Jaarverslag 2006 Annual report 2006
Buiten gewoon!
Inhoud Contents 4
Oranjewoud in één oogopslag Oranjewoud at a glance
25
Jaaroverzicht Abbreviated financial statements
5
Oranjewoud: buiten gewoon! Oranjewoud: Outstanding in every way!
26
Geconsolideerde balans per 31 december Consolidated balance sheet as at 31 December
6
Bericht van de Raad van Commissarissen Report of the Supervisory Board
27
Geconsolideerde winst- en verliesrekening Consolidated income statement
7
Kengetallen Key figures
28
Geconsolideerd kasstroomoverzicht Consolidated cash flow statement
9
Directieverslag Report by the Board of Directors
30
Waarderingsgrondslagen Accounting policies
14
De andere overheid Government in motion
36
16
Duurzaam ruimtegebruik en duurzaam waterbeheer Sustainable use of space and water management
Toelichting op de aanpassingen als gevolg van de invoering van IFRS Notes on the adjustments resulting from the adoption of IFRS
18
Vergrijzing en individualisering Ageing and individualization
20
Globalisering in de industrie Globalisation in industry
22
Internationale activiteiten International activities
37
Accountantsverklaring Auditor’s report
39
Adressen en personalia Addresses
3
Oranjewoud in één oogopslag Oranjewoud at a glance
����������
����������
����������
���������������
����
������
������������������� ���������������������������
���������������� ��������������������
������������������� ��������������������
����
����
�������� ��������������
������ ��������������
��������� ��������������
�������� ����������������
����������������� �����������������
��������������� �����������������
Oranjewoud werkt vanuit vestigingen in Heerenveen, Assen, Deventer, Almere, Capelle aan den IJssel, Goes, Oosterhout en Geleen. Oranjewoud heeft buitenlandse vestigingen in Antwerpen, Gent, Sint-Lenaarts (Brecht), Namen, Dresden en Laon.
4
Oranjewoud: buiten gewoon! Oranjewoud: Outstanding in every way!
Missie Oranjewoud wil toonaangevend partner zijn bij het ontwikkelen en toepassen van duurzame en integrale oplossingen voor alle facetten van onze leefomgeving, waarin we wonen, werken, recreëren en reizen.
Profiel Oranjewoud heeft ambities als het gaat om de vormgeving van de wereld om ons heen. Als toonaangevend advies- en ingenieursbureau streven wij ernaar knelpunten daadwerkelijk op te lossen, ware leefbaarheid te scheppen, de toekomst veilig te stellen, alle kansen te benutten, vorm te geven aan perspectieven en grensverleggend bezig te zijn. Door creatief en constructief in te spelen op mogelijkheden en rekening te houden met maatschappelijke belangen, financiële speelruimte, technologische ontwikkelingen en het milieu. Kortom: wij bieden visie met een duidelijk oog voor realiteit.
Partnership Innovatieve voorstellen en creatieve oplossingen voor complexe vraagstukken vormen de kern van ons handelen. Interactie is daarbij het sleutelwoord. Door het multidisciplinaire karakter van veel projecten, zijn wij gewend om over de grenzen van het eigen vakgebied heen te kijken. Voorop staat het combineren van onze eigen kennis en kunde met de behoeften en mogelijkheden van onze opdrachtgevers. Uitwisseling van inzichten en ervaringen leidt tot innovatie; partnership is altijd het uitgangspunt.
Flexibel Ruimtelijkheid in denken en doen biedt voor alle partijen perspectieven bij het creëren van een duurzame leefomgeving. Wij verzorgen het hele traject van planontwikkeling, advies, ontwerp en directievoering tot realisatie, beheer en exploitatie. De wens van de opdrachtgever bepaalt of wij het hele traject of delen ervan op ons nemen. De combinatie van advies- en ingenieurswerk én betrokkenheid bij de daadwerkelijke realisatie staat garant voor haalbare plannen en een hoogwaardige uitvoering. Een vertrouwd gevoel voor onze opdrachtgevers.
Eigentijds Onze organisatie en werkwijze bieden alle ruimte en perspectief aan zowel de belangen van onze klanten als die van onze medewerkers. Marktgerichte divisies geven richting aan de contacten met de klanten en zorgen, samen met de kennisdragers in onze organisatie, voor het correct en adequaat oplossen van vraagstukken en problemen. Mensgerichte managers en ambitieuze medewerkers werken voortdurend aan het verder uitbouwen van onze expertise en ieders persoonlijke ontwikkelingsperspectief.
Onafhankelijk en deskundig We zien het als onze verantwoordelijkheid de samenleving en onze opdrachtgevers kwalitatief hoogwaardige en duurzame oplossingen te bieden op een manier die maatschappelijk en economisch verantwoord is. Oranjewoud wil een betrouwbaar lid zijn van de samenleving: onafhankelijk en deskundig. Om dit te kunnen garanderen, is een bedrijfscode opgesteld waarin op individueel en collectief niveau heldere afspraken zijn geformuleerd.
Mission Oranjewoud aims to be a leading partner in the development and application of sustainable and integral solutions relating to all aspects of our living environment, such as home, work, recreation, mobility and the environment. Profile Oranjewoud has high ambitions for shaping our living and working environment. As leading consulting and contracting engineers, our goal is to provide real solutions to problems, to create livability in our environment, to develop a sustainable future, to make the most of every opportunity, to shape perspectives and to open up new horizons. By responding creatively and constructively to opportunities while always keeping in mind the interests of society, financial implications, technological developments and the environment, we provide a clear vision without losing sight of reality. Partnership Innovative proposals and creative solutions to complex problems are at the very core of our activities. Interaction is the key word. As a result of the multidisciplinary nature of many of our projects, we are accustomed to looking beyond the reaches of our own profession. Our priority is to combine our own knowledge and expertise with the needs and possibilities of our clients. Exchange of ideas and experiences leads to innovation, while partnership is always the starting point. Flexible Thinking and acting in a wider context offers perspectives to all parties for creating a sustainable living environment. We take care of the entire process, from the planning stage through advice, design and supervision to realisation, management and operation. It is of course for the client to decide whether we take charge of the entire process or only part of it. By combining consulting and engineering work with actual realisation, we can guarantee feasible plans and high-quality work. This is a reassuring thought for our clients. Contemporary Our organisation and methods provide plenty of scope and perspective for the interests of both our clients and our own staff. Marketoriented divisions channel our client contacts and, together with our experts, ensure that our clients’ problems are solved efficiently. People-oriented managers and ambitious staff continuously work on increasing our knowledge and expertise and on enhancing their own development perspective. Independent and competent We regard it as our responsibility to offer society and our clients high-quality and sustainable solutions in a socially and economically responsible way. Oranjewoud aims to be a reliable member of society: independent and competent. In order to guarantee this, a business code has been formulated, containing clear agreements on the individual as well as the collective level.
5
Bericht van de Raad van Commissarissen Report of the Supervisory Board Hierbij bieden wij de Algemene Vergadering van Aandeelhouders de door de directie opgemaakte en heden door de Raad van Commissarissen behandelde jaarrekening over 2006 van Oranjewoud Beheer B.V. aan. De jaarrekening is gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien door Ernst & Young Accountants. Wij stellen de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor om: 1 de jaarrekening 2006 vast te stellen; 2
de winst van € 6.432.778 volledig toe te voegen aan de algemene reserve.
Tevens stellen wij voor om: a) kwijting te verlenen aan de directie voor het door haar in 2006 gevoerde beheer; b) kwijting te verlenen aan de leden van de Raad van Commissarissen voor het door hen in 2006 gehouden toezicht. De Raad had in 2006 vijf reguliere vergaderingen met de directie waarin de gang van zaken van de onderneming werd besproken. De vergaderingen vonden zowel in Heerenveen plaats als op andere vestigingen, waarmee de Raad zich een beter oordeel kon vormen over de operationele gang van zaken in de divisies en de vestigingen. In de vergaderingen is aan de orde geweest de groeistrategie van de onderneming, waaronder potentiële acquisities, de aanpassing van de organisatie tot een divisiestructuur, en de modernisering van de arbeidsvoorwaarden, waaronder de pensioenregeling. Tevens zijn de aanpassingen van de vennootschappelijke structuur aan de orde geweest, waaronder de doorverkoop van de onderneming per 7 juni 2006 door Centric Holding B.V. aan het beursgenoteerde Oranjewoud N.V. (voorheen: Centric KSI Holding N.V.) , en de fiscale optimalisering per 1 januari 2007. Leden van de Raad woonden driemaal een overlegvergadering van de ondernemingsraad en de directie bij. Volgens het door de Raad vastgestelde rooster, is de heer J.D. Bax op 31 mei 2006 afgetreden als president-commissaris. Voor zijn inspanningen en de bijdrage die hij heeft geleverd aan de vennootschap spreken wij onze waardering uit. Als opvolger in deze functie is per dezelfde datum benoemd de heer G.W.G.M. Sturm. De heer Sturm is momenteel werkzaam binnen het Centric-concern als Divisiedirecteur Software Engineering. Tevens is per deze datum als commissaris benoemd de heer D. de Waard, die diverse functies heeft bekleed bij Ballast Ham Dredging, HBG en Nederhorst Groep. De marktomstandigheden in Nederland zijn in 2006 verbeterd. Ondanks kosten voor personele maatregelen heeft de onderneming een verbetering van het netto resultaat kunnen realiseren. Oranjewoud heeft in 2006 het fundament kunnen leggen voor de realisering van haar groeiambitie. Wij spreken onze waardering uit jegens directie en medewerkers voor hun inzet en geleverde prestaties in dit bijzondere jaar en wensen hen succes toe in 2007.
Hereby we submit to the General Shareholders’ Meeting the annual financial statements of Oranjewoud Beheer B.V. for 2006, prepared by the management and discussed on this day by the Supervisory Board. The annual financial statements have been audited by Ernst & Young Accountants and awarded an audit opinion with no reservations. We propose to the General Shareholders Meeting that: 1 the annual financial statements for 2006 be endorsed; 2 the profit of € 6,432,778 be entirely added to general reserves. Moreover, we propose that: a) the directors be discharged of their management duties performed in 2006; b) the Supervisory Board be discharged of their supervisory duties performed in 2006. In 2006 the Supervisory Board met in five regular sessions with the management, during which the course of business of the Company was discussed. The meetings took place both in Heerenveen and in other offices, in order that the Board could better assess business operations in the divisions and offices. Topics of discussion during the meetings included the Company’s growth strategy, including potential acquisitions, the adjustment of the organization into a division structure, and the modernization of terms of employment, including the pension scheme. Also, the adjustments of the company structure were discussed, including the resale of the Company as per 7 June 2006 by Centric Holding B.V. to Oranjewoud N.V. as listed on the stock exchange (previously: Centric KSI Holding N.V.), and the fiscal optimization as per 1 January 2007. The Supervisory Board attended three consultative meetings of the works council and the management. In accordance with the timetable as endorsed by the Board, Mr J.D. Bax resigned as President of the Supervisory Board as per May 31st, 2006. We express our appreciation for his efforts and his contribution to the Company. As his successor in this position, Mr G.W.G.M. Sturm was appointed as per the same date. Mr Sturm is currently employed within the Centric concern as director of the Software Engineering Division. Also, Mr D. de Waard was appointed as member of the Supervisory Board as per the same date. Mr De Waard held various positions within Ballast Ham Dredging, HBG and Nederhorst Group. Market conditions in the Netherlands improved in 2006. In spite of costs for personnel measures, the Company succeeded in achieving an improvement of its net result. In 2006, Oranjewoud was able to lay the foundation for realizing its growth ambition. We express our appreciation for the management and employees for their dedication and achievements in this special year and wish them every success in 2007. Heerenveen, May 2nd, 2007
Heerenveen, 2 mei 2007 ir. G.W.G.M. Sturm, president-commissaris drs. H.C.P. Noten ir. D. de Waard
6
G.W.G.M. Sturm, President of the Supervisory Board H.C.P. Noten D. de Waard
Kengetallen Key figures 2006**
2005**
2004*
2003*
2002*
181,7
178,1
181,7
177,4
198,5
8,9
7,0
7,1
2,0
7,1
6,4
4,8
4,2
1,2
4,5
3,4
3,8
3,9
4,5
4,2
9,8
8,6
8,1
5,6
8,7
1,8
3,7
3,2
2,7
3,0
29,7
23,2
25,5
32,6
33,7
24,3
18,4
14,4
3,5
13,7
26,67
19,78
17,33
4,81
18,74
40,63
35,53
33,55
23,28
35,97
122,95
96,28
105,64
135,11
139,69
0,00
0,00
8,70
4,80
9,40
1.444
1.501
1.556
1.812
1.929
(in miljoenen euro’s, tenzij anders vermeld) (x € 1 million unless stated otherwise)
Netto omzet Revenue
Bedrijfsresultaat Operating profit
Netto resultaat Profit for the year
Afschrijvingen Depreciation and amortisation
Cash flow Cash flow
Investeringen Investments
Eigen vermogen Equity
Netto resultaat in % van het* gemiddeld eigen vermogen Profit for the year as a % of average equity
Gegevens per aandeel (bedragen x € 1,00) Earnings per share (x € 1.00)
Netto resultaat Profit for the year
Cash flow Cash flow
Eigen vermogen Equity
Dividendvoorstel Dividend proposal
Personeel (gem. aantal FTE’s) Average number of employees (FTEs)
N.B.: *) Tot en met 2004 werden de resultaten op werken in aanmerking genomen na afronding van de werkzaamheden (completed contract method). In latere jaren zijn resultaten in aanmerking genomen naar rato van de voortgang van de projecten (percentage of completion method). **) Vanaf 2005 zijn kengetallen o.b.v. IFRS. *)
Up to and including 2004 results from work carried out were recognised following completion of the works (completed contract method).
**) From 2005 onwards, key figures data are provided in accordance with IFRS standards.
7
8
Directieverslag Report by the Board of Directors
9
10
Directieverslag Report by the Board of Directors Inleiding De Nederlandse markt, waarop Oranjewoud ruim 90% procent van de omzet realiseert, liet in 2006 een duidelijk herstel zien. De bedrijfsopbrengsten namen met ca. 2% toe tot € 182 miljoen. Ondanks additionele kosten voor personele maatregelen, steeg het nettoresultaat tot € 6,4 miljoen (2005: € 4,8 miljoen). De stijging kwam tot stand door goede resultaten van onze drie Nederlandse divisies en ons Belgisch dochterbedrijf Soresma. Ook hadden maatregelen om de overheadkosten te reduceren effect.
Ontwikkelingen Na de verkoop van de onderneming in november 2005, was 2006 het eerste jaar binnen de Centric groep. Met Centric als belangrijkste aandeelhouder is Oranjewoud slagvaardiger geworden. Dit biedt uitstekende perspectieven voor de verdere groei van Oranjewoud als zelfstandig en onafhankelijk advies- en ingenieursbureau. Op 7 juni 2006 verkocht Centric Holding B.V. de onderneming door aan het beursgenoteerde Oranjewoud N.V. (voorheen Centric KSI Holding N.V.) . Hiermee is een ruimere toegang tot de kapitaalmarkt verschaft, hetgeen de beoogde verdere groei zal kunnen faciliteren. Oranjewoud ambieert voor de komende jaren een sterke groei in binnen- en buitenland. Deze groei zal zowel autonoom als via acquisities tot stand komen. De overname van het detacheringsbureau Interstep en van Groenland Beheer B.V. begin 2007 markeren de start van de implementatie van onze groeistrategie.
Divisies Ruimte & Mobiliteit verbeterde haar rendement in 2006 via drie sporen: winstgevendheid, samenspel & inspiratie en ontwikkeling van personeel. De focus bij winstgevendheid lag op meer sturing op projectmanagement & risicobeheersing en de optimale inzet van bestaande capaciteit. Voorts werden bestaande marktposities uitgebouwd zoals ruimtelijk beheer (marktleider), mobiliteit, gebiedsontwikkeling, basisregistratie en water. We hebben fors geïnvesteerd in diverse trainingen en ontwikkelprogramma’s voor jong talent, aankomende projectmanagers, consultants en lijnmanagement. Samenspel werd tussen businessgroepen (ook buiten de divisies) gestimuleerd. De aantrekkende Nederlandse economie leidde tot vele kansen en nieuwe business zoals basisregistraties en enkele spraakmakende nieuwe projecten zoals de IJmeerverbinding. Ook Milieu & Veiligheid had een prima jaar. In de aantrekkende markt kan nu selectiever worden meegedongen naar lonende projecten. Het lidmaatschap van Inogen, een internationaal samenwerkingsverband van milieuadviesbureaus, biedt nieuwe kansen in het buitenland, waaronder het Midden-Oosten. In Nederland ontwikkelden met name onze activiteiten op het gebied van milieumanagement en veiligheid zich fors. Sport & Techniek was ook in 2006 in staat om kansen te benutten, met een goed resultaat tot gevolg. Wij wisten onze sterke marktposities verder uit te bouwen. Via onze goede marktcontacten, in combinatie met innovaties, zoals op het gebied van tennisvelden en rioolsystemen, wist de divisie te profiteren van de positieve ontwikkelingen in Nederland.
Introduction The Dutch market, where Oranjewoud achieves over 90% of its sales, showed clear signs of recovery in 2006. Operating income increased by approximately 2% to € 182 million. In spite of additional costs for personnel measures, the net result increased to € 6.4 million (2005: € 4.8 million). The increase was caused by good results of our three Dutch divisions and our Belgian daughter company Soresma. Also, our measures to reduce overhead costs turned out to be effective. Developments After the sale of the Company in November 2005, 2006 was our first year within the Centric group. With Centric as its most important shareholder, Oranjewoud has become more adroit. This offers excellent perspectives for the further growth of Oranjewoud as an autonomous and independent firm of consulting engineers. On June 7th, 2006, Centric Holding B.V. resold the Company to Oranjewoud N.V. as listed on the stock exchange (previously Centric KSI Holding N.V.). This has resulted in a wider access to the capital market, which will facilitate the intended further growth of the Company. Oranjewoud aims at a strong growth in the Netherlands and abroad in the coming years. This growth will be achieved both autonomously and through acquisitions. The acquisitions in the beginning of 2007 of Interstep, a secondment agency, and of Groenland Beheer B.V. mark the start of the implementation of our growth strategy. Divisions Spatial Planning & Mobility improved its returns in 2006 in three ways: profitability, teamwork & inspiration, and staff development. As far as profitability is concerned, emphasis was laid on more steering in the fields of project management & risk management and on the optimum use of existing capacity. Moreover, existing market positions were expanded, such as Spatial Management (market leader), Mobility, area development, basis registration and water. Substantial investments were made in various trainings and development programs for young talent, future project management, consultants and line managers. Teamwork outside business groups (also outside divisions) was stimulated. The improving Dutch economy led to many opportunities and new business such as basis registrations and a few outstanding projects, such as the IJmeerconnection. The Environment & Safety division also had a good year. In the improving market, it is possible now to compete more selectively for rewarding projects. The membership of Inogen, an international association of environmental consulting firms, offers new opportunities abroad, including in the Middle East. In the Netherlands, our activities in the fields of environmental management and safety in particular developed substantially. Sports & Engineering was able to take advantage of opportunities in 2006 also, which led to good results. We succeeded in further expanding our strong market positions. Through our good market contacts, in combination with innovations, for example in the areas of tennis fields and sewer systems, the division succeeded in profiting from the positive developments in the Netherlands.
11
Ook de activiteiten in België & Frankrijk ontwikkelden zich voorspoedig. Vanuit onze kantoren in Antwerpen, Gent en Laon (Frankrijk) voerden wij ook dit jaar uitdagende projecten uit. Onze sterke marktpositie in België, met name op het gebied van Milieu, droeg hier aan bij. Het in 2005 overgenomen bureau Haecon is een belangrijk en integraal onderdeel geworden van onze activiteiten, met een internationaal karakter.
Medewerkers Begin 2006 is een nieuwe organisatie geïmplementeerd, op basis van een divisiestructuur. Deze nieuwe organisatie bleek succesvol en leidde tot een verdere versterking van onze marktgerichtheid. De groei en bloei van onze onderneming kan niet plaatsvinden zonder onze medewerkers. Oranjewoud wil daarom een aantrekkelijke werkgever zijn. Een werkgever die ruimte geeft aan persoonlijke ontwikkeling, een moderne werkomgeving en uitdagende projecten. Oranjewoud blijft daarom investeren in opleidingen, waaronder nieuwe management development programma’s. Ook de investeringen in moderne huisvesting, zoals ons nieuwe kantoorpand in Almere, dragen bij tot een efficiënte en plezierige werkomgeving die op samenwerken gericht is. Een belangrijke aanpassing die wij in 2006 hebben voorbereid is de modernisering van de arbeidsvoorwaarden. Het gaat hierbij om een vergroting van het aantal keuzemogelijkheden voor medewerkers binnen het arbeidsvoorwaardenpakket. Hiermee kunnen medewerkers beter aansluiten bij individuele omstandigheden, zoals gezinssamenstelling, levensfase en persoonlijke interesses. Zo heeft men vanaf januari 2007 meer keuzemogelijkheden op het gebied van pensioenopbouw en verlof. Ook het jonge talent van Oranjewoud deed in 2006 van zich spreken. Jong Oranje is een platform voor medewerkers tussen de 20 en de 35 met als doel het boeien en binden van enthousiast en ambitieus talent. Uitwisseling van kennis, het versterken van vaardigheden en onderling netwerken zijn belangrijke onderdelen. Nadat eind 2005 de vakorganisaties niet meer bereid waren om de CAO onderhandelingen voort te zetten, verklaarde de ondernemingsraad zich bereid om het arbeidsvoorwaardenoverleg met de directie over te nemen. Een dergelijk overleg was al gebruikelijk bij de meeste van onze branchegenoten.
Risico’s en Control Door de sterke afhankelijkheid van de Nederlandse en Belgische markt kunnen onze omzet en resultaten in hoge mate beïnvloed worden door de economische en politieke ontwikkelingen in deze landen. Dit betreft in het bijzonder de divisies met een groot aandeel publieke opdrachtgevers: Sport & Techniek en Ruimte & Mobiliteit. Private opdrachtgevers met internationaal gespreide activiteiten kopen in belangrijke mate diensten in op (West-) Europese schaal. Indien wij daar niet tijdig op inspelen kan het onze marktpositie in de Benelux potentieel aantasten. Met name de divisie Milieu & Veiligheid heeft een relatief groot aandeel private opdrachtgevers. Het lidmaatschap van Inogen helpt onze positie hierbij te versterken.
12
The activities in Belgium and France also developed successfully. From our offices in Antwerp, Ghent and Laon (France), we carried out challenging projects this year also. Our strong market position in Belgium, particularly in the field of Environment, contributed to this. Haecon, a firm that was taken over in 2005, has become an important and integral part of our activities, with an international character. Employees Early 2006, a new organization was implemented, on the basis of a division structure. This new organization turned out to be successful and led to a further strengthening of our market-oriented ness. The growth and prospering of our Company cannot take place without our employees. Oranjewoud therefore wishes to be an attractive employer. An employer that offers room for personal development, a modern working environment and challenging projects. Oranjewoud therefore continues to invest in education, including our new management development programs. Also the investments in modern accommodation, such as our new office in Almere, contribute to an efficient and pleasant working environment that focuses on cooperation. An important adjustment that we prepared in 2006 is the modernization of the terms of employment. This concerns an expansion of the number of options for employees within the package of terms of employment. This enables employees to adjust their own conditions to individual circumstances, such as the composition of one’s family, stage of life and personal interests. For instance, employees have more options regarding pension build-up and leave as of January 2007. Oranjewoud’s young talent also made a name for themselves in 2006. Young Oranje is a platform for employees between ages 20 and 35, with the objective to keep enthusiastic and ambitious talent interested and involved. Exchange of knowledge, the strengthening of skills, and networking are important components. After the unions were no longer prepared to continue negotiations about the collective labor agreement in the end of 2005, the works council declared that it was willing to take over talks with the management about the terms of employment. Such consultations were already common practice for most other companies in our sector. Risks and Control Due to the strong dependence on the Dutch and Belgian markets, our turnover and results can be influenced to a large extent by the economic and political developments in these countries. This particularly concerns the divisions with a large share of public clients: Sports & Engineering and Spatial Planning & Mobility. Private clients with internationally spread activities purchase an important portion of their services on a (Western) European scale. If we do not anticipate on this timely, this could potentially harm our market position in the Benelux countries. The Environment & Safety division in particular has a relatively large share of private clients. Our membership of Inogen helps us strengthen our position in this area.
Onze rentabiliteit is relatief sterk gevoelig voor de productiviteit van onze directe medewerkers en de overheadratio’s. Recente aanpassingen in onze personele capaciteit, op basis van ontwikkelingen in de marktvraag en flexibilisering van onze overheadkosten, hebben deze gevoeligheid verminderd. Oranjewoud beschikt over een solide balans. Het eigen vermogen is in het verslagjaar gegroeid tot bijna € 30 mln. De solvabiliteit bedraagt daarmee 30%. In de afgelopen jaren is een kaspositie opgebouwd van ruim € 27 mln, onder andere door een goede beheersing van het werkkapitaal. De financieringsrisico’s zijn hiermee beperkt. Doordat de onderneming in 2006 onderdeel is geworden van het beursgenoteerde Oranjewoud N.V. is de toegang tot de kapitaalmarkt versterkt. Doordat vrijwel al onze projecten in euro’s worden gefactureerd, zijn valutarisico’s beperkt. Ook in 2006 zijn verdere verbeteringen aangebracht in onze financiële systemen om zo de financiële beheersing van onze projecten te versterken.
Ambities en vooruitzichten Oranjewoud heeft een sterke groeiambitie. Wij hebben ons een verdubbeling van de omzet in vijf jaar ten doel gesteld, met een verdere toename van de rentabiliteit. Via gerichte acquisities in binnen- en buitenland, samen met een sterke autonome groei zal aan deze ambitie vorm worden gegeven. De combinatie van marktgerichtheid, scherpte in operationele processen en gekwalificeerd en gemotiveerd personeel is hiervoor essentieel. De in 2006 ingevoerde veranderingen vormen een stevig fundament voor deze groeistrategie, waardoor wij met vertrouwen de toekomst tegemoet kunnen zien. Heerenveen, 2 mei 2007 De directie ir. G. Sanderink
Our cost-effectiveness is relatively sensitive to the productivity of our direct employees and the overhead ratios. Recent adjustments in our personnel capacity, on the basis of developments in market demand and flexibilization of our overhead costs have reduced this sensitivity. Oranjewoud has a solid balance. During the year under review, the net assets grew to almost € 30 million. As a result, solvability amounts to 30%. In the past few years, a cash situation of over € 27 million has been built up, thanks to – amongst other factors – a good control of our working capital. The financing risks are therefore limited. Access to the capital market was strengthened in 2006 thanks to the fact that the Company became part of Oranjewoud N.V. as listed on the stock exchange. Since nearly all of our projects are invoiced in euros, currency risks are limited. Also in 2006, further improvements were made to our financial systems in order to strengthen the financial management of our projects. Ambitions and prospects Oranjewoud has a strong growth ambition. We have set ourselves the objective to double our turnover in five years’ time, with a further increase in cost-effectiveness. Through focused acquisitions in the Netherlands and abroad, in combination with a strong autonomous growth, this ambition will be worked out. The combination of marketoriented ness, sharpness in operational processes and qualified and motivated staff is essential in this respect. The changes that were implemented in 2006 form a solid basis for this growth strategy. We can therefore face the future with confidence. Heerenveen, May 2nd, 2007 The Management ir. G. Sanderink
13
De andere overheid
‘Ruimte geven betekent ook durven loslaten’ In het nieuwe regeerakkoord staat dat deze tijd om een overheid vraagt die zich opstelt als bondgenoot van de samenleving. De overheid wil vertrouwen geven en ruimte laten om verantwoordelijkheden te dragen. Ook als het gaat om het realiseren van een beter woon-, werk- en leefklimaat. Daar stapt Oranjewoud graag in!
Met meer dan een halve eeuw ervaring heeft Oranjewoud voldoende in huis om op niveau mee te denken over ruimtelijke ontwikkelingen, milieu en veiligheid. Van oudsher nam de overheid daarin het voortouw, maar in de ontwikkeling naar een ‘andere overheid’ komt er steeds meer ruimte voor de kennis en ervaring van marktpartijen. “Toch moeten we ervoor waken dat de bewegingsruimte niet juist kleiner wordt”, waarschuwt John Zegwaard, divisiedirecteur Ruimte & Mobiliteit bij Oranjewoud. Hij doelt onder meer op de bestuurlijke drukte: vooral in de Randstad zijn teveel bestuurslagen betrokken bij vraagstukken op gebied van bijvoorbeeld mobiliteit, stedelijke ontwikkeling en groene ruimte. “Dat staat daadkrachtige beslissingen in de weg, terwijl we die zo hard nodig hebben. Nederland is te klein om het er op aan te laten komen; het aanstellen van een coördinerend minister voor de Randstad en het Groene Hart is een stap in de goede richting. Ook het web van wetten en regels werkt – ondanks de goede bedoelingen – vaak averechts. Kaders stellen is prima, maar laten we niet te bang zijn om gewoon aan de slag te gaan. Ruimte geven betekent dus ook dat de overheid meer moet durven loslaten.”
Experimenteren Anderzijds is de overheid als bondgenoot nog hard nodig. “De onbeperkte aansprakelijkheid staat op dit moment meer marktwerking in de weg”, stelt Zegwaard. “De overheid kan niet verwachten dat bureaus bij (omvangrijke) projecten alle risico’s en aansprakelijkheid overnemen. Evenredige spreiding van verantwoordelijkheden in de keten is heel gewoon binnen het bedrijfsleven. De ONRI bepleit daarom bij de overheid meer met mogelijkheden te experimenteren en deels zelf verantwoordelijk te blijven. Een bedrijf kan precies één keer failliet gaan, terwijl een organisatie als bijvoorbeeld Rijkswaterstaat veel meer kan incasseren.” “Overheden en marktpartijen moeten dus een nieuw evenwicht vinden. De overheid is goed in kaders stellen, maar bureaus als Oranjewoud kunnen op basis van kennis en ervaring de vertaalslag maken van wetten en eisen naar een praktische aanpak. Bovendien kunnen wij overheden adviseren en ondersteunen bij hun omslag naar een efficiëntere, dienstbare organisatie die dichter bij de burger staat. Denk bijvoorbeeld aan de implementatie van de Basisregistraties Adressen en Gebouwen (BAG), de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) en de Wet op de ruimtelijke ordening.”
Onafhankelijk “Beweging is noodzakelijk, vooral in de zoektocht naar nieuwe benaderingen”, benadrukt de divisiedirecteur Ruimte & Mobiliteit. “Neem PPS-constructies. Overheden moeten er wellicht nog aan wennen dat je geen oplossingen, maar heldere probleemstellingen in de markt moet zetten. Dán krijg je marktpartijen immers warm en stimuleer je creativiteit en innovatieve planvorming. Een onafhankelijke derde die de (on)mogelijkheden boven tafel krijgt, is wenselijk. En dat geldt eigenlijk bij alle vraagstukken die met onze leefomgeving te maken hebben. Op dat front zijn wij graag een partner!”
14
Government in motion
‘Leaving space also means having the courage to let go’ The new coalition agreement states that this era requires a government that positions itself as an ally of society. The government wishes to radiate trust and leave space for one’s own responsibilities. Also when it concerns the realization of a better living and working environment. Oranjewoud gladly steps in here. With more than half a century of experience, Oranjewoud has enough qualities to help others think about spatial developments, environment and safety at a high level. Previously, it used to be the government that took the initiative in this respect, but in the development toward a ‘different government’ there is more and more space for the knowledge and experience of market parties. “Yet we need to make sure that this space does not get smaller instead”, says John Zegwaard, division director of Oranjewoud’s Spacial Planning & Mobility division. He is referring to the current abundance of governmental activity: in the urban agglomeration of western Holland in particular, the so-called Randstad, too many governmental layers are involved in issues in the field of mobility, urban development and green space, for example. “That is an obstacle to firm decision-taking, which we need so urgently. The Netherlands is too small to take a risk; the recent appointment of a coordinating minister for the Randstad and Green Heart areas is a favourable development in this respect. Also the web of legislation and regulation is often counterproductive, in spite of its good intentions. It is fine to outline a framework, but we should not be too scared to just get started. Giving space therefore also means that the government needs to have the courage to let go a bit more.” Experiment On the other hand, the government is still very much needed as an ally. “The unlimited liability issue hinders more market dynamics at the moment”, says Zegwaard. “The government cannot expect companies to take all risks and liabilities of large projects upon them. A proportional distribution of responsibilities in the chain is quite common in trade and industry. The ONRI therefore urges the government to experiment more with different possibilities and to stay partly responsible itself. A company can go bankrupt exactly once, whereas an organization such as the Department of Public Works, for example, can take much more.” “Governments and market parties therefore need to find a new balance. The government is good at outlining frameworks, but companies such as Oranjewoud can translate legislation and requirements into a practical approach, on the basis of knowledge and experience. Moreover, we can advise and support governments in their transition into more efficient, helpful organizations that are closer to the citizens. Think for example of the implementation of the basic registration of addresses and buildings, the law on general stipulations concerning integral permits, and the law on town and country planning.” Independent “Things need to get in motion, especially in the search for new approaches”, the division director of Spacial Planning & Mobility stresses. “Take PPS constructions, a method of cooperation between public and private parties. Governments may still need to get used to the idea that clear problem definitions need to be put in the market, instead of solutions. That will enthuse market parties and stimulate creativity and innovative planning. An independent third party is desirable to determine what is possible and what is not. And that actually applies to all issues involving our living environment. In this respect we will gladly be a partner!”
GBI/Crystal richt zich op het beheer van de toekomst Kristalhelder, toegankelijk en precies díe informatie die nodig is. GBI/Crystal is het antwoord van Oranjewoud op de veranderingen in de beheerwereld. GBI/Crystal ondersteunt gemeenten bij het oplossen van beleidsmatige vraagstukken op het gebied van het beheer van de openbare ruimte. Het beheer van de toekomst richt zich meer en
Gemeente ontzorgd met EPCM-contract
meer op maatschappelijke doelstellingen en de vraag om prestaties.
In de haven van Medemblik werd een aanmeervoorziening voor de riviercruisevaart gerealiseerd op basis van een
gerichter werken. Daarnaast zijn alle bouwstenen binnen het beheer-
EPCM-contract. Oranjewoud verzorgde de voorbereiding, selecteerde een aannemer op basis van het aanbestedingsbeleid van de gemeente en was verantwoordelijk voor de uitvoering.
spectrum met GBI/Crystal weer helemaal actueel.
Ondersteuning bij basisregistraties
Met deze volledig nieuwe ICT architectuur kunnen gemeenten output-
De stroomlijning van de gemeentelijke basisgegevens krijgt langzamerhand vorm. Ook Oranjewoud spant zich in op dit vlak. Voor onder meer de gemeenten Cuijk en Moordrecht schreef Oranjewoud een plan van aanpak en leverde ondersteuning bij de implementatie.
Samenwerking gemeenten bij herwaardering Wet-WOZ De Limburgse gemeenten Eijsden, Margraten, Gulpen-Wittem en Vaals gaan samenwerken bij de jaarlijkse herwaardering in het kader van de Wet-WOZ. In totaal gaat het om 26.000 te waarderen woningen en andere objecten. Oranjewoud is nauw betrokken bij dit unieke project en voert in eerste instantie de herwaardering, mutaties en de marktanalyse uit.
Ontwikkeling sport- en onderwijscampus op basis van PPS Oranjewoud krijgt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van een sport- en onderwijscampus rondom de terreinen van de voetbalclub Veendam. Het project wordt uitgevoerd op basis van publiek-private samenwerking (PPS).
15
Duurzaam ruimtegebruik en duurzaam waterbeheer
‘De tijd is rijp voor multifunctioneel ruimtegebruik’ “Het veranderende klimaat en de groeiende waterproblematiek zijn de grootste bedreigingen van de ruimte in ons land. Maar met bestuurlijk lef en creatieve planvorming kunnen we daar ook een positieve draai aan geven. Ik loop al even mee als het gaat om ruimtegebruik en ik constateer dat op dit moment de grootste kansen nog voor ons liggen. Er zijn meer planinitiatieven dan ooit en betrokken partijen staan open voor verandering. Ook het nieuwe kabinet zet in op een duurzame leefomgeving. Prachtig, maar dan moeten ze nú de basis leggen.”
Sustainable use of space and water management
‘The time is right for multifunctional use of space’ “The changing climate and the growing water problem are the main threats to the space in our country. But with governmental courage and creative planning we can also give this a positive twist. I have been involved in the use of space for quite some time now and it is my observation that the greatest opportunities are still ahead of us. There are more plan initiatives than ever before and the parties involved are open to change. Also the new cabinet recognizes the importance of a sustainable living environment. Great, but this means that they need to lay the basis now.”
Aan het woord is Jacques Damen, directeur van Groenland Beheer BV. Zijn advies- en ingenieursbureau is gespecialiseerd in gebiedsontwikkeling en koos met ingang van 2007 voor een samenwerking met en overname door Oranjewoud. Als het aan Damen ligt, staan we aan de vooravond van succesvol multifunctioneel ruimtegebruik. “De tijd is er rijp voor. De agrarische sector verandert ingrijpend, het water laat zich weer sterker gelden als ordenend principe en de maatschappij komt op voor het belang van groen en leefomgeving. Bovendien kiest het nieuwe kabinet voor samenhang in de benadering van ruimtelijke ordening, natuur en landschap, infrastructuur en energieverbruik. Dus het is een kwestie van inspelen op de mogelijkheden die zich voordoen.”
De rem eraf Het lijkt zo klaar als een klontje, maar de praktijk is weerbarstig. “Aan creatieve planvorming geen gebrek, maar de durf ontbreekt nog te vaak. Overheden zien graag alles van a tot z uitgewerkt en willen elk risico uitbannen. Dat duurt te lang, dan is je kans voorbij. Ik zie het als onze taak om beleidsmakers inhoudelijk te overtuigen. Ik zeg het maar eerlijk, vooral bij kleinere plattelandsgemeenten zit vaak te weinig kennis en ervaring, terwijl juist in die gebieden zoveel mogelijkheden zijn. De rem moet eraf. Grondbezitters staan open voor plannen, maar je moet wel hun emoties begrijpen. En financieel moet je ruimte bieden. Via rode investeringen maak je ruimte voor groen, maar dan nog zijn ondersteunende maatregelen nodig. Dat moet je niet te lang laten liggen, want grondeigenaren willen weten waar ze aan toe zijn.”
Flankerend beleid Damen heeft goede ervaringen met opgetuigde PPS-constructies. “Private partijen zien kansen, ook als rood geen doel op zich is, maar een middel om een duurzame leefomgeving te realiseren. Als bijvoorbeeld waterberging het uitgangspunt is in een bepaald gebied en natte ecologische verbindingen de basis vormen, ontstaat er óók interessante ruimte voor duurzame economische dragers als recreatie, jachthavens en landelijk wonen. Op die manier snijd je twee ruggen uit een varken. Dat moet ook wel, in ons kleine land. Oranjewoud en Groenland Beheer beschikken over de noodzakelijke kennis, ervaring en visie voor succesvol multifunctioneel ruimtegebruik. Wij kunnen lokale en regionale overheden adviseren en beschikken over een ‘spoorboekje’ voor een werkbare aanpak. Maar we hebben wel flankerend beleid en een goede gereedschapskist met maatregelen nodig. En die bal ligt bij het nieuwe kabinet.”
16
These words are spoken by Jacques Damen, director of Groenland Beheer. His consultancy and engineering firm is specialized in area development and opted for cooperation with and acquisition by Oranjewoud as of 2007. If it is up to Damen, we are at the eve of a successful multifunctional use of space. “The time is right for that. The agricultural sector is changing dramatically, water is getting more important again as a factor in spatial planning, and society is defending the importance of green and one’s living environment. Moreover, the new cabinet chooses to promote coherence in the approach of spatial planning, nature and landscape, infrastructure and energy use. Therefore, it is a matter of anticipating on the possibilities that will arise.” Release the brake It seems as clear as ice, but things are not as easy in practice. “There is plenty of creative planning, but courage is lacking too often. Governments like to see things worked out from a to z and want to expel every risk. That takes too long, and then your chance is over. I consider it our task to convince policy makers of the content of our ideas. Frankly, within smaller rural municipalities there is often too little knowledge and experience, whereas there are more possibilities in those areas than anywhere else. The brake needs to be released. Land owners are open to plans, but you do need to understand their emotions. And financially you need to offer some space. Through ‘red investments’ you make space for green, but supportive measures will still be necessary. This should not take too much time, because land owners want to know where they stand.” Flanking policy Damen has good experiences with extensive PPS (public and private cooperation) constructions. “Private parties see opportunities, also when ‘red’ is not a purpose in itself, but a means to realize a sustainable living environment. If, for example, water storage is the starting point in a certain area and wet ecological connections form the basis, there will also be interesting space for sustainable economic pillars such as recreation, yacht basins and rural living. It works both ways then. And that is necessary too, in our small country. Oranjewoud and Groenland Beheer have the required knowledge, experience and vision for successful multifunctional use of space We can advise local and regional governments and we have a scenario for a workable approach. But we do need a policy that flanks us and a good tool box with measures. That is where the new cabinet comes in.”
Water zonder Ruimte: het nieuwe deltadenken Toename van neerslag, stijgende zeespiegel, beperkte ruimte. De wateropgave in het stedelijk gebied wordt steeds complexer. Waar voorheen dijken, sluizen en dammen volstonden, moet water nu de ruimte krijgen. Met ‘Water zonder Ruimte’ ontwikkelde Oranjewoud een nieuw concept voor het bedenken van methoden voor meervoudig
Waterdunen: duinversterking en gebiedsontwikkeling
ruimtegebruik in het stedelijk gebied. Hoe realiseer ik een nieuwe
Het plan Waterdunen combineert de noodzakelijke kustver-
om de techniek, de maatschappelijke, juridische en financiële aspec-
sterking voor een deel van West Zeeuws-Vlaanderen met ontwikkeling van natuur en recreatie. Het project is in de Nota Ruimte aangewezen als voorbeeldproject voor ontwikkelingsplanologie.
ten: Water zonder Ruimte maakt ontwikkelingen mogelijk.
Beheerplannen Natura2000
woonwijk waar het in de toekomst ook goed wonen is? Of het nu gaat
Oranjewoud ondersteunt Het RIZA (Adviesdienst Rijkswaterstaat) bij drie beheerplannen voor negentien grote rijkswateren waaronder de Noordzeekust, Waddenzee, IJsselmeer en de Oosterschelde. De plannen staan in het kader van Natura2000, het Europese netwerk van natuurgebieden.
Landelijk Operationeel Coördinatieplan Hoogwatergevolgbestrijding Het Ministerie van Binnenlandse Zaken heeft Oranjewoud/ Save de opdracht gegeven om een Landelijk Operationeel Coördinatieplan Hoogwatergevolgbestrijding op te stellen. Met dit plan is Nederland beter voorbereid op een overstroming.
Impactmeting van ontpoldering in de Durmevallei In het kader van het Europees gesubsidieerde programma ‘FLOODSCAPE’ ontwikkelde Soresma een 2-dimensionaal hydrodynamisch model van de rivier de Durme en haar valleigebieden. Met het 2D-model kan de invloed van het geheel of gedeeltelijk ontpolderen op de Durmevallei worden gemeten.
17
Vergrijzing en individualisering
‘Sámen kleur geven aan leefomgeving’ Oranjewoud draagt bij aan het realiseren van een leefomgeving waarin we allemaal prettig kunnen wonen, werken en recreëren. Uitgangspunt daarbij zijn de trends in de maatschappij. Eén van de bepalende factoren op dit moment is de toenemende vergrijzing. Ook de individualisering heeft invloed op de wijze waarop we onze leefomgeving vormgeven. Tegelijkertijd ontstaat weer meer behoefte aan sociale samenhang; niet voor niets één van de pijlers van het nieuwe regeerakkoord. Hoe we invulling moeten geven aan ‘Samen Werken, Samen Leven’? Daar denkt ook Oranjewoud in mee.
Individualisering lijkt haaks te staan op de wens van het kabinet om de kracht van de samenleving te benutten. “Toch valt dat best mee”, vindt Jan Meulman, divisiedirecteur Sport & Techniek bij Oranjewoud. “Iedereen heeft behoefte aan samenhang en betrokkenheid, alleen verschilt de manier waarop we dat invullen. Het ooit zo rijke verenigingsleven kwijnt weg omdat we andere prioriteiten stellen, maar je kunt de boel ook op een andere manier bij elkaar brengen. Denk aan multifunctionele centra waar ruimte is voor sportsclubs, toneelverenigingen, kinderopvang en activiteitenclubs voor ouderen. Er zijn allerlei combinaties denkbaar die interessante mogelijkheden bieden, zowel in commercieel en financieel opzicht als voor de aansluiting op de wensen van de maatschappij. Met een soort ‘backoffice’ voor zaken als ledenadministratie pluk je bovendien de vruchten van samenwerking, zonder dat clubs hun identiteit verliezen.”
Balans Volgens Meulman draait individualisering vooral om keuzes kunnen maken. “Mensen hebben de behoefte om zelf aan het roer van hun leven te staan. Daarbij is balans een belangrijke trend. We besteden naast onze drukke baan niet meer al onze vrije tijd automatisch aan activiteiten voor de wijk of sportclub. We denken ook aan onszelf, want we willen gezond en fit blijven. Bewegen hoort daarbij. Niet meer standaard bij de lokale sportvereniging, maar ook op sportscholen of individueel. Of op een andere manier in groepsverband, zoals bij het populaire nordic walking. Activiteiten zijn daardoor meer versnipperd en niet meer voor iedereen toegankelijk. Maar gemeenten kunnen als aanjager verbindingen realiseren tussen allerlei aanbieders. Dat vergroot immers de keuzemogelijkheid voor het individu, terwijl ‘samen doen’ toch de basis vormt.”
Hogere eisen “Dezelfde insteek geldt bij het inspelen op de vergrijzing. We zorgen beter voor onszelf, waardoor we ouder worden en langer fit blijven. Bovendien heeft een grote groep ouderen meer geld te besteden. Dat vergroot hun keuzemogelijkheden en daar maken ze graag gebruik van. Wonen, reizen, recreëren… op alle fronten stellen ouderen hogere eisen”, benadrukt Meulman. “Ze leven liefst zo zelfstandig mogelijk, maar graag wel met zorg in de buurt voor als het nodig is. Net als mogelijkheden voor beweging of ontspanning. Eigenlijk geldt dat voor iedereen. Health & care instellingen zijn niet voor niets zo populair.” “Op al die moderne behoeftes moeten we sturen bij het (her)vormgeven van onze leefomgeving. Combineren is een belangrijk uitgangspunt. Van service, zorg en kinderopvang tot sport, recreatie en vrijwilligerswerk. Oranjewoud kan fungeren als katalysator, procesmanager en inhoudelijk deskundige. Maar zonder te betuttelen. Het is een kwestie van sámen kleur geven aan de leefomgeving.”
18
Ageing and individualization
‘Making our living environment colorful together’ Oranjewoud contributes to the realization of a living environment in which we can all live, work and recreate pleasantly. The starting point here is formed by trends in society. One of the determining factors at the moment is the proportional rise in the ageing population. Also the individualization influences the way we shape our living environment. At the same time, there is more need for social coherence again, which is why this is one of the pillars of the new coalition agreement. How do we give shape to the new government’s slogan ‘Working Together, Living Together’? Oranjewoud also addresses this question. Individualization seems to be at odds with the cabinet’s desire to utilize the power within society. “That is not entirely true though”, says Jan Meulman, division director of Oranjewoud’s Sports & Engineering division. “Everyone needs coherence and involvement; there are just different ways to work this out. The rich club culture of the past is waning because people have other priorities now, but you can also bring them together in different ways. Think of multicultural centers with room for sports clubs, theater clubs, child day care and activities for the elderly. Many combinations are conceivable that offer interesting possibilities, not only commercially and financially, but also in connection with the wants of society. With some sort of ‘back office’ for such things as member administration one can moreover profit from cooperation without the clubs loosing their identity.” Balance Meulman thinks that individualization is mainly about being able to make choices. “People want to be in control of their own lives. Balance is an important trend in this respect. Besides our busy jobs we do not automatically spend all our spare time on activities for the community or the sports club. We also think of ourselves, because we want to stay healthy and fit. Physical activity is part of that. The local sports club is no longer the only option: we also go to sports institutes or engage in individual activities. Or we join groups in a different way, when engaging in nordic walking, for example, which is very popular now. As a result, activities are more fragmented and no longer accessible to just anyone. Municipalities can serve as a central point, however, realizing connections between the various suppliers. That increases the freedom of choice of any individual, while ‘doing things together’ still forms the basis.” Higher requirements “The same approach applies when addressing the proportional rise in the ageing population. We take better care of ourselves, and therefore get older and stay fit longer. Moreover, a large group of older people have more money to spend. Living, traveling, recreating... in every way older people have higher requirements now”, Meulman stresses. “They choose to live as independently as possible, but do want to have access to care if this should be needed. The same goes for possibilities for physical activity or relaxation. That actually applies to everyone. That is why health and care institutes are so popular now.” “When shaping or reshaping our living environment, we need to take all these modern needs and wants into account. Combining things is an important starting point. From service, care and child day care to sports, recreation and voluntary work. Oranjewoud can act as a catalyst, process manager and content expert. Without patronizing. It is a matter of making our living environment colorful – together.”
Straatvoetbal weer mogelijk met Cruyff Courts Door verstedelijking is een potje straatvoetbal op veel plaatsen niet meer mogelijk. Met de aanleg van zogenaamde Cruyff Courts wil de Johan Cruyff Foundation de jeugd de mogelijkheid bieden om in een veilige omgeving te sporten. De komende drie jaar worden er circa honderd Cruyff Courts aangelegd in Nederland, zodat het jeugdig straattalent zich op tal van plaatsen naar hartelust kan uitleven.
Multifunctioneel centrum ’t Harde
Oranjewoud is één van de partijen waarmee de stichting Cruyff Courts
In ’t Harde realiseert Oranjewoud een nieuw gemeenschapscentrum inclusief sporthal. De multifunctionele accom-
KNVB Velden (CCKV) de Courts realiseert. In Deventer opende Ajax-
modatie (MFA) wordt gevestigd op sportpark Schenk van voetbalclub SV ’t Harde.
trainer Henk ten Cate in oktober 2006 het 25ste Cruyff Court dat door
Stortplaats wordt wandelpark
Oranjewoud werd aangelegd.
De voormalige stortplaats Korenbosch in Oosterhout ligt midden in het nieuwe bestemmingsplan Zwaaikom. De stort wordt heringericht als wandelpark. Naast de realisatie van het park is Oranjewoud verantwoordelijk voor het verkrijgen van alle benodigde vergunningen, de realisatie van de milieutechnische voorzieningen en de nazorg.
Multimediaal mobiliteitsconcept Eileen Oranjewoud behoort tot één van de initiatiefnemers voor het multimediaal mobiliteitsconcept ‘Eileen’. Eileen is een persoonlijke telefonische assistente die 24 uur per dag en 7 dagen per week beschikbaar is voor hulp, tips en praktische informatie onderweg.
Leisureplannen in de Leemputten Oranjewoud bekeek voor de gemeente Schijndel de mogelijkheden van een integrale gebiedsontwikkeling voor het gebied ‘Leemputten’. In het gebied liggen een camping, een subtropisch zwembad, een manege en een evenemententerrein. Oranjewoud verwoordde de kansen en mogelijke scenario’s in een startnotitie.
19
Globalisering in de industrie
‘Een niet te stoppen ontwikkeling en Oranjewoud wil daar bij zijn’ Over globalisering gesproken: de jetlag tintelt nog na in de benen van Peter van Driel en Eric van der Schans. Beide Oranjewouders zijn net terug uit de States. In San Francisco presenteerde Oranjewoud zich eind april op een bijeenkomst van de wereldwijde Inogen Environmental Alliance. “Een pittige week, maar we hebben ons goed kunnen profileren”, aldus Van der Schans. “Globalisering is niet te stoppen en Oranjewoud wil daar bij zijn”, beaamt Van Driel.
Globalisation in industry
‘An unstoppable development that Oranjewoud wants to be a part of’ Speaking on the subject of globalisation: the jetlag is still tingling in the legs of Peter van Driel and Eric van der Schans. Both Oranjewoud employees have just returned from the States. Oranjewoud presented itself at a conference of the worldwide Inogen Environmental Alliance in San Francisco in late April. “A lively week, but we were able to create a distinct profile for our company”, says Van der Schans. “Globalisation is an unstoppable process, and Oranjewoud wants to be a part of it”, agrees Van Driel.
BP, Shell, DSM: Oranjewoud ondersteunt al enkele decennia multinationals die verder kijken dan de horizon. Bedrijven besteden op steeds grotere schaal aan en worden steeds globaler gemanaged. Van der Schans: “Globalisering is natuurlijk al jaren een feit. De afgelopen tijd heeft deze ontwikkeling echter een grote vlucht genomen. Nieuwe communicatiemiddelen maken schaalvergroting in de industrie mogelijk. Bedrijven met internationale ambities mogen de boot nu niet missen.” Ondernemingen die nieuwe horizonten verkennen, weten Oranjewoud vooral te vinden op het gebied van milieu, bodem en veiligheid. Van der Schans: “In Nederland en België zijn we op dit gebied zeer ver ontwikkeld. We hebben hierdoor een grote technologische- en kennisvoorsprong.” Daarnaast wil Oranjewoud zich ook internationaal inzetbaar maken op het gebied van watermanagement en infrastructuurprojecten. “De eerste voorzichtige stappen hebben we inmiddels gezet.”
Werken met lokale partners Schaalvergroting biedt kansen, maar kent ook risico’s. Het is lastig om ver over de eigen landgrenzen heen te kijken, de wereld bestaat ‘helaas’ nog niet uit één richtlijn. Van Driel: “Je moet je heel goed realiseren dat het op een andere geografische coördinaat anders aan toe gaat dan in Nederland. Je moet jezelf durven overgeven aan het businessklimaat dat in een ander land geldt. Je moet kennis hebben van de wet- en regelgeving, de handelscultuur en de normen en waarden die in een land gelden. In de tropen gelden nu eenmaal andere geaccepteerde normen omtrent veiligheid en gezondheidsrisico’s dan in Nederland.” De oplossing? Werken met lokale partners. Van Driel: “Het is lastig om vanuit Nederland overal met je neus bovenop te zitten. Je moet daarom relaties met partners in het buitenland opbouwen. Wederzijds vertrouwen is hierbij essentieel. Daarnaast is het een kwestie van niet te hard van stapel lopen. Eric van der Schans: “Vertrouwen opbouwen is vaak een kwestie van eerst zaaien en dan pas oogsten.”
Op weg naar een nieuwe dynamiek Globalisering is een ontwikkeling die de komende jaren zal versnellen. Van der Schans: “Het is een onontkoombaar gegeven voor het bedrijfsleven, en een uitdaging voor Oranjewoud.” Desondanks zullen er nog de nodige obstakels overwonnen moeten worden. “Nationale sentimenten spelen mee en je ziet dat er angst is voor de eenvormigheid. ‘Grote-geld-jongens’ zwerven over de hele wereld. De culturele waarden uit de kapitalistische wereld worden over de hele wereld verspreid terwijl lokale normen en waarden ondergesneeuwd dreigen te worden”, aldus Van Driel. Toch biedt schaalvergroting bovenal veel kansen. “Je krijgt een nieuwe dynamiek in de wereld. Over enkele decennia is de wereld één gemeenschap waar geografische verschillen minder belangrijk worden. Of het nu gaat om de haven van Rotterdam of die van Shanghai: we gaan die structuren benutten die voor handen zijn en grenzen worden hierbij steeds minder belangrijk.” 20
BP, Shell, DSM: Oranjewoud has already been supporting multinationals that look beyond the horizon for a few decades. Companies are contracting out on an increasingly large scale and they are being managed on an increasingly global level. Van der Schans: “It’s a fact that globalisation has of course been going on for a number of years. In recent times, however, this development has expanded enormously. New means of communication mean that up-scaling in industry is now possible. Companies with international ambitions cannot afford to miss the boat now.” Companies that are exploring new horizons know that Oranjewoud can mainly be found in the fields of environment, soil and safety. Van der Schans: “In the Netherlands and Belgium, we are well advanced in all of these fields. As a result, we have a huge lead in terms of technology and knowledge.” In addition to this, Oranjewoud also wants to make its services available on an international level in the field of water management and infrastructure projects. “We have now taken the first cautious steps.” Work with local partners Expansion provides opportunities, but also has its risks. It is difficult to look far beyond the borders of one’s own country; ‘unfortunately’, the world is not yet governed by a single directive. Van Driel: “You should realise that at other geographical locations, things are done differently to the way they are done in the Netherlands. You have to dare to surrender yourself to the business climate that applies in another country. What you need is a knowledge of the legislation and the regulations, the business culture and the standards and values that apply in a country. In the tropics, other accepted standards with regard to safety and health risks apply than in the Netherlands.” The solution? Work with local partners. Van Driel: “It is difficult to stay on top of everything going on in the world when you are located in the Netherlands. That is why you establish relationships with partners abroad. Mutual trust is essential in this respect.” Moreover, it’s a question of not moving too fast. Eric van der Schans: “Building trust is often a matter of first of all sowing, and then reaping later.” On the road to a new dynamic Globalisation is a development that will speed up in the coming years. Van der Schans: “This is an inescapable fact for the business community, and represents a challenge to Oranjewoud.” In spite of this, the various obstacles will still have to be overcome. “National feelings play a part in this process and you can see that there is fear of uniformity. The ‘big-money barons’ are roaming across the entire world. The cultural values from the capitalist world are being spread across the entire globe, whilst local standards and values are in danger of becoming submerged”, says Van Driel. Nevertheless, expansion primarily provides a myriad of opportunities. “A new dynamic is now emerging in the world. In a few decades from now, the world will be a single community, in which geographical differences will become less important. Whether the matter at hand concerns the Port of Rotterdam or the Port of Shanghai, we are going to use the structures that are at our disposal and boundaries will become less important.”
Bloemenveiling Aalsmeer Dagelijks wisselen ruim twintig miljoen bloemen en planten van eigenaar op een oppervlakte van meer dan miljoen vierkante meter. Ze worden aangeleverd door duizenden kwekers uit de hele wereld en zijn binnen een paar uur na de veiling op weg naar de consument. Het veilinggebouw in Aalsmeer, het grootste handelsgebouw ter wereld, vormt het kloppend hart van een enorm logistiek proces. De bloemen-
Spoorwerk in Vlaardingse haven
veiling is een hectische omgeving die dagelijks aan grote verande-
Rederij Norfolkline verhuisde in 2006 van Scheveningen naar de Vulcaanhaven in Vlaardingen. De rederij zet dage-
ringen onderhevig is. Oranjewoud/Save stelde voor Bloemenveiling
lijks zo’n duizend vrachtauto’s over tussen Engeland en Nederland. Oranjewoud maakte de toegangsweg geschikt voor grote stromen vrachtauto’s.
Aalsmeer een masterplan brandveiligheid op.
In-situ pilot Tennet Oranjewoud/HMVT kreeg van netbeheerder Tennet opdracht voor een in-situ sanering van een met kabelolie vervuilde locatie in Rotterdam. Een uniek project: in Nederland werd een dergelijke verontreiniging nooit eerder met een in-situ sanering aangepakt.
TOPPER-subsidies voor bedrijventerreinen Met de TOPPER-subsidies zet het ministerie van Economische Zaken in op de herstructurering van vijftig grote bedrijventerreinen van nationaal belang. Op basis van herstructureringsplannen van Oranjewoud werden miljoenen euro’s aan subsidies binnengehaald voor terreinen in Delfzijl, Emmen en Utrecht.
Milieuzaken voor automotive concern Oranjewoud tekende begin 2006 een overeenkomst met Stern Groep N.V. om de komende twee jaar de milieuzaken binnen de onderneming uit te voeren en te begeleiden. Stern Groep N.V. is een beursgenoteerd automotive concern dat onder meer autoschadebedrijven, benzinepompen en diverse autodealers exploiteert.
21
Internationale activiteiten
‘Gedegen regionale kracht is wereldwijd aantrekkelijk’ Oranjewoud verlegt zijn grenzen. Waar twintig jaar geleden nog vanuit pure ambitie werd gepionierd in de zuidelijke buurlanden, wordt nu ook vanuit noodzaak vaart gezet achter internationale activiteiten. “We moeten onze vleugels wel uitspreiden”, stelt Kris Van Malderen, directeur van de divisies Milieu & Veiligheid en België & Frankrijk. “Onze klanten opereren ook steeds meer internationaal. Het nieuwe speelveld is wereldwijd, met voor ons een accent op Europa. Bovendien hebben wij voldoende in huis om ook in het buitenland toegevoegde waarde te bieden.”
De ondernemersgeest die Oranjewoud in de afgelopen halve eeuw van een Friese start naar een landelijk begrip bracht, begint weer te kriebelen. Twintig jaar geleden werden al nieuwsgierige stappen in België en later ook in Frankrijk gezet. Een geleidelijke opbouw leidde daar tot gezonde business met een geheel eigen dynamiek. “Die aanpak werkte prima, maar nu is veel meer doortastendheid en tempo nodig”, zegt Van Malderen. “Als Oranjewoud zijn positie wil behouden, is internationale ontplooiing een voorwaarde. Juist het feit dat we het in de Benelux goed doen, sterkt ons in de overtuiging dat we ook in het buitenland potentie hebben.”
Hoge standaard Vooral op gebied van milieu, bodem en veiligheid verwacht Oranjewoud een top-10 positie op wereldniveau te bemachtigen. “Daar zijn we gewoon goed in, dus dat is een reële ambitie. De vraag is: hóe gaan we dat doel bereiken? In de eerste plaats door onszelf als wereldwijde speler te profileren. Onze aansluiting bij Inogen, een wereldwijd netwerk van hoogwaardige milieubureaus, werpt nu al vruchten af. De combinatie van internationale inzetbaarheid en gedegen regionale kracht is aantrekkelijk. Vooral internationale klanten met een Nederlandse oorsprong weten wat ze willen en kiezen graag voor de hoge milieu- en veiligheidsstandaard die bij ons geldt.”
Samen sterk Om daadwerkelijk internationaal te kunnen opereren, heeft Oranjewoud versterking nodig. De tijd om net als in België en Frankrijk gestaag een basis op te bouwen, is er nu niet. “We kiezen daarom voor versnelde groei door overnames in de landen om ons heen. Daarbij richten we ons op landen met een goed ontwikkelde milieuwetgeving en dus voldoende markt. Op dit moment lopen diverse acquisitietrajecten en synergieonderzoeken. Niet alles is te sturen, we hebben geluk en wat tijd nodig, maar met onze enthousiaste gedrevenheid verwachten we in de komende vijf jaar toch een eind te komen. De behoefte aan internationalisering geldt voor meer partijen in Europa. Het motto ‘samen sterk staan’ is absoluut van toepassing.”
Ondernemerschap Van Malderen realiseert zich dat het verleggen van grenzen veel kansen biedt, maar ook onzekerheden met zich meebrengt. “Maar dat is ondernemerschap. Dat heeft Oranjewoud groot gemaakt en daar vertrouwen we ook nu op. Dat betekent ook dat we waar mogelijk ervaring opdoen. Interessante projecten die – waar ook ter wereld – op ons pad komen, zijn vaak een goede leerschool. Een strategische MER in Vietnam, een overstromingsproject in de Sinaïwoestijn in Egypte, een bodemonderzoek in Oekraïne… we verleggen onze grenzen nu al volop!”
22
International activities
‘Solid regional strength is attractive worldwide’ Oranjewoud is pushing back frontiers. Whereas pioneering in the southern neighbouring countries was done out of pure ambition some twenty years ago, international activities are now speeded up out of necessity too. “We do need to spread our wings”, says Kris Van Malderen, director of the Environment & Safety and the Belgium & France divisions. “To an increasing extent, our clients also operate internationally. The new arena is worldwide, with our emphasis on Europe. Moreover, we have enough qualities to be able to offer added value abroad as well.” The spirit of enterprise that turned Oranjewoud into a well-known company at the national level in the course of the past fifty years, after its Frisian headstart, is felt strongly again. Twenty years ago, exploratory steps were taken in Belgium already, and later in France as well. A gradual build-up led to successful business there, with its very own dynamics. “That approach worked fine, but right now, we need more vigour and a faster pace”, says Van Malderen. “If Oranjewoud wishes to maintain its position, international expansion is a precondition. The fact that we are doing well in the Benelux countries only strengthens our conviction that we also have potency abroad.” High standard In the areas of environment, soil and safety in particular, Oranjewoud expects to achieve a top-10 position at the global level. “We are simply good in those fields, so that is a realistic ambition. The question is: how are we going to achieve that goal? In the first place, by making ourselves known as a worldwide player. Our affiliation with Inogen, a worldwide network of high-level environmental firms, is already bearing fruit. The combination of international availability and solid regional strength is attractive. International clients of Dutch origin, especially, know what they want and readily choose the high environmental and safety standards that we adhere to.” Strong together In order to be able to operate effectively on the international market, Oranjewoud needs reinforcement. There is not enough time to build up a basis gradually, like we did in Belgium and France. “We therefore opt for accelerated growth by means of acquisitions in the countries surrounding us. In this context we focus on countries with properly developed environmental legislation and therefore enough market opportunities. Various acquisition processes and synergy studies are being carried out at the moment. It is impossible to control all factors, we need luck and a bit of time as well, but we expect that our enthusiastic spirit will help us go a long way over the next five years. There is a need for internationalization among other parties in Europe too. The motto ‘being strong together’ is definitely applicable here.” Entrepreneurship Van Malderen is aware of the fact that while pushing back frontiers offers many opportunities, it involves uncertainties as well. “But that is inherent to entrepreneurship. That has made Oranjewoud big and that is what we rely on again now. This also means that we try to gain experience wherever we can. Interesting projects that come our way – anywhere in the world – often comprise valuable lessons. A strategic Environmental Impact Assessment in Vietnam, a flood protection project in the Sinai desert in Egypt, a soil survey in the Ukraine… We are very busy pushing back frontiers already!”
Deelname internationale alliantie milieubureau’s Oranjewoud maakt sinds 2006 deel uit van Inogen, een wereldwijd netwerk van milieubureaus. Oranjewoud neemt met deze stap een stevige concurrentiepositie in op de internationale milieumarkt. Vooral voor de industrie is dit essentieel, want grote industriële opdrachtgevers tenderen hun milieuwerk steeds meer op Europese of wereldwijde
Waterbeheer bij flashfloods Egypte
schaal. Onder de vlag van Inogen dingt Oranjewoud nu mee naar
In Egypte werkt Soresma aan een project omtrent het waterbeheer bij flashfloods, plotselinge, krachtige overstromingen.
geeft hiermee verder invulling aan zijn internationale ambities.
Het gaat hierbij om de ontwikkeling van een monitoring- en waarschuwingssysteem, het opstellen van een masterplan voor beheer en controle van flash floods en het bepalen van het overstromingsrisico.
Inogen heeft onder meer vestigingen in Noord en Zuid-Amerika, Azië
Geïntegreerd waterbeheer in Noord-Frankrijk
nieuwe contracten bij tal van internationale bedrijven. Oranjewoud
en Europa. Dit maakt Inogen tot een wereldwijde speler van formaat, die in activiteit en omvang de komende jaren nog verder zal toenemen.
In opdracht van het Franse Symsagel werken Sorange en Soresma gezamenlijk aan een geïntegreerd waterbeheerontwerpplan voor overstromingsgebieden in het Franse Leiebekken. Het gaat hierbij niet alleen om het technisch ontwerp, maar ook om het voorbereiden en begeleiden van de uitvoering van bufferbekens en overstromingszones in het stroomgebied.
Milieu due diligence voor internationaal advocatenkantoor Oranjewoud heeft voor Baker & McKenzie een milieu due diligence uitgevoerd voor de acquisitie van Afvalverwerking Rijnmond (AVR). Het betrof ongeveer veertig locaties in Nederland, België, Duitsland en Ierland, waaronder afvalverbrandingsinstallaties en stortplaatsen voor (gevaarlijke) afvalstoffen. Voor alle locaties is de vergunningsituatie beoordeeld en zijn milieurisico’s en -kosten geïnventariseerd.
Consultancy buitenlandse investeerders Oranjewoud treedt op als technical advisor in opdracht van (buitenlandse) financieringspartijen waar het gaat om grootschalige infrastructurele projecten in Nederland.
23
24
Jaaroverzicht Abbreviated financial statements
25
Geconsolideerde balans per 31 december Consolidated balance sheet as at 31 December (in duizenden euro’s) (x € 1,000)
2006
2005
134
134
9.889
11.532
45
48
633
889
214
275
Vaste activa Non-current assets
Immateriële vaste activa Intangible assets
Materiële vaste activa Property, plant and equipment
Investeringen in geassocieerde deelnemingen Investments in associates
Uitgestelde belastingvorderingen Deferred tax assets
Overige financiële vaste activa Other financial assets
10.915
12.878
Vlottende activa Current assets
Vorderingen
59.822
58.770
27.440
21.339
Receivables
Geldmiddelen en kasequivalenten Cash and cash equivalents
Totaal activa
87.262
80.109
98.177
92.987
Total assets
Eigen vermogen toe te rekenen aan aandeelhouders van de moedermaatschappij
29.658
23.225
14
14
Equity attributable to equity holders of the parent
Minderheidsbelangen Minority interests
Totaal eigen vermogen
29.672
23.239
Total equity
Langlopende verplichtingen Non-current liabilities
Uitgestelde personeelsbeloningen
11.114
12.257
1.328
2.650
2.446
2.656
Deferred employee benefits
Voorzieningen Provisions
Langlopende schulden Long-term debts
Totaal langlopende verplichtingen
14.888
17.563
Total non-current liabilities
Kortlopende schulden Current liabilities
Verplichtingen aan opdrachtgevers
15.969
12.438
3.047
1.405
34.601
38.342
Trade and other payables
Te betalen vennootschapsbelasting Income tax expense
Overige kortlopende schulden Other current liabilities
Totaal kortlopende schulden
53.617
52.185
98.177
92.987
Total current liabilities
Totaal passiva Total equity and liabilities 26
Geconsolideerde winst- en verliesrekening Consolidated income statement (in duizenden euro’s)
2006
(x € 1,000) Netto omzet
2005 181.674
178.124
(66.334)
(61.215)
115.340
116.909
(88.141)
(90.478)
(14.940)
(15.639)
(3.369)
(3.799)
8.890
6.993
630
438
(414)
(366)
9.106
7.065
(2.673)
(2.294)
6.433
4.771
6.433
4.771
26,67
19,78
Revenue
Projectkosten van derden Project costs of third parties
Toegevoegde Waarde Added value
Personeelskosten Employee benefits expense
Overige bedrijfskosten Other operating expenses
Afschrijvingen Depreciation and amortisation
Bedrijfsresultaat Operating profit
Financieringsopbrengsten Finance revenue
Financieringskosten Finance costs
Resultaat voor belastingen Profit before tax
Belastingen Income tax
Resultaat na belastingen Profit after tax
Toe te rekenen aan: Attributable to:
Aandeelhouders van de moedermaatschappij Equity holders of the parent
Minderheidsbelangen Minority interests
Winst per aandeel (in euro’s) Earnings per share (x € 1.00)
Gewoon en verwaterd resultaat na belastingen per aandeel toe te rekenen aan aandeelhouders van de moedermaatschappij Earnings per share, basic and diluted, for profit for the year attributable to ordinary equity holders of the parent
27
Geconsolideerd kasstroomoverzicht Consolidated cash flow statement (in duizenden euro’s) (x € 1,000) Netto omzet
2006
2005
181.674
178.124
(172.784)
(171.131)
8.890
6.993
3.369
3.799
(2.209)
(1.842)
3.531
(1.244)
(3.956)
3.698
(1.052)
8.378
8.573
19.782
502
690
(327)
(365)
(775)
(3.643)
Revenue
Totale lasten Total expenses
Bedrijfsresultaat Operating profit
Aanpassingen voor: Adjusted for:
Afschrijvingen Depreciation and amortisation
Mutatie in voorzieningen en uitgestelde belastingen Change in provisions and deferred taxes
Mutatie in verplichtingen aan opdrachtgevers Change in trade and other payables
Mutatie in schulden op korte termijn Change in current liabilities
Mutatie in vorderingen Change in receivables
Kasstroom uit bedrijfsoperaties Cash flow from business operations
Aandeel in resultaat geassocieerde deelnemingen Share of net profit of associates
Ontvangen rente Interest income
Betaalde rente Interest expense
Betaalde vennootschapsbelasting Income tax expense
Kasstroom uit operationele activiteiten
7.973
16.464
Net cash flows from operating activities
Investeringen in goodwill door overname activiteiten
(94)
Investments in goodwill by acquiring activities
Investeringen in materiële vaste activa
(1.797)
(3.702)
71
201
64
595
Additions to property, plant and equipment
Opbrengst desinvesteringen in materiële vaste activa Gain on sale of property, plant and equipment
Per saldo aflossingen en desinvesteringen in geassocieerde deelnemingen en financiële vaste activa Net repayment and disposal of associates and financial assets
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Net cash flows used in investing activities
28
(1.662)
(3.000)
Aflossing langlopende schulden
2006
2005
(210)
(168)
Repayment of non-current liabilities
Betaald dividend
(2.084)
Dividend paid
Uitkering aan aandeelhouders
(10.131)
Paid to equity holders
Uitoefening optieplan
(64)
Exercise of share options
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
(210)
(12.447)
6.101
1.017
21.339
20.322
27.440
21.339
Net cash flows used in financing activities
Netto kasstroom Net cash flows
Geldmiddelen en kasequivalenten op 1 januari Cash and cash equivalents at 1 January
Geldmiddelen en kasequivalenten op 31 december Cash and cash equivalents at 31 December
29
Waarderingsgrondslagen Accounting policies De in dit jaaroverzicht opgenomen geconsolideerde balans, geconsolideerde winst- en verliesrekening en geconsolideerd kasstroomoverzicht alsmede de toelichtingen daarop zijn een beknopte weergave van en ontleend aan de geconsolideerde jaarrekening van Oranjewoud Beheer B.V. zoals deze op 2 mei 2007 is vastgesteld door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De jaarrekening is krachtens wettelijk voorschrift gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel en Fabrieken in Leeuwarden.
IFRS Informatie over de vennootschap Oranjewoud Beheer B.V. is gevestigd te Heerenveen, Koningin Wilhelminaweg 11 (Nederland). Oranjewoud Beheer B.V. is een 100% dochteronderneming van Oranjewoud N.V. te Gouda, een vennootschap waarvan de aandelen zijn genoteerd aan de beurs in Amsterdam (Euronext). De activiteiten van (de groepsmaatschappijen van) Oranjewoud Beheer B.V. betreffen het leveren van kwalitatief hoogwaardige adviesen ingenieursdiensten op het brede terrein van wonen, werken, recreëren, mobiliteit en milieu. De jaarrekening 2006 is op 2 mei 2007 opgesteld door het bestuur van de vennootschap, besproken met de Raad van Commissarissen en vastgesteld door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Uitgangspunten De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (IFRS) zoals die zijn goedgekeurd door de Europese Unie en de interpretaties daarvan door de International Accounting Standards Board (IASB). Dit is de eerste jaarrekening van Oranjewoud Beheer B.V. die in overeenstemming met IFRS is opgesteld. De invoering van IFRS heeft beperkt invloed gehad op de waardering van materiële vaste activa en onderhanden werken. Met ingang van 1 januari 2006 zijn de volgende nieuwe standaarden en interpretaties effectief geworden: • • •
IFRS 6, Exploration for and Evaluation of Mineral Resources. IAS 21 (Amendment), Net Investment in a Foreign Operation. IAS 39 (Amendment), Cash Flow Hedge Accounting of Forecast Intragroup Transactions.
• • • •
IAS 39 (Amendment), The Fair Value Option. IAS 39 and IFRS 4 (Amendment), Financial Guarantee Contracts. IFRIC 4, Determining whether an Arrangement contains a Lease. IFRIC 5, Rights to Interests arising from Decommissioning, Restoration and Environmental Rehabilitation Funds. IFRIC 6, Liabilities arising from Participating in a Specific Market – Waste Electrical and Electronic Equipment
•
De toepassing van de hierboven opgenomen onderwerpen heeft geen materiële invloed op de jaarrekening van de vennootschap en heeft enkel additionele toelichtingen tot gevolg.
30
The consolidated balance sheet, consolidated income statement, consolidated cash flow statement and notes in this annual report are abbreviated financial statements derived from the consolidated financial statements of Oranjewoud Beheer B.V. as adopted by the General Meeting of Shareholders on May 2nd 2007. In compliance with statutory regulations, the financial statements have been filed at the Chamber of Commerce and Industry in Leeuwarden. IFRS Information on the company Oranjewoud Beheer B.V. has its registered office at Koningin Wilhelminaweg 11, Heerenveen, the Netherlands. Oranjewoud Beheer B.V. is a wholly-owned subsidiary of Oranjewoud N.V., Gouda, which is listed on the Euronext Amsterdam Stock Exchange. Oranjewoud Beheer B.V. and its group companies provide high-quality consulting and engineering services in the wide-ranging field of housing, commerce, recreation, mobility and environment. On May 2nd 2007, the 2006 financial statements were drawn up by the management of the company, discussed with the supervisory board and adopted by the General Meeting of Shareholders. Basis of preparation The consolidated financial statements have been prepared in compliance with the International Financial Reporting Standards (IFRS) as endorsed by the European Union, and the interpretations by the International Accounting Standards Board (IASB). These are the first financial statements of Oranjewoud Beheer B.V. prepared in compliance with IFRS. The adoption of IFRS has had a limited effect on the valuation of property, plant and equipment and work in progress. The following new standards and interpretations came into operation with effect from 1 January 2006: • IFRS 6, Exploration for and Evaluation of Mineral Resources. • IAS 21 (Amendment), Net Investment in a Foreign Operation. • IAS 39 (Amendment), Cash Flow Hedge Accounting of Forecast Intragroup Transactions. • IAS 39 (Amendment), The Fair Value Option. • IAS 39 and IFRS 4 (Amendment), Financial Guarantee Contracts. • IFRIC 4, Determining whether an Arrangement contains a Lease. • IFRIC 5, Rights to Interests arising from Decommissioning, Restoration and Environmental Rehabilitation Funds. • IFRIC 6, Liabilities arising from Participating in a Specific Market – Waste Electrical and Electronic Equipment.
De IFRS-richtlijnen en de interpretaties van de International Financial Reporting Interpretations Committee die wel zijn uitgebracht maar nog niet van kracht zijn, zijn niet toegepast. Het betreft:
The application of these standards had no material effect on the company’s financial statements, merely requiring certain additional disclosures.
• • •
IFRS 7, Financial Instruments – Disclosures. IFRS 8, Operating Segments. IAS 1 (Amendment), Presentation of Financial Statements – Capital Disclosures.
•
IFRIC 7, Applying the Restatement Approach under IAS 29 Financial Reporting in Hyperinflationary Economies.
• •
IFRIC 8, Scope of IFRS 2. IFRIC 9, Reassessment of Embedded Derivatives.
The company has not applied the following standards and interpretations by the International Financial Reporting Interpretations Committee which have been issued but are not yet in force: • IFRS 7, Financial Instruments – Disclosures. • IFRS 8, Operating Segments. • IAS 1 (Amendment), Presentation of Financial Statements – Capital Disclosures. • IFRIC 7, Applying the Restatement Approach under IAS 29 Financial Reporting in Hyperinflationary Economies. • IFRIC 8, Scope of IFRS 2. • IFRIC 9, Reassessment of Embedded Derivatives.
De vennootschap verwacht dat toepassing van de hierboven opgenomen onderwerpen niet van materiële invloed zal zijn op de jaarrekening van de vennootschap in de periode van eerste toepassing. Belangrijke oordelen en schattingen Bij het opstellen van de jaarrekening in overeenstemming met IFRS heeft het management zich oordelen gevormd die van invloed zijn op inschattingen en veronderstellingen die gevolgen hebben voor de gerapporteerde bedragen van activa en verplichtingen, baten en lasten. De inschattingen en de onderliggende veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere relevante factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk kunnen worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de waarde van de activa en verplichtingen voorzover die waarde niet eenvoudig blijkt uit andere beschikbare bronnen. De werkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze inschattingen. De inschattingen en onderliggende veronderstellingen worden regelmatig beoordeeld. Eventuele aanpassingen worden verantwoord in de periode waarin de inschatting is herzien of eveneens in toekomstige perioden, indien de inschatting ook effect heeft op toekomstige perioden. De volgende van belang zijnde oordelen en schattingen zijn gemaakt. Bij de inschatting van voorzieningen voor mogelijke nog te verwachten projectverliezen, heeft de directie zich gebaseerd op alle relevante beschikbare gegevens, waaronder het oordeel van juridische adviseurs en het verantwoordelijke projectmanagement.
Grondslagen voor consolidatie Consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen de jaarrekeningen over 2006 van Oranjewoud Beheer B.V. te Heerenveen en haar dochtermaatschappijen. Dochtermaatschappijen zijn deelnemingen waarin Oranjewoud Beheer B.V. beslissende zeggenschap heeft. Hiervan is sprake wanneer de onderneming, direct en/of indirect, de macht heeft om het financiële en operationele beleid van een onderneming te sturen teneinde daar voordeel voor haar activiteiten uit te verkrijgen. De activa, passiva en de resultaten van deze maatschappijen zijn integraal in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen waarbij het belang van derden afzonderlijk is weergegeven. De jaarrekening van een dochter wordt in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen vanaf de datum waarop de zeggenschap aanvangt, tot het moment waarop deze eindigt.
The company does not expect the application of the above standards to have a material influence on its financial statements in the period when they are first applied. Significant judgements and estimates While drawing up the financial statements in compliance with IFRS, management has made judgements that influence estimates and assumptions that affect the amounts recognised in the financial statements. The estimates and underlying assumptions are based on experience and various other relevant factors that can be considered reasonable in the circumstances. The results form the basis for judgements on the value of the assets and liabilities insofar as this value is not easily available from other sources. The actual results may differ from these estimates. The estimates and underlying assumptions are regularly assessed. Any changes are recognised in the period when an estimate is revised, and possibly in future periods, if the estimate also affects those future periods. The following significant judgements and estimates have been made. When estimating the provisions for possible future losses on projects, management relied on all relevant data available, including legal opinions and the opinions of responsible project managers. Basis of consolidation Consolidation The consolidated financial statements comprise the 2006 financial statements of Oranjewoud Beheer B.V., Heerenveen, and its subsidiaries. Subsidiaries are participating interests over which Oranjewoud Beheer B.V. has decisive influence. Decisive influence is where an enterprise has the direct or indirect ability to influence the financial and operational policy of a company in order to benefit its own activities. The assets, liabilities and revenues of these companies are included in the consolidated financial statements in full. Minority interests are reported separately. The financial statements of a subsidiary are included in the consolidated financial statements from the date of obtaining decisive control until the date such control ceases.
31
Een joint venture is een entiteit waarbij de onderneming contractueel met één of meer partijen is overeengekomen dat zij gezamenlijk zeggenschap hebben over deze entiteit. Joint ventures worden gewaardeerd tegen de netto vermogenswaarde. Joint ventures worden proportioneel geconsolideerd, waarbij dezelfde grondslagen voor waardering en resultaatsbepaling worden toegepast als bij Oranjewoud Beheer B.V..
A joint venture is an entity over which the company has agreed contractually with one or more parties that they jointly have decisive control. Joint ventures are carried at net asset value. Joint ventures are consolidated proportionately, applying the same accounting policies as Oranjewoud Beheer B.V.
Saldi, baten en lasten en eventuele niet-gerealiseerde resultaten op transacties binnen de groep worden bij het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening geëlimi-
Intercompany eliminations Intra-group balances, income and expenditure and any unrealised results on intra-group transactions are eliminated on consolidation. Unrealised losses are eliminated insofar as there is no reason for impairment.
neerd. Niet gerealiseerde verliezen worden geëlimineerd voor zover er geen reden is voor een waardevermindering.
Accounting policies
Intercompany eliminaties
Grondslagen voor waardering Immateriële vaste activa Onderzoek & Ontwikkeling Uitgaven inzake onderzoeksactiviteiten, gemaakt met als doel nieuwe kennis te vergaren en technologieën te ontwikkelen, worden direct ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht. Uitgaven voor ontwikkelingskosten worden slechts geactiveerd indien is aangetoond dat oplevering ervan technisch haalbaar is en kan aangeven dat dit actief toekomstige economische voordelen zal genereren. Activering vindt alsdan plaats tegen kostprijs na aftrek van cumulatieve afschrijvingen en eventuele bijzondere waardeverminderingen. Goodwill Goodwill is het bedrag waarmee bij eerste verwerking de kostprijs van een entiteit de netto reële waarde van de identificeerbare activa overschrijdt. Na eerste verwerking wordt goodwill gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met eventuele gecumuleerde bijzondere waardeverminderingen. Jaarlijks wordt de goodwill getoetst om te bepalen of er aanleiding is voor een bijzondere waardevermindering (impairment). Indien naar verwachting de aldus bepaalde waarde lager is dan de boekwaarde, vindt een afwaardering van de boekwaarde ten laste van de winst- en verliesrekening plaats.
Materiële vaste activa Bedrijfsgebouwen en terreinen De bedrijfsgebouwen zijn gewaardeerd tegen aanschafprijzen verminderd met jaarlijkse lineaire afschrijvingen gebaseerd op de verwachte economische levensduur en eventuele cumulatieve bijzondere waardeverminderingen. De gehanteerde economische levensduur in jaren is voor bedrijfsgebouwen vijfentwintig jaar. Indien sprake is van groot onderhoud, dan wordt dit bedrag geactiveerd en afgeschreven. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Materieel en instrumentarium en inventarissen Het materieel en instrumentarium en de inventarissen zijn gewaardeerd tegen aanschafprijzen verminderd met jaarlijkse lineaire afschrijvingen gebaseerd op de verwachte economische levensduur, rekening houdend met een restwaarde en eventuele cumulatieve bijzondere waardeverminderingen. De aanschafprijzen bevatten tevens de kosten voor het vervangen van onderdelen van het materieel en instrumentarium voorzover die kosten voldoen aan de voorwaarden voor opname in de balans. De gehanteerde economische levensduur in jaren is voor materieel en instrumentarium twee tot zes jaar en voor inventarissen drie tot tien jaar.
32
Intangible assets Research & Development Expenses incurred for research activities with the objective of acquiring new knowledge and developing technologies are recognised in the income statement. Development costs are only capitalised if it is shown that production is technically feasible and if this asset will generate future economic benefits, in which case it is carried at cost less accumulated amortisation and impairment. Goodwill Goodwill is initially measured as the excess of the cost of an entity over the net fair value of its identifiable assets. Following initial recognition, goodwill is carried at cost less accumulated impairment. Goodwill is tested annually in order to determine whether there is impairment. If the value determined in this manner is expected to be below the carrying amount, a downward adjustment to the carrying amount is recognised in the income statement. Property, plant and equipment Land and buildings Buildings are carried at cost less straight-line depreciation, based on their expected useful economic life, and accumulated impairment. The economic life of buildings is twenty-five years. If major repairs are carried out, the amount is capitalised and depreciated. Land is not depreciated. Plant, tools and fixtures and fittings Plant, tools and fixtures and fittings are carried at cost less straightline depreciation, based on their expected useful economic life and residual value, and accumulated impairment. Cost includes the cost of replacing spare parts in the plant and tools, provided that those costs meet the requirements for recognition in the balance sheet. The economic lives of plant and tools are between two and six years, and of fixtures and fittings are between three and ten years.
Activa in bestelling Activa in bestelling zijn gewaardeerd tegen de overeengekomen aanschafprijzen. Op activa in bestelling wordt niet afgeschreven tot het moment dat ze volledig zijn geleverd en in gebruik zijn genomen. Een materieel vast actief wordt niet meer op de balans opgenomen ingeval van afstoting of indien er geen economische voordelen van het gebruik of de afstoting worden verwacht. Een eventuele opbrengst of verlies voortvloeiende uit de verwijdering van het actief wordt opgenomen in de winst- en verliesrekening in het jaar waarin het actief wordt verwijderd van de balans. De restwaarden, de gebruiksduur en de waarderingsmethoden worden beoordeeld en, indien noodzakelijk, aangepast per einde van het boekjaar. Investeringen in geassocieerde deelnemingen De investeringen in geassocieerde deelnemingen worden gewaardeerd volgens de vermogensmutatiemethode. Een geassocieerde deelneming is een entiteit waarin de groep invloed van betekenis heeft, maar die geen dochteronderneming of joint venture is. Ingevolge de vermogensmutatiemethode wordt de investering in de geassocieerde deelneming in de balans tegen kostprijs opgenomen, vermeerderd met na de verwerving opgetreden wijzigingen in het aandeel van de groep in het netto vermogen van deze geassocieerde deelneming. De goodwill die met de geassocieerde deelneming samenhangt wordt opgenomen in de boekwaarde van de investering en hierop wordt niet afgeschreven. De winst- en verliesrekening omvat het aandeel in het resultaat van de geassocieerde deelneming. Uitgestelde belastingen Voor tijdelijke verschillen tussen de commerciële en fiscale waardering van balansposten wordt in de balans een vordering dan wel een voorziening voor uitgestelde belastingen opgenomen. Berekening heeft plaats gevonden tegen het nominale tarief. Indien per saldo een uitgestelde belastingvordering ontstaat vindt opname plaats onder de vaste activa. Overige financiële vaste activa Voorzover bestaande uit vorderingen met vaste of bepaalbare aflossingen worden
Assets on order Assets on order are carried at the agreed cost. Assets on order are not depreciated until they have been fully delivered and taken into use. An item of property, plant and equipment is derecognised upon disposal or when no future economic benefits are expected from its use or disposal. Any gain or loss arising on derecognition of an asset is recognised in the income statement in the year the asset is derecognised. Assets’ residual values, useful lives and valuation methods are reviewed and adjusted, if appropriate, at each financial year end. Investments in associates Investments in associates are accounted for using the equity method. An associate is an entity over which the group has significant influence, but which is neither a subsidiary nor a joint venture. Under the equity method, the investment in the associate is carried in the balance sheet at cost plus post-acquisition changes in the group’s share of the net assets of the associate. Goodwill relating to an associate is included in the carrying amount of the investment and is not amortised. The income statement reflects the share in the results of operations of the associate. Deferred taxes A deferred tax asset or liability is recognised in the balance sheet for temporary differences between the tax bases of assets and liabilities and their carrying amounts in the financial statements and is computed at the nominal tax rate. A deferred tax asset is carried as non-current assets in the balance sheet. Other financial assets Receivables with fixed or determinable payments are carried at amortised cost using the effective interest method. Gains and losses are recognised in the income statement when the receivables are derecognised or impaired, and through the amortisation process. Impairment The carrying amount of intangible, tangible and financial fixed assets is reviewed for impairment at each balance sheet date. Impairment is recognised in the income statement.
deze opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode. Winsten en verliezen worden opgenomen in de winst- en verliesrekening zodra de vorderingen niet meer op de balans worden opgenomen of bijzondere waardeverminderingen ondergaan, alsmede via het afschrijvingsproces. Bijzondere waardevermindering De boekwaarde van de immateriële, materiële en financiële vaste activa wordt op iedere balansdatum opnieuw beoordeeld om te bepalen of er aanwijzingen zijn voor bijzondere waardeverminderingen. Bijzondere waardeverminderingen worden ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht.
33
Vorderingen Onderhanden projecten worden gewaardeerd tegen de bestede kosten. Deze kosten omvatten alle directe kosten alsmede een stelselmatige opslag voor direct project gerelateerde overheadkosten. Gefactureerde termijnen en noodzakelijk geachte voorzieningen worden op de kosten in mindering gebracht. Het resultaat op de projecten wordt naar rato van de voortgang van de werken in aanmerking genomen. De verschillende bedragen verschuldigd door en aan opdrachtgevers worden afzonderlijk als actiefpost danwel als passiefpost in de balans opgenomen. De kosten gemaakt op projecten die per balansdatum in een offertestadium verkeren zijn geactiveerd, uitgaande van een gemiddelde historische scoringskans. Handelsdebiteuren en overige vorderingen zijn opgenomen tegen het oorspronkelijke factuurbedrag minus een voorziening voor oninbare bedragen. Een dergelijke voorziening wordt opgenomen indien er objectief bewijs is dat de groep niet in staat is de openstaande bedragen te innen. Dubieuze debiteuren worden afgeschreven zodra de oninbaarheid is vastgesteld. Wijzigingen in de voorziening worden in de winst- en verliesrekening verwerkt. Geldmiddelen en kasequivalenten Het bedrag aan geldmiddelen en kasequivalenten omvat banktegoeden, deposito’s en kassaldi. Banktegoeden die direct opeisbaar zijn en die een integraal onderdeel uitmaken van het cash management systeem van de onderneming worden onder de geldmiddelen en kasequivalenten opgenomen in de kasstroomoverzichten. Pensioenen De pensioenregeling is gebaseerd op een premie welke een vast percentage van de pensioengrondslag is. Noch in de statuten, noch in het reglement en de financieringsovereenkomst is een verplichting opgenomen dat de vennootschap een plicht tot bijstorting heeft indien er bij het pensioenfonds een tekort zou ontstaan. Daar er echter ten tijde van het vaststellen van de jaarrekening nog geen externe bevestiging verkregen kon worden dat de pensioenregeling hiermee als een toegezegde bijdrage regeling kon worden geclassificeerd, is voorzichtigheidshalve in de jaarrekening uitgegaan van een opstelling als ware sprake van een toegezegde pensioen regeling. Pensioenaanspraken worden door jaarlijkse premiebetalingen aan de Stichting Pensioenfonds Oranjewoud afgefinancierd. Voor het saldo van de contante waarde van de toegekende pensioenaanspraken en de lasten welke kunnen worden toegerekend over verstreken diensttijd op balansdatum minus de reële waarde van de fondsbeleggingen wordt in de balans een voorziening voor pensioenverplichtingen opgenomen indien de verplichtingen groter zijn dan de reële waarde van de fondsbeleggingen danwel een vordering opgenomen indien de reële waarde van de fondsbeleggingen groter is dan de berekende verplichtingen. Bij de berekening van het saldo van de vordering of de verplichting wordt rekening gehouden met de op balansdatum nog niet in het resultaat verwerkte actuariële resultaten. De pensioenlast wordt actuarieel berekend aan de hand van de verwachtingen betreffende het verloop in het boekjaar van de contante waarde van de pensioenaanspraken en de fondsbeleggingen en het aan het boekjaar toe te rekenen deel van de nog niet in de winst- en verliesrekening verwerkte cumulatieve actuariële resultaten.
34
Receivables Projects in progress are carried at cost. Cost includes all direct costs and a systematic mark-up for direct project-related overheads. Invoiced instalments and provisions are deducted from cost. The results on projects are recognised in proportion to the progress on the work. Amounts payable by and to clients are carried separately in the balance sheet, as an asset or as a liability. Costs incurred on projects that are at the tendering stage at the balance sheet date are capitalised, based on an average historical chance of success. Trade and other receivables are carried at the initial invoice amount less an allowance for uncollectible amounts. Provision is made when there is objective evidence that the group is unable to collect the debts. Doubtful debts are written off when identified as uncollectible. Movements in the provision are recognised in the income statement. Cash and cash equivalents Cash and cash equivalents are bank balances, deposits and cash balances. Bank balances that are due on demand and that form an integral part of the company’s cash management system are included in the cash flow statements under cash and cash equivalents. Pensions The pension plan is based on a contribution that is a fixed percentage of pensionable earnings. Neither the constitution, rules or funding agreement oblige the company to make a supplementary payment if a deficit should arise on the pension fund. However, as it had not been possible, at the time the financial statements were adopted, to obtain external confirmation that the pension plan can be classified as a defined-contribution scheme, it is assumed for prudence to be a defined-benefit scheme. Pension entitlements are fully-funded by annual contributions to the Stichting Pensioenfonds Oranjewoud (the Oranjewoud pension fund). The balance of the present value of pension entitlements and the costs that can be attributed to past service at the balance sheet date less the fair value of the fund assets is recognised in the balance sheet as a provision for pension obligations if the obligations exceed the fair value of the fund assets, or as an asset if the fair value of the fund assets exceed the calculated obligations. Unrecognised actuarial gains and losses at the balance sheet date are taken into account when calculating the net amount of the assets or obligations. The pension charge is calculated actuarially using expectations regarding the movement of the present value of the pension entitlements during the financial year and the fund assets and the portion of the cumulative unrecognised actuarial gains and losses attributed to the financial year.
Overige uitgestelde personeelsbeloningen Overige uitgestelde personeelsbeloningen omvatten de contante waarde van de verplichtingen inzake de jubileumregeling, de verlofdagenregeling en de verlofspaarregeling. Voorzieningen Algemeen Voorzieningen worden in de balans opgenomen wanneer de onderneming een in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting heeft door een gebeurtenis in het verleden en wanneer het waarschijnlijk is dat middelen nodig zijn voor de afwikkeling van de verplichting en een betrouwbare schatting gemaakt kan worden van het bedrag van de verplichting. Indien het effect van de tijdwaarde in geld materieel is, worden de voorzieningen contant gemaakt. Indien gedisconteerd wordt, wordt de toename in de voorziening wegens het verstrijken van de tijd verantwoord als financieringskosten. Langlopende schulden worden gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode. Het deel van de langlopende schulden dat binnen één jaar moet worden afgelost, wordt verantwoord als aflossingsverplichting van langlopende schulden onder de kortlopende schulden.
Other deferred staff remuneration Other deferred staff remuneration includes the present value of obligations in connection with the long-service scheme, leave arrangements and the leave saving scheme. Provisions General Provisions are recognised in the balance sheet if the company has a present legal or constructive obligation as a result of a past event and it is probable that resources will be required to settle the obligation and a reliable estimate can be made of the amount of the obligation. If the effect of the time value of money is material, the provisions are discounted. Where discounting is applied, the increase in the provision due to the passage of time is recognised as a borrowing cost. Long-term debts are carried at amortised cost using the effective interest method. The portion of non-current liabilities due within one year is recognised as repayment of non-current liabilities in shortterm debts. Current liabilities are carried at cost. Accounting policies for determining the result
Kortlopende schulden zijn opgenomen tegen kostprijs.
Grondslagen voor resultaatbepaling Netto omzet Opbrengsten voortvloeiende uit verrichte diensten of geleverde goederen worden ten gunste van de winst- en verliesrekening gebracht. Dit gebeurt naar rato van de gereedheid van een opdracht per balansdatum (percentage of completion methode). Verliezen, berekend tot aan de afronding van een opdracht, worden direct genomen. Resultaten van projecten waarvoor nog geen opdracht is verkregen en waarvoor dit ook niet verwacht wordt, worden ten laste van het resultaat gebracht. Bedrijfslasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Financiële baten en lasten
Revenue Proceeds from services provided or goods delivered are recognised in the income statement in proportion to the completion of an assignment at the balance sheet date (percentage of completion method). Losses, calculated to the completion of an assignment, are recognised immediately. Results of projects where there is no assignment and for which no assignment is expected are charged against the result. Operating expenses are attributed to the year to which they relate. Finance revenue and costs Finance revenue and costs consist of interest income and expense and changes in value of financial fixed assets and are attributed to the period to which they relate. Interest income and expense is calculated using the effective interest method.
De financiële baten en lasten bestaan uit rentebaten, -lasten en waardemutaties van financiële vaste activa en ze worden aan de periode toegerekend waarop ze betrekking hebben. De rentebaten en -lasten worden berekend op basis van de effectieve rente-methode.
Tax on income is calculated taking into account tax facilities and includes tax to be paid in the short term and deferred tax items. Tax on items taken direct to equity is recognised through equity.
De Belastingen over het resultaat zijn berekend in aanmerking nemend fiscale faciliteiten. Ze omvatten zowel op korte termijn te betalen belastingen als uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen. De belastingen op posten die direct in het eigen vermogen zijn geboekt worden in het vermogen verwerkt.
Cash flow statement The cash flow statement has been prepared from a comparison of the balance sheet at 31 December and that at the preceding 1 January. The cash flow statement has been drawn up using the indirect method.
Principles of the cash flow statement
Grondslagen voor het kasstroomoverzicht Kasstroomoverzicht Bij het opstellen van het kasstroomoverzicht wordt uitgegaan van een vergelijking van de balans per 31 december met die van 1 januari hier aan voorafgaand. Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode.
35
Toelichting op de aanpassingen als gevolg van de invoering van IFRS Notes on the adjustments resulting from the adoption of IFRS
Toelichting op de invoering van IFRS Dit is, zoals vermeld in de waarderingsgrondslagen, de eerste jaarrekening van Oranjewoud Beheer B.V. die is opgesteld in overeensteming met IFRS. IFRS is toegepast bij het opstellen van de jaarrekening voor het boekjaar 2006, de ter vergelijking opgenomen gegevens over 2005 en bij het opstellen van de IFRSopeningsbalans per 1 januari 2005.
Notes on the adoption of IFRS As noted in the accounting policies, these are the first financial statements of Oranjewoud Beheer B.V. to be prepared in compliance with IFRS. IFRS were applied when preparing the 2006 financial statements, the comparative figures for 2005, the balance sheet based on IFRS at 1 January 2005. Notes on changes between Dutch GAAP and IFRS are given below.
Een toelichting op de overgang van de vroegere NL GAAP naar IFRS wordt hierna gegeven.
31 december 2005
Eigen vermogen volgens NL GAAP
22.495
1 januari 2005
20.009
Equity according to NL GAAP
Aanpassingen als gevolg van IFRS Adjustments as a result of IFRS
Immateriële vaste activa
71
Intangible assets
Materiële vaste activa
(496)
(479)
131
140
1.338
1.199
(314)
(267)
730
593
23.225
20.602
Property, plant and equipment
Activeren indirecte kosten Capitalised indirect costs
Activeren offertekosten Capitalised tendering costs
Belastingen Taxes
Totaal aanpassingen Total adjustments
Eigen vermogen volgens IFRS Equity according to IFRS
36
Accountantsverklaring Auditor’s report Opdracht Wij hebben het in dit verslag opgenomen jaaroverzicht van Oranjewoud Beheer B.V. te Heerenveen over 2006 gecontroleerd. Dit jaaroverzicht is ontleend aan de door ons gecontroleerde geconsolideerde jaarrekening 2006 van Oranjewoud Beheer B.V.. Bij die geconsolideerde jaarrekening hebben wij op 2 mei 2007 een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. Dit jaaroverzicht is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de leiding van de vennootschap. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake het jaaroverzicht te verstrekken.
Werkzaamheden Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat het jaaroverzicht geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in het jaaroverzicht. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van het jaaroverzicht zijn toegepast en van belangrijke schattingen die de leiding van de vennootschap daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van het jaaroverzicht. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.
Oordeel Naar ons oordeel is het jaaroverzicht op alle van materieel belang zijnde aspecten in overeenstemming met de geconsolideerde jaarrekening waaraan het is ontleend. Voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van de vennootschap en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle dient het jaaroverzicht te worden gelezen in samenhang met de volledige geconsolideerde jaarrekening, waaraan het is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 2 mei 2007 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring.
Introduction We have audited the abbreviated financial statements of Oranjewoud Beheer B.V., Heerenveen. The abbreviated financial statements were derived from the 2006 consolidated financial statements of Oranjewoud Beheer B.V. In our auditor’s report dated May 2nd 2007, we expressed an unqualified opinion on these financial statements. The abbreviated financial statements are the responsibility of the company’s management. Our responsibility is to express an opinion on these abbreviated financial statements. Scope We conducted our audit in accordance with Dutch law. This law requires that we plan and perform the audit to obtain reasonable assurance about whether the abbreviated financial statements are free of material misstatement. An audit includes examining, on a test basis, evidence supporting the amounts and disclosures in the abbreviated financial statements. An audit also includes assessing the accounting principles used and significant estimates made by management, as well as evaluating the overall presentation of the abbreviated financial statements. We believe that our audit provides a reasonable basis for our opinion. Opinion In our opinion, these abbreviated financial statements are consistent, in all material respects, with the financial statements from which they have been derived. To gain the understanding needed for a sound judgement of the company’s financial position and results and for an adequate understanding of the scope of our audit, the abbreviated financial statements should be read in conjunction with the unabbreviated financial statements from which the abbreviated financial statements have been derived and our unqualified auditor’s report thereon issued on May 2nd 2007.
Leeuwarden, May 2nd 2007
for Ernst & Young Accountants
Leeuwarden, 2 mei 2007 w.s. P.J.T.A. van Kleef
Ernst & Young Accountants namens deze
w.g. drs. P.J.T.A. van Kleef RA
37
Adressen en personalia Addresses
Oranjewoud Beheer
Kon. Wilhelminaweg 11 Postbus 24 8440 AA Heerenveen Telefoon (0513) 63 45 67 Telefax (0513) 63 44 36 Directie: ir. G.P. Sanderink
Sport & Techniek directeur ing. J.A. Meulman
businessmanagers:
Sport
Divisies
ing. S. van der Wal
Ruimte & Mobiliteit
Techniek Midden
Mobiliteit & Infrastructuur
ir. P.H.J. Ackermans
M. Keijsper
Albert Plesmanweg 4A Postbus 42 4460 AA Goes Telefoon (0113) 23 77 00 Telefax (0113) 23 77 01
Oosterhout
vacature
Beneluxweg 7 Postbus 40 4900 AA Oosterhout Telefoon (0162) 48 70 00 Telefax (0162) 45 11 41
België & Frankrijk
Kantoor Geleen
Techniek Zuid
directeur ir. K.G.J.M. Van Malderen
TecQ Water & Groene Ruimte dr. ir. W.H. Kloezen
Beneluxweg 7 Postbus 40 4900 AA Oosterhout Telefoon (0162) 48 70 00 Telefax (0162) 48 11 41
Mijnweg 3 Postbus 17 6160 AA Geleen Telefoon (046) 478 92 22 Telefax (046) 478 92 00
HMVT B.V.
Ruimtelijk Beheer ing. Th.C.J. Donkers
directeur Mevr. M. Nouwen
Maxwellstraat 31 Postbus 174 6710 BD Ede Telefoon (0318) 62 46 24 Telefax (0318) 62 49 13
Ruimtelijke Informatie
Vestigingen
Oranjewoud buitenland
Heerenveen
Soresma
ing. M.A.M. van Miert
Bouw
ing. G.A. Breukink
Tolhuisweg 57 Postbus 24 8440 AA Heerenveen Telefoon (0513) 63 45 67 Telefax (0513) 63 33 53
Britselei 23 2000 Antwerpen België Telefoon (00) 32 3 221 55 00 Telefax (00) 32 3 221 55 01
Vastgoedadvies & Legal ing. G.A. Breukink
Milieu & Veiligheid directeur ir. K.G.J.M. Van Malderen businessmanagers:
Milieumanagement drs. P.A. Blaauw
Bodemadvies
Vaartkant Rechts 27 2960 Sint-Lenaarts (Brecht) België Telefoon (00) 32 3 609 55 30 Telefax (00) 32 3 609 55 40 bestuurder ing. J. Hullegie
ing. J.M. van Langeveld
Stedelijke Ontwikkeling
WeGroSan/HMVT
Kantoor Goes Techniek Noord
businessmanagers:
Rivium Westlaan 72 2909 LD Capelle aan den IJssel Postbus 8590 3009 AN Rotterdam Telefoon (010) 235 17 45 Telefax (010) 235 17 47
ing. J.A.M.M. van de Riet
Oranjewoud Nederland
directeur drs. J.A.J. Zegwaard
Capelle aan den IJssel
Kantoor Assen
Blijdensteinstraat 4 9403 AW Assen Telefoon (0592) 39 28 00 Telefax (0592) 39 28 01
Ecosystem Saxonia
Thomas Müntzer Platz 5 01307 Dresden Duitsland Telefoon (00) 49 351 21 11 90 Telefax (00) 49 351 21 11 911 directeur dr. K.P. Lange
Sorange
34, Rue de la Bouloire 02000 Laon Frankrijk Telefoon (00) 33 3 23 23 28 66 Telefax (00) 33 3 23 23 28 73 directeur dr. B. Ludwig
EESV OranjewoudSpiekermann-APcon
Kon. Wilhelminaweg 11 Postbus 24 8440 AA Heerenveen Telefoon (0513) 63 45 67 Telefax (0513) 63 44 36 directie ing. J.M. van Langeveld dipl.-ing. F. Ratz A.R.T.M. Valk
www.oranjewoud.nl www.oranjewoud.eu
Vestiging Gent
Poortakkerstraat 41 9051 Gent België Telefoon (00) 32 9 261 63 00 Telefax (00) 32 9 261 63 01
Tevens kantoor in Schoonebeek
Vestiging Namur Deventer
Zutphenseweg 31D Postbus 321 7400 AH Deventer Telefoon (0570) 67 94 44 Telefax (0570) 63 72 27
ing. M. Smits
Chaussée de Louvain 484 5004 Namur België Telefoon (00) 32 8 120 18 91 Telefax (00) 32 8 120 18 92 directeur ir. K.G.J.M. Van Malderen
Almere Milieurealisatie, HMVT, WeGroSan ing. J. Hullegie
Monitorweg 29 Postbus 10044 1301 AA Almere-Stad Telefoon (036) 530 80 00 Telefax (036) 533 81 89
Save
ir. E. van der Schans
2
39
