JAARVERSLAG 2010 Fonds Psychische Gezondheid
1
JAARVERSLAG 2010 Fonds Psychische Gezondheid
Inleiding Maatschappelijke relevantie Thema’s Publieksdag en Laureaat Subsidies Overzicht toekenningen subsidies in 2010 Voorlichting Fondsenwerving en financieel beheer Jaarplan 2011 en toelichting op de begroting Toezicht en organisatie
3 3 4 4 5 7 12 17 22 23
Missie: Het Fonds Psychische Gezondheid zet zich in voor verbetering van de psychische gezondheid van mensen in Nederland. Het Fonds doet dit door het geven van voorlichting over psychische problemen en het financieren van projecten en onderzoek. Het Fonds is afhankelijk van bijdragen uit de samenleving.
Kort profiel van het Fonds Psychische Gezondheid Jaar van oprichting: 1949 Organisatievorm: stichting Kerntaken: subsidies verstrekken, voorlichting geven over psychische problemen Inkomsten: donateurs, giften, loterijen Keurmerk: CBF-keurmerk Aantal donateurs/vrienden: 23.000 Budget in 2010: € 2.700.000 Mensen in dienst: 15 (11,2 fte) Psychische Gezondheidslijn: 0900 903 903 9 Bankrekening giften: 4003
2
Inleiding Met dit verslag leggen wij verantwoording af over wat het Fonds heeft gedaan met het geschonken geld. U vindt in dit verslag een financieel overzicht. Het uitgebreide financiële jaarverslag met bestuursverslag kunt u aanvragen bij het secretariaat van het Fonds Psychische Gezondheid, tel: 033 4218410 Het Fonds bedankt alle donateurs en instellingen voor hun financiële steun en trouw aan het Fonds in het afgelopen jaar. Alleen met dat vertrouwen kan het Fonds haar doelstellingen realiseren. Ook dankt het Fonds alle vrijwilligers die zich hebben ingezet voor het Fonds.
Maatschappelijke relevantie Onderzoek toont aan dat meer dan twintig procent van de Nederlanders korte of lange tijd kampt met psychische problemen. Psychische problemen komen voor in alle lagen van de bevolking, bij mannen en vrouwen, jongeren en ouderen, allochtonen en autochtonen. In de top tien van ziekten met de meeste ziektelast staat depressie op de tweede plaats (na coronaire hartziekten) en angststoornissen op de vierde plaats. (bron: Van gezond naar beter. Kernrapport Volksgezondheid Toekomst Verkenningen 2010, RIVM Bilthoven). Sommige mensen lijden hun hele leven aan een psychische ziekte. Ze hebben borderline, ADHD, schizofrenie of een bipolaire stoornis. Een deel van deze mensen is aangewezen op langdurige zorg en ze worden soms een tijdlang opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis. Psychische problemen grijpen diep in op iemands leven en dat van zijn omgeving. Er is in de samenleving nog veel onwetendheid over psychische problemen, wat daaraan te doen is en hoe het is om te leven met een psychische ziekte. Psychische ziekten hebben nog lang niet dezelfde ‘status’ als lichamelijke ziekten. Hoewel er meer openheid is over psychische problemen dan jaren geleden, praten mensen nog altijd gemakkelijker over lichamelijke aandoeningen dan over psychische aandoeningen. Het Fonds constateert een aantal problemen in de samenleving: • Veel mensen weten niet hoe ze psychisch gezond kunnen blijven en kunnen voorkomen dat ze psychische problemen krijgen. • Er is geen vanzelfsprekende kennis over psychische problemen. • Veel mensen weten niet wat ze zelf kunnen doen aan hun herstel of waar ze terecht kunnen met psychische problemen. • Er is voor veel psychische problemen nog geen passende behandeling. • De zorg en opvang van mensen met chronisch psychiatrische ziekten is sober en minimaal. • Mensen met psychische problemen hebben in de samenleving vaak te maken met onbegrip en stigmatisering. • Veel mensen durven niet te praten over psychische problemen. Wat doet het Fonds Psychische Gezondheid aan die problemen? • Investeren in onderzoek op het gebied van preventie en behandeling. • Investeren in projecten die de kwaliteit van leven van psychiatrische patiënten verbeteren. • Investeren in projecten die de maatschappelijke participatie van mensen met een psychische handicap vergroten. • Heldere en betrouwbare informatie geven in de vorm van brochures, campagnes en lezingen. • Via de Psychische Gezondheidslijn mensen handvatten aanreiken om zelf te werken aan herstel. • Investeren in projecten die begrip kweken voor mensen met psychische problemen en het stigma verminderen. • Agenderen van problematiek.
3
Thema’s Na uitvoerige gesprekken met medewerkers, Raad van Toezicht en stakeholders zoals donateurs, vertegenwoordigers van patiënten- en familieorganisaties en GGZ-instellingen, heeft het Fonds voor de periode 2010 - 2014 gekozen voor vijf thema’s. Deze staan beschreven in de beleidsnota. De projecten die het Fonds financiert, uitvoert met anderen en de eigen voorlichtingsprojecten passen steeds meer in die thema’s. Die thema’s zijn: - Stigmabestrijding, - Psychische gezondheid, - Depressie, stress en angst, - Kinderen en jongeren met psychische problemen, - Leven met een psychische handicap. Dit jaarverslag heeft nog de oude indeling naar afdelingen: subsidies, voorlichting, fondsenwerving en organisatie. Het publieksverslag heeft wel een indeling naar thema’s.
Publieksdag en laureaat Een hoogtepunt in het verslagjaar was de publieksdag Open Mind op zaterdag 11 december 2010 in de Amsterdam RAI. De publieksdag werd door bijna achthonderd mensen bezocht: donateurs, ggz-cliënten, familieleden, en mensen die vanuit werk of studie geïnteresseerd zijn in psychische gezondheid en psychische ziekten. Het Fonds organiseerde de publieksdag samen met de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP), ZonMw en het Landelijk Platform GGz (LPGGz). De dag werd geopend door cabaretier Mike Boddé. Hij las voor uit zijn boek Pil. Daarna was er een gevarieerd programma met lezingen, workshops, ontmoetingen, films en een informatiemarkt. Psychiater Jules Tielens ontving uit handen van prof. dr. Rutger Jan van der Gaag, vicevoorzitter van de Raad van Toezicht, de Ereprijs van het Fonds Psychische Gezondheid. Hij kreeg deze belangrijke prijs in de GGZ voor de bijzondere wijze waarop hij zich inzet voor mensen met psychotische stoornissen. Tielens (1960) is psychiater bij het VIP-team van het AMC. Hij bemoeit zich al twaalf jaar intensief met dak- en thuislozen met psychotische stoornissen in het centrum van Amsterdam. Mensen die thuis of op straat in de war zijn, te veel middelen gebruiken, niet voor zichzelf kunnen zorgen en soms voor veel onmacht of overlast zorgen. Tielens is straatpsychiater van het soort van ‘handen uit de mouwen’. Hij werkte twaalf jaar bij het Rehab-team van Arkin en nu bij het VIP-team van het AMC. Hij verdiept zich in de mensen en hun wanen en probeert ze te doorgronden en te helpen. Hij doet dit niet alleen door dokter te zijn maar ook door muziek met ze te maken. Onder het motto ‘niet platspuiten maar platspelen’, treedt Tielens met de Electric Space Cowboys op in psychiatrische klinieken in heel Nederland. Ook geeft hij met andere bandleden popworkshops aan patiënten. Op de publieksdag gaf Tielens een interactief college over en een demonstratie van bemoeizorg. De Ereprijs van het Fonds Psychische Gezondheid werd dit jaar voor de zeventiende keer toegekend. Iedere twee jaar wordt de Ereprijs uitgereikt aan een persoon of organisatie die een bijzondere bijdrage heeft geleverd aan verbetering van de geestelijke gezondheidszorg. De prijs bestaat uit een erepenning, een oorkonde en een geldbedrag van vijfduizend euro.
4
Subsidies In 2010 kreeg het Fonds Psychische Gezondheid 219 aanvragen voor subsidie. Het Fonds hanteerde daarbij voor het eerst een bureauprocedure: aanvragen tot €15.000 werden op het bureau behandeld. De overige projecten werden aan de Raad van Toezicht voorgelegd. In totaal werden 130 aanvragen direct afgewezen, 14 aanvragen werden in de bureauprocedure behandeld en 75 aanvragen werden ter instemming aan de Raad van Toezicht voorgelegd. In totaal werden 31 aanvragen gehonoreerd voor een totaalbedrag van € 663.682. Dit is inclusief de toekenningen uit de fondsen op naam. Monitoring Het Fonds volgt alle projecten die een financiële bijdrage hebben gekregen. Er is een goed monitoringsysteem, ondersteund door gebruiksvriendelijke software. Alle projecten die langer dan een jaar duren moeten voortgangsrapportages leveren. Bij sommige projecten gaat de subsidieadviseur op bezoek of is er telefonisch contact. Zo is het Fonds goed geïnformeerd over het verloop van de projecten. Doordat we de projecten volgen, kunnen we ook goede afspraken maken over naamsvermelding en samen zoeken naar communicatiemogelijkheden om het Fonds als (mede) financier naar voren te brengen. De monitoring staat iedere vergadering van de Raad van Toezicht op de agenda. Bijzonderheden over lopende projecten worden ter vergadering gemeld en besproken. Ook krijgt de Raad van Toezicht elke vergadering resultaten te zien van afgeronde projecten. In 2010 waren er negentig lopende projecten voor ruim twee miljoen euro. Aan negen projecten is het toegekende bedrag niet geheel of helemaal niet uitgekeerd. Drie projecten kwamen niet van de grond en twee projecten vroegen de subsidie niet op (één daarvan was een garantiesubsidie die niet nodig bleek). De overige vier projecten maakten minder kosten waardoor wij onze bijdrage naar beneden bijstelden. Gehonoreerde projecten Een volledig overzicht van de gehonoreerde projecten vindt u verderop in dit verslag. Antonia Wilhelmina Fonds Sinds 2007 is het Antonia Wilhelmina Fonds (opgericht in 1913) een fonds op naam bij het Fonds Psychische Gezondheid. Jaarlijks is €50.000 beschikbaar voor een bijzondere doelgroep: jongeren met een lichte verstandelijke beperking met psychische of gedragsproblemen. Het Antonia Wilhelmina Fonds financiert projecten die bijdragen aan een inhoudelijke verbetering van de zorg voor deze jongeren. In 2010 is in totaal €40.000 toegekend aan Stichting Ovaal, Sport Service Midden Nederland en Karakter. Fonds Ambulante Geestelijke Gezondheidszorg Dit fonds is een voortzetting van de Stichting Steunfonds AGGZ uit Amsterdam en richt zich op de verbetering en vernieuwing van de ambulante geestelijke gezondheidszorg. Het Fonds AGGZ stelt jaarlijks zo’n €17.500 beschikbaar. In 2010 is een toekenning gedaan van €17.500 aan De Omslag. Karel Geelen Fonds Dit fonds is vernoemd naar en ingesteld door Karel Geelen (overleden in 2004). Hij was wetenschappelijk medewerker bij het Trimbos instituut en zette zich met persoonlijke betrokkenheid en toewijding in voor cliënten- en familieorganisaties in de geestelijke gezondheidszorg en verslavingszorg. Dit fonds steunt het lotgenotencontact en de zelfhulp in de geestelijke gezondheidszorg. De voorkeur gaat uit naar vernieuwende initiatieven van lotgenoten die gericht zijn op verbetering van kwaliteit van leven. Het Karel Geelen Fonds stelt hiervoor jaarlijks €10.000 beschikbaar. Dit jaar is er in totaal €8.160 toegekend aan de Stichting Euthanasie in de Psychiatrie, Caleidoscoop en Stichting Take Care TV. Fundashon Boy Winkel
5
Dit Fonds is in 2001 opgericht ter nagedachtenis aan de psychiater Christiaan Michael ‘Boy’ Winkel. Fundashon Boy Winkel verleent financiële steun voor activiteiten gericht op resocialisatie en rehabilitatie van psychiatrische patiënten op Curaçao. Daarvoor is elk jaar ongeveer €18.000 beschikbaar. In 2010 kende het Fonds €18.000 toe aan de Klinika Capriles.
6
Overzicht Toekenningen Subsidies in 2010 In dit verslag nog volgens de oude indeling: Voorlichting en Preventie; Wetenschappelijk Onderzoek; Vernieuwing en Verbetering van Zorg. Vanaf 2011 is er een indeling naar thema’s. A. Voorlichting en Preventie 'Kom uit de Fles' dag Arkin (2010 6467) Ter ere van het 100-jarig jubileum van de Jellinek was er op 19 mei 2010 de ‘Kom uit de Fles’ dag. Met deze dag wilde de Jellinek vooral de taboes rondom verslaving doorbreken. Naast alcoholverslaving werd in brede zin aandacht besteed aan overmatig gebruik van verslavende middelen en de gevolgen daarvan. Vijf online informatie & adviessites ten behoeve van Jonge Helden Stichting Jonge Helden (2010 6469) Stichting Jonge Helden gaat een website maken voor jongeren die te maken hebben (gehad) met verlies van een ouder. Dit kan door overlijden zijn, maar ook door een scheiding van de ouders. Ook voor ouders, leerkrachten, omgeving en medewerkers van buitenschoolse opvang komt er een site met informatie, handreikingen en de mogelijkheid een expert te raadplegen. Veronika besluit te sterven Stichting White Rabbit Theater (2010 6475) Deze theatervoorstelling, gemaakt naar het gelijknamige boek van Paulo Coelho, richt zich op Identiteit (wat is gek en wat is normaal en wie bepaalt dit?) en Zingeving (het leven heeft geen zin, je moet er zin aan geven/in hebben). De voorstelling was in 2010 en zal in 2011 in 39 theaters te zien zijn met (schrijfster en regisseur van het stuk) Monique van der Werf in de hoofdrol. Anne Vliegt Stichting Zuidenwind Filmproducties (2010 6494) De 11-jarige Anne heeft Gilles de la Tourette. Zij wordt gevolgd in deze film. Kinderen met deze aandoening ervaren veel onbegrip, er heerst een groot taboe op. De film wil laten zien dat Anne een gewoon kind is, om zo de acceptatie van Tourette te vergroten en om meer begrip te kweken voor ‘het anders dan anderen zijn’ in het algemeen. B. Wetenschappelijk Onderzoek Invloed van callous-unemotional trekken en neurobiologische markers op behandeluitkomst bij jongeren met een gedragsstoornis in een gesloten behandelsetting. De Koppeling (2008 6347) Bij jongeren met ernstige, frequente en chronische antisociale gedragingen is het extra belangrijk om de diagnose goed te stellen. Er zijn aanwijzingen dat jongeren met minder ‘callous-unemotional’-trekken (kil en emotieloos gedrag) met meer succes kunnen worden behandeld. Dit onderzoek moet leiden tot een betere subtypering in de diagnostiek, waardoor de behandeling beter wordt afgestemd op de problematiek. Het effect van het gebruik van videomateriaal in de gedragstherapeutische behandeling van patiënten met een obsessieve-compulsieve stoornis. Meerkanten (2010 6477) De obsessieve-compulsieve stoornis gaat gepaard met ernstige klachten en maar 20% herstelt volledig. Meerkanten wil een nieuwe behandeling ontwikkelen waarbij gebruik wordt gemaakt van video-opnames. Door de video’s zijn patiënten zich meer bewust van de ernst van hun dwanghandelingen. Ook de therapeut krijgt zo meer inzicht in de dwanghandelingen. Meerkanten wil met dit onderzoek een protocol ontwikkelen en de effecten hiervan nagaan.
7
Verbetering cognitieve en fysieke fitheid in de langdurige GGZ Trimbos-instituut (2010 6481) Er is steeds meer bewijs dat sporten en bewegen bijdragen aan een gezonde geest. Ook zijn er aanwijzingen dat wanneer bewegen wordt gecombineerd met cognitieve stimulatie de informatie-verwerkingscapaciteit verder verbetert. Op basis hiervan heeft Learning Motion de trainingsmethode ‘Cognitieve fitness’ ontwikkeld. Het Trimbos-instituut wil nagaan of dit ook werkt bij mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen in de langdurige GGZ. Onderzocht wordt of zij vooruitgang boeken in cognitief functioneren (plannen, concentreren, leren en geheugen) en leefstijl/gewicht. Wellicht dat dit ook positieve gevolgen kan hebben voor de maatschappelijke participatie en de uiteindelijke levensverwachting. Toepasbaarheid van een systeeminterventie additioneel aan cognitieve gedragstherapie bij patiënten met obsessieve-compulsieve stoornis GGZ inGeest (2010 6523) Als iemand een obsessieve-compulsieve stoornis heeft, heeft dat ook grote impact op het dagelijks leven van zijn naasten. Het interactiepatroon tussen de patiënt en het naaste steunsysteem is vaak verstoord en dit kan een nadelige invloed hebben op de effectiviteit van de behandeling. GGZ inGeest wil daarom een protocol opstellen voor een systeeminterventie en vervolgens in een kleine pilotstudie de effectiviteit hiervan nagaan. Een geavanceerde webapplicatie voor het verhelpen van insomnie Universiteit Utrecht (2010 6524) Het Fonds heeft aan de wieg gestaan van het succesvolle virtuele centrum voor informatie, educatie en behandeling van nachtmerries en insomnie (www.insomnie.nl, www.slaapproblemen.org en www.nachtmerries.org). Dit bevat onder andere een zelfhulpprotocol, bestaande uit zes wekelijkse lessen, dat werkzaam blijkt bij 40-50% van de deelnemers. Met dit nieuwe onderzoek wil de Universiteit Utrecht de internetbehandeling uitbreiden met meer ondersteuning en feedback. Met het onderzoek wordt nagegaan of dit inderdaad tot betere resultaten leidt. C. Vernieuwing en Verbetering van Zorg0 Rehabilitatie voor ambulante patiënten met chronische angst en depressie De Gelderse Roos, Ede (2009 6438) De zorg voor patiënten met (een combinatie van) chronische angst en depressie bestaat vaak uit ambulante ondersteunende begeleiding van een sociaal-psychiatrisch verpleegkundige en medicatie. Het is een intensieve en lange behandeling zonder duidelijke doelstelling en zonder dat effectiviteit ervan goed is onderzocht. De Gelderse Roos wil een bestaande rehabilitatiemodule aanpassen en deze met aanvullende interventies aanbieden als een nieuwe vorm van zorg. Ontwikkeling online behandelmethode selectief mutisme Stichting Behandeling Selectief Mutisme (2010 6462) Selectief mutisme is een zeldzame angststoornis bij kinderen. Zij kunnen wel praten tegen mensen waar ze vertrouwd mee zijn, maar in andere sociale situaties niet. De stichting ontwikkelt een website met een online behandelprogramma, inclusief een aantrekkelijk spel voor de kinderen. Daarnaast kunnen therapeuten en opvoeders via de website ook informatie uitwisselen. Kijk mij nou 2 GGNet (2010 6489) Dit project is bedoeld voor psychiatrische patiënten in de langdurige zorg. Een fotograaf maakt portretten van hen ‘in actie’. De deelnemers laten zien wie ze zijn, wat ze doen en wat dierbaar is in hun leven. De bedoeling is dat meedoen ook bijdraagt aan het herstelproces
8
van de psychiatrische patiënten. Het boek dat wordt gemaakt van de portretten kan bijdragen aan een positiever beeld van psychiatrische patiënten. Ter Beschikking Staan: familieondersteuning in de forensische psychiatrie Ypsilon (2010 6496) De groeiende groep mensen met schizofrenie of psychoses die in aanraking komt met justitie (forensische psychiatrie of TBS) laat zien dat niet iedereen zich in de ‘standaard zorg’ laat passen, ondanks dat deze zorg verbeterd is. Met dit project wil Ypsilon werken aan verbetering van kwaliteit van zorg en ondersteuning aan familieleden van deze groep. Zij ervaren een extra groot taboe. Mensenbieb; Investeren (in gesprekken) met mensen Stichting Mensenbieb Noord-Holland (2010 6498) Zoals je bij de bibliotheek een boek of CD leent, leen je bij de Mensenbieb een mens, bijvoorbeeld iemand die manisch depressief is. De Mensenbieb organiseert op locatie individuele gesprekken over ongebruikelijke onderwerpen. Wie de bibliotheek binnenkomt, krijgt een catalogus met mogelijke gesprekspartners. Daaruit maak je een keuze. Op een rustige plek in de bibliotheek kan je gesprek vervolgens plaatsvinden. Voor elke ontmoeting is een halfuur gereserveerd, genoeg tijd om veel te weten te komen. Zo leer je hoe iemand in het leven staat en omgaat met zijn psychische aandoening. Depressie Vereniging Depressie Vereniging (2010 6500) De Depressie Vereniging zet zich in voor mensen met een depressie, die een depressie hebben gehad en hun naasten. Op de website van de vereniging www.depressie.org.vindt u informatie, voorlichting en lotgenotencontact. Het Fonds werkte mee aan de oprichting van de depressie vereniging. Het Grote GGZ-Verkiezingsdebat LPGGz, Stichting PvP en Skipr (2010 6501) Dit debat, dat op 28 mei 2010 werd gehouden, bood aan GGZ-cliënten en andere betrokkenen de gelegenheid om hun stem te laten horen. Politici van verschillende partijen gingen met elkaar en met deelnemers in de zaal in gesprek over actuele GGZ-thema’s. Workshop Muziekproducties Stichting Ei-werk (2010 6506) Twaalf deelnemers, allen mensen met een psychiatrische achtergrond, worden door een zeven-koppig (deels professioneel) team begeleid bij het maken van een CD van A tot Z: van ideevorming tot en met de presentatie van de CD aan vrienden, familie en hulpverleners. De deelnemers doen alles zelf gedurende de veertien weken durende cursus. Van de methode komt een beschrijving, zodat de cursus verspreid kan worden onder andere geïnteresseerden. Pakje kans GGZ inGeest (2010 6507) In samenwerking met STIVORO start GGZ inGeest op 4 januari 2011 een uniek programma om langdurig opgenomen patiënten met een ernstige psychiatrische aandoening te laten stoppen met roken (of in ieder geval te minderen). Door de wisselwerking tussen nicotine en de (bij-)werking van de zware medicatie van deze patiënten moet dit stoppen onder medische begeleiding plaatsvinden. Het bijzondere is dat ook medewerkers van de afdeling deelnemen in de groepen.
9
De Familie als Bondgenoot (FAB), voorbereiding en implementatie Trialoog (2010 6513) Binnen de FAB werken familieleden van mensen met psychische problemen aan hun eigen herstel en empowerment, om hun naaste bij te kunnen staan. Een belangrijk product hiervan is een cursus waarin de ervaringskennis van familie en cliënten, samen met de kennis van professionals, ingezet wordt voor deskundigheidsbevordering van hulpverleners in de GGZ. Vereniging Geestdrift Cliëntenbond in de GGZ (2010 6526) Zowel de Cliëntenbond als Vo!ce hebben zich de afgelopen jaren ingezet voor verbetering van de maatschappelijke positie van cliënten in de GGZ. Nu gaan zij samen onder de naam Geestdrift. De nieuwe organisatie richt zich op lotgenotencontact, voorlichting en belangenbehartiging voor mensen die wegens hun psychische aandoeningen in een maatschappelijk kwetsbare positie zijn gekomen. Waar mogelijk worden hierbij ervaringsdeskundigen ingezet. Eigen kracht in de openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGz) Hanzehogeschool Groningen (2010 6533) Hoewel Eigen Kracht conferenties (EK-c’s) aan terrein winnen, stokt het gebruik ervan in de GGZ. Dit project moet antwoord gaan geven op belangrijke vragen over de inzet en toepasbaarheid van de EK-c’s in de OGGz. Hiervoor worden veertig EK-c’s georganiseerd in de regio Groningen en geëvalueerd. Zorg in Detentie Johannes Wier Stichting (2010 6542) Het blijkt dat de geestelijke gezondheidszorg voor mensen in detentie niet dezelfde kwaliteit heeft als die voor mensen buiten detentie. Dit terwijl meer dan de helft van de mensen in detentie kampt met psychische problemen. Met dit project wil de JW stichting de zorg voor mensen met psychische problemen in detentie structureel verbeteren, onder andere door deskundigheidsbevordering aan het personeel en door lobby bij betrokken partijen. Autisme en Werk Startfoundation (2010 6544) Om mensen met een Autisme Spectrum Stoornis meer kansen te geven op de arbeidsmarkt starten Start Foundation en het Fonds Psychische Gezondheid samen het programma ‘Autisme en Werk’. Praktijkgerichte initiatieven met vernieuwende manieren om mensen met ASS aan het werkt te krijgen of te houden, komen in aanmerking voor financiële ondersteuning en begeleiding. Meer informatie op www.autismewerktwel.nl. D.
Fondsen op Naam Antonia Wilhelmina Fonds Op de kaart! Projectplan Autismecafés Stichting Ovaal (2010 6464) Een belangrijke activiteit van deze stichting is het opzetten van Autismecafés voor en door ouders van kinderen met autisme. Het model dat men hanteert is dat in de regio initiatiefnemende ouders worden ondersteund bij het opzetten van een Autismecafé en dat in een tijdsbestek van twee jaar toegewerkt wordt naar zelfstandigheid, inclusief subsidie van de gemeente. Met dit project wil Ovaal naar een landelijke spreiding van Autismecafés. Beweegcursus voor kinderen met autisme Sportservice Midden Nederland (2010 6504) Voor kinderen met autisme is vaak geen passend sportaanbod. Sportverenigingen geven aan dat ze onvoldoende deskundigheid hebben om deze ‘lastige’ kinderen te begeleiden. Voor deze kinderen is bewegen bij een sportvereniging in de buurt juist extra belangrijk: ze hebben vaak een minder goede motoriek en minder contacten met leeftijdsgenoten. Vandaar
10
dat Sportservice een handleiding gaat schrijven voor de trainers bij sportverenigingen. Ook gaat Sportservice een beweegcursus ontwikkelen voor de kinderen en hun trainer. Working memory training in children with neuropsychiatric disorders and borderline intellectual functioning Karakter (2010 6514) De combinatie van een laag IQ en neuropsychiatrische stoornissen zoals ADHD en PDDNOS) komt vaak voor maar is moeilijk behandelbaar met de huidige beschikbare behandelmethoden. Karakter wil daarom nagaan of de Cogmed werkgeheugentraining een geschikte methode is. Deze methode doet weinig appèl op zelfreflectie en verbaal begrip en is aantrekkelijk door zijn eenvoud en computergestuurde werking. Karel Geelen Fonds Menswaardig sterven in de psychiatrie Stichting Euthanasie in de Psychiatrie (2010 6516) Deze stichting is opgericht door twee moeders die hun kind verloren door zelfdoding omdat euthanasie werd geweigerd. Uit cijfers blijkt dat gemiddeld 350 psychiatrische patiënten per jaar om euthanasie vragen vanwege ondraaglijk geestelijk lijden en dat dit twee tot vijf keer tot daadwerkelijke euthanasie leidt. Daarom wil de stichting de doodswens van psychiatrische patiënten beter bespreekbaar maken en lotgenotencontact organiseren. Lotgenotencontact en zelfhulp voor mensen met een dissociatieve identiteitsstoornis Caleidoscoop (2010 6517) Caleidoscoop is de landelijke vereniging voor mensen met een dissociatieve stoornis. De Vereniging wil de komende drie jaar het lotgenotencontact een flinke impuls geven, samen met de digitale contacten via de website www.caleidoscoop.nl. Take Care, de kracht van kwetsbaarheid Stichting Take Care TV (2010 6518) Take Care TV gaat voor Omroep Brabant een 13-delige televisieserie maken over zelfhulp. De serie gaat over mensen met een ziekte of kwetsbaarheid op fysiek, psychisch of psychosociaal gebied. De bedoeling is dat de mogelijkheden van zelfhulp zichtbaar worden. Dit sluit aan bij de maatschappelijke discussie over de betekenis van zelfredzaamheid en eigen kracht. Fonds AGGZ De omslag van zorg naar participatie Stichting De Omslag (2010 6492) De Omslag steunt organisaties bij het realiseren van maatschappelijke participatie van mensen met een (psychische) beperking. Voor deze mensen, die buiten of aan de rand van de maatschappij leven, is maatschappelijke participatie niet vanzelfsprekend. Met dit project wil de Omslag haar ervaringen en kennis op dit gebied vastleggen in een handleiding. Daarmee kunnen ook andere (medewerkers van) instellingen buiten het werkgebied van de Omslag op een praktische manier aan de slag met het opzetten van participatieprojecten. Fundashon Boy Winkel Invoering Systematisch Rehabilitatiegericht Handelen Klinika Capriles, Curaçao (2010 6499) De Klinika Capriles heeft rehabilitatie opgenomen als speerpunt in het zorgbeleid omdat deze methodiek goed aansluit bij de cultuur van Curaçao. De Klinika heeft een uitgebreid plan opgesteld met vooral scholing van de medewerkers. Fundashon Boy Winkel levert een bijdrage aan het onderzoek dat de Klinika Capriles wil doen naar het effect van de toepassing van rehabilitatie-methodiek en de organisatiecultuur. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de door het Trimbos-instituut ontwikkelde modelgetrouwheidsmaat.
11
Voorlichting Publieksvoorlichting over psychische problemen is de andere kernactiviteit van het Fonds Psychische Gezondheid. Het Fonds vindt dat iedereen in de samenleving kennis moet hebben over psychische problemen en psychische gezondheid. Het Fonds vindt dat mensen goed en objectief geïnformeerd moeten zijn over psychische problemen en mogelijkheden aangereikt moeten krijgen voor steun en hulp. Daarom geeft het Fonds informatie over psychische problemen en in toenemende mate ook over mentale gezondheid. Daarnaast wil het Fonds begrip kweken voor mensen met een psychisch handicap. Het Fonds benadrukt daarbij dat iedereen psychische problemen kan krijgen en dat het niets is om je voor te schamen of verborgen te houden. Het Fonds Psychische Gezondheid geeft voorlichting door: • het uitgeven van schriftelijk en digitaal voorlichtingsmateriaal, • het organiseren van de jaarlijkse Landelijke Dag Psychische Gezondheid op 10 oktober, • de Psychische Gezondheidslijn, • het maken van eigen producten als het lespakket BenJijGek?! • artikelen en interviews in de media, • met de stand op publieksbeurzen en congressen te staan, • het organiseren van lezingen en publieksdagen. Schriftelijk en digitaal voorlichtingsmateriaal Brochures Het Fonds geeft 22 verschillende brochures uit over psychische problemen. In 2010 zijn er bijna 88.037 brochures verspreid onder particulieren en instellingen, (85.687 verkocht en 2350 gratis uitgedeeld). (in 2009 samen 114.000). In België zijn de brochures van het Fonds te verkrijgen bij de Vlaamse Vereniging voor Geestelijke Gezondheid (VVGG). Ze zijn aangepast aan de Vlaamse situatie. Psychowijzer De teksten van de brochures zijn digitaal te raadplegen op www.psychischegezondheid.nl/psychowijzer. In 2010 trok dit deel van de site 101.395 unieke bezoekers (in 2009 203.797). Boeken en dvd’s Het Fonds verkoopt in de webwinkel een tiental boeken en enkele dvd’s. Het zijn boeken en dvd’s waaraan wij zelf inhoudelijk hebben meegewerkt of een financiële bijdrage aan hebben gegeven. Er zijn in 2010 334 dvd’s verkocht, 93 boeken en 20 lespakketten. Landelijke Dag Psychische Gezondheid Wereldwijd is 10 oktober World Mental Health Day, een dag waarop (een thema binnen) de psychische gezondheidszorg extra in de belangstelling staat. In Nederland wordt de Landelijke Dag Psychische Gezondheid sinds 1997 gehouden en georganiseerd door het Fonds Psychische Gezondheid. Het Fonds stelt, na raadpleging van onder meer GGZinstellingen, een thema vast, zorgt voor campagnematerialen, een campagnewebsite en landelijke media-aandacht. Voor dat laatste zoeken wij al vroeg in het jaar ervaringsdeskundigen. Zorgvuldig begeleiden wij deze mensen in de media. Wij faciliteren de media met op hun medium toegesneden verhalen. Wijzer over stress Het thema van 2010 was stress en het voorkomen van overspannenheid en burn out. Het campagnemateriaal bestond in 2010 uit een krant en een poster.
12
De krant Wijzer over stress verscheen in een oplage van 100.000, de poster in een oplage van 6.000 Al het campagnemateriaal was uitverkocht. Op en rondom 10 oktober 2010 organiseerden met name GGZ-instellingen samen 144 activiteiten (in 2009 182). Er waren voorlichtingsbijeenkomsten, informatiemarkten en standjes, filmavonden, lezingen, workshops, cursussen, studiemiddagen, preventiecursussen, spreekuren, open dagen en kunsttentoonstellingen. Zo’n 10.000 mensen bezochten de publieksevenementen. De campagnewebsite (12.505 pageviews) fungeerde als centraal meldpunt van activiteiten. Voor informatie, advies of een luisterend oor kon het publiek bellen met de Psychische Gezondheidslijn van het Fonds. Zelf organiseerden we een mindfulness evenement in Amersfoort ism Mind Magazine. Het aantal beschikbare plaatsen van tweehonderd was snel volgeboekt. Mindfulness based therapie is en blijft een grote aantrekkingskracht hebben op vele mensen. De mindfulnessdag werd geopend door DJ Charly Lownoise. Op deze Landelijke Dag Psychische Gezondheid werd ook de website Mentaal Vitaal gelanceerd voor het grote publiek en startte een toeleidingscampagne. Psychische Gezondheidslijn (0900 903 903 9) Bij de Psychische Gezondheidslijn kunnen mensen telefonisch en per e-mail terecht met vragen over psychische problemen. De lijn wordt bemand door 25 deskundige vrijwilligers. Zij doen één à twee dagdelen per week dienst. Zij geven vooral informatie en advies, maar bellers vinden ook een luisterend oor en erkenning voor hun ziekte. Het doel is bellers zo goed mogelijk te informeren en handvatten aan te reiken zodat ze zich gesterkt voelen als ze met hun behandelaar in gesprek gaan om in goed overleg tot een behandeltraject te komen. De telefoonmedewerkers gaan nooit op de stoel van de hulpverlener zitten. Daarom kunnen, mogen en willen zij ook geen diagnose stellen of een concrete behandeling voorstellen. Zij leggen de algemeen geldende aanpak uit en verwijzen vervolgens (terug) naar de behandelaar. Zelfredzaamheid van de bellers staat hoog in het vaandel. De telefoongesprekken duren over het algemeen vrij lang omdat de problemen waar mensen mee zitten vaak ingewikkeld zijn. Gemiddeld duurt een gesprek bijna veertig minuten. De vrijwilligers hebben bijna allemaal een achtergrond als maatschappelijk werker of (aankomend) psycholoog. Ze krijgen een tweedaagse training over psychische ziekten en telefonische dienstverlening. De vragen per e-mail kunnen mensen stellen via een formulier op de website. De vraag wordt beantwoord door een vrijwilliger en nagekeken door de coördinator en al of niet de psycholoog. Uit de reacties blijkt dat mensen erg tevreden zijn met het antwoord. 15% van de mensen geeft ook weer een reactie terug. In 2010 is met bijna 1500 mensen contact geweest (in 2009 1200) via een telefoongesprek of via de mail. Vooral het aantal persoonlijke vragen per e-mail is flink toegenomen (van 56 in 2009 naar 635 in 2010). 1130nline Op 7 oktober 2009 startte de website 113Online. 113Online wil zelfmoord en zelfbeschadigend gedrag voorkomen. 113Online wil suicidale mensen, hun naasten en nabestaanden ondersteunen. Een deel van de telefoonmedewerkers van het Fonds werkt ook voor de telefonische hulpdienst van 113Online. Zij hebben hier een speciale training voor gehad. In 2010 voerden de mensen van de Psychische Gezondheidslijn 69 gesprekken voor 113online. Lespakket BenJijGek?! Het lespakket BenJijGek?! is in 2006 gemaakt voor leerlingen in het MBO. Het biedt docenten handvatten om in de klas het gesprek over psychische problemen op gang te brengen. Het pakket bestaat uit een mobiele tentoonstelling, posters en freecards, een website met achtergrondinformatie, een dvd met zes korte films, en een lesbrief voor
13
docenten. In 2010 hebben twintig scholen het pakket gebruikt (totaal sinds 2006 zeventig scholen). De Jutters in Den Haag (onderdeel van ParnassiaBavogroep) kregen subsidie van de gemeente Den Haag om het lespakket aan te bieden aan scholen. Vijf ROC’s maakten daar gebruik van. De gemeente Den Haag gaf de subsidie in het kader van het lokaal gezondheidsbeleid en daarin preventie van depressie. Het lespakket is in 2010 vernieuwd. Op basis van evaluatie van het gebruik op scholen zijn onderdelen uit het pakket gehaald en zijn er nieuwe onderdelen aan toegevoegd. Een van die lessen, de ‘etiketteerles’, is gemaakt ism het Dolhuys in het kader van het Madness & Arts Festival. Leerlingen en docenten van het Nova college in Haarlem gingen aan de slag met de les en bezochten het MAF alwaar in de festivaltent de mobiele tentoonstelling stond en leerlingen konden praten met ervaringsdeskundigen. Media In dagbladen, tijdschriften, radio- en televisieprogramma’s wordt geregeld aandacht besteed aan psychische problemen. Redacties doen vaak een beroep op het Fonds voor achtergrondinformatie en ervaringsdeskundigen. In 2010 zijn zes persberichten verstuurd: - Blue Monday (januari) - Voorjaarsdip (maart) - Psychische Gezondheidslijn (april) - Landelijke Dag Psychische Gezondheid (oktober) - Mentaal Vitaal (oktober) - Psyche Mediaprijs (oktober) - Ereprijs Jules Tielens (december) In totaal was het Fonds Psychische Gezondheid in 2010 113 keer in de media. Websites In 2010 is verder geïnvesteerd in de ontwikkeling en actualisering van de website en de onderliggende subsites (Psychowijzer, Depressie Centrum, Landelijke Dag Psychische Gezondheid). In 2010 trok de website 384.961 bezoekers (in 2009 340.000 bezoekers). Van de subsites werden het Depressie Centrum (200.000) en de Psychowijzer (101.395) het best bezocht. Er is gewerkt aan de site NuEvenNiet. De stresstest is bv verplaatst naar de site psychischegezondheid. Voor de medewerkers van de psychische gezondheidslijn is er een besloten website. Op deze website vinden de vrijwilligers alle informatie die zij nodig hebben voor de beantwoording van de telefoonlijn en de vragen via e-mail. Lezingen programma Voor het lezingenprogramma zijn zeven voorlichters beschikbaar. Zij geven ook lezingen namens de Hersenstichting. De lezingen worden voornamelijk aangevraagd door vrouwenverenigingen en ouderenbonden. Er zijn twee lezingen van de Hersenstichting en twee lezingen van het Fonds. Een gaat over psychische problemen na ingrijpende levensgebeurtenissen, de andere over omgaan met stress. In 2010 hebben de voorlichters vijftien lezingen van het Fonds gehouden voor een gehoor van gemiddeld zeventig mensen. Samen sterk tegen Stigma Het Fonds participeert sinds het najaar van 2009 in de initiatiefgroep Samen Sterk tegen Stigma. Deze groep wil de succesvolle Engelse campagne Time to Change ook in Nederland gaan houden. In 2010 was een medewerker van ParnassiaBavogroep gedetacheerd bij het Fonds om te onderzoeken of een dergelijke campagne haalbaar is. Aan het eind van het jaar bood zij een notitie aan de Stuurgroep aan. Daarin constateerde zij dat er in Nederland voldoende draagvlak is voor een dergelijke campagne. Ook zijn er drie projectplannen
14
geschreven en een onderzoeksplan. Alleen voor een deel van één project is een subsidie toegekend door de Rabobank Foundation, voor de overige projecten en het onderzoek was nog geen financiering. De Stuurgroep bestaat uit veretegenwoordigers van het Fonds Psychische Gezondheid, GGZ-Nederland, ParnassiaBavogroep, NVvP en het LPGGz. Psyche Mediaprijs In het kader van Samen Sterk tegen Stigma, stelde het Fonds in 2010 een mediaprijs in. Met de Psyche Mediaprijs wordt een journalist of programmamaker beloond die op uitmuntende wijze bijdraagt aan meer openheid en minder schaamte over psychische aandoeningen. Doel van deze tweejaarlijkse prijs (€5.000 en een kunstwerk) is om media te stimuleren met kennis, inzicht en betrokkenheid te berichten over psychische aandoeningen en de mensen die daaraan lijden. De Psyche Mediaprijs is een idee van het Fonds Psychische Gezondheid en de initiatiefgroep Psyche, stigma & media. De jury ontving 62 inzendingen die aan de criteria voor de prijs voldeden, 42 artikelen uit dag- en weekbladen en magazines, 5 radioreportages en 15 televisieproducties. De eerste Psyche Mediaprijs werd uitgereikt op 1 oktober 2010 tijdens het Madness & Arts Festival in Haarlem. Winnaars waren Carolien Euser en Rogier Dijkman met Nooit meer een kopstoot, een artikelenreeks en fotoreportage in de Volkskrant over alcoholisme. De jury bestond uit: • • • •
Paul Schnabel (voorzitter), directeur Sociaal en Cultureel Planbureau Bram Bakker, psychiater/publicist Gijs Francken, Stichting GGZ+, voormalig voorzitter vereniging Anoiksis Michaja Langelaan, hoofdredacteur Psy
Mentaal Vitaal In 2009 is de samenwerking met het Trimbos instituut gestart om samen de portal Mentaal Vitaal te beheren, promoten en uitbreiden. Deze portal is gemaakt door het Trimbos instituut en ging in mei 2010 on line. Zelf werken aan psychische gezondheid, dat is de boodschap van Mentaal Vitaal. Op de portal vindt de bezoeker informatie over psychische klachten, tips en adviesen van medebezoekers, oefeningen om te werken aan psychische gezondheid. Via de portal kunnen bezoekers ook naar cursussen zoals Kleur je leven, Grip op je Dip en Psyfit. Het Fonds en het Trimbos instituut startten in oktober 2010 een toeleidingscampagne naar deze portal. Start was op 10 oktober in de Dissel te Amersfoort tijdens een dag over mindfulness. In de laatste maanden van het jaar bezochten ongeveer 60.000 mensen Mentaal Vitaal. Depressie Centrum Een belangrijk aandachtsgebied van het Fonds Psychische Gezondheid is depressie. Wereldwijd en ook in Nederland is depressie de meest voorkomende psychische ziekte en dreigt volksziekte nummer één te worden. In Nederland hebben ongeveer 700.000 mensen last van een depressie en dit aantal neemt toe. Het Depressie Centrum wil iedereen die op wat voor manier dan ook met depressies te maken heeft, zo goed mogelijk informeren over preventie, diagnostiek en behandeling. Website Depressie Centrum Bezoekers vinden op www.psychischegezondheid.nl/depressiecentrum uitgebreide informatie over depressie. De meest actuele richtlijnen voor behandeling van depressie zijn bij deze informatie als uitgangspunt genomen. De depressiezelftest die op de site staat bleef ongekend populair. Medewerkers van het Fonds Psychische Gezondheid zaten in de volgende commissies:
15
• • • •
Partnership Depressie Preventie, Initiatiefgroep van een landelijke patiëntenvereniging depressie, Initiatiefgroep 113Online (landelijke organisatie die zich inzet voor suïcidepreventie), Coalitie Erbij (de onderzoekscommissie), landelijke organisatie die zich inzet om de toenemende eenzaamheid in Nederland te bestrijden.
Naast m ensen die direct of indirect met depressie te maken hebben, doen ook onderzoekers, studenten, behandelaars, etc. veelvuldig een beroep op de kennis en expertise van het Depressie Centrum.
16
Fondsenwerving en financieel beheer Het Fonds Psychische Gezondheid is een particulier fonds en heeft drie bronnen van inkomsten. Dat zijn de loterijen (Vriendenloterij en Lotto), beleggingen en inkomsten uit eigen fondsenwerving. De inkomsten uit eigen fondsenwerving zijn te verdelen in giften van particulieren, giften van instellingen en bedrijven en inkomsten uit verkoop van brochures en andere producten. Het beleid van het Fonds is gericht op groei van de inkomsten en het aantal donateurs. In het meerjarenbeleidsplan 2010 – 2013 zijn de groeidoelstellingen vastgelegd. Het Fonds volgt in zijn beleid de afspraken die gemaakt zijn in de goededoelenbranche. Het Fonds heeft het CBF-keurmerk voor goede doelen en volgt de gedragscodes zoals die zijn afgesproken in de Vereniging van Fondsenwervende Instellingen (VFI). De belastingdienst heeft het Fonds aangewezen als een algemeen nut beogende instelling en een zogenoemde ANBI verklaring gegeven. Dat betekent dat donateurs hun giften kunnen aftrekken van de inkomsten- of vennootschapsbelasting (mits de donateur voldoet aan de overige eisen die de fiscus stelt). Financiële resultaten 2010 De inkomsten uit fondsenwerving vielen in 2010 hoger uit dan in de meerjarenbegroting geraamd was. Er waren meer inkomsten via donateurs en nalatenschappen en grote giften. De laatste bestonden uit participaties van fondsen en overheden in projecten die het fonds in het kader van het thematisch programma heeft opgestart. De inkomsten uit loterijen daalden. Donateurs en eenmalige giftgevers In 2010 ontving het Fonds veel giften van trouwe donateurs. In het begin van het jaar vroegen wij onze donateurs hun jaarbijdrage over te maken (renewal). Bij de drie Nieuwsbrieven en de twee speciale themamailings (juni en december) vroegen we onze donateurs om extra steun. De thema’s waren autisme en depressie. In 2010 hielden we verschillende acties om nieuwe donateurs te werven. Aan het eind van het jaar had het Fonds 3.000 nieuwe donateurs, totaal 23.000. Velen van hen besloten het Fonds ook structureel te steunen met een bedrag per maand, kwartaal of jaar. Totaal steeg het aantal machtiginggevers met 12%. Bij de wervingsacties liet het Fonds zich bijstaan door een gespecialiseerd bureau, Delphi Leden- en Fondsenwerving. Ook dit jaar ontvingen donateurs en relaties van het Fonds drie keer een Nieuwsbrief. Daarin gaven wij informatie over door het Fonds gesubsidieerde projecten en onderzoek, campagnes en bijeenkomsten, nieuw uitgekomen producten en boeken en het Depressie Centrum. De Nieuwsbrief was ook beschikbaar op de site van het Fonds. Grote giften Het Fonds heeft in 2010 weer een beroep gedaan op de GGZ-instellingen om mee te betalen aan de Landelijke Dag Psychische Gezondheid. Acht GGZ-instellingen gaven een financiële bijdrage voor de Dag. Deze actie leverde €10.000 op (in 2009 gaven dertig instellingen €23.500). Zowel het aantal instellingen dat geld gaf als het bedrag dat ze gaven liep terug. Het Fonds exploiteert samen met een Trimbos instituut de portal Mentaal Vitaal. Om mensen toe te leiden naar Mentaal Vitaal heeft het ministerie van VWS een subsidie beschikbaar gesteld om drie jaar een toeleidingscampagne te voeren. Het Trimbos instituut is penvoerder van het project maar geeft een deel van de subsidie door aan het Fonds. Verder ontving het Fonds onder meer bijdragen van het Johnson en Johnson Fonds voor een kunstproject over schizofrenie en participaties van GGZ koepels in het project gericht op stigmabestrijding.
17
Nalatenschappen Ook in 2010 deed het Fonds mee aan de landelijke campagne Iedereen kan de wereld iets goeds nalaten. Deze algemene bewustwordingscampagne attendeert mensen op de mogelijkheid om een goed doel op te nemen in het testament. Het Fonds ontving in 2010 twee legaten en drie erfenissen.. Evenementen, online werving Wegens het teruglopen van werving via mailings, is het Fonds gaan zoeken naar nieuwe bronnen van inkomsten. In 2010 hebben 35 mensen meegedaan aan de Amsterdam Marathon voor het Fonds Psychische Gezondheid. Zij liepen via sponsors €4.000 bij elkaar voor het Fonds. Er is een klein experiment gedaan met online werving. Mensen konden een voorlichtingskrant bestellen en zijn daarna gebeld en gevraagd om donateur te worden. Die stap bleek te groot en leverde nog weinig nieuwe donateurs op. Vriendenloterij en Lotto Het Fonds Psychische Gezondheid krijgt geld uit de Vriendenloterij en de Lotto. Het Fonds heeft weinig invloed op de hoogte van die inkomsten. Het zijn de loterijorganisaties zelf die hun best doen om de inkomsten te laten groeien. Het Fonds helpt mee door in zijn communicatie-uitingen de Vriendenloterij en de Lotto onder de aandacht van het publiek te brengen. De inkomsten uit de loterijen zijn in 2010 9 % gedaald ten opzichte van 2009. Bij de Vriendenloterij heeft het Fonds wel enige invloed op de inkomsten. Bij deze loterij kunnen spelers voor hun eigen goede doel spelen. Dit zijn de zogenaamde geoormerkte loten. Van iedere speler die het Fonds heeft opgegeven als goed doel, ontvangt het Fonds meteen de helft van de kosten van een lot. Het Fonds heeft in 2010 weer aan deze wervingsacties meegedaan en dat leverde € 93.301 extra inkomsten. Beleggingsbeleid Het Fonds Psychische Gezondheid is een maatschappelijke organisatie die een duurzame samenleving nastreeft. Bij duurzaamheid is de eerste associatie vaak natuurbeheer en milieu, maar volgens ons heeft duurzaamheid ook een sociale component. In een duurzame samenleving investeer je in mensen. Het Fonds belegt bewust in fondsen en bedrijven die niet alleen een goed beleid voeren op het gebied van milieu, maar die ook een goed sociaal beleid voeren. Dit draagt op termijn bij aan preventie van psychische ziekten. Het beheer van het vermogen (ca. zes miljoen) heeft het Fonds ondergebracht bij een professionele vermogensbeheerder. Het Fonds heeft een contract afgesloten met deze beheerder. Het vermogen is gespreid en met het oog op continuïteit en bescheiden groei belegd in een mix van aandelen, obligaties, liquiditeiten en onroerend goed. Het vermogen is als volgt belegd: aandelen (0-30%), obligaties (26-78%), liquiditeiten en alternatieven (030%). Het Fonds heeft gekozen voor een wereldwijde portefeuille met een duurzaam karakter. Het rendement in 2010 was 8,62% (in 2009 13,76). Het Fonds heeft een continuïteitsreserve om plotseling tegenvallende (of wegvallende) inkomsten op te kunnen vangen. Daarbij volgt het Fonds de richtlijnen van de Vereniging van Fondsenwervende Instellingen (VFI). Inkomsten uit verkoop Het Fonds heeft bescheiden baten uit verkoop van brochures, deelnemersbijdragen symposia, publieksdag etc.
18
Balans per 31 december 2010 31 december 2010 Ref.
€
€
31 december 2009 €
€
ACTIVA
Materiële vaste activa Financiële vaste activa
5 6
Vorderingen Liquide middelen
7 8
40.395 5.587.524 5.627.919 284.275 871.301
254.410 741.131 1.155.576
995.541
6.783.495
6.179.725
31 december 2010
31 december 2009
Totaal
Ref.
29.968 5.154.216 5.184.184
€
€
€
€
PASSIVA Reserves en fondsen Reserves - Continuïteitsreserve - Risico reserve beleggingen - Bestemmingsreserve
9 1.626.095 250.000 325.000
1.611.263 250.000 325.000 2.201.095
Fondsen - Fundashon Boy Winkel - Fonds AGGZ - Fonds Karel Geelen - Antonia Wilhelmina Fonds
2.186.263
10 231.200 379.365 80.739 1.810.757
231.200 366.382 81.534 1.709.853 2.502.062
2.388.969
Langlopende schulden
11
968.280
727.640
Kortlopende schulden
11
1.112.058
876.853
6.783.495
6.179.725
Totaal
19
Staat van Baten en Lasten
Baten Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden Baten uit beleggingen Overige baten Totaal baten
Lasten Besteed aan doelstellingen Thematisch programma Projecten derden Voorlichting en preventie - eigen progr. Vernieuwing en verbetering zorg - eigen progr.
Werkelijk 2010
Begroting 2010
Werkelijk 2009
1.246.636 1.248.506 503.743 47.047 3.045.933
800.000 1.400.000 250.000 112.000 2.562.000
1.082.775 1.373.698 700.207 25.843 3.182.523
596.671 623.858 1.140.851 3.983
630.000 606.500 1.023.500 0 2.365.363
Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten acties derden Kosten van beleggingen
Beheer en administratie Kosten beheer en administratie
Totaal lasten
Resultaat
209.470 28.047 52.666
0 604.532 1.241.550 45.652 2.260.000
192.000 20.000 40.000
1.891.734
233.502 7.153 46.856
290.183
252.000
287.511
262.462
250.000
304.582
2.918.009
2.762.000
2.483.827
127.924
(200.000)
698.696
20
Model C Toelichting lastenverdeling
Bestemming
Doelstelling
Thema's
Beheer & administratie
Werving Baten Voorlichting en preventie Voorlichting eigen en preventie programma
Weten- Vernieuw ing schappelijk verbetering onderzoek zorg
Vernieuw ing Individuele verbetering hulpverlening zorg- eigen en Fondsen programma op naam
Eigen fw
Acties derden
Beleggingen
28.047
52.666
28.047
Totaal 2010
Begroot 2010
Totaal 2009
Lasten Subsidies en bijdragen Uitbesteed werk Publiciteit en communicatie Personeelskosten Huisvestingskosten Kantoor- en algemene kosten Afschrijving en rente
255.093 69.682 160.377 86.639 12.740 10.019 2.121
59.900
224.077
126.485
76.210
31.436 4.773 3.754 795
650.568 374.183 59.450 46.752 9.897
22.564 2.917 2.294 486
39.209 5.928 4.661 987
2 3.022 491 386 82
13.864 1.802 1.417 300
173.343 4.979 24.918 3.190 2.509 531
Totaal
596.671
100.658
1.140.851
252.338
177.270
3.983
93.594
209.469
204.400 29.732 23.381 4.949 52.666
741.765 323.738 815.926 800.235 121.024 95.174 20.147
554.500 437.600 644.400 726.500 71.000 102.000 19.000
555.962 174.142 829.001 764.186 125.450 115.625 10.802
262.462 2.918.009 2.555.000 2.575.167
21
Jaarplan 2011 en toelichting op de begroting Psychische ziekten vormen een groot probleem voor de volksgezondheid. In de lijst van ziekten die het vaakst voorkomen en die de grootste belasting voor de samenleving vormen, staan verschillende ziekten die horen tot het werkterrein van het Fonds Psychische Gezondheid (depressie, angst- en dwangstoornissen, verslavingen). Uit de Volksgezondheid Toekomst Verkenningen blijkt dat het aandeel van psychische ziekten in de totale gezondheidszorg in de toekomst zal stijgen. Er blijft kortom nog heel veel werk te verrichten. In 2010 heeft het fonds naast het open subsidieprogramma en het programma voorlichting en communicatie een eigen thematisch programma geïntroduceerd. Aan vijf thema’s binnen dit programma zal het Fonds in de jaren 2010 – 2013 extra aandacht besteden. Dit zijn: 1. 2. 3. 4. 5.
Stigmabestrijding, Psychische gezondheid, Depressie, stress en angst, Kinderen en jongeren met psychische problemen, Leven met een psychische handicap (chroniciteit).
In dit programma worden gesubsidieerde projecten en eigen voorlichtingsprojecten samengevoegd. Het kan zijn dat er top-down opdrachten worden uitgezet. Ook worden hier projecten ondergebracht waarin het Fonds samenwerkt met andere organisaties en waar derden eventueel financieel aan bijdragen. 2010 was een overgangsjaar waarbij de oude indeling in afdelingen werd gehanteerd naast de nieuwe thematische projectindeling. Gaandeweg is meer focus aangebracht richting thema's. Er zijn alleen projecten gehonoreerd die vallen binnen de gekozen thema’s. Het budget voor projecten is voor 2011 verdeeld over de 5 thema’s. Om administratieve redenen hanteert het Fonds daarnaast nog een apart budget voor wetenschappelijk onderzoek en de Fondsen op Naam. Het is uitdrukkelijk de bedoeling alle projecten te kanaliseren richting thema’s. Binnen de vijf thema’s ontstaat een clustering van eigen projecten en projecten van derden. Het is de bedoeling in de focus daadwerkelijk het verschil te maken. Het Fonds neemt ook een aantal grotere projecten voor zijn rekening. Bijvoorbeeld over Autisme en Werk (in de samenwerking met StartFoundation); Mentaal Vitaal (met het Trimbos-instituut); stigmabestrijding (met vele partijen). Voor het thematisch programma is € 1.093.000 gereserveerd. Voor het aanvullende Open subsidieprogramma is € 430.000 gereserveerd. Publieksvoorlichting over psychische problematiek blijft naast projectfinanciering een grote activiteit van het Fonds. Een paar activiteiten zijn in 2011 onder de thema’s gebracht. Bijvoorbeeld de Psyche Mediaprijs (onder thema 1 Stigmabestrijding), een project over Sport en Bewegen (thema 2 Psychische Gezondheid). Daarnaast exploiteert het Fonds de Psychische Gezondheidslijn en websites over psychische ziekten en geeft brochures uit. In 2011 zal ook een nieuwe corporate campagne worden gestart. Voor het Programma Voorlichting en Communicatie is € 740.000 gereserveerd. Om het werk mogelijk te maken is het Fonds Psychische Gezondheid afhankelijk van bijdragen uit de samenleving. Omdat er voor mensen met psychische problemen nog zoveel te doen is, is het langetermijnbeleid van het Fonds gericht op groei. Het uitgangspunt blijft natuurlijk om binnen de door het Centraal Bureau Fondsenwerving bepaalde grens van 25% kosten fondsenwerving te blijven. De kosten fondsenwerving zijn voor 2011 op € 237.000 begroot. De volledige jaarrekening is bij het Fonds op te vragen.
22
Toezicht en organisatie Het Fonds Psychische Gezondheid is een stichting. De stichting wordt bestuurd door een directeur volgens een door de Raad van Toezicht vastgestelde taak. De Raad van Toezicht houdt toezicht op de directie en de algemene gang van zaken. Raad van Toezicht De Raad van Toezicht vormt een afspiegeling van het hele werkterrein van het Fonds. Een vertegenwoordiging van deskundigen op het gebied van psychische problematiek zit op persoonlijke titel in de Raad: behandelaars, patiënten, familieleden, onderzoekers, bestuurders en managers. Ook zijn er leden die deskundig zijn op het gebied van publieksvoorlichting, en marketing/merkenbeleid/fondsenwerving. Voorzitter: prof. dr. Pauline L. Meurs, hoogleraar bestuur van de gezondheidszorg aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, lid van de Eerste Kamer voor de Partij van de Arbeid en voorzitter van ZonMw Leden Raad van Toezicht per 1 januari 2011: - prof. dr. Rutger Jan van der Gaag, hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie Universitair Medisch Centrum St. Radboud, Nijmegen & Karakter Universitair Centrum Psychiatrie, Nijmegen; voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, - dr. Lourens Henkelman, voorzitter Raad van Toezicht RIBW SBWU, Utrecht; voormalig programmahoofd Zorginnovatie Trimbos-instituut; voormalig secretaris Landelijke Stuurgroep Multidisciplinaire richtlijnen GGZ en teammanager ZonMw, - mw. Liesbeth H. Reitsma, bestuurslid Landelijk Platform GGZ; voormalig voorzitter Stichting LPR, Utrecht, - prof. dr. Nanne de Vries, hoogleraar Gezondheidsvoorlichting en -opvoeding (GVO), Universiteit Maastricht. - dr. Onno Maathuis, merkspecialist de Positioneerders. - dhr. Leen van Leersum, voorzitter van de Raad van Bestuur van Emergis, instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Leden van de Raad van Toezicht worden benoemd voor een periode van vier jaar met het recht op herbenoeming voor nog één periode van vier jaar. De Raad van Toezicht bestaat uit ten minste vijf en ten hoogste negen leden. Er is een rooster van af- en aantreden. De leden krijgen voor hun werkzaamheden een vaste onkostenvergoeding en reiskostenvergoeding. Het Dagelijks Bestuur wordt gevormd door de voorzitter en vice-voorzitter, resp. Pauline Meurs en Rutger Jan van der Gaag. Directeur Directeur van het Fonds Psychische Gezondheid is sinds 2000 drs. Ronald Gorter. De directeur bereidt in samenspraak met het managementteam (MT) het beleid voor, legt dat ter goedkeuring voor aan de Raad van Toezicht en voert het vervolgens zelfstandig uit binnen het gestelde mandaat. Salariëring en inschaling van de directiefunctie zijn volgens de richtlijnen van de VFI. Voorts volgt het Fonds de CAO GGZ. De directiefunctie was in 2010 ingeschaald in functiegroep 80 van de CAO GGZ. De salariskosten voor de directeur bedroegen € 107.000 (inclusief vakantiegeld en eindejaarsuitkering). De directeur heeft een aanstelling voor onbepaalde tijd. Ronald Gorter had in 2010 de volgende nevenfuncties: • • • •
Samenwerkende Gezondheidsfondsen VFI (voorzitter – tot november 2010), VFI Vereniging Fondsenwervende instellingen (bestuurslid), Stichting Loterijacties Volksgezondheid (bestuurslid), Stuurgroep Landelijk Partnership Depressiepreventie (lid),
23
• •
Psychiatrisch Centrum ProPersona (lid Raad van Toezicht), Stichting Pelgrimsvrienden van Sint Jacob (voorzitter).
Werkwijze Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft twee hoofdtaken: ten eerste de besluitvorming over algemene beleidspunten, werkprogramma’s en financiën en ten tweede beoordeling en besluitvorming over subsidieverzoeken. Besluiten kunnen alleen genomen worden wanneer het quorum van een meerderheid van zittende leden aanwezig is. De Raad van Toezicht vergaderde in 2010 vier keer. In december is de besluitvorming afgewikkeld per email, omdat er ter vergadering onvoldoende leden aanwezig waren. De vergadering was op 17 december toen door de overvloedige sneeuwval alle verkeer in Nederland gestremd geraakt was. Algemene beleidspunten De directeur legt voor het begrotingsjaar een werkprogramma en een begroting voor aan de Raad van Toezicht. Deze worden besproken, zonodig gewijzigd en goedgekeurd. Gedurende het jaar worden kwartaalrapportages voorgelegd aan de Raad van Toezicht. Het werkprogramma is gebaseerd op een beleidsplan dat iedere vier jaar wordt opgesteld en goedgekeurd door de Raad van Toezicht. Subsidieverzoeken De subsidieadviseurs voorzien de aanvragen van advies (onder eindverantwoordelijkheid van de directeur) en leiden deze door naar de Raad van Toezicht. De Raad oordeelt over de subsidieverzoeken. Het bureau controleert vervolgens via een vastgelegde systematiek de voortgang van de gesubsidieerde projecten. Eindrapportages worden na afsluiting van projecten zorgvuldig bestudeerd en naar de Raad van Toezicht doorgestuurd en daar besproken. Commissies De directie en de Raad van Toezicht laten zich voor sommige zaken bijstaan door adviescommissies. De Auditcommissie. De auditcommissie is een commissie binnen de Raad van Toezicht en bestaat per 1 januari 2011 uit dhr. Leen van Leersum en dhr. Onno Maathuis. Van Leersum is voorzitter. De auditcommissie adviseert de Raad van Toezicht in samenspraak met de directeur over de jaarrekening, begroting, het vermogensbeleid en het financieel beleid in het algemeen. De auditcommissie vergaderde in 2010 twee maal. De auditcommissie heeft in de bespreking met de accountant over de jaarrekening geconstateerd dat de interne beheersing van de administratieve organisatie van een goed niveau is. Vanuit ‘good governance beginselen’ is in 2010 de relatie met de accountant heroverwogen. Drie accountantsbureaus zijn uitgenodigd een offerte uit te brengen. Na de gesprekken heeft de auditcommissie de Raad van Toezicht geadviseerd een nieuw contract aan te gaan met PWC, maar wel met een ander partner binnen dat bureau. De Raad van Toezicht heeft dit advies opgevolgd. De wetenschappelijke adviesraad (WAR). Voor de aanvragen op het gebied van wetenschappelijk onderzoek laat de directie zich bijstaan door een commissie van externe adviseurs. De WAR bestaat uit drie leden die voor een periode van vier jaar worden benoemd (met eenmalig herbenoeming voor nog een periode van vier jaar). De commissieleden komen uit het werkveld van het Fonds en hun achtergrond verschilt: medisch/psychiatrisch, psychologisch/psychotherapeutisch, sociaal wetenschappelijk. Er zijn twee onderzoeksrondes per jaar. De WAR vergaderde in 2010 twee maal.
24
Leden WAR per 1 januari 2011: prof. dr. Ton J.L.M. van Balkom, hoogleraar evidence-based psychiatrie VUmc, hoofd Aopleiding GGZ inGeest, mw. prof. dr. Tineke J. Oldehinkel, hoogleraar Sociale Psychiatrie en Psychiatrische Epidemiologie, Universitair Medisch Centrum Groningen, prof. dr. Philip Spinhoven, hoogleraar Klinische Psychologie, Universiteit Leiden. Adviescommissies Fondsen op Naam. Het Fonds Psychische Gezondheid had in 2010 vier fondsen op naam. Voor advies over de subsidieaanvragen bij deze fondsen laat de directie zich bijstaan door externe referenten of commissies die vaak bestaan uit voormalige bestuursleden van de voorlopers van de fondsen op naam. De adviescommissie van het Antonia Wilhelmina Fonds drs. Sybren P. Bangma, K.D. baron van Hogendorp en prof. dr. Jaap van Weeghel. De leden van de auditcommissie en van de wetenschappelijke adviesraad krijgen voor hun werkzaamheden een vaste onkostenvergoeding en reiskostenvergoeding. Bureau Het bureau heeft de volgende afdelingen: Subsidieprojecten, Voorlichting & Communicatie, Fondsenwerving & Marketing. De afdelingen Voorlichting & Communicatie, Fondsenwerving & Marketing voeren zelfstandig met eigen medewerkers een programma uit. Deze programma’s kennen een jaarcyclus met werkplannen, begrotingen, rapportages, evaluaties en jaarverslagen. Subsidieverstrekking heeft een kwartaalcyclus (met een afwijking voor sommige deeldoelstellingen, bv. wetenschappelijk onderzoek, fondsen op naam). Het Fonds heeft het CBF-keurmerk en volgt de bepalingen voor governance, transparantie en verslaglegging. Voor de interne beheersing (financiële tussenrapportages, tijdschrijven, beheersing overhead) bestaat een cyclus van besluitvorming, planning en controle die past bij de aard en omvang van de organisatie. Op het bureau van het Fonds Psychische Gezondheid, gevestigd in Amersfoort, werken vijftien mensen (11,2 fte). Per 1 januari 2011 zijn dat: dhr. drs. Ronald Gorter, directeur mw. Tayana Brouwer, secretaresse fondsenwerving en subsidies mw. Mariska Cornelisse, financieel administrateur mw. drs. Marianne Deiman, psycholoog, communicatie en voorlichting mw. dr. Adrianne Dercksen, hoofd communicatie en voorlichting (MT) mw. Heidi Heuvelman, adviseur projecten mw. Judith de Laat, communicatie en voorlichting mw. Janny van Logchem, secretaresse communicatie en voorlichting dhr. Peter Jan van Lookeren Campagne, hoofd fondsenwerving en marketing (MT) mw. drs. Maartje de Puy, algemene zaken, ICT mw. Iris Nijkamp, communicatie en voorlichting dhr. drs. Ben Roelands, adviseur projecten, personeelszaken (MT) mw. Willemijn Schouten,marketing en traffic mw. Wendy Smit, webredacteur mw. Gemma de Vetter, coördinator Psychische Gezondheidslijn Het Fonds Psychische Gezondheid volgt de CAO-GGZ. Alle medewerkers zijn ingeschaald volgens de binnen de GGZ geldende Systematiek FWG 3.0.
25
Vrijwilligers De Psychische Gezondheidslijn wordt bemand door vrijwilligers. Zij zitten minimaal een dagdeel per week aan de telefoon en bieden een luisterend oor en geven advies en informatie aan mensen met psychosociale problemen. Deze vrijwilligers zijn bekend met psychische problematiek en begaan met de doelgroep. De werving, training en begeleiding van de vrijwilligers geschiedt door het bureau. De stand waarmee het Fonds Psychische Gezondheid zich presenteert op beurzen en congressen wordt ook bemand door vrijwilligers. Deze vrijwilligers ontvangen een onkostenvergoeding. Klachtenprocedure Het Fonds Psychische Gezondheid krijgt erg weinig klachten. De klachten die er komen gaan over foutieve adressering, bedragen die niet juist zijn afgeschreven of brieven die dubbel zijn ontvangen. De wijzigingen worden meteen doorgevoerd in het databestand. Mensen die ons schrijven over de inhoud van de brochures, teksten op de website of anderszins, krijgen binnen twee weken een antwoord van het hoofd Communicatie & Voorlichting. Fonds Psychische Gezondheid Netherlands Foundation for Mental Health Stationsplein 125 3818 LE Amersfoort Telefoon (033) 421 84 10 Bankrekening 4003 t.n.v. Fonds Psychische Gezondheid Amersfoort Psychische Gezondheidslijn 0900 903 903 9 E-mail
[email protected]
Internet
www.psychischegezondheid.nl;
26
