Jaarverslag 2013 “Trompenburg Tuinen & Arboretum”
JAARVERSLAG 2013
26-5-2014
Pagina 1
Jaarverslag 2013 “Trompenburg Tuinen & Arboretum” Inhoudsopgave Inleiding Profiel Kerncijfers Jaaroverzicht Collectie en Onderzoek Communicatie Personeel Huisvesting Schenkingen Bestuur
26-5-2014
Pagina 2
Jaarverslag 2013 “Trompenburg Tuinen & Arboretum”
Inleiding Inleiding Trompenburg Tuinen & Arboretum heeft in 2013 de blik gericht op de toekomst. Diverse ontwikkelingen die moeten bijdragen aan een verdere uitbouw van de bijzonderheid van de tuin, een toename in bezoek en een verbreding van de activiteiten zijn in gang gezet. Te noemen vallen de avondopenstellingen in de zomermaanden, de omvorming van het tuingedeelte Perenhof met daarop het openluchttheater, aansluiting bij de Museumkaart, het houden van het Najaars-Festival. De prachtige tuin met haar bijzondere collecties en de onveranderde solide basis liggen hier aan ten grondslag. Dankzij de in het verleden gekozen constructie met een vastgezet kapitaal via de Stichting Volkskracht is het voortbestaan van Trompenburg verzekerd. Dat wil zeggen een voortbestaan op een acceptabel niveau. Voor het handhaven van de huidige hoge kwaliteit van tuin en collecties is uiteindelijk meer geld nodig. Voor een belangrijk deel (50% van het jaarlijkse budget) wordt dit gegenereerd uit entreegelden, publieksactiviteiten, winkel en consumpties. Donaties van particulieren, bedrijven en stichtingen en fondsen zijn van toenemend belang. Nu de gemeente de jaarlijkse bijdrage van 10% van het budget afbouwt in vier jaar staat Trompenburg voor de uitdaging om in de komende jaren toe te werken naar het vinden van een nieuw financieel evenwicht. Zoals steeds zal voorop blijven staan dat de sfeer en de kwaliteit van Trompenburg overeind blijft en waar mogelijk zal worden versterkt. Het bestuur spreekt haar erkentelijkheid uit aan iedereen die met volle inzet en betrokkenheid meewerkt aan de instandhouding en verbetering van Trompenburg Tuinen & Arboretum. Vol vertrouwen kijken wij naar de toekomst.
Profiel van Trompenburg Tuinen & Arboretum Trompenburg Tuinen & Arboretum is een prachtig aangelegde plantentuin met een grote collectie bomen, struiken, vaste planten, bollen en knollen. De oppervlakte bedraagt ruim 8 hectare. De eerste aanleg dateert uit 1820. Een tuin voor plantenkenners, maar ook voor wandelaars op zoek naar rust in een drukke stad. Voor veel inwoners van de stad Rotterdam en omgeving is Trompenburg Tuinen & Arboretum een geliefde plek om te verpozen in een rustige, goed onderhouden én veilige groene omgeving. De doelstelling van de stichting staat vermeld in artikel 2 van de statuten: De stichting heeft ten doel de buitenplaats “Trompenburg” en verbonden gronden als cultuurhistorisch monument met een voor een breed publiek opengestelde hoogwaardige museale collectie levende bomen en planten ten behoeve van recreatieve, educatieve en wetenschappelijke doeleinden in stand te houden, zo mogelijk te verbeteren en uit te breiden, en voorts al hetgeen in de ruimste zin met één en ander verband houdt, daartoe behoort en/of daartoe bevorderlijk kan zijn. Missie Trompenburg Tuinen en Arboretum heeft ten doel de buitenplaats Trompenburg en verbonden gronden als cultuurhistorisch monument met een voor een breed publiek opengestelde hoogwaardige collectie levende bomen en planten ten behoeve van recreatieve, educatieve en wetenschappelijke doeleinden in stand te houden, zo mogelijk te verbeteren en uit te breiden. Visie Ook in de toekomst wil Trompenburg Tuinen & Arboretum, een vooraanstaande plaats innemen binnen de plantentuinen in Nederland en daarbuiten. Dit betekent dat grote aandacht uit blijft gaan naar het instandhouden, registreren en onderhouden en vernieuwen van de collecties. Om het voortbestaan te waarborgen en bezoekers te trekken blijft variatie in het aanbod collecties en activiteiten voorop staan om de doeleinden zoals genoemd in de missie te realiseren.
26-5-2014
Pagina 3
Jaarverslag 2013 “Trompenburg Tuinen & Arboretum” Kerncijfers Bezoekers Trompenburg Tuinen & Arboretum 60.000 54.490 52.653
55.000
49.993 50.000
48.422
47.886
48.142
47.944 47.010
Aantallen
45.980 45.000
44.021
42.090
44.058
43.472 42.303
42.887
41.115
40.000
35.000
30.000
25.000
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Jaar
Avondopenstellingen: In 2013 was Trompenburg voor het eerst ’s avonds geopend. In juni, juli en augustus op dinsdag, woensdag en donderdag was de tuin geopend tot 21.00 uur. Er werd redelijk gebruik gemaakt van deze mogelijkheid.
Jaaroverzicht In 2013 mochten wij ruim 41.000 bezoekers begroeten, zo’n 6% minder dan in 2012. De lange winter, gevolgd door een nat voorjaar zorgde ervoor dat we een lang en koud voorseizoen beleefden met minder bezoekers. Deze achterstand hebben wij niet meer ingehaald maar gelukkig hebben wij in de 2e helft van het jaar zeer succesvolle evenementen gehad wat het bezoekersaantal toch een duw in de goede richting gaf. De Herfstplantendagen zijn vervallen en vervangen door een nieuw evenement: het Najaars-Festival. In het laatste weekend van september hebben 2.650 bezoekers het evenement bezocht, 950 meer dan in 2012! Ook de Kerstmarkt editie 2013 was succesvol, mede dankzij het aangename en droge weer: ruim 3.000 bezoekers, 200 meer dan in 2012. Educatie In 2013 hebben wij diverse educatie momenten gehad: themarondleidingen, opfriswandelingen voor de rondleiders, instructieavonden voor de baliemedewerkers en theehuismedewerkers. Daarnaast hebben we ook leerzame rondleidingen gegeven aan basisscholieren. Stagiaires 2013 Ook in 2013 hebben wij weer stagiairs uit het buitenland begeleid: in totaal 13 studenten hebben hun stage voltooid in Trompenburg Tuinen & Arboretum: 8 Franse en 5 Turkse studenten. Alle studenten hebben gebruik gemaakt van het huisje Honingerdijk 64 voor verblijf tijdens hun stage. Concerten in Trompenburg Er zijn diverse concerten geweest gedurende het jaar. 3 maal heeft Klassiek op Zuid opgetreden, er was een optreden tijdens de Rotterdamse Operadagen en ook heeft 2 maal het Hellendaal Instituut een concert gegeven. Exposities in De Uithoek, in het entreegebouw en in de tuin
26-5-2014
Pagina 4
Jaarverslag 2013 “Trompenburg Tuinen & Arboretum” Diverse exposities hebben wij gehad in het entreegebouw en theehuis, zoals een Ikebana expositie, Plantaardige gedichten door Manuel Kneepkens, beeldend kunstenaar Mieke Borgdorff en Ida Broekhart heeft textielkunst tentoongesteld. Gebruik De Uithoek Vergaderingen hebben plaatsgevonden in het theehuis, in totaal 16 keer. Diverse interessante Lezingen zijn er geweest, van geschiedenis, tot herkomst van bomen en van gedichten tot een lezing over collectiebeheer. In totaal 14 maal. Studiedagen, seminars of cursussen zijn georganiseerd in Trompenburg: 5 rondleiders opfriscursussen en bijscholingen, 3 x college van de EUR in de tuin en 4 x stadsbijencursussen. Evenementen In Trompenburg worden door het jaar heen diverse evenementen georganiseerd. Zo waren er in 2013 onder andere de Japanweek m.m.v. vereniging Ikebana Nederland, Eénjarigen (verkoop, opgekweekt en verkocht door tuinvrijwilligers van Trompenburg). Voorjaars-Plantendagen, Verborgen Tuinen in Rotterdam, avond-opening voor Museum Uitmail-abonnees, Najaars-Festival. Ook hadden wij een samenwerking met Rotterdam Festivals, IDRW, bakker Carlier en bakker Winkelman. Verder hadden wij nog de Kerstmarkt.
Rondleidingen Dit jaar zijn er 145 rondleidingen gehouden. Het hele jaar van april tot en met oktober worden er zwaan-kleefaan rondleidingen gegeven met elke maand een ander thema, passend bij het seizoen. Er is wisselend belangstelling voor de rondleidingen. Een greep uit de rondleidingen verdeeld over het jaar: themarondleidingen: Japanse planten, de VOC en Von Siebold, rododendrons, planten voor moeilijke plekken, de tuin als medicijnkast, geur en kleur in de tuin, planten en hun naam, herfstwandeling. Kinderactiviteit in de herfstvakantie: maak je eigen herfst-T-shirt met spullen die zijn opgeraapt tijdens de rondleiding.
Collectie en Onderzoek Aanwinsten Jaarlijks worden ons in het kader van uitwisseling onder botanische tuinen zaden aangeboden. De opkweek hiervan duurt enkele jaren maar uiteindelijk vinden de meeste hiervan een plekje in de tuin. Ook het bezoeken aan (en ook van) collegatuinen, kwekerijen en particulieren vormt een belangrijke bron voor het op peil houden van de collectie. Van bevriende kwekerijen en collega’s ontvingen wij een aantal bijzondere bomen en struiken die waardevolle aanvullingen zijn op onze collectie. Met grote regelmaat worden wij ook gevraagd ons te ontfermen over cactussen en vetplanten die te groot/ te veel zijn geworden voor de eigenaar. Helaas kunnen wij daar zelden op ingaan omdat ook onze ruimte beperkt is. Een uitzondering hebben wij gemaakt voor een Sequoia sempervirens uit een achtertuintje in Den Haag. Bijenkasten op Excelsior werden geplaatst door stadsbijenhouders Immeke die tevens een cursus aan koppelden. Hemerocallis ‘Trompenburg’ is een nieuwe introductie van Kees Jan Kraan die wij mochten uitzoeken uit zijn onbenaamde zaailingen. Gekozen is voor een mooie witbloeiende.
26-5-2014
Pagina 5
Jaarverslag 2013 “Trompenburg Tuinen & Arboretum” Bibliotheek De samenwerking met de Nederlandse Dendrologische Vereniging verloopt uitstekend. Er wordt gestaag verder gewerkt aan een uitbreiding van de collectie dendrologische boekwerken. Naast aankopen ontvingen zowel de Dendrologische Vereniging als Trompenburg Tuinen & Arboretum diverse boekenschenkingen. Een bibliotheekvrijwilligster van Trompenburg en vrijwilligers van de Nederlandse Dendrologische Vereniging verrichten het administreren van de collectie. Enkele malen per jaar wordt aangevraagd de boekencollectie te mogen inzien (op werkdagen tijdens onze openingsuren). Collectiebeheer De nieuwe opstelling van de collectie succulenten in de kas valt goed in de smaak bij de bezoekers getuige de vele positieve reacties. De groei van de planten in hun nieuwe grondbeddingen is zeer goed te noemen. Ook de bloei is overdadig geweest: de Koningin van de Nacht en de Prinses van de Nacht waren tijdens enkele zomeravond openstellingen in volle bloei. Vrijwilligers van Succulenta en stagiaires hebben zich bezig gehouden met onderhoud en inventarisatie van de aanwezige planten. De collectie succulenten is opgenomen in een internationaal digitaal plantenbestand van Botanic Gardens Conservation International (http://www.bgci.org/resources) . Dit heeft al geresulteerd in enkele aanvragen uit het buitenland van collegatuinen van plantmateriaal voor (vaak genetisch) onderzoek. Ook in dit verslagjaar is veel tijd besteed aan het etiketteren van onze plantencollectie. Onder begeleiding van de hortulanus wordt dit door buitenlandse stagiaires ter hand genomen. Per vak wordt geïnventariseerd wat er nodig is aan nieuwe bordjes. Het graveren van de bordjes is uitbesteed en de resultaten zijn zeer goed. Uiteindelijk zal de komende jaren de gehele tuin worden nagelopen. De controle op naamgeving van het succulentenbestand geschiedt door de collectiebeheerder. Onze bomencollectie die in 2011 is aangeplant op de Donckse Velden is weer aangevuld en ingeboet met exemplaren van eigen kwekerij. Na een langzame start lijken de meeste bomen daar nu goed te zijn aangeslagen. Door de Nederlandse Vereniging van Botanische Tuinen is in 2013 hard gewerkt aan de organisatie van Planten voor de Toekomst: alle NVBT tuinen zijn uitgenodigd om in te stappen en mee te gaan doen met het project wat mogelijk is gemaakt door een vergoeding uit de Postcodeloterij gelden. Alle tuinen die meedoen profiteren voluit van de PR rond Planten voor de Toekomst en van alle producten die in dit kader worden ontwikkeld, zoals een portal waar alle collecties op kunnen worden aangesloten, gezamenlijke programmering, voordeel acties en vanzelfsprekend ook van de producten (zoals bijvoorbeeld applicaties) die in het kader van dit project zullen worden ontwikkeld. En natuurlijk van de intensivering van de samenwerking waarin kennisdelen en kennisontwikkeling centraal staan. Ontwikkelingen waar de tuinen samen aan gaan werken. Vertegenwoordigers uit die doelgroepen zijn uitgenodigd om samen met de botanische tuinen aan het werk te gaan. Diverse plantengroepen uit onze collectie zijn nog steeds opgenomen bij zowel de Nederlandse Plantencollectie (NPC) een initiatief van de Koninklijke Vereniging voor Boskoopse Culturen als de Stichting Nationale Plantencollectie, een samenwerking tussen de botanische tuinen van Nederland. Expertise, advies en onderzoek Dit jaar is ruim 60 maal een beroep op ons gedaan. Van diverse kanten worden wij door bedrijven en particulieren benaderd met allerlei vragen op bomen en plantengebied. Dit kan per e-mail, per telefoon of ook mondeling. Wij adviseren ook de Arboretumstichting Wageningen, Arboretum Munnikepark Zwijndrecht, tuin Museum Huis Sonneveld. Uitwisseling en samenwerking Ook dit jaar dragen wij bij aan de houtmonstercollectie van de NEHOSOC door het leveren van niet gebruikelijke houtsoorten (in de vorm van boomstammen). Wij zijn erg gelukkig met de samenwerking met onze buren BVH en Zorggroep wat betreft het mogen gebruiken van hun parkeerterrein tijdens onze evenementen. Met binnen- en buitenlandse tuinen, kwekerijen en personen zijn contacten gelegd of aangehaald. Jaarlijks worden planten of plantendelen uitgewisseld ter aanvulling van onze en van de collecties van andere tuinen of parken.
26-5-2014
Pagina 6
Jaarverslag 2013 “Trompenburg Tuinen & Arboretum” Werk in de tuin Het tuingedeelte Perenhof heeft in het voorjaar een grote verandering ondergaan. Door de gunstige weersomstandigheden en de inzet van aannemers, eigen personeel, vrijwilligers en stagiaires kon ik relatief korte tijd een grote hoeveelheid werk worden verzet. De deelraadsleden van de deelgemeente Kralingen-Crooswijk die ons een middag zijn komen helpen met het verwijderen van uitgebloeide rododendronbloemen waren enthousiast over dit Project Perenhof dat met een financiële bijdrage van de deelgemeente en van diverse stichtingen en fondsen kon worden uitgevoerd. De succulentenkas die vorig jaar een metamorfose heeft ondergaan in de presentatie is nu één van onze hoogtepunten. Met recht kunnen wij de kas nu onze Woestijnkas noemen. Het onderhoud en verzorging is in handen van vrijwilligers die zich met zorg van hun taak kwijten. Door een enthousiaste groep vrijwilligers zijn éénjarigen gezaaid en opgekweekt voor de verkoopdag, is er door een gespecialiseerd boomverzorgingsbedrijf snoeiwerk verricht in enkele grote boomkronen, is er weer door vrijwilligers een inventarisatie en schoonmaakronde uitgevoerd op het gebruik van de nestkastjes, is er weer het nodige gebaggerd, is een aanzet gegeven voor het ophogen van veel van de paden in de tuin, is er gecontroleerd op etikettering, zijn de kaarten van de tuinvakken weer nagelopen op juistheid. Samen met de buitenlandse stagiaires konden we het reguliere tuinonderhoud uitvoeren alsmede wat extra werkzaamheden aan snoeien van bomen en struiken, onderhoud aan gazons en padranden, schilderwerk van brugleuningen, tuinbanken en gevels van gebouwen, slootonderhoud (baggeren, kroosvissen, algenslierten verwijderen, snoei van waterlelies en gele plomp). Ook dit jaar hielp een klas van de Rudolf Steiner School twee ochtenden mee in het tuinonderhoud.
Communicatie Promotie
Gratis vermeldingen in plaatselijke en regionale dag- en weekbladen, in vakbladen en in landelijke tuinbladen Advertentie in het Rotterdampas-boekje met als tegenprestatie de aanbieding ‘één maal gratis toegang’ voor Rotterdampashouders. In 2013 hebben 3.361 Rotterdampashouders hier gebruik van gemaakt. Drukwerk flyer Jaarprogramma 2013 laten drukken in kleur Drukwerk flyer Plattegrond van de tuin in kleur Banner ter promotie van de Kerstmarkt 23 september, Radio Rijnmond.
Publicaties In mei 2013 is het boekje Trompenburg Tuinen & Arboretum ‘Grenzeloos Groen’ uitgebracht. Het boekje geeft onder meer algemene informatie over Trompenburg, de geschiedenis en de ontwikkeling van de tuin worden beschreven en er is een aantal wandelingen in de tuin en een speurtocht voor kinderen in opgenomen. Ook in diverse kranten en tijdschriften zijn artikelen en stukjes opgenomen over Trompenburg Tuinen. Tuinmedewerkster Winnefred schrijft maandelijks een groot artikel in Groei & Bloei over de werkzaamheden in het onderhuis van Trompenburg Tuinen. G. Fortgens schrijft regelmatig een boomportret voor Onze Eigen Tuin. Vermeldingen in diverse agenda’s op internet: OpStap.nl, Dagje Weg.nl, VerborgenTuinen in Rotterdam.nl, WeekendjeWeg.nl, vrijeTijd.nl, De SterOnline.nl, Groei&Bloei.nl, etc.
Personeel Medewerkers uit en in dienst: Eén tuinman is dit verslagjaar met pensioen gegaan. Per maart worden we geholpen door een freelance tuinman voor gemiddeld 24 uur per week. In totaal werken we met 8.0 Fte. Vrijwilligers Ook in 2013 mochten wij rekenen op de steun van vele vrijwilligers en is het bestand flink gegroeid. Mede dankzij de vrijwilligers kunnen wij Trompenburg Tuinen & Arboretum de gemoedelijke en verzorgde uitstraling geven die wij over willen brengen op de bezoekers.
26-5-2014
Pagina 7
Jaarverslag 2013 “Trompenburg Tuinen & Arboretum” Gebruik gebouwen De Uithoek De Uithoek is op dinsdag, woensdag en ook op donderdag en in het weekend in gebruik als theehuis. Op werkdagen wordt het theehuis bemenst door een vaste medewerker van Trompenburg, bijgestaan door vrijwilligers. De bezoekers hebben veel waardering voor het theehuis en maken er veelvuldig gebruik van. In het weekend wordt ook in dit jaar het theehuis uitgebaat door Klip & Koo.
Schenkingen Naast enkele bijzonder gewaardeerde financiële giften van enthousiaste bezoekers ontvingen wij dit jaar onder andere bijdragen van Stichting Stimular en Fatima Performance. Veel dank ook aan andere schenkers voor hun planten of andere bijdragen aan Trompenburg Tuinen & Arboretum.
Bestuur Het bestuur van Trompenburg Tuinen & Arboretum heeft vergaderd op 7 maart, 29 mei, 19 september en 10 december. Bestuur Mr. B. Westendorp(voorzitter) Drs. F. G. Gompen (penningmeester) Drs. W. van Hoey Smith (secretaris) Mr. L. Cieremans W. Kromhout Mevr. A. Loef Mr. A. van Hoey Smith Ing. H. Sneep (adviseur) Directeur-hortulanus Ing. G. Fortgens Zakelijke gegevens Honingerdijk 86, 3062 NX Rotterdam Telefoon: 010-2330166 Fax: 010-2330171 E-mail:
[email protected] Website: www.trompenburg.nl Facebook: www.facebook.com/trompenburgtuinen Stichting Trompenburg Tuinen & Arboretum Trompenburg, fiscaal nummer 002769098, staat bij de Belastingdienst geregistreerd als algemeen nut beogende instelling (ANBI). Jaarverslag opgesteld door G. Fortgens, A.Vis en W.Polhuijs
26-5-2014
Pagina 8
