jaarverslag 2012 een grote stap vooruit
Nierstichting Nederland
De Nierstichting inspireert en stimuleert mensen om alles op alles te zetten voor een toekomst met zo weinig mogelijk nierziekten en een betere toekomst voor nierpatiënten. We willen voor alle nierpatiënten de omstandigheden creëren dat ze volwaardig kunnen participeren in de samenleving. Door in te zetten op het verhogen van het aantal transplantaties, waardoor nierpatiënten minder lang op een donornier hoeven te wachten. Maar ook door aandacht te besteden aan de kwaliteit van de transplantatiezorg en de huidige dialysebehandeling. Daar waar nierpatiënten knelpunten ervaren, bieden we sociaalmaatschappelijke en/of financiële steun. Door ook te investeren in het voorkomen en mogelijk genezen van nierziekten willen we bereiken dat in de toekomst minder mensen een nierziekte hebben. Zo geeft de Nierstichting toekomst!
Inhoudsopgave 1 Inleiding
3
2 Raad van Toezicht
5
3 Verantwoordingsverklaring
7
4 Bestuursverslag 4.1 Toezicht en bestuur 4.2 Zorg & Innovatie 4.2.1 Preventie 4.2.2 Patiëntenzorg 4.2.3 Onderzoek 4.2.4 Verbeterde werkwijze afdeling Zorg & Innovatie 4.3 Marketing & Communicatie 4.3.1 Algemeen 4.3.2 Particulieren 4.3.3 Klantcontactstrategie 4.3.4 Vrijwilligersbeleid 4.3.5 Bedrijven 4.3.6 Major Donors 4.3.7 Samenleving en belanghebbenden 4.4 Bedrijfsvoering 4.5 Resultaten 4.6 Vooruitblik
9 9 10 11 11 12 12 12 12 12 13 13 13 14 14 14 15 16
5 Jaarrekening 2012 5.1 Balans per 31 december 2012 5.2 Staat van baten en lasten over 2012
17 17 18
6 Kasstroomoverzicht
21
7 Grondslagen voor waardering en van resultaatbepaling
23
8 Toelichting op de balans per 31 december 2012 8.1 Activa 8.2 Passiva
27 27 29
9 Toelichting op de staat van baten en lasten over 2012 9.1 Baten 9.1.1 Baten uit eigen fondsenwerving 9.1.2 Baten overige 9.2 Lasten 9.2.1 Besteed aan doelstellingen 9.2.2 Werving baten 9.2.3 Kosten beheer en administratie
33 33 33 34 35 35 38 39
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
1
10 Kostenverdeelstaat
42
11 Financieel overzicht vijf jaar
44
12 Controleverklaring
47
13 Begroting 2013
49
14 Bijlage Overzicht doelbestedingen 14.1 Thema Onderzoek 14.2 Thema Preventie 14.3 Thema Patiëntenzorg
51 51 53 54
15 Bijlage Raad van Toezicht
56
2
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
1 Inleiding Met genoegen presenteren wij u het Jaarverslag 2012 van Nierstichting Nederland. Hiermee bieden wij inzicht in en leggen wij verantwoording af over onze inkomsten en bestedingen in 2012. In hoofdstuk 2 blikt de Raad van Toezicht kort terug op de inzet van de Nierstichting in 2012. In de Verantwoordingsverklaring (hoofdstuk 3) legt de Nierstichting verantwoording af over de wijze waarop zij toezichthouden en besturen heeft ingericht, de effectiviteit en doelmatigheid van haar bestedingen waarborgt en streeft naar een optimale relatie met belanghebbenden. De wijze waarop wij invulling geven aan de drie algemene principes van goed bestuur wordt vervolgens toegelicht in het Bestuursverslag (hoofdstuk 4). In dit hoofdstuk geeft de algemeen directeur van de Nierstichting tevens een terugblik op de inzet, belangrijkste ontwikkelingen en resultaten van de afdelingen Zorg & Innovatie, Marketing & Communicatie en Bedrijfsvoering. Ook biedt dit hoofdstuk een korte samenvatting van de behaalde resultaten in 2012 en een blik vooruit. De cijfers in de Jaarrekening 2012 (hoofdstuk 5) hebben betrekking op de balans én de staat van baten en lasten van de Nierstichting. In hoofdstuk 6 vindt u het kasstroomoverzicht en in hoofdstuk 7 de grondslagen voor waardering en van resultaatbepaling. Na een toelichting op de balans per 31 december 2012 (hoofdstuk 8) volgen een toelichting op de Staat van baten en lasten over 2012 (hoofdstuk 9) en de Kostenverdeelstaat (hoofdstuk 10). En in hoofdstuk 11 tonen wij het financieel jaaroverzicht van de afgelopen vijf jaar. In hoofdstuk 12 is de controleverklaring opgenomen en in hoofdstuk 13 de begroting 2013. Tenslotte vindt u in de bijlagen een overzicht van de doelbestedingen aan de thema’s Onderzoek, Preventie en Patiëntenzorg en een overzicht van Raad van Toezicht. Wij hopen dat dit jaarverslag u een helder beeld geeft van onze inkomsten en bestedingen én de bereikte resultaten in 2012. Voor een inhoudelijke toelichting op programma’s, activiteiten en projecten verwijzen wij u graag naar ons uitgebreide online jaarverslag 2012 op www.nierstichting.nl.
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
3
4
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
2 Raad van Toezicht De Raad van Toezicht houdt toezicht op gevoerd beleid en de algemene gang van zaken, en geeft advies aan de directie. Hiertoe hebben wij in 2012 vijf keer vergaderd met de algemeen directeur en leden van het Management Team. Het organisatie veranderingsplan en bijbehorend functiewaarderingstraject is besproken en in de Raad van Toezicht vergadering goedgekeurd. Ook de nieuwe Meerjarenstrategie en het Beleidsplan 2013-2016 is uitgebreid besproken en goedgekeurd. De in 2012 vernieuwde en in 2013 geïmplementeerde management rapportage is door de directie met de Raad van Toezicht besproken. De implementatie ervan leidt tot beter inzicht in de financiële gang van zaken. Omdat het onderzoek naar de draagbare kunstnier meer inhoud heeft gekregen wordt de steun aan de NeoKidney Foundation vanaf 2013 ook helderder vormgegeven. Wij zijn positief gestemd over de mogelijkheden hiervoor via major donors financiële middelen te verwerven. De directeur heeft een jaargesprek gehad met de voorzitter van de Raad van Toezicht, nadat ook de Ondernemingsraad was gehoord. De Raad van Toezicht heeft zoals gebruikelijk een zelfevaluatie uitgevoerd en beleid aangepast waar nodig en/of gewenst. Wij zien de toekomst van de Nierstichting met vertrouwen tegemoet mede gezien de grote inzet van de staf en het groot aantal vrijwilligers. Bussum, mei 2013 Paul E. de Jong Voorzitter Raad van Toezicht Nierstichting Nederland
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
5
6
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
3 Verantwoordingsverklaring Sinds haar oprichting in 1968 werkt de Nierstichting aan de volgende zeven doelstellingen: ·· Voortdurende verbetering van de behandeling van nierziekten; ·· Voortdurende verbetering van de weerbaarheid van nierpatiënten; ·· Bevorderen van transplantatiemogelijkheden; ·· Bevorderen van de preventie van nierziekten; ·· Bevorderen van wetenschappelijk onderzoek; ·· Materiële ondersteuning van nierpatiënten; ·· Belangenbehartiging van nierpatiënten. De Nierstichting is gevestigd in Bussum en werkt met meerjarenprogramma’s om deze doelstellingen te realiseren, met gerichte investeringen, helder geformuleerde prestatiedoelen en een projectmatige aanpak. Het verbeteren van de kwaliteit van leven van nierpatiënten en de preventie van nierziekten wordt gestructureerd aangepakt. De Nierstichting onderschrijft de drie algemene principes van de Code Goed Bestuur in het Reglement CBF-Keur die sinds 1 juli 2008 van kracht zijn, te weten: 1. Toezicht houden, besturen en uitvoeren; 2. Optimale besteding van middelen; 3. Omgang met belanghebbenden. Ook conformeert de Nierstichting zich aan Richtlijn 650, de richtlijn voor fondsenwervende instellingen. De wijze waarop we invulling geven aan deze principes wordt toegelicht in het bestuursverslag.
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
7
8
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
4 Bestuursverslag 4.1 toezicht en bestuur
Zoals gesteld in de verantwoordingsverklaring, onderschrijft de Nierstichting het principe van Toezicht Houden, Besturen en Uitvoeren. Dit principe dwingt ons na te denken over de vraag of intern genoeg maatregelen zijn getroffen om te voorkomen dat wij beslissingen nemen die niet in het belang zijn van de organisatie. Binnen de Nierstichting is sprake van een heldere scheiding van taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. De Nierstichting is een professionele organisatie met 54 medewerkers in dienst. Het hoofdkantoor is gevestigd in Bussum. De dagelijkse leiding is in handen van de algemeen (statutair) directeur. Hiermee heeft de Nierstichting een eenhoofdig bestuur. Samen met het managementteam stelt de directeur het beleid van de Nierstichting vast en geeft hij leiding aan de medewerkers en vrijwilligers. Het managementteam vergadert eens per twee weken en is als volgt samengesteld: ·· Drs. Tom Oostrom, algemeen directeur (statutair bestuurder) ·· Drs. Paulien Pleijter, adjunct-directeur en Manager Marketing & Communicatie ·· Philip van Lookeren Campagne (Manager Marketing & Communicatie a.i. vanaf 1 september 2012 t/m 31 december 2012) ·· Mr. Lidy Vlaskamp, Manager Zorg & Innovatie ·· Ir. Corina Bots, Manager Bedrijfsvoering Tom Oostrom is uit hoofde van zijn functie voorzitter van het bestuur van de Samenwerkende Gezondheids Fondsen (SGF), bestuurslid van de Nederlandse Public Health Federatie (NPHF), lid van de European Kidney Health Association (EKHA), lid van de regiegroep voor de Life Science & Health Sector, lid van het bestuur van de Willem Kolff Stichting en lid van de Raad van Toezicht Kidneys for Kids (KIK). De algemeen directeur is eindverantwoordelijk en legt verantwoording af aan de Raad van Toezicht. De Raad van Toezicht is verantwoordelijk voor de beoordeling van het functioneren, de vaststelling van het salaris en voor de benoeming c.q. het ontslag van de algemeen directeur. De Raad van Toezicht houdt toezicht op het gevoerde beleid en op de algemene gang van zaken. Ook staat zij de algemeen directeur en de adjunct-directeur terzijde met advies over beleidsvoornemens die andere zaken betreffen. De Raad van Toezicht heeft in 2012 vijf keer vergaderd met de algemeen directeur. De raad bestaat uit minimaal zeven en maximaal negen personen. In 2012 waren dat 7 personen, te weten: ·· ·· ·· ·· ·· ·· ·· ··
Drs. W. Geerlings, voorzitter (tot 1 november 2012) Prof. dr. Paul E. de Jong, voorzitter (vanaf 1 november 2012) Mevrouw drs M.R. van Dongen, auditcommissie en gewoon lid Drs. P.B.A. Dirks, vice-voorzitter Mevrouw mr. M.H.J. van den Horst, gewoon lid J.B. Mulders, auditcommissie en gewoon lid M.J.F.M. Verhoeven, gewoon lid Ir. B.F. Dessing, gewoon lid
Een volledig overzicht van de Raad van Toezicht inclusief nevenfuncties en zittingstermijnen leest u in hoofdstuk 15. De leden van de Raad van Toezicht worden benoemd en ontslagen door de Raad van Toezicht. Bij de benoeming van leden speelt een evenwichtige spreiding van gewenste disciplines – gezondheidszorg, marketing, bedrijfsleven, juridische zaken en financiën – een belangrijke rol. Er is daarom geen vastomlijnd profiel. De leden dienen te beschikken over algemene bestuurlijke kwaliteiten en affiniteit te hebben met de doelstellingen van de Nierstichting. Ook wordt er op toegezien dat er geen sprake is van familie- of andere persoonlijke relaties met directieleden. De leden van de Raad van Toezicht ontvangen geen bezoldiging. Ze komen wel voor reiskostenvergoeding in aanmerking. De benoeming is voor een periode van maximaal vier jaar. Herbenoeming is eenmalig mogelijk voor een periode van maximaal vier jaar.
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
9
Sinds 2008 heeft de Nierstichting ook een auditcommissie. In deze commissie hebben de algemeen directeur en twee leden van de Raad van Toezicht zitting. Deze commissie heeft tot taak de Raad van Toezicht te adviseren over het financiële beleid. De auditcommissie beoordeelt de jaarrekening, financiële beleidsvoorstellen, het beleggingsbeleid en het functioneren van interne systemen op het gebied van risicobeheersing en controle en bespreekt de jaarrekening met de accountant. De commissie vergadert vier keer per jaar en de leden hebben ook tussentijds contact. De manager Bedrijfsvoering en de medewerker Financiën worden regelmatig betrokken bij het overleg van de auditcommissie. De Raad van Toezicht benoemt de commissieleden voor een periode van vier jaar. Een inhoudelijke toelichting op de taken en verantwoordelijkheden van de Raad van Toezicht en de algemeen directeur van de Nierstichting is vastgelegd en bekrachtigd in de statuten van Nierstichting Nederland. Jaarlijks evalueert de Raad van Toezicht haar functioneren en het functioneren van de directie. Over 2012 heeft dit geresulteerd in een positieve evaluatie. Het management team heeft in 2012 (net als voorgaande jaren) een directiebeoordeling geschreven in het kader van de jaarlijkse kwaliteitstoetsing. Actiepunten naar aanleiding van de directiebeoordeling worden opgevolgd en gemonitord in de management team vergaderingen. In de volgende paragrafen wordt ingegaan op de belangrijkste ontwikkelingen en resultaten per afdeling. Graag verwijzen wij u naar het onlinejaarverslag op www.nierstichting.nl én de toelichting op de Staat van Baten & Lasten (zie hoofdstuk 9) voor meer details. 4.2 Zorg & Innovatie
Voor Zorg & Innovatie (Z&I) was 2012 een ambitieus jaar. Z&I heeft belangrijke resultaten geboekt in 2012 en daarnaast een nieuw subsidiebeleid én een nieuwe meerjarenstrategie ontwikkeld. Een belangrijk speerpunt in 2012 was de formele oprichting van een publiek-private samenwerking die gericht is op de ontwikkeling van een draagbare kunstnier. Deze samenwerking moet kennisdeling, borging van kennis en kunde, evenals lange termijn financiering van dit onderzoek, bevorderen. Vanaf 2012 is de NeoKidney Foundation een feit. Nierproblemen beperken zich niet tot Nederland. Het is van belang over de nationale en Europese grenzen te kijken om oplossingen voor patiënten dichterbij te brengen. Samenwerking is hierbij een belangrijk middel. In 2012 is hier invulling aan gegeven door actief de World Kidney Day strategie uit te dragen en aan te sluiten bij de Europese beleidsagenda. Als lid van de Samenwerkende GezondheidsFondsen (SGF) neemt de Nierstichting actief deel aan diverse commissies en werkgroepen. Tevens vervult de algemeen directeur het voorzitterschap van de SGF. In 2012 heeft dit geleid tot belangrijke bijdragen op het gebied van innovatie en de lobby voor selectieve preventie. Zo zijn er door cruciale inzet van de Nierstichting in de topsector Life Science & Health belangrijke kansen gecreëerd voor meer publiek-private samenwerking met inzet van de gezondheidsfondsen, iets waar de Nierstichting sterk achter staat omdat het innovaties eerder bij de patiënt kan brengen. In 2012 zijn er binnen de thema’s Preventie (Programma Preventie), Patiëntenzorg (Programma Zelfmanagement, Donatie & Transplantatie, Dialyse op Maat, Reizen, Sociaal beleid en Voorlichting nieren en nierziekten) en Onderzoek (Programma Consortia, Kolff, Innovatie, PhD en Implanteerbare Kunstnier) belangwekkende resultaten geboekt.
10
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
4.2.1 preventie
2012 stond in het teken van het ontwerpen van een nieuw programma Preventie waarbij met het veld is onderzocht hoe breed of smal de Nierstichting Preventie moet rekenen tot haar corebusiness. Samen met de Nederlandse Diabetes Federatie, het Platform Vitale Vaten en het Partnerschap Overgewicht Nederland ontwikkelde de Nierstichting in 2012 een uniforme aanpak van cardiometabole risicofactoren en comorbiditeit. In het jaarplan gepland als geïntegreerde zorgstandaard, levert deze uniforme aanpak nu verbeteringen op in de behandeling en verwijzing van mensen met nierschade. Ook is in kaart gebracht hoe in huisartspraktijken en ziekenhuizen mensen met chronische nierschade gemakkelijker kunnen worden opgespoord door labwaarden te koppelen. Een betere implementatie van het Preventie Consult was een van de speerpunten voor 2012. Er werden mogelijkheden onderzocht van borging bij GGD'en en werkgevers. Het nut van het Preventie Consult werd nog eens onderbouwd door de baanbrekende resultaten van het PREVEND onderzoek waar de Nierstichting jarenlang in heeft geïnvesteerd. Het onderbouwt overtuigend het belang van screenen op nierschade. De resultaten van het Prevend onderzoek zijn in belangrijke wetenschappelijke tijdschriften gepubliceerd en hebben geleid tot aanpassing van de richtlijnen. 4.2.2 Patiëntenzorg
Binnen het thema Patiëntenzorg zijn ruim 1.000 nierpatiënten met financiële problemen ondersteund door middel van een bijdrage in studiekosten of andere noodzakelijke voorzieningen. Ook hebben er ruim 400 nierpatiënten via het programma Reizen van de Nierstichting een vakantie geboekt. Vanuit de in het Jaarplan 2012 geformuleerde ambitie het onderwerp nierdonatie bij leven breder bespreekbaar te maken heeft de Nierstichting het boek '20 dubbelportretten nierdonatie bij leven' geïntroduceerd. Dit boek geeft een unieke kijk in de ervaringen en gevoelens van patiënten en donoren die voor de keuze van nierdonatie staan en wordt ingezet als voorlichtingsmiddel. Ambassadeur Ireen Wüst reikte op 4 oktober 2012 het eerste boek uit in het Academisch Medisch Centrum Amsterdam. Daarnaast was er maatschappelijke en politieke aandacht voor postmortale orgaandonatie: met inzet van de Nierstichting werden belangrijke politieke successen gerealiseerd bij het opmaken van de verkiezingsprogramma's voor de Tweede Kamerverkiezingen van 12 september 2012. Een andere belangrijke mijlpaal is dat in het UMC St Radboud te Nijmegen, kinderen onder de 3 jaar, met steun van onder andere de Nierstichting, kunnen worden getransplanteerd met een levende donor. Samen met de Willem Kolff Stichting introduceerde de Nierstichting de Maria Ter Welle Innovatieprijs succesvol. In het voorjaar van 2012 ontving Trudeke Struijk, diëtiste uit het VU Medisch Centrum, deze prijs met haar initiatief ter voorkoming van eiwit- en energietekort bij dialyserende nierpatiënten. Om zelfmanagement beter te implementeren werd de STERK training voor professionals beschikbaar gesteld om hun patiënten te helpen meer regie te nemen over hun ziekte en behandeling. Vanuit de ambitie om de dialysebehandeling in Nederland te verbeteren werden de knelpunten en de expertise op het terrein van vaattoegangszorg in Nederland in kaart gebracht, hetgeen tot concrete verbeterplannen moet gaan leiden. Zo'n 20% van alle ziekenhuisopnames onder nierpatiënten heeft als oorzaak complicaties aan de vaattoegang. In 2012 is de nieuwe Mijn Niergids ontwikkeld. Deze vervangt het Zorgboek Nierfunctievervangende behandeling en wordt vanaf 2013 ingezet als belangrijkste voorlichtingsmiddel voor nierpatiënten. De ambitie zoals verwoord in het Jaarplan 2012 is daarmee gehaald.
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
11
4.2.3 Onderzoek
Binnen het thema Onderzoek is niet alleen gezaaid in nieuwe onderzoeken met potentieel impactvolle resultaten voor nierpatiënten, maar er werd ook geoogst. Zo ontvingen twee onderzoekers in het nefrologisch veld cum laude beoordelingen voor hun afgeronde onderzoeken: René Bindels met verkregen inzicht in de calciumhuishouding van patiënten die kunnen leiden tot betere behandeling van nierfalen en het voorkomen van hart- en vaatziekten en Jan-Luuk Hillebrands met belangrijk onderzoeksresultaat voor het voorkomen van chronische transplantaatdisfunctie. Het consortium dat in 2012 werd gehonoreerd zal onder leiding van Professor Nine Knoers uit het UMC Utrecht onderzoek gaan doen naar betere diagnose en behandeling van nefronoftise, een erfelijke oorzaak van nierfalen bij kinderen. Binnen het Innovatieprogramma, Kolffprogramma en het in 2012 geïntroduceerde PhD programma zijn diverse excellente onderzoeken gehonoreerd. Deze richten zich op de veelvoorkomende nierziekte cystenieren, effectievere behandeling van nierschade, werking van diabetesmedicijnen op het voorkomen van nierproblemen en het ontrafelen van het ontstaan van hoge bloeddruk door anti-afstotingsmedicatie (een veelvoorkomend dilemma bij getransplanteerde nierpatiënten). 4.2.4 Verbeterde werkwijze afdeling Zorg & Innovatie
De werkwijze van de afdeling Zorg & Innovatie is in 2012 transparanter en interactiever geworden. Alle projectvoorstellen en de voortgang van lopende projecten worden op een uniforme en transparante wijze beoordeeld en getoetst: transparant en interactief subsidiebeleid (TIS). Centraal staat hierin het uitschrijven van calls, waardoor er meer competitie ontstaat. Nieuw hierin is dat ook sociaal wetenschappelijk onderzoek onderdeel is van de systematische beoordeling door de Wetenschappelijke Raad. Deze nieuwe wijze van subsidie verlenen aan projecten doet recht aan interactie met het veld en vergroot tegelijkertijd de mogelijkheid van sturing. Zo hoopt de Nierstichting de beste projectvoorstellen van de meest getalenteerde onderzoekers en projectleiders te initiëren en te financieren. En tegelijkertijd focus te houden op haar eigen ambities. Ook is er veel aandacht geweest voor continuïteit en samenhang van activiteiten en werkzaamheden door taken centraal te beleggen en thematische duo's te vormen. 4.3 Marketing & Communicatie 4.3.1 algemeen
Het jaar 2012 kan voor de afdeling Marketing & Communicatie (M&C) worden gezien als een transitiejaar. Het was het eerste volledige kalenderjaar waarin de twee samengesmolten afdelingen geïntegreerd opereerden. Daarnaast is in dit jaar de kanteling gemaakt naar het werken met doelgroepmanagers om de transitie van een aanbodgedreven naar een vraaggestuurde organisatie mogelijk te maken. Deze organisatievorm had voor alle medewerkers consequenties. De doelgroepmanagers zetten de strategie uit die wenselijk is voor de eigen doelgroepen (Particulieren, Major donors, Erflaters en Bedrijven). Zij realiseren hun plannen vervolgens in nauwe samenwerking met de diverse specialisten. Op het vlak van direct marketing was de afdeling weer erg succesvol. Wederom zien we hier een lichte stijging van de inkomsten, wat in deze tijden bijzonder mag worden genoemd. Ook op het vlak van Nalatenschappen konden we een lichte stijging van de inkomsten zien ten opzichte van de begroting. Hieronder volgt per doelgroep een beschrijving van het gevolgde beleid. In hoofdstuk 9 (Toelichting Staat van Baten en Lasten) wordt een uiteenzetting gegeven van de financiële resultaten. 4.3.2 Particulieren
In 2012 is de basis gelegd voor een nieuwe strategie voor de toekomstige particuliere fondsenwerving. Hiertoe is uitvoerig onderzoek gedaan naar onze naamsbekendheid, reputatie en naar onze doelgroepen. Vastgesteld is dat de naamsbekendheid van de Nierstichting hoog is (99%), maar dat mensen het moeilijk vinden om goed te kunnen aangeven waar de Nierstichting nu eigenlijk voor staat. Op basis van dit onderzoek zijn zogenaamde persona’s opgesteld: dit zijn gesegmenteerde omschrijvingen van persoonlijkheden en behoeftes van donateurs 12
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
en vrijwilligers. Op basis van deze persona’s is ervoor gekozen in de nieuwe meerjarenstrategie meer focus te leggen op nieuwe doelgroepen. Belangrijk is daarbij dat we de gemiddelde leeftijd van onze donateurs en vrijwilligers willen verlagen (vanaf circa 40 jaar) en de betrokkenheid willen vergroten. 4.3.3 Klantcontactstrategie
In het verslagjaar is een begin gemaakt met de ontwikkeling van een klantcontactstrategie. Hierbij worden alle processen met onze diverse doelgroepen schematisch in een trechtermodel in kaart gebracht (workflow). Belangrijk hierbij is het op een effectieve en slimme manier werven, behouden en waar mogelijk upgraden van onze donateurs. Betrokkenheid (loyalty) is daarbij een kernwoord, waarop we actiever dan voorheen sturen. Ook een bewust beleid betreffende retentie (afmeldingen van donateurs) maakt hiervan onderdeel uit. In 2013 werkt de afdeling M&C deze strategie verder uit en neemt zij de implementatie ervan ter hand. 4.3.4 Vrijwilligersbeleid
De Nierstichting is er trots op dat jaarlijks zo’n 80.000 vrijwilligers actief is voor haar. Het grootste deel zet zich in voor onze collecteorganisatie. Maar ook zijn mensen actief voor ons door het voeren van acties. Dat kan op sportief vlak zijn (hardlopen, De Nijmeegse Vierdaagse, IJsstrijd), maar ook door het verkopen van zaken (zoals sieraden en breiwerken) waarbij de opbrengst ten goede van de Nierstichting komt of door het organiseren van een evenement (Nierstichtingrally). Vanzelfsprekend koesteren wij deze groep en proberen wij ze maximaal betrokken te houden. Tegelijk is vastgesteld dat we deze groep actiever kunnen inzetten en meer gesegmenteerd moeten benaderen. Een belangrijke rol hierbij ligt bij onze Regiocoördinatoren (RC’s). Zij kunnen vanuit hun lokale positie als geen ander dicht bij de mensen activiteiten stimuleren en faciliteren en ook plaatselijke bedrijven activeren. In 2012 is dit, mede door de vele wisselingen binnen de afdeling, onvoldoende uit de verf gekomen. De RC’s zijn vooralsnog teveel in beslag genomen door de organisatie van de collecte (een activiteit waarin we vooral dankzij deze RC’s nog relatief succesvol zijn), en hebben daardoor te weinig ruimte gevoeld om ook de vrijwilligersorganisatie verder uit te bouwen en te ontginnen. Voor 2013 is vastgesteld dat veel prioriteit wordt gegeven aan dit onderwerp en aan de vernieuwing van de vrijwilligersorganisatie. Om voorbereid te zijn op de toekomst lag de focus in 2012 op het bestendigen en professionaliseren van de eigen collecteorganisatie en de processen daaromtrent. Doelstelling hierbij was om de collecteopbrengst op pijl te houden, interne werkprocessen eenduidig en efficiënt te laten verlopen, het Collecteportaal uit te bouwen, de relatie met de collectevrijwilligers in het land te verstevigen en de collecteorganisatie beter te kunnen aansturen door middel van betere management-informatie. We zien daarnaast mogelijkheden om de collecteweek van de Nierstichting – die nu met name gericht is op de huis aan huis collecte – uit te breiden tot een Nierstichtingweek waarin naast de huis aan huis collecte veel meer fondsenwervende initiatieven -maar ook andere activiteiten – plaats kunnen vinden. 4.3.5 Bedrijven
Dit segment is voor de Nierstichting nog nieuw. Tot op heden is er weinig tot niet geïnvesteerd in de doelgroep Bedrijven. Voor 2012 stond voor deze doelgroep een aantal activiteiten op de agenda met als doel bedrijven te betrekken bij het werk van de Nierstichting, hiermee structurele relaties op te bouwen en onderhouden en hieruit inkomsten te genereren voor de Nierstichting. Vanaf de komst van de doelgroepmanager Bedrijven is een start gemaakt met de strategie op dit kansrijke vlak. In de tweede helft van het jaar is de basis gelegd voor de toekomst. Er is nagedacht over het type bedrijven dat bij ons past en over de tegenprestatie die wij kunnen geven. Er is een start gemaakt met een gestructureerde benadering van bedrijven en het opbouwen van een netwerk op dit vlak. Er is geïnvesteerd in experimenten, om te ervaren wat wel en niet werkt (zoals een Direct Marketing mailing). De eerste vruchten van deze inspanningen kunnen we in 2013 plukken.
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
13
4.3.6 Major Donors
Ook het betrekken van Major Donors is voor de Nierstichting een nieuwe discipline. In 2012 is gewerkt aan een benaderingsstrategie en is een pilot uitgevoerd onder een kleine groep major donors. Dit plan vormde de basis waarmee de in november van het verslagjaar gestarte doelgroepmanager Major donors en Nalatenschappen (erflaters) van start is gegaan. Vastgesteld is dat we Major Donors met name proberen te interesseren in de propositie van de draagbare kunstnier. Wij verwachten dat mensen die een aanzienlijk bedrag aan de Nierstichting willen doneren, dit graag doen voor een innovatief, groots en wereldwijd project met een geweldige spin-off bij succes. 4.3.7 Samenleving en belanghebbenden
De Nierstichting kan haar doelstellingen alleen maar optimaal realiseren in nauwe samenspraak met andere partijen. Wij ontvangen geen overheidssteun en zijn dus afhankelijk van de steun en de giften van particulieren, bedrijven en de loterijen. Wij ontvingen in 2012 van de Vriendenloterij een totaalbedrag van ruim 867 duizend euro, van de Lotto ruim 278 duizend euro en van de Krasloterij ruim 42 duizend euro. Zonder deze steun zou de Nierstichting een stuk minder activiteiten kunnen realiseren. In 2012 hebben we de contacten geïntensiveerd. Ook is een aanvraag ingediend voor een nieuw project 'Serious game' dat in 2013 door de Vriendenloterij beloond is met een gift van 425 duizend euro. Wij investeren maximaal in eigentijdse, transparante en hoogwaardige communicatiemiddelen. We vinden het belangrijk verantwoording af te leggen over onze werkwijze, bestedingen en resultaten. Ook willen we onze doelgroepen intensief betrekken bij de Nierstichting door ze te betrekken bij de echte inhoud van ons werk en bij onze resultaten. Alleen op basis van werkelijke, intrinsieke commitment creëren we een trouwe groep van donateurs en vrijwilligers. Iedereen heeft het recht om aan de Nierstichting vragen te stellen, suggesties te doen voor verbetering, zijn ongenoegen te uiten of een formele klacht in te dienen. De Nierstichting ziet dit als opbouwende kritiek om van te leren en te verbeteren. Het streven is om klachten zelf op te lossen. Lukt dit niet dan wordt een onafhankelijke klachtencommissie in het leven geroepen. De Nierstichting conformeert zich aan de spelregels van het CBF en het klachtrecht in de Algemene Wet Bestuursrecht. Daarnaast vinden we het belangrijk om intensief samen te werken met andere organisaties in ons werkveld. Allereerst betreft dat de Nierpatiënten Vereniging Nederland, waarmee veel raakvlakken zijn in de uitvoering van werkzaamheden. Ook samenwerking met het Hans Mak Instituut, de Samenwerkende Gezondheidsfondsen, de Vereniging Fondsenwervende Instellingen (VFI), professionals en de andere goede doelen, vooral op het vlak van gezondheid, krijgt veel aandacht. 4.4 Bedrijfsvoering
In haar meerjarenstrategie brengt de Nierstichting de belangrijkste speerpunten voor haar beleid in kaart. Deze vormen de basis voor de jaarplannen en -begrotingen per afdeling, op basis waarvan de maandelijkse managementrapportages worden opgesteld. Aan de hand van de management-rapportages wordt de Raad van Toezicht geïnformeerd. In 2012 eindigde de Meerjarenstrategie 2009-2012. Vanaf 2013 gaat een nieuwe meerjarenstrategie in. De Nierstichting streeft te allen tijde naar een optimale besteding van middelen. Als blijkt uit de management- rapportages dat de inkomsten meevallen of tegenvallen, wordt hierop gereageerd. Bij uitgaven maken wij zorgvuldige afwegingen over de wijze waarop het maximale rendement kan worden gerealiseerd. Dit geldt voor álle activiteiten, of het nu gaat om een subsidieproject of een fondsenwervende campagne. Leidraad hierin vormen de meerjarendoelstellingen (en uiteindelijk jaarplannen) van de Nierstichting. In het kader van de ‘Toekomstbestendige Nierstichting’ heeft de Nierstichting in 2011 een nieuwe organisatiestructuur doorgevoerd en zijn voor diverse functies nieuwe medewerkers aangetrokken. In 2012 is gewerkt aan een verdere bestendiging van de nieuwe organisatie. Zo zijn nieuwe functieprofielen ontwikkeld en is
14
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
het beloningsbeleid versoberd (ingang per 1 januari 2013). Ook is aandacht besteed aan de benodigde cultuurverandering en zijn acties daaromtrent belegd in de organisatie. Het verzuimbeleid is omgevormd naar inzetbaarheidsbeleid. Uit zowel het ziekteverzuim (3,48 % in 2012) als het medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) valt af te leiden dat de organisatie in ‘goede gezondheid’ verkeert. Het merendeel van de medewerkers is tevreden over zijn/haar eigen inbreng, de samenwerking en de interne organisatie. Aandachtspunten hebben betrekking op de interne communicatie, helderheid van rollen en besluitvorming. Deze worden in 2013 verder opgepakt in diverse, reeds bestaande, verbetertrajecten. De ‘Toekomstbestendige Nierstichting’ gaat verder dan alleen een nieuwe organisatiestructuur en medewerkers. Het omvat ook een verdergaande professionalisering op tal van gebieden. Zo is in 2012 het nieuwe subsidiebeleid van Z&I ontwikkeld en zijn nieuwe formats ontwikkeld voor de begrotingen en rapportages. Het CIIO (certificerend instituut) heeft het kwaliteitssysteem van de Nierstichting in 2012 beoordeeld en geconcludeerd dat de professionalisering weliswaar nog niet is afgerond, maar duidelijk zijn beslag heeft gevonden. De Nierstichting streeft ernaar om de organisatiekosten zo laag mogelijk te houden. Hiertoe heeft de Nierstichting een aantal ondersteunende diensten in eigen beheer en besteedt zij andere uit. Dit is afhankelijk van de kosten, de beschikbare capaciteit en de strategische relevantie. Zo vindt het beheer en onderhoud van de database, de donateursadministratie en de financiële administratie in eigen beheer plaats, maar is het beheer van bijvoorbeeld de ICT infrastructuur uitbesteed. Voor ondersteunende diensten die de Nierstichting in huis heeft, zoekt zij afstemming en werkt zij waar mogelijk samen met andere fondsen en de Nierpatiënten Vereniging Nederland (die in hetzelfde kantoorpand zit). In juli 2012 heeft de Nierstichting, samen met een aantal andere goede doelen, na een aanbestedingstraject door VFI Diensten, collectief een overeenkomst kunnen sluiten met ABN-AMRO met betrekking tot het betalingsverkeer. Gezien het zeer grote aantal binnenkomende transacties van de Nierstichting, levert deze overeenkomst in vergelijking met onze eerdere overeenkomst met ABN AMRO een besparing op van circa 28 duizend euro op jaarbasis. De Nierstichting is een professionele non-profit organisatie die onderzoeks- en patiëntenzorgprogramma’s ondersteunt en financiert. Het betreft met name meerjarenprogramma’s, volledig gefinancierd uit giften van particulieren en bedrijven. De Nierstichting ontvangt géén overheidssteun. Om te zorgen dat de Nierstichting haar verplichtingen voor bijvoorbeeld onderzoek of andere meerjarenprogramma’s kan nakomen – ook als de inkomsten tegenvallen – zijn financiële reserves noodzakelijk en wordt het vermogen belegd. 4.5 Resultaten
De Nierstichting sluit 2012 in vele opzichten positief af. Inhoudelijk hebben we veel bereikt en in financieel opzicht hebben we, dankzij een behoudend uitgavenbeleid, een reservering kunnen doen voor de realisatie van onze toekomstige meerjarenstrategie. De totale inkomsten eigen fondsenwerving van de Nierstichting waren in 2012 16,9 miljoen euro. Dit was 864 duizend euro minder dan begroot, hetgeen het gevolg is van een late start van werving bij major donors en bedrijven en tegenvallende opbrengsten van de collecte en evenementen. De inkomsten uit direct marketing zijn iets hoger uitgekomen dan begroot, evenals de inkomsten uit Nalatenschappen. De overige inkomsten bedroegen in totaal bijna 2,6 miljoen euro, zodat de totale inkomsten bijna 19,5 miljoen euro bedroegen. De totale lasten bedroegen 18,1 miljoen euro. Dit is 3,6 miljoen euro minder dan begroot. Voor de begroting van 2012 was uitgegaan van een negatief resultaat van 2 miljoen euro (in verband met de inzet van de reserves Draagbare Kunstnier en de continuïteitsreserves). Gezien de economische ontwikkelingen én het feit dat we vanaf 2013 met een nieuwe meerjarenstrategie starten, is gaandeweg het jaar besloten om te streven naar een neutraal resultaat en een aantal projecten op te schorten of anders in te vullen. Van de 18,1 miljoen lasten is 3,8 miljoen euro besteed aan fondsenwerving en 1,3 miljoen aan beheer & administratie. Er is 13 miljoen besteed aan de doelstelling. Het positieve resultaat van 2012 van 1,3 miljoen euro wordt in een bestemmingsreserve ‘Zorg & Innovatie’ gedoteerd en grotendeels in 2013 ingezet.
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
15
Het kostenpercentage eigen fondsenwerving (=totaal kosten werving baten/inkomsten eigen fondsenwerving) is uitgekomen op 22 %. Dit is hoger dan de begrote 21 %, omdat de inkomsten eigen fondsenwerving lager uitvielen dan begroot (de kosten zijn nagenoeg gelijk aan begroting). Dit percentage is onder de CBF-norm van 25%. Omdat in de loop van 2012 is besloten de uitgaven bij Zorg & Innovatie te beperken, is het bestedingspercentage (totaal uitgaven doelbesteding/totale baten) over 2012 met 67% fors lager dan de begrote 85%. Aangezien het positieve resultaat van 2012 grotendeels wordt besteed in 2013 (bovenop de begroting 2013), beïnvloedt dit het bestedingspercentage in 2013 juist positief. Het percentage beheer en administratie (=totaal kosten beheer & administratie/totale lasten) is met 7% fors hoger dan de begrote 5%. Enerzijds doordat de uitgaven bij Zorg & Innovatie zijn gereduceerd (totale lasten dus lager), anderzijds doordat de interne kosten hoger uit zijn gevallen dan begroot. 4.6 Vooruitblik
In 2012 is een nieuwe meerjarenstrategie ontwikkeld voor de periode 2013-2016. In deze nieuwe meerjarenstrategie Passie voor leven hebben wij de ambities voor de komende jaren geformuleerd. De inhoudelijke ambities voor de komende jaren zijn gevormd door een enorme motivatie om vanuit een actieve opstelling van de Nierstichting bij te dragen aan een beter leven voor nierpatiënten. De ambities richten zich op de patiënt van nu en de mogelijke patiënt van de toekomst, waarbij keuzes zijn gemaakt wat we wel oppakken en wat niet. Het implementeren van een nieuwe doelgroepbenadering, waarbij investeren in relaties met verschillende groepen donateurs, vrijwilligers en bedrijven centraal staat. En het verder vormgeven van een professionele organisatie die stuurt op kwaliteit en kostenbeheersing. En nog meer dan voorheen werken de medewerkers en afdelingen geïntegreerd aan onze ambities voor de toekomst. Voor 2013 zijn de doelstellingen van de meerjarenstrategie vertaald in concrete projecten en activiteiten (zie hoofdstuk 13 voor de begroting). Bussum, juni 2013 Tom Oostrom
Algemeen directeur Nierstichting Nederland
16
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
5 Jaarrekening 2012 5.1 Balans per 31 december 2012 in duizenden euro’s
Activa
2012
2011
Vaste activa Materiële vaste activa
464
803
Financiële vaste activa
298
346
8.352
8.278
19.904
19.293
5.958
7.027
34.976
35.747
7.385 4.602 623 150 12.760
7.385 3.270 257 150 11.062
117
126
Langlopende schulden Kortlopende schulden
14.357 7.742 22.099
14.363 10.196 24.559
Totaal Passiva
34.976
35.747
Vlottende activa Vorderingen en overlopende activa Effecten Liquide middelen Totaal Activa Passiva
Reserves en fondsen Continuiteits reserve Bestemmings reserves Herwaarderingsreserve Bestemmings fondsen
Voorzieningen
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
17
5.2 Staat van baten en lasten over 2012 in duizenden euro’s
Baten
Werkelijk 2012
Begroting 2012
Verschil t.o.v. begroting
Werkelijk 2011
4.105 7.165 178 5.270 50 84 16.852
4.300 7.100 350 5.200 500 266 17.716
-195 65 -172 70 -450 -182 -864
4.284 7.095 180 5.455 7 319 14 17.354
1.318 1.233 32
1.500 600 -
-182 633 32
1.379 609 -
19.435
19.816
-381
19.342
Thema Onderzoek Thema Preventie Thema Patiëntenzorg Subtotaal bestedingen Zorg & Innovatie Interne kosten t.b.v. Zorg & Innovatie Totaal bestedingen t.b.v. Zorg & Innovatie
4.345 548 3.608 8.501 1.279 9.780
5.986 750 5.609 12.345 1.125 13.470
-1.641 -202 -2.001 -3.844 154 -3.690
6.964 692 5.010 12.666 1.070 13.736
Directe bestedingen t.b.v. Communicatie
2.035
2.401
-366
2.504
Interne kosten t.b.v. Communicatie Totaal bestedingen t.b.v. Communicatie
1.182 3.217
1.039 3.440
143 -223
876 3.380
12.997
16.910
- 3.913
17.116
Baten uit eigen fondsenwerving Collecte Direct marketing (particulieren) Direct marketing (bedrijven) Giften Nalatenschappen Major donors Sponsoring en overige Evenementen Overige baten Totaal baten uit eigen fondsenwerving Baten overig Baten uit acties derden Rente baten en baten uit beleggingen Overige baten Som der baten Lasten Besteed aan de doelstelling
Totaal bestedingen t.b.v. doelstelling
18
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
in duizenden euro’s
Werkelijk 2012
Begroting 2012
Verschil t.o.v. begroting
Werkelijk 2011
Werving baten Kosten collecte Kosten direct marketing Kosten nalatenschappen/major donors/per. schenkingen Kosten sponsoring + overige Kosten evenementen Interne kosten t.b.v. werving baten Subtotaal werving baten Kosten acties derden
490 1.679 180
506 1.770 165
-16 -91 15
359 1.738 80
22 98 1.304 3.773 -
50 50 1.147 3.688 -
-28 48 157 85 -
126 1.170 3.473 -
Totaal kosten werving baten
3.773
3.688
85
3.473
Beheer en administratie
1.330
1.170
160
1.753
18.100
21.768
-3.668
22.342
1.335
-1.952
3.287
-3.000
1.335 1.335
-1.952 -1.952
-3.000 -3.000
22% 67%
21% 85%
20% 88%
72%
78%
77%
7%
5%
8%
Som der lasten Saldo van Staat van Baten en Lasten Resultaatbestemming 2012 Onttrekking/dotatie bestemmingsreserves Onttrekking/dotatie continuïteitsreserve Onttrekking/dotatie bestemmingsfondsen
Kengetallen Kostenpercentage eigen fondsenwerving Bestedingspercentage doelstelling t.o.v. totale baten Bestedingspercentage doelstelling t.o.v. totale lasten Kostenpercentage beheer en administratie
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
19
20
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
6 Kasstroomoverzicht in duizenden euro’s
2012
2011
1.335
-3.000
304 -9 -74 -2.454 -6 -248 -2.487
143 425 -995 -242 1.524 1.263 2.118
-51 86 48 83
-195
-1.069
-912
7.027 5.958
7.939 7.027
-1.069
-912
Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat Aanpassingen betreffende: - afschrijvingen materiële vaste activa - dotaties / onttrekkingen voorzieningen Vorderingen Kortlopende schulden Langlopende schulden Effecten Kasstroom uit operationele activiteiten Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa Desinvesteringen in materiele vaste activa (Des)investeringen in financiële vaste activa Kasstroom uit investeringsactiviteiten
Mutatie liquide middelen Liquide middelen per 1 januari Liquide middelen per 31 december Mutatie liquide middelen
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
165 -30
21
22
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
7 Grondslagen voor waardering en van resultaatbepaling Algemeen Deze jaarrekening is opgesteld conform de Richtlijn Verslaggeving Fondsenwervende Instellingen (Richtlijn 650). De in de jaarrekening opgenomen informatie heeft betrekking op de financiële informatie en de activiteiten van Nierstichting Nederland. Stelselwijzigingen In 2012 heeft een stelselwijziging plaatsgevonden voor wat betreft de waardering van obligaties. Tot en met 2011 werden de obligaties gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. Dit was conform de richtlijnen voor de jaarverslaggeving en van toepassing in de situatie dat obligaties tot het einde van de looptijd worden aangehouden. Eind 2011 is, door de economische ontwikkelingen, op advies van ABN Amro Mees Pierson, besloten om obligaties niet meer tot einde van de looptijd aan te houden. Als gevolg hiervan mogen obligaties niet meer worden gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. In plaats daarvan worden ze gewaardeerd tegen de reële waarde. De stelselwijziging is eveneens doorgevoerd in de vergelijkende cijfers over 2011 en heeft geleid tot een correctie van 600 duizend euro ten opzichte van 2011. Verbonden partijen De Nierpatiënten Vereniging Nederland welke eveneens in Bussum is gevestigd, heeft tot doel de belangen van nierpatiënten in Nederland te behartigen. Het is een vereniging voor nierpatiënten én alle betrokkenen. De vereniging is voor wat betreft haar inkomsten volledig afhankelijk van leden en derden. De Nierstichting heeft aan de Nierpatiënten Vereniging in 2012 een bedrag van 1.133.000 euro exploitatiesubsidie verstrekt. Dit is verwerkt in onze jaarrekening. Het bestuur van de Nierpatiënten Vereniging Nederland is geheel zelfstandig. Daarom is geen consolidatie nodig. Het Hans Mak Instituut is gevestigd in Naarden. De doelstelling van dit instituut is de zorg voor nierpatiënten duurzaam te verbeteren, onder andere door het beheren van het ‘kwaliteitssysteem dialyse’. Wij hebben in 2012 voor het Hans Mak Instituut een bedrag van 428.919 euro aan projecten gefinancierd. Dit is verwerkt in onze jaarrekening. Het bestuur van het Hans Mak Instituut is geheel zelfstandig. Daarom is geen consolidatie nodig. De NeoKidney Foundation is in 2012 opgericht en een initiatief van de Nierstichting. De doelstelling van de Neokidney Foundation is een draagbare kunstnier te ontwikkelen. Het betreft een zelfstandig opererende organisatie. In het bestuur zaten in 2012 nog voor het merendeel vertegenwoordigers vanuit de Nierstichting. Op grond hiervan zou consolidatie moeten plaats vinden. De Nierstichting heeft gebruik gemaakt van de vrijstelling ‘te verwaarlozen betekenis op totaal niveau voor de consolidatie’. Doordat de geconsolideerde baten en lasten gelijk zullen zijn aan de enkelvoudige baten en lasten van de Nierstichting, is het effect van consolideren op het eigen vermogen en resultaat nihil, waardoor consolidatie achterwege mag blijven Vanaf 2013 zijn de vertegenwoordigers uit de Nierstichting in de minderheid in het bestuur en daardoor vervalt de verplichting te consolideren. In 2012 heeft de NeoKidney Foundation een subsidie van 1.114.779 euro ontvangen van de Nierstichting Meijon Ontwikkeling. In september 2005 heeft de Vereniging Vrienden van de Nierstichting (VVN) 100% van de certificaten van aandelen in Meijon Ontwikkeling BV in bezit gekregen. Eveneens heeft de VVN op die datum een lening ontvangen van € 18.000. - Dit bedrag is gebruikt voor een kapitaalstorting in Meijon Ontwikkeling BV. Tot 2011 zijn de certificaten op de aandelen Meijon Ontwikkeling BV niet in de jaarrekening van de VVN en de Nierstichting opgenomen. Met ingang van 2012 zijn de certificaten en lening beide voor een bedrag van € 18.000 verantwoord in de jaarrekening. Grondslagen voor de balans Activa en verplichtingen worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs.
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
23
Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit de liquide middelen. Ontvangsten en uitgaven uit hoofde van interest, ontvangen dividenden en winstbelastingen zijn opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Vergelijking met voorgaand jaar De gehanteerde grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn gewijzigd ten opzichte van het voorgaande jaar. In 2012 heeft een stelselwijziging plaatsgevonden. De waarderingsgrondslag van obligaties is in 2012 aangepast naar reële waarde (voorheen geamortiseerde kostprijs). Schattingen Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat de directie van de Nierstichting zich over verschillende zaken een oordeel vormt. De directie maakt in dat geval schattingen van onderdelen die essentieel kunnen zijn om opgenomen te worden in de jaarrekening. Indien het – voor het geven van het vereiste inzicht – noodzakelijk is, worden deze onderdelen en schattingen (inclusief de bijbehorende veronderstellingen) opgenomen in de toelichting van de betreffende posten. Materiële vaste activa Onroerende zaken, inventaris en vervoermiddelen worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs, inclusief de direct toerekenbare kosten, onder aftrek van lineair berekende afschrijvingen, gebaseerd op de verwachte gebruiksduur. De gehanteerde afschrijvingsnormen zijn: ·· pand Groot Hertoginnelaan 34, Bussum 25 jaar ·· verbouwing/aanpassing onroerende zaak 10 jaar ·· inventaris 5 jaar ·· computerapparatuur 3 jaar ·· bedrijfsmiddelen 3 jaar ·· innovatie fondsenwerving 3 jaar ·· vervoermiddelen (incl. restwaarde) 4 jaar Eigendommen in het kader van de doelstelling zoals auto’s voor patiënten, vakantiedialyse-apparatuur, stacaravans en audiovisuele apparatuur worden niet gewaardeerd en alleen pro memorie in de toelichting op de balans opgenomen. Financiële vaste activa De verstrekte leningen aan instellingen en patiënten worden gewaardeerd op geamortiseerde kostprijs. Bijzondere waardeverminderingen worden in mindering gebracht op de geamortiseerde kostprijs en direct verantwoord in de staat van baten en lasten. Bijzondere waardeverminderingen van vaste activa De stichting beoordeelt per einde balansdatum of er aanwijzingen zijn dat een vast actief aan een bijzondere waardevermindering onderhevig kan zijn. Indien dergelijke indicaties aanwezig zijn, wordt de realiseerbare waarde van het actief vastgesteld. Van een bijzondere waardevermindering is sprake als de boekwaarde van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde. Bedrijfsgebouwen en -terreinen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs plus bijkomende kosten onder aftrek van lineaire afschrijvingen gedurende de verwachte looptijd. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Er wordt rekening gehouden met de bijzondere waardeverminderingen die op balansdatum worden verwacht. Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa Materiële vaste activa worden vanaf het moment van ingebruikname afgeschreven over de verwachte toekomstige gebruiksduur van het actief. Op ons terrein wordt niet afgeschreven. Winsten en verliezen bij verkoop van materiële vaste activa worden verantwoord onder de afschrijvingen.
24
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
Vorderingen en overlopende activa De waardering van erfstellingen wordt systematisch bepaald afhankelijk van het stadium waarin de afwikkeling zich bevindt. Effecten en deposito's De Nierstichting belegt een deel van haar vermogen volgens de Richtlijn Reserves Goede Doelen van de Vereniging Fondsenwervende Instellingen (VFI). De Nierstichting voert een risicomijdend én duurzaam beleggingsbeleid, waarbij grotendeels in ter beurze genoteerde obligaties van Europese overheden en financiële instellingen wordt belegd. De belegging van haar reserves besteedt de Nierstichting met een mandaat vermogensbeheer uit aan een vermogensbeheerder, ABN AMRO Mees Pierson. Het mandaat is vastgelegd in een beleggingsstatuut dat algemene, uitsluitings- en voorkeurscriteria bevat die de Nierstichting toepast bij de samenstelling en beoordeling van de beleggingsportefeuille. De vermogensbeheerder rapporteert periodiek over het gevoerde beleid, waarbij een toelichting wordt gegeven op het beleggingsbeleid en de marktomstandigheden en marktverwachtingen. Tenminste eenmaal per jaar evalueert het bestuur de behaalde beleggingsresultaten, waarbij tevens het strategisch beleggingsbeleid wordt getoetst aan de beleggingsdoelstellingen van de Nierstichting. De effecten worden gewaardeerd tegen reële waarde. Vervolgens worden de onder financiële vaste activa opgenomen obligaties die geen onderdeel zijn van de handelsportefeuille en de niet tot het einde van de looptijd aangehouden obligaties gewaardeerd tegen reële waarde (reële waarde is inclusief de opgebouwde rente per jaareinde). Waardevermeerderingen van deze obligaties worden rechtstreeks verwerkt in de herwaarderingsreserve. Op het moment dat de desbetreffende effecten niet langer in de balans worden verwerkt, wordt de cumulatieve waardevermeerdering in het eigen vermogen verwerkt via de staat van baten en lasten. Transactiekosten die zijn toe te rekenen aan effecten worden rechtstreeks in de staat van baten en lasten verwerkt. Liquide middelen Liquide middelen bestaande uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden staan ter vrije beschikking van de stichting. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Reserves en fondsen Het eigen vermogen van de Nierstichting wordt onderverdeeld in fondsen en reserves. De fondsen bestaan uit vermogen dat is bestemd door derden. De reserves worden geoormerkt voor een bepaald bestedingsdoel en worden vastgesteld door de Raad van Toezicht. Voorbeelden van de bestemmingsreserves zijn de reserve voor de ontwikkeling van de draagbare kunstnier of de continuïteitsreserve. De continuïteitsreserve dient als zekerheid voor het voortbestaan van de organisatie van de Nierstichting: dit dient onder andere gezien te worden in het risico van fluctuaties in de totale geldstroom (inkomsten plus uitgaven) alsmede in benodigd vermogen voor eventuele afbouw van de activiteiten. Conform de richtlijn van de commissie Herkströter hanteert het bestuur hiervoor een bovengrens van anderhalf maal de jaarkosten van de werkorganisatie. De ondergrens is vastgesteld op eenmaal de jaarkosten. Het beleid van de Nierstichting is dat de continuïteitsreserve tussen de 1 en de 1,5 maal de jaarkosten van de werkorganisatie ligt. De continuïteitsreserve wordt gemuteerd met de overschotten c. q. de tekorten uit de exploitatie, na aftrek van subsidiebestedingen en dotaties aan de voorzieningen. Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan, waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen, tenzij anders vermeld. De voorziening wordt als langlopend beschouwd wanneer de feitelijke verplichting naar verwachting langer dan een jaar duurt. Schulden
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
25
Zodra de aanvraag voor een subsidie door het bestuur is gehonoreerd, worden de daarvoor bestemde bedragen voor het volledige bedrag van de toezegging onder schulden opgenomen. Daarbij worden kort- en langlopende schulden onderscheiden. Kortlopende schulden worden voldaan in het jaar volgend op het verslagjaar. Grondslagen voor de staat van baten en lasten Algemeen Deze jaarrekening is opgesteld conform de Richtlijn Verslaggeving Fondsenwervende Instellingen (Richtlijn 650). De in de jaarrekening opgenomen informatie heeft betrekking op de financiële informatie en de activiteiten van Nierstichting Nederland. Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen baten en lasten over het jaar. De resultaten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd; verliezen moeten gerealiseerd worden zodra zij voorzienbaar zijn. Kosten worden verantwoord wanneer deze verband houden met geleverde prestaties ten behoeve van de Nierstichting, en wel zodanig dat betaling hiervan noodzakelijk is geworden. Nalatenschappen De opbrengsten van nalatenschappen worden verantwoord in het jaar waarin de omvang van deze baten betrouwbaar kan worden vastgesteld. De nalatenschappen worden bij eerste waardering voor 90% verantwoord en vruchtgebruik voor 25%. Bij definitieve afrekening wordt het restant van de vordering verantwoordt. Toerekening van kosten De interne kosten bestaan uit personeel/reis- en verblijfkosten, huisvesting en kantoor/algemene kosten. Voorheen werden deze kosten uitvoeringskosten eigen organisatie genoemd. Het totaal van deze kosten bepaalt voor een groot deel het percentage kosten van beheer en administratie. Deze interne kosten van de werkorganisatie worden toegerekend aan de doelstelling, de werving van baten en aan beheer en administratie. De kosten van beheer en administratie zijn die kosten die de organisatie maakt in het kader van de (interne) beheersing en administratievoering en die niet worden toegerekend aan de doelstelling of de werving baten. Personeelskosten De kosten van ons vaste personeel maken een groot deel uit van de interne kosten. Het grootste deel van de personeelskosten betreft salarissen en sociale lasten en deze worden op grond van de arbeidsvoorwaarden verwerkt in de staat van baten en lasten voor zover ze verschuldigd zijn aan werknemers. De pensioenregeling hebben wij collectief ondergebracht bij het Pensioen Fonds Zorg en Welzijn (PFZW) in Zeist. Deze pensioenregeling is gebaseerd op het ‘middelloon’ systeem, wat wil zeggen dat het uiteindelijke pensioen afhankelijk is van het aantal deelname jaren en het gemiddeld pensioengevend salaris. De dekkingsgraad van het PFWZ was per eind 2012 – 101% (2011 – 97%). De dekkingsgraad laat de verhouding zien tussen wat een pensioenfonds nu in kas heeft en de pensioenen die het op lange termijn moet betalen. Een optimale dekkingsgraad is rond de 110%, echter dit is in deze financieel onzekere tijden niet haalbaar. De over het verslagjaar betaalde premie wordt als last verantwoord onder pensioenkosten, waarbij de werkgever 75% en de werknemer 25% van de premie voor zijn rekening neemt.
26
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
8 Toelichting op de balans per 31 december 2012 8.1 Activa
Materiële vaste activa
Boekwaarde per 1 januari Investeringen (Des)investeringen
Afschrijvingen Balanswaarde per 31 december
in duizenden euro’s
Totaal 2012
Totaal 2011
286 9 -57 238
803 51 -86 768
916 195 -109 1.002
55
180
304
199
68
58
464
803
Onroerende Zaak
Inventaris
Bedrijfs Computermiddelen apparatuur
331 2 333
34 40 74
152 -29 123
47
22
286
52
De materiële vaste activa zijn ten behoeve van de bedrijfsvoering. De boekwaarde van de materiële vaste activa bedraagt 464.512 euro. Dit bedrag wordt verkregen door de totale aanschafwaarde (2.777.451 euro) te verminderen met de totale cumulatieve afschrijving (2.313.326 euro). Er is in 2012 meer afgeschreven dan in 2011, dit heeft te maken met een inhaal afschrijving van ons CRM systeem. De daling van het activa totaal heeft te maken met verkopen van activa in 2012. De onroerende zaak betreft het in 1976 gebouwde kantoorpand Groot Hertoginnelaan 34 te Bussum; dit pand heeft thans een verzekerde waarde van 2.590.600 euro. Zoals in de algemene toelichting onder materiële vaste activa is vermeld, worden stacaravans niet gewaardeerd. Het betreft 20 stacaravans en één bungalow, welke tegen nieuwwaarde zijn verzekerd voor een totaalbedrag van circa 1,1 miljoen euro. In de waarde van de computerapparatuur is tevens opgenomen de investering voor de ontwikkeling en implementatie van een nieuw CRM (customer relation management) systeem. Dit systeem is per einde boekjaar volledig afgeschreven. Financiële vaste activa in duizenden euro’s
31 dec. 2012
Bij
Af
31 dec. 2011
Effecten
18
18
-
-
Leningen / voorschotten verstrekt in het kader van de doelstelling - aan patiënten
57
57
48
48
222 18
-
74 8
296 26
315
75
130
370
-17
7
-
-24
298
82
130
346
- aan instellingen - hypotheken u / g
Voorziening voor de in leningen schuilende risico’s
Onder effecten zijn de certificaten van aandelen in Meyon ontwikkeling B.V. opgenomen. De onder financiële vaste activa opgenomen overige vorderingen omvatten verstrekte leningen aan patiënten/ instellingen en hypotheken. Deze vorderingen worden initieel gewaardeerd tegen reële waarde. De leningen ten behoeve van patiënten zijn renteloos. De hypothecaire leningen zijn rentedragend en hebben een looptijd van maximaal 20 jaar. De onder deze post opgenomen effecten betreffen een deelname in een externe organisatie.
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
27
Vorderingen en overlopende activa Deze post heeft betrekking op diverse vorderingen, die normaal gesproken binnen een termijn van achttien maanden worden ingelost en kan als volgt worden gespecificeerd: in duizenden euro’s
Vorderingen uit hoofde van nalatenschappen Nog te ontvangen bedragen Vooruit betaalde kosten e.d. Vorderingen op districten, collecte, comités e.d. Vorderingen uit hoofde van dialysekosten NeoKidney Overige vorderingen
31 dec. 2012
31 dec. 2011
7.533 355 154 49 15 204 42 8.352
7.077 272 801 27 31 70 8.278
Mutatieoverzicht effecten en deposito's 2012 Marktwaarde
Obligaties Aandelen Alternatieve Individueel* Individueel beleggingen
Deposito's
Obligaties / Aandelen uit NLTS
Totaal
Stand per 1 januari 2012* Mutatie a.g.v. stelselwijziging Stand per 1 januari 2012**
13.644 600 14.244
1.592 1.592
332 332
3.071 3.071
53 53
Mutaties 2012 Aankopen Verkopen Gerealiseerd koersverschil Ongerealiseerd koersverschil Totaal mutaties
7.705 -7.482 288 366 877
1.105 -686 -56 319 682
416 -64 14 11 377
316 -1.587 -1.271
-53 -53
18.692 600 19.292 9.542 -9.872 246 696 612
Stand per 31 december 2012
15.121
2.274
709
1.800
-
19.904
* = voor stelselwijziging waardering obligaties ** = na stelselwijziging waardering obligaties Bij het samenstellen van de effectenportefeuille is rekening gehouden met onze wensen ten aanzien van maatschappelijk verantwoord beleggen. Tevens is het grootste deel van de portefeuille (ruim 60%) risicomijdend belegd in individuele obligatieleningen van Europese overheden. De verdeling van de diverse beleggingscategorieën was per eind 2012 als volgt: 76% obligaties, 9% deposito's en 15% aandelen. Voor een toelichting op het behaalde resultaat verwijzen wij u naar Resultaat beleggingen op pagina 35 van dit jaarverslag.
28
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
8.2 Passiva Reserves en fondsen in duizenden euro’s
Reserves
Stand 1 januari
StelselStand 1 wijziging januari na effecten wijziging
ToeVerMutatie voeging mindering per saldo
Stand 31 december
Aangewezen bestemmingsreserves Zorg & Innovatie Draagbare kunstnier Continuïteitsreserve Herwaarderingsreserve Totaal besteedbaar vermogen Fondsen Door derden aangewezen bestemmingsfondsen Fondsen op naam Totaal vastgelegd vermogen
Totaal reserves en fondsen
3.270 7.268 -10.538
117 257 374
3.270 7.385 257 10.912
1.332 544 1.876
-178 - 178
1.332 366 1.698
1.332 3.270 7.385 623 12.610
150 150
-
150 150
-
-
-
150 150
10.688
374
11.062
1.876
-178
1.698
12.760
De Nierstichting had begin 2012 (na stelselwijziging) een continuïteitsreserve van 7.385 miljoen euro. De jaarlijkse kosten van de werkorganisatie betreffen de interne kosten en de kosten van de werving. Deze bedroegen in 2012 in totaal 7.563 miljoen euro. Conform de richtlijn Reserves Goede Doelen (commissie Herkströter) én het beleid van de Nierstichting zou de continuïteitsreserve eind 2012 maximaal 11.345 miljoen euro (=max. 1,5 maal de jaarlijkse kosten van de werkorganisatie) mogen bedragen. Het streven voor 2012 was de continuïteitsreserve af te bouwen met 952.000 euro. Begin 2012 had de Nierstichting ook een Reserve voor de Draagbare Kunstnier. Het streven voor 2012 was deze reserve af te bouwen met 1 miljoen euro. Gedurende het jaar is besloten de uitgaven te beperken (door de economische ontwikkelingen én de start van een nieuwe meerjarenstrategie in 2013) en daarom is 2012 met een positief resultaat afgesloten. Hierdoor is de beoogde reductie van de continuïteitsreserve en de Draagbare Kunstnier in 2012 niet gerealiseerd. Het resultaat van de Staat van Baten Lasten over 2012 na stelselwijziging bedraagt 1.335 miljoen euro positief. bedrag wordt gedoteerd aan een nieuwe bestemmingsreserve ‘Zorg & Innovatie’. Dit is in het Raad van Toezicht overleg van 7 februari 2013 besloten. Deze bestemmingsreserve wordt voor een deel ingezet voor aanvullende activiteiten die nog niet opgenomen waren in de begroting van 2013 (onder andere Serious Game, Camp Cool, Stichting World Transplant Games). Het grootste deel wordt ingezet voor aanvullende subsidiëring van het Life Science & Health programma. Het positief resultaat van de herwaardering van de obligaties (a.g.v. de stelselwijziging) is gedoteerd aan een nieuw gecreëerde Herwaarderingsreserve. Deze reserve zal in de toekomst gebruikt worden om eventuele fluctuaties in de waardering op te vangen. Voor wat betreft het onderdeel Fondsen op Naam: dit bestaat voor een deel uit het in juni 2009 ingestelde Nierstichting/Mevrouw E.C. van der Werf – Fonds op Naam.
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
29
Voorzieningen De voorzieningen hebben in 2012 het volgende verloop laten zien: in duizenden euro’s
Jubileumuitkeringen Garantstelling patiënten Groot onderhoud kantoorpand Langdurig zieken
Stand 1 januari
Dotatie
Onttrekking
Vrijval
Stand 31 december
42 22 22 40 126
9 10 19
8 20 28
-
43 22 22 30 117
Jubileumuitkeringen Deze voorziening is door middel van een stelselwijziging in 2006 gevormd in overeenstemming met de Richtlijn 271 Personeelsbeloningen. Garantstelling patiënten Deze voorziening heeft betrekking op die situaties, waarin de Nierstichting zich tegenover derden garant stelt voor terugbetaling van de hoofdsom, alsmede rentebetaling op door nierpatiënten in het kader van bedrijfsuitoefening of huisvesting elders afgesloten (hypothecaire) geldleningen. Voorziening langdurig zieken Deze voorziening is gevormd ten behoeve van langdurig zieken binnen onze organisatie, ter dekking van de kosten welke hieruit voortvloeien. Deze voorziening is in 2009 in het leven geroepen en in 2012 heeft een onttrekking van 20.000 euro plaatsgevonden. Er is in 2012 opnieuw een dotatie gedaan. Groot onderhoud kantoorpand De voorziening groot onderhoud kantoorpand is gevormd ten behoeve van incidentele, grote uitgaven en voor buitenschilderwerk. De overige, reguliere uitgaven komen ten laste van de jaarlijkse exploitatie.
30
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
Schulden De samenstelling van de schulden is als volgt: in duizenden euro’s
Gevoteerde, nog niet uitbetaalde subsidies Crediteuren Vooruit ontvangen en te betalen bedragen Belastingen en premies sociale verzekeringen Pensioenlasten
2012
2011
19.972 695 1.193 106 133
21.846 1.342 1.133 113 125
22.099
24.559
De schulden bestaan uit lang- (langer dan één jaar) en kortlopende (korter dan één jaar) schulden en worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Van de gevoteerde leningen en subsidies wordt naar verwachting in 2013 een bedrag van 6.812.732 euro uitbetaald. Van de vooruit ontvangen en te betalen bedragen en te betalen belastingen e.d. is totaal 937.000 euro als kortlopend te beschouwen. Het totaalbedrag aan kortlopende schulden per balansdatum is 7.742.350 euro. In de vooruit ontvangen en te betalen bedragen zijn mede begrepen de te betalen crediteuren en dergelijke. De langlopende schulden hebben betrekking op verplichtingen tot maximaal drie jaar. Niet uit de balans blijkende financiële rechten en verplichtingen Er zijn in 2012 in totaal 1.348 notariële schenkingsaktes gepasseerd, welke betrekking hebben op 2013. Hiervoor zal de Nierstichting in 2013 een bedrag van 393.512 euro ontvangen. Ultimo boekjaar zijn de verplichtingen uit hoofde van operationele leases als volgt te specificeren Te betalen Binnen 1 jaar Tussen 1 en 5 jaar
223.336 euro 63.840 euro 159.496 euro
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
31
32
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
9 Toelichting op de staat van baten en lasten over 2012 9.1 Baten IN DUIZENDEN EURO’S
Totaal baten Eigen fondsenwerving Baten overige
Werkelijk 2012
Begroting 2012
Werkelijk 2011
19.435 16.852 2.583
19.816 17.716 2.100
19.342 17.354 1.988
De opbrengsten uit eigen fondsenwerving (collecte, direct marketing, giften, nalatenschappen, en evenementen) bedroegen 16,9 miljoen euro. Met name op het gebied van direct marketing was de Nierstichting zeer succesvol en waren de inkomsten in 2012 wederom hoger dan het voorgaande jaar. 9.1.1 Baten eigen fondsenwerving Totaal collecte
4.105
4.300
4.284
In 2012 heeft de collecte, gehouden tijdens de Nationale Collecteweek, ruim 4,1 miljoen euro opgebracht. Een bedrag waar we zeker trots op mogen zijn, kijkend naar de marktomstandigheden. De collecteopbrengst laat echter een dalende lijn zien. De opbrengst was dit jaar 4,2% lager dan in 2011. Per collectant werd een lagere opbrengst opgehaald. Hiervoor zijn meerdere oorzaken aan te wijzen, waaronder de crisis en het teruglopen van contact geld in de huishoudens. De dalende lijn geldt overigens voor de meeste grote collecterende fondsen. Direct marketing
7.165
7.100
7.095
In 2012 kwamen de inkomsten uit direct marketing opnieuw boven de 7 miljoen euro: bijna 65 duizend euro meer dan verwacht. En zo’n 70 duizend euro hoger dan in 2011. Derhalve, zeker kijkend naar de actuele omstandigheden, een fantastisch resultaat. In 2012 is het aantal vaste donateurs met een automatische afschrijving gestegen naar 94.475. In 2011 waren dat 92.925 relaties. Het bedrag dat zij gemiddeld gaven steeg van 31,16 naar 32,63 euro. Een grote groep donateurs gaf geen toestemming voor automatische incasso, maar steunt de Nierstichting wel regelmatig naar aanleiding van een oproep tot doneren. In 2012 waren dit 133.936 personen. Dit is een daling van 4,9% procent ten opzichte van 2011. Ook hebben we wederom actief ingezet op het verwerven van inkomsten uit periodieke schenkingen. In 2012 ontving de Nierstichting hieruit een bedrag van 422.754 euro. Dit is een stijging van 9,6 procent ten opzichte van 2011. Het aantal donateurs dat gebruik maakt van deze schenkingsvorm daalde met 3,4%. De daling bestaat voornamelijk uit donateurs die ultimo 2012 nog niet hadden besloten hun aflopende periodieke schenking te verlengen. De verwachting is dat dit in 2013 alsnog zal plaatsvinden. Donateurs die al enkele jaren niets hebben gegeven, stimuleerden we in 2012 opnieuw een bedrag te doneren aan de Nierstichting. En met succes: 15.150 donateurs zijn gereactiveerd en hebben de Nierstichting opnieuw met een donatie gesteund.
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
33
IN DUIZENDEN EURO’S
Bedrijven & organisaties
Werkelijk 2012
Begroting 2012
Werkelijk 2011
178
350
-
In totaal ontvingen we giften van verenigingen, stichtingen en andere rechtspersonen ter waarde van 61.825 euro. Ook ontvingen wij ter waarde van 103.391 euro gelegenheidsgiften van bedrijven en particulieren, ter ere van jubilea, verjaardagen en dergelijke. De Nierstichting is in 2012 gestart met een nieuw segment: Bedrijven. Medio dit jaar is de nieuwe doelgroepmanager Bedrijven gestart. Vanaf dat moment zijn veel zaken in gang gezet en nieuwe initiatieven opgestart. Er wordt hard gewerkt aan het opbouwen van een relevant netwerk. Gebleken is dat het behalen van successen op dit vlak veel tijd kost. Er zijn kansrijke contacten en kleine successen, maar we verwachten dat dit onderdeel vanaf 2013 tot grotere wasdom komt. Met het totale ontvangen bedrag van ongeveer 178 duizend euro bleven we 172 duizend euro achter op de begroting. Nalatenschappen
5.270
5.200
5.455
De inkomsten uit nalatenschappen kwamen in 2012 hoger uit dan begroot. Daarmee blijft dit segment een stabiel en krachtig onderdeel in de gehele fondsenwerving. Er is in 2012 veel effort gezet op het verwerven van mensen die bereid zijn om de Nierstichting in hun testament op te nemen. Het resultaat van deze wervingscampagnes wordt pas op de lange termijn zichtbaar en is derhalve lastig meetbaar op jaarbasis. Major Donors
50
500
-
De ambitie om in 2012 te starten met het benaderen van Major Donors is niet gerealiseerd. De Doelgroepmanager Major Donors en Nalatenschappen (erflaters), die eind 2011 op interim basis was aangesteld, heeft door het wegvallen van het hoofd Marketing Communicatie & Fondsenwerving, laatstgenoemde functie overgenomen. In het 4e kwartaal van 2012 is de nieuwe Doelgroepmanager Major Donors en Nalatenschappen (erflaters) aangesteld, waardoor eind 2012 een eerste aanzet gemaakt kon worden met de marktbenadering van deze doelgroep. De doelstelling is hierdoor niet behaald. Sponsoring en overige
-
-
7
In 2012 zijn er geen activiteiten ontwikkeld voor het werven van inkomsten uit innovatie en sponsoring. Evenementen
84
266
319
Het totale resultaat van evenementen was in 2012 84.404 euro en is een optelsom van de inkomsten uit IJsstrijd (51.815 euro), de nationale Nierstichting Rally, de jaarlijkse Kidney Run en diverse gelegenheidsgiften. Het Nierstichting Gala wordt eens per twee jaar georganiseerd, de laatste editie was in 2010. Het slechte economische klimaat en een gebrek aan mankracht hebben ons doen besluiten in 2012 geen Gala te organiseren. Het Nierstichting Gala wordt om het jaar georganiseerd en heeft in 2012 geen inkomsten gegenereerd. Daarnaast vielen de inkomsten uit IJsstrijd tegen. Daardoor is de begroting op dit onderdeel niet gehaald. 9.1.2 Baten overige
Aandeel in acties van derden
Werkelijk 2012
Begroting 2012
Werkelijk 2011
1.318
1.500
1.379
VriendenLoterij (tot 2010 Sponsor Bingo Loterij) De Nierstichting ontvangt sinds 2004 een bijdrage uit de opbrengst van de Vrienden Loterij. Deze opbrengst bestond in 2012 uit een algemene opbrengst van 683.871 euro en een bedrag van 183.463 euro van deelnemers die de Nierstichting als begunstigde hebben genoemd. 34
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
Lotto en Krasloterij In 2012 heeft de Nierstichting een bijdrage van 278.423 euro van de Lotto ontvangen en 42.497 euro van de Krasloterij. Verder is in bovengenoemde opbrengst een bedrag van 129. 805 opgenomen van een extra trekking in december 2011 welke in 2012 is ontvangen. Rentebaten en baten uit beleggingen IN DUIZENDEN EURO’S
Resultaat beleggingen Rente obligatieportefeuille Gerealiseerd koersresultaat Ongerealiseerd koersresultaat Dividend uitkeringen Rente banksaldi + deposito's Totaal resultaat Rendement effectenportefeuille
2012 579 246 330 46 32 1.233 6,2%
2011 573 -42 23 55 609 3,2%
2010 489 280 65 126 960 4,8%
2009 788 105 166 1.059 4,1%
2008 218 129 214 561 1,9%
Het rendement op de effectenportefeuille wordt berekend door het beleggingsresultaat te delen op de totale waarde van de beleggingen 9.2 LASTEN 9.2.1 Besteed aan doelstellingen
N DUIZENDEN EURO’S
Werkelijk 2012
Begroting 2012
Werkelijk 2011
Saldo
4.531 -185 4.346
5.986 5.986
7.150 -186 6.964
Saldo
557 -9 548
750 750
692 692
Saldo
3.759 -151 3.608
5.609 5.609
5.027 -17 5.010
Totaal directe bestedingen t.b.v. Zorg & Innovatie
8.501
12.345
12.666
Thema Onderzoek Teruggeboekte subsidies
Thema Preventie Teruggeboekte subsidies
Thema Patiëntenzorg Teruggeboekte subsidies
De directe bestedingen door Zorg & Innovatie in 2012 zijn lager uitgevallen ten opzichte van de begroting 2012. Zorg & Innovatie heeft heel gericht budget ingeleverd zodat 2012 positief kon worden afgesloten. Enkele calls/ projecten zijn verplaatst naar 2013. Omdat in 2011 juist reserves zijn ingezet voor extra bestedingen, is het verschil in de directe bestedingen Zorg & Innovatie van 2011 en 2012 extra groot. Thema Onderzoek
4.531
5.986
7.150
De bestedingen binnen het thema Onderzoek zijn bijna 1,5 miljoen lager dan begroot. De subsidierondes zijn verlopen volgens plan. Er is wat meer uitgegeven dan begroot in de Innovatie Ronde (7 projecten toegekend, terwijl er 6 begroot waren) en er is exact uitgegeven wat begroot was in de PhD Ronde (2 projecten toegekend, 2 begroot). Er is iets minder uitgegeven dan begroot aan de Consortium Grant en de Kolff Ronde. Vanuit het programma Draagbare Kunstnier heeft de Nierstichting in 2012 een subsidie toegekend aan de NeoKidney Foundation van 1.114.779 euro voor de activiteiten die de NeoKidney Foundation ontplooit in het
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
35
kader van de ontwikkeling van een draagbare kunstnier voor de thuishemodialyse. Dat was bijna 1 miljoen minder dan begroot. Enerzijds doordat de benodigde bijdrage aan de NeoKidney Foundation lager was dan begroot. Anderzijds doordat de BTW over kosten die in het verleden zijn gemaakt door de Nierstichting zijn teruggevorderd van de belastingdienst. Alle kosten die gemaakt zijn in het verleden (vanaf 2009) en die betrekking hadden op de oprichting van de NeoKidney Foundation (728.686 euro) door de Nierstichting doorbelast aan de NeoKidney Foundation. Als gevolg hiervan heeft de Nierstichting een bedrag van 154.065 euro teruggevorderd aan btw (is de btw over de 728.686 euro). De Nierstichting heeft in het kader van de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk (WBSO) bovendien een voordeel gehad van 2.921 euro aan loonbelasting. Een overzicht van alle projecten binnen het thema Onderzoek staat in de bijlage op pagina 51 en 52. IN DUIZENDEN EURO’S
Thema Preventie
Werkelijk 2012
Begroting 2012
Werkelijk 2011
557
750
692
De uitgaven voor het Thema Preventie zijn lager dan begroot. In voorbereiding op de meerjarenstrategie bleek het niet opportuun enkele van de geplande projecten in 2012 te starten. Dit geldt bijvoorbeeld voor de ontwikkeling van een toolkit voor huisartsen, praktijkondersteuners en apothekers in kader van betere organisatie van de preventieve nierzorg. In plaats van de Call Preventie (520.000 euro) zijn binnen de Call Vrije Ruimte twee projecten gehonoreerd die bijdragen aan het voorkomen van nierschade: één project dat zich richt op preventie van nierschade in de jeugdzorg en een tweede project dat de toegevoegd waarde van een ‘point of care’ creatinine meting op de huisartsenpost in kaart zal brengen. Vooruitlopend op de meerjarenstrategie is een start gemaakt met projecten binnen de doelstelling van de Nierstichting om het zoutgebruik te reduceren: het ontwikkelen van het Zoutboek en van een e-health tool waarmee mensen grip op zout kunnen krijgen. Thema Patiëntenzorg
3.759
5.609
5.027
Afgezien van Zelfmanagement is bij alle programma’s binnen het thema Patiëntenzorg minder uitgegeven dan begroot. Het verschil ten opzichte van de begroting is 2 miljoen euro. Hieronder volgt een toelichting per programma. Binnen het programma zelfmanagement is meer uitgegeven dan begroot. Reden is dat er diverse projecten uit de (extra) calls ‘Versterken zelfstandigheid nierpatiënten’ en ‘Vrije ruimte’ aan dit programma zijn toegevoegd, zoals ‘Mensen met matige nierschade in beeld’, ‘eHealth zelfmanagement screening’, ‘e-powered patiënts’ en ‘Self-management after kidney transplantation’. Daarnaast is – na zorgvuldige afweging – extra geïnvesteerd in het project Groepsrevalidatie Nierpatiënten (GRN/ACT). Ondanks het grote aantal toegevoegde projecten is de begroting beperkt (150.000 euro) overschreden, mede omdat enkele begrote projecten niet zijn gerealiseerd. Het project ’portal voor nierpatiënten’ is uitgesteld omdat we eerst een heldere visie willen ontwikkelen in samenhang met het zogenaamde 1 loket, waarin Nierstichting en Nierpatiënten Vereniging Nederland willen samenwerken. Dit vraagt meer tijd dan verwacht. Daarnaast heeft het schrijven van de meerjarenstrategie in combinatie met ontwikkelingen in het veld geleid tot uitstel van het project ‘de bedrijfskundige implementatie van zelfmanagement in de zorg’. De voorbereidingen zijn ver gevorderd en worden in 2013 voortgezet. Tot slot is in de tweede helft van 2012 op een aantal projecten bezuinigd vanwege een verwachte lagere inkomstenstroom (bijvoorbeeld e-learning). De totale uitgaven in 2012 voor het programma Donatie & Transplantatie (D&T) zijn aanzienlijk minder dan begroot. Dit heeft te maken met een aantal factoren. Besloten is het budget voor de 'Innovatiecall D&T' (begroot 300 duizend euro) toe te wijzen aan andere calls (Sociaal Wetenschappelijk Onderzoek en Vrije Ruimte), die niet als thema D&T hadden en derhalve niet voor rekening van D&T kwamen. Het wensproject 'immunologisch onderzoek Kleine Kint' (begroot 150 duizend euro) is niet doorgegaan omdat de betreffende projectleider geen aanvraag hiervoor heeft ingediend. Tevens is een kosteneffectiviteitsanalyse uitgesteld tot 2013 omdat deze wordt gekoppeld aan een onderzoeksproject dat in 2013 wordt afgerond. Daarnaast is vanaf medio 2012 rekening gehouden met een mogelijk tekort op de begroting. 36
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
Enkele geplande activiteiten binnen het programma Dialyse op Maat zijn doorgeschoven naar het volgende jaar. De voornaamste reden hiervoor is dat het opstellen van een meerjarenstrategie voor de aanpak van knelpunten die dialysebehandeling naar keuze in de weg staan, complexer bleek en meer tijd heeft gekost dan voorzien. Derhalve worden de geplande projecten, met name op het gebied van vaattoegangszorg en kosteneffectiviteit van de dialysebehandeling, pas in 2013 toegekend. De kosten voor Sociaal Beleid & Vakantieprogramma zijn in 2012 lager dan begroot, omdat mensen minder vaak op vakantie zijn gegaan. IN DUIZENDEN EURO’S
Bestedingen t. b. v. Communicatie
Werkelijk 2012
Begroting 2012
Werkelijk 2011
2.035
2.401
2.504
In afwachting van de nieuwe meerjaren- en merkenstrategie zijn de uitgaven voor Communicatie bewust beperkt gehouden en daardoor zijn de kosten substantieel lager dan begroot. In totaal is ruim 2 miljoen euro uitgegeven aan voorlichting en communicatie aan publiek, professionals, patiënten en de achterban van de Nierstichting. Deze activiteiten betreffen onder andere communicatie-uitingen waarin de Nierstichting toelichting geeft op en verantwoording aflegt over haar activiteiten. Zo ontvingen vaste donateurs – zo’n 250.000 – in 2012 vier keer Nierstichting Nieuws. Een gedeelte van de donateurs en andere geïnteresseerden – ruim 100.000 personen – ontving een aantal keer onze digitale nieuwsbrief. Onze collectanten informeerden wij via het Collectantenmagazine en de Collectantenkrant. Collecteorganisatoren en andere vrijwilligers ontvingen drie keer de nieuwsbrief Vrienden in Actie. En voor professionals verscheen zes keer Nierzine Professionals. Bovendien investeren we doorlopend in het actualiseren en uitbreiden van de informatie op de website, die voor alle bovenstaande doelgroepen informatie bevat. Ook was de Nierstichting weer duidelijk aanwezig op de Nederlandse Nefrologiedagen met een grote stand, uitgebreide informatie en materialen en de mogelijkheid tot gesprekken met de diverse medewerkers van de afdeling Zorg & Innovatie. Daarnaast was er inbreng in het programma van deze dagen, door publieke optredens van de algemeen directeur en de manager Zorg & Innovatie in de plenaire sessies. De Nefrologiedagen zijn zeer positief gewaardeerd en worden ook in de volgende jaren aangegrepen als hét moment van communicatie en interactie met de verschillende professionals in de nefrologische zorg. In 2012 is tevens geïnvesteerd in voorlichting aan publiek én nierpatiënten en hun omgeving over nieren, nierziekten en de behandeling. Verschillende middelen zijn daarvoor ingezet: folders, brochures, boeken, internet en telefoon. Deze informatie is in het algemeen gratis verstrekt door de Nierstichting. Bijzondere uitgave was het boek ’20 dubbelportretten, donatie bij leven’. In 2012 lanceerde de Nierstichting de campagne ‘Wat heb jij over voor een nierpatiënt?’. Deze campagne vraagt aandacht voor de impact die een nierziekte heeft op het dagelijks leven van nierpatiënten en brengt de verhalen van diverse nierpatiënten tot leven. Hiermee vroeg de Nierstichting rond World Kidney Day en de Nationale Donorweek aandacht voor het belang van orgaandonatie, zowel bij leven als postmortaal. In juni stond de noodzaak van vroegtijdige opsporing van nierschade centraal. Rondom de collecteweek in september werd aandacht gevraagd voor de impact van leven met een nierziekte én het verbeteren van de kwaliteit van leven van nierpatiënten. In 2012 is de uitgave van het ‘Handboek voor Preventie en Zelfzorg: Leven met chronische nierschade’ gecontinueerd en verspreid.
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
37
9.2.2 Werving baten IN DUIZENDEN EURO’S
Kosten collecte Kosten direct marketing Kosten nalatenschappen/major donors/per.schenkingen Kosten sponsoring + overige Kosten evenementen Interne kosten t.b.v. sectie Marketing en Fondsenwerving Subtotaal werving baten
Werkelijk 2012
Begroting 2012
Werkelijk 2011
490 1.679 180 22 98 1.304
506 1.770 165 50 50 1.147
359 1.738 80 126 1.170
3.773
3.688
3.473
De totale kosten voor de eigen fondsenwerving zijn ten opzichte van 2011 gestegen en kwamen 85.000 euro boven de begroting uit. Kosten collecte
490
506
359
De kosten van de Nationale Collecte en de instandhouding van de collecteorganisatie waren begroot op 506.000 euro. Hier zijn we ruim binnen gebleven. De stijging in de begroting ten opzichte van 2011 is te verklaren uit het feit dat in 2012 de collectantenwerving als speerpunt is benoemd om de collecteorganisatie op sterkte te houden, door middel van het werven van collecteorganisatoren en collectanten. Daarnaast zijn er ten behoeve van de collectanten kosten gemaakt, waaronder het collectantenpresentje en de sleutelkoorden ten behoeve van de legitimatiebewijzen. Kosten direct marketing
1. 679
1. 770
1. 738
Nagenoeg alle projecten zijn binnen begroting uitgevoerd. De investeringen voor direct marketing zijn uiteindelijk 100 duizend euro lager uitgevallen dan begroot, omdat gedurende het jaar is besloten één project niet uit te voeren. Kosten nalatenschappen / major donors en periodieke schenkingen
180
165
80
In 2012 vond een voortzetting plaats van de in 2011 ingezette campagnes op het gebied van nalatenschappen. Ook is er een audit gedaan naar de werving, resultaten en inkomsten uit nalatenschappen in de periode 20092011. Doel hiervan was tot een herijking te komen van de huidige aanpak en een wervingsprogramma voor de komende 3 jaar te ontwikkelen. De afwijking ten aanzien van de begroting wordt veroorzaakt door het feit dat de kosten voor periodieke schenkingen niet opgenomen waren in de oorspronkelijke begroting. Kosten sponsoring en overigen
22
50
-
In 2012 zijn kosten gemaakt als investering voor samenwerking met meerdere goede doelen en bedrijven. Tevens zijn kosten gemaakt voor een direct mailcampagne naar bedrijven. Kosten evenementen
98
50
126
Deze kosten betreffen de organisatie van diverse landelijke evenementen, waaronder het Nierstichting Golftoernooi en IJsstrijd. Daarnaast behoren ook de investeringen voor lokale en regionale activiteiten, georganiseerd door regiocoördinatoren, tot deze kosten.
38
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
9.2.3 Kosten beheer en administratie De kosten beheer en administratie zijn een percentage van de totale interne kosten. In 2012 komen de interne kosten ruim 641 duizend euro hoger uit dan begroot. Dat is het gevolg van een aantal niet geplande uitgaven zoals de wervingskosten, vervanging ziek personeel, de kosten voor de ontwikkeling van een nieuw functiehuis, een extra reservering van het vakantiegeld, extra afschrijving op het CRM systeem, de vertraagde invoering van het nieuwe mobiliteitsbeleid, extra afschrijvingskosten en een naheffing op de loonbelasting van 90.000 euro. Deze naheffing had betrekking over de periode 2009 tot 2011 en was het gevolg van een aantal onjuiste boekingen. Er is geen boete geheven. Eveneens ten laste van bovengenoemde kosten is een post van 59.000 euro geboekt betreffende te vorderen rente op verkochte obligaties over 2010 en 2011. Daarnaast heeft een extra afschrijving op meegekochte rentes op obligaties plaatsgevonden. Voor een goed inzicht in de kosten van de interne organisatie en de verdeling over de primaire en ondersteunende processen wordt verwezen naar de Kostenverdeelstaat 2012 en het overzicht van de interne kosten in hoofdstuk 10 van dit jaarverslag. De interne kosten zijn de afgelopen 5 jaar met bijna 30% gestegen, hetgeen grotendeels kan worden verklaard door een stijging van de personele lasten (gemiddeld 5% per jaar). Enerzijds door de autonome loonkostenstijging (als gevolg van inflatiecorrectie en jaarlijkse periodieken). Anderzijds door de kosten van (het werven van) nieuw personeel en afvloeiingsregelingen voor oud personeel. De kosten voor fondsenwerving en communicatie zijn de afgelopen vijf jaar, mede hierdoor, met respectievelijk 22% en 10% gedaald, hetgeen de stijging van de interne kosten compenseert. De personeelskosten vormen veruit de grootste post van de interne kosten (zie onderstaande tabel). De salariskosten zijn lager dan begroot, omdat bij het opstellen van de begroting geen rekening is gehouden met personen die tussentijds uit dienst zijn getreden. De sociale lasten zijn fors hoger dan begroot, omdat pas na het opstellen van de begroting bekend werd dat de bijdrage werkgever voor de zorgverzekeringswet is verhoogd. De overige personeelslasten zijn fors hoger dan begroot. Dit is het gevolg van een te krappe begroting geweest.
IN DUIZENDEN EURO’S
Personeelskosten salariskosten sociale lasten pensioenlasten overige personeelslasten
Werkelijk 2012
Begroting 2012
Werkelijk 2011
2.638 443 385 254
2.685 414 400 180
2.506 323 347 468
3.720
3.679
3.644
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
39
Verantwoording directiebeloning T.A.J. Oostrom algemeen directeur
Naam Functie Dienstverband Aard (looptijd) uren part-time percentage periode
onbepaald 37,5 100 1/1 – 31/12
Bezoldiging (EUR) Jaarinkomen bruto loon/salaris vakantiegeld eindejaarsuitkering, 13e/14e mnd variabel jaarinkomen
115.740 9.259 -
Totaal SV lasten (wg deel) Belastbare vergoedingen/bijtellingen Pensioenlasten (wg deel) Overige beloningen op termijn Uitkeringen beëindiging dienstverband
124.999 5.196 2.574 20.712 153.481 152.232
Totaal bezoldiging 2012 Totaal bezoldiging 2011
Het salaris van de directeur is, net als in 2011 en 2010 niet gestegen. De totale directiebeloning valt binnen de norm van het VFI norm directiebeloning die in 2005 door de Commissie Wijfels is opgesteld. Volgens deze richtlijn zou het salaris van de directeur van de Nierstichting maximaal 158 duizend euro mogen bedragen. De interne kosten worden voor het merendeel met vaste percentages verdeeld over Doelbesteding (25%), Fondsenwerving (26%) , Communicatie (23%) en Beheer & Administratie (26%). IN DUIZENDEN EURO’S
Kosten beheer en administratie
40
Werkelijk 2012
Begroting 2012
Werkelijk 2011
1.330
1.170
1.753
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
41
42
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
4.345 325 4 59 38 -
4.772
26%
Lasten Subsidies Uitbesteed werk Communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor en alg. kosten Afschrijving en rente Overige kosten
Totaal
Percentage van de totale lasten incl. subsidies
Onderzoek
Kostenverdeelstaat
Bestemming
10
5%
974
548 325 4 59 38 -
Preventie
22%
4.034
3.608 325 4 59 38 -
Pat. zorg
Doelstelling
18%
3.217
2.035 901 11 164 105 -
Comm.
21%
3.773
2.468 995 12 182 116 -
Eigen FW
-
-
0%
Acties derden
Kosten van werving
0%
86
86
Diensten derden
7%
1.244
1.014 13 185 33 -
Beheer en admin.
Beheer & Administratie
100%
18.100
8.501 2.468 2.035 3.885 48 708 368 86
Totaal lasten 2012
21.768
12.345 2.541 2.401 3.800 54 450 147 30
Begroot 2012
22.342
12.666 2.304 2.504 3.833 57 607 244 127
Totaal lasten 2011
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
43
3.678 122 3.800 54 450 504 177
3.720 165 3.885 48 708 756 454
5.095
Personeelskosten Reis- en Verblijfkosten Subtotaal Huisvestingskosten Kantoor en alg. kosten Subtotaal Afschrijving en fin.kosten
Totaal interne kosten
4.481
Begroot 2012
Werkelijk 2012
Interne kosten
4.741
3.645 188 3.833 57 607 664 244
Werkelijk 2011
IN DUIZENDEN EURO’S
Totaal
Directie / Secretariaat Bedrijfsvoering Zorg & Innovatie Marketing & Communicatie
Personeelbezetting per sectie
54
Aantal 4 13 14 23 47,8
FTE's 3,5 11,7 12,6 20
Werkelijk 2012
53
Aantal 4 13 16 20
Werkelijk
46,4
FTE's 3,5 11,7 13,5 17,7
2011
11 Financieel overzicht vijf jaar NSN IN DUIZENDEN EURO’S
Baten
Werkelijk 2012
Werkelijk 2011
Werkelijk 2010
Werkelijk 2009
Werkelijk 2008
4.105 7.165 178 5.270 50 84 -
4.284 7.095 180 5.455 7 319 14
4.318 7.007 168 5.235 110 844 94
4.568 6.888 220 6.048 155 410 6
4.549 6.897 224 4.332 150 756 70
16.852
17.354
17.776
18.295
16.978
1.318 1.233 32
1.379 609 -
1.498 960 46 -
1.761 1.059 216 45
1.602 561 267 86
19.435
19.342
20.280
21.376
19.494
4.345 548 3.608 8.501
6.964 692 5.010 12.666
5.833 356 5.036 11.225
4.737 1.479 3.965 10.181
4.526 1.167 5.016 10.709
1.279 9.780
1.070 13.736
905 12.130
758 10.939
728 11.437
Directe bestedingen t.b.v. Communicatie
2.035
2.504
2.337
2.141
2.612
Interne kosten t.b.v. Communicatie
1.182
876
1.095
959
939
Totaal bestedingen t.b.v. Communicatie & Voorlichting
3.217
3.380
3.432
3.100
3.551
12.997
17.116
15.562
14.039
14.988
Baten uit eigen fondsenwerving Collecte Direct marketing (particulieren) Direct marketing (bedrijven) Giften Nalatenschappen Major donors Sponsoring en overige Evenementen Overige baten Totaal baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties derden Rente baten en baten uit beleggingen Subsidies van derden Overige baten Som der baten Lasten Besteed aan doelstelling Thema Onderzoek Thema Preventie Thema Patiëntenzorg Subtotaal bestedingen Zorg & Innovatie Interne kosten t.b.v. Zorg & Innovatie Totaal bestedingen t.b.v. Zorg & Innovatie
Totaal bestedingen t.b.v. doelstelling
44
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
Financieel overzicht vijf jaar NSN (vervolg) IN DUIZENDEN EURO’S
Lasten
Werkelijk 2012
Werkelijk 2011
Werkelijk 2010
Werkelijk 2009
Werkelijk 2008
490 1.679 180
360 1.738 80
464 1.502 84
538 2.173 26
481 1.647 23
22 98 1.304 3.773
126 1.169 3.473
10 362 1.045 3.467
7 397 878 4.019
163 418 880 3.612
-
-
9
108
445
Totaal kosten werving baten
3.773
3.473
3.476
4.127
4.057
Beheer en administratie
1.330
1.753
1.709
1.458
1.385
18.100
22.342
20.747
19.624
20.430
1.335
-3.000
-467
1.752
-936
22%
20%
20%
23%
24%
67%
88%
77%
66%
77%
72%
77%
75%
72%
73%
7%
8%
8%
7%
7%
Kosten Collecte Kosten Direct marketing Kosten Nalatenschapen/major donors/ periodieke schenkingen Kosten Sponsoring en overige Kosten Evenementen Interne kosten t.b.v. werving baten Subtotaal werving baten Kosten acties derden
Som der lasten Resultaat
Kengetallen Kostenpercentage eigen fondsenwerving Bestedingspercentage doelstelling t.o.v. totale baten Bestedingspercentage doelstelling t.o.v. totale lasten Kostenpercentage beheer en administratie
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
45
46
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
12 Controleverklaring
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de Raad van Toezicht en de directie van Nierstichting Nederland
Wij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2012 van Nierstichting Nederland te Bussum gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2012 en de staat van baten en lasten over 2012 en de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.
Verantwoordelijkheid van de directie De directie van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met Richtlijn 650 voor fondsenwervende instellingen van de Nederlandse Raad voor de Jaarverslaggeving. De directie is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als de directie noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.
Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risicoinschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de directie van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.
PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Newtonlaan 205, 3584 BH Utrecht, Postbus 85096, 3508 AB Utrecht T: 088 792 00 30, F: 088 792 95 08, www.pwc.nl ‘PwC’ is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK 34180285), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK 34180284), PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK 34180287), PricewaterhouseCoopers Compliance Services B.V. (KvK 51414406), PricewaterhouseCoopers Pensions, Actuarial & Insurance Services B.V. (KvK 54226368), PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK 34180289) en andere vennootschappen handelen en diensten verlenen. Op deze diensten zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin onder meer aansprakelijkheidsvoorwaarden zijn opgenomen. Op leveringen aan deze vennootschappen zijn algemene inkoopvoorwaarden van toepassing. Op www.pwc.nl treft u meer informatie over deze vennootschappen, waaronder deze algemene (inkoop)voorwaarden die ook zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam.
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
47
Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Nierstichting Nederland per 31 december 2012 en van het resultaat over 2012 in overeenstemming met Richtlijn 650 voor fondsenwervende instellingen van de Nederlandse Raad voor de Jaarverslaggeving.
Mededeling betreffende het bestuursverslag Wij hebben het bestuursverslag gelezen teneinde van materieel belang zijnde inconsistenties, indien aanwezig, met de gecontroleerde jaarrekening te onderkennen. Op basis van het doorlezen van het bestuursverslag vermelden wij dat het bestuursverslag , voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de informatie in de jaarrekening en dat het bestuursverslag alle informatie bevat die vereist is volgens Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 650 'Fondsenwervende instellingen'. Wij hebben geen controle- of beoordelingswerkzaamheden uitgevoerd op de informatie in het bestuursverslag . Amsterdam, 17 juni 2013 PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.
Origineel getekend door drs. W.A. van Ginkel RA
Pagina 2 van 2
48
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
13 Begroting 2013 IN DUIZENDEN EURO’S
Baten
Begroting 2013
Werkelijk 2012
4.300 7.000 250 5.000 500 17.050
4.105 7.165 178 5.270 50 84 16.852
1.300 600
32 1.318 1.233
18.950
19.435
685 1.618 340 705 922 3.006 315 207 117 2.090 10.005 1.273 11.278
4.345 548 3.608 8.501 1.279 9.780
2.268 1.199 3.467
2.035 1.182 3.217
14.745
12.997
Werving baten Kosten werving baten Interne kosten t.b.v. werving baten Totaal kosten werving baten
2.602 1.537 4.139
2.469 1.304 3.773
Beheer en administratie
1.298
1.330
Som der lasten
20.182
18.100
Resultaat
-1.232
1.335
Baten uit eigen fondsenwerving Collecte Direct marketing (particulieren) Direct marketing (bedrijven) Nalatenschappen Major Donors Evenementen Subtotaal baten uit eigen fondsenwerving Overige baten Baten uit acties derden Baten uit beleggingen Som der baten Lasten Besteed aan de doelstelling Thema Onderzoek Thema Preventie Thema Patiëntenzorg Ambitie 1: (Pre-emptieve) transplantatie Ambitie 2: Dialysebehandeling verbeteren Ambitie 3: Nierziekten genezen, nierschade herstellen Ambitie 4: Nierschade voorkomen Ambitie 5: Kwaliteit van leven verbeteren Structurele activiteit 6: Onderzoek Structurele activiteit 7: Zelfmanagement Structurele activiteit 8: Voorlichting Structurele activiteit 9: PA & PC Z&I Algemeen Subtotaal bestedingen Zorg & Innovatie Interne kosten t.b.v. Zorg & Innovatie Totaal bestedingen t.b.v. Zorg & Innovatie Bestedingen t.b.v. Communicatie Interne kosten t.b.v. Communicatie Totaal bestedingen t.b.v. Communicatie Totaal bestedingen t.b.v. doelstelling
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
49
50
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
14 Bijlage Overzicht doelbestedingen 14.1 Thema Onderzoek iN DUIZENDEN EURO’S
Projectcode
OW02 C2265 C2091 OW07 OW04 OW05 OW03 OW22 OW23 OW17 OW01 CONS CONS1 CPI12.01 CPI12.02
PhD12.14 PhD12.18 OZ01 OZ05 OZ02 OW16
NT IK17 IK13 IK01 IK04 IK14 IK10 IK10
Project
Uitgaven
Programma Biomedisch Wetenschappelijk Onderzoek Open programma Reis- en verblijfkosten congressen LUMC Dr. B.M. van den Berg AZG-C04.2091 Kolff Stimuleringsprogramma Beurs Student Onderzoeker Stage Buitenland voor Studenten Stage Buitenland voor Promovendi en Postdocs Proefschrift Bijdrage Beurs Arts Onderzoeker Postdoc Startup Beurs Junior Postdoc Beurs Winterschool Consortiaprogramma Consortia grants Ronde 2011-2012 Annual Meeting Grants Lithiumproject Renale Denervatie PhD Student Programma AIO Projecten Programma UMC St. Radboud, Prof. dr. R. Bindels LUMC Dr. D.J.M. Peters Management, beleid en communicatie Communicatie Voorlichting Onkosten (referenten,vergaderingen,reizen,vertalen) Beleidsonderzoek Subtotaal BWO Programma Implanteerbare Kunstnier Technologische Innovatie van de dialyse Onderzoekscall Borging en bundeling van kennis en kwaliteit Bijdrage NeoKidney Foundation (NKF) Advieskosten PPS Programmamanagement Communicatie/voorlichting Vergaderkosten, advertentiekosten call, deelname symposia Project iNephron fase 1a Nephron+ Nephron+/Co-financiering Subtotaal Implanteerbare Kunstnier
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
3.939 119.346 10.420 33.000 38.125 7.270 2.700 60.000 300.000 393.000 19.267 1.250.000 8.353 100.000 100.000
260.000 260.000 27.995 405 34.335 5.998 3.034.153
520.000 213.337 2.178 2.380 6.624 50.000 18.140 -12.415 800.244
51
Thema Onderzoek (vervolg) Programma Innovatie Investeren in hoogrisico onderzoekpilots Innovatie Ronde I Subtotaal Programma Innovatie Teruggeboekte subsidies Thema Onderzoek Teruggeboekte subsidies Thema Onderzoek Subtotaal teruggeboekte subsidies Thema Onderzoek TOTAAL THEMA ONDERZOEK
52
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
696.174 696.174
-185.203 -185.203 4.345.369
14.2 Thema Preventie IN DUIZENDEN EURO’S
Projectcode
Project
Uitgaven
PV45 PV46 PV06 PV17 PV41 PV43 PV44 PV47 PV48 PV49 VR12.01 VR12.02
Programma Vroege Opsporing en Behandeling Nierschade Borging Lekker Lang Leven/Jaarlijkse verplichting Uniforme aanpak risicofactoren Programma Ondersteuning Communicatie en vergarderkosten Omega-3 vetzuren Doelgroeponderzoek HMI Comuniceren van gezondheidsrisico's Ontwikkelen zoutbalk ZonMW, Reducing salt-intake Kosten CNS Bloeddrukmeten in de JGZ Toepasbaarheid van creatinine bepaling Subtotaal Vroege Opsporing en Behandeling Nierschade
150.628 8.000 3.750 2.038 7.133 20.000 21.000 56.153 100.000 3.403 150.000 34.321 556.426
Teruggeboekte subsidies Thema Preventie Teruggeboekte subsidies Thema Preventie Subtotaal teruggeboekte subsidies Thema Preventie TOTAAL THEMA PREVENTIE
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
-8.885 -8.885 547.541
53
14.3 thema Patiëntenzorg IN DUIZENDEN EURO’S
Projectcode
Project
Uitgaven
SB161 SB108 SB100 SB59 SB146 SB198 SB164 VR12.04 SWO12.01 SWO12.02 SWO12.03
Programma Zelfmanagement Camp Cool Voorlichting t.b.v. Programma Zelfmanagement Programmacommunicatie GRN-ACT STERK-programma Training tot STERK trainer opname Niergroeiwijzer in KLIK-PROfile Mensen met matige nierschade in beeld E-health zelfmanagement screening e-Powered Parents Self-management after kidney transpl. Subtotaal Zelfmanagement
20.000 2.738 12.222 200.847 14.192 22.500 3.354 66.200 150.000 150.000 130.000 772.053
SB197 SB162 SB194 SB202 SB183 SB192 SB119 SB50 SB65 SB136 SB167 VR12.03 SB183
Programma Donatie en Transplantatie Activiteiten beroepsverenigingen Bereiken twijfelaars orgaandonatie Kleine Kint Communicatie brede publiek levende donatie (ism M&C) Portretboek levende donatie World Kidney Day 2012 Donorgeschenk 2012 Communicatie en vergaderkosten Transplant-Erendag 2012 Screeningsinstrument voor nierdonoren Donorwerving onder niet geregistreerden Relevantie HLA Portretboek levende donatie - inkomsten verkoop Subtotaal Programma Donatie en Transplantatie
195 16.255 129.000 23.293 -2.061 159 8.725 3.558 10.000 87.500 30.100 150.000 -5.065 451.659
SB200 SB201 SB203 SB195
Programma Dialyse Op Maat Vaattoegangszorg Frictie-analyse vraag en aanbod Programmacomunicatie Drieluik thuishemodialyse Subtotaal Programma Dialyse Op Maat
VO03 VO05 VO07
VO04 VO08 VO01 VO02 VO02
54
Voorlichting over nieren en nierziekten Actualiseren en ontwikkelen nieuw voorlichtingsmateriaal Actualiseren en ontwikkelen nieuw voorlichtingsmateriaal Brochure 'Donatie bij Leven' Actualiseren voorlichting via website Licentie van Klokhuisafleveringen Ontwikkelen nieuwe uitgave Zorgboek Nierfunctievervangende Behandeling Ontwikkelen Zorgboek Professionalisering 1 op 1 voorlichting via de telefoon en mail NIERDAY Belastingproject Dieetboek Co-financiering/Herdruk Dieetboek Subtotaal Programma Voorlichting over nieren en nierziekten
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
2.095 29.390 930 6.024 38.439
115 773 3.025
18.724 56 3.275 59.519 -8.705 76.782
SB196
Extra projecten Kennis delen Subtotaal Extra projecten
PPA01 PPA05 PPA02 PPA03 PPA04 PPA01
Programmacommunicatie en Public Affairs Nefrologie dagen 2012 Film Consortia Nierzine professionals Public Affairs Externe Programmacommunicatie Co-financiering/Verkoop Kolff boeken op Nefrologie dagen 2012 Subtotaal Programmacommunicatie en Public Affairs
KD01 KA45 KA51
KA54 KA60
REIZEN
EKHA AP02 AP05 AP06 AP08 AP09
Sociaal Beleid Individuele subsidieverlening Subtotaal Individuele Subsidieverlening Maatschappelijke Participatie Programmacommunicatie Dotweb Climb your challange Subtotaal Maatschappelijke Participatie
9.946 9.946
43.118 8.366 7.383 6.772 18.881 -310 84.210
437.316 437.316 80 15.191 3.961 19.232
Ondersteuning patiëntenorganisaties Dagjes uit centra Lokale patientenverenigingen Subtototaal Ondersteuning patientenorganisaties
21.383 252.992 274.375
Reizen Reisprogramma Co-financiering/Fam. Repko t.b.v. programma Reizen Subtotaal Reizen
310.230 -20.000 290.230
Overige activiteiten Contributie EKHA Algemene kosten afdeling Z&I Onderhoud Feiten en cijfers Contributie gezondheidsfondsen Implementatie nieuw subsidiebeleid NSN Visie beleid Z&I Bijdrage NVN Subtotaal overige activiteiten Teruggeboekte subsidies Thema Patiëntenzorg Teruggeboekte subsidies Thema Patiëntenzorg Subtotaal teruggeboekte subsidies Thema Patiëntenzorg
23.398 13.866 11.865 23.049 56.117 42.886 1.133.000 1.304.181
-150.619 -150.619
TOTAAL THEMA PATIËNTENZORG
3.607.801
TOTAAL BESTEDINGEN ZORG & INNOVATIE
8.500.713
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
55
56
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
Functie
voorzitter
voorzitter
voorzitter auditcommissie
vice-voorzitter
Drs. W. Geerlings
Prof. dr. Paul E. de Jong
Mevr. drs. M. R. van Dongen
Drs. P. B. A. Dirks
Bijlage Raad van Toezicht
Naam
15
bedrijfsleven ·· oud-lid Raad van Bestuur KBB ·· oud-lid Raad van Bestuur Publieke Omroep ·· voormalig voorzitter Vereniging Vrienden van de Nierstichting
bedrijfsleven ·· voormalig financieel directeur Achmea Zorg
gezondheidszorg Emeritus Hoogleraar Nefrologie UMC Groningen
gezondheidszorg
Discipline/achtergrond
feb. 2006
feb.2014
aug. 2016
okt. 2016
nov. 2012
aug. 2008
okt. 2012
Afgetreden
okt. 2004
Aangetreden
tweede
eerste
eerste
tweede
Termijn
·· lid Raad van Commissarissen De Persgroep Nederland B.V. ·· lid Raad van Toezicht Vereniging Eigen Huis ·· lid Raad van Commissarissen Livera B.V. ·· voorzitter Raad van Toezicht Stichting Emergo ·· lid Bestuur Stichting Sezen
·· lid Raad van Toezicht Nuffic en voorzitter Audit Committee ·· lid Raad van Commissarissen Centraal Boekhuis, lid Audit Committee, lid HR Committee ·· lid Raad van Toezicht Maasstad Ziekenhuis Rotterdam, lid Audit Committee ·· lid Raad van Commissarissen PGGM, lid Audit Committee
·· lid Wetenschappelijke Raad Kidney Disease Global Outcome (KDIGO) ·· lid Wetenschappelijke Raad Chronic Kidney Disease Prognosis Consortium (CKD-PC) ·· lid Wetenschappelijke Raad European Kidney Health Alliance (EKHA)
·· lid Raad van Bestuur MC Haaglanden
(Neven)functies
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
57
Functie
gewoon lid
lid auditcommissie
gewoon lid
gewoon lid
Naam
Mevr. mr. M. H. J. van den Horst
J. B. Mulders
M. J. F. M. Verhoeven
Ir. B. F. Dessing
gezondheidszorg/bedrijfsleven ·· oud-voorzitter RvB VGZ-IZA TRIAS Univé Groep ·· voormalig directeur St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein
marketing / bedrijfsleven
bedrijfsleven / ondernemer
advocatuur
Discipline/achtergrond
feb. 2010
feb. 2010
juni 2007
dec. 2006
Aangetreden
feb. 2014
feb.2014
juni 2015
dec. 2014
Afgetreden
eerste
eerste
tweede
tweede
Termijn
·· lid Bestuur Prof. dr. Jaap Swierenga Stichting ·· lid Raad van Toezicht NOS (Kroonbenoeming) ·· adviseur Nationaal Register Commissarissen en Toezichthouders ·· industry expert Waterland Private equity investments ·· lid Bestuur Walter Maas Huis ·· lid Raad van Toezicht St. Antonius Ziekenhuis Nieuwegein ·· lid Raad van Toezicht Nederlandse Vereniging voor Cardiologie ·· lid Raad van Toezicht Revalidatiecentrum De Hoogstraat ·· voorzitter College van Deskundigen NHG-Praktijkaccreditering ·· lid Audit Committee Algemene Rekenkamer ·· voorzitter Bestuur Stichting Benchmark GGZ ·· lid Raad van Advies MC Groep Bussum ·· lid Raad van Advies Deerns Raadgevende Ingenieurs BV ·· lid Vereniging AEGON ·· lid Raad van Commissarissen SPF-Beheer bv ·· lid Raad van Commissarissen Acta Holding
·· directeur-eigenaar Maarten Verhoeven Creative Marketing (MVCM)
·· voorzitter European Express Association te Brussel
·· advocaat BarentsKrans N. V., Den Haag
(Neven)functies
58
Jaarverslag 2012 ‑Nierstichting Nederland
Jaarverslag 2012 - Nierstichting Nederland
59
Nierstichting Nederland
Informatie nieren en nierziekten:
Groot Hertoginnelaan 34
Telefoonnummer 0800 388 00 00 (gratis)
Postbus 2020
[email protected]
1400 DA Bussum
[email protected]
ABN-Amro 54.40.36.859
www.nierstichting.nl
ING 88.000
Telefoonnummer 035 697 80 00