Pensioenblad voor het vliegend personeel van KLM
Jaargang 12
jaarverslag 2012 Hoe staat het pensioenfonds ervoor?
Trouwen of samenwonen wat betekent dat voor uw pensioen?
juli 2013
Op de cover: Peter Weststrate, hij is First Officer op de Fokker 70
DEZE KEER IN FOCUS
Lobbywerk
04 FINANCIËLE POSITIE VAN HET PENSIOENFONDS
Toine van der Stee, directeur Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM
Een update van de financiele situatie
05 trouwen of samenwonen Peter Weststrate is getrouwd, hoe hebben zij hun Met het woord lobby wordt in het algemeen belangenbehartiging en
pensioen geregeld?
beïnvloeding bedoeld. Vroeger dacht ik dat zoiets alleen in landen als de
06 jaarverslag Wat heeft 2012 ons gebracht
10 DE AFDELING PENSIOENSERVICE
Maak kennis met Pieter Willemsen
Uw Uniform Pensioenoverzicht alleen nog digitaal?
Meer informatie?
Dat kan! In september ontvangt u uw Uniform
vragen en antwoorden over het
Pensioenoverzicht (UPO). Hierop kunt u zien welk pensioen u tot nu toe heeft opgebouwd en welk pensioen u ontvangt als u tot uw pensionering bij KLM blijft werken. Ook kunt u zien wat uw nabestaanden ontvangen als u er niet meer bent.
Meer informatie over het UPO vindt u vanaf september op de website. Op de speciale UPO pagina vindt u de meestgestelde UPO terug. U kunt ook altijd contact opnemen met Pensioenservice via
[email protected] of 020 - 426 62 20
het er in de werkelijkheid aan toegaat. U begrijpt meteen waarom ik voor het
keuze na 1 augustus aan ons doorgeeft verwerken
lobbywerk niet zo geschikt ben.
wij uw keuze voor de verzending van het UPO 2014.
Van oudsher hebben de pensioenfondsen in Nederland zich goed georganiseerd.
ons een e-mail dat u uw UPO kunt bekijken.
De ondernemingspensioenfondsen deden dat via de Stichting Ondernemingspensioenfondsen, OPF. In het bestuur van OPF zit al sinds mensenheugenis een
Wanneer u geen toegang meer heeft tot de
12
Bemanningencentrum. Exacte data en tijden van de stand staan in de begeleidende brief bij het UPO. Medewerkers van Pensioenservice staan u dan graag te woord. Het is aan te raden om uw
Bestuur Pensioenfonds Vliegend personeel KLM
UPO mee te nemen naar de stand.
pensioenen een zaak van lange termijn zijn, zou je denken dat de regelgeving
bij veel nieuwe regeltjes kunt afvragen of de bedenkers er van wel weten hoe
Als uw UPO digitaal beschikbaar is ontvangt u van
10
met een stortvloed aan nieuwe wetten, regels en toezichthouders. Omdat
waar mogelijk onze krachten bundelen. Dat geldt nog eens extra omdat je je
keuze bij de verzending van het UPO 2013. Als u uw
heeft is het pensioenfonds aanwezig op het
langer, wordt de pensioensector en vooral de pensioenfondsen overspoeld
lijker op. En dus is het van het grootste belang dat wij ons flink laten horen en
door vóór 1 augustus 2013, dan verwerken wij uw
Een paar weken nadat u uw UPO ontvangen
En er valt heel wat te lobbyen. In de afgelopen jaren, maar eigenlijk al veel
fondsbestuurders en voor uitvoerders zoals Blue Sky Group er niet gemakke-
Wilt u alleen nog een digitale versie? Geef dit dan
Pensioenstand op Bemanningencentrum
En in de Nederlandse pensioensector is het al niet anders.
nog niet droog of het verandert al weer. Dat maakt het leven voor pensioen-
inloggen kunt u een nieuw wachtwoord opvragen.
automatisch weer per post.
in het uitgebreide polderlandschap daaromheen werkt dat helemaal niet zo.
gebruikt om de verplichtingen van een pensioenfonds te berekenen. De inkt is
wachtwoord voor de Pensioenplanner kwijt? Bij het
wanneer u uit dienst gaat ontvangt u het UPO
zetten en dan een verstandige beslissing te nemen. Maar in de politiek en ook
deskundigheid van bestuursleden worden gesteld of de rentevoet die wordt
op de website kunt u dit aangeven. Bent u uw
Pensioenplanner door (deeltijd) pensionering of
buiten heb ik zelf een voorkeur om gewoon alle argumenten op een rijtje te
En zo gaat het met veel meer zaken. Of het nou de eisen zijn die aan de
maar digitaal te ontvangen. Via de Pensioenplanner
Reageren? focus@ klmvliegendfonds.nl
maar soms is het een noodzakelijk kwaad. In ons eigen bedrijf en ook daar
werd in 2007 van kracht. Sinds die tijd volgde de ene na de andere wijziging.
Vanaf dit jaar kunt u kiezen om uw UPO alleen nog
5
Nederland is het “big business”. Lobbywerk is niet mijn favoriete bezigheid,
ook voor de lange termijn is. Maar niets is minder waar. De huidige Pensioenwet
Tot nu toe ontvangt u uw UPO ook altijd per post.
6
Verenigde Staten en andere heel grote landen voorkwam. Maar ook in
vertegenwoordiger van de KLM pensioenfondsen, in dit geval ondergetekende.
Altijd op de hoogte?
En veel medewerkers van Blue Sky Group verrichten de nodige werkzaamheden
Wilt u altijd op de hoogte blijven van de
belangenbehartiging van groot gewicht vinden en bovendien zitten ze zo dicht
ontwikkelingen rondom uw pensioen(fonds)?
bij het vuur en blijven goed op de hoogte van de jongste ontwikkelingen.
Meldt u dan aan voor de nieuwsalert via
Meer recent hebben OPF, de Vereniging van Bedrijfstakpensioenfondsen en de
www.klmvliegendfonds.nl.
Unie van Beroepspensioenfondsen de krachten gebundeld in de Pensioenfedera-
ten behoeve van de organisatie. Daarmee laten de KLM fondsen zien dat ze de
tie. Dat was nodig omdat de politiek de drie afzonderlijke koepels te gemakkelijk U ontvangt de alert zodra er op de website
tegen elkaar kon uitspelen en ook omdat “Brussel” steeds belangrijker wordt.
belangrijk nieuws voor u geplaatst is.
Daar word je helemaal niet gehoord als je niet met één stem spreekt. Ook in het
Denkt u hierbij bijvoorbeeld aan nieuws over
bestuur van de Pensioenfederatie hebben de KLM fondsen op dit moment een
de financiële positie van het fonds of over
vertegenwoordiger. Hoe meer mensen er aan tafel zitten, hoe minder je eigen
belangrijke wijzigingen in de pensioenregeling.
geluid kan doorklinken. Maar zeker in internationaal perspectief is er meer dat
Leden Jeroen van Breukelen, Paul Griffioen (vicevoorz itter),
de pensioenfondsen bindt dan ze scheidt. De oud politicus Henk Vonhoff zei
Paul Jansen, Arend de Jong (vicevoorzitter), Miriam Kartman,
ooit dat je soms iets overbodigs moet doen om iets onzinnigs te vermijden.
Eltjo Kok (extern voorzitter), Lou van Munster, Bert Oudshoorn,
Dat begin ik dus steeds beter te leren.
Harm van de Pol (plv.), Hans Tettero. focus juli 2013
3
actueel
life event
Reageren? mail naar
[email protected]
Financiële positie van het pensioenfonds Dekkingsgraad eerste kwartaal 2013
Andere belangrijke resultaten eerste kwartaal 2013
Aan het einde van het eerste kwartaal van 2013 was
• Het beleggingsrendement was 1,9%
de nominale dekkingsgraad 130,1%. De nominale
• Het pensioenvermogen bedroeg € 7,1 miljard
dekkingsgraad is de verhouding tussen het vermogen
Het is belangrijk dat de ander goed achterblijft Peter Weststrate (30) is First Officer op de Fokker 70. Bijna zes jaar geleden trouwde hij met zijn partner. Hoe hebben zij hun pensioen geregeld? Toekomstmuziek
per eind maart 2013
en de verplichtingen (de toekomstige pensioenuit
‘Het duurt voor ons nog even, maar we zien ons pensioen
keringen) van het pensioenfonds. Volgens de wette-
zeker als onderdeel van de gehele financiële planning.
lijke richtlijnen moeten pensioenfondsen reserves
Door de actuele ontwikkelingen is de toekomst op financieel
hebben die als buffer kunnen dienen in slechte tijden.
gebied momenteel erg onzeker. Het blijft lastig in te
De wettelijk vereiste buffer voor ons fonds is 17,8%.
schatten wat dit gaat betekenen voor mij, over 26 jaar.
Meer weten over de financiële positie van het fonds?
Ik weet eigenlijk niet welke manier van sparen nu het slimst
minimaal vereiste dekkingsgraad is 105%. Eind mei
Op www.klmvliegendfonds.nl vindt u de
levensloop. Dan zijn we goed bezig, toch?’
was de nominale dekkingsgraad 128,1%. In de grafiek
actuele dekkingsgraad en alle kwartaal
ziet u het verloop van de nominale dekkingsgraad en
berichten.
De vereiste dekkingsgraad komt op 117,8%. Dezelfde wettelijke richtlijnen geven ook aan welk vermogen een pensioenfonds minimaal moet hebben. Deze
is. Daarom proberen we waar mogelijk bij te sparen, in het verleden door middel van spaarloon en nu in de vorm van
Wat is er geregeld voor uw partner?
de vereiste dekkingsgraad.
Als u getrouwd bent, een geregistreerd partnerschap bent aangegaan óf als KLM uw samenlevingsverband heeft erkend, is uw partner aangemeld bij het pen sioenfonds. In dat geval is er automatisch een nabestaandenpensioen voor uw partner verzekerd voor het
Verloop dekkingsgraden Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM
geval u komt te overlijden. Dit pensioen bestaat uit: • L evenslang nabestaandenpensioen: 70%
150
‘Met ons huwelijk regelden we meteen alle financiën voor elkaar. Niet alleen de pensioenzaken, maar bijvoorbeeld ook
140
van het te bereiken ouderdomspensioen; • T ijdelijk nabestaandenpensioen: voorziet in een
een levensverzekering. Wij vinden het belangrijk dat de ander
tijdelijk inkomen voor uw partner tot de AOW-
goed achterblijft als één van ons twee iets zou overkomen.’
gerechtigde leeftijd (uiterlijk de 67e verjaardag van uw partner).
Alles in één keer geregeld
130
‘Voor we gingen trouwen, woonden we al samen. We hebben toen ook een samenlevingscontract overwogen, maar als 120
je daarvoor kiest, moet je eigenlijk nog steeds van alles afspreken. Daarom besloten wij te trouwen, waarmee we in één klap alles goed konden vastleggen.
110
Vlak voor ons huwelijk kwam ik in dienst bij KLM en heb ik waardeoverdracht aangevraagd voor de uitstaande
nominale dekkingsgraad
vereiste dekkingsgraad
jun 13
MRT 13
dec 12
sep 12
jun 12
mrt 12
dec 11
sep 11
jun 11
mrt 11
dec 10
sep 10
jun 10
mrt 10
dec 09
sep 09
jun 09
MRT 09
dec 08
pensioenrechten die ik elders had opgebouwd. Mijn partner sep 08
100
werkte wel al bij KLM. Hij is deelnemer van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Toen ik ook bij KLM in dienst
Meer weten?
kwam, werd hij doordat we getrouwd zijn, automatisch
Meer weten over de gevolgen van samenwonen of
geadministreerd als mijn partner. Ik merkte direct dat de
trouwen voor uw pensioen? Bekijk de brochure
pensioenregeling van de vliegers best compleet is en dat er
‘Pensioen bij trouwen of samenwonen’ via de website
goede voorzieningen voor het nabestaandenpensioen zijn
van het pensioenfonds. (www.klmvliegendfonds.nl)
getroffen.’ 4
focus juli 2013
5
Reageren? mail naar
[email protected]
jaarverslag 2012
Samenvatting De koersen van aandelen en vastgoed stegen. Het jaar eindigde daardoor met bovengemiddelde beleggingsrendementen
Positieve ontwikkelingen
Vanwege de dekkingsgraad van 126,7% besloot het bestuur tot een volledige indexatie
van onzekerheid. De koersen van
De rendementen voor de hoofdcate
beperken van risico. Dit was uit zorg
naar de dag van de 65e verjaardag.
de site om deelnemers te informeren
Het bestuur gaf in 2012 veel aandacht
aandelen en vastgoed stegen weer.
gorieën beleggingen waren in 2012:
over een (op middellange termijn)
Vanaf 2013 vindt verdere verschuiving
over de wijzigingen in de AOW en de
aan de onrust op de financiële mark
Het jaar eindigde daardoor met
• Vastrentende waarden
14,1%
oplopende inflatie en daarmee ook
van de AOW-ingangsdatum plaats.
maatregelen van het pensioenfonds.
ten. Vooral de grote onzekerheid over
bovengemiddelde beleggings
• Aandelen
16,4%
stijgende rente. Eind 2012 besloot het
Deze verschuiving zorgt voor een
de euro was zorgwekkend, vanwege de
rendementen.
• Vastgoed
14,3%.
pensioenfonds tot een nieuwe
AOW-hiaat (inkomensdaling vanaf
Nieuwe overlevingstafels
Door risicobeschermende maatregelen,
risicospreiding van de aandelen
de eerste dag van de maand dat een
Het fonds past per 31 december 2012
en dus voor de vermogenspositie van
Goed beleggingsresultaat
zoals derivaten is het totaalrendement
portefeuille. Dit was deels vanwege
deelnemer 65 jaar wordt tot het
de nieuwe overlevingstafels van het
het fonds. Het bestuur heeft een
Het pensioenfonds behaalde over 2012
verlaagd.
kansen in ontwikkelende landen en
moment dat hij/zij AOW ontvangt).
Actuarieel Genootschap (AG),
financieel crisisplan opgesteld met
een goed beleggingsresultaat met een
deels uit defensief oogpunt.
Het bestuur besloot tot een compen
Prognosetafel AG 2012-2062, toe.
daarin de procedure voor een
totaalrendement van 12,9%. Dit was
Risicospreiding
satie van dit hiaat. Deze compensatie
Deze overlevingstafels zijn gebaseerd
financiële crisis en de maatregelen
in 2011 nog 3,6%. Het vermogen ging
Het bestuur paste in 2012 de strate
Volledige indexatie
betreft voorlopig de diensttijd tot
op de laatste verwachtingen voor
die het bestuur dan treft.
hierdoor omhoog naar bijna 7 miljard
gische beleggingsmix aan. Dit was
Vanwege de dekkingsgraad eind 2012
uiterlijk 1 januari 2013 en geldt voor
het sterfteverloop van de gehele
gevolgen voor de economie, de rente
euro en de dekkingsgraad steeg van
mede vanwege de onzekerheid rond
van 126,7% besloot het bestuur tot een
deelnemers, gewezen deelnemers en
Nederlandse bevolking. Specifiek voor
De beurzen ontwikkelden zich positief
122,1% eind 2011 naar 126,7% eind
de euro, maar met handhaving van de
volledige indexatie. Het pensioenfonds
pensioengerechtigden, die 65 jaar
het pensioenfonds hanteert het fonds
vanaf juni 2012. Toen kwam er namelijk
2012. De dekkingsgraad nam ook toe
doelstelling om in relatief solide
verhoogde zowel de ingegane
worden na 1 april 2012. Voor 2013 en
correctietabellen op de Prognosetafel.
een onvoorwaardelijke monetaire
door het besluit van DNB om vanaf 1
eurolanden te beleggen. Ook werd iets
pensioenen als de opgebouwde
later gaat het bestuur er van uit dat de
Deze zijn in 2012 ook herzien.
verruiming door de centrale banken van
oktober 2012 de Ultimate Forward Rate
meer belegd in obligaties uit
pensioenaanspraken per 2013 met
arbeidsvoorwaardelijke partijen nog
Europa en de Verenigde Staten om de
(UFR) te hanteren, een nieuwe rente
opkomende landen.
1,7% (loonindex CBS).
nadere afspraken zullen maken.
Profielschets
economische malaise te bestrijden.
methode voor de berekening van de
Het fonds financiert de compensatie uit
In maart 2012 was er een bestuurs
Verder zorgde een uitstel van het
verplicht ingen.
Het bestuur koos er verder voor om de
AOW-hiaatcompensatie
een extra reserve die in het verleden
evaluatie en is een profielschets voor
vervallen van fiscale stimulerings
portefeuille vastrentende waarden
Per 1 april 2012 verschoof de ingangs
mede voor mogelijke ingrepen in de
het bestuur opgesteld. Deze profiel
maatregelen in de Verenigde Staten
meer te richten op het behalen van
datum van de AOW van de eerste dag van
AOW is gevormd. Het pensioenfonds
schets gebruikt het pensioenfonds bij
(‘fiscal cliff’) voor een verdere afname
optimaal rendement en minder op het
de maand waarin iemand 65 jaar wordt
plaatste eind 2012 een AOW-dossier op
nieuwe benoemingen.
6
focus juli 2013
7
Reageren? mail naar
[email protected]
jaarverslag 2012
Kerncijfers (bedragen in miljoenen euro’s) 2012
2011
2.709
2.782
151
157
Aantal pensioengerechtigden
2.273
2.247
Totaal
5.133
5.186
164,5
156,6
–
–
Premies na premiekorting
164,5
156,6
Pensioenuitkeringen
184,3
178,6
Stichtingskapitaal en reserves
1.476,1
1.124,4
Voorziening pensioenverplichtingen
5.520,3
5.083,9
Dekkingsgraad
126,7%
122,1%
1,7%
1,4%
Vastgoed
893,3
814,3
Aandelen
2.220,9
2.026,5
Vastrentende waarden
3.667,4
3.502,9
Deelnemers Aantal actieve deelnemers Aantal gewezen deelnemers
Premies en uitkeringen Premies vóór premiekorting Premiekorting
Uit de nulmeting bleek dat zowel deelnemers als pensioengerechtigden de communicatie hoog waarderen
Vermogen
Communicatie
Deelnemersonderzoek
Bemanningencentrum
Meerjarenplan
Voor een beter beeld van de waardering
Na het uitkomen van het jaarlijkse
In 2012 is een beleidskader communi
en de effectiviteit van de communicatie
uniform pensioenoverzicht (UPO) voor
catie voor de periode 2012-2015
liet het bestuur in najaar 2012 een
deelnemers verzorgde het fonds
vastgesteld. Dit meerjarenplan zet in
extern bureau een nulmeting doen.
gedurende twee weken een informatie
op toegankelijkheid, verdere
Hieruit bleek dat zowel deelnemers
stand op het bemanningencentrum.
digitalisering van de informatie
(8,2) als pensioengerechtigden (8,6)
Deelnemers konden daar terecht voor
voorziening en op persoonlijk contact.
de communicatie hoog waarderen.
meer informatie over hun pensioen
Bij het meerjarenplan hoort ook een
Een andere uitkomst was dat bijna 90%
aanspraken.
periodieke meting van de effectiviteit
van de ondervraagden open staat voor
Overig
215,7
-136,2
van de communicatie.
pensioeninformatie. Verbeterpunten
Totaal
6.997,3
6.207,5
12,9%
3,6%
Vijfjaarsgemiddeld totaalrendement
5,1%
3,0%
Tienjaarsgemiddeld totaalrendement
7,0%
5,9%
Indexering pensioenen en pensioenrechten Beleggingen
zijn het bevorderen van het gebruik van de website en pensioenplanner en meer informatie over de gevolgen van privégebeurtenissen op het pensioen.
Totaalrendement
Meer lezen? Het volledige jaarverslag kunt u als dynamische ( bladerbare) versie bekijken op de website www.klmvliegendfonds.nl. De gedrukte versie kunt u opvragen bij de afdeling Pensioenservice van Blue Sky Group,
[email protected] of 020 4266 220.
8
focus juli 2013
9
u spreekt met...
Reageren? mail naar
[email protected]
De mensen achter de afdeling Pensioenservice
De afgelopen jaren zie ik wel steeds meer interesse voor pensioen Pensioen is een onderwerp dat van oudsher de nodige vragen oproept. Deelnemers van Pensioenfonds Vliegend Personeel KLM kunnen daarom met vragen over hun pensioen altijd terecht bij Pensioenservice. In de rubriek ‘U spreekt met….’ brengen we de medewerkers van Pensioenservice in beeld. Deze keer: Pieter Willemsen, al vier jaar werkzaam bij Pensioenservice, waar hij zich onder meer bezighoudt met het Vliegend fonds. voor alle vragen over uw pensioen: (020) 426 62 20 ma t/m vrij 08:30 tot 17:00 uur ‘Voor ik hier kwam werken was ik als bewindvoerder werk-
hele werkende leven voor sparen en er ons hele gepensio-
zaam in de wettelijke schuldsanering. Maar mijn interesse
neerde leven mee moeten doen. Daarom vind ik het goed
Life events
Periodieke pensioencheck
lag toch meer in de richting van pensioen, dus toen ik bij
dat in de Pensioenwet de communicatie richting deel
‘Pensioenbewustzijn betekent niet dat mensen elke dag
‘Daarom raad ik iedereen aan om zich af en toe te verdiepen
Blue Sky Group aan de slag kon, heb ik de minnetjes vóór
nemers is aangescherpt. Het Pensioenfonds Vliegend
met hun pensioen bezig moeten zijn. Maar het is wel
in zijn of haar pensioensituatie. Noem het een periodieke
de bedragen verruild voor plusjes. Wat mij verbaast, is het
Personeel KLM doet er alles aan om het pensioenbewustzijn
goed om te weten dat bepaalde life events zoals trouwen,
pensioencheck. Dat kan heel makkelijk, bijvoorbeeld op het
feit dat mensen in het algemeen weinig interesse tonen in
van deelnemers aan te wakkeren. Bijvoorbeeld via de
samenwonen, scheiden of minder werken, van invloed
moment dat je het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) krijgt
hun pensioen. Terwijl ons pensioen, na het eigen huis, de
website, Focus en presentaties aan beginnende vliegers.’
zijn op het pensioen. Alleen als iemand weet wat de
toegestuurd.
gevolgen zijn van zijn acties, is hij in staat om écht
grootste spaarpot is die we hebben. Het pensioenbewustzijn van de gemiddelde Nederlander is onvoldoende. Vaak hebben ze geen idee hoe hun regeling er precies uit ziet en wat dat op lange termijn voor hen gaat betekenen.’
‘Ons pensioen is, na het eigen huis, de grootste spaarpot die we hebben.’
bewust te kiezen. Een goed voorbeeld is het aangaan van een relatie. Ik zeg altijd tegen deelnemers: maak liever goede afspraken over het pensioen op het moment dat jullie verliefd zijn, dan wanneer jullie met elkaar in
‘Maak goede afspraken over je pensioen op het moment dat je verliefd bent’
Pensioenbewustzijn
Pensioenfondsen negatief in het nieuws
scheiding liggen. In Nederland is iedereen vrij om afspra-
‘Het gekke is dat Nederlanders juist heel prijsbewust zijn.
‘De afgelopen jaren zie ik wel steeds meer interesse voor
ken te maken over de verdeling van het pensioen.
Op die manier kunnen deelnemers heel makkelijk checken of
Bij een spaarrekening bijvoorbeeld, gaan we altijd op zoek
het pensioen. Dat komt enerzijds doordat pensioen
Gebeurt dit niet, dan geldt de wet en heeft de ex-partner
ze qua pensioenopbouw op de gewenste koers liggen. Is dit
naar de hoogste rente. Maar zodra we een beslissing
uitvoerders vaker communiceren met hun deelnemers.
bij een scheiding recht op de helft van het pensioen dat
nu niet het geval, dan kan er meteen worden bijgestuurd.
genomen hebben, zetten we het van ons af en kijken we er
Anderzijds speelt de financiële crisis een grote rol.
tijdens de relatie is opgebouwd. Wat ook bij veel mensen
Bijvoorbeeld door het huis af te lossen, door geld te sparen
jaren niet meer naar om. Ook bij het afsluiten van een hypo-
Elke dag zijn er in de media wel berichten te vinden over
niet bekend is, is dat het pensioenfonds tot maximaal
of te beleggen. Zo kan iemand voorkomen dat hij of zij te
theek worden alle mogelijke hypotheekvormen zorgvuldig
pensioenfondsen die de pensioenen niet kunnen indexeren
twee jaar na de echtscheiding medewerking verleent aan
maken krijgt met een onverwachte inkomensterugval na
tegen het licht gehouden. Vervolgens wordt een besluit
of zelfs moeten korten. Dat zet mensen aan het denken.
de verdeling van het pensioen. Het recht op verdeling van
pensionering.’
genomen en de hypotheek voor een aantal jaren vastgezet.
Opeens vragen zij zich af hoe het eigenlijk met hun eigen
het pensioen vervalt daarna niet, maar het pensioen-
Naar ons pensioen kijken we amper om, terwijl we daar ons
pensioen gesteld is.’
fonds werkt dan niet meer mee aan de verdeling.’
10
focus juli 2013
11
alle life events op een rijtje Het pensioenfonds biedt u een brochurereeks over verschillende life events en het effect daarvan op uw pensioen. U kunt de brochures: D ownloaden via www.klmvliegendfonds.nl >> Documenten >> Brochures O pvragen via de afdeling Pensioenservice. Mail dan naar
[email protected] of bel naar (020) 426 62 20. De brochures gaan over: I n dienst - This is your Captain speaking U it dienst - ’n nieuwe bestemming* Pensioen ontvangen - Genoeg vlieguren Pensioen bij scheiding - Verder op gescheiden paden Bijna met pensioen - Vooruit blijven kijken* Non activiteit - Non activiteit en verlofregelingen Deeltijd werken - Je tijd anders indelen Arbeidsongeschiktheid - Arbeidsongeschikt en nu? Trouwen of samenwonen - In de wolken Overlijden en pensioen voor uw nabestaanden - voor uw naasten* *nog in ontwikkeling
Colofon Focus verschijnt driemaal per jaar en wordt verstuurd aan deelnemers en gepensioneerden van het Pensioenfonds Vliegend personeel KLM. Redactie Blue Sky Group B.V., Amstelveen Redactieadres Redactie Focus, Postbus 123, 1180 AC Amstelveen E
[email protected] Tekst Blue Sky Group B.V., Amstelveen, Lamar communicatie, Amsterdam Art direction, ontwerp en opmaak Frissewind, profs in communicatie en design, Amsterdam Fotografie Don Wijns, Amsterdam e.a. Illustratie Frissewind, profs in communicatie en design, Amsterdam Druk Drukkerij Aeroprint, Ouderkerk aan de Amstel
www.klmvliegendfonds.nl
contact E
[email protected] T (020) 426 62 20 F (020) 426 63 85 Mail naar
[email protected]
