreemden of belasten. Lening 2 betrof in eerste instantie een kredietfaciliteit op roll-over basis voor een bedrag van € 7.500.000 met een variabele rente gebaseerd op 3maands Euribor, vermeerderd met een opslag van 1,35% per jaar. Deze kredietfaciliteit is afgesloten in 2013 en liep tot uiterlijk 31 december 2014, waarna de faciliteit zou worden geconsolideerd in één of meer middellange geldleningen, waarbij de leningen de maximale huidige kredietlimiet niet overschrijden. Van deze kredietfaciliteit is in 2013 € 720.000 opgenomen. In november 2014 is het opgenomen bedrag afgelost en is de kredietfaciliteit op roll-over basis geconsolideerd in een rentevastlening voor een bedrag van € 6.000.000 met een vaste rente van 2,00% per jaar. Deze rentevastlening loopt tot uiterlijk 1 april 2025. De rentevastperiode bedraagt 60 maanden. Voor deze lening zijn de volgende zekerheden verstrekt: . Recht van eerste hypotheek voor de hoofdsom, vermeerderd met 40% voor rente en kosten, op de onroerend zaken in eigendom bij Terra, met uitzondering van de onroerende zaken die bij lening 1 in hypotheek zijn gegeven; . Verstrekking tot zekerheid van het pandrecht op de roerende zaken die behoren tot de in onderpand gegeven onroerende zaken; . Afgifte van een compte joint- en mede-aansprakelijkheidsovereenkomst en een negative pledge / pari passu en cross default verklaring. Terra heeft bij de ABN AMRO Bank een langlopende schuld van € 16,2 miljoen met een variabele rente die afhankelijk is van de 1-maands Euribor. Om het renterisico te beperken is voor € 16,2 miljoen een renteswap afgesloten met een initiële onderliggende waarde van € 16,2 miljoen die gedurende de looptijd minder wordt, waardoor Terra over de totale lening een vast rentepercentage betaald. De hoofdsom van de langlopende schuld was aanvankelijk € 16,2 miljoen maar is ultimo 2014 € 8,4 miljoen.

62

%

variabel variabel / 2

JAARVERSLAG 2014

2.4

Kortlopende schulden

2.4.1 2.4.3 2.4.4 2.4.5 2.4.7 2.4.8 2.4.10

Kredietinstellingen Crediteuren OCW/EZ Schulden aan groepsmaatschappijen Belastingen en premies sociale verzekeringen Schulden terzake van pensioenen Overlopende passiva Kortlopende schulden

2.4.7.1 2.4.7.2 2.4.7.3

Loonheffing Omzetbelasting Premies sociale verzekeringen Belastingen en premies sociale verzekeringen

2014 €

2013 € 1.144.616 1.729.285 49.410 0 1.615.366 467.846 4.019.422 9.025.945

1.172.283 21.071 422.012

1.638.545 216.723 170.542 1.202.363 25.619 51.807 713.823

2.4.10.2 Vooruitontvangen subsidies OCW/EZ geoormerkt Vooruitontvangen subsidies OCW/EZ niet-geoormerkt 2.4.10.4 Vooruitontvangen termijnen 2.4.10.5 Vakantiegeld en -dagen 2.4.10.6 Accountants- en administratiekosten 2.4.10.7 Rente 2.4.10.8 Overige Overlopende passiva

1.615.366

4.019.422

844.616 1.355.457 98.712 265.492 1.563.092 516.140 3.987.598 8.631.107 1.150.579 5.248 407.265

1.351.023 19.989 58.920 1.145.471 18.799 49.506 1.343.890

1.563.092

3.987.598

De kortlopende schulden zijn ten opzichte van ultimo 2013 toegenomen met € 0,39 miljoen. De schuld aan kredietinstellingen is toegenomen door de aflossingsverplichting op de, in 2014, afgesloten lening bij de ING Bank. Per 31 december 2013 was sprake van een schuld aan groepsmaatschappijen, maar per 31 december 2014 is sprake van een vordering. Bij crediteuren en belastingen en sociale premies is sprake van een toename, maar de schulden terzake van pensioenen zijn lager dan ultimo vorig jaar. De overlopende passiva zijn ultimo 2014 per saldo iets hoger dan ultimo 2013. De vooruitontvangen subsidies van OCW/EZ zijn toegenomen met bijna € 0,5 miljoen door nieuwe subsidies en minder inzet van subsidies in 2014. De overige overlopende passiva zijn echter lager dan ultimo 2013 door inzet en afrekening. De overige overlopende passiva bestaan o.a. uit bijdragen van derden voor projecten ( € 0,17 miljoen) en bijdragen van de samenwerkingsverbanden ( € 0,38 miljoen), waarvan de besteding over een langere periode plaatsvind. Tevens is hierin een bedrag voor de ineffectiviteit van de renteswap (€ 0,11 miljoen) opgenomen. Alle kortlopende schulden hebben een looptijd korter dan 1 jaar. Financiële instrumenten Algemeen Terra maakt in de normale bedrijfsuitoefening gebruik van financiële instrumenten die Terra blootstellen aan markt- en/of kredietrisico’s. Deze betreffen financiële instrumenten die in de balans zijn opgenomen, zoals vorderingen en schulden. Terra handelt niet in deze financiële instrumenten en heeft procedures en gedragslijnen om de omvang van het kredietrisico bij elke tegenpartij of markt te beperken. Bij het niet nakomen door een tegenpartij van aan Terra verschuldigde betalingen blijven eventuele daaruit voortvloeiende verliezen beperkt tot de marktwaarde van de desbetreffende instrumenten. De contractwaarde of fictieve hoofdsommen van de financiële instrumenten zijn slechts een indicatie van de mate waarin van dergelijke financiële instrumenten gebruik wordt gemaakt en niet van het bedrag van de krediet- of marktrisico’s. Kredietrisico De vorderingen uit hoofde van handelsdebiteuren betreffen vorderingen op subsidieverstrekkers en vorderingen op overige debiteuren. Het kredietrisico inzake deze vorderingen is beperkt. Renterisico Het renterisico is beperkt tot eventuele veranderingen in de marktwaarde van opgenomen en uitgegeven leningen. Bij deze leningen is sprake van een vast rentepercentage over de gehele looptijd. De leningen worden aangehouden tot het einde van de looptijd. Terra heeft bij de ABN AMRO Bank een langlopende schuld van € 16,2 miljoen met een variabele rente die afhankelijk is van de 1-maands Euribor. Om het renterisico te beperken is een renteswap afgesloten met een initiële onderliggende waarde van € 16,2 miljoen die gedurende de looptijd minder wordt., waardoor Terra over de totale lening een vast rentepercentage betaald. De hoofdsom van de langlopende schuld was aanvankelijk € 16,2 miljoen maar is ultimo 2014 € 8,4 miljoen. Terra maakt gebruik van renteswaps om de renterisico’s af te dekken die voortvloeien uit de afgesloten leningen. Doordat kostprijs hedge accounting wordt toegepast en het afgeleide instrument betrekking heeft op afdekking van het specifieke risico van een toekomstige transactie die naar verwachting zal plaatsvinden, vindt geen herwaardering van dit instrument plaats. Zodra de verwachte toekomstige transactie leidt tot verantwoording in de winst-en-verliesrekening, wordt de met het afgeleide instrument samenhangende winst of het met het afgeleide instrument samenhangende verlies in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Indien afgeleide instrumenten aflopen of worden verkocht, dient de cumulatieve winst die of het cumulatieve verlies dat tot dat moment nog niet in de winst-en-verliesrekening was verwerkt, als overlopende post in de balans opgenomen te worden, totdat de afgedekte transacties plaatsvinden. Indien de transacties naar verwachting niet meer plaatsvinden, wordt de cumulatieve winst of het cumulatieve verlies overgeboekt naar de winst-enverliesrekening. Indien afgeleide instrumenten niet langer voldoen aan de voorwaarden voor hedge accounting, maar het financiële instrument niet wordt verkocht, wordt ook de hedge accounting beëindigd. Dan dient het financiële instrument tegen kostprijs of lagere marktwaarde te worden verwerkt. Terra documenteert de hedgerelaties in hedgedocumentatie en toetst periodiek de effectiviteit van de hedgerelaties door vast te stellen dat er geen sprake is van overhedges. Een verlies als gevolg van een overhedge wordt op basis van kostprijs of lagere marktwaarde direct in de winst-enverliesrekening verwerkt. Lening 20-jarige roll-over lening ad € 16,20 miljoen Stand van de lening per 31 december 2014 is € 8,4 miljoen De einddatum van de lening is 2 november 2025 Rente op basis van 1-maands Euribor met een opslag van 0,55

63

JAARVERSLAG 2014 Swap 15-jarige rente swap ad € 16,20 miljoen Stand van de swap per 31 december 2014 is € 9,1 miljoen De actuele waarde van de swap bedroeg per 31-12-2013 € 1,36 miljoen negatief De actuele waarde van de swap bedraagt per 31-12-2014 € 1,52 miljoen negatief De einddatum van de swap is 1 november 2020 Vaste rente van 3,9% Het verschil tussen de lening en de swap is ontstaan door een extra aflossing op de lening in 2010. De hedge-relatie is voor een deel ineffectief als gevolg van de over-hedging die hierdoor is ontstaan. De negatieve waarde van deze ineffectiviteit wordt meegenomen als last in de exploitatie. Liquiditeitsrisico Terra bewaakt de liquiditeitspositie door middel van opvolgende liquiditeitsbegrotingen. Het management ziet erop toe dat voor Terra steeds voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om aan de verplichtingen te kunnen voldoen en dat tevens voldoende financiële ruimte onder de beschikbare faciliteiten beschikbaar blijft om steeds binnen de gestelde lening convenanten te blijven. Reële waarde De reële waarde van de meeste in de balans verantwoorde financiële instrumenten, waaronder vorderingen, liquide middelen en kortlopende schulden, benadert de boekwaarde ervan.

G1

Verantwoording van subsidies zonder verrekeningsclausule (Regeling ROS art.13,lid 2 sub a en EL&I regelingen betrekking hebbend op de EL&I subsidies) Toewijzing

Omschrijving Kenmerk

Datum

Prestatiebox VSV MBO vast

564062-1

21-10-2013

Praktijkleren box 1

573698-1

20-11-2013

Prestatiesubsidie VSV VO vast

564795-1

21-10-2013

Studieverlof BVE

548663-1

20-8-2013

Studieverlof BVE

560920-2

20-9-2013

Studieverlof BVE

643466-1

20-8-2014

Studieverlof BVE

645926-1

22-9-2014

Studieverlof BVE

646968-1

20-10-2014

Studieverlof BVE

655585-1

20-11-2014

Studieverlof BVE

663252-1

18-12-2014

Totaal

G2

G2-A

Bedrag van

Saldo

Ontvangen

Lasten

Totale kosten

Saldo nog te besteden

de toewijzing

1-1-2014

t/m 31-12-2014

in 2014

t/m 31-12-2014

ultimo 2014

€

€

€

€

€

€

20.000 803.081 34.985 65.886 37.440 123.921 -12.542 5.114 -609 -5.195

11.666 0 17.684 61.155 21.840 0 0 0 0 0

20.000 803.081 34.985 61.997 26.804 123.921 -12.542 5.114 -609 -5.195

11.666 803.081 17.684 54.044 11.204 62.335 -12.542 2.131 -609 -5.195

20.000 803.081 34.985 58.775 26.804 62.335 -12.542 2.131 -609 -5.195

0 0 0 3.222 0 61.586 0 2.983 0 0

1.072.081

112.345

1.057.556

943.799

989.765

67.791

Verantwoording van subsidies met verrekeningsclausule (Regeling ROS art.13,lid 2 sub b en EL&I regelingen betrekking hebbend op de EL&I subsidies) Aflopend per ultimo verslagjaar Toewijzing


Groene lerarenopleiding

KKIG - Culturele diversiteit

TRCDK/2008/2287 (verpl.130001476) TRCDK/2009/2468 (verpl.1300003979)

Datum

€

€

€

€

€

0

3-12-2009

125.000

25.000

100.000

0

100.000

0

150.696 46.360 497.721 520.245 201.625 204.295 40.000 187.333 33.720 88.950 164.028 132.764 127.472 130.509 170.137 361.545 44.960

40.179 3.550 497.721 49.709 163.038 0 31.630 178.525 16.850 51.888 -18.709 1.550 -1.937 -3.229 -50.176 -68.668 44.960

150.696 46.360 497.721 520.245 201.625 204.295 40.000 187.333 33.720 88.950 97.851 132.764 129.409 130.509 170.137 216.927 44.960

0 0 -5.681 49.709 163.038 204.295 31.630 178.525 16.850 51.888 78.824 1.550 -1.937 -907 71.055 148.259 44.960

110.517 42.810 492.040 520.245 201.625 204.295 40.000 187.333 33.720 88.950 163.145 132.764 127.472 130.509 170.137 361.545 44.960

40.179 3.550 5.681 0 0 0 0 0 0 0 -65.293 0 0 0 0 -144.618 0

3.289.063

991.864

3.025.222

1.032.058

3.183.787

-160.501

Innovatiebox BVE 2011

BEK-11/25915M

Praktijkleren - Primaire opleidingen

483010-5

Taal en Rekenen MBO

BEK-2012/77480 M

18-12-2012

Taal en Rekenen MBO

592022-2

18-12-2013

KKIG - Culturele diversiteit

4980012427696

Impuls-Kennisverspreiding

401149-1

19-12-2011

Impuls-Internationalisering

401149-1

19-12-2011

Schoolmaatschappelijk werk

BEK-2013/134 M

21-1-2013

Regioleren DOEN

KIGO/2012/16-058

31-5-2012

LGF MBO 2010/2011

BEK-10/56085M

25-5-2012

LGF MBO 2011/2012

BEK-2011/37020M

LGF MBO 2012/2013

BEK-14/18770 M

Totaal

ultimo 2014

€

31.720

13-3-2012

401149-1

Te verrekenen

0

21-10-2010

Impuls-Professiona-lisering

Totale kosten t/m 31-12-2014

31.720

BEK-2010/82044M

4.670.014.536.180

Lasten in 2014

29.983

BEK-2012/10938 M

KIGO/2011/14-049

Ontvangen t/m 31-12-2014

61.703


KIGO Groene educatie in de stad

Saldo 1-1-2014

11-11-2008

Stagebox beroeps onderwijs

Groeneplus box 4 - Greenworks

Bedrag van de toewijzing

10-5-2011 20-6-2013

3-10-2013

7-6-2013 18-6-2014 20-12-2014 19-5-2011 19-12-2011

64

JAARVERSLAG 2014

G2-B

Doorlopend tot in een volgend verslagjaar Toewijzing


Datum

573698-1

20-11-2013


483010-5

20-6-2013


573698-1

20-11-2013


483010-5

20-6-2013


573698-1

20-11-2013

Schoolmaatschappelijk werk

602343-1

20-1-2014

Groen van en voor de maat-schappij

KIGO/2012/11-040

31-5-2012

Landelijke agenda en authentiek

483010-5

20-6-2013

Landelijke agenda en authentiek

573698-1

20-11-2013

LGF MBO 2013/2014

BEK-14/21194 M

22-9-2014

Overgangsbekostiging LGF

642894-1

20-8-2014

4.470.006.868.096

29-7-2011


483010-5

20-6-2013


573698-1

20-11-2013

Regionaal investeringsfonds MBO

646856-1

20-10-2014

Totaal

G3

Saldo

Ontvangen

Lasten

Totale kosten

Saldo nog te besteden

1-1-2014

t/m 31-12-2014

in 2014

t/m 31-12-2014

ultimo 2014

€

Praktijkleren - Primaire opleidingen

Groene tractor simulatie

Bedrag van de toewijzing

€

€

€

569.492 147.657 195.207 29.531 35.137 91.985 163.475 155.475 185.435 134.934 100.088 1.627.651 36.914 46.850 825.000

0 147.657 0 29.531 0 0 27.182 133.098 0 141.261 0 277.820 36.914 0 0

569.492 147.657 195.207 29.531 35.137 91.985 98.085 155.475 185.435 134.934 100.088 325.530 36.914 46.850 206.250

192.810 9.380 0 0 0 55.911 56.389 133.098 55.017 99.151 0 12.102 370 0 0

192.810 9.380 0 0 0 55.911 94.597 155.475 55.017 99.151 0 59.812 370 0 0

376.682 138.277 195.207 29.531 35.137 36.074 3.488 0 130.418 35.783 100.088 265.718 36.544 46.850 206.250

4.344.831

793.463

2.358.570

614.228

722.523

1.636.047

Bedrag van

Saldo

Ontvangen

Lasten

Saldo

de toewijzing

2013

in 2014

2014

ultimo 2014

Overzicht niet-geoormerkte doelsubsidies OCW en ELI Omschrijving

Toewijzing Kenmerk

Datum

€

Inh. cursusgeld MBO

563135-2

20-9-2013

Rijksbijdrage MBO

563031-4

18-12-2014

Rijksbijdrage VMBO

562837-4

20-11-2014

Wachtgeld

562892-5

18-12-2014

Visueel gehandicapte leerlingen VO

601731-1

20-1-2014

Deelnemers visuele handicap MBO

601720-1

20-1-2014

Prestatiebox VSV MBO variabel

651284-1

20-10-2014

Prestatiebox VSV MBO vast

650440-1

20-10-2014

School EX 2013-2014

591136-2

20-6-2014

School EX 2014-2015

640330-2

18-12-2014

Nieuwkomers VO

BVO-07/150877M

Nieuwkomers VO

591139-2

20-10-2014

1e Opvang vreemdelingen

573750-1

20-11-2013


638985-2

20-5-2014


652200-1

20-11-2014

Maatschappelijke stage

652153-1

20-11-2014

LGF VO 2012-2013

BEK-14/15290 M

18-4-2014

LGF VO 2013-2014

BEK-14/28460 M

16-10-2014

Prestatiesubsidie VSV VO vast

649360-1

20-10-2014

Prestatiesubsidie VSV VO variabel

651346-1

20-10-2014

Prestatiebox VO

610279-1

19-3-2014

Professionali-sering MBO

590515-1

18-12-2013

Totaal

2007

€

€

€

€

€

-115.789 15.427.033 32.906.825 1.489.628 18.900 3.150 300.000 20.000 55.545 50.075 46.199 53.646 24.750 9.000 24.750 244.680 397.076 429.779 35.000 12.000 599.184 166.150

0 0 0 0 0 0 0 0 49.784 0 1.691 0 18.298 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-115.789 15.427.033 32.906.825 1.489.628 18.900 3.150 300.000 20.000 5.761 50.075 0 53.646 0 9.000 24.750 244.680 1.594 429.779 35.000 12.000 599.184 166.150

-115.789 15.427.033 32.906.825 1.489.628 18.900 3.150 173.153 13.686 44.142 0 1.691 53.646 18.298 9.000 24.750 244.680 1.594 429.779 18.066 6.850 599.184 166.150

0 0 0 0 0 0 126.847 6.314 11.403 50.075 0 0 0 0 0 0 0 0 16.934 5.150 0 0

52.197.581

69.773

51.681.366

51.534.416

216.723

65

JAARVERSLAG 2014 Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Huren Het jaarbedrag van met derden aangegane huur- en leaseverplichtingen bedraagt € 708.000. De huurverplichtingen hebben een looptijd van één tot vier jaar. Investeringsverplichtingen Terzake van reeds verstrekte opdrachten ultimo 2014 belopen de geldelijke verplichtingen € 281.000. Hiervan heeft € 213.000 betrekking op investeringen in gebouwen en € 68.000 betrekking op inventaris en apparatuur. Terra heeft een perceel grond in Meppel verkocht aan een projectontwikkelaar. De verkoopprijs, alsmede de datum van feitelijke levering, zijn afhankelijk van de planologische mogelijkheden en de beschikbaarheid van een bouwvergunning voor de betreffende projectontwikkelaar. Overige verplichtingen Naast huur en investeringsverplichtingen is sprake van contractuele verplichtingen naar derden voor leveringen en diensten. Het betreft hier onder andere energie, schoonmaak, verzekeringen, schoolboeken, kantoorartikelen, computerapparatuur, multifunctionals en uitzendkrachten. Deze contracten zijn Europees aanbesteed voor zover de omvang van deze contracten de geldende grensbedragen te boven gaan. Europese aanbestedingen Onderstaand een overzicht van het jaarbedrag van met derden aangegane verplichtingen naar aanleiding van Europese aanbestedingen: Contractant Goed of dienst Einddatum contract Totale Verplichting Verplichting Verplichting verplichting < 1 jaar 1-5 jaar > 5 jaar Scholten Awater Maetis Iddink Essent via Hellemans Consultancy BV Essent via Hellemans Consultancy USG People BV Deli XL Staples Konica Minolta Groot Haar + Orth ISS Amlin + Raetshagen

Computers Arbo diensten Schoolboeken Elektriciteit Gas Inhuur uitzendkrachten Kantine inkopen Kantoorartikelen Multifunctionals Reclame-activiteiten Schoonmaak Verzekeringen gebouwen

1 maart 2019 31 december 2015 1 april 2019 1 januari 2017 1 januari 2017 31 juli 2017 1 oktober 2017 1 april 2016 1 februari 2021 1 april 2017 31 januari 2016 31 december 2017

P.M. P.M. P.M. P.M. P.M. P.M. P.M. P.M. 187.496 P.M. P.M. P.M.



0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Daar waar P.M. is opgenomen betreft het in alle gevallen raamovereenkomsten waarbij geen vaste afname verplichtingen zijn aangegaan. Konica Minolta heeft de huur van de multifunctionals die de stichtingen moeten betalen voor 4 jaar bij een lease maatschapppij ondergebracht. Garanties Stichting AOC Terra heeft een verplichting jegens het Waarborgfonds BVE waarbij sprake is van een latente claim van 2% van de jaarlijkse rijksbijdrage. In het geval het Waarborgfonds BVE niet aan haar verplichtingen kan voldoen, kan de Stichting AOC Terra worden aangesproken tot het maximum van deze claim. Hoofdelijke aansprakelijkheid Statutair is bepaald dat Stichting AOC Terra hoofdelijk aansprakelijk is voor schulden, nu en in de toekomst, van alle tot de Stichting Onderwijsgroep Noord behorende instellingen. Vordering op het Ministerie van Economische Zaken Terra heeft een vordering van € 178.056 op het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie wegens in mei 1992 betaald vakantiegeld over de maanden juni en juli 1991 en de in 1996 betaalde IZK/IBIZA april tot en met december 1995.

De vordering op het Ministerie van Economische Zaken betreft de periode van declaratiebekostiging. Deze vordering wordt verrekend indien Stichting AOC Terra ophoudt te bestaan. Dit betreft een in de praktijk niet invorderbare vordering, tenzij op een moment daadwerkelijk de school wordt opgeheven. Om die reden is in 2007 besloten de vordering op het ministerie af te boeken en op te nemen als een niet in de balans opgenomen activum. Kredietfaciliteit Terra heeft de beschikking over een krediet in rekening-courant bij de bank tot een bedrag van € 453.780. Van deze kredietfaciliteit was ultimo 2014 geen gebruik gemaakt. De hiervoor verstrekte zekerheden zijn vermeld bij de toelichting behorende bij de balans onder de langlopende schulden. Fiscale eenheid Stichting AOC Terra vormt een fiscale eenheid voor de omzetbelasting met Stichting Onderwijsgroep Noord, Stichting Dollard College en Stichting rsg de Borgen.

66

JAARVERSLAG 2014 Toelichting behorende tot de staat van baten en lasten 3.1

Rijksbijdragen

3.1.1 3.1.2

Rijksbijdrage OCW/EZ Overige subsidies OCW/EZ

49.823.486 4.569.078

49.434.000 4.457.000

47.516.314 4.973.071

Rijksbijdragen

54.392.564

53.891.000

52.489.385

3.1.1.2

Rijksbijdrage EZ Rijksbijdrage OCW/EZ

3.1.2.1.2 Geoormerkte subsidies 3.1.2.2.2 Niet-geoormerkte subsidies 3.1.2.3.2 Toerekening investeringssubsidies Overige subsidies EZ

2014 €

49.823.486

Begroting 2014 €

49.823.486

2.470.397 1.826.719 271.962

4.569.078

49.434.000

2.891.700 1.345.300 220.000

49.434.000

4.457.000

2013 €

47.516.314

47.516.314

3.082.040 1.663.977 227.054

4.973.071

De rijksbijdragen zijn met € 1,9 miljoen gestegen ten opzichte van 2013. De normatieve rijksbijdrage is gestegen met € 2,3 miljoen als gevolg van de toename van het aantal leerlingen en verhoging van de bijdrage per leerling. De overige subsidies zijn gedaald met € 0,4 miljoen. De geoormerkte subsidies zijn gedaald omdat in 2013 van een aantal geoormerkte subsidies de bestedingstermijnen waren verstreken. In 2014 worden deze maar ten dele gecompenseerd door nieuwe subsidies. Besteding vindt plaats op basis van personele inzet en gemaakte kosten. Daarnaast zijn een tweetal subsidies die in 2013 in de categorie geoormerkte subsidies vielen, in 2014 gecategoriseerd bij de niet-geoormerkte subsidies. Bij de niet-geoormerkte subsidies was in 2013 sprake van een eenmalige subsidie voor 'werkgelegenheid jonge leerkrachten'. Door de hercategorisatie en de toename van andere subsidies in deze categorie komen de niet-geoormerkte subsidies hoger uit dan in 2013. Ten opzichte van de begroting komen de rijksbijdragen € 0,5 miljoen hoger uit. De normatieve rijksbijdrage is € 0,4 miljoen hoger dan begroot. Dit wordt veroorzaakt door de verhoging van de bijdrage per leerling in 2014. Dit was niet bekend bij het opmaken van de begroting. De overige subsidies zijn € 0,1 miljoen hoger dan begroot. De geoormerkte subsidies komen lager uit dan begroot omdat de besteding van projectsubsidies zijn achtergebleven bij de begroting en de eerder genoemde hercategorisatie van subsidies. De niet-geoormerkte subsidies komen iets hoger uit dan begroot omdat bedragen per leerling zijn verhoogd en het werkelijke aantal leerlingen iets hoger is dan waar in de begroting rekening mee is gehouden. 3.2

Overige overheidsbijdragen en -subsidies

2014 €

3.2.2


98.838

3.000

59.847


98.838

3.000

59.847

Begroting 2014 €

2013 €

De overige overheidsbijdragen en -subsidies zijn hoger dan in 2013. Voor de vestiging Wolvega is een subsidie van de gemeente ontvangen voor muziekonderwijs en er is, evenals in 2013, in 2014 een ESF-subsidie afgerekend voor het project 'De groene weg naar succes'. Deze afrekening was hoger dan in 2013. De overige overheidsbijdragen en -subsidies zijn ook hoger dan begroot. Met de subsidie van de gemeente en de afrekening van de ESF subsidie was in de begroting 2014 geen rekening gehouden.

3.3

College-, cursus-, les- en examengelden

3.3.2

Cursusgelden sector BVE

2014 €

Begroting 2014 €

127.927

College-, cursus-, les- en examengelden

102.000 127.927

2013 € 110.881

102.000

De ontvangen cursusgelden worden afgedragen aan het Ministerie van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap. Deze afdracht wordt verantwoordt onder de overige lasten.

67

110.881

JAARVERSLAG 2014

3.4

Baten werk in opdracht van derden

3.4.1

Contractonderwijs

2014 €

Begroting 2014 €

1.423.523

1.500.000

Baten in opdracht van derden

1.423.523

2013 € 1.191.595

1.500.000

1.191.595

De baten uit niet bekostigd onderwijs zijn gestegen ten opzichte van 2013. Nieuwe trajecten die in 2013 zijn gestart, hebben in 2014 voor meer opbrengsten gezorgd. De baten zijn echter wel iets achtergebleven bij de begroting.

3.5

Overige baten

3.5.1 3.5.2 3.5.3 3.5.5 3.5.6

Verhuur Detachering personeel Schenking Ouderbijdragen Overige

2014 €

Begroting 2014 €

177.726 649.831 8.303 1.358.820 1.120.101

166.000 368.000 0 1.327.000 850.000

Overige baten

3.314.781

2013 € 187.747 732.162 3.895 1.283.243 986.572

2.711.000

3.193.619

In totaal zijn de overige baten gestegen met € 0,12 miljoen ten opzichte van 2013. De verhuur is iets gedaald en er zijn minder medewerkers gedetacheerd. Door de toename van het aantal leerlingen en een kleine verhoging van het bedrag van de vrijwillige ouderbijdrage zijn de ouderbijdragen gestegen. De schenking in 2014 betreft een bijdrage voor een reunie van de vestiging Winsum. Voor 2013 was dit een bijdrage van de Rotary voor het Oeganda project in Wolvega. De post overige is hoger als het gevolg een hogere bijdrage uit de samenwerkingsverbanden en afrekening van projecten betreffende internationale uitwisseling. Besteding van deze bijdragen vindt plaats op basis van personele inzet en gemaakte kosten. De bijdrage van de Samenwerkingsverbanden in dit bedrag bedraagt € 0,38 miljoen (2013: € 0,30 miljoen). Ten opzichte van de begroting zijn de overige baten € 0,6 miljoen hoger. Alle onderdelen van 'Overige baten' zijn hoger dan begroot. De bijdrag voor schenking was niet begroot en er zijn meer medewerkers gedetacheerd dan waar bij het maken van de begroting rekening is gehouden. De post overige is hoger dan begroot door o.a. een hogere bijdrage voor dienstverlening door derden, schadeuitkeringen en verhuur en verkoop van inventaris.

4.1

Personeelslasten

4.1.1 4.1.2 4.1.3

Lonen en salarissen Overige personele lasten Af: uitkeringen

32.382.919 7.071.644 213.350

33.351.000 6.342.000 150.000

31.261.873 5.123.694 139.049

Personeelslasten

39.241.213

39.543.000

36.246.518

4.1.1.1 4.1.1.2 4.1.1.3

Bruto lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Lonen en salarissen

4.1.2.1 4.1.2.2 4.1.2.3

Dotaties personele voorzieningen Personeel niet in loondienst Overige Overige personele lasten

2014 €

24.966.138 3.512.577 3.904.204

1.110.434 5.468.968 492.242

68

Begroting 2014 €

32.382.919

7.071.644

26.063.000 3.221.000 4.067.000

242.000 5.623.000 477.000

33.351.000

6.342.000

2013 €

24.371.256 3.044.090 3.846.527

-331.748 4.992.412 463.030

31.261.873

5.123.694

JAARVERSLAG 2014

2014

Gemiddeld aantal personeelsleden (in fte's)

2013

Onderwijsgevend personeel Directie en Onderwijsondersteunend personeel

447,4 93,7

431,2 93,6

Totaal (exclusief inhuur)

541,1

524,8

De personeelslasten zijn gestegen ten opzichte van 2013. De lonen en salarissen van het personeel met een aanstelling bij Terra zijn, ten opzichte van 2013, gestegen met € 1,1 miljoen. De stijging wordt veroorzaakt door de CAO-verhoging van 1,2% per 1 augustus 2014, uitbreiding van het personeelsbestand in verband met de toename van het aantal leerlingen en een stijging van de bedragen voor premies sociale lasten en pensioenpremies. De overige personele lasten zijn gestegen met € 1,9 miljoen. Deze stijging wordt voor het grootste deel veroorzaakt door de personele voorzieningen. Waar in 2013 sprake was van een vrijval van de voorziening voor wachtgeldverplichtingen, is er in 2014 sprake van een dotatie. Tevens is er, met ingang van het verslagjaar 2014, sprake van een voorziening langdurig zieken. Het totaal van de dotaties personele voorzieningen bestaat uit de volgende bedragen: - dotatie voorziening wachtgeld € 579.777 - dotatie voorziening langdurig zieken € 493.250 - dotatie voorziening ambtsjubilea € 37.407 Ook de kosten van personeel niet in loondienst zijn hoger dan in 2013. De bijdrage aan Onderwijsgroep Noord is € 0,2 miljoen hoger dan in 2013 en de kosten van inhuur van personeel zijn € 0,3 miljoen hoger. De post overige is iets hoger dan in 2013 als gevolg van hogere kosten voor woon-werkverkeer, personele attenties en studietoelagen. De personeelslasten zijn € 0,3 miljoen lager dan begroot. De lonen en salarissen van het personeel met een aanstelling bij Terra zijn € 1,1 miljoen lager dan begroot en de pensioenpremies zijn € 0,2 miljoen lager dan begroot. De premies sociale lasten zijn echter € 0,3 miljoen hoger dan begroot, waardoor de kosten per saldo lager uitkomen dan begroot. De overige personele lasten zijn € 0,7 miljoen hoger dan begroot. In de begroting was weliswaar rekening gehouden met een dotatie personele voorzieningen, maar door wijzigingen in de verplichtingen voor wachtgeld en een nieuwe voorziening langdurig zieken, komt de dotatie € 0,9 miljoen hoger uit dan begroot. De kosten van personeel niet in loondienst zijn iets lager dan begroot. De kosten van inhuur van personeel komt € 0,1 miljoen hoger uit dan begroot en de dienstverlening Onderwijsgroep Noord is € 0,3 lager dan begroot. Per 1 januari 2014 diende het pensioenfonds een dekkingsgraad van ten minste 104,5% te hebben. De dekkingsgraad ultimo 2014 bedraagt 101,1% (2013: 109%). Per 1 januari 2015 gelden nieuwe regels voor pensioenfondsen. Daarbij hoort ook een nieuwe berekening van de dekkingsgraad. De `nieuwe' dekkingsgraad is het gemiddelde van de laatste twaalf dekkingsgraden en bedraagt per deze datum 104,7%. Door een gemiddelde te gebruiken zal de dekkingsgraad nu minder sterk schommelen. Op 31 december 2023 moet de dekkingsgraad minimaal 123% zijn. Wet Normering Topinkomens De tabel met toelichting is opgenomen na de toelichting op de financiële baten en lasten. Bezoldiging van bestuurders en toezichthouders De leden van het College van Bestuur en van de Raad van Toezicht ontvangen hun bezoldiging bij de Stichting Onderwijsgroep Noord. In het jaarverslag van deze stichting wordt de bezoldiging verantwoord. Omdat er sprake is van een normatieve bijdrage aan Onderwijsgroep Noord en geen doorbelasting op basis van feitelijke inzet, kan geen aandeel in de bezoldiging van het College van Bestuur en van de Raad van Toezicht worden berekend voor Terra. Bestuurders R. Schilt (tot en met 31-12-2014) mw. A.A. Berendsen MBA Raad van Toezicht F. Kuik (tot en met 31-07-2014) mw. E.M. Pastoor-Meuleman mw. C.Y.D. van Orden (tot en met 31-07-2014) H. Holman F. Migchelbrink M. Krijnsen (vanaf 01-08-2014) T. Wagenaar (vanaf 01-08-2014) E. van Zuidam (vanaf 01-08-2014)

69

JAARVERSLAG 2014 4.2

Afschrijvingen

4.2.2


2014 €

Begroting 2014 €

3.939.535

Afschrijvingen

3.862.000 3.939.535

2013 € 3.634.402

3.862.000

3.634.402

De afschrijving op de materiële vaste activa is gestegen ten opzichte van 2013 met een bedrag van € 0,3 miljoen. De afschrijvingslasten zijn hoger omdat in verband met de voorgenomen buiten gebruik stelling van de gebouwen in Emmen, in april 2018, extra op deze gebouwen is afgeschreven. De afschrijvingen zijn hierdoor ook hoger dan begroot. Zonder deze extra afschrijving waren de kosten lager uitgekomen dan begroot, omdat investeringen later zijn gedaan dan gepland. 4.3

Huisvestingslasten

4.3.1 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.3.5 4.3.6

Huur Verzekeringen Onderhoud Energie en water Schoonmaakkosten Heffingen

2014 €

Begroting 2014 €

696.079 94.151 1.389.142 1.024.156 1.009.972 337.051

Huisvestingslasten

765.000 121.000 1.398.000 1.309.000 1.043.000 375.000 4.550.551

2013 € 602.250 102.487 772.759 974.855 971.774 312.851

5.011.000

3.736.976

De huisvestigingslasten van 2014 zijn € 0,8 miljoen hoger dan in 2013. Dit wordt voor het grootste deel veroorzaakt door de toename van de kosten van onderhoud. De kosten voor huur zijn hoger omdat er extra lesruimte gehuurd moet worden bij VMBO Meppel vanwege de stijging van het aantal leerlingen. De kosten van onderhoud zijn veel hoger, omdat er de afgelopen jaren alleen het hoogst noodzakelijke onderhoud is gedaan aan gebouwen en terreinen. In 2014 is dit voor een deel ingehaald. Ook de kosten van energie en water zijn hoger door een toename van de kosten voor gas en electriciteit. De kosten voor water zijn nagenoeg gelijk gebleven. De stijging van de schoonmaakkosten wordt veroorzaakt door hogere kosten die het schoonmaakbedrijf in rekening brengt. De stijging van de heffingen wordt voornamelijk veroorzaakt door een stijging van de OZB. De huisvestingslasten zijn € 0,5 miljoen lager dan begroot. Het gaat hierbij niet alleen om een lagere verzekeringspremie voor de opstalverzekeringen, maar ook om lagere huurkosten omdat minder ruimte gehuurd is dan verwacht en door lagere kosten voor energie en water, waarbij vooral de kosten van gas veel lager zijn dan begroot. Daarnaast zijn ook de schoonmaakkosten en heffingen lager dan begroot.

4.4

Overige lasten

4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4

Administratie- en beheerslasten Inventaris, apparatuur en leermiddelen Dotatie overige voorzieningen Overige

2014 €

Begroting 2014 €

3.257.982 5.724.978 31.601 159.338

Overige lasten

3.455.250 5.660.250 45.000 165.500 9.173.899

2013 € 2.773.060 5.654.442 119.430 165.315

9.326.000

De overige lasten zijn met € 0,5 miljoen gestegen ten opzichte van 2013. Vooral de adminstratie- en beheerslasten zijn hoger dan in 2013 als gevolg van een toename van de informaticavoorzieningen. Daar staat een daling van de kosten van onderwijsinnovatie tegenover bij de post inventaris, apparatuur en leermiddelen. Per saldo zijn de kosten voor inventaris, apparatuur en leermiddelen echter wel iets toegenomen door hoger kosten voor leermiddelen als gevolg van de toename van het aantal leerlingen en hogere kosten voor uitbesteding onderwijs. De dotatie overige voorzieningen betreft de dotatie aan de voorziening wegens oninbaarheid van vorderingen op debiteuren, inclusief de oninbare ouderbijdragen. Deze dotatie is lager dan in 2013 door de afname van de vermoedelijk oninbare vorderingen op debiteuren en vermoedelijk niet te ontvangen vrijwillige ouderbijdragen. De post overige is nagenoeg gelijk aan 2013. Het betreft hier de inkoopkosten van de kantine. Hier staan echter ook hogere opbrengsten tegenover.

70

8.712.247

JAARVERSLAG 2014

De overige lasten zijn € 0,2 miljoen lager dan begroot. De administratie- en beheerslasten zijn € 0,2 miljoen lager dan begroot. In de begroting is een bedrag voor onvoorziene kosten opgenomen. Op deze post is echter geen beroep gedaan. Daarnaast zijn minder kosten gemaakt voor drukwerk en formulieren, contributies, verzekeringen, externe adviseurs, reis- en verblijfkosten en kosten bij-, her- en nascholing. Er zijn echter meer kosten gemaakt voor informaticavoorzieningen, representatiekosten, vergaderkosten en schadeuitkeringen. De kosten van inventaris, apparatuur en leermiddelen zijn hoger dan begroot. De kosten van inventaris en apparatuur zijn iets hoger door hogere kosten voor onderhoud van inventaris. Ook de kosten van leermiddelen zijn per saldo hoger dan begroot als gevolg van lagere kosten voor praktijkleren en hogere kosten voor leermiddelen, boeken, materialen van de verschillende vaksecties, onderwijskundige projecten, onderwijsinnovatie en uitbesteding onderwijs. De dotatie overige voorzieningen is lager dan begroot. Bij het opstellen van de begroting is rekening gehouden met een hoger bedrag aan vermoedelijk oninbare vorderingen.

Accountant

4.4.1.1 4.4.1.2 4.4.1.4

KPMG Accountants N.V. Honorarium controle jaarrekening en bekostiging Honorarium overige controles Honorarium overige dienstverlening Accountantslasten

5

Financiële baten en lasten

5.1 5.5 5.6

Rentebaten Rentelasten Ineffectiviteit derivaten

2014 € 33.033 17.545 0

2013 €

50.578

2014 €

Begroting 2014 €

77.768 -575.326 -22.012

Financiële baten en lasten

81.739 0 14.159

55.000 -520.000 0 -519.570

2013 € 88.488 -474.298 18.582

-465.000

De rentebaten in 2014 zijn lager dan in 2013. Er is weliswaar sprake van een toename van de voorraad liquide middelen in 2014, maar door een lagere rentevergoeding komen de rentebaten toch lager uit. De rentebaten zijn hoger dan begroot omdat er meer liquide middelen zijn uitgezet dan verwacht bij het opstellen van de begroting. De rentelasten zijn in 2014 hoger dan in 2013. Deze stijging wordt veroorzaakt door de kosten van de voorgenomen terreinaankoop voor de nieuwbouw van de vestigingen in Emmen. Bij de huidige lening van de ABN AMRO Bank is het risico van rentestijging middels een renteswap afgedekt tot het jaar 2020. De rente is gebaseerd op basis van 1-maands Euribor. De rentelasten zijn ook hoger dan begroot. In de begroting was rekening gehouden met rentekosten van de lening van de ING Bank voor de bouw van de VMBO vestiging in Eelde. Eind 2014 is de kredietfaciliteit omgezet in een langlopende lening. Het bedrag van deze langlopende lening is echter lager dan het bedrag van de kredietfaciliteit. De hogere kosten worden veroorzaakt door de kosten van de voorgenomen terreinaankoop voor de nieuwbouw van de vestigingen in Emmen. Hiermee was in de begroting van 2014 nog geen rekening gehouden. Terra heeft in 2005 gekozen om het risico van een rentestijging af te dekken door middel van een renteswap. Het verschil tussen de lening en de swap is ontstaan door een extra aflossing op de lening in 2010. De hedge-relatie is voor een deel ineffectief als gevolg van de over-hedging die hierdoor is ontstaan. De waarde van deze ineffectiviteit wordt ieder jaar opnieuw vastgesteld. In 2013 was sprake van een positieve aanpassing van € 18.582 in de exploitatie. Als gevolg van de ontwikkelingen op de geldmarktrente is de ineffectiviteit van de renteswap in 2014 toegenomen en is sprake van een last van € 22.012.

71

95.898

-367.228

JAARVERSLAG 2014 Verbonden Partijen

Naam

Juridische

Statutaire

Code

Eigen

Resultaat

Art. 2:403

vorm 2014

zetel

activiteiten

Vermogen

jaar 2014

BW

€

Ja/Nee

Deelname

Consolidatie

%

Ja/Nee

31 december 2014 €

Stichting Onderwijsgroep Noord

stichting

Groningen

4

1.301.391

Stichting rsg de Borgen

stichting

Groningen

4

3.184.378

Naam

Onschrijving doelstelling

Samenstelling Bestuur en directie

Stichting Onderwijsgroep Noord

Onderwijs

R. Schilt en mw. A.A. Berendsen (College van Bestuur)

Stichting rsg de Borgen

Onderwijs


Stichting Dollard College

Stichting Dollard College

stichting

Onderwijs

Groningen

4

6.250.468

16.092

160.078 113.226

nee

nee nee

0

0 0


Stichting AOC Terra maakt samen met Stichting Dollard College en Stichting rsg de Borgen deel uit van Onderwijsgroep Noord. Deze zijn verbonden op grond van overwegende zeggenschap en niet op basis van kapitaalbelang.

72

nee

nee nee

JAARVERSLAG 2014

WNT: Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector 4.1 Vermelding bezoldiging topfunctionarissen en gewezen topfunctionarissen Vermelding alle bestuurders met dienstbetrekking

Naam

Omvang

Belastbare

Voorziening

Uitkering

dienst-

onkosten-

beloning

beëindiging

Voorzitter

Ingang

Einde

verband

Beloning

vergoeding

op termijn

dienstverband

(J/N)

dienstverband

dienstverband

in FTE

€

€

€

€

31-12-2014 Onbepaald

1,00 1,00

R. Schilt mw. A.A. Berendsen MBA

J N

01-03-2003 01-09-2011

175.810 137.500

Vermelding alle toezichthouders

Naam

F. Kuik mw. E.M. Pastoor-Meuleman mw. C.Y.D. van Orden H. Holman F. Migchelbrink M. Krijnsen T. Wagenaar E. van Zuidam

Ingang

Einde

Voorzitter

functie

functie

(J/N)

vervulling

vervulling

J J N N N N N N

30-03-2007 23-04-2013 30-03-2007 12-03-2009 12-03-2009 01-08-2014 01-08-2014 01-08-2014

31-07-2014

27.406 23.874

75.000 0

Voorziening

Uitkering

onkosten-

beloning

beëindiging

Beloning

vergoeding

op termijn

dienstverband

€

€

€

€

0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0

norm en andere toelichtingen

Belastbare

7.963 10.238 5.688 9.750 9.750 3.250 4.063 3.250

31-07-2014

0 0

Motiveringen overschrijding

overgangsrecht van toepassing

Motiveringen overschrijding norm en andere toelichtingen

0 0 0 0 0 0 0 0

Het College van Bestuur en de Raad van Toezicht worden bezoldigd door Onderwijsgroep Noord. Zij verrichten echter niet alleen werkzaamheden voor Onderwijsgroep Noord, maar ook voor de drie overige stichtingen die tot de groep behoren. Hierbij is sprake van twee instellingen voor Voortgezet Onderwijs (Stichting Dollard College en Stichting rsg de Borgen) en één instelling die valt onder het Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie (Stichting AOC Terra). Met betrekking tot de normering voor de WNT zijn er voor Onderwijsgroep Noord twee sectoren van toepassing. Op basis van de verdeling van het aantal leerlingen is de WNT-norm van het MBO van toepassing (AOC Terra heeft meer dan 1/3e van het totaal aantal leerlingen). Deze norm bedraagt voor 2014 € 199.905. De doorbelasting van de kosten, inclusief de bezoldiging, vindt echter plaats op basis van de baten van de verschillende instellingen. Ook bij toepassing van deze verdeelsleutel heeft AOC Terra meer dan 50% van de totale baten. Toerekening van de bezoldiging naar de vier instellingen is als volgt: College van Bestuur Raad van Toezicht Onderwijsgroep Noord 26.375 6% 3.237 AOC Terra 232.983 53% 28.595 Dollard College 23% 101.106 12.409 rsg de Borgen 18% 79.126 9.711

Groningen, 19 juni 2015 Astrid Berendsen, voorzitter College van Bestuur

73

JAARVERSLAG 2014

DEEL 3 OVERIGE GEGEVENS

74

JAARVERSLAG 2014 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de Raad van Toezicht en het College van Bestuur van Stichting Agrarisch Opleidingscentrum Terra Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening over 2014 van Stichting Agrarisch Opleidingscentrum Terra te Groningen gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2014 en de staat van baten en lasten over 2014 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bevoegd gezag Het bevoegd gezag van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs. Het bevoegd gezag is tevens verantwoordelijk voor de financiële rechtmatigheid van de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties. Dit houdt in dat deze bedragen in overeenstemming dienen te zijn met de in de relevante weten regelgeving opgenomen bepalingen. Het bevoegd gezag is voorts verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening en de naleving van die relevante weten regelgeving mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle, als bedoeld in artikel 2.5.3, lid 4 van de Wet educatie en beroepsonderwijs. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden en het onderwijsaccountantsprotocol OCW/EZ 2014. Dit vereist dat wij voldoen aan voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan alsmede in het kader van de financiële rechtmatigheid voor de naleving van die relevante weten regelgeving, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en de gebruikte financiële rechtmatigheidscriteria en van de redelijkheid van de door het bevoegd gezag van Stichting Agrarisch Opleidingscentrum Terra gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Agrarisch Opleidingscentrum Terra per 31 december 2014 en van het resultaat over 2014 in overeenstemming met de Regeling jaarverslaggeving onderwijs. Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties over 2014 in alle van materieel belang zijnde aspecten voldoen aan de eisen van financiële rechtmatigheid. Dit houdt in dat de bedragen in overeenstemming zijn met de in de relevante weten regelgeving opgenomen bepalingen, zoals vermeld in paragraaf 2.3.1. Referentiekader van het onderwijsaccountantsprotocol OCW/EZ 2014. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393, lid 5 onder e en f van het BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig de Regeling jaarverslaggeving onderwijs en paragraaf 2.2.3 Jaarverslag van het onderwijsaccountantsprotocol OCW/EZ 2014 is opgesteld, en of de in artikel 2:392, lid 1 onder b tot en met h van het BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391, lid 4 van het BW. Groningen, 24 juni 2015 KPMG Accountants N.V.

W. Feenstra RA

75

JAARVERSLAG 2014 Bestemming van het exploitatiesaldo Statutaire winstbestemming: In de statuten van de stichting is geen artikel opgenomen aangaande de winstbestemming. Bestemming exploitatiesaldo Het exploitatiesaldo van Stichting AOC Terra is, conform het besluit van het College van Bestuur, van 31 maart 2015 verdeeld zoals onderstaand is weergegeven. Deze verdeling is reeds in de balans per 31 december 2014 verwerkt.

Dotatie Algemene Reserve Dotatie Bestemmingsreserve 'Toekomstbestendig AOC Terra' (publiek) Onttrekking Bestemmingsreserve 'Regeling Jonge leerkrachten' (publiek) Dotatie Bestemmingsreserve 'Tractorsimulatie' (publiek)

76

2014 €

2013 €

432.865 1.500.000 0 0

2.834.956 1.126.000 262.000 125.000

1.932.865

4.347.956

JAARVERSLAG 2014 Gebeurtenissen na balansdatum Er hebben zich na balansdatum geen gebeurtenissen voorgedaan die van invloed zijn op de feitelijke situatie per balansdatum.

77

JAARVERSLAG 2014

BIJLAGEN

78

JAARVERSLAG 2014 Bijlage Bijlage AA

Actielijn art. 17

a.1 vernieuwing opleidingen a.2 groene kennis voor burgers a.3 kennistoepassing b.1 samenwerkingsverbanden b.2 teams vakdocenten c.1 innovatieve bedrijven c.2 inhuur deskundigheid d.1 groene groei d.2 thema’s innovatieagenda’s d.3 agenda bèta – techniek d.4 voedselzekerheid

Bedrag art. 5

Jaar

2014 € 115.657

Bedrag besteed in jaar van Overloop ontvangst; verwachting uit 2013 besteding in latere jaren € 95.524

2014 2015 2016 e.v. € 96.901 € 100.000 € 14.280 zie bijlage: a.1

2015 € 182.810

xxxxxx

xxxxxx

2015

xxxxxx

xxxxxx

2014

xxxxxx

2014

xxxxxx

2015 2014

xxxxxx xxxxxx

xxxxxx xxxxxx xxxxxx

Beknopte beschrijving van uitgevoerde acties

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx xxxxxx

xxxxxx xxxxxx

€ 10.000

€ 10.505 zie bijlage: b.1

€ 16.562

€ 20.000

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

€ 33.545

€ 33.545

€ 50.000

2015 € 146.247

xxxxxx

xxxxxx

€ 42.525 zie bijage: c.1

2015

xxxxxx

xxxxxx

2015

€ 23.131 € 36.562

2014

xxxxxx

2014

€ 92.525

2015

xxxxxx

2014

xxxxxx

2014

xxxxxx

2015

xxxxxx xxxxxx

2014 € 231.315

€ 4.029

€ 6.655

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx xxxxxx xxxxxx €0

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

€ 51.146 xxxxxx

2015

xxxxxx

xxxxxx

2014

xxxxxx

2015

xxxxxx xxxxxx

xxxxxx xxxxxx xxxxxx

xxxxxx

zie bijage c.1

xxxxxx

xxxxxx xxxxxx

€ 80.000 € 100.169 zie bijlage: d.2 € 0 € 365.618

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

zie bijlage b.1

€ 0 € 146.247 xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

2015 € 365.618 2014

xxxxxx

xxxxxx

xxxxxx

zie bijlage: a.1

€ 50.000 € 132.810

xxxxxx

xxxxxx

Beknopte beschrijving van bereikte resultaten a.h.v. indicatoren

xxxxxx xxxxxx

79

xxxxxx xxxxxx

zie bijlage: d.2

JAARVERSLAG 2014 Beknopte beschrijving van uitgevoerde acties a.1

b.1

c.1

a.1.1 Inzet van Onderwijsmakelaars, Regiomakelaars, Sectormakelaars en een Programmaleider

a.1.2 Er is een aanvang gemaakt met het professionaliseren van de interne (project)organisatie waarbij kennis en expertise van externe deskundigen op het gebied van responsiviteit en subsidieaanvragen (mede t.b.v. verdienmodellen) duurzaam in de organisatie worden ingebed b.1.1 Teams vakdocenten ontwikkelen opleidingen door. Terra heeft deelgenomen in de pilotgroep in 4Groen-verband, die inmiddels zijn voortgezet in de vorm van expertgroepen. Deze zijn die per werkveld (7) ingericht. Deze groepen komen tot een oriëntatie op intensieve samenwerking en bestaan uit teamleiders en vakdocenten. De werkvelden zijn: veehouderij, plant, bloem & styling, voeding, dier, paard, en groen. De groepen hebben zich in 2014 bezig gehouden met de uitwisseling van expertise, afstemmen van curricula, leerstof digitaliseren en kijken naar oplossingen tot digitale uitwisseling. b.1.2 De afstemming van het aanbod van opleidingen in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven en de organisatie daarvan, heeft in 2014 nog geen uitwerking gehad. De start van de activiteiten op dit gebied staat gepland voor 2015-2016. c.1.1 Uitvoeren opdrachten door studenten voor bedrijven, organisatie en overheden passend bij hun opleiding c.1.2.Professionalisering docenten opdat zij authentieke opdrachten goed kunnen begeleiden

Beknopte beschrijving van bereikte resultaten a.h.v. indicatoren Meer dan 50 opdrachten in het kader van regioleren uitgevoerd; Terra participeert in 2 Werkplaatsen (Westerkwartier en Veenkoloniën) en 2 Gebiedscoöperaties (Westerkwartier en Zuidwest-Drenthe); Er zijn 5 Onderwijsmakelaars en 2 Regiomakelaars actief; Door de programmaleider van Terra zijn een vijftal masterclasses verzorgd; Studenten van 3 MBO vestigingen van Terra actief met beroepsauthentiek (regio)leren. Er is een concept ontwikkeld voor invoering van een projectbureau binnen de organisatie.

Zeven actieve expertgroepen in samenwerkingsverband 4 Groen.

Op dit vlak zijn in 2014 nog geen resultaten geboekt.

Op drie vestigingen van Terra hebben studenten in 2014 vanuit in totaal 10 verschillende leerlingstichtingen gewerkt aan opdrachten uit de regio (regioleren). Er is in 2014 een coachingstraject uitgevoerd voor teamleiders en docenten van twee vestigingen van Terra, waarin veel aandacht is

80

JAARVERSLAG 2014 geweest voor vraagarticulatie en het vertalen resp. wegen van de kenniscomponent van vragen om zo tot een selectie van geschikte opdrachten te komen. De volgende publicaties zijn o.a. in 2014 samengesteld:  Boek “Ruimte voor regioleren in groen onderwijs”  Informatiekatern Regioleren voor het vakblad Groen Onderwijs  Diverse nieuwsbrieven van de leerlingstichtingen In 2014 is een Terra-breed team Veehouderij en paraveterinair opgezet en ingevuld. Dit team heeft een ambitieprogramma ontwikkeld voor de komende jaren.

c.1.3.Organisatie van het leerproces (herontwerp MBO). In 2014 is gewerkt aan het herontwerp MBO. Op dit vlak zijn een aantal belangrijke stappen gezet, maar dit traject loopt door in 2015. d.2

d.2.1. Deelnemen aan projecten uit de Agro-Agenda Noord Nederland die zich richten op Melkvee en Paraveterinair. De teams Veehouderij en paraveterinair werken Terra-breed intensief samen op een gemeenschappelijke innovatieagenda zoals geformuleerd in het Ambitieprogramma Veehouderij en Veterinair. Ten aanzien van de externe samenwerking met de betreffende regio’s ligt hier het accent op de regio’s Westerkwartier en de regio Zuidwest-Drenthe waar momenteel regionale agenda’s gericht op veenweidegebieden worden ontworpen. d.2.1 Deelnemen aan projecten uit de Agro-Agenda Noord Nederland die zich richten op Akkerbouw en loonwerk. De teams Akkerbouw en loonwerk werken Terra-breed intensief samen op een gemeenschappelijke innovatieagenda zoals geformuleerd in het Ambitieprogramma Akkerbouw - Loonwerk. Deze agenda is deels intern (eigen gewenste innovatie, vernieuwing en investering), deels extern namelijk van de betreffende regio’s met het accent op de Veenkoloniën. d.2.1 Deelnemen aan projecten uit de Agro-Agenda Noord Nederland die zich richten op natuur en leefomgeving. Ook de teams Design en styling, Tuin, park en landschap, Bloem en design, Groene detailhandel, Sport, recreatie en toerisme, Recreatie en Groen, Land, water en milieu werken Terra-breed intensief samen aan de doelen uit het Ambitieprogramma Duurzame Groene Leefomgeving. Dit programma heeft een aanzet gekregen op de locatie Groningen; anders dan de kerndomeinen akkerbouw-loonwerk en veehouderij-veterinair

In 2014 is een Terra-breed team Akkerbouw en loonwerk opgezet en ingevuld. Dit team heeft een ambitieprogramma ontwikkeld voor de komende jaren.

In 2014 is een Terra-breed team Natuur en leefomgeving opgezet en ingevuld. Dit team heeft een ambitieprogramma ontwikkeld voor de komende jaren.

81

JAARVERSLAG 2014 speelt hier een bijzondere opgave namelijk het vaststellen en definiëren van dit domein. Een flink aantal opleidingen in diverse lokale varianten op nagenoeg alle locaties hebben elk een bouwsteen van dit nieuwe kennisdomein. Het kennisdomein Duurzame Groene Leefomgeving moet daarom eerst worden vastgesteld. Van daaruit stellen de teams een agenda vast voor de verdere ontwikkeling. d.2.1 Deelname van Terra aan projecten en samenwerkingsverbanden internationaal. Op dit vlak zijn in 2014 door Terra o.a. de volgende activiteiten ontplooid: ● Samenwerking Denemarken (Aarhus, Green Academy) – in stadium schrijven van een ECVET module op gebied van veehouderij (Jerseys). Memorandum of Understanding (MoU) in voorbereiding ● Voorbereiding met Zweden (Oknaskolan, Tystberga (Kirsi Ostberg), Östboskolan Värnamo en Stora Segerstad, Reftele (Claes Goran Claesson)) na pilot ANGIE vorig jaar (samenwerking in schrijven ECVET units bos- en natuurbeheer) ● Voorbereidende fase samenwerking met Duitsland (ECVET) i.s.m. met de Industrie und Handelskammer Potsdamm (Potsdamm Chamber of Industry and Commerce, Department of vocational and further training) en Oberstufenzentrum Werder in Groß Kreutz. ● Verkennende fase met organisaties in Portugal (Lissabon) over IBPV/ ECVET afdeling paardenhouderij/- sport

Terra is aanvrager van een Erasmus-aanvraag voor het project Peat Valley+ in samenwerking met partners uit Zweden, Duitsland en België (voertaal Engels) die moet leiden tot de invulling van zogeheten “Golden Triangles”. Terra neemt deel aan een internationaal Regioleren project veehouderij met Litouwen. Op hulpvraag van boeren in Litouwen gaan leerlingen van Terra (niveau drie/vier, derde- en vierdejaars) hun kennis daar overbrengen (en uitvoeren).

82

JAARVERSLAG 2014 Bijlage B INSTELLINGSGEGEVENS Naam instelling: Stichting Agrarisch Opleidings Centrum Terra Bezoekadres: Hereweg 101 Postadres: Postbus 17 Postcode/Plaats: 9700 AA Groningen Telefoon: (050) 529 29 29 Fax: (050) 529 29 28 E-mail: [email protected] Internetsite: www. terra.nl Bestuursnummer: 31108 Brinnummer: 01NJ Handelsregister: 41011947 Contactpersoon: H. Zwiep, controller E-mail: [email protected] COLLEGE VAN BESTUUR dhr. R. Schilt Winsum, voorzitter tot 31-12-2014 mw. A. Berendsen MBA Bunne RAAD VAN TOEZICHT dhr. F. Kuik, voorzitter (tot 01-08-2014) mw. C.Y.D van Orden, lid (tot 01-08-2014) dhr. H. Holman, lid dhr. F. Migchelbrink, lid mw. E. Pastoor, lid / voorzitter m.i.v. 01-08-2014 dhr. M. Krijnsen, lid (m.i.v. 01-08-2014) dhr. T. Wagenaar, lid (m.i.v. 01-08-2014) dhr. E. van Zuidam, lid (m.i.v. 01-08-2014) De Raad van Toezicht kent twee commissies, de remuneratiecommissie en de auditcommissie. De remuneratiecommissie is verantwoordelijk voor: a) 1 . voorstellen betreffende het te voeren vergoedingsbeleid voor leden van de Raad van Toezicht ter vaststelling door de Raad van Toezicht; 2. voorstellen betreffende het te voeren bezoldigingsbeleid voor leden van het College van Bestuur ter vaststelling door de Raad van Toezicht; 3. voorstellen inzake de hoogte van de bezoldiging, afvloeiingsregelingen en overige vergoedingen, van individuele leden van het College van Bestuur ter vaststelling door de Raad van Toezicht. b) De commissie is verantwoordelijk voor het geven van advies aan de Raad van Toezicht met betrekking tot de periodieke beoordeling van het functioneren van het College van Bestuur en de rapportage hierover aan de Raad van Toezicht. De remuneratie-commissie bereidt gesprekken met het College van Bestuur voor en voert ze uit. c) De commissie stelt jaarlijks een verslag op van haar beraadslagingen en bevindingen. d) De commissie kan naar eigen goedvinden ieder onderzoek dat zij voor de vervulling van haar taken nodig of wenselijk acht uitvoeren. Zij heeft daartoe onbeperkt toegang tot documenten van en informatie betreffende Terra, Dollard College, rsg de Borgen en Onderwijsgroep Noord. De voorzitter pleegt daartoe tevoren overleg met het College van Bestuur.

83

JAARVERSLAG 2014

Samenstelling remuneratiecommissie: Naam

Functie

Periode

Dhr. F. Kuik

Voorzitter

Tot 01-08-2014

Mw. C.Y.D. van Orden

Lid

Tot 01-08-2014

Mw. E. Pastoor

Voorzitter

m.i.v. 01-08-2014

Dhr. T. Wagenaar

Lid

m.i.v. 01-08-2014

De auditcommissie is verantwoordelijk voor het geven van advies aan de Raad van Toezicht met betrekking tot: a) het voorbereiden van de besluitvorming van de Raad van Toezicht over de financiële gang van zaken bij Onderwijsgroep Noord en de daarvan deel uitmakende instellingen en over de toetsing van de werking van de administratieve organisatie en controle; onder de financiële gang van zaken vallen de begroting, het jaarplan, het financieel jaarverslag, het algemeen jaarverslag en de accountantscontrole (inclusief de managementletter); b) het jaarlijks rapporteren aan de Raad van Toezicht over de ontwikkelingen in de relatie met de externe accountant, waaronder in het bijzonder zijn onafhankelijkheid en eventuele niet-controlewerkzaamheden voor Onderwijsgroep Noord; c) het voorbereiden van de besluitvorming van de Raad van Toezicht met betrekking tot de financiering van Onderwijsgroep Noord en de daartoe behorende instellingen. Samenstelling auditcommissie: Naam Dhr. F. Migchelbrink Dhr. H. Holman

VESTIGINGEN Terra Groningen MBO Hereweg 99 9721 AA Groningen tel. (050) 529 78 00 e-mail: [email protected] directeur: dhr. drs. W.E. Cnossen

Terra Assen MBO Vredeveldseweg 55 Postbus 333 9400 AH Assen tel. (0592) 31 22 98 e-mail: [email protected] directeur: dhr. A.D. Bloem

* Beroeps Opleidende Leerweg * Beroeps Begeleidende Leerweg Terra Meppel MBO Werkhorst 56 7944 AV Meppel tel. (0522) 25 13 68 e-mail: [email protected] directeur: dhr. M.J. Oostland

* Beroeps Opleidende Leerweg * Beroeps Begeleidende Leerweg Terra Emmen MBO Noordbargerstraat 75 7812 AA Emmen tel. (0591) 66 90 20 e-mail: [email protected] directeur: dhr. A.H. van Hoorn

* Beroeps Opleidende Leerweg * Beroeps Begeleidende Leerweg

* Beroeps Opleidende Leerweg * Beroeps Begeleidende Leerweg

84

JAARVERSLAG 2014 Terra Meppel VO Werkhorst 58 7944 AV Meppel tel. (0522) 25 33 64 fax (0522) 25 20 31 e-mail: [email protected] directeur: dhr. A.H. van Hoorn

TerraNext Burgemeester Legroweg 33 9761 TA Eelde tel. (050) 368 23 90 e-mail: [email protected] directeur: mw. J. van der Laan * Beroeps Begeleidende Leerweg * Cursorisch Beroeps Onderwijs * Contractonderwijs

* het Groene Lyceum * Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs * Leerweg Ondersteunend Onderwijs

Terra Assen VO Vredeveldseweg 55 Postbus 333 9400 AH Assen tel. (0592) 31 22 98 e-mail: [email protected] directeur: dhr. A.D. Bloem

Terra Oldekerk VO Molenstraat 12 9821 PG Oldekerk tel. (0594) 50 58 00 fax (0594) 50 72 29 e-mail: [email protected] directeur: dhr. A. Janse


* Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs * Leerweg Ondersteunend Onderwijs Terra Winsum VO Hamrik 4a Onderdendamsterweg 43a Postbus 33 9950 AA Winsum tel. (0595) 44 70 70 e-mail: [email protected] directeur: dhr. B. Bos

Terra Eelde VO Burgemeester Legroweg 29 9761 TA Eelde tel. (050) 309 16 25 e-mail: [email protected] directeur: mw. M.E. de Ruijter * het Groene Lyceum * Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs * Leerweg Ondersteunend Onderwijs Terra Emmen VO Huizingsbrinkweg 9 7812 BK Emmen tel. (0591) 61 73 44 e-mail: [email protected] directeur: dhr. A.H. van Hoorn

* Het Groene Lyceum * Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs * Leerweg Ondersteunend Onderwijs * Praktijkonderwijs Terra Wolvega VO Paulus Potterstraat 33 Postbus 147 8470 AC Wolvega tel. (0561) 61 88 18 e-mail: [email protected] directeur: mw. R. Kolkman


* Het Groene Lyceum * Voorbereidend Middelbaar Beroeps Onderwijs * Leerweg Ondersteunend Onderwijs

85

JAARVERSLAG 2014 MANAGEMENTTEAM (MT) Het managementteam bestaat uit het College van Bestuur en de directeuren. De huidige samenstelling van het managementteam is als volgt: dhr. R. Schilt College van Bestuur, tot 31-12-2014 mw. A.A. Berendsen MBA College van Bestuur dhr. A.H. van Hoorn directeur Terra Emmen MBO, Terra Emmen VO, Terra Meppel VO dhr. M.J. Oostland directeur Terra Meppel MBO dhr. drs. W. Cnossen directeur Terra Groningen MBO dhr. J. van der Laan directeur TerraNext dhr. A.D. Bloem directeur Terra Assen VO, Terra Assen MBO mw. E.M. de Ruijter directeur Terra Eelde VO dhr. A. Janse directeur Terra Oldekerk VO dhr. B. Bos directeur Terra Winsum VO mw. R. Kolkman directeur Terra Wolvega VO ONDERNEMINGSRAAD OP 31 DECEMBER 2014 Vanaf maart 2011 heeft Terra een Ondernemingsraad (OR). Er is sprake van drie aparte organen: - voor het personeel een ondernemingsraad (OR); - voor de deelnemers en leerlingen een deelnemersraad (DR); - voor de ouders een ouderraad (OuR). Ondernemingsraad: mw. A. Stuivinga (voorzitter) dhr. F. Weltevreden (plaatsvervangend voorzitter) dhr. J. Noordhoff ( secretaris) dhr. D. Koops mw. J. Teeninga dhr. R. van Dijken mw. S. Gerritsen dhr. S. Kuperus dhr. A. Sportel Deelnemersraad Cynthia Boers Moniek Eygelshoven Chloé Matignon Steffan Nikolic (tot 31-12-2014) Kimberley Ploeg Maarten Postma Ouderraad: dhr. A. Mennes (voorzitter/secretaris) mw. J. Griemink Instituut Georganiseerd Overleg (IGO) Mw. B. Snijdewind - AOB Dhr. D. Bruning - CNVO Dhr. R. van Pelt - Abvakabo FNV Dhr. G. Jacobse - FVOV

86

JAARVERSLAG 2014 Bijlage C (Neven)functies van bestuurders en toezichthouders per 31 december 2014 COLLEGE VAN BESTUUR R. Schilt, Winsum, voorzitter (tot 31-12-2014): voorzitter College van Bestuur Stichting Onderwijsgroep Noord voorzitter College van Bestuur Stichting Dollard College voorzitter College van Bestuur Stichting rsg de Borgen voorzitter College van Bestuur Stichting AOC Terra voorzitter Aequor te Ede bestuurslid Vereniging AOC raad, brancheorganisatie van het AOC-Onderwijs mw. A.A. Berendsen, Bunne, lid: lid College van Bestuur Stichting Onderwijsgroep Noord lid College van Bestuur Stichting Dollard College lid College van Bestuur Stichting rsg de Borgen lid College van Bestuur Stichting AOC Terra lid Vereniging AOC Raad, Brancheorganisatie van het AOC-Onderwijs lid Bestuursadviesraad van de Vereniging AOC Raad, Brancheorganisatie van het AOC-Onderwijs voorzitter Raad van Toezicht Bevolkingsonderzoek Noord lid Raad van Toezicht De Noorderbrug RAAD VAN TOEZICHT F. Kuik, Wolvega, voorzitter (tot 01-08-2014): voorzitter Raad van Bestuur Stichting Zorggroep Alliade lid Raad van Commissarissen Sportstad Heerenveen lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra mw. C.Y.D van Orden, Groningen, lid (tot 01-08-2014): Senior beleidsadviseur stafbureau P&O Stichting Hanzehogeschool Groningen Toezichthoudend bestuurder Groningse Schoolvereniging lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra H. Holman, Steenbergen, lid: Voorzitter European Dairy Farmers Nederland Vicevoorzitter European Dairy Farmers Europa. Voorzitter Voetbalvereniging ONR Roden Bestuurslid Waterschap Noorderzijlvest. Gemeenteraadslid Noordenveld voorzitter voetbalvereniging Oranje Nassau Roden, Roden lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra

87

JAARVERSLAG 2014 F. Migchelbrink, Roden, lid: lid Raad van Toezicht Certe, Groningen lid Raad van Commissarissen Twaron BV, Arnhem lid Raad van Commissarissen Sportstad Heerenveen, Heerenveen lid Raad van Advies Sameen, Groningen lid Raad van Advies Kredietunie Eemsregio, Delfszijl voorzitter Raad van Toezicht Stichting KwamUTegen, Rijswijk lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra mw. E. Pastoor, Groningen, lid: Elly Pastoor Advies, sociale en duurzame innovatie; zelfstandig ondernemer Projectleider landelijk project Verzuim 18+ van het ministerie van OC&W en Ingrado voorzitter vereniging Noorden Duurzaam mede-initiatiefnemer Culinaire Vakschool lid Raad van Toezicht Stichting Het Kopland lid bestuur Stichting Nieuw Nabuurschap lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra M. Krijnsen, Gasteren, lid (m.i.v. 01-08-2014): voorzitter van de tafel Duurzame Inzetbaarheid bij de Vereniging Noorden Duurzaam lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra T. Wagenaar, Bontebok, lid (m.i.v. 01-08-2014): lid van de Raad van Toezicht van Penta Primair. lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra E. van Zuidam, Roden, lid (m.i.v. 01-08-2014): directeur Veiligheidsregio Groningen lid Raad van Toezicht Regionaal Expertise Centrum Noord Nederland Cluster 4 Bijz. Onderwijs (RENN4) bestuurslid Stichting Vrienden van de Jeugdbrandweer Groningen lid Raad van Advies Stichting ‘Het Kopland’. lid Raad van Toezicht Stichting Onderwijsgroep Noord lid Raad van Toezicht Stichting Dollard College lid Raad van Toezicht Stichting rsg de Borgen lid Raad van Toezicht Stichting AOC Terra

88

JAARVERSLAG 2014 Bijlage D LIJST MET AFKORTINGEN AKA Arbeidsmarktgekwalificeerd assistent AOC agrarisch opleidingscentrum BB basisberoepsgerichte leerweg (vmbo) BBL beroepsbegeleidende leerweg (mbo) BOL beroepsopleidende leerweg (mbo) BPV beroepspraktijkvorming BVE Beroepsonderwijs en Volwassenen Educatie CE centraal examen CIV Centrum Innovatief Vakmanschap CSE centraal schriftelijk examen CSPE centraal schriftelijk praktijk examen DDoS distributed denial-of-service DOEN Durven, Oppakken, Ervaren, Netwerken ECVET European credit system for vocational education and training ELO elektronische leeromgeving EZ ministerie van Economische Zaken GKC Groene Kennis Coöperatie GL Gemengde leerweg (vmbo) hbo hoger beroepsonderwijs HKS Herziene Kwalificatiestructuur HRM Human Resource Management ICT informatie- en communicatietechnologie IBPV internationale beroepspraktijkvorming JOB Jongeren Organisatie Beroepsonderwijs KB Kaderberoepsgerichte leerweg (vmbo) KIGO Kennisverspreiding en Innovatie Groen Onderwijs LKC Landelijke klachtencommissie LOB Loopbaan Oriëntatie Begeleiding lwoo leerwegondersteunend onderwijs mbo middelbaar beroepsonderwijs

MIP meerjarig investeringsprogramma NRO nationaal regieorgaan onderwijsonderzoek OCW ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap OPDC Ortho-Pedagogisch Didactisch Centrum OSVEC overleg secretarissen vestigingsexamencommissies PDCA plan do check act PvB proeve van bekwaamheid RI&E risico-inventarisatie en evaluatie ROC Regionaal opleidingscentrum rsg regionale scholengemeenschap SE schoolexamen TL Theoretische leerweg (vmbo) UWV Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen VBG Vereniging Buitengewoon Groen VEC vestigingsexamencommissie vmbo voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs v(s)o voortgezet (speciaal) onderwijs WEB Wet educatie en beroepsonderwijs WNT Wet normering topinkomens WUR Wageningen University & Research centre VERKLARINGEN GO voordat een leerling kan opgaan voor zijn/ haar proeve van bekwaamheid, heeft hij/ zij een go-/no go-gesprek met de studie loopbaanbegeleider (SLB-er). Faciliteitenpas een pas waarop staat van welke faciliteiten een leerling gebruik mag maken: denk aan extra tijd, verklanking, spelfouten niet meerekenen, et cetera.

89

JAARVERSLAG Bewust, bekwaam, betekenisvol

Recommend Documents