Jaarverslag 2013 Stichting SGM ‘De Brouwerij’
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
1
BESTUURSVERSLAG 1
Verslag van de Raad van Toezicht
4
1.1 Omslag in het bestuurlijk model
4
1.2 Raad van Toezicht (RvT)
4
1.3 Vergaderingen
5
2
Inleiding
6
3
Algemene gegevens
8
3.1 Regionaal Expertisecentrum (REC)
8
3.2 REC en het Samenwerkingsverband
8
3.3 Vestingen
8
3.4 Organisatiestructuur
8
4
5
6
3.5 Externe dienstverlening
10
Kernactiviteiten
11
4.1 Missie en visie
11
4.2 Strategie
11
4.3 Onderwijskundig beleid
11
4.4 Samenwerking onderwijs & klinieken
12
4.5 Personeelsbeleid
12
4.6 Financieel beleid
13
4.7 Dienst Ambulante Begeleiding
13
Terugblik 2013
14
5.1 Van ‘zwak’ naar een ‘basis-arrangement’ voor alle locaties
14
5.2 Voorbereidingen invoering Passend Onderwijs en de Transitie Jeugdzorg
14
5.3 Wisselende aantallen leerlingen
15
5.4 Ontwikkelingen en aansluiting op nieuwe onderwijsbehoeften
15
5.5 Positionering in de brede regio
15
5.6 Ontwikkelingen op het gebied van personeelsbeleid
15
5.7 Invoering LC-functie
15
5.8 ICT en telefonie
15
Resultaten en kengetallen
17
6.1 Opbrengsten en opbrengstgerichtheid
17
6.2 Kwaliteit
18
6.3 Strategisch Beleidsplan
19
6.4 Personeel en organisatie
19
6.5 Aantal leerlingen
21
6.6 Cultuureducatie
22
6.7 Klachten
22
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
2
7
8
9
6.8 Incidentenregistratie
22
Financieel beleid
23
7.1 Horizontale verantwoording
23
7.2 Wet Normering Topinkomens
23
7.3 Vergoeding Raad van Toezicht
23
7.4 Financiën
24
Toelichting op de jaarrekening 2013
26
8.1 Analyse van de balans 2012 en 2013
26
8.2 Analyse van het resultaat over 2013 en significante verschillen
28
8.3 Bestemming van het resultaat
29
8.4 Reserves en voorzieningen
29
8.5 Financiële kengetallen & financiële continuïteit & benchmark
30
8.6 Investeringen en afschrijvingen
33
Continuïteistparagraaf
34
Jaarrekening vervolg
37
Overige gegevens
59
Bijlagen
65
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
3
1
Verslag van de Raad van Toezicht
In dit hoofdstuk wordt op hoofdlijnen verslag gedaan van de activiteiten en werkzaamheden die door de Raad van Toezicht in het kalenderjaar 2013 zijn verricht. 1.1
Omslag in het bestuurlijk model
In het voorjaar van 2013 is de omslag in het bestuurlijk model van Algemeen Bestuur naar Raad van Toezicht afgerond. Dit traject is door dhr. H. Klifman van bureau Beekveld & Terpstra ondersteund. In de vergadering van het Algemene Bestuur op 29 maart 2013 zijn in aanwezigheid van notaris zijn de vernieuwde statuten gepasseerd. Flankerend aan deze omslag is statutair geregeld dat de begroting en jaarrekening worden vastgesteld door de directeur/bestuurder en goedgekeurd door de Raad van Toezicht. De Raad van Toezicht benoemt de accountant. 1.2
Raad van Toezicht (RvT)
In het voorjaar van 2013 is de omslag in het bestuurlijk model van Algemeen Bestuur naar Raad van Toezicht afgerond. De Raad van Toezicht was in het kalenderjaar 2013 als volgt samengesteld: - dhr. H. Blom, aftredend per 31-12-2014 - dhr. A. Hoekstra, afgetreden per 31-12-2013 - dhr. T. Hoex, aftredend en herkiesbaar per 31-12-2016 - dhr. J. Hermsen, aftredend en herkiesbaar per 31-12-2017 - mw. E. Brendel, aftredend en herkiesbaar per 31-12-2017 (benoemd op voordracht van de MR) - mw. E. Tuijnman, aftredend en herkiesbaar per 31-12-2017 Werkbezoeken In de maand september zijn de drie locaties van De Brouwerij door de leden van de RvT bezocht. Er zijn onder andere lessen bezocht en er is met medewerkers gesproken. Vervolgens zijn in de RvT ervaringen uitgewisseld. De bezoeken zijn in de RvT positief geëvalueerd en worden in 2014 opnieuw georganiseerd. Overleg RvT De Brouwerij – Raad van Bestuur stichting Otto Gerhard Heldring (OGH) De Brouwerij is instellingschool voor de OGH. In oktober heeft een overleg plaatsgevonden tussen de RvT en de Raad van Bestuur van de OGH. Onderwerp van gesprek waren het (verder) realiseren van een integrale aanpak, mede op instignatie van de inspectie jeugdzorg. Hierbij wordt gedacht aan een gezamenlijk programma van 08.00 – 20.00 uur. Een medewerker van BJB-Brabant heeft in dit kader een ‘good practice’ gepresenteerd. Een tweede onderwerp van gesprek was het Arbeidstrainingscentrum / leerwerkboerderij dat met subsidie van het Europees Sociaal Fonds is ingericht. Het is tevens een geaccrediteerd leerwerkbedrijf voor de realisatie programma’s Middelbaar Beroepsonderwijs (1 dag leren, 4 dagen stage). Naast het herbevestigen dat beide instellingen elkaar nodig hebben om doelstellingen te realiseren is gesproken over een onzekere toekomst, namelijk de te verwachten krimp op grond van de nieuwe Jeugdwet, die gepaard gaat met bezuinigingen Voor beide onderwerpen is de afspraak gemaakt om hieraan een vervolg te laten geven door de directies van De Brouwerij en OGH.
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
4
1.3
Vergaderingen
In de werkzaamheden was door langdurige ziekte van de directeur/bestuurder en de vervanging door 2 interim-managers sprake van enige discontinuïteit in de werkzaamheden van de RvT. De RvT heeft in het kalenderjaar 2013 acht vergaderingen belegd. Veel tijd en energie is gestoken in onder andere de bedrijfsvoering, mede ingegeven door het vooruitzicht van (forse) krimp. In juni is de Jaarrekening 2012 en in december is de Begroting 2014 en het meerjarenperspectief goedgekeurd. Daarnaast zijn actuele ontwikkelingen zoals (de gevolgen van) de transitie van de jeugdzorg, de AWBZwetgeving en de invoering van Passend Onderwijs uitgebreid besproken. Deze ontwikkelingen zijn van strategisch groot belang voor de toekomst van De Brouwerij.
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
5
2
Inleiding
Zowel intern als extern spelen veel ontwikkelingen die mede de toekomstige positie van De Brouwerij bepalen. Hierna volgt een opsomming, geordend naar domeinen van majeure ontwikkelingen met een doorkijkje naar 2014. De volgende domeinen komen aan de orde: a. Onderwijs & zorg b. Personeel & organisatie c. Financiële zaken & huisvesting 2.a Onderwijs & zorg Het merendeel van de leerlingen is afkomstig uit één van de drie instellingen waarmee De Brouwerij samenwerkt. In deze samenwerking deden zich de volgende ontwikkelingen voor. Crisisopvang Leo Kannerhuis (LKH) Het LKH is in november 2013 gestart met een crisisopvang op het terrein van JP Heijen. In goede samenspraak is De Brouwerij verkozen tot partner om het onderwijs aan deze jongeren te verzorgen. Dit onderwijs heeft een ‘besloten’ karakter en er is één leerkracht die van 9.00 – 12.00 uur individuele studiebegeleiding biedt vanwege de diversiteit in leeftijd, niveau en dergelijke. Op grond van een evaluatie over de periode november – juli 2014 is een samenwerkingsovereenkomst gesloten. Het LKH verwacht gaandeweg uit te breiden naar 24 cliënten, waardoor de onderwijsvraag zal zal toenemen. TOP-project Leo Kannerhuis Het LKH en De Brouwerij hebben in het najaar een haalbaarheidsstudie gedaan naar het bieden van zorg & onderwijs aan kinderen in de leeftijd van 3 – 5 jaar. De Brouwerij biedt 6 – 10 klokuren onderwijs met als doel deze ‘dreigende thuiszitters’ vanwege hun problematiek ‘schoolrijp’ maken voor speciaal (basis-)onderwijs. De haalbaarheidsstudie is met een positief resultaat afgerond. Bij voldoende deelname wordt de voorziening in het voorjaar van 2014 ingericht. Otto Gerhard Heldringstichting (OGH, jeugdzorg-plus) De ambitie is om gezamenlijk een (volledig) integraal programma aan te bieden. Er is een ‘werkgroep integraal’ ingericht e onder het motto: ‘één kind, één plan’. De OGH positioneert zich hierbij als een 3 lijns gespecialiseerde voorziening. Er is een aanzet gemaakt voor een gezamenlijk ESF-project waarbij de toeleiding naar vervolgonderwijs en betaald werk de speerpunten zijn. Toenemende onveiligheid is een issue door veel incidenten waaronder enkele ernstige (bijvoorbeeld een poging tot moord). Onderwijsinspectie In de periode 2011 – 2013 is op alle niveaus in de organisatie hard gewerkt aan de uitvoering van een verbeterplan voor de kwaliteit van het onderwijs. In het voorjaar van 2013 heeft de inspectie alle locaties uitgebreid gevisiteerd en dit heeft geleid tot het kwijtraken van het predicaat ‘zwak’. Alle locaties van De Brouwerij kennen nu en ‘basisarrangement’. 2.b
Personeel & organisatie
Functiebouwwerk In 2012 is gestart met het herijken van het functiebouwwerk (minder functies, een basis neerleggen voor functioneren & beoordelen op grond van de rol en taken in de overeenkomende functiebeschrijvingen). Dit traject is grotendeels afgerond. Twee functies vergen nog aandacht, namelijk de trajectbegeleiders (stagedocenten) waarbij sprake is van weerstand bij 2 medewerkers die zich ‘gedegradeerd’ voelen en kritiek hebben op het besluit om in september al het salaris aan te passen, terwijl het proces nog niet was afgerond. De ‘front-office’ (één loket Brouwerij-breed voor intake, indicaties, uitstroom) is nieuw en inmiddels op grond van interviews is de functie beschreven.
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
6
Omgaan met groei & krimp Er is sprake van groei in Oosterbeek en Zetten, terwijl Ede door het onaangekondigd veranderen van leeftijdscategorieen bij Karakter in Ede er sprake is van forse krimp (ca. 25%). Gezien de te verwachten krimp wordt getracht dit met het intern verplaatsen van personeel te ondervangen. Dit is lastig doordat leeftijden, doelgroepen, behandeling nogal verschillend zijn per locatie. Daarnaast maakt het de spanning zichtbaar die bestaat bij leden van het MT als het gaat om Brouwerij-brede en locatie-specifieke belangenbehartiging. Gesprekkencyclus In 2013 is de gesprekkencyclus ‘ functioneren en beoordelen, persoonlijke ontwikkeling (POP)’ herijkt, formulieren zijn samengesteld en de volledige gesprekkencyclus is formeel vastgesteld en van instemming voorzien door de Medezeggenschapsraad. De leidinggevenden hebben vervolgens in 2013 met alle medewerkers POP-gesprekken gevoerd. In het MT is de evaluatie besproken. en wordt een vertaalslag naar het scholingsplan voor 2014 – 2015 voorbereid. Dienst Ambulante Begeleiding. De dienst Ambulante Begeleiding, voortgekomen uit Regionaal Expertisecentrum Vierland, wordt gezamenlijk met de Radar/ABS (cluster 4) en De Onderwijsspecialisten (cluster 3) uitgevoerd. Wat het werkgeverschap betreft blijft De Brouwerij verantwoordelijk voor de eigen medewerkers. In 2013 is vanwege de te verwachten krimp door bezuinigingen en het verdwijnen van de leerlinggebonden financiering een mobiliteitsplan opgesteld. 2.c
Financiële zaken & huisvesting
Medezeggenschapsraad (MR) De MR heeft na een bespreking zonder op- of aanmerkingen ingestemd met de exploitatiebegroting 2014. Liquidatie REC Vierland Met de invoering van passend onderwijs verliest REC Vierland haar functie. Er is (versneld) een liquidatieplan opgesteld en met de MR van REC Vierland is het overleg hierover afgerond. Groeitelling. Het ministerie van OCW heeft in november 2013 besloten om alsnog in januari 2014 een groeitelling voor het SO en VSO te organiseren. Dit kan voor De Brouwerij financieel gunstig uitpakken. Na de 1 oktobertelling 2013 (347 leerlingen) (ter vergelijking: 1-10-2012: 363 leerlingen) is veel tijd gestoken in het ‘werven’ van leerlingen in de brede regio. Naar verwachting komen we bij deze groeitelling uit op 388 leerlingen. Werkgroep Personeelsmanagement. In 2013 is een Werkgroep Personeelsmanagement ingericht om onder andere een bestuursformatieplan op te stellen en taakbeleid te formuleren. Flankerend hieraan wordt door de medewerkers PZ, directeur/bestuurder en Dyade gewerkt aan de operationalisering van het ontslagbeleid en het in beeld brengen van de kosten die hieraan zijn verbonden. Er zijn in dit kader voor alle locaties meerjaren-leerlingprognoses opgesteld. Er wordt uitgegaan van drie scenario’s wat betreft de te verwachten krimp. De leerlingprognoses vormen één van de bouwstenen voor het op te stellen bestuursformatieplan en de meerjaren exploitatiebegroting Ruimtebehoefte locatie Oosterbeek Er is sprake van een wachtlijst voor 2014 – 2015 in Oosterbeek. Er is momenteel sprake van drie locaties: Stationsweg (VSO & MBO-programma’s), Ireneweg (SO + schakelgroep) en JP Heijen (besloten crisisopvang). De huisvesting knelt en in overleg met het Leo Kannerhuis wordt mogelijk de ‘Deeltijdbehandeling Kinderen’ uitgeplaatst waardoor meer ruimte wordt verkregen.
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
7
3
Algemene gegevens
In dit jaarverslag wordt aandacht besteed aan het algemeen en financieel beleid en de resultaten van Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij in 2013. Tevens is een financiële verantwoording (de jaarrekening van 2013) opgenomen. Primaire functie van dit jaarverslag is de verticale verantwoording aan het Ministerie van OCW. Gelijktijdig wordt via dit jaarverslag invulling gegeven aan de horizontale verantwoording. Daarnaast wordt vooruitgeblikt naar de beleidsvoornemens voor 2014 en de financiële mogelijkheden om deze te realiseren. 3.1
Regionaal Expertisecentrum (REC)
De Brouwerij is een scholengemeenschap voor speciaal en voortgezet speciaal onderwijs behorende tot de cluster-4 scholen (scholen voor jeugdigen met gedragsproblemen en/of psychiatrische stoornissen). Deze scholen vallen onder de Wet op de Expertisecentra (WEC). Binnen De Brouwerij verzorgen ongeveer 125 medewerkers speciaal en voortgezet speciaal onderwijs aan ongeveer 375 leerlingen in de leeftijd van 4 tot 21 jaar, waarvan circa 80% VSO en 20% SO-leerlingen. Het merendeel van de leerlingen komt uit de instellingen voor jeugdzorg-plus (OGH), jeugdpsychiatrie (Karakter) en autismespectrumstoornissen (Leo Kannerhuis). 3.2
REC en het Samenwerkingsverband
Elke school voor SO en VSO is verplicht aangesloten bij een Regionaal Expertisecentrum (REC). De Brouwerij is aangesloten bij REC Vierland. Bij de invoering van Passend Onderwijs per 1-8-2014 verdwijnen de REC’s en zal deze functie worden overgenomen door de Samenwerkingsverbanden passend onderwijs voor PO en VO per regio. 3.3
Vestingen
De Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij is gevestigd aan de Vluchtheuvellaan 4, 6671 DN te Zetten. De stichting is bij het Ministerie van OCW bekend onder de volgende bekostigingsgegevens: Bestuursnummer : 41210 BRIN : 01JH Hoofdvestiging : 01JH00 – Zetten, Karakter Nevenvestigingen: 01JH01 – Nijmegen 01JH02 - Ede (Horalaan 3a, SO) 01JH03 – Ede, VSO, crisisopvang plus 01JH04 – Zetten, Jeugdzorg 01JH05 – Oosterbeek Juridische structuur De Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs ‘De Brouwerij’ is op 7 november 1994 opgericht en onder dossiernummer 41058899 ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel te Arnhem. De Brouwerij kent geen verbonden partijen; consolidatieplicht in de jaarrekening is niet aan de orde. Via dossiernummer 52534 is de stichting door de belastingdienst voor onbepaalde tijd aangemerkt als een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). 3.4
Organisatiestructuur
In 2012 is gekozen voor een nieuwe managementstructuur, waarbij de blauw gemarkeerde functionarissen in het organogram het managementteam vormen. De Brouwerij heeft haar activiteiten over meerdere locaties verspreid. Conform WPO artikel 29 lid 1 is aan de school één directeur/bestuurder verbonden, die onder toezicht van de RvT de organisatie bestuurt. Vanwege de heterogeniteit van de leerlingenpopulatie, de geografische spreiding van de klinieken en de complexiteit van het werkveld, is de school in enkele locaties gesplitst, waarbij elke locatie wordt aangestuurd door een locatiedirecteur.
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
8
De locatiedirecteur is verantwoordelijk voor zijn of haar locatie(s). Voor de huisvesting betekent dit het gebouw- en materiaalbeheer, de uitvoering van de schoonmaak, het beheer van de voorraden en de ordelijkheid in het gebouw en op de terreinen rondom de school. Het contractbeheer, de uitvoering van de samenwerkingsovereenkomsten met de klinieken behoort tot het domein van de directeur/bestuurder.
Organisatiestructuur van de Stichting (V)SO De Brouwerij in 2013.
De leiding van administratieve en facilitaire ondersteunende medewerkers ligt bij de manager bedrijfsvoering. De dagelijkse sturing is belegd bij de locatiedirecteur waar het de medewerkers betreft die niet behoren tot de stafdienst. Organisatiebrede (facilitaire) activiteiten worden geïnitieerd in het MT en centraal gecoördineerd. In 2013 zijn er plannen ontwikkeld om de efficiëntie te verbeteren in de ondersteuning en doelmatig het secundaire proces in te richten. De locatie Nijmegen heeft sinds maart 2013 door de ambulantisering bij Karakter Jeugdpsychiatrie geen leerlingen meer. Het brinnummer van deze locatie wordt vooralsnog behouden en met het samenwerkingsverband passend onderwijs PO Nijmegen e.o. wordt onderzocht of, en zo ja hoe De Brouwerij kan bijdragen aan een dekkend aanbod van voorzieningen voor leerlingen die extra ondersteuning vragen. In 2013 is een de front-office ingericht waarin de voorlichting, aanmeldingen en aanvragen van indicaties centraal en eenduidig worden georganiseerd. De inrichting van de front-office was enerzijds een efficiencyslag en anderzijds draagt het bij aan de positionering van De Brouwerij in de omgeving door meer herkenbaarheid en eenduidig handelen. Huisvesting Voor de locaties in Ede en Oosterbeek wordt de huisvesting van de afzonderlijke klinieken gehuurd. In Zetten zijn de panden in eigen beheer en juridisch eigendom van de gemeente. Hierdoor is sprake van een sterke verwevenheid en afhankelijkheid van de school met de klinieken. In 2014 worden de bestaande samenwerkingsovereenkomsten herijkt naar aanleiding van recente ontwikkelingen zoals de nieuwe jeugdwet, de invoering van passend onderwijs veranderingen in de AWBZ en de
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
9
participatiewet. De gevolgen van al deze ontwikkelingen, die gepaard gaan met forse bezuinigingen, zullen zeer waarschijnlijk leiden tot (forse) krimp van de schoolpopulatie. In vernieuwde samenwerkingsovereenkomsten dienen De Brouwerij en haar partners te anticiperen op die veranderingen. 3.5
Externe dienstverlening
Door de kleinschaligheid van De Brouwerij is de continuïteit in de ondersteuning kwetsbaar. De keus voor externe dienstverleners met expertise en kennis van wet- en regelgeving in het onderwijs is vanzelfsprekend. Een aantal ondersteunende functies en diensten huurt De Brouwerij in. De Brouwerij is aangesloten bij de Besturenraad, De PO-raad en heeft een samenwerkingsovereenkomst met externe dienstverleners voor ICT ondersteuning (Unilogic) en voor personeelsadministratie, salarisadministratie en financiële administratie (Dyade), fiscale en juridische adviezen (Bureau Dirkzwager). Deze dienstverlening bestaat uit reguliere en periodieke werkzaamheden en incidenteel maatwerk op aanvraag. Daarnaast zijn er meerdere leveranciers welke -al dan niet op contractuele basis- op afroep en op maat diverse reparaties, advieswerkzaamheden of onderzoeken verrichten. Op tijdelijke projectbasis worden adviseurs en ondersteuners extern ingehuurd voor ontwikkeling en implementatie van het P&O beleid en de kwaliteit van onderwijs en leerlingenzorg ten behoeve van de onderwijsinspectie. De bezuinigingen en de veranderingen in het onderwijs dwingen ons om scherpe en flexibele afspraken te maken met externe dienstverleners en alert te blijven over de kwaliteit van de dienstverlening.
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
10
4
Kernactiviteiten
4.1
Missie en visie
De Brouwerij biedt kwalitatief toonaangevend en innovatief speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs, inclusief MBO-programma’s en toeleiding naar arbeid, voor leerlingen met ernstige gedragsproblemen en/of psychiatrische stoornissen. Door het specifieke onderwijskundige en opvoedkundige klimaat op De Brouwerij is de school in staat speciaal en voortgezet speciaal onderwijs te bieden aan jongeren die door beperkingen en psychosociaal functioneren in hun ontwikkeling worden belemmerd. Een klein deel van de leerlingen heeft een licht verstandelijke handicap, de rest van de leerlingen heeft een gemiddelde intelligentie. De Brouwerij realiseert in samenwerking met instellingen en klinieken voor GGZ en Jeugdpsychiatrie succesvolle integratie van onderwijs en behandeling met als doel leerlingen de best denkbare toekomst te bieden in een optimale samenwerking met ouder(s)/verzorger(s) en samenwerkingspartners. 4.2
Strategie
De Brouwerij wil door het adequaat combineren van onderwijs en zorg een professionele leeromgeving en onderwijsondersteuningstructuur creëren. In dit klimaat kunnen leerlingen zich optimaal ontwikkelen en leren. Hiervoor biedt de school leerlingen een passend en betekenisvol klimaat waarin ze onderwijs, een opleidingstraject en/of arbeidstoeleiding kunnen starten of vervolgen. 4.3
Onderwijskundig beleid
Binnen De Brouwerij is het verzorgen van onderwijs de primaire taak. Niet alle leerlingen zijn door hun beperkingen in staat om een volledig onderwijsprogramma te volgen. Als de behandeling leidend is, is het voor het onderwijs de primaire taak om voorwaarden te scheppen die leerlingen de kansen biedt om op termijn het meest geschikte onderwijs te volgen dan wel dat de leerling wordt toe geleid naar arbeid. De ambities van de Brouwerij met betrekking tot het onderwijskundig beleid kunnen – vanuit de strategisch geformuleerde missie van de school - kort worden samengevat: - kwalitatief toonaangevend; - gericht op onderwijskundige- en pedagogische resultaten; - innovatief en sterk in arbeidstoeleiding; - optimale integratie van onderwijs en behandeling/zorg; in samenwerking met klinieken; - gericht op een helder toekomstperspectief voor de leerlingen; - samenwerkend met ouder(s) en begeleider(s); - samenwerkend met het regulier- en vervolgonderwijs. De diversiteit aan leerlingen op De Brouwerij is groot. Er zullen leerlingen uitstromen naar het vervolgonderwijs, de arbeidsmarkt en de (arbeidsmatige) dagbesteding. Om recht te doen aan deze diversiteit moet binnen het VSO, en dus ook binnen De Brouwerij, een onderwijsprogramma worden opgesteld dat aansluit bij deze drie profielen. Voor taal en rekenen zullen de referentieniveaus moeten worden ingevlochten, waarbij het nu reeds gebruikte toetsmateriaal van CITO en TOA volstaat. In de naaste toekomst is aandacht nodig voor de (nader te definiëren) instructievaardigheden van docenten. De Brouwerij formuleert voor elke leerling een ontwikkelingsperspectief (OPP). In dit OPP wordt een indicatie gegeven van de ontwikkelingsmogelijkheden van de leerling voor een bepaalde schoolse periode en is gebaseerd op het verwachte uitstroomniveau. De Brouwerij maakt dus een schatting van wat de leerling tijdens zijn/haar verblijf op school zal gaan leren. Het OPP bevat de doelstellingen voor de leergebieden die een leerling moet beheersen. Bij het bepalen van het ontwikkelingsperspectief zijn, naast de didactische ontwikkelingsgegevens, voor de leerlingen van De Brouwerij vooral de overige leerlingenkenmerken van belang. Dit betreft dan de leergebied-overstijgende leerlijnen op de gebieden leren- leren, werkhouding en sociaal- emotionele ontwikkeling. Daarom wordt in De Brouwerij gezocht naar een evenwicht tussen enerzijds een optimale cognitieve ontwikkeling van de leerlingen en anderzijds het klimaat waarin leerlingen juist op die leergebied- overstijgende gebieden zich verder kunnen ontwikkelen.
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
11
4.4
Samenwerking onderwijs & klinieken
Op de school zitten leerlingen met ernstige en complexe problemen op het gebied van gedrag, die om die reden zijn opgenomen in een residentiële voorziening (psychiatrische kliniek, gesloten jeugdzorg). De leerlingeninstroom van De Brouwerij verloopt grotendeels via toeleverende instellingen, zoals de O.G. Heldringstichting, Karakter (jeugdpsychiatrie) en het Leo Kannerhuis (autismespectrumstoornissen). Hierdoor heeft De Brouwerij kenmerken van een ‘instellingsschool’. De Brouwerij heeft met alle toeleverende klinieken een samenwerkingsovereenkomst. Het betreft een intensieve samenwerking met het Leo Kannerhuis, de Ottho Gerhard Heldringstichting en Karakter. Het streven is een zo hoog mogelijke kwaliteit- en innovatieniveau te bereiken ten behoeve van de leerlingen, hetgeen in de praktijk een intensieve samenwerking betekent. Daarom ligt het ook voor de hand dat specifiek op het gebied van ASS, Jeugdzorgplus en kinderpsychiatrie door hen een gezamenlijke meerjaren strategie met De Brouwerij wordt ontwikkeld, onder meer gericht op nieuwe producten en diensten, kwaliteitsverbetering, kennis, innovatie en strategische communicatie. e Ongeveer 2/3 -deel van de leerlingen komt op De Brouwerij via drie voornoemde klinieken/instellingen en e 1/3 -deel van de leerlingen komt uit de brede regio. Voorbereidingen op Passend Onderwijs. Door de invoering van Passend Onderwijs in 2014, de ambulantisering in de jeugdpsychiatrie en de verkorting van de verblijfsduur in de jeugdzorg-plus is een permanente bezinning op vorm en inhoud van onderwijs en onderwijsondersteuning noodzakelijk. De voortdurend veranderende omgeving vraagt om een dynamische organisatie en breed inzetbare en flexibele medewerkers. In dialoog met de instellingen waar de jongeren verblijven en behandeld worden, zullen de meest gepaste en efficiënte trajecten moeten worden ingezet. Door de korte verblijfstijd zal niet altijd meer resultaatgericht onderwijs mogelijk zijn, maar is de onderwijsperiode vooral overbruggend en voorwaardenscheppend in plaats van toerustend. Ook de opdracht om de leerlingen een indicatie mee te geven bij het verlaten van de school is in een aantal gevallen niet haalbaar. Samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs De Brouwerij is inmiddels aangesloten bij zeven regionale samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs 1 voor PO of VO . Hierin werkt De Brouwerij actief samen met het regulier onderwijs om een dekkend netwerk aan onderwijs- en zorgvoorzieningen te realiseren in het kader van de zorgplicht die per 1 augustus 2014 een feit is. Gaandeweg neemt de ‘bestuurlijke drukte’ af om de samenwerkingsverbanden in te richten en te voldoen aan de wet- en regelgeving. Locatiedirecteuren en Commissies van Begeleiding zijn inmiddels bij diverse werk- en ontwikkelgroepen betrokken. Samenwerkingsverbanden gaan in de toekomst over de verwijzing naar het speciaal onderwijs en stellen. hiervoor op grond van eigen beleid, de financiële middelen ter beschikking. Er vindt de komende jaren een verveningsproces plaats dat in alle samenwerkingsverbanden waarbij De Brouwerij is aangesloten door een negatieve vervening zal leiden tot krimp van het speciaal onderwijs en het onder druk staan van het in stand houden van de expertisefunctie (voormalige ‘rugzakbegeleiding’). 4.5
Personeelsbeleid
De Brouwerij kent een integraal personeelsbeleid. Integraal personeelsbeleid betekent ‘het regelmatig en systematisch afstemmen van de inzet, kennis en bekwaamheden van de medewerkers op de onderwijskundige en organisatorische doelen van de school. Deze afstemming is ingebed in de strategische positie en gerelateerd aan de onderwijscontext van de school. Hierbij wordt professioneel gebruikgemaakt van een samenhangend geheel van instrumenten en middelen die gericht zijn op de ontwikkeling van individuele medewerkers’. Onderdelen van het integraal personeelsbeleid zijn: - het creëren van goede arbeidsvoorwaarden en een duidelijke rechtspositionele basis die zekerheid biedt en perspectieven geeft; - het bevorderen van een goed werkklimaat waarin het personeel tot zijn recht komt, zich geaccepteerd en veilig voelt en waar samenwerking bevorderd wordt; - komen tot verbetering en optimalisering van de kwaliteit van het werk; 1
Samenwerkingsverbanden: 2506 PO en VO: Arnhem e.o. Samenwerkingsverband 25.10 PO en VO: Ede e.o., Samenwerkingsverband 25.08 PO en VO: Nijmegen e.o. en Samenwerkingsverband Rivierenland VO, 25.07
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
12
- het realiseren van een effectieve inzet van mensen ten behoeve van de doelstelling van de school: het verzorgen van kwalitatief goed onderwijs. 4.6
Financieel beleid
‘Geld volgt beleid’ is een uitgangspunt voor onze organisatie. Inhoud geven aan dit uitgangspunt impliceert dat de visie en de doelen van de organisatie helder zijn beschreven. Het financieel beleid is gericht op het realiseren van de doelstelling van het strategisch beleid op korte en op lange termijn en flexibiliteit van de inzet van deze middelen. Middelen worden op een zodanige wijze ingezet en beheerd dat aanwezige risico’s op verantwoorde wijze worden gedekt. Het financieel beleid heeft de volgende uitganspunten: - voorwaardenscheppend: het financiële beleid geeft aanwijzingen hoe geldmiddelen op de meest voordelige wijze worden ingezet en hoe er een passende financiële ruimte ontstaat om goed te kunnen functioneren; - signalerend: er zijn instrumenten om te volgen hoe de financiële middelen volgens plan benut worden en hoe het resultaat zich gedurende het budgetjaar ontwikkelt; - regulerend: het financiële beleid geeft kaders voor medewerkers in de vorm van spelregels, allocatieinstrumenten, budgetgrenzen en prestatienormen, waardoor de financiële risico’s beheerst worden. ESF De O.G. Heldringstichting en De Brouwerij werken gezamenlijk aan ESF-projecten (looptijd 2007 tot en met 2013) voor arbeidsmarkttoeleiding van jongeren van de O.G. Heldringstichting. Voor de taak- en verantwoordelijkheidsverdeling hebben partijen sluitende afspraken gemaakt. Voor de deelname aan dit project, dat onder regie van de O.G. Heldringstichting valt, ontvangt De Brouwerij een jaarlijkse vergoeding. 4.7
Dienst Ambulante Begeleiding
Leerlingen met de indicatie ‘leerlinggebonden financiering’ (rugzak) in het regulier onderwijs worden door de dienst Ambulante Begeleiding begeleid. De Ambulante Begeleider zorgt voor een handelingsplan, coacht de direct betrokkenen en onderhoudt de contacten met de ouders. De ‘rugzak’ verdwijnt met de invoering van Passend Onderwijs per 1 augustus 2014. Op dat moment gaan ook de MBO-middelen direct naar het MBO en wordt er naar verwachting nog beperkt expertise ingekocht bij de Dienst Ambulante Begeleiding. Voor het voortgezet onderwijs is dit in 2016 aan de orde. De Dienst Ambulante Begeleiding maakt in de komende 2 jaren een kanteling naar (meer) vraaggestuurd werken en inbedding in de onderwijsondersteunings-structuur van de regionale samenwerkingsverbanden passend onderwijs en de aangesloten scholen. Het is (nog) onzeker welk volume dienstverlening na 2016 wordt ingekocht bij het speciaal onderwijs. Bij de gezamenlijke dienst Ambulante Begeleiding van ‘De Radar/ABS’, De Brouwerij en De Onderwijsspecialisten zijn circa 110 Ambulant Begeleiders in dienst. De Ambulant Begeleiders hebben hun aanstelling bij één van beide instellingen. Het organogram van REC Vierland (cluster 4) ziet er als volgt uit:
Overzicht REC Vierland 2012
In de boekhouding en in de managementrapportages wordt de dienst Ambulante Begeleiding van beide scholen op een aparte kostenplaats geboekt. Beide deelbegrotingen worden fictief samengevoegd in één gezamenlijke exploitatiebegroting Ambulante Begeleiding REC Vierland-Noord.
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
13
5
Terugblik 2013
2013 was wederom een ‘ontwikkeljaar’. Er is enerzijds veel ontwikkeld dat bijdraagt aan de onderwijskwaliteit en anderzijds is er veel beleid ontwikkeld op het gebied van personeel en organisatie. Het merendeel van de functies in het vernieuwde functiebouwwerk zijn volgens de functiewaarderingssystematiek gewaardeerd en formeel vastgesteld. 5.1
Van ‘zwak’ naar een ‘basis-arrangement’ voor alle locaties
De onderwijsinspectie heeft in de afgelopen 8 jaren tot tweemaal toe de locaties van De Brouwerij met het predicaat ‘zwak’ beoordeeld. In een tweejarig project is door alle medewerkers en met externe ondersteuning hard gewerkt om de kwaliteit van het primaire proces te verbeteren. ‘Opbrengstgericht werken is een belangrijke sleutel tot kwaliteitsverbetering’ zo werd beschreven in De staat van het onderwijs, gepubliceerd door de Inspectie van het Onderwijs in april 2012. De Brouwerij heeft hieraan gewerkt door diverse werkgroepen te formeren en onderwijsopbrengsten te registreren, te volgen en inzichtelijk te maken. Dit brengt ons in de gelegenheid scherpe (tussentijdse) doelen te formuleren, deze nauwkeurig te volgen en –indien nodig- vroegtijdig bij te stellen. In hetzelfde rapport wordt beschreven dat de Inspectie verwacht dat de beginsituatie van leerlingen in kaart wordt gebracht, dat er een ontwikkelingsperspectief wordt opgesteld, dat de ontwikkeling van de leerling adequaat wordt gevolgd en dat de begeleiding wordt geëvalueerd. De Brouwerij heeft na veel inspanningen, en permanent ’zwak’ te zijn geweest, in 2013 voor alle locaties van de onderwijsinspectie het ‘basis-arrangement’ verkregen. Een prestatie waar de medewerkers trots op kunnen zijn gezien de ‘zware doelgroep’ en beperkte verblijfsduur. 5.2
Voorbereidingen invoering Passend Onderwijs en de Transitie Jeugdzorg
De Eerste kamer nam op 9 oktober 2012 de Wet Passend Onderwijs aan. De verandering in wet- en regelgeving met betrekking tot Passend Onderwijs en de daaraan gekoppelde forse bezuinigingen stellen hoge eisen aan de totale bedrijfsvoering. Met Passend Onderwijs verdwijnt de leerlinggebonden financiering (‘rugzakje’) en de indicatiestelling door CvI’s. De nieuw te vormen samenwerkingsverbanden nemen deze taak over. Daarnaast heeft De Brouwerij te kampen met een snelle verandering in de doelgroep door verkorting van verblijfsduur en ambulantisering in de jeugdzorg. Mede door de kleinschaligheid van De Brouwerij is het een grote uitdaging om te blijven voldoen aan het inspectiekader dat geen onderscheid maakt in doelgroep of setting. Bezuinigingen door negatieve verevening Passend Onderwijs Toenemende bezuinigingen in de zorg, ambulantisering van de zorg en de komst van Passend Onderwijs zorgen ervoor dat De Brouwerij de komende jaren tal van ingrijpende en inhoudelijke keuzes voor medewerkers en leerlingen moet maken om de continuïteit op langere termijn te kunnen garanderen. De invoering van passend onderwijs gaat gepaard met het verleggen van geldstromen van de regionale expertisecentra die worden opgeheven naar de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs waarin speciaal en regulier onderwijs wettelijk verplicht samenwerken. Via de voorgestelde verevening krijgt elke regio in de toekomst evenveel middelen per leerling. Hier gaat voor De Brouwerij een negatief effect van uit. Er wordt in de brede regio gestuurd op krimp van het speciaal en voortgezet speciaal onderwijs. Enerzijds voortkomend vanuit noodzakelijke bezuinigingen, anderzijds van uit de ambitie om meer ‘thuisnabij’ onderwijs te bieden door de leerlingenzorg in het regulier onderwijs te versterken. In de begroting voor 2013 zijn taakstellingen opgenomen die anticiperen op krimp en bezuinigingen, met name op personeelskosten. Personele krimp Passend Onderwijs heeft grote gevolgen voor De Brouwerij. Er zal sprake kunnen zijn van een fors verlies aan werkgelegenheid. De personele krimp treft met name de Ambulante Begeleiding. In 2013 is een werkgroep Personeelsmanagement ingericht die werkt aan een meerjaren bestuursformatieplan gebaseerd op onder andere leerlingprognoses. Hierbij wordt vooralsnog uitgegaan van het ‘worst-case-scenario’ en waar-
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
14
schijnlijk worden in 2015 op enig moment medewerkers in het risicodragend deel van de formatie geplaatst. Voor het tot stand brengen van personele krimp, vrijwillige mobiliteit een sociaal plan en mogelijke reorganisatie zijn middelen nodig. In de begroting en het meerjarenperspectief van de begroting is – voor zover bekend was eind 2013 – hiermee rekening gehouden. 5.3
Wisselende aantallen leerlingen
Op de peildatum van 1 oktober 2013 bedroeg het aantal leerlingen 347. In het najaar is mede door het actief in de omgeving kansen bieden aan (dreigende) thuiszitters en leerlingen waarbij in het regulier en overige speciaal onderwijs in de omgeving sprake is van ‘handelingsverlegenheid’. Dit heeft geleid tot een groei. Bij de laatste groeitelling op 16 januari 2014 bedroeg het aantal leerlingen 388. We verwachten echter gaandeweg een structurele daling in het aantal leerlingen door de invoering van passend onderwijs en de transitie van de jeugdzorg. Minder leerlingen betekent minder financiering van OCW voor onderwijsuitvoering, onderwijskwaliteit en bedrijfsvoering. Meer dan ooit is De Brouwerij genoodzaakt om middelen efficiënt in te zetten, een strakke sturing daarop en een scherpe focus te houden. Daartoe zijn enerzijds bezuinigingsmaatregelen doorgevoerd en is de planning en control aangescherpt, anderzijds door uitbreiding van ons aanbod voor externe leerlingen uit de brede regio.
5.4
Ontwikkelingen en aansluiting op nieuwe onderwijsbehoeften
De Brouwerij heeft een sterkere focus ontwikkeld op het opnemen van externe leerlingen middels arrangementen Passend Onderwijs ‘avant la lettre’, combinaties van leren en werken, stagebegeleiding en onderwijs te bieden aan leerlingen uit de regio, zonder dat er sprake is van en verdringingseffect op de leerlingen uit de klinieken. Dit kunnen thuiszitters zijn, aanvullende trajecten in het reguliere onderwijs, onderwijs op afstand en diverse vormen van studiebegeleiding. Deze aanvullende en alternatieve vormen van onderwijs sluiten aan bij de verkorting en ambulantisering bij samenwerkingspartners en nieuwe onderwijsbehoeften door invoering van Passend Onderwijs. 5.5
Positionering in de brede regio
In 2013 heeft De Brouwerij haar positie in de regio verder ontwikkeld. De Brouwerij is goed in beeld gekomen bij het reguliere onderwijs en de Samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs en neemt deel aan diverse gemeentelijke en regionale bestuurlijke overlegorganen. Deze ontwikkeling zet zich voort en in 2013 heeft de inrichting van een ‘onderwijsloket’ met front- en backoffice waar aanmelding, indicaties, toelating en uitplaatsing worden georganiseerd. 5.6
Ontwikkelingen op het gebied van personeelsbeleid
In 2013 is het personeelsbeleid van De Brouwerij doorontwikkeld. Er zijn grote stappen gemaakt in de invoering van het vernieuwde functiegebouw, de gesprekkencyclus is beschreven en vastgesteld, het bekwaamheidsdossier is doorgevoerd en een scholingsplan is ontwikkeld. 5.7
Invoering LC-functie
In 2013 is het besluit genomen om de LC-functie in te vullen, voortvloeiend uit OCW- regelgeving in het kader van functiedifferentiatie en beloning, de functiemix, welke bijdraagt aan de doorgroeimogelijkheden voor het personeel in het onderwijs. In 2013 zijn 4 docenten benoemd op grond van profielen en een open sollicitatieprocedure. Deze medewerkers maken een sprong van salarisschaal LB naar LC en gaan minder lesgeven. 5.8
ICT en telefonie
In 2012 is de ICT infrastructuur succesvol gemigreerd naar glasvezel. Daarmee is een grote efficiëntieslag gemaakt voor het personeel, elektronische snelheid, performance en beheer. De nieuwe ICT omgeving biedt nu meer mogelijkheden voor ICT-gebruik in de klas en levert een bijdrage aan digitaal onderwijs.
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
15
6 Resultaten en kengetallen In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan concrete resultaten en kengetallen op een aantal beleidsterreinen en speerpunten: onderwijsopbrengsten, onderwijskwaliteit, strategisch beleid, personeelsbeleid, verzuim, leerling aantallen, incidenten, klachten en cultuureducatie. De Brouwerij streeft naar een planmatige en cyclische werkwijze, waardoor er een betere koppeling tussen beleid en middelen ontstaat. 6.1
Opbrengsten en opbrengstgerichtheid
Binnen het onderwijs wordt ‘opbrengstgericht werken’ steeds frequenter gebruikt. Opbrengstgericht werken is volgens de Onderwijsinspectie ‘het systematisch en doelgericht werken aan het maximaliseren van de prestaties van de scholen’. Concreet betekent opbrengstgericht werken het inzichtelijk maken van de doelstellingen van een school op onderwijsgebied, het meten en monitoren van de prestaties van de school en het evalueren daarvan om te bepalen wat effectiever en efficiënter kan in het kader van het realiseren van onderwijsdoelstellingen. De middelen van de ‘prestatiebox’ worden hiervoor aangewend.
-
Door de combinatie van onderwijs en zorg (1 kind, 1 plan) voor de bijzondere leerlingenpopulatie van de school waren aanpassingen gewenst en zijn de volgende acties uitgevoerd: Het programma waarin de leerlingenadministratie wordt gevoerd (ESIS-A) is uitgebreid met een module waarin de handelingsplannen van de leerlingen kunnen worden geregistreerd en geraadpleegd (ESIS-B). Op elke locatie is een administratief medewerker getraind in het werken met ESIS. Alle medewerkers die met leerlingen werken hebben toegang tot ESIS en beschikken over de juiste modules en relevante gegevens. De gehele ICT omgeving is vernieuwd en is een nieuw glasvezelnetwerk aangelegd voor het operationaliseren van het digitale leerlingvolgsysteem Hiermee voldoet De Brouwerij aan een wetsvoorstel van de minister van OCW met betrekking tot het per 1 augustus 2014 verplicht hebben en gebruiken van een leerlingvolgsysteem. Alle medewerkers kunnen nu bevindingen, toets resultaten, absentie en incidenten registreren en raadplegen. De onderwijs opbrengsten en de onderwijskwaliteit zijn hierdoor actueel en inzichtelijk. De Brouwerij participeert in een pilot met een Elektronisch Leerlingen Dossier, waarbij leerlinggegevens uit ESIS en soortgelijke programma’s op digitale wijze eenvoudig en snel kunnen worden uitgewisseld. Overzicht examens 2013 Aangemeld
Opgeroepen
Afgenomen
Teruggetrokken
Onvoldoende
Behaald
HAVO
71
54
54
0
17
37 (*)
VMBO
208
132
129
3
14
115 (**)
27
27
27
0
0
27
MBO (*)
Aantal volledige diploma’s: 3
(**)
Aantal volledige diploma’s: 10
Enkele concrete onderwijsresultaten behaald in 2013
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
17
Examens
2013
2012
Aanmeldingen
71
102
Afgenomen
54
74
Percentage afgenomen examens
76%
73%
Percentage afgerond met minimaal ‘voldoende’
69%
70%
Aanmeldingen
208
164
Afgenomen
132
129
Percentage afgenomen examens
63%
79%
Percentage afgerond met minimaal ‘voldoende’
87%
86%
Aanmeldingen
27
35
Afgenomen
27
35
Percentage afgenomen examens
100%
100%
Percentage afgerond met minimaal ‘voldoende’
100%
100%
Havo
VMBO
MBO
Vergelijking onderwijsresultaten 2012 en 2013
6.2
Kwaliteit
Meerdere jaren is De Brouwerij door de Inspectie van het Onderwijs beoordeeld als ‘zwakke school’ en in 2011 is de school om die reden onder verscherpt toezicht geplaatst en heeft zij een toezichtarrangement ‘zwak’ ontvangen. Dat betekende dat de school op basis van een eigen evaluatie en Plan van Aanpak gericht aan de slag moest gaan om de tekorten in de onderwijskwaliteit weg te werken. De Inspectie van het Onderwijs heeft daarop een Toezichtplan geformuleerd; dit plan is leidend voor de uitvoering van het toezicht en dus ook leidend voor de inhoud en uitvoering van de verbeteractiviteiten door de school. Als gevolg van diverse wisselingen in de directie van de school is het verbetertraject met een jaar verlengd en is een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (OKV) in februari 2013 afgerond. De Brouwerij heeft hard gewerkt om de tekortkomingen die zijn geconstateerd weg te werken, door leerkrachten, stafleden en directies van alle locaties zijn volgens plan verbeterpunten aangepakt op de gebieden onderwijs & leren, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg, inclusief sociale veiligheid. Veel verbeteringen zijn vastgelegd in documenten, draaiboeken en protocollen. De documenten waarover De Brouwerij nu beschikt, maken het mogelijk de kwaliteit van het onderwijs in de school vast te houden, te bewaken en verder te versterken. De leerkrachten van De Brouwerij zijn geschoold in instructievaardigheden en klassenmanagement om doelmatig en taakgericht onderwijs op maat aan te bieden, waarbij de primaire taak van de school – het bieden van kwalitatief goed en Passend Onderwijs – centraal staat. Daarnaast is geïnvesteerd in onderzoek en aanpak van de sociaal- emotionele ontwikkeling van de leerlingen, aspecten van Leren Leren en de beleving van de sociale veiligheid onder leerkrachten, leerlingen en ouder(s)/ begeleider(s). Flankerend aan de versterking van de kwaliteitszorg is door de school veel geïnvesteerd in integraal personeelsbeleid. Met inachtneming van wet- en regelgeving zijn functiebeschrijvingen en –waarderingen geformuleerd, die het mogelijk maken te komen tot een bij de school passend functiehuis. Kwaliteitszorg en personeelsbeleid versterken elkaar hier.
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
18
De inspanningen hebben geleid tot een positief oordeel van de Inspectie van het Onderwijs in februari 2013: alle locaties van De Brouwerij hebben van de Inspectie het basisarrangement ontvangen. 6.3
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
1.
2. 3.
4. 5.
6.
7.
Strategisch Beleidsplan
Onder de naam “Speciaal voor onze leerlingen” is een Strategisch Beleidsplan 2011-2014 opgesteld. Uit de veelheid aan gewenst beleid zijn door het bestuur de volgende speerpunten vastgesteld: Het verbeteren van de onderwijskwaliteit, zodat het predicaat ‘zwak’ verdwijnt en De Brouwerij geplaatst wordt onder het regulier onderwijstoezicht van de Onderwijsinspectie. Het versterken van de functionaliteit van het ICT-netwerk voor de gehele organisatie, waardoor o.a. de volle dige leerling administratie via ESIS-A en -B kan worden gevoerd. Het versterken van externe contacten met name de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs en het stra tegisch en planmatig voorbereiden op de wet- en stelselwijzigingen en de invoering op Passend Onderwijs. Het profileren van De Brouwerij in het reguliere onderwijs en het speciaal onderwijs, ketenpartners en belang hebbenden en binnen de jeugdzorg en het netwerk van de (toekomstige) leerlingen. Het werven van externe leerlingen, alternatieve inkomsten en arrangementen. Structureel gezonde bedrijfsvoering. Onderzoeken van mogelijkheden voor fusies, allianties en nauwe samenwerkingsverbanden. In 2012 zijn, op hoofdlijnen, de volgende resultaten bereikt: Locatiedirecteuren, orthopedagogen, internbegeleiders, docenten en lerarenondersteuners zijn door een ex tern adviseur getraind in planmatig en cyclisch werken aan kwaliteitszorg. Er zijn hulpmiddelen ontwikkeld en inhoudelijk is er een grote verbeterslag gemaakt, waarbij het voornaamste speerpunt ‘het inzichtelijk maken 2 van de onderwijsresultaten’ behaald is , zie paragraaf 3,6 en 4.2. De nieuwe ICT omgeving met een glasvezel infrastructuur is succesvol geïmplementeerd, evenals de imple mentatie van ESIS A en B, waarbij ESIS B nog doorontwikkeling behoeft. De Brouwerij is aangesloten bij het Samenwerkingsverband Voortgezet Onderwijs Arnhem, Betuwe en Veluwe en het Samenwerkingsverband Gelderse Vallei, zowel op bestuurlijk niveau als in de financiële werkgroep. Nieuwe externe contacten zijn aangehaald en bestaande contacten geïntensiveerd. De Brouwerij staat ‘op de kaart’ in de regio, bij gemeenten, bij scholen en bij samenwerkingspartners. Er zijn zes externe leerlingen opgenomen in het leerwerkbedrijf en zes interne leerlingen hebben het traject voortgezet met opleiding binnen het leerwerkbedrijf. Daarnaast zijn er zes onderwijs-zorgarrangementen aangeboden. Voor de periode 2012-2016 is een meerjaren exploitatiebegroting opgesteld. Vanwege de komst van Passend Onderwijs is de ‘uitdaging’ helder en faciliteert het instrumentarium de directie in de uitvoering van meerdere trajecten. Voor 2012 is sprake van ‘zwarte cijfers’, voor de jaren daarna zijn meerdere interventies noodzakelijk. De mogelijkheden voor fusies, allianties en intensieve samenwerkingsverbanden is gestart, met name zijn de samenwerkingsverbanden met klinieken verstevigd en afspraken zijn geactualiseerd en vastgelegd. De samen werking met De Onderwijsspecialisten en De Radar/ABS is geïntensiveerd, er vindt periodiek afstemmingsoverleg plaats over ontwikkelingen en uitwisseling van personeel. 6.4
Personeel en organisatie
6.4.1 Personeelsbeleid In 2013 heeft het personeelsbeleid van De Brouwerij een flinke ontwikkeling doorgemaakt. Allereerst is er helderheid in het functiegebouw gecreëerd. Het aantal functieprofielen is teruggebracht van ruim 30 naar 18 generieke profielen; deze zijn opnieuw gewaardeerd. In dit nieuwe functiegebouw zijn de ontwikkelingen in de nieuwe managementstructuur direct meegenomen. De inrichting van de afdeling bedrijfsvoering (waarin financiën, personele-, facilitaire-, en ICT-zaken zijn geïntegreerd onder een manager bedrijfsvoering) is gerealiseerd. Ook de functiemix is geïmplementeerd. Er is conform de wettelijke vereisten een doorstroomprofiel voor de functie van leraar ontwikkeld, waarin inmiddels vier medewerkers zijn benoemd.
2
Tijdens het schrijven van dit bestuursverslag is duidelijk geworden dat het predicaat ‘ zwak’ verledentijd is. Elke locatie heeft in februari 2013 een ‘voldoende’ behaald wat betekent dat we op elk niveau op elke locatie een basisarrangement bieden.
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
19
Daarnaast is er een gesprekkencyclus beschreven, vastgesteld en ingericht. Iedere medewerker doorloopt vanaf 2012 in een periode van twee jaar een gesprekkencyclus. Van ontwikkelgesprek naar functioneringsgesprek naar beoordelingsgesprek. Voor leraren vindt tussen de gesprekken een klassenbezoek plaats. Het instrumentarium hiervoor is uitgewerkt en wordt inmiddels toegepast. Ook het door de Wet BIO voorgeschreven Bekwaamheidsdossier is in 2013 geïmplementeerd. Iedere leraar onderhoudt zijn eigen bekwaamheidsdossier, waarmee de professionele ontwikkeling van de medewerker wordt bewaakt. Naast het actuele functie- en competentieprofiel bevat dit dossier het actuele CV en diploma’s van de leraar, het persoonlijk ontwikkelplan in relatie tot de vastgestelde competenties, de verslagen van functionerings-en beoordelingsgesprekken, rapportages van klassenbezoeken door de intern begeleider en de locatiedirecteur en aanvullende zaken ter completering van het portfolio van de leraar. Tot slot is er voor de functie van leraar een scholingsplan ontwikkeld, waarin zowel aandacht is voor de startende leraar als de routinier. Er is vastgesteld welke aanvullende scholing noodzakelijk is en welke aanvullende scholing wenselijk is. Deze scholing wordt vanaf 2013 aangeboden tijdens de studiedagen, aangevuld met actuele relevante thema’s. 6.4.2 Personeelszorg Het in april 2011 door bestuur vastgesteld Reorganisatieplan biedt de basis voor het concept Sociaal Plan, dat meerdere instrumenten en mogelijkheden bevat om met ontslag bedreigde werknemers te faciliteren richting interne en externe mobiliteit. In 2013 heeft De Brouwerij op verzoek van enkele werknemers gehandeld conform het concept Sociaal Plan. Het beleid is gericht op het voorkomen van gedwongen ontslagen en op het beheersen van de uitkeringen na ontslag. Via interventies (gesprekken, consult Arbo-arts en digitale loopbaan coaching) is op meerdere manieren preventieve en curatieve zorg verleend aan werknemers. 6.4.3 Automatisering De verwerking van salarisgegevens en het personeelsadvies is uitbesteed aan Dyade, een dienstverlener voor financiële en personele ondersteuning. De Brouwerij verloont via RAET, een webbased personeels- en salarisverwerkingssysteem. Hierdoor is ons personeelsbeheer beter op orde en beschikken we over actuele cijfers. 6.4.4 Personeelssamenstelling Enkele kengetallen personeel peildatum van 31-12-2013: - 115 medewerkers, waaronder 81 vrouwen en 34 mannen. - Gemiddelde omvang werktijdfactor (FTE) 0,8459. - Geen 65+ medewerkers. - Totaal aantal fulltime medewerkers 46. - Totaal aantal parttime medewerkers 69. - De gemiddelde gewogen leeftijd (GGL) bedraagt op de teldatum 41,25 jaar.
30 25
20 15
MAN
10
VROUW
5 0 15-24 jaar
25-34 jaar
35-44 jaar
45-54 jaar
55-65 jaar
Leeftijdsverdeling vrouwen en mannen peildatum: 31-12-2013
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
20
6.4.5
Ziekteverzuim
In 2013 lag het gemiddelde ziekteverzuim (exclusief zwangerschap, inclusief langdurig verzuim) op 7,3%. Het voortschrijdend gemiddelde lag op 6,8%.
Ziekteverzuim 12-mnds voortschrijdend gemiddelde 2013
6.4.6 Overig In 2013 is geen aandacht besteed aan het bepalen van de ‘Werkkostenregeling’, een nieuwe regeling voor het vergoeden en verstrekken van kosten en vergoedingen aan werknemers. In 2014 zal door de organisatie een keuze worden gemaakt met betrekking tot de inhoud. De verplichte deelname aan de werkkostenregeling is uitgesteld tot 1-1-2015. De bestaande procedures zijn in 2010 en 2011 is door bureau OAZ ge-audit op onder andere de (gedifferentieerde) premies WAO, WGA, de premiekorting ouderen over 2005 tot en met 2007 en overige personele subsidies. Deze audit is begin 2012 met een eindrapportage afgerond. Uit deze rapportage is gebleken dat De Brouwerij de procedures goed uitvoert en bijstelling niet noodzakelijk is. In 2014 wordt een nieuwe audit uitgevoerd. 6.5 Aantal leerlingen De afgelopen decennia is het beleid van de overheid erop gericht om zo veel mogelijk leerlingen in het basisonderwijs te houden. De Brouwerij anticipeert op deze daling door een tweesporenbeleid in te zetten: werving van externe leerlingen en het uitbreiden van het onderwijsarrangement in het reguliere onderwijs en het ontwikkelen en doorvoeren van meerjarenplannen en bezuinigingsmaatregelen. Op de volgende pagina enkele overzichten van de leerlingenaantallen van de afgelopen jaren.
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
21
Leerlingen aantallen per jaar
De daling van 16 VSO-leerlingen en 17 SO-leerlingen heeft te maken met het sluiten van Karakter Zetten en Karakter Nijmegen begin 2013. Daarnaast is de sluiting van Eleos een oorzaak van de daling. Er is een toename in externe leerlingen in Oosterbeek. Dit zijn leerlingen die niet residentieel of ambulant zijn opgenomen in het Dr. Leo Kannerhuis, maar vanuit de thuissituatie met georganiseerd vervoer naar De Brouwerij komen voor onderwijs. Deze lijn heeft zich voortgezet in 2013. Cultuureducatie In toenemende mate besteedt De Brouwerij in het lessenprogramma (projectmatig) aandacht aan cultuureducatie, waarbij gebruik wordt gemaakt van de subsidie cultuureducatie en de gelden cultuureducatie uit de prestatiebox primair onderwijs. Vanaf 2013 bestaat de geoormerkte subsidie niet meer, de component cultuureducatie is nu aan de prestatiebox toegevoegd. 6.6 Klachten Er zijn in 2013 geen officiële klachten gemeld. 6.7
Incidentenregistratie
De organisatie is wettelijk verplicht een incidentenregistratie te voeren. De Brouwerij heeft in 2012 een begin gemaakt met het digitaliseren van dit proces in ESIS, waardoor de beleidsontwikkeling meer wordt ondersteund en waar aan de orde eventuele trends kunnen worden gesignaleerd om vervolgens daar ontwikkel- en verbeteractiviteiten aan te koppelen. Het systeem is technisch onvoldoende gereed en moet doorontwikkeld worden.
Bestuursverslag Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij
22
7Financieel beleid 7.1
Horizontale verantwoording
In de Richtlijnen Jaarverslaggeving 660.407 is opgenomen dat het bevoegd gezag naast de verticale verantwoording aan het Ministerie van OCW ook zorg dient te dragen voor horizontale verantwoording aan de (relevante) stakeholders. Bovendien dient het bevoegd gezag te omschrijven op welke wijze die horizontale verantwoording plaats vindt, wat de resultaten daarvan zijn en op welke wijze de resultaten daarvan worden verwerkt. Bij die horizontale verantwoording wordt rekening gehouden met de informatiebehoefte van de stakeholders. Overeenkomstig eerdere jaren wordt het (concept-) jaarverslag besproken in het MT en de MR. Waar mogelijk worden concrete suggesties ten aanzien van vorm, inhoud en informatiebehoefte in het jaarverslag van een volgend kalenderjaar verwerkt. Het definitief vastgestelde jaarverslag wordt op intranet geplaatst en biedt mogelijkheden voor bespreking in de afzonderlijke teamvergadering onder leiding van de locatiedirecteuren. Het bestuursverslag wordt op de website geplaatst. Financieel management betekent het managen van de beschikbare middelen op een zodanige manier dat die doelstellingen op organisatie- en schoolniveau op een effectieve en efficiënte wijze worden behaald. Feedback via horizontale verantwoording en consultancy van derden wordt hierbij als middel ingezet. 7.2
-
Wet Normering Topinkomens
De nieuwe wet (WNT) is ingegaan op 1 januari 2013. De WNT vervangt de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (WOPT). De WNT geldt onder andere voor topfunctionarissen van publieke instellingen.Enkele regels uit de WNT zijn: Topfunctionarissen mogen niet meer verdienen dan het toepasselijke maximum. Jaarlijks wordt de algemene WNT-norm vastgesteld in een ministeriële regeling. Er gelden binnen de WNT specifieke staffels voor zorginstellingen, onderwijsinstellingen, cultuurfondsen en de woningcorporaties. De maxima van deze staffels zijn lager dan de algemene WNT-norm. Voor ontslagvergoedingen van topfunctionarissen geldt ook een norm. Dit is maximaal één jaarsalaris, met een maximum van € 75.000. Bonussen, winstdelingen en andere vormen van variabele beloning zijn niet toegestaan.
(Semi-)publieke instellingen moeten jaarlijks de bezoldigingsgegevens en eventuele ontslagvergoedingen van -
-
hun functionarissen publiceren in de financiële jaarverslagen. Hierbij geldt onder meer: Instellingen moeten altijd openbaar maken wat (gewezen) topfunctionarissen verdienen en hoeveel ontslagvergoeding zij hebben ontvangen. Of dit nu meer of minder is dan de toepasselijke norm. Instellingen moeten van overige functionarissen de gegevens publiceren als de bezoldiging of de ontslagvergoedingen het bezoldigingsmaximum te boven gaan. Een eerdere vermelding op grond van de ‘oude' WOPT is ook reden om ontslagvergoedingen van gewone functionarissen te publiceren. Instellingen moeten overschrijdingen motiveren. De salariëring van alle medewerkers binnen De Brouwerij vallen binnen de kaders van de WNT.
7.3
Vergoeding Raad van Toezicht
De leden van de Raad van Toezicht hebben in het verslagjaar een vrijwilligersvergoeding ad € 1.500,- exclusief BTW per persoon voor hun werkzaamheden ontvangen. De voorzitter ontvangt voor zijn werkzaamheden het dubbele bedrag.
Jaarrekening Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij 2013
23
7.4
Financiën
Financieel management moet van dusdanig niveau zijn, dat het behalen van (onderwijs-) doelstellingen daardoor wordt bevorderd. Volgens het onderzoek ‘Lumpsum PO in de praktijk, slotevaluatie en onderzoek kwaliteit financieel management’ (Regioplan Beleidsonderzoek en Ernst & Young Advisory, juni 2010) moeten onderstaande elementen dan op orde zijn. - Cyclus planning & control. - Meerjaren exploitatiebegroting. - Van financial control naar management control. - Risicoanalyse. - Vermogensbeheer. - Treasurybeleid. - Decentralisatie van financiële verantwoordelijkheden. - Borging van financieel management in organisatie. In het vervolg van dit hoofdstuk worden deze elementen beknopt beschreven. Bij het beoordelen van de financiële continuïteit (financiële positie en financieel beheer) is voorts gebruik gemaakt van de ‘Beleidsregel Financieel toezicht PO en VO 2013’. Om de financiële continuïteit van de organisatie te kunnen beoordelen zijn alle elementen uit deze beleidsregel in dit jaarverslag verwerkt. 7.4.1 Cyclus planning & control In de door de bestuurdervastgestelde planning & control cyclus zijn afspraken vastgelegd met betrekking tot het tijdpad voor het opstellen van de meerjarenbegroting, de periodieke afsluitingen en het opstellen van het jaarverslag. Door het opstellen van een bestuursformatieplan (een strategische personeelsplanning) in 2014 brengt De Brouwerij in beeld welke toekomstige formatie-omvang noodzakelijk en wenselijk is, passend binnen de kaders van de financiële mogelijkheden zoals in de begroting weergegeven. 7.4.2 Exploitatiebegroting en meerjarenperspectief Eind 2013 is de exploitatiebegroting 2014 opgesteld en een meerjaren perspectief voor 2015-2019 (zie hoofdstuk 9). In deze exploitatiebegroting zijn de voornemens van het Ministerie van OCW met betrekking tot de komst van Passend Onderwijs verwerkt. 7.4.3 Van financial control naar management control Goed financieel management draagt bij aan het bereiken van de in het strategisch beleid gestelde doelen. Hierover wordt in het jaarverslag verantwoording afgelegd. Zonder afbreuk te doen aan de continuïteit van de organisatie, waarvoor een buffer noodzakelijk is, moeten de middelen aan geformuleerde onderwijskundige doelen en leerresultaten worden gekoppeld. Het kalenderjaar 2014 zal worden benut voorgenomen beleid te vertalen naar strategische doelen, kritische succesfactoren, prestatie-indicatoren en normen, die gezamenlijk de basis vormen voor op te stellen managementcontracten en -rapportages. Gevolg is dat de managementrapportages meer dan alleen financiële informatie zal gaan bevatten. In 2013 is in gezamenlijk overleg met het managementteam een format voor een managementrapportage opgesteld, waarmee locatiedirecteuren aan de directeur/bestuurder rapporteren. De vorm en inhoud wordt in 2014 bijgesteld, aangezien het een dynamisch document betreft. 7.4.4 Risicoanalyse In de Richtlijnen Jaarverslaggeving is vastgelegd dat scholen over een goed functionerend systeem van interne risicobeheersing- en controlesysteem moeten beschikken en hierover in het jaarverslag moeten rapporteren. Het consequent uitvoeren van de vastgelegde (financiële) cyclus van planning & control stelt de organisatie in staat tijdig en adequaat maatregelen te nemen, risico’s te voorkomen of in omvang te beperken. Periodiek worden beleidsmaatregelen, processen, procedures en gedragingen via steekproeven getoetst, waarmee een bijdrage wordt geleverd aan het naleven van interne afspraken en wettelijke regels, alsmede het verkrijgen van zicht op belangrijke risico’s. Het opgestelde financieel handboek wordt in 2014 geactualiseerd en biedt meerdere instrumenten die bijdragen aan (de borging van) het interne risicobeheersing- en controlesysteem. In 2014 wordt hiervoor voorts een risico-inventarisatie en – analyse opgesteld.
Jaarrekening Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij 2013
24
7.4.5 Vermogenspositie Het financieel beleid van onderwijsinstellingen, waaronder de vermogenspositie, kan zich verheugen in een grote maatschappelijke belangstelling. Dit wordt enerzijds veroorzaakt doordat een aantal onderwijsinstellingen sinds de introductie van lumpsumfinanciering in financiële problemen is geraakt, anderzijds wordt dit veroorzaakt door vele publicaties over omvangrijke vermogensposities van onderwijsinstellingen. Een kwalitatief sterke financiële functie, goed financieel management en een solide financiële positie zijn belangrijk voor het bereiken van de gestelde onderwijsdoelen, om de gevolgen van bezuinigingen, de stelselwijzigingen en de verevening binnen Passend Onderwijs op te kunnen vangen. Inzicht in de vermogenspositie van de organisatie is daarbij essentieel. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een door de PO-raad ontwikkeld toetsingskader. Het opgebouwde eigen vermogen kent twee functies, namelijk het opvangen van schommelingen in de exploitatie (budgetbeheer) en buffervorming ter dekking van majeure bedrijfsrisico’s (vermogensbeheer). Voor het opvangen van gebruikelijke schommelingen in het exploitatieresultaat moet op organisatie- en locatieniveau sprake zijn van een reserve. Voor het budgetbeheer is ultimo 2013 een bedrag van € 200.000,- nodig. Voor het adequaat opvangen van gesignaleerde bedrijfsrisico’s wordt een financiële buffer in stand gehouden. De stichting zal aanwezige risico’s in 2014 uitgebreider inventariseren en beoordelen. Vanwege het ontbreken van een dergelijke risico-inventarisatie en risicoanalyse op dit moment, kan slechts op hoofdlijnen worden bepaald in welke mate de huidige omvang van de reserve als toereikend kan worden beschouwd. Binnen het aanwezige vermogen is een beperkt deel beschikbaar voor het (incidenteel) versterken van de realisatie van gestelde doelen en leerresultaten, alsmede voor de uitvoering van een eventueel Sociaal Plan met betrekking tot de introductie van Passend Onderwijs. Per 1-8-2014 wordt REC Vierland opgeheven. Het bij REC Vierland resterende vermogen zal conform statuten onder de aangesloten schoolbesturen worden verdeeld. 7.4.6 Treasurybeleid Jaarlijks worden een treasuryverslag over het afgelopen jaar en een treasuryplan voor het nieuwe kalenderjaar door het bestuur vastgesteld. In het verslagjaar 2013 is overeenkomstig gehandeld. Het treasurybeleid van De Brouwerij vindt plaats binnen de kaders van de vigerende “Regeling beleggen en belenen door instellingen voor onderwijs en onderzoek 2010” (kenmerk FEZ/CC-2009/150185), zoals geldend vanaf 1 januari 2010. Het in december 2009 vastgestelde treasurystatuut sluit hier volledig op aan. 7.4.7 Decentralisatie van financiële verantwoordelijkheden Locatiedirecteuren zijn vanaf het kalenderjaar 2010 integraal verantwoordelijk voor hun locatie(s). Daarbij is sprake van een taakstellende begroting. In 2014 wordt de taakstelling aangescherpt, waardoor duidelijker wordt welke resultaten met het toegewezen budget dienen te worden gerealiseerd. De borging van het financieel management van de organisatie en de onderliggende processen zijn beschreven in het financiële handboek dat jaarlijks geactualiseerd wordt.
Jaarrekening Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij 2013
25
8
Toelichting op de jaarrekening 2013
In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan het financieel beleid en de gevolgen daarvan voor het verslagjaar 2013. Naast een beknopte analyse van de balans en de staat van baten en lasten, wordt ingegaan op enkele belangrijke onderdelen van financieel beleid van het afgelopen jaar. Ook wordt een beknopte meerjaren exploitatiebegroting gepresenteerd en toegelicht. 8.1
Analyse van de balans 2012 en 2013
Onderstaand de balans per 31 december 2013. De balans is een momentopname van de vermogensstructuur van een organisatie. Het betreft een overzicht van de financiële situatie op 31 december 2013 in vergelijking tot de situatie van een jaar daarvoor. Na de balans volgt een korte toelichting op de belangrijkste wijzigingen in de balans.
Activa
31-12-2013
31-12-2012
Passiva
31-12-2013
31-12-2012
Materiële vaste activa
€ 631.053
€ 734.485
Eigen vermogen
€ 2.601.678
€ 2.590.064
Vorderingen
€ 386.669
€ 578.289
Voorzieningen
€ 554.696
€ 263.233
Liquide middelen
€ 3.010.608
€ 2.304.980
Kortlopende schulden
€ 871.955
€ 764.457
Totaal activa
€ 4.028.330
€ 3.617.754 Totaal passiva
€ 4.028.330
€ 3.617.754
8.1.1 Materiële vaste activa De materiële vaste activa bestaan uit gebouwen, inventaris, ICT, leermiddelen en de schoolbus voor het leerlingenvervoer voor stages. De waarde hiervan bedraagt ultimo 2013: Materiële vaste activa Gebouwen en terreinen
€ 51.167
Inventaris en apparatuur (waaronder ICT)
€ 478.910
Leermiddelen (PO)
€ 100.624
Overige materiële vaste activa
€ 352
Totaal
€ 631.053
Voor de totale investeringen geldt: Eind 2012 Boekwaarde
2013
Eind 2013
€ 734.485,-
Investering
€ 39.434,-
Afschrijving
€ 142.866,-
Desinvestering Boekwaarde
€ 0,€ 631.053,-
Op investeringen wordt lineair afgeschreven volgens de vastgestelde economische levensduur.
Jaarrekening Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij 2013
26
De sporthal aan de Vluchtheuvellaan 2 te Zetten is voor 50% economisch eigendom van De Brouwerij. De waarde daarvan is, net als de waarde van het schoolgebouw, echter niet in de omvang van de materiële vaste activa opgenomen, omdat de sporthal volledig met subsidiegelden is gerealiseerd. Onderstaand een overzicht van het waardeverloop ten aanzien van de sporthal.
100% OGH en Brouwerij
50% De Brouwerij
Aanschafwaarde
€ 1.109.864,-
€ 554.932,-
Cumulatieve afschrijving
€ 360.707,-
€ 180.354,-
Boekwaarde 31-12-2012
€ 749.157,-
€ 374.578,-
Afschrijving 2013
€
27.747,-
€ 13.874,-
Boekwaarde 31-12-2013
€ 721.410,-
€ 360.704,-
8.1.2 Vorderingen Er is sprake van vorderingen op het Ministerie van OCW, UWV, ESF, OGH, gymzaalvergoeding van de gemeente Overbetuwe, enkele vooruitbetaalde posten, nog te ontvangen rente en enkele overige vorderingen. De vorderingen worden volledig inbaar geacht. 8.1.3 Liquide middelen Het betreft hier de saldi op de (locatie gebonden) bankrekeningen en de (in omvang zeer beperkte) kasgelden. De omvang van de liquide middelen is toegenomen door het positieve exploitatieresultaat, de afname van de vorderingen en de toename van de kortlopende schulden. Per saldo is de omvang van de liquide middelen met € 705.628,- gestegen tot € 3.010.608,-. 8.1.4 Eigen Vermogen De omvang van het totale eigen vermogen is vanwege het positieve exploitatieresultaat in 2013 met € 11.615,- gestegen tot € 2.601.678,- . 8.1.5 Voorzieningen Deze balanspost bestaat uit de voorziening jubileumgratificaties, voorziening wachtgeld/uitkeringen en de voorziening groot onderhoud gebouwen. De omvang van de voorziening jubileum is afgestemd op de feitelijke personeelsbezetting en is bedoeld als dekking van de lasten van de ambtsgratificaties bij een 25- en 40-jarig ambtsjubileum. De voorziening onderhoud is afgestemd op de onderhoudsstaat van de gebouwen volgens de actuele meerjaren onderhoudsplannen. In 2013 is een voorziening wachtgeld/uitkeringen gevormd. Deze voorziening is ontstaan vanwege het feit dat De Brouwerij niet conform de voorwaarden van het Participatiefonds personeel heeft ontslagen en daardoor de komende jaren de uitkeringen van ontslagen personeelsleden moet betalen. 8.1.6 Kortlopende schulden Het betreft nog te betalen bedragen aan diverse crediteuren, loonheffing, premies sociale verzekeringen, pensioenpremies, vakantiegelden.
Jaarrekening Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij 2013
27
8.2
Analyse van het resultaat over 2013 en significante verschillen
Hierna wordt de staat van baten en lasten 2013 gepresenteerd. Tevens wordt een absolute en relatieve vergelijking gemaakt met de begroting en het vorige verslagjaar, die verderop beknopt wordt toegelicht. Realisatie 2013
Begroting 2013
Realisatie 2012
%
€
%
€
%
€
Rijksbijdragen OCW
91,1%
7.860.112
91,7%
7.246.595
90,1%
8.024.940
Overige overheidsbijdragen
0,4%
29.230
0,4%
28.737
0,3%
29.427
Overige baten
8,5%
736.593
7,9%
624.200
9,6%
851.809
Totaal baten
100,0%
8.625.935
100,0%
7.899.532
100,0%
8.906.176
Personele lasten
82,4%
7.128.236
81,0%
6.407.428
79,6%
6.793.303
Afschrijvingen
1,7%
142.866
2,4%
186.499
1,7%
143.200
Huisvestingslasten
7,2%
623.213
9,0%
713.500
9,0%
767.672
Overige instellingslasten
8,7%
747.808
7,6%
605.400
9,7%
829.266
100,0%
8.642.123
100,0%
7.912.827
100,0%
8.533.441
Baten
Lasten
Totaal lasten
Saldo baten en lasten
-16.188
13.295
372.735
Financiële baten en lasten
27.803
18.450
37.434
Nettoresultaat
11.615
5.155
410.169
Algemeen Via maandelijkse exploitatieoverzichten en uitgebreide financiële overzichten per kwartaal vindt een strakke monitoring van de exploitatie in vergelijking met de begroting plaats en zijn verrassingen in de financiële bedrijfsvoering grotendeels uitgesloten. Het steeds stabieler worden van de financiële bedrijfsvoering komt ook tot uiting in de procentuele onderverdeling van de realisatie 2013, de begroting 2013 en de realisatie 2012. Specifiek De begroting van 2013 liet een positief resultaat zien van € 5.155. Uiteindelijk resulteert een positief resultaat boekjaar 2013 van € 29.003 Hieronder een specificatie van de belangrijkste verschillen: Baten: - OCenW: extra geld (circa € 75.000) als gevolg van het Nationaal Onderwijsakkoord (incidentele middelen t.b.v.werkgelegenheid jonge leerkrachten) en als gevolg van het Herfstakkkoord (extra lumpsum 2013). - OCenW: groeibekostiging (circa € 66.000) meer ontvangen dan begroot. - OCenW: Er is meer leerlinggebonden financiering ontvangen dan begroot (circa € 415.000). Lasten: - Er is in 2013 € 270.014 toegevoegd aan de voorziening wachtgeld/uitkeringen. Deze voorziening is ontstaan vanwege het feit dat De Brouwerij niet conform de voorwaarden van het Participatiefonds personeel heeft ontslagen en daardoor de komende jaren de uitkeringen van ontslagen personeelsleden moet betalen. In 2013 moest De Brouwerij € 88.000 terugbetalen aan het participatiefonds inzake in 2011 ten onrechte betaalde uitkeringen door het participatiefonds.
Jaarrekening Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij 2013
28
- Kosten uitbestedingen derden, ondersteuning management en ondersteuning automatisering zijn circa € 363.000 hoger dan begroot.
8.3
Bestemming van het resultaat
Omschrijving van de bestemming van het resultaat
Bedrag in €
Toevoeging aan de algemene reserve (publiek)
€ 9.097,-
Toevoeging aan de algemene reserve (privaat)
€ 2.518,-
Totaal
€ 11.615,-
Een evenredig deel van de totale rentebaten is toegevoegd aan de algemene reserve privaat, waardoor de toevoeging aan de algemene reserve (publiek) iets lager is dan het positieve resultaat op organisatieniveau. Voor deze verwerkingswijze is gekozen, omdat de bestedingsvrijheid van private middelen ruimer is dan van publieke middelen. 8.4
Reserves en voorzieningen
In deze paragraaf wordt beschreven welke reserves en voorzieningen binnen de stichting aanwezig zijn en welke omvang daarvan als gewenst wordt beschouwd. Indien er sprake is van het overhevelen van gelden tussen reserves en/of voorzieningen, dan wordt een dergelijke stelselwijziging hier toegelicht. De stichting kent de volgende reserves: een algemene reserve uit publieke middelen en een bestemmingsreserve uit private middelen. Beleid over de gewenste omvang en samenstelling van de reserves zal nog worden ontwikkeld. In het rapport ‘Financieel beleid van onderwijsinstellingen’ van de Commissie Don (2008) worden vanuit de overheid wel enige richtlijnen gepresenteerd (waarvan overigens beargumenteerd kan worden afgeweken). In paragraaf 8.5 wordt de financiële positie van De Brouwerij met deze richtlijnen vergeleken. 8.4.1 Algemene reserve (uit publieke middelen) Algemene reserves betreffen het vrije gedeelte van het eigen vermogen. Het heeft geen specifieke bestemming en dient ook niet ter dekking van toekomstige concrete verplichtingen en kan dus naar eigen inzichten van het bestuur aan de doelen van de organisatie worden besteed. Deze algemene reserve uit publieke middelen kent ultimo 2013 een stand van € 2.364.543,-. Voor het opvangen van schommelingen in het exploitatieresultaat is het noodzakelijk dat de stichting, zowel op organisatie- als op locatieniveau, de beschikking heeft over algemene reserves. Een specificatie van de reserves per kostenplaats is als bijlage in de jaarrekening 2013 opgenomen. In 2014 worden aanwezige risico’s geïnventariseerd en beoordeeld. Vanwege het ontbreken van een dergelijke risico-inventarisatie en risicoanalyse op dit moment, kan nu slechts op hoofdlijnen worden bepaald in welke mate de huidige omvang van deze reserve als toereikend kan worden beschouwd. 8.4.2 Bestemmingsreserve (uit private middelen) Private middelen worden conform de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving onder de titel ‘bestemmingsreserves uit private middelen’ in de jaarrekening verwerkt. In 2009 is een schenking van de Stichting Heldring Stichtingen ontvangen van € 225.000,-. Dit bedrag is administratief als privaat vermogen geadministreerd. Deze gelden kunnen naar eigen inzicht door het bestuur worden besteed. In 2013 is een evenredig deel van de totale rentebaten aan dit private vermogen toegevoegd. Deze bestemmingsreserve uit private middelen kent ultimo 2013 een stand van € 237.135,-.
8.4.3 Voorzieningen De stichting kent drie voorzieningen: de voorzieningen jubileumgratificaties, de voorziening wachtgeld/uitkeringen en de voorziening groot onderhoud gebouwen (voor het schoolgebouw Vluchtheuvellaan 4 te Zetten, de sporthal aan de Vluchtheuvellaan 2 te Zetten en de dependance aan de Vluchtheuvellaan 7 te Zetten). Deze voorzieningen worden hierna kort toegelicht.
Jaarrekening Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij 2013
29
8.4.4 Voorziening jubileumgratificaties Overeenkomstig de CAO-PO hebben werknemers met een 25-jarig en een 40-jarig dienstverband bij de overheid recht op een jubileumgratificatie. Voor deze verplichtingen is door de stichting een voorziening opgebouwd. Het saldo van deze voorziening wordt afgestemd op de feitelijke personeelsbezetting aan het einde van het kalenderjaar. Voor het jaar 2013 is een bedrag € 6.019 en is een bedrag van € 1.570 onttrokken van de voorziening. Het saldo van deze voorziening aan het einde van 2013 bedraagt € 106.703, 8.4.5
Voorziening wachtgeld/uitkeringen
De Stichting Participatiefonds zorgt voor de verdeling van het financiële risico dat schoolbesturen in het primair onderwijs lopen als ze een dienstverband beëindigen. Alle schoolbesturen in het primair onderwijs betalen hier premie voor. Het fonds betaalt de uitkeringskosten van werkzoekend onderwijspersoneel als een schoolbestuur heeft voldaan aan de voorwaarden die in het reglement staan vermeld. Voor schoolbesturen is dit een financiële prikkel om een zorgvuldig personeelsbeleid te voeren. De Brouwerij heeft voor een aantal personeelsleden niet volledig aan de voorwaarden voldaan. De komende jaren is De Brouwerij verantwoordelijk voor de uitkeringskosten van een aantal personen, tenzij deze ex-werknemers weer een betaalde baan aanvaarden. Dat is de reden waarom er in 2013 een voorziening wachtgeld/uitkeringen is gevormd. Het saldo van deze voorziening aan het einde van 2013 bedraagt € 270.014. 8.4.6 Voorziening groot onderhoud gebouwen In Ede en Oosterbeek worden de gebouwen gehuurd. De vestiging in Zetten is juridisch eigendom; het economisch eigendom van het schoolgebouw berust bij de gemeente Overbetuwe. Gevolg hiervan is dat het bestuur en de gemeente volgens een vastgestelde verdeling de verantwoordelijkheid voor het groot onderhoud dragen. Voor de sporthal geldt een 50% juridisch eigendom; het economisch eigendom berust eveneens bij de gemeente Overbetuwe. De dependance van de school aan de Vluchtheuvellaan te Zetten wordt zonder huurpenningen via een eeuwigdurende erfpachtconstructie van de O.G. Heldringstichting gebruikt. Voor deze drie gebouwen zijn door drie externe bureaus meerjaren onderhoudsplannen gemaakt, die alle een looptijd hebben van 10 jaar – 20 jaar. De dotatie aan de voorziening groot onderhoud bedraagt in 2013 € 17.000,-. Het saldo van de voorziening groot onderhoud bedraagt ultimo 2013 € 177.979,-. In de loop van 2014-2015 worden in verband met de overheveling buitenonderhoud en aanpassing gebouwen van gemeenten naar schoolbesturen met ingang van 1 januari 2015 de meerjaren onderhoudsplannen geactualiseerd. Een berekening van verwachte onderhoudskosten voor de periode 2012 -2030 zal duidelijk moeten maken in welke mate het huidige saldo van de voorziening en de actuele opbouw daarvan toereikend zijn. Via de huidige plannen is vooralsnog de beste schatting van de kosten van groot onderhoud verkregen. 8.5
Financiële kengetallen & financiële continuïteit & benchmark
De financiële gezondheid van een organisatie wordt veelal uitgedrukt in kengetallen. Hierna worden vier veelvuldig gebruikte financiële kengetallen gepresenteerd, namelijk de solvabiliteit, de liquiditeit, de rentabiliteit en de kapitalisatiefactor. Naast de absolute omvang van het huidige moment wordt ook de ontwikkeling van het kengetal binnen de stichting over de afgelopen vijf jaren gepresenteerd. Bij het beoordelen van de financiële positie staan twee begrippen centraal, namelijk vermogensbeheer en budgetbeheer. De kengetallen ‘solvabiliteit’ en ‘kapitalisatiefactor’ geven een indicatie van het vermogensbeheer. De kengetallen ‘liquiditeit’ en ‘rentabiliteit’ geven een indicatie van het budgetbeheer. Daar waar mogelijk wordt een vergelijking gemaakt met landelijke gemiddelden. De Brouwerij heeft (nog) geen streefwaarden voor de financiële kengetallen vastgesteld.
Jaarrekening Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij 2013
30
Kengetallen Samenvattend gelden eind 2013 voor De Brouwerij de volgende kengetallen: Risico aanwezig volgens inspectie van het onderwijs
2013
2012
Aanbeveling commissie Don
Solvabiliteit (definitie 2)
78,4%
78,9%
ondergrens van 30%
kleiner dan 30%
Liquiditeit
3,9
3,8
tussen 0,5 en 1,5
kleiner dan 1
Rentabiliteit
0,1%
4,6%
bovengrens van 5%
laatste 3 jaar negatief
Kapitalisatiefactor
46,0%
39,8%
tussen 35 - 60 %
*) exclusief het kengetal liquiditeit, aangezien dit geen % betreft is dit kengetal in deze grafiek niet opgenomen.
8.5.1 Vermogensbeheer - Solvabiliteit De solvabiliteit geeft de verhouding tussen het eigen en vreemd vermogen aan en verschaft inzicht in de financieringsopbouw. De solvabiliteit geeft ook aan in hoeverre de instelling op langere termijn aan haar verplichtingen kan voldoen. Definitie: Eigen vermogen en voorzieningen gedeeld door het totale vermogen
Jaarrekening Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij 2013
31
Kengetal 2013:
78,4%
Kengetal 2012:
78,9%
Kengetal 2011:
76,4%
Kengetal 2010:
73,2%
Kengetal 2009:
78,0%
De definitie van de solvabiliteit geeft aan dat 78,4% van het totale vermogen uit eigen vermogen ofwel reserves en voorzieningen bestaat, hetgeen inhoudt dat slechts 21,6% van het totale vermogen gefinancierd wordt met vreemd vermogen Volgens de onderwijsinspectie is de ondergrens 30%, de bovengrens is niet van toepassing. Hieruit kan worden geconcludeerd dat de vermogenspositie van de stichting goed is. De stichting is in staat om aan haar verplichtingen op langere termijn te kunnen voldoen. Uit “De staat van het onderwijs, onderwijsverslag 2011/2012” Inspectie van het Onderwijs, blijkt een landelijk gemiddelde van 66%. 8.5.2 Vermogensbeheer - Kapitalisatiefactor De kapitalisatiefactor geeft een indicatie hoe ‘rijk’ een schoolbestuur is, dit om te signaleren of onderwijsinstellingen misschien een deel van hun kapitaal niet of inefficiënt benutten voor de vervulling van hun taken. Definitie: De activazijde van de balans minus de materiële vaste activa betreffende gebouwen en terreinen gedeeld door de totale baten (inclusief financiële baten). Kengetal 2013:
46,0%
Kengetal 2012:
39,8%
Kengetal 2011:
35,2%
Kengetal 2010:
37,8%
Kengetal 2009:
39,6%
Volgens de Signaleringsgrens Commissie Don geldt voor grote instellingen 35% en kleine instellingen 60%. Op basis van de jaarlijkse baten wordt De Brouwerij in 2013 als grote organisatie beschouwd. Voor een organisatie met die grootte geldt een signaleringsgrens van 35%. De kapitalisatiefactor bevindt zich voor De Brouwerij op een hoger dan gemiddeld niveau. Uit “De staat van het onderwijs, onderwijsverslag 2011/2012” Inspectie van het Onderwijs, is geen gemiddelde bekend.
8.5.3 Budgetbeheer - Liquiditeit De liquiditeit geeft aan in hoeverre de instelling op korte termijn aan haar verplichtingen kan voldoen. Definitie: De verhouding tussen de vlottende activa (som van liquide middelen, vorderingen en voorraden) en de kortlopende schulden. Kengetal 2013:
3,9
Kengetal 2012:
3,8
Kengetal 2011:
3,1
Kengetal 2010:
2,8
Kengetal 2009:
3,2
Jaarrekening Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij 2013
32
Volgens de onderwijsinspectie geldt een ondergrens van 1. De liquiditeitsratio geeft aan dat 3,9 keer kan worden voldaan aan de uitstaande kortlopende schulden, bestaande uit kortlopende verplichtingen aan kredietinstellingen, crediteuren, nog te betalen posten en de overlopende passiva. De liquiditeitspositie van de stichting is hierdoor goed te noemen. Uit “De staat van het onderwijs, onderwijsverslag 2011/2012” Inspectie van het Onderwijs, blijkt een landelijk gemiddelde van 2,25. 8.5.4 Budgetbeheer - Rentabiliteit De rentabiliteit geeft aan of er sprake is van een positief dan wel negatief bedrijfsresultaat in relatie tot de totale baten. Definitie: Resultaat gedeeld door de totale baten (inclusief financiële baten). Kengetal 2013:
0,1%
Kengetal 2012:
4,6%
Kengetal 2011:
0,4%
Kengetal 2010:
-2,1%
Kengetal 2009:
4,0%
De onderwijsinspectie hanteert thans een ondergrens van break-even. De rentabiliteit geeft aan hoeveel procent van de totale opbrengsten omgezet wordt in het uiteindelijke resultaat. Uit “De staat van het onderwijs, onderwijsverslag 2011/2012”, Inspectie van het Onderwijs, blijkt een landelijk gemiddelde van 0,1%.
8.5.5
Enkele andere relevante kengetallen zijn
Omschrijving kengetal
2010
2011
2012
2013
Salariskosten per leerling
€ 16.325,-
€ 16.934,-
€ 15.733,-
€ 16.422,-
Personele lasten per leerling
€ 17.903,-
€ 17.698,-
€ 16.795,-
€ 18.618,-
Salariskosten als % van totale kosten
75,8%
78,9%
74,6 %
72,8 %
Personele kosten als % van de totale kosten
88,5%
82,5%
80,0%
82,0%
Afschrijvingskosten als % van de totale kosten
1,4%
1,5%
1,70%
1,70%
Huisvestingskosten als % van de totale kosten
8,1%
7,1%
9,0%
7,2%
Overige kosten als % van de totale kosten
7,4%
8,9%
9,7%
8,7%
8.6
Investeringen en afschrijvingen
Het beleid van de stichting is gericht op het met eigen middelen financieren van investeringen waarvoor geen subsidie van derden wordt ontvangen. Gezien de omvang van de liquide middelen is er ook geen reden voor het aantrekken van vreemd vermogen. Op investeringen wordt lineair afgeschreven gedurende de economische levensduur. De investeringen in 2013 van € 39.434 zijn dan ook met eigen middelen gefinancierd.
Jaarrekening Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij 2013
33
9 Continuïteitsparagraaf In de brief van 20 december 2013 van Ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is aangekondigd dat als onderdeel van het aantal maatregelen gericht op de versterking van de bestuurskracht in het onderwijs de Regeling jaarverslaggeving onderwijs (RJO) uitgebreid wordt met een voorschrift dat voorziet in de opname in het jaarverslag van een zogeheten Continuïteitsparagraaf. Iedere belanghebbende of belangstellende kan kennis nemen van het gevoerde en te voeren beleid. Er wordt zicht geboden op het verwachte exploitatieresultaat in de komende jaren en de ontwikkeling van de vermogenspositie. Onderstaande gegevens zijn gebaseerd op de meerjarenbegroting 2014-2019 van De Brouwerij. Deze is opgesteld in december 2013. Kengetallen Realisatie 2013
Begroting 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
Personele bezetting in FTE per 31-12 - Management / Directie
4
4
4
4
- Onderwijzend personeel
58
51
50
49
- Overige medewerkers
38
36
35
34
Leerling aantallen
364
344
338
328
De meerjarenbegroting is gebaseerd op een daling van het leerlingenaantal de komende drie jaar. Om de daling van het leerlingenaantal op te vangen zal de formatie van het onderwijzend personeel en de overige medewerkers afnemen. In de loop van 2014 gaat het om 9 fte, in 2015 om 2 fte en in 2016 om 2 fte. De directieformatie blijft gelijk. Balans Realisatie 31-12-2013
Prognose 31-12-2014
Prognose 31-12-2015
Prognose 31-12-2016
Materiële vaste activa
631.053
540.172
448.925
357.678
Totaal vaste activa
631.053
540.172
448.925
357.678
Totaal vlottende activa
3.397.277
3.123.937
3.174.507
2.554.954
Totaal activa
4.028.330
3.664.109
3.623.432
2.912.632
Realisatie 31-12-2013
Prognose 31-12-2014
Prognose 31-12-2015
Prognose 31-12-2016
2.364.543
2.381.932
2.356.282
2.328.451
237.135
237.135
239.135
241.135
2.601.678
2.619.067
2.595.417
2.569.586
Voorzieningen
554.696
295.042
278.015
268.046
Kortlopende schulden
871.955
750.000
750.000
750.000
4.028.330
3.664.109
3.623.432
2.912.632
Activa
Passiva
Algemene reserve Bestemmingsfonds privaat Totaal Eigen vermogen
Totaal passiva
Aan de activazijde zal de omvang van de materiële vaste activa afnemen, omdat de afschrijvingskosten de komende jaren veel hoger zijn dan de te verwachte investeringen. De omvang van de vlottende activa is als sluitpost berekend en zal de komende jaren ook afnemen.
Jaarrekening Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij 2013
34
Aan de passivazijde zal de omvang van het eigen vermogen door verwachte negatieve exploitatieresultaten toenemen. De omvang van de voorzieningen zal ook afnemen. Dit wordt met name veroorzaakt door grote onttrekkingen aan de voorziening wachtgeld/uitkeringen. De omvang van de kortlopende schulden is geschat obv de te verwachte betalingen aan loonheffingen, premies sociale verzekeringen, pensioenpremies, vakantiegeld en overige crediteuren.
Staat van baten en lasten Realisatie 2013
Begroting 2013
Begroting 2014
Begroting 2015
Begroting 2016
7.860.112
7.246.595
7.203.061
7.120.848
6.629.534
29.230
28.737
27.800
25.020
23.769
Baten Rijksbijdragen OCenW Overige overheidsbijdragen Overige baten Totaal baten
736.593
624.200
769.034
664.557
758.373
8.625.935
7.899.532
7.999.895
7.810.425
7.411.676
Lasten Personele lasten*
7.128.236
6.407.428
6.555.918
6.491.028
6.152.989
Afschrijvingen
142.866
186.499
130.881
131.247
131.247
Huisvestingslasten
623.213
713.500
643.000
645.916
644.624
Overige instellingslasten
747.808
605.400
691.026
584.400
524.750
8.624.735
7.912.827
8.020.825
7.852.591
7.453.610
-16.188
-13.295
-20.930
-42.166
-41.934
Financiële baten en lasten
27.803
18.450
20.930
18.516
16.103
Nettoresultaat
11.615
5.155
0
-23.650
-25.831
Totaal lasten
Saldo baten en lasten
* is inclusief taakstelling
Risicoparagraaf 1. Er is sprake van een wijziging in de (omvang van de) leerlingenpopulatie. Er zijn veranderingen waarneembaar in de werkwijzen van klinieken, waardoor het aantal leerlingen sterker fluctueert en in omvang afneemt. Voorbeelden hiervan zijn de sluiting van Karakter in Zetten en Nijmegen, de verhuizing van het klinische deel van Karakter Oosterbeek naar Ede, minder aanmeldingen vanuit Jeugdzorg+, een kortere verblijfsduur en een toenemende ambulantisering. Gelijktijdig komen door de veranderingen soms ook andere doelgroepen leerlingen op De Brouwerij. De schaalgrootte van De Brouwerij neemt af, schaalvoordelen kunnen moeilijker worden gerealiseerd en het realiseren van continuïteit van de organisatie vraagt veel aandacht. Afstemmingsoverleg met de afzonderlijke klinieken over leerlingenstromen, SLA’s en huisvesting vragen permanent aandacht. 2. Bij de OGH is sprake van 151 gegarandeerd aantal ‘bedden’; structurele onderbezetting brengt als risico dat de bekostiging voor de onbezette capaciteit op termijn van overheidswege op een lager niveau kan worden bepaald. 3. Het aantal leerlingen op de locatie Ede is per 1-10-2013 fors lager dan voorheen. Deze kleinschaligheid schept een forse onderbezetting. Als de bezettingsgraad van de locatie vanuit een toestroom van Karakter niet verbetert, dan komt de continuïteit en daarmee de toekomst van deze locatie in gevaar.
Jaarrekening Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij 2013
35
4. De LGF-bekostiging eindigt in zijn geheel per 1-8-2016, waardoor de belangrijkste baten voor de dienst ambulante begeleiding komen te vervallen. Ondanks het voortzetten van een deel van de aanwezige dienstverlening, vervalt een zeer groot gedeelte van de bekostiging en lijkt het af laten vloeien van een deel van het personeel onontkoombaar. 6. De omvang van de LGF-bekostiging voor de komende (beperkte) periode is bepaald op basis van ervaringsgegevens; vanwege Passend Onderwijs is het aantal ‘rugzakjes’ slechts bij benadering te bepalen. 7. Het is onduidelijk in welke mate de dienst ambulante begeleiding zich kan doorontwikkelen tot een expertisecentrum voor speciaal onderwijs in de regio. Ook de samenwerking met partners in de regio zal zich moeten bewijzen en afhankelijk van de samenwerking en afspraken kunnen leiden tot meer of minder baten en lasten. 5. Een structurele daling van het verwachte aantal leerlingen heeft een identiek effect; het opstellen van een bestuurlijk formatieplan met meerdere scenario’s maakt het mogelijk de voorbereidingen hierop tijdig te starten. 8. Op het snijvlak van onderwijs, zorg, justitie en arbeid zijn meerdere kansen aanwezig De Brouwerij als unieke instelling te presenteren. Nu nog in beperkte mate zijn hiervoor baten (bijvoorbeeld ESF) in de exploitatiebegroting opgenomen (vanaf 2014 jaarlijks € 50.000,-), echter deze kansen moeten wel worden benut. 9. De kosten van de uitvoering van een reorganisatie en mobiliteit zijn slechts bij benadering bepaald en zijn sterk afhankelijk van de exacte uitvoering. Conclusies en risico’s a. De continuïteit op korte termijn kan voldoende worden gegarandeerd. Voor 2014 is sprake van een sluitende begroting. b. Voor de langere termijn (vanaf 1-8-2015) is sprake van een toenemend fors tekort, dat wordt veroorzaakt door het wegvallen van de LGF-bekostiging, een afnemend aantal leerlingen en het verdwijnen van de gelden van het REC. Bij ongewijzigd beleid kan de continuïteit van de organisatie op langere termijn niet worden gegarandeerd. c. Door het opstellen van een bestuursformatieplan (een strategische personeelsplanning) brengt De Brouwerij in beeld welke toekomstige formatie-omvang noodzakelijk en wenselijk is, passend binnen de kaders van de financiële mogelijkheden zoals in de begroting weergegeven. d. Het doorontwikkelen van taakbeleid is essentieel en is ondersteunend ten aanzien van het bepalen van de wenselijke en noodzakelijk omvang van de formatie. e. De Brouwerij voert een reorganisatie door, waardoor de omvang van de formatie wordt aangepast aan de toekomstige betaalbaarheid daarvan. f. Indien ontslagen noodzakelijk zijn, dan is het vigerende ontslagbeleid daarbij leidend. g. De Brouwerij onderzoekt in het voorjaar 2014 of het voeren van DGO met de vakcentrales en het opstellen van een Sociaal Plan noodzakelijk zijn. h. De Brouwerij doet onderzoek naar het bieden van continuïteit op langere termijn door samenwerking met (keten-)partners. i. De Brouwerij investeert blijvend in de relaties met de klinieken en stuurt op SLA’s, waardoor de continuïteit op langere termijn wordt ondersteund. j. De Brouwerij positioneert zich als expert op het snijvlak van onderwijs, zorg, justitie en arbeid, waardoor de continuïteit op langere termijn wordt ondersteund. Het bieden van continuïteit aan de organisatie op langere termijn is voor de directeur/bestuurder een belangrijk onderwerp, waarbij advisering vanuit de Raad van Toezicht aan de directeur/bestuurder een vanzelfsprekendheid is.
Jaarrekening Scholengemeenschap (V)SO De Brouwerij 2013
36
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
JAARREKENING
Versie: Definitief
37
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING VAN ACTIVA, PASSIVA EN RESULTAATBEPALING Algemeen De grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn conform de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW en de stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving, die uitgegeven is door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze bepalingen zijn van toepassing op grond van de Regeling Jaarverslaggeving Onderwijs. De jaarrekening is opgesteld in euro’s. Activa en passiva (met uitzondering van het groepsvermogen) worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. In de balans, de staat van baten en lasten en het kasstroomoverzicht zijn referenties opgenomen. Met deze referenties wordt verwezen naar de toelichting. Voor zover noodzakelijk worden op de vorderingen voorzieningen getroffen voor verwachte oninbaarheid. Vergelijking met voorgaand jaar De grondslagen voor waardering van activa, passiva en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van voorgaand jaar. Schattingen Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat de leiding van de instelling over verschillende zaken zich een oordeel vormt, en dat de leiding schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Indien het voor het geven van het in art. 2:362 lid 1 BW vereiste inzicht noodzakelijk is, is de aard van deze oordelen en schattingen inclusief de bijbehorende veronderstellingen opgenomen bij de toelichting op de betreffende jaarrekeningposten. Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs plus bijkomende kosten of de vervaardigingsprijs, verminderd met de afschrijvingen. De afschrijvingen vinden lineair en naar tijdsgelang plaats op basis van de verwachte toekomstige gebruiksduur. Er wordt rekening gehouden met de bijzondere waardeverminderingen die op balansdatum worden verwacht. Onderstaand worden de afschrijvingstermijnen per categorie weergegeven. Tevens zijn de activeringsgrenzen vermeld. Categorie
afschrijvingstermijn in maanden
afschrijvingspercentage per jaar
activeringsgrens in €
Gebouwen
Gebouw
480
2,5
500
Installaties
Installaties
120
10
500
Kantoormeubilair en schoolmeubilair
Bureau's Stoelen Kasten Tafels Docentensets Leerlingensets Schoolborden Garderobe
180 180 180 180 180 180 180 180
7 7 7 7 7 7 7 7
500 500 500 500 500 500 500 500
Versie: Definitief
38
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
ICT
Servers Netwerk Computers Printers Digitaal schoobord Telefooncentrale
84 120 36 36 60 120
14 10 33 33 20 10
500 500 500 500 500 500
Leermiddelen
Methoden Spel- en sportmat.
72 72
13 13
500 500
De gebouwen en terreinen worden opgenomen indien sprake is van economisch eigendom. Hiervan is bijvoorbeeld sprake in het geval van eigen investeringen of van doordecentralisatie van de huisvesting. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Voor de toekomstige kosten van groot onderhoud aan de bedrijfsgebouwen is een voorziening voor groot onderhoud gevormd. De toevoeging aan de voorziening wordt bepaald op basis van het geschatte bedrag van het onderhoud en de periode die telkens tussen de werkzaamheden van groot onderhoud verloopt. Vlottende activa Vorderingen Vorderingen worden bij eerste verwerking gewaardeerd tegen de reële waarde van de tegenprestatie. Als de ontvangst van de vordering is uitgesteld op grond van een verlengde overeengekomen betalingstermijn wordt de reële waarde bepaald aan de hand van de contante waarde van de verwachte ontvangsten. Voorzieningen wegens oninbaarheid dienen in mindering te worden gebracht op de boekwaarde van de vordering. Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden. Eigen vermogen Het eigen vermogen bestaat uit algemene reserves en bestemmingsreserves. Hierin is tevens een segmentatie opgenomen naar publieke en private middelen. De bestemmingsreserves zijn reserves met een beperktere bestedingsmogelijkheid, welke door het bestuur is aangebracht. Voorzieningen Algemeen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan, waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld. Voor uitgaven voor groot onderhoud wordt een voorziening gevormd om deze lasten gelijkmatig te verdelen over een aantal boekjaren. Voorzieningen worden onderscheiden naar aard en doel. Toevoegingen aan de voorzieningen vinden plaats door dotaties ten laste van de staat van baten en lasten. De onttrekkingen vinden rechtstreeks plaats ten laste van de betreffende voorziening. Voorziening jubilea
Versie: Definitief
39
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
De voorziening jubilea wordt opgenomen tegen de contante waarde van de verwachte uitkeringen gedurende het dienstverband. Bij de berekening van de voorziening wordt onder meer rekening gehouden met verwachte salarisstijgingen en de blijfkans. Overige voorzieningen De overige voorzieningen worden opgenomen tegen nominale waarde van de voor de afwikkeling van de voorziening naar verwachting noodzakelijke uitgaven. Leasing Operationele leasing Bij de stichting kunnen er leasecontracten bestaan waarbij een groot deel van de voor- en nadelen die aan de eigendom verbonden zijn, niet bij de stichting ligt. Deze leasecontracten worden verantwoord als operationele leasing. Verplichtingen uit hoofde van operationele leasing worden, rekening houdend met ontvangen vergoedingen van de lessor, op lineaire basis verwerkt in de staat van baten en lasten over de looptijd van het contract. Kortlopende schulden De overlopende passiva betreffen de vooruitontvangen bedragen die aan opvolgende perioden worden toegerekend en/of nog te betalen bedragen, voor zover ze niet onder de andere kortlopende schulden zijn te plaatsen. Baten en lasten Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de baten en lasten over het verslagjaar, met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde waarderingsgrondslagen. Per school worden de baten en lasten toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Lasten en risico's die hun oorsprong vinden vóór het einde van het verslagjaar, zijn in acht genomen als zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Het resultaat van de staat van baten en lasten wordt toegevoegd aan de (bestemde) reserve(s) die door het bestuur is/ zijn bepaald. Rijksbijdragen worden als baten verantwoord in de staat van baten en lasten in het jaar waarop de toekenning betrekking heeft. Overheidssubsidies Exploitatiesubsidies worden als bate verantwoord in de staat van baten en lasten in het jaar waarin de gesubsidieerde kosten zijn gemaakt of opbrengsten zijn gederfd, of wanneer een gesubsidieerd exploitatietekort zich heeft voorgedaan. De baten worden verantwoord als het waarschijnlijk is dat deze worden ontvangen en de stichting de condities voor ontvangst kan aantonen. Afschrijvingen op materiële vaste activa Materiële vaste activa worden vanaf het moment van ingebruikneming afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur van het actief. Over terreinen en vastgoedbeleggingen wordt niet afgeschreven. Indien een schattingswijziging plaatsvindt van de economische levensduur, dan worden de toekomstige afschrijvingen aangepast. Personeelsbeloningen Lonen, salarissen en sociale lasten worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de staat van baten en lasten voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. De stichting heeft de toegezegd-pensioenregeling bij het bedrijfstakpensioenfonds in de jaarrekening verwerkt als verplichtingenbenadering.
Versie: Definitief
40
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
Voor toegezegde-bijdrageregelingen betaalt de instelling op verplichte, contractuele of vrijwillige basis premies aan pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Behalve de betaling van premies heeft de instelling geen verdere verplichtingen uit hoofde van deze pensioenregelingen. De premies worden verantwoord als personeelskosten als deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Financiële baten en lasten Rentebaten en rentelasten Rentebaten en rentelasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de betreffende activa en passiva. Bij de verwerking van de rentelasten wordt rekening gehouden met de verantwoorde transactiekosten op de ontvangen leningen. Toelichting kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. Bij de indirecte methode wordt het resultaat als basis genomen. Dit overzicht geeft weer waaraan de in de verslagperiode beschikbaar gekomen gelden zijn besteed. In samenhang met de balans en de staat van baten en lasten moet het kasstroomoverzicht bijdragen aan het inzicht in de financiering, de liquiditeit, de solvabiliteit en het vermogen van de instelling om geldstromen te genereren.
Versie: Definitief
41
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
BALANS PER 31 DECEMBER 2013, VERGELIJKENDE CIJFERS PER 31 DECEMBER 2012 (na verwerking resultaatbestemming)
1
Activa
31-12-2013 €
31-12-2012 €
€
€
VASTE ACTIVA 1.2
Materiële vaste activa
1.2.1
Gebouwen en terreinen
51.167
53.308
1.2.2
Inventaris en apparatuur
478.910
560.987
1.2.3.1
Leermiddelen (PO)
100.624
115.606
1.2.3.2
Overige materiële vaste activa
352
TOTAAL VASTE ACTIVA
4.584 631.053
734.485
631.053
734.485
VLOTTENDE ACTIVA 1.5
Vorderingen
1.5.2
OCW
66.160
199.771
1.5.6
Overige overheden
29.230
230.499
1.5.7
Overige vorderingen
174.448
62.314
1.5.8
Overlopende activa
116.831
1.7
85.705 386.669
578.289
Liquide middelen
3.010.608
2.304.980
TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA
3.397.277
2.883.269
TOTAAL ACTIVA
4.028.330
3.617.754
Versie: Definitief
42
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
2
Passiva
31-12-2013 €
31-12-2012 €
€
€
VERMOGEN 2.1
Eigen vermogen
2.1.1
Algemene reserve
2.1.3
Bestemmingsreserves (privaat)
2.364.543
2.355.447
237.135
234.616 2.601.678
2.2
Voorzieningen
2.2.1
Personeelsvoorzieningen
376.717
2.2.3
Overige voorzieningen
177.979
2.590.063
102.254 160.979 554.696
263.233
2.4
Kortlopende schulden
2.4.3
Crediteuren
109.561
98.965
2.4.7
Belastingen en premies sociale verzekeringen
318.143
320.356
2.4.8
Schulden terzake pensioenen
85.931
83.737
2.4.9
Overige kortlopende schulden
155.200
34.014
2.4.10
Overlopende passiva
203.121
227.386
TOTAAL PASSIVA
Versie: Definitief
871.956
764.458
4.028.330
3.617.754
43
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2013, VERGELIJKENDE CIJFERS 2012
2013 € 3
Baten
3.1
Rijksbijdragen OCW
3.2
Overige overheids-bijdragen en -subsidies Overige baten
3.5
7.860.112
Lasten
4.1
Personeelslasten
4.2
Afschrijvingen op materiële vaste activa Huisvestingslasten Overige lasten
4.3 4.4
Totaal lasten
2012
€
7.246.595
€ 8.024.940
29.230
28.737
29.427
624.200
851.809
8.625.935
€
7.899.532
8.906.176
7.128.236
6.407.428
6.793.303
142.866 623.213
186.499 713.500
143.200 767.672
747.808
605.400
829.266
8.642.123
7.912.827
8.533.441
-16.188
-13.295
372.735
Financiële baten en lasten
27.803
18.450
37.434
Resultaat *
11.615
5.155
410.169
Nettoresultaat *
11.615
5.155
410.169
Saldo baten en lasten *
5
€
736.593
Totaal baten
4
Begroot 2013 €
* (-/- is negatief)
Versie: Definitief
44
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
KASSTROOMOVERZICHT 2013, VERGELIJKENDE CIJFERS 2012
2013 €
2012 €
€
€
Kasstroom uit operationele activiteiten Saldo baten en lasten
-16.188
372.735
Aanpassingen voor: - Afschrijvingen - Mutaties voorzieningen
142.866 291.463
143.200 20.025
Veranderingen in vlottende middelen: - Vorderingen - Kortlopende schulden
191.620 107.498
-280.254 15.109 733.447
Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest Betaalde interest
-101.920
29.160 -1.357
39.279 -1.845 27.803 745.062
Totaal kasstroom uit operationele activiteiten
37.434 308.249
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Overige investeringen in financiële vaste activa
-39.434 -
-76.533 55.000
Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten
-39.434 -39.434
-21.533 -21.533
Mutatie liquide middelen
705.628
286.716
Het verloop van de geldmiddelen is als volgt: € Stand liquide middelen per 1-1 Mutatie boekjaar liquide middelen Stand liquide middelen per 31-12
Versie: Definitief
2013 €
€
2.304.980 705.628
2012 € 2.018.261 286.719
3.010.608
2.304.980
45
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
TOELICHTING OP DE ONDERSCHEIDEN POSTEN VAN DE BALANS 1
Activa
1.2
Materiële vaste activa Schoolgebouw(en) De door de stichting beheerde gebouwen zijn juridisch wel, doch economisch geen eigendom van de stichting. Deze gebouwen zijn volledig gesubsidieerd en dienen, wanneer ze niet meer conform de bestemming worden gebruikt, om niet te worden overgedragen aan de gemeente. Uit notariële akten en uit een akte van het kadaster blijkt dat De Brouwerij voor 50% eigenaar is van de aan de Vluchtheuvellaan te Zetten gelegen sporthal. Aangezien de sporthal volledig met behulp van subsidies is gerealiseerd, wordt dit onroerend goed conform RJ 660 niet geactiveerd en op de balans opgenomen.
Aanschaf-
Afschrij-
Boek-
Investe-
Boekwaarde
Afschrij-
Aanschaf-
Afschrij-
Boek-
prijs
vingen
waarde
ringen
desinves-
vingen
prijs
vingen
waarde
1-1-2013
2013
2013
2013
31-12-2013
31-12-2013
31-12-2013
€
€
€
€
€
€
€
teringen 1.2 € 1.2.1.1
Gebouwen
1.2.2.1
Inventaris en apparatuur
1.2.3.1
Leermiddelen
1.2.3.2
Ov. materiële vaste activa Totaal materiële vaste activa
€ 61.117
7.809
53.308
-
-
2.142
61.117
9.950
51.167
1.054.933
493.946
560.987
18.827
-
100.903
1.073.760
594.849
478.910
213.329
97.723
115.606
20.607
-
35.589
233.936
133.312
100.624
25.390
20.806
4.584
-
-
4.232
25.390
25.037
352
1.354.769
620.284
734.485
39.434
-
142.866
1.394.203
763.148
631.053
Vlottende activa 1.5
Vorderingen
1.5.2
OCW
31-12-2013 €
1.5.2.1
Personeel
1.5.2.2
Uitkeringen ziektewet/WIA
63.705 2.455
-
Huur gemeente Renkum Overige
-
2.4.9.4
Netto salarissen
29.427
Overige vorderingen*
230.499
31-12-2013
31-12-2012 €
44.910
€
€
9.451
-
Totaal personeel 1.5.7.12
€
29.230
€ Vervangingsfonds
€ 201.072
29.230
Overige vorderingen
1.5.7.3
31-12-2012 €
Totaal overige overheden
1.5.7
199.771
31-12-2013 €
1.5.6.4
€
66.160
Overige overheden
1.5.6.2
€ 199.771
Totaal OCW
1.5.6
31-12-2012 €
2.515 44.910
129.538
11.966 50.348
Totaal overig
129.538
50.348
Totaal overige vorderingen
174.448
62.314
* Specificatie OGH/subsidie ESF 20121+2013
40.000
SWV Rijn en Gelderse Vallei inzake passend onderwijs
10.859
Belastingdienst/restitutie premie wao-wia 2013
26.881
ROC A12/project plusvoorzieningen
18.000
UWV/ziektewetgelden
14.872
Diversen
Versie: Definitief
18.926 129.538
46
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
1.5.8
Overlopende activa
31-12-2013 €
1.5.8.1
Vooruitbetaalde posten
Nog te ontvangen posten*
1.5.8.5
Rente
€
1.755
€ -
Totaal vooruitbetaalde kosten 1.5.8.3
31-12-2012 €
1.755 108.300
77.371
6.776
8.334
Totaal overige overlopende activa
115.076
85.705
Totaal overlopende activa
116.831
85.705
* Specificatie Agentschap SZW/ESF 2012-2013 Vergoeding detacheringen 1.7
90.000 18.300 108.300
Liquide middelen 31-12-2013 €
1.7.1
Kasmiddelen
1.7.2
Tegoeden op bank- en girorekeningen Totaal liquide middelen
31-12-2012 €
€
€
149
329
3.010.459
2.304.651 3.010.608
2.304.980
De liquide middelen staan ter vrije beschikking van de stichting.
Versie: Definitief
47
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
2
Passiva
2.1
Eigen vermogen
2.1.1
Algemene reserves
2.1.1
2.1.3
2.1.3.1
Stand per
Resultaat
Overige
Stand per
1-1-2013
2013
mutaties
31-12-2013
€
€
€
€
Algemene reserve
2.355.447
9.096
-
2.364.543
Totaal algemene reserve
2.355.447
9.096
-
2.364.543
Bestemmingsreserves (privaat)
Stand per
Resultaat
Overige
Stand per
1-1-2013
2013
mutaties
31-12-2013
€
€
€
€
Algemene reserve privaat
234.616
2.518
-
237.135
Totaal bestemmingsreserves privaat
234.616
2.518
-
237.135
Stand per
Resultaat
Overige
Stand per
1-1-2013
2013
mutaties
31-12-2013
€
€
€ Totaal eigen vermogen
2.2
2.590.063
€
11.614
-
Voorzieningen Stand per
Dotatie
Onttrekking
Vrijval
1-1-2013 2.2.1
Personeelsvoorzieningen
2.2.1.5
Voorziening Jubileum
2.2.1.4
Rente mutatie
Stand per
Kortlopende
(bij contante
31-12-2013
deel
deel
< 1 jaar
> 1 jaar
€
€
waarde) €
€
€
€
€
€
Langlopende
102.254
6.019
1.570
-
106.703
8.360
Voorziening wachtgeld/uitkeringen
-
270.014
-
-
270.014
252.626
17.388
Totaal personeelsvoorzieningen
102.254
276.033
1.570
-
376.717
260.986
115.731
Stand per
Dotatie
Onttrekking
Vrijval
1-1-2013 2.2.3
Overige voorzieningen
2.2.3.1
Voorziening Onderhoud
160.979
17.000
-
-
Totaal overige voorzieningen
160.979
17.000
-
-
-
Stand per
€
€
Stand per
Kortlopende
(bij contante
31-12-2013
deel
deel
< 1 jaar
> 1 jaar
€
€
Dotatie
€
Onttrekking
€
Vrijval
1-1-2013
€
-
Totaal voorzieningen
2.4
Kortlopende schulden
2.4.3
Crediteuren
263.233
€ 293.033
€
20.576
157.403
177.979
20.576
157.403
Rente mutatie
Stand per
Kortlopende
(bij contante
31-12-2013
deel
deel
< 1 jaar
> 1 jaar
€
€
€ 1.570
€ -
Crediteuren Totaal Crediteuren
Versie: Definitief
€ -
554.696
31-12-2013 €
Langlopende
177.979
waarde) €
98.343
Rente mutatie
waarde) €
2.4.3
2.601.678
281.562
Langlopende
273.134
31-12-2012 €
109.561
€
€
98.965 109.561
98.965
48
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
2.4.7
Belastingen en premies sociale verzekeringen
31-12-2013 €
2.4.7.1
Loonheffing
2.4.7.3
Premies sociale verzekeringen
275.954
Schulden terzake pensioenen
Schulden terzake van pensioenen
40.109
Netto salarissen Overige schulden*
€
€
83.737 85.931
83.737
31-12-2013 €
2.4.9.8
31-12-2012 €
85.931
Overige kortlopende schulden
2.4.9.4
320.356
31-12-2013
Totaal schulden terzake van pensioenen
2.4.9
€
318.143
€ 2.4.8
€ 280.247
42.189
Totaal belastingen en premies sociale verzekeringen
2.4.8
31-12-2012 €
31-12-2012 €
€
€
18.137
-
137.063
34.014
Totaal Overige
155.200
34.014
Totaal overige kortlopende schulden
155.200
34.014
* Specificatie Afrekening dienst Ambulante Begeleiding
58.248
Energiekosten
40.000
De Onderwijsspecialisten
18.960
Diversen
2.4.10
19.855 137.063
Overlopende passiva
31-12-2013 €
2.4.10.1
Vooruitontvangen subsidies OCW geoormerkt
2.4.10.3
Vakantiegeld
2.4.10.11
Overige overlopende passiva Totaal overlopende passiva
Versie: Definitief
31-12-2012 €
€
€
-
26.056
199.019
201.330
4.102
203.121
227.386
49
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
Verantwoording Regeling OCW-subsidies G2-B Doorlopend tot in een volgend verslagjaar Omschrijving
Toewijzing Kenmerk
Bedrag van de
Saldo
Ontvangen t/m
Lasten in
Totale kosten
Saldo nog te be-
toewijzing
1-1-2013
2013
2013
31-12-2013
steden ultimo 2013
Datum €
Smal experiment passend onderwijs
BEK/BPR2011/37907M
18-08-2011 Totaal
Versie: Definitief
€
€
€
€
€
30.000
26.056
30.000
26.056
30.000
-
30.000
26.056
30.000
26.056
30.000
-
50
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
TOELICHTING OP DE ONDERSCHEIDEN POSTEN VAN DE STAAT VAN BATEN EN LASTEN 3
Baten
3.1
Rijksbijdragen
2013 €
3.1.1.1
Rijksbijdrage OCW
Geoormerkte subsidies OCW
3.1.2.2
Niet-geoormerkte subsidies OCW
3.2
3.5
2012
€
€
5.898.400 5.987.401
€
6.366.740 5.898.400
6.366.740
26.056
-
2.825
1.846.655
1.348.195
1.655.375
Totaal overige subsidies OCW
1.872.711
1.348.195
1.658.200
Totaal Rijksbijdragen
7.860.112
7.246.595
8.024.940
Overige overheidsbijdragen en subsidies
2013 €
3.2.1.2
€
5.987.401
Totaal Rijksbijdrage OCW 3.1.2.1
Begroting 2013 €
Overige gemeentelijke bijdragen en subsidies
Begroting 2013 €
€
29.230
2012
€
€
28.737
€
29.427
Totaal gemeentelijke bijdragen
29.230
28.737
29.427
Totaal overige overheidsbijdragen en subsidies
29.230
28.737
29.427
Overige baten
2013 €
Begroting 2013 €
€
2012
€
€
3.5.1
Verhuur
291.042
265.500
342.715
3.5.2
Detachering personeel
62.044
100.000
207.597
3.5.5
Ouderbijdragen
15.037
16.000
15.660
3.5.6.2
Overige*
368.470
242.700
285.837
Totaal overige baten
736.593
624.200
€
851.809
*Specificatie Overige overige baten: Overige personeelsgebonden opbrengsten Steunpunt autisme (REC) Premiedifferentiatie (VF)
1.788
-
6.401
35.250
30.000
35.923
16.881
-
9.203
Project De Nieuwe Wissel
-17.371
-
15.849
ESF
181.661
160.000
47.145
-
-
27.000
REC
22.893
-
-
OGH/bijdrage kunstwerk
16.494
-
-
ROC A12/plusvoorziening De Vallei
18.000
-
25.200 23.833
Afwikkeling locatie Nijmegen
Opheffing Eleos Passend onderwijs Overige vergoedingen
Totaal baten
Versie: Definitief
-
-
27.048
-
-
65.826 368.470
52.700 242.700
95.283 285.837
8.625.935
7.899.532
8.906.176
51
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
4
Lasten
4.1
Personeelslasten
2013 €
Begroting 2013 €
€
€
2012 €
€
4.1.1.1
Brutolonen en salarissen
4.758.661
4.604.791
4.763.921
4.1.1.2
Sociale lasten
1.040.324
1.006.685
1.089.422
4.1.1.3
Pensioenpremies
663.145
641.702
637.722
Totaal lonen en salarissen 4.1.2.1
Dotaties personele voorzieningen
6.462.130 274.463
6.253.178
6.491.065
5.000
25
253.350
429.467
(incl.niet begrote dotatie voorziening wachtgeld/uitkeringen € 270.014) 4.1.2.3
Overig*
573.216
Totaal overige personele lasten
847.679
258.350
429.492
*Specificatie Overige overige personele lasten: Kosten BGZ en Arbozorg
33.041
52.000
29.062
Nascholing
52.041
95.700
46.585
Leo Kannerhuis/detachering
41.800
10.000
40.695
Onderwijsspecialisten/detachering
72.767
30.000
-
Radar/detachering
22.904
-
-
BPT-mediation
46.796
38.000
44.750
M&O Groep/ondersteuningsprofielen
12.228
-
-
Kosten Experience "De Nieuwe Wissel"
19.180
-
22.750
SWV Rijn en Gelderse Vallei
23.603
-
50.773
REC/interim januari t/m juli
13.121
-
5.217
Diverse kosten uitbesteding
36.042
5.000
140.539
Terugbetaling uitkeringskosten 2011
87.660
-
-
Afrekening dienst ambulante begeleiding
58.248
-
-
Teambuilding, uitstapjes e.d.
17.670
19.650
21.708
36.115 573.216
3.000 253.350
27.388 380.371
Kosten uitbesteding/detachering:
-
Overige personeelsgerateerde kosten:
Overige
4.1.3
Af: Uitkeringen (vergoeding verv.fonds en UWV) Totaal personele lasten
181.573
104.100
127.254
7.128.236
6.407.428
6.793.303
Gemiddeld aantal werknemers Gedurende het jaar 2013 waren gemiddeld 101 werknemers in dienst op basis van een volledig dienstverband (2012: 106). Het gemiddeld aantal werknemers bedraagt 121 in 2013 (2012: 124).
4.2
Afschrijvingen
2013 €
4.2.2.1
Gebouwen en terreinen
4.2.2.2 4.2.2.3
Inventaris en apparatuur Leermiddelen en Overige materiële vaste activa Totaal afschrijvingen
Versie: Definitief
Begroting 2013 €
€
€
2012 €
2.142
2.831
1.914
100.903
143.492
101.817
39.821
40.176
39.469
142.866
186.499
€
143.200
52
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
4.3
Huisvestingslasten
2013 €
Begroting 2013 €
€
€
2012 €
€
4.3.1
Huur
357.091
356.000
372.242
4.3.3
Klein onderhoud en exploitatie
41.105
74.000
40.381
4.3.4
Energie en water
94.201
87.500
12.765
4.3.5
Schoonmaakkosten
95.749
105.000
111.004
4.3.6
Heffingen
4.3.7
Dotatie onderhoudsvoorziening
4.3.8.2 4.3.8.3
6.630
12.000
5.950
17.000
17.000
20.000
Bewaking/beveiliging
8.231
11.000
3.143
Overige huisvestingslasten
3.206
51.000
202.187
Totaal huisvestingslasten
4.4
623.213
Overige lasten
2013 €
713.500
767.672
Begroting 2013 €
€
€
2012 €
€
4.4.1.1
Administratie en beheer
402.064
220.700
454.008
4.4.1.2
Reis- en verblijfkosten
49.065
52.300
51.074
4.4.1.3
Telefoon- en portokosten
31.510
31.850
24.877
4.4.1.4
Kantoorartikelen
10.111
3.600
5.992
Totaal administratie- en beheerslasten 4.4.2.1
Inventaris, apparatuur en leermiddelen
492.750 134.992
Totaal inventaris, apparatuur en leermiddelen
308.450 126.250
134.992
535.951 141.398
126.250
141.398
4.4.4.1
Wervingskosten
-
7.000
4.4.4.2
Representatiekosten
3.373
2.000
2.969 2.084
4.4.4.3
Huishoudelijke kosten
12.270
4.500
10.362
4.4.4.5
Buitenschoolse cq bijzondere activiteiten
6.901
2.400
7.290
4.4.4.7
Contributies
5.037
5.100
5.467
4.4.4.9
Medezeggenschapsraad
1.468
2.000
136
4.4.4.10
Verzekeringen
4.308
5.000
2.415
4.4.4.11
Overige
52.335
100.250
81.052
4.4.4.12
Reproductiekosten, drukwerk, schoolgids
29.597
39.250
33.551
4.4.4.14
Culturele vorming
4.777
3.200
6.591
Totaal overige
120.066
170.700
151.917
Totaal overige lasten
747.808
605.400
829.266
In het boekjaar zijn de volgende bedragen aan accountantshonoraria ten laste van het resultaat gebracht: 2013 € 4.4.1.1.a
Controle van de jaarrekening
Begroting 2013 €
3.630
€
€
4.700 3.630
2012 €
€
3.630 4.700
3.630
Bovenstaande honoraria betreffen uitsluitend de werkzaamheden die bij de stichting zijn uitgevoerd door accountantsorganisaties en externe accountants zoals bedoeld in art. 1, lid 1 Wta (Wet toezicht accountantsorganisaties). De kosten voor de controle zijn inclusief bekostiging en omzetbelasting.
Totaal Lasten
Saldo baten en lasten *
Versie: Definitief
8.642.123
-16.188
7.912.827
-13.295
8.533.441
372.735
53
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
5
Financiële baten en lasten
2013 €
Begroting 2013 €
€
€
2012 €
5.1
Rentebaten
29.160
20.250
39.279
5.5
Rentelasten
-1.357
-1.800
-1.845
Totaal financiële baten en lasten *
27.803
18.450
€
37.434
Resultaat *
11.615
5.155
410.169
Resultaat na belastingen *
11.615
5.155
410.169
Netto resultaat *
11.615
5.155
410.169
* (-/- is negatief)
Versie: Definitief
54
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
VERBONDEN PARTIJEN Er zijn geen verbonden partijen.
Versie: Definitief
55
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
WNT: Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector 4.1: Vermelding bezoldiging topfunctionarissen en gewezen topfunctionarissen Vermelding alle bestuurders met dienstbetrekking Functie of functies
Voorzitter
Naam
J/N
Ingangs-
Eind-
Omvang
Belastbare vaste
Voorzieningen
Uitkeringen
datum
datum
dienst-
Beloning
en variabele
beloning
wegens
dienst-
dienst-
verband
onkosten-
betaalbaar op
beëindiging
verband
verband
in FTE
vergoedingen
termijn
dienstverband
€ Directeur/Bestuurder
N
AC van der Horst
1-1-2012
n.n.b.
0,8
Totaal bestuurders met dienstbetrekking
€
€
€
74.231
-
12.991
-
74.231
-
12.991
-
Vermelding alle toezichthouders Functie of functies
Voorzitter
Naam
J/N
Ingangs-
Eind-
Belastbare vaste
Voorzieningen
Uitkeringen
datum
datum
Beloning
en variabele
beloning
wegens
dienst-
dienst-
onkosten-
betaalbaar op
beëindiging
verband
verband
vergoedingen
termijn
dienstverband
€
€
H.J.T. Blom
8-3-2013
n.n.b.
3.000
A.K.J. Hoekstra
8-3-2013
n.n.b.
1.500
Th.M.M. Hoex
8-3-2013
n.n.b.
1.500
J.M.Hermsen E. Tuijnman
1-1-2013
n.n.b.
750
1-1-2013
n.n.b.
Totaal toezichthouders
€
€
750 7.500
-
-
-
4.2: Vermelding gegevens van eenieder van wie de bezolding de WNT- norm te boven gaat Er zijn geen personen van wie de bezoldiging de WNT-norm te boven gaat. 4.3: Toelichting bij het samenstellen van voorgaande WNT verantwoording Bij de samenstelling van de in deze paragraaf opgenomen verantwoording uit hoofde van de WNT zijn de Beleidsregels toepassing WNT d.d. 26 februari 2014, inclusief de wijziging van 12 maart 2014, van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties als uitgangspunt gehanteerd. De stichting herkent de door de Minister van BZK in zijn kamerbrief d.d. 27 februari 2014 onderkende uitvoeringsproblemen met betrekking tot extene niet-topfunctionarissen. In lijn met paragraaf 6 van de (gewijzigde) Beleidsregels toepassing WNT legt de stichting geen verantwoording af over externe niet-topfunctionarissen. In het kader van de WNT wordt vermeld dat Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij geen functionarissen in dienst heeft gehad waarvan het belastbaar jaarloon uitsteeg boven de vastgestelde voor de instelling van toepassing zijnde normbedragen.
Versie: Definitief
56
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VERPLICHTINGEN Looptijd in
Bedrag per
Periode van t/m
maanden
maand €
Unilogic
06-2012 t/m 06-2017
60
9.246
110.952
332.856
-
Telecom Service Leek BV (Grenke Finance)
04-2013 t/m 04-2016
36
1.386
16.630
20.788
-
11.503
Dr. Leo Kannerhuis
06-2009 t/m 05-2024
180
14.001
168.010
504.030
1.344.080
168.010
Dr. Leo Kannerhuis
05-2011 t/m 04-2021
120
4.400
52.800
158.400
264.000
52.800
Karakter
07-2009 t/m 06-2024
180
9.143
109.719
329.156
877.750
109.719
Leverancier
Versie: Definitief
< 1 jaar €
Bedrag per tijdvak >= 1 en < 5 jaar >= 5 jaar € €
Lasten 2013 € 114.584
57
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
Plaats, datum Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij
Bestuur,
Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij Statutaire adres Vluchtheuvellaan 4 Statutaire vestigingsplaats 6671 DN Zetten
Versie: Definitief
58
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
OVERIGE GEGEVENS
Versie: Definitief
59
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
(VOORSTEL) BESTEMMING VAN HET RESULTAAT
Statutaire regeling inzake bestemming resultaat Er is statutair niets geregeld inzake de bestemming van het resultaat.
(Voorstel) Bestemming van het resultaat Resultaat 2013 € 2.1.1
Algemene reserve (publiek)
2.1.3
Bestemmingsreserves (privaat)
2.1.3.1
Algemene reserve privaat
€
9.096
2.518
Totaal bestemmingsreserves privaat
2.518
Totaal bestemmingsreserves
2.518
Totaal resultaat *
11.614 *
Specificatie: Saldo baten en lasten
-16.188
Saldo financiële baten en lasten Totaal resultaat **
€
27.803 11.615 **
Specificatie verdeling naar Algemene reserve (publiek) en Algemene reserve privaat: Het financieel resultaat wordt naar evenredigheid toegevoegd aan het publiek en het privaat vermogen. Saldo baten en lasten
-16.188 naar Algemene reserve (publiek)
Saldo financiële baten en lasten: Rentebaten
29.160
Bankkosten
1.357 27.803
Stand Algemene reserve (publiek) per 01-01-2013
2.355.447
Stand Algemene reserve privaat per 01-01-2013 Totaal Algemene reserve
234.616 2.590.063
Toerekening: Algemene reseve (publiek): 2.355.447/2.590.063*27.803
25.285
is: algemene reserve (publiek) / totale algemene reserve * financiële baten en lasten Algemene reseve privaat: 234.616/2.590.063*27.803
2.518
is: algemene reserve (privaat) / totale algemene reserve * financiële baten en lasten 27.803
Versie: Definitief
60
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum.
Versie: Definitief
61
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
GEGEVENS OVER DE RECHTSPERSOON Naam: Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij Adres:
Postbus 6, 6670 AA Zetten
Telefoon:
0488-417700
E-mailadres:
[email protected]
Internetsite:
www.sgmbrouwerij.nl
Bestuursnummer:
41210
Contactpersoon: Telefoon: E-mailadres:
Dhr. A. van der Horst 0488-417700
[email protected]
BRIN-nummers:
01JH
Versie: Definitief
ALGEMEEN
1
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
BIJLAGEN
Versie: Definitief
2
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
OCW-BIJLAGE 1.5.2 Ministerie van OCW
Bekostigings jaar Overlopende post lumpsum Personeel 2013-2014 Uitkeringen ziektewet/WIA Jonge leerkrachten 2013-2014 LGF ABG 2013-2014 Totaal OCW
Versie: Definitief
Beschikking (nummer en datum)
529928-2 576540-1 BEK-13/23553 M
Bedrag beschikking €
Toegerekend Ontvangen t/m jaar t/m jaar 2013 2013 € €
Te vorderen 31-12-2013 €
4.784.851
1.993.688
1.653.331
19.185 469.061
7.994 195.442
19.185 460.903
340.357 2.455 -11.191 -265.461
5.273.096
2.197.123
2.133.419
66.159
3
Jaarrekening 2013 41210 / Stichting Scholengemeenschap voor Speciaal en Voortgezet Speciaal Onderwijs De Brouwerij, te Zetten
Specificatie balansposten 2.1
Eigen vermogen
2.1.1
Algemene reserves per 31 december 2013
Locatie Algemeen Ede Renkum
1-1-2013
resultaat
31-12-2013
1.998.433
147.486
2.145.919
-1.465
1.148
-317 -489.979
-200.193
-289.786
Vakgroep
20.931
-100.968
-80.037
Zetten
52.721
77.742
130.463 -108.939
Trajectbureau Dienst AB
2.1.3
-9.887
-99.052
494.907
272.527
767.434
2.355.447
9.097
2.364.544
234.616
2.518
237.134
2.590.063
11.615
2.601.678
Bestemmingsreserves (privaat) per 31 december 2013
Locatie Algemeen Totaal eigen vermogen
Versie: Definitief
4