Jaarverslag 2014 IXELF jaarverslag

Jaarverslag 2014 IXELF jaarverslag 2014

1

2

IXELF jaarverslag 2014

Geluk Meedoen voor wie kwetsbaar is lijkt vooral om indicatoren, budgetten en dikke beleidsnotities met ronkende woorden als ‘transitie’, ‘kanteling’ en ‘integraal denken’ te gaan. We vergeten in alle drukte van organiseren, managen, regels en financiën wel eens de vraag te stellen: Wat kan ik daadwerkelijk betekenen voor de ander? Wat betekent goed leven of geluk dichtbij voor mezelf en voor wie kwetsbaar is? Het sociaal domein is continu in beweging. Onder sociaal domein verstaan wij de zorg, onderwijs, sociale huisvesting, welzijn gericht op de participatie van mensen. De voortdurende veranderingen in wetten, regels en financiering binnen het sociale domein vragen van professionals een basishouding en gedrag om mee te bewegen met o.a. politieke besluitvorming, aanpassingen van financiering en toepassingen van technologie. We leven in een tijd van transitie, zoals er eerder in de evolutie periodes van transitie zijn geweest. De filosoof Ken Wilber stelt dat elke nieuwe fase de vorige overstijgt maar deze tegelijkertijd includeert. Boven op het bestaande definiëren we nieuwe principes zoals: • in plaats van tegenover het systeem staan: het besef dat we integraal onderdeel uitmaken van datzelfde systeem; • in plaats van specialisatie en verkokering: integratie; • in plaats van werken voor de kost: werken als zingeving; • in plaats van uniformiteit: meer aandacht voor diversiteit - organisaties zijn te vergelijken met biotopen met een verscheidenheid aan talenten; • in plaats van organiseren van bovenaf: organiseren van onderop; • in plaats van nadruk op ratio: meer ruimte voor gevoel; • in plaats van winst als doel: winst zien als middel en maat voor maatschappelijk toegevoegde waarde; • in plaats van mensen verzorgen: mensen in hun kracht helpen te komen - wat een geheel ander stelsel van voorzieningen vraagt. Voor ons is Stichting Verzorgd uit Enschede daarbij een inspiratiebron. Het is onze stellige overtuiging dat de grote systeemwijzigingen die op dit moment plaatsvinden, veelal gaan over gedrag van mensen. En dat het helpt om mensen toe te rusten om nieuw gedrag te laten zien. Maar welk gedrag hebben we het dan precies over, hoe komt het tot stand en is het overdraagbaar? Hoe verhoudt het persoonlijke individuele zich tot het professionele, bureaucratische systeem? Sinds mei 2013 zijn we officieel met onze zoektocht naar antwoorden op deze vragen aan de slag. Met de uitbreiding van een ontwikkeling van een digitaal platform in nieuwe proeftuinen hopen we nog dichter bij concrete antwoorden en dichterbij overdraagbaarheid en borging te komen. Sandra Franken Programmamanager IXELF, jouw geluk dichtbij Juni 2015


3

Inhoudsopgave Verslagperiode in maanden................................................................................................................................. 5 IXELF, jouw geluk dichtbij...................................................................................................................................... 7 Proeftuin Sint Oedenrode................................................................................................................................... 11 Proeftuin Helmond-Oost..................................................................................................................................... 12 Proeftuin Tilburg.................................................................................................................................................... 14 Aanvullende onderzoeken.................................................................................................................................. 15 Bestuur Stichting Geluk Dichtbij....................................................................................................................... 19 Bijlagen. .................................................................................................................................................................... 21

4


Verslagperiode in maanden Januari 2014 Start deelproject Visualisatie en Storytelling Sint-Oedenrode. Bestuurlijke besprekingen Tilburg voor starten proeftuin. Bestuurlijke besprekingen BOM inzake financiering. Tweedaagse bijeenkomst Sint-Oedenrode.

Februari 2014 Intervisie en tweedaagse bijeenkomst Sint-Oedenrode. Bestuurlijke besprekingen Helmond voor starten proeftuin

Maart 2014 Brainstorm Society Impact inzake sociale obligaties. Verscherping en verdieping onderzoeksopzet.

April 2014 Afsluitende tweedaagse Sint-Oedenrode. Website www.ixelf.nl gaat online, start externe communicatie. Bezoek Ministerie VWS aan proeftuin Sint-Oedenrode. Brainstorm lector Integrale Veiligheid Avans en Leger des Heils.


5

Mei 2014 22 mei Eindcongres proeftuin Sint-Oedenrode. Verslag en competentieprofiel IXELF-factor. Film “Geluk van mensen in Sint-Oedenrode” (niet openbaar).

Juli 2014 10 juli gemeenteraad van St.Oedenrode zowel met de vaststelling van het coalitie-akkoord als de kadernota 2015 reeds richting gegeven aan de veranderingen van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat’. Hierin klonken de eerste resultaten van de proeftuin door. Reflectieverslag verloop opleiding en proeftuin Sint-Oedenrode (niet openbaar).

September 2014 18 september Start proeftuin Helmond-Oost. 18 september Eindrapport De IXELF-factor in Sint-Oedenrode.

November 2014 13 november De IXELF-wandeling in de wijk Helmond-Oost. Doel om met eigen ogen te zien wat IXELF is en hoe er gewerkt wordt.

Februari 2015 Artikel VWS steunt project IXELF, WMO-magazine 1.

April 2015 Op 19 mei 2015 start proeftuin Tilburg in samenwerking met Actief Zorg.

6


IXELF, jouw geluk dichtbij Bij het afscheid begin 2012 als lid van de raad van bestuur van Dichterbij werd Jan van der Kruis door Jan van Gorkum (Stichting Verzorgd) gevraagd om samen na te denken over professionalisering en onderzoek naar de succesvolle aanpak van Stichting Verzorgd. Dit nadenken leidde tot een werkbezoek van het Ministerie van VWS in augustus 2012. In mei 2013 is een projectplan onder de werktitel ‘De Verzorgd-coach als professional in het sociaal domein 20132015’ startte op 15 mei 2013. In december 2013 wordt de werktitel vervangen door ”IXELF, jouw geluk dichtbij”. Van gezinscoach naar de IXELF-factor IXELF heeft zichzelf voor de uitdaging gezet om ‘geluk’ centraal te stellen in handelen en beleid. Deze uitdaging is permanent in ontwikkeling. Wat is geluk? Geluk is een breed en soms vaag begrip. Vraag honderd mensen wat geluk voor hen is en ze geven waarschijnlijk allemaal een ander antwoord. Binnen het project IXELF hebben we het begrip geluk teruggebracht tot de volgende aspecten: autonomie, competentie en verbondenheid. De IXELF factor richt zich op het gezin dat ondersteuning vraagt. Uitgangspunten hierbij zijn: • Perspectief: leven en geluk staan centraal (en niet de zorg of hulp); • Omgeving: het gaat om ik en de ander (gezin, zorg, samenleving); • Vraag: het gezin stelt wat nodig is (en niet de hulpverlener); • Kracht: ondersteuning is gericht op activeren, trots en menslievendheid.

Het gezin centraal Gemakshalve spreken we over het ‘gezin’, maar het kan ook een alleenstaande of echtpaar zonder kinderen zijn. Ieder mens kan op enig moment kwetsbaar zijn en ondersteuning nodig hebben. Op andere momenten is er ruimte om er voor een ander te zijn en hem te ondersteunen bij zijn/haar problemen. Bij het dichterbij brengen van geluk staat niet het streven naar verlangens centraal, maar het sturen op behoeften. Het gaat om het helder krijgen van de echte vraag: wat heb ik daadwerkelijk nodig van anderen, van de gemeente en wat kan ik zelf regelen? Uitdaging voor het gezin: onafhankelijk worden van de ondersteuner, minder als ‘zorgconsument’ optreden en meer uitgaan van eigen kracht en mogelijkheden.


7

De IXELF-ondersteuner De IXELF-ondersteuner van het gezin kan bijvoorbeeld een thuiszorgmedewerker, maatschappelijk werker of huisarts zijn die daadwerkelijk zorg verleent. Maar denk ook aan de ouderenadviseur die als vrijwilliger helpt bij de thuisadministratie of de buurvrouw die boodschappen doet. Een menslievende houding in de dagelijkse contacten betekent aandacht en gelijkwaardigheid in de relatie. Uitdaging voor de IXELF- ondersteuner: niet uitgaan van aanbod aan ondersteuning maar van werkelijke vraag van diegene die ondersteuning nodig heeft.

De IXELF manager en organisatie De IXELF-factor stelt het geluk van gezinnen voorop. Organisaties met de IXELFfactor werken fundamenteel anders. Niet langer staat het eigen aanbod of de omzetdoelstelling centraal, maar het geluk van het gezin. Dat vraagt om een organisatie gebaseerd op vertrouwen en ruimte. Uitdaging voor de manager of organisatie: niet gedreven door omzet en organisatiebelang maar door geluk van het gezin. Niet uitgaan van controle maar van vertrouwen in vakmanschap van de ondersteuner.

De zorgverzekeraar en gemeenten Beleidsmakers, gemeenteraadsleden en bestuurders hebben vaak moeite met het woord geluk. Het past niet in de gangbare beleidstaal. Termen als welbevinden, talentontwikkeling, participatie en eigen kracht zijn meer geaccepteerd. Hoe kun je elkaar afrekenen, sturen op budget en resultaat? Het vereist zoeken naar oplossingen, soms dwars door alle protocollen, beleidsregels en procedures heen. Er zijn geen kant-en-klare beleidsinstrumenten. IXELF vereist een voortdurend open debat en leiderschap om individuele oplossingen mogelijk te maken in specifieke situaties. Uitdaging voor beleid en bestuur: niet langer afrekenen en sturen op productie maar op outcome. Geef daar waar mogelijk organisaties en ondersteuners de ruimte.

Het IXELF-onderzoek IXELF is gebaseerd op concrete ervaringen uit de praktijk in combinatie met wetenschappelijk onderzoek. Einddoel van het wetenschappelijk onderzoek is het overdraagbaar maken van de gevonden bevindingen richting onderwijs en beroepspraktijk. Uitdaging voor het onderzoek: • Is de IXELF-factor leerbaar en overdraagbaar? • Levert de IXELF-factor meer geluk tegen minder kosten?

8


De zoektocht naar de nieuwe professional In de periode mei 2013 tot en met december 2015 zoekt de Stichting Geluk Dichtbij naar het gedrag van de professional dat van belang is om de opdracht van de veranderingen in de AWBZ, Jeugdzorg en WMO waar te maken. Dit gedrag noemen wij de IXELF-factor. De zoektocht naar de IXELF-factor is een samenspel tussen praktijk bij Stichting Verzorgd, de opgezette proeftuinen met daarin een opleiding, onderzoek en dialoog en de doorontwikkeling van alle veranderingen in financiering en regels in het sociaal domein. Het nemen van gedrag als startpunt om gezamenlijk de zoektocht te doen maakt verschil in de hectiek van veranderende regelen wetgeving en bijbehorende onzekerheden. Het is een echte zoektocht, continu leidend tot nieuwe inzichten, samenwerking, uitdagingen en partners. De ambitie is om eind 2015 te komen tot inzichten, aanbevelingen en concrete producten op de volgende gebieden: Op het gebied van de dagelijkse praktijk • Drie betekenisvolle proeftuinen met leren, intervisie en onderzoek voor minimaal 36 deelnemers (en daaruit afgeleid minimaal 36 gezinnen). • Een helder beeld bij deze deelnemers hoe gedrag en samenwerking vanuit de IXELF-factor een positief effect heeft op het werken in het sociaal domein. • Olievlekwerking richting de eigen organisatie en het sociaal domein op basis van de ervaringen binnen de proeftuin. • Digitaal platform ter ondersteuning van de dagelijkse praktijk. Op het gebied van de wetenschap • Op basis van wetenschappelijke inzichten een beschrijving en (competentie) profiel geven van de IXELF-factor. • Bijdragen vanuit wetenschappelijke opbrengsten op het terrein van menslievende professionalisering om te komen tot aanbevelingen voor een curriculum en/of opleiding om de IXELF-factor over te dragen. • Wetenschappelijke kennis en inzicht over de IXELF-factor. Op het gebied van het onderwijs • Curriculum en profiel voor het opleiden en overdraagbaar maken van de IXELF-factor. • Samenwerking in kaart gebracht met initieel onderwijs. • Digitaal platform ter ondersteuning van kennisontwikkeling. Op het gebied van de overheid, gemeenten en zorgverzekeraars • Maatschappelijke business case van Stichting Verzorgd en de drie proeftuinen. • Aanbevelingen op het terrein van impact en/of outcome financiering op basis van de maatschappelijke business case. • Handreiking aan overheid, gemeenten en zorgverzekeraars op welke wijze en onder welke condities de IXELFfactor kan bijdragen aan de invulling van het sociaal domein. • Digitaal platform ter ondersteuning van beleidsontwikkeling. Kortom onze zoektocht is geslaagd als we onze hoofddoelstelling realiseren: op basis van wetenschappelijke en praktijkgerichte onderbouwing van de IXELF-factor, deze als professionele standaard beschikbaar en betaalbaar maken voor het sociale domein in Nederland. In de zoektocht naar de nieuwe professional in het sociaal domein komen drie dimensies samen: 1. de praktijk van Stichting Verzorgd; 2. de wetenschappelijke kennis en inzichten over menslievende professionalisering; 3. het meten van maatschappelijke waarde van ondersteuning.


9

De uitvoering van het project start met de praktijk en onderzoeken die bij Stichting Verzorgd hebben plaatsgevonden. Al snel wordt duidelijk dat de ambitie verder reikt dan alleen het herhalen en verspreiden van deze aanpak. Tevens wordt duidelijk dat het niet alleen om het gedrag van de professional gaat, maar dat het gaat om het gedrag in relatie tot de burger, beleid, bestuur en eigen organisatie. Het beoogde gedrag kan ook zichtbaar en aanwezig zijn bij een vrijwilliger, ambtenaar, bestuurder etc. Het betreft veel meer een factor, dan specifiek gedrag dat alleen bij de gezinscoach aanwezig zou kunnen zijn.

Stichting Verzorgd Sinds 2003 ondersteunt de Stichting Verzorgd uit Enschede gezinnen en mensen die het moeilijk hebben in de huidige omstandigheden waarin ze leven. Vaak gaat het om gezinnen waarbij één of meerdere gezinsleden moeten leven met een beperking. De ondersteuning vindt plaats door toewijzing van een gezinscoach. Daarbij werkt Stichting Verzorgd gezins- en geluksgericht. Stichting Verzorgd is hierin de afgelopen jaren al zeer succesvol. Het geluk van gezinnen neemt toe, terwijl er minder zorg geconsumeerd wordt en de begeleiding goedkoper wordt uitgevoerd. Stichting Verzorgd binnen IXELF, jouw geluk dichtbij Jan en Henny van Gorkum hebben namens Stichting Verzorgd een plek in het bestuur van het project en de Stichting Geluk Dichtbij. Vanuit deze positie geven zij mede sturing aan de zoektocht en het verloop van het project. Daarnaast heeft Stichting Verzorgd haar inbreng via het inbrengen van casuïstiek, verloop van de dagelijkse praktijk en het inbrengen van haar visie op het beleid rondom de transities in het sociaal domein. Daarnaast maken we gebruik van vier eerdere onderzoeken die naar Stichting Verzorgd zijn gedaan: 1. Stichting Verzorgd Empowered! Bachelor-these Monique Aveskamp, Universiteit Twente, Enschede, juli 2008. 2. De vernieuwende aanpak van Stichting Verzorgd, bachelorthese Steven Weerkamp, Universiteit van Twente, Enschede, juli 2008. 3. Integrale klantondersteuning Stichting Verzorgd, in opdracht van de gemeente Almelo en Menzis, Arcon, Almelo, november 2012. 4. Effectmeting Integrale klantondersteuning Stichting Verzorgd, in opdracht van de gemeente Almelo en Menzis, Almelo, januari 2013.

10


De proeftuin Sint-Oedenrode De proeftuin Sint-Oedenrode startte in september 2013 en is afgerond in mei 2014. In de proeftuin Sint-Oedenrode experimenteert de gemeente samen met het maatschappelijke middenveld wat werkt en wat niet werkt, wisselen ervaringen uit, ontwikkelen een profiel, opleiding en werkwijze en implementeren tegelijkertijd datgene wat effectief blijkt te zijn. In totaal 16 deelnemers hebben deelgenomen aan de opleiding en proeftuin. De deelnemersgroep is divers, naast vrijwilligers van de KBO, nemen ook professionals vanuit welzijnswerk, zorgaanbieders en gemeente-ambtenaren mee. Ook qua ervaring, functie en opleidingsachtergrond is de groep zeer divers. Gezamenlijk vertegenwoordigen zij een goede afspiegeling van het sociaal domein binnen Sint-Oedenrode zoals deze in de WMO wordt gedefinieerd.

Resultaten van de proeftuin Sint-Oedenrode • Eindrapport De IXELF-factor in Sint-Oedenrode (18 september 2014, zie www.ixelf.nl). • Verslag en competentieprofiel IXELF-factor (23 mei 2014, zie www.ixelf.nl). • Film: Geluk van mensen in Sint-Oedenrode (niet openbaar). • Nameting deelnemers Sint-Oedenrode (december 2013, niet openbaar). • Reflectieverslag verloop opleiding en proeftuin Sint-Oedenrode (juni 2014, niet openbaar). Op basis van de ervaringen in Sint-Oedenrode wordt het projectplan en de opleiding in Helmond-Oost ontwikkeld. Nieuwe inzichten worden meegenomen en de basis van menslievende professionalisering wordt in de nieuwe opleiding verstevigd.


11

Proeftuin Helmond-Oost Op 18 september 2014 zijn 13 deelnemers gestart met de opleiding tot IXELF-coach. In de periode september 2014- april 2015 is er met negen scholingsdagen, met bijhorende praktijkopdrachten, video-opnamen en werkgroepen, gewerkt aan de eigen IXELF-factor. Vanwege verandering van werkzaamheden heeft één deelnemer voortijdig de opleiding verlaten. De vier mannelijke en acht vrouwelijke deelnemers hebben een gemiddelde leeftijd van 46 jaar (range 24 - 62 jaar). Voor één deelnemer is MAVO de hoogstgenoten opleiding, voor drie deelnemers is dit MBO, voor zes deelnemers HBO en twee deelnemers hebben een opleiding op WO-niveau. De deelnemers hebben gemiddeld 13 jaar werkervaring in de zorg en/of ondersteuning van kwetsbare burgers (range 3-30 jaar) en gemiddeld 11 jaar ervaring in hun huidige functie (range 2-15 jaar). De deelnemers hebben de volgende functies; maatschappelijk werk, sociaal raadswerk, generalist (2 deelnemers), consulent, hoofd ambulante zorg, coördinator buurtbemiddeling, helpende zorg en welzijn plus, buurtbeheerder, senior ambulant hulpverlener, gezinsbegeleider en adviseur klant en wijk bij een woningcorporatie. De opleiding in vogelvlucht Deelnemers aan de opleiding hebben geleerd om vanuit een menslievende beroepshouding gedrag te ontwikkelen dat zij kunnen inzetten om dienstbaar te zijn aan kwetsbare mensen om dagelijks geluk dichterbij te brengen. Dit door de inzet van hun eigen persoonlijkheid, vaardigheden en kennis in alle rollen als beroepskracht of vrijwilliger. Op vier niveaus werkten we aan de praktijk van dagelijks geluk dichtbij. De ontwikkeling van het IXELF-gedrag richt zich daarbij op 4 niveau’s: Niveau 1: Niveau 2: Niveau 3: Niveau 4:

de (kwetsbare) mens. jezelf als professional. de eigen organisatie. het sociaal domein (beleid/bestuur).

Tijdens de opleiding zijn drie externe bijeenkomsten georganiseerd om in zowel de samenwerking als het nadenken over een IXELF-organisatie te stimuleren. Bij deze bijeenkomsten sloten zeer uiteenlopende mensen en organisaties aan zoals wijkagenten, ambtenaren, de wethouder, de Zorgboog, de Wijkraad, cliënten, de managers van deelnemers aan de opleiding, Jeugd in Beweging en andere initiatieven en betrokkenen vanuit Helmond-Oost. De bijeenkomsten vonden plaats op 18 september, 13 november en 26 februari van 15.00 - 17.00 uur. De deelnemers aan de IXELFopleiding speelden een centrale rol bij het uitnodigen van de organisaties en in het programma. Een IXELF-wandeling op 13 november 2014 Doel: deelnemers van de opleiding namen gasten mee in hun beleving van IXELF en hun visie op de ideale woonwijk vanuit het IXELF-perspectief. Al wandelend kwamen de volgende elementen aan bod. • Sta even stil bij een woonhuis; wat zou dit gezin kunnen winnen bij een zorgzame wijk? Wat zou er gebeuren als er geen hulpverleners meer zijn? Wat brengt dit gezin dichter bij geluk? • Wat heb jij als ondersteuner nodig van de gemeente, eigen organisatie of andere organisaties om de zorgzame wijk waar te maken? • Iedere wandeling liep aansluitend langs specifieke gebouwen met een eigen opdracht. • De wandeling bleek een goed moment om met elkaar even los van papier en de hectiek van alle dag in gesprek te gaan over het leven en werken in Helmond-Oost. Bij de LEV Groep is een teambijeenkomst georganiseerd om te werken vanuit de IXELF-factor, bij Woonpartners is een presentatie gehouden.

12


Op basis van de IXELF-meetlat is de kennismaking met het Goede Gierenfonds en Sociaal Hospitaal wethouder van der Zanden geïnitieerd (zie pagina 14). Visie vanuit de deelnemers IXELF opleiding Binnen de opleiding is een werkgroep aan de slag gegaan met de volgende opdracht: Breng een advies uit voor het inrichten van een IXELF organisatie. Droom eens over de ideale IXELF-organisatie en ideale IXELF-manager? Onderzoek naar houding en gedrag De Academische Werkplaats voor Leven met een Verstandelijke Beperking (Tilburg University) heeft tijdens de opleiding onderzoek gedaan naar de vragen: • maken deelnemers aan de IXELF opleiding een ontwikkeling door in kennis, attitude en vaardigheden op het gebied van professionele omgang met kwetsbare burgers? Zo ja, welke ontwikkeling(en)? • op welke manier draagt de IXELF opleiding bij aan ontwikkeling(en) in kennis, attitude en vaardigheden van deelnemers op het gebied van professionele omgang met kwetsbare burgers? Het onderzoek bestond uit vragenlijsten, interviews en video-opnamen en richtte zich op de volgende gedragsindicatoren: • relatie aangaan op basis van gelijkwaardigheid en medemenselijke betrokkenheid (perspectief); • activerend gericht op stimuleren van autonomie en leiderschap (kracht); • reflectief handelen vanuit inzicht in eigen persoonlijkheid (vraag); • dagelijks geluk versterken in sociale context van de kwetsbare mens (omgeving). De eindresultaten van dit wetenschappelijk onderzoek worden in december 2015 gepubliceerd in een apart rapport. Organiseren vanuit vraag en kracht Organisaties met de IXELF-factor werken fundamenteel anders. Niet langer staat het eigen aanbod of de omzetdoelstelling centraal, maar het geluk van het gezin. Dat vroeg om een organisatiestructuur gebaseerd op vertrouwen en ruimte. Organiseren vanuit vraag en kracht van dagelijks geluk lijkt zo simpel, maar is in de praktijk vaak lastig. Op de website www.ixelf.nl kunt u lezen hoe organisaties langs de IXELF-meetlat gelegd worden (zie pagina. Met deze meetlat kunt u vaststellen hoe het staat met uw eigen IXELF-factor of die van uw organisatie. Brengt u het geluk dichtbij? Sturen op geluk dichtbij met de omgeving De gemeente Helmond heeft aangegeven behoefte te hebben om bij de financiering van organisaties die werkzaam zijn in het sociaal domein meer rekening te houden met wat is bereikt in plaats van wat is gedaan. Men wil, met andere woorden, meer op basis van outcomes financieren dan in plaats van op basis van output. We zochten vooral het antwoord op de volgende twee vragen: • Is het mogelijk de financiering nog meer dan nu afhankelijk temaken van de bijdrage aan maatschappelijke effecten cq outcomes en minder van outputs? • Hoe kunnen we de bijdrage van afzonderlijke organisaties aan het realiseren van maatschappelijke outcomes bepalen? Conclusies en aanbevelingen: geen eenvoudige antwoorden Er zijn geen eenvoudige antwoorden op de vraag hoe de gemeentelijke financiering meer gebaseerd kan worden op outcomes en hoe de bijdrage daaraan per organisatie valt te bepalen. Het sociale domein is complex, vele initiatieven en organisaties zijn actief en leveren in meer of mindere mate een bijdrage aan het bereiken van maatschappelijke effecten of outcomes. Niet altijd is duidelijk of interventies effectief zijn en in welke mate, en wat ieders bijdrage eigenlijk is. Meten van outcomes is wat lastiger dan meten van outputs maar er kan meer dan men denkt. Desondanks zijn er wel degelijk stappen mogelijk om outcomes meer te betrekken bij de financiering van interventies en organisaties in het sociale domein: • stap 1: start met een veranderingsstrategie; • stap 2: doe de ervaring op met nieuwe financieringsmodellen; • stap 3: blijf in dialoog en stem af. Resultaten proeftuin Helmond-Oost • Eindcongres 23 april 2015: “Gevonden; IXELF-coaches: samen actief in het sociaal domein van Helmond-Oost”. • Eindrapportage april 2015: “De IXELF-factor in Helmond-Oost, • Samenwerken aan een zorgzame wijk vanuit Geluk Dichtbij”. • Wetenschappelijk eindrapport Proeftuin Helmond-Oost. Literatuurreview: “Het burgerperspectief: wat vind ik zelf” door TRANZO.


13

Proeftuin Tilburg Proeftuin Tilburg in samenwerking met de Amarant Academie Op 28 mei 2015 startte de proeftuin IXELF, jouw geluk dichtbij in Tilburg in samenwerking met de Amarant Groep en NAH Huis. Deze proeftuin richt zich met name op professionals met een HBO-achtergrond. Proeftuin Tilburg in samenwerking met Actief Zorg De organisatie Actief Zorg heeft meegedaan aan zowel de proeftuin in Sint-Oedenrode als in Helmond-Oost. Wat bleek? Zowel de medewerkers als de directie van Actief Zorg zijn zeer enthousiast over de IXELF en resultaten. Zij willen de IXELF-factor verder ontwikkelen binnen hun eigen organisatie. In samenwerking met hun eigen opleiders is op 19 mei 2015 gestart met 12 medewerkers van Actief Zorg. Zo maken we direct het verschil in de dagelijkse praktijk en binnen een organisatie.

14


Aanvullende onderzoeken • April 2015: Onderzoeksrapport IXELF “Handreiking voor beleid en bestuur”. Welke elementen en vormgeving behoren bij een praktijkgerichte handreiking voor IXELF? Het onderzoek dat door Tim Bouten en Shanti Duijvestijn in opdracht van UniPartners Tilburg uitgevoerd. Tevens heeft Shanti Duijvestijn een aanbeveling gedaan voor een explanatory game. • April 2015: Onderzoeksrapport “De handicaps van hoogopgeleide migranten op de Nederlandse arbeidsmarkt” door drs. Bisi Adenekan-Koevoets. • 29 april 2015: Onderzoeksrapport “Mensen met Niet Aangeboren Hersenletsel op weg naar ondersteuning” door Jan Vermeulen. • Mei 2015: Wetenschappelijk eindrapport Proeftuin Helmond-Oost, literatuurreview: “Het burgerperspectief: wat vind ik zelf” door TRANZO. •

30 juni 2015: Sven Verleun en Tessa Wethlij, consultants van UniPartners Tilburg, hebben in opdracht van IXELF een rapport geschreven over de vraag hoe IXELF wetenschappelijke kennis beter bereikbaar kan maken in de praktijk: ‘IXELF, practice what you preach!


15

Communicatie over IXELF Interviews (volledige tekst treft u aan op www.ixelf.nl) • 23 april 2014: “Effectenbibliotheek breekt met de gedachte dat meer hulpverlening gelukkiger maakt”. Veel aanbieders in de zorgen welzijnssector hebben de overtuiging dat burgers gelukkiger worden van meer hulpverlening. IXELF gelooft daar niets van en wil juist de afhankelijkheid van hulp verminderen door een andere manier van werken. Dan ga je uit van oplossingen in plaats van inspanning. Met de unieke Effectenbibliotheek, ontwikkeld door René van Hooren ontwikkelt voor IXELF een maatschappelijke business case. “ Mijn droom is dat we elkaar gaan afrekenen op resultaat, niet op uren”, aldus René van Hooren. • 29 april 2014: “IXELF-factor geeft flodderterm inhoud”. Marieke Meppelder is senior onderzoeker bij Tranzo, het wetenschappelijk centrum voor Zorg en Welzijn van Tilburg University. Zij voert, samen met Jolanda Habraken en Petri Embregts, het IXELF-onderzoek uit. IXELF ging in gesprek met Mariek Meppelder en vroeg haar waarom dat onderzoek zo belangrijk is. “Met het onderzoek geven we zo’n flodderterm als “vraaggericht werken” echt inhoud”. • 8 mei 2014: “IXELF kun je niet in je eentje doen”. Ria Roelofs begeleidt mensen die met de IXELF-factor aan de slag willen gaan. Ze heeft inmiddels al veel vrijwilligers en professionals bijgestaan in hun zoektocht naar de IXELFfactor: hoe breng je mensen dichter bij geluk op een menslievende wijze? IXELF ging het gesprek aan met een bevlogen coach. • 13 mei 2014: “IXELF in de praktijk: dát is waar het uiteindelijk om gaat”. Daarom ging IXELF in gesprek met Nel, deelnemer aan de proeftuin in Sint-Oedenrode. “ Ik was altijd aan het ‘redderen’, maar heb gezien dat je mensen trotser maakt als je ze het zelf laat doen”. • 27 mei 2014: “ Menslievende zorg moet niet leuk zijn maar leerzaam”. “Menslievende zorg is uitdagende zorg. En mensen uitdagen betekent dat we moeten stoppen met praten over een leuk leven en starten met het nastreven van een leerzaam leven”. Aan het woord is IXELF-bestuurslid Hans-Martin Don. Volgens hem betekent de IXELFfactor dat we veel meer ‘kieteling’ moeten aanbrengen bij burgers. • 4 juni 2014: “IXELF vraagt om ontwikkeling van uw bureaucratische competentie”. IXELF is een zoektocht naar menslievende zorg. Dat gaat om houding en gedrag van hulpverleners. Maar kun je bureaucratie ook menslievend maken? Volgens Albert Jan Kruiter van het Sociaalhospitaal.nl wel: “wij helpen gezinnen en uitvoerders om uitzonderingen te legitimeren”. • 10 juni 2014: “ IXELF toepassen vraagt om vreemde ogen in uw organisatie “. Natuurlijk wil uw organisatie ook met IXELF aan de slag. En dus leest u de stukjes op deze website, houdt u een toespraak in uw organisatie en gaat u vervolgens lekker aan de slag. Toch? Nee! ‘IXELF vraagt om interventies van buiten’, aldus Daan Vosskuhler, lid van het IXELF-projectteam. Hij legt u graag uit waarom IXELF altijd ‘vreemde ogen’ nodig heeft.

16


• 17 juni 2014: “Eerst vertellen, dan pas tellen”. Paul Berkers is beleidsadviseur Zorg & Welzijn bij de gemeente Helmond. Vroeger werkte zijn gemeente vooral output-georiënteerd; welzijnsorganisaties moesten enorme hoeveelheden managementinformatie opleveren. Sinds enkele jaren staat outcome centraal: wat levert de dienstverlening nu echt op voor kwetsbare mensen? “Je moet niet bang zijn om ook eens op elkaars stoel te gaan zitten”. • 1 juli 2014: “Je moet prikkelen, maar niet schofferen”. Er zijn veel initiatieven met de IXELF-factor. Denk bijvoorbeeld aan Housing First, Sociaalhospitaal en het worstenbroodje. De zoektocht naar IXELF is echter ook een zoektocht naar overdraagbaarheid: hoe zorg je ervoor dat anderen ook aan de slag gaan met ‘jouw’ IXELF-succes? Ralf Embrechts van MOM Tilburg is het gelukt: ‘buurtbewoners geloven soms niet dat ze praten met mensen van de gemeente’. • 29 januari 2015: ”Er zit geen probleem tegenover je, maar een mens!” Werken met de IXELF-factor, hoe doe je dat? IXELF sprak met Judith Bach, regiomanager bij LEV-Groep en betrokken bij de proeftuin in Helmond-Oost. “ Eigenlijk is het heel simpel”, aldus Judith Bach. • 5 maart 2015: “Wat hebben migranten aan de IXELF-factor? Wat betekent de IXELF-factor voor een hoogopgeleide migrant, die wil mee doen en gewoon wil werken?” IXELF ging in gesprek met drs. Bisi Adenekan-Koevoets. Hoe combineer je wie ik wil zijn als mens met wie ik moet zijn om te kunnen functioneren in Nederland? • 11 mei 2015: “Maak ons niet uit dat IXELF-gedrag meer tijd kost!” Sandra van de Waarsenburg is als vrijwilliger actief bij Buurt-bemiddeling en Janneke Hendriks is gezinsbegeleider bij het Leger des Heils. Ze volgden allebei met succes de opleiding bij IXELF en delen graag hun ervaringen: ‘hier stop ik nou graag mijn tijd in!’ Artikelen • 20 mei 2014: De IXELF- factor? Geeft hulpverleners Carte Blanche! De aanpak van multiprobleemgezinnen is erg lastig en duur. Er lopen al snel 20 hulpverleners rond en de kosten per gezin komen jaarlijks makkelijk uit op 100.000 euro. En denk maar niet dat zo’n gezin heel gelukkig wordt van al die hulpverleners: meestal heerst er wantrouwen en werken partijen niet goed samen. IXELF denkt dat het anders kan door middel van een Carte Blanche! • 30 september 2014: IXELF vindt dat het anders moet en kan in zorg en welzijn. Wij willen dat geluk centraal staat als uitgangspunt voor mensen. Dat betekent ondersteuning verlenen zonder een waslijst aan voorwaarden. Denk bijvoorbeeld aan het helpen van zwervers door ‘gewoon’ cash te geven in plaats van deelname aan een programma met allerhande criteria. Utopische prietpraat? In Londen werkt het in de praktijk. In London ging daklozenorganisatie Broadway met de IXELF-factor aan de slag. •

Februari 2015: WMO-magazine-1/februari 2015: Ministerie VWS steunt het project IXELF (zie bijlage 2).

IXELF- meetlat • 14 april 2014: Heeft Pater Poels de IXELF-factor? Kent u de Tilburgse broodpater Gerrit Poels? Iedere dag fietst hij ’s nachts door Tilburg om brood te brengen bij mensen in armoede. Voor velen is hij een grote inspiratiebron. In de ludieke Quiet500 (een parodie op de Quote 500 waarin de 500 armste Nederlanders geportretteerd) kreeg hij ook uitgebreid aandacht. IXELF vertelt u graag meer over Pater Poels en wil van u weten of hij in uw ogen de IXELF-factor heeft? • November 2014: Het ‘Goede Gieren-fonds’ is een nieuw initiatief om mensen met problematische schulden te helpen. Het fonds koopt schulden op volgens de regels van de schuldsanering en maakt afspraken met de schuldenaar over de aflossing en het voorkomen van nieuwe financiële problemen. Daarnaast sluit het fonds prestatiecontracten af met alle betrokken partijen, zoals gemeenten en corporaties. Deze partijen leveren bijvoorbeeld een financiële bijdrage aan het fonds, als het fonds huisuitzettingen en onder toezichtstelling weet te voorkomen. IXELF legt dit fonds langs de IXELF-meetlat.


17

• December 2014: Buurtzorg Nederland is een thuiszorgorganisatie die bestaat uit kleine teams van wijkverpleegkundigen en ziekenverzorgenden. De teams werken zelfstandig. De organisatie kent geen managers, heeft geen centraal gestuurde visie en geen pr-afdeling. Hoe scoort Buurtzorg Nederland langs de IXELF-meelat? • 5 maart 2015: Heeft Part-up de IXELF-factor? Part-up is een platform voor tijdelijke teams. Iedereen die een klus heeft die hij of zij niet alleen kan uitvoeren, kan zich inschrijven om samen met anderen aan de slag te gaan. De leden van het tijdelijke team werken volledig horizontaal: er is geen hiërarchie tussen de leden. Na afloop van de klus beoordelen de leden elkaar. IXELF sprak met oprichter Laurens Waling en legt dit nieuwe initiatief langs de IXELF-meelat: ‘Of wij geluk dichterbij brengen? Nou en of!’ Website www.ixelf.nl De website www.ixelf.nl is in april 2014 online gegaan. Sindsdien is het aantal bezoekers gestaag toegenomen van een ruime 500 naar ruim 750. De beste maand was september 2014 met meer dan 1000 bezoekers. De drie best gelezen artikelen uit 2014 waren de artikelen over het Goede Gieren Fonds, de IXELF-meetlat en het interview met bestuurslid Hans-Martin Don. Onderstaande tabel geeft een overzicht. Uit de statistieken van de website blijkt verder dat in 2014 de website gemiddeld 21 unieke bezoekers per dag trekt. Daarnaast hebben 50 mensen zich geabonneerd op de site en werd de site in 2014 ruim 150 keer geshared via Twitter en LinkedIn.

Het twitteraccount:@ixelffactor heeft 103 volgers. We volgen zelf een kleine 50 mensen, waarmee de balans dus de goede kant op slaat: er zijn meer mensen die @ixelffactor volgen dan dat @ixelffactor zelf volgt.

18


Bestuur Stichting Geluk Dichtbij Aanleiding In de oorspronkelijke aanpak en projectplan is een stuurgroep opgenomen die leiding en sturing geeft aan het project en proces. Deze stuurgroep had geen zelfstandige entiteit. Deze entiteit is gevonden in de Stichting Geluk Dichtbij. De Stichting is opgericht op 11 oktober 2013 met als vestigingsplaats Sint-Oedenrode. Directe aanleiding voor de oprichting van deze stichting is het in dienst nemen van een onderzoeker voor het project ”De Verzorgd Gezinscoach als professional in het sociaal domein 2013-2015”. Voor dit project kende het Ministerie van VWS op 8 augustus 2013 een subsidie toe. Doelstelling De Stichting stelt zich ten doel het beschikbaar maken, verspreiden, onderhouden en doorontwikkelen van wetenschappelijke kennis en inzichten op het terrein van gedrag, attitude en innovaties in het sociaal domein. Zij richt zich daarbij op de overheid, onderwijs en organisaties met een maatschappelijke opdracht. Activiteiten De Stichting tracht dit doel te bereiken door onder meer: • het bevorderen van wetenschappelijke kennis en inzichten naar het gedrag, de toerusting en de organisatie van begeleiding, ondersteuning en dienstverlening van kwetsbare mensen; • te bevorderen van overdraagbaarheid van wetenschappelijke kennis zodat voldoende kennis en competentie aanwezig is bij de overheid, onderwijs en organisaties om de vragen van kwetsbare mensen te kunnen beantwoorden; • in samenwerking met overheid, onderwijs en organisaties kennis, innovaties en technologie tot ontwikkeling te brengen die van belang zijn; • het overdragen van de bij de uitvoering van onderzoek verkregen kennis aan belanghebbende partijen, opdat de kennis maximaal toegepast kan worden; • het aanwenden van alle andere wettige middelen die bevorderlijk kunnen zijn voor het bereiken van het doel van de stichting; • de stichting beoogt niet het maken van winst en streeft het algemeen nut na. Bestuur Voor het verslagjaar 2014 zijn de volgende bestuursleden actief: 1. Dhr. J. van der Kruis (voorzitter). 2. Dhr. T. Hofhuis (secretaris). 3. Dhr. H.M. Don (penningmeester). 4. Dhr. J. van Gorkum. 5. Dhr. P. Kustermans (tot 7 december 2014). De bestuursleden ontvangen geen beloning voor hun werkzaamheden. Eventueel uitgekeerde onkostenvergoeding vormt onderdeel van het financieel jaarverslag. Beleidsplan en activiteiten Het beleidsplan is conform het ingediende projectplan ”De Verzorgd gezinscoach als professional in het sociaal domein” zoals deze is ingediend bij het Ministerie van VWS d.d. 13 mei 2013. De looptijd van dit beleidsplan is tot 31 december 2015. Het beleidsplan is op te vragen bij het bestuur. De Stichting ontvangt een projectsubsidie van het Ministerie van VWS waarmee de financiering tot in ieder geval eind 2015 is gewaarborgd. Verslag van activiteiten en financiën Ieder jaar wordt voor 1 juni van het daaropvolgend jaar een zowel inhoudelijk als financieel jaarverslag vastgesteld door het bestuur. Het inhoudelijk jaarverslag zal na vaststelling worden gepubliceerd op de website www.ixelf.nl.


19

Penvoerderschap en financiële administratie De subsidie van het Ministerie van VWS voor het project „De Verzorgd-coach als professional in het sociaal domein 2013-2015” verloopt via de toegelaten zorginstelling Combinatie Jeugdzorg Eindhoven, Nuenenseweg 4, 5631 KB Eindhoven (www.combinatiejeugdzorg.nl). Ter ondersteuning van het penvoerderschap is met de controller een Administratie & Organisatie handboek opgesteld. Deze is in april 2013 vastgesteld door het beoogde bestuur van Stichting Geluk Dichtbij. Dit handboek waarborgt de afstemming tussen bestuur, penvoerder en projectmanager. Dit handboek is op te vragen bij het bestuur. Naast de gehele financiële en projectadministratie bij de Combinatie Jeugdzorg Eindhoven bestaat de volgende financiële administratie: • Per april 2014 is er een bankrekening geopend voor Stichting Geluk Dichtbij. Het bankrekeningnummer is: NL78 TRIO 0776485865. Gemachtigden voor deze bankrekening zijn de voorzitter en penningmeester van het bestuur. • Op 1 december 2013 is er een senior-onderzoeker in dienst genomen met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd tot 31 december 2015. De personeelsadministratie omtrent dit arbeidscontract wordt uitgevoerd via Bascuul Accountants, Le Havre 91, 5602 BH Eindhoven. ANBI status en inschrijving Kamer van Koophandel Stichting Geluk Dichtbij heeft de ANBI-status verkregen en staat ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. RSIN/Fiscaal nummer: 853406807. Kamer van Koophandel: 59290870. Next 2 Happiness B.V. Op 11 oktober 2013 is opgericht Next 2 Happiness B.V. door Next 2 B.V. en Stichting Geluk Dichtbij. De vennootschap heeft ten doel: a) het ontwerpen, ontwikkelen en exploiteren van het zogenaamde „Geluk Dichtbij Platform”, waarbij dit platform er op gericht is de zorgvraag in de meest brede zin van het woord te ondersteunen door middel van software, services en devices, alles in de meest ruime zin; b) het oprichten en verwerven van, het deelnemen in, het samenwerken met, het besturen van, alsmede het (doen) financieren van andere ondernemingen, in rechtsvorm ook; c) het verstrekken en aangaan van geldleningen, het beheren van en het beschikken over registergoederen en het stellen van zekerheden, ook voor schulden van anderen; d) het verrichten van alle verdere handelingen, die met het vorenstaande in de ruimste zin verband houden of daartoe bevorderlijk kunnen zijn. e) Aandelenkapitaal: 25% Stichting Geluk Dichtbij, 75% Next 2 B.V. Einde 1e boekjaar: 31 december 2014. Algemeen directeur: P. Kustermans. Vestiging: Bosscheweg 84, 5056 KD Berkel-Enschot, Kamer van Koophandel: 59291745.

20


Bijlage 1: Teams Projectteam actief in 2014 Naam

Functie

Sandra Franken

Programmamanager

Rene van Hooren

Onderzoeker MBC

Ria Roelofs

Procesbegeleider proeftuin Sint-Oedenrode

Daan Vosskuhler

Storytelling Sint-Oedenrode

Richard Engelfriet

Website en communicatie

Bisi Adenekan

Onderzoeker allochtonen en de IXELF-factor

Jan Vermeulen

Onderzoeker NAH-patiënten en de IXELF-factor

Odette van Oirschot

Vormgeving en huisstijl

Maaike Hermsen

gastdocent Sint-Oedenrode en Helmond-Oost

Ida van Asselt

gastdocent Sint-Oedenrode en Helmond-Oost

Arno Willems

gastdocent Helmond-Oost

Linda Zijlmans

gastdocent Helmond-Oost

Twan van Dijck

video-feedback trainer Helmond-Oost

Marieke Meppelder

Onderzoeker Tranzo

Elsbeth Taminiau

Onderzoeker Tranzo

Jolanda Habraken

Onderzoeker Tranzo

Kees Jonkers

Controller

Ernest Heesterbeek

Financiële administratie

Deelnemers proeftuin Sint-Oedenrode Naam

Organisatie

Mirjam van der Vossenberg

De Dommelhoeve

Wendy Seegers

Brabant Zorg

Anke Vervoort

Brabant Zorgt

Piet Verrijt

KBO

Nel van Manen

KBO

Jo Glaudemans

Labyrint Zorg

Gerry Jochems

Welzijn de Meierij

Yvette van Gestel

Lumens in de Buurt

Heleen Dusseldorp

Dichterbij

Lian Vossen

Zorgokee

Miranda van Sommeren

Gemeente Sint-Oedenrode

Patricia van Dartel

Gemeente Sint-Oedenrode

Herman Vissers

Mee

Binnen de gemeente Sint-Oedenrode, hebben wij dankbaar gebruik gemaakt van de kennis en bereidwilligheid van velen. Vaste contactpersonen waren: Maayke Klabbers en wethouder Jeanne Hendriks.


21

Deelnemers proeftuin Helmond-Oost Naam

Organisatie

Erna Goossens

ORO

Mohammed Bouyanzari

LEV Groep

Janneke Hendriks

Leger des Heils

Jonel Snijders

Actief Zorg

Maria Boereboom

LEV Groep

Ellen van Gils

LEV Groep

Bauke Lamers

LEV Groep

Natasja Schepens

Woonpartners

Joop Wetten

Woonpartners

Sandra van de Waarsenburg

Buurtbemiddeling

Marjo van Rooij

MEE Zuidoost-Brabant

Jet van der Meijden

Leger des Heils

Erma van Happen

LEV-Groep

Projectteam Helmond-Oost

22

Naam

Organisatie

Judith Bach

LEV-Groep

Paul Berkers

Gemeente Helmond

René van Hooren

MBC IXELF

Jolanda Habraken

Tranzo

Sandra Franken

IXELF


Bijlage 2 : Artikel WMO-Magazine-1/februari 2015: Ministerie VWS steunt project XELF-beroepspraktijk. Uitdaging voor het onderzoek: - Is de IXELF-factor leerbaar en overdraagbaar? - Levert de IXELF-factor meer geluk tegen minder kosten?

Sandra Franken

VWS steunt project IXELF

Geluk dicht bij mensen brengen Als je alle spelregels verandert – zoals de afgelopen jaren is gebeurd in zorg en welzijn, met

zegt Sandra Franken. ‘Pas als je je ervan bewust bent dat je eigen menszijn het instrument is waarmee je betrokken kunt zijn bij een ander, ligt geluk voor het grijpen.’

Wat moet het heerlijk zijn om als gemeente het gevoel te hebben alles op orde te hebben! De contracten voor de Wmo op orde. De sociale wijkteams ingericht. Samen met de zorgverzekeraar geïnvesteerd in wijkverpleegkundigen. De grote transities in het sociaal domein vastgelegd in mooie afspraken met de gemeenteraad, zorgen welzijnsorganisaties en Wmo-raden. Het is allemaal noodzakelijk vanwege de nieuwe spelregels: de zorg verandert, iedereen verandert mee en alles wordt dicht bij de burger georganiseerd. Maar als alle spelregels zijn veranderd, betekent dit dan ook dat we ons anders gaan gedragen? Meedoen als je kwetsbaar bent lijkt vooral te gaan over ‘indicatoren’, ‘budgetten’ en dikke beleidsnotities met ronkende woorden als ‘transitie’, ‘kanteling’ en ‘integraal denken’. We vergeten in alle drukte van organiseren, managen, regels en financiën wel eens de vraag: Wat kan ik daadwerkelijk betekenen voor de ander? Wat betekent ‘goed leven’ of ‘geluk dichtbij’ voor mezelf en voor wie kwetsbaar is?

Dagelijks geluk In de grote transities staan tot nu toe vooral de directe ondersteuners centraal. Met een keukentafelgesprek, de inrichting van

een sociaal wijkteam, Welzijn Nieuwe Stijl en trainingen in gesprekstechnieken hebben we flinke stappen gezet om zorg en welzijn dichter bij de mensen te laten komen die onze zorg of ondersteuning nodig hebben. Prachtige initiatieven zijn ontstaan rondom vragen als: Wat kan iemand zelf ? Hoe zou iemand het zelf willen regelen? En wat is daadwerkelijk nodig om zelfs de meest kwetsbare en zorgbehoevende te laten meedoen en dichter bij zijn of haar geluk te laten komen? Er zijn organisaties die al heel lang zo werken. Een mooi en inspirerend voorbeeld is de Stichting Verzorgd in Twente. In de dagelijkse praktijk van ouders met een kind met een verstandelijke en/of fysieke beperking werkt Stichting Verzorgd al sinds 2004 aan geluk dichtbij voor het gezin. Niet de problemen staan centraal, alles draait om het dagelijks geluk. Dat gebeurt met succes. Soms in kleine stapjes, soms met investeringen van gemeente en zorgorganisaties, maar altijd vanuit het perspectief van diegene die het eigen leven vorm en inhoud wil geven – ondanks de zorgen om gezondheid, kinderen en financiën. Het dagelijks geluk centraal stellen, gaat verder dan contracten en afspraken. Het is niet ‘u vraagt, wij draaien’, maar het aanjagen en bewaren van levens-

Alles moet functioneel zijn, waardoor er weinig ruimte is een relatie op te bouwen 20

wmo magazine 1 / februari 2015

Foto’s: Sandra van de Waarsenburg

als apotheose de Wmo 2015 – gaan we ons dan ook automatisch anders gedragen? Nee,

In Helmond-Oost volgen twaalf ondersteuners (van woningcorporatie Woonpartners, buurtpreventie Doliwood, welzijnsorganisatie LEV Groep, Leger des Heils, zorgorganisatie ORO, MEE-Zuid Oost Brabant en thuiszorgorganisatie Actief Zorg) de opleiding ‘IXELF, jouw geluk dichtbij’. In het kader van deze opleiding organiseerden zij in november 2014 een IXELF-wandeling door de wijk. Vijftig personen (onder wie ambtenaren, de politie, de wijkraad, de sportvereniging en bewoners) liepen samen door de wijk en stelden elkaar de vraag: ‘Wat brengt geluk dichtbij als je hier woont?’ Ook wethouder Margreet de Leeuw-Jongejans (CDA; Jeugd, Onderwijs en Gezondheid) liep mee; zij staat op de foto in het midden.

kracht. Het uitgaan van behoefte en van wat mogelijk is. Het vergt ‘mee navigeren’ op het kompas van mensen zelf. Het is een fundamentele keuze die vraagt om ander gedrag. Van de burger, de ondersteuner, maar ook de professionele organisaties en het beleid.

Menslievende beroepshouding Bij de ‘Academische werkplaats voor leven met een beperking’ van de Universiteit van Tilburg doen ze onderzoek naar dat andere gedrag. De competenties van een professional zijn opgebouwd uit een combinatie van (vak)kennis, vaardigheden (zoals contact leggen), persoonlijkheid en attitude (inleven in en respectvol bejegenen). Hoewel attitude en persoonskenmerken lastig te meten en beïnvloeden zijn, zijn ze in belangrijke mate bepalend voor de kwaliteit van ondersteuning. Ze zijn echter nog weinig onderwerp van reflectie. Dat is jammer, want juist persoonskenmerken (betrouwbaar, empathisch) en houdingsaspecten (kunnen luisteren, open en eerlijk zijn) zijn van invloed op het aangaan en


onderhouden van een betrekking of relatie. Ze dragen bij aan een menslievende beroepshouding. Veel mensen laten hun authentieke identiteit thuis zodra ze aan het werk gaan. Ze spelen rollen die door anderen worden gedefinieerd. Maar leven en werken zijn niet twee verschillende dingen. Je moet methodes ontwikkelen die je bij jezelf brengen. Niet alleen als professionele ondersteuner of vrijwilliger, maar juist ook als beleidsmaker en bestuurder binnen het sociaal domein. Op ieder niveau moet de vraag zijn: Welk gedrag en welke afspraken zijn nodig om daadwerkelijk geluk dichtbij te realiseren? Werken in het sociaal domein gaat dan om daadwerkelijk contact maken, om verantwoordelijkheid nemen in jouw gedrag en jouw professionele rol. Een menslievende beroepshouding is dan niet alleen leuk, maar vooral leerzaam.

Opleiden in menslievendheid De organisatie ‘IXELF, jouw geluk dichtbij’ zet de praktijk van Stichting Verzorgd en de wetenschappelijke inzichten van de

21

Concentratie bij de deelnemers aan de opleiding ‘IXELF, jouw geluk dichtbij’.

Academische Werkplaats om in een nieuwe opleiding, die wetenschappelijk wordt onderzocht. Op drie plaatsen in Brabant (Sint-Oedenrode, Helmond en Tilburg) leren we ondersteuners, managers en bestuurders om zich (opnieuw) ervan bewust te worden dat hun eigen menszijn het instrument is waarmee ze betrokken kunnen zijn bij een ander. De bereidheid hebben om écht contact te maken, niet alleen met de burger, maar ook met je collega, manager of het gemeenteraadslid dat het Wmo-beleid mede bepaalt. Betekenis hebben voor een ander is veelal de intrinsieke drijfveer bij professionals, beleidsmakers en politici. Helaas zijn onze zorgen financieringssystemen soms doorgeschoten in doelmatigheid: we zijn het verleerd om mens te zijn

in ons werk. Alles moet tegenwoordig een direct doel hebben, functioneel zijn, waardoor er weinig ruimte is om een relatie op te bouwen en we van onze eigen betrokkenheid verwijderd raken. ‘Geluk dichtbij’ geldt niet alleen voor diegene die kwetsbaar is, het gaat er ook om dat je met plezier naar je werk gaat. Een gevleugelde uitspraak in de opleiding is dan ook: ‘Zie mij als mens, in al mijn rollen’.

Ken Wilber Zijn we temidden van alle transities in staat te transformeren in ons gedrag? In de opleidingen lijkt hiervoor inderdaad ruimte te zijn. Juist alle veranderingen en onzekerheden bieden kansen

Zijn we temidden van alle transities in staat te transformeren in ons gedrag? 22


voor ander gedrag. De filosoof Ken Wilber stelt dat elke nieuwe fase de vorige overstijgt en tegelijkertijd includeert. Boven op het bestaande definiëren we nieuwe principes zoals: • in plaats van tegenover het systeem staan: het besef dat we integraal onderdeel uitmaken van datzelfde systeem. • in plaats van specialisatie en verkokering: integratie. • in plaats van werken voor de kost: werken als zingeving. • in plaats van uniformiteit: meer aandacht voor diversiteit. • in plaats van organiseren van bovenaf: organiseren van onderop. • in plaats van nadruk op ratio: meer ruimte voor gevoel. • in plaats van winst als doel: winst zien als middel en maat voor maatschappelijk toegevoegde waarde. • in plaats van mensen verzorgen: mensen in hun kracht helpen te komen - wat een geheel ander stelsel van voorzieningen vraagt. Mensen die leidinggeven staan voor de opdracht om deze transformatie mogelijk te maken, iets toe te voegen en door te geven. We zoeken naar nieuw leiderschap op elk niveau. Leiders verleggen grenzen en vernieuwen; managers bewaren de bestaande orde. De capaciteit om deze overgang te maken is sterk afhankelijk van de aansluiting die leiders hebben bij hun eigen inspiratiebron. Met opleiding en onderzoek hoopt IXELF deze nieuwe leiders zichtbaar te maken. Sandra Franken: ‘Leiders verleggen grenzen en vernieuwen; managers

Sandra Franken is programmamanager van ‘IXELF, jouw geluk dichtbij’.

bewaren de bestaande orde.’

Dit is IXELF Het project IXELF/Stichting Geluk Dichtbij stelt zich ten doel het beschikbaar maken, verspreiden, onderhouden en doorontwikkelen van wetenschappelijke kennis en inzichten op het terrein van gedrag, attitude en innovaties in het sociaal domein. Zij richt zich daarbij op de overheid, onderwijs en organisaties met een maatschappelijke opdracht. Met het programma IXELF, jouw geluk dichtbij investeert het Ministerie van VWS in een wetenschappelijk traject van drie proeftuinen in NoordBrabant. IXELF gelooft dat iedereen het verschil kan maken in het realiseren van geluk van ons allemaal. Of we nou ziek zijn, of juist kerngezond, een broer met een handicap hebben of een buurvrouw waarvoor we boodschappen doen: we willen voor iedereen het geluk dichtbij brengen. IXELF wil mensen bewegen om geluk als per-


spectief te nemen in iedere rol: in beleid, handelen én het leerzaam maken van zorg en welzijn. Dat is zeker niet eenvoudig, maar de grote systeemwijzigingen in zorg en welzijn (denk aan bijvoorbeeld de nieuwe Wmo, Jeugdwet en Participatiewet) geven ons wel de kans om nu aan de slag te gaan met nieuw gedrag. De mensen van IXELF geloven dat alleen door nieuw gedrag de kosten van zorg en welzijn omlaag kunnen én het geluk van burgers vergroot kan worden. Zij geloven niet dat meer zorg mensen per se gelukkiger maakt. Daarom wil IXELF aan de slag met het meetbaar maken van resultaat: levert zorg en welzijn meer geluk op voor burgers? Om dat te bereiken, moeten we stoppen met het meten van het aantal geleverde uren of verrichte handelingen. Daar gaat het namelijk niet om. Het gaat om geluk. Meer informatie? Kijk op www.ixelf.nl.

23

Jaarverslag 2014 IXELF jaarverslag

Recommend Documents