Jaarverslag 1 januari – 31 december 2014
maart 2015
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Stichting Openbare Bibliotheek AanZet
1
Inhoudsopgave 2014
Hoofdstuk 1
Hoofdstuk 2
Hoofdstuk 3
Hoofdstuk 4
Hoofdstuk 5
Hoofdstuk 6
Hoofdstuk 7
Voorwoord directeur bestuurder
Pag.
4
Bestuur en organisatie
Pag.
6
1.1 De Bibliotheek AanZet
Pag.
6
1.2 De organisatie
Pag.
7
1.3 Klantenonderzoek BiebPanel
Pag.
8
Ontwikkeling en educatie
Pag. 11
2.1 Aanbod projecten leesvaardigheid en mediawijsheid
Pag. 11
2.2.1 Voorschoolse educatie (VE) 0 – 4 jaar
Pag. 11
2.2.2 Boekenpret
Pag. 12
2.2.3 Primair Onderwijs (PO) 4 – 12 jaar
Pag. 13
2.2.4 Doorgaande Leeslijn
Pag. 13
2.2.5 Primair Onderwijs (PO) buitenschoolse activiteiten in Ridderkerk
Pag. 13
2.3
De Bibliotheek op school in 2014
Pag. 14
2.4
Voortgezet Onderwijs (VO) 13 – 18 jaar
Pag. 15
2.5
Kinderboekenweek
Pag. 16
Lezen en lenen
Pag. 18
3.1 De Bibliotheek AanZet afgezet tegen landelijke cijfers
Pag. 18
3.2 Bibliotheekvestigingen
Pag. 18
3.3 Leden
Pag. 21
3.4 Uitleningen en verleningen
Pag. 23
3.5 Collectie
Pag. 24
Informeren en raadplegen
Pag. 27
4.1 Databanken
Pag. 27
4.2 Website en social media
Pag. 27
4.3 Digitale nieuwsbrieven
Pag. 28
Literatuur en Cultuur
Pag. 30
5.1 Literaire en culturele activiteiten
Pag. 30
5.2 Leeskringen
Pag. 31
Doelgroepgerichte dienstverlening in wijken
Pag. 33
6.1 Laaggeletterdheid
Pag. 33
6.2 Media-educatie voor volwassenen
Pag. 34
6.3 Senioren
Pag. 35
Lokale invulling
Pag. 37
7.1 Overzicht activiteiten AanZet
Pag. 37
7.2 Activiteiten gemeenten AanZet uitgelicht
Pag. 37
Bijlagen
Pag. 47
1. Leden per leeftijdscategorie 2013 – 2014
Pag. 48
2. Uitleningen en verleningen 2013 – 2014
Pag. 49
3. Collectie materialen 2013 - 2014
Pag. 50
2
3
Voorwoord Een nieuw jaar, een nieuwe bibliotheekorganisatie! Op 1 januari 2014 was de fusie tussen de Stichting Openbare Bibliotheek A tot Z en de Stichting BibliotheekNetwerk Zuid-Holland Zuidoost een feit. De beweegredenen achter de fusie waren het toekomstigbestendig maken van de bibliotheekdienstverlening en het kostenefficiënter kunnen werken door de schaalvergroting om de bezuinigingen van de gemeenten beter op te opvangen. De reorganisatie die onderdeel van de fusie uitmaakte, is in september 2014 afgerond. We hebben hiermee de organisatie efficiënter ingericht en nieuwe deskundigheid op het terrein van educatie, marketing en ontwikkeling verankerd. Helaas hebben we in dit proces ook afscheid moeten nemen van een aantal medewerkers, dat zich jarenlang met hart en ziel voor de bibliotheek hebben ingezet. Elke verandering heeft minder fijne kanten. Mede door de dynamische omgeving waarin de bibliotheek zich de laatste jaren bevindt, is de noodzaak tot verandering noodzakelijk. In 2014 heeft onze organisatie haar visie en missie herijkt. Hierbij stond centraal de vraag: “waarom bestaan wij hier op aarde?” De visie berust zich op vier pijlers: educatievoorziening voor alle inwoners, de gidsfunctie voor alle burgers, de maatschappelijke meerwaarde die de bibliotheek heeft, en leefbaarheid van de (binnen)steden waar wij vestigingen hebben. De missie die wij als organisatie hebben geformuleerd, is: Wij zijn een onafhankelijk baken voor iedereen om in ontspanning te kunnen zijn, persoonlijk te ontwikkelen, kennis op te doen en te delen. De foto op de volgende pagina toont de allereerste openbare leeszaal van Nederland, gevestigd in Dordrecht anno 1899. Naast een mooi tijdsbeeld van eind negentiende eeuws Nederland geeft deze foto ook uitstekend weer waar de bibliotheek voor staat. Het bevorderen van leesvaardigheid en taalvaardigheid maakt iedereen sterker voor de veranderingen in de maatschappij. Een opdracht die 115 jaar later, nog steeds actueel is. Mevrouw A.T.C.M. Kesseler Directeur bestuurder De Bibliotheek AanZet
4
5
Hoofdstuk 1. Bestuur en organisatie 1.1. de Bibliotheek AanZet De Bibliotheken A tot Z en BibliotheekNetwerk ZHZo zijn ontstaan uit fusies van bibliotheekorganisaties in de regio, respectievelijk in 2006 (ZHZo) en 2010 (AtotZ). Op initiatief van de directies van de twee bibliotheekorganisaties is in 2011 een onderzoek gestart naar verregaande samenwerking. Deze verkenning is in 2013 afgerond met een fusie per 1 januari 2014. Gezamenlijke verantwoordelijkheid De behoefte van de bibliotheekklant is veranderd. De razendsnelle ontwikkeling van de informatie- en communicatietechnologie heeft een enorme groei van de hoeveelheid beschikbare informatie met zich meegebracht en heeft nieuw (lees)gedrag doen ontstaan. Om als de Bibliotheek AanZet beter in staat te zijn om op deze ontwikkelingen in te spelen en haar maatschappelijke opdracht op een hoogwaardig dienstverleningsniveau uit te blijven oefenen: het ondersteunen van educatie en persoonlijke ontwikkeling. De organisatie ziet het als haar verantwoordelijkheid de inwoners en de instellingen in de gemeenten te blijven faciliteren, inspireren en stimuleren om media optimaal te gebruiken ten behoeve van persoonlijke ontwikkeling en taalontwikkeling. Sinds 1 januari 2015 hebben gemeenten een andere rol in het sociaal domein, met de overheveling van taken van de Rijksoverheid naar gemeenten. Het gaat hier om (jeugd)zorg en werk en inkomen. Al deze veranderingen maakte de fusie van groot belang. De huidige bezuinigingen op het bibliotheekwerk maakte de fusie urgent.
Zederik
Molenwaard Ridderkerk
Alblasserdam
Leerdam Giessenlanden
Albrandswaard
Barendrecht
Dordrecht, Giessenlanden, Gorinchem, HardinxveldGiessendam,
Hendrik-IdoAmbacht
Papendrecht Sliedrecht
Zwijndrecht Dordrecht
Hendrik-IdoAmbacht, Leerdam, Molenwaard, Papendrecht, Ridderkerk, Sliedrecht, Zederik en Zwijndrecht,
6
n Gorinchem HardinxveldGiessendam
1.2. De organisatie De Bibliotheek AanZet verzorgde in 2014 het bibliotheekwerk in de gemeenten Alblasserdam, Albrandswaard, Barendrecht, Dordrecht, Giessenlanden, Hardinxveld-Giessendam, Hendrik-Ido-Ambacht, Leerdam, Molenwaard, Papendrecht, Ridderkerk, Sliedrecht, Zederik en Zwijndrecht, een werkgebied met 517.014 inwoners (1 januari 2014). Personeel en organisatie A tot Z De formatie van de Bibliotheek AanZet omvatte 94 fte (149 medewerkers) per 31 december 2014. Het managementteam werd gevormd door de directeur bestuurder samen met de manager De Bibliotheken, de manager Educatie en de manager Markt & Innovatie. Het management en de staftaken zijn gecentraliseerd in Centrale Bibliotheek Dordrecht, evenals de teams en de werkzaamheden op het gebied van onderwijs en specifieke doelgroepen. Alle medewerkers in de bibliotheekvestigingen werken vanaf september 2014 op basis van een rooster waarvan een percentage flexibel inzetbaar is t.b.v. de opvang van ziekte, studie en vakantieverlof. Hierdoor kan de bibliotheek altijd dezelfde kwalitatief hoogwaardige service bieden zonder teveel afhankelijk te zijn van tijdelijke invalkrachten. Bovendien kan de organisatie op deze manier meer (vaste) formatieplaatsen behouden. In 2014 is een groep van 11 nieuwe en bestaande medewerkers gestart met de erkende opleiding Medewerker Informatiedienstverlening Bibliotheken (MBO-4). Daarnaast wordt er continu gewerkt aan deskundigheidsbevordering door middel van trainingen en scholingstrajecten voor verschillende groepen medewerkers, bijvoorbeeld op het gebied van didactiek, accountmanagement of retail. Diverse projecten, zoals de Bibliotheek aan Huis, en openstelling van bibliotheekvestigingen is mogelijk door de inzet van meer dan 300 vrijwilligers. Raad van Toezicht AanZet De Raad van Toezicht van de Bibliotheek AanZet heeft in het afgelopen jaar 8 keer vergaderd. De Raad bestond uit de heer drs. B.J. Buddingh’, mevrouw mr. B. Hamburger, mevrouw M.J. Jansen Manenschijn, de heer drs. G.W. Meerman en de heer drs. J.T. IJzerman MBA. Voorzitter was de heer A.P.A. Cavadino. De heer Buddingh’ en mevrouw Jansen Manenschijn zijn in mei toegetreden tot de Raad van Toezicht van de Bibliotheek AanZet. Subsidierelatie De Bibliotheek AanZet heeft een subsidierelatie met 15 gemeenten. Per gemeente vindt er bestuurlijk en ambtelijk overleg plaats. In 2014 zijn er gemiddeld 2 bestuurlijke overleggen en 3 ambtelijke overleggen per gemeente geweest. Naast de bestuurlijke en ambtelijke overleggen per gemeente heeft op 8 juli 2014 een regionale ambtelijke overleg plaatsgevonden.
7
1.3. Klantenonderzoek: BiebPanel Om de dienstverlening zo goed mogelijk af te stemmen op de wensen en behoeften van de klant maakt de bibliotheek gebruik van BiebPanel.nl. Dit is een online kwantitatief onderzoek met gebruik van kwalitatieve onderzoekstechnieken en voldoet aan de certificeringseisen. ProBiblio, de serviceorganisatie voor openbare bibliotheken in Noord- en Zuid-Holland, voert het onderzoek uit. Met het onderzoek verkrijgt de bibliotheek niet alleen klantinformatie over de panelleden maar ook benchmark gegevens via het totale panel van de andere deelnemende bibliotheken. Met BiebPanel.nl komt de bibliotheek in contact met klanten over specifieke thema's zoals marketing, collectie, inrichting, imago, etc. Panelleden zijn actieve leden vanaf 16 jaar. Gemiddeld hebben 472 leden van de Bibliotheek AanZet per keer aan de onderzoeken meegewerkt. In 2014 zijn 4 onderzoeken uitgevoerd: 1. Lidmaatschap en tarifering De panelleden zijn tevreden over het abonnement. Zij vinden dat het abonnement waar geeft voor het geld. Ook in de toekomst zijn de panelleden van plan lid te blijven. Positieve onderdelen uit de huidige leenvoorwaarden zijn:
Langere uitleentermijn bij bepaalde abonnementen;
Gratis reserveren bij bepaalde abonnementen;
Gratis verlengen;
Partnerpas;
Huisgenotenpas.
2. Vindbaarheid en presentatie Bij binnenkomst in de bibliotheek levert de klant eerst materialen in en kijkt dan naar de nieuwe materialen of gaat naar zijn of haar favoriete afdeling. De presentatie van de materialen brengt 60% van de panelleden op nieuwe ideeën. BiebPanelleden zijn enthousiast over presentatietafels en frontale plaatsing. Van de gevulde displaytafels wordt meer geleend dan van displaytafels met lege plekken. Als panelleden gaan zoeken in de bibliotheek is de indeling voor twee derde duidelijk. De vindbaarheid van cd’s, dvd’s, games en informatieve boeken zijn voor verbetering vatbaar. In dit onderzoek werd ook navraag gedaan over de horeca in de bibliotheek. In een aantal vestigingen is een koffie/theeautomaat aanwezig. Een op de zeven leden maakt wel eens gebruik van deze automaten. 3. Digitale diensten van de Bibliotheek De website van de Bibliotheek AanZet wordt beoordeeld met een 7,5. Voor de panelleden is de website de belangrijkste digitale dienst. Panelleden zien de site van de bibliotheek graag up-to-date en dat belangrijke informatie makkelijk te vinden is. Informatie zoals:
online verlengen van materialen;
online reserveren van materialen;
openingstijden;
materialen opzoeken in online catalogus.
De bekendheid met en het gebruik van digitale diensten is lager onder oudere bibliotheekleden. 4. Campagnes: inzicht in de bekendheid, belang, gebruik en waardering Op de volgens pagina zijn de uitkomsten van het vierde onderzoek weergegeven.
8
9
10
Hoofdstuk 2. Ontwikkeling en educatie In het jaar 2014 is doorgegaan met het realiseren van structurele samenwerking met educatieve partners, vanuit het programma Kunst van Lezen, van Stichting Lezen. Stichting Lezen heeft dit programma in opdracht van het Ministerie van OC&W geïnitieerd, waarbij zij samenwerking hebben gezocht met het Sectorinstituut Openbare 1
Bibliotheken (SIOB). Het programma omvat BoekStart (doelgroep 0-2 jaar en hun ouders), BoekStart in de 2
3
kinderopvang (doelgroep 0-4 en beroepskrachten), de Bibliotheek op school (doelgroep 4-12 jaar en ouders plus beroepskrachten), de Bibliotheek op school in het voortgezet onderwijs (doelgroep 12-18 jaar en beroepskrachten).
2.1. Aanbod projecten leesvaardigheid en mediawijsheid Naast structurele afspraken met voorschoolse voorzieningen, basisscholen en voortgezet onderwijs bleven educatieve instellingen in de gelegenheid om losse producten en diensten bij de bibliotheek af te nemen voor zowel onder schooltijd als ook buiten schooltijd. Voor schooljaar 2014-2015 heeft de Bibliotheek AanZet nieuwe projecten en lessen in de doorgaande leerlijn ontwikkeld en/of aangekocht voor Voorschoolse Educatie (VE), Primair Onderwijs (PO) en Voorgezet Onderwijs (VO) rondom leesbevordering en mediawijsheid. Dit schooljaar hebben de scholen en onderwijsinstellingen het aanbod niet in brochurevorm ontvangen, maar als poster met een handig overzicht van alle producten. Bibliotheekconsulenten hebben alle scholen bezocht en de posters en informatiepakketten uitgedeeld en wensen van de scholen opgehaald. Biebwinkel AanZet De Biebwinkel is gevestigd naast de Centrale Bibliotheek in Dordrecht, er worden op afspraak projecten en lessen door de bibliotheekconsulenten toegelicht aan leerkrachten en/of pedagogisch medewerksters. Op deze locatie wordt ook de cursus ‘Open Boek’ aangeboden, die leerkrachten opleidt tot leescoördinatoren. Tevens wordt advies gegeven aan vertegenwoordigers van (voor)scholen over de wijze waarop een school een leesbevorderings- of mediawijsprogramma in de doorgaande lijn per schooljaar kan programmeren. Na de zomer heeft een heroriëntatie plaatsgevonden met betrekking tot de Biebwinkel. Er is een plan van aanpak gemaakt voor 2015 met als doel (voor)scholen meer inzage te bieden over de maatwerkmogelijkheden van de bibliohteekdienstverlening. Hierbij is te denken aan collectiesamenstelling, leesbevorderingswerkvormen en activiteiten, mediawijsheid en workshops voor pedagogisch medewerksters en leerkrachten. In de Biebwinkel zijn drie cursussen Open Boek georganiseerd, die leerkrachten opleidt tot leescoördinator basisonderwijs. De taak van een leescoördinator is erop gericht om samenhang in het leesonderwijs aan te brengen. Met een gerichte inzet op leren lezen, begrijpend lezen en leesbevordering kan zeker 95% van alle kinderen het vereiste leesniveau behalen. De invalshoek van deze cursus is dan ook leesbevordering realiseren via leesplezier. Om het leesbeleid goed te borgen zijn in de meest ideale situatie twee leescoördinatoren op de school. Tijdens de cursus wordt toegewerkt naar een uitgewerkt schoolleesplan. De cursus Open Boek is een samenwerkingsproject van de bibliotheek AanZet, Kinderboekwinkel De Giraf en LeesLETTERS.
2.2.1 Voorschoolse educatie (VE) 0 – 4 jaar Aanbod Voor de voorschoolse voorzieningen in de AanZet gemeenten is een aanbod ontwikkeld in de doorgaande leeslijn waarin de uitgangspunten van BoekStart in de kinderopvang leidend zijn. Die uitgangspunten zijn: -
rijke stimulerende leesomgeving voor kinderen realiseren;
-
voorleesplan met regelmatig aanbod van leesbevorderingsactiviteiten;
-
activiteiten in kader van ouderbetrokkenheid;
1
BoekStart voor baby’s: Leesbevorderingsprogramma voor ouders en baby’s in samenwerking tussen gemeente, consultatiebureau en bibliotheek. Vervolg op BoekStart voor Baby’s: Structurele leesbevorderings samenwerking tussen gemeente, kinderopvangvoorzieningen en bibliotheek. 3 de Bibliotheek op school PO en VO: Strategische samenwerking tussen gemeente, primair / voortgezet onderwijs en bibliotheek met als doel de taalvaardigheid, leesmotivatie en informatievaardigheden te verbeteren. 2
11
-
verhogen deskundigheid pedagogisch medewerkers.
In 2014 zijn diverse voorschoolse organisaties in de gemeenten geïnformeerd over de verbreding van het voorschoolse dienstverleningsaanbod. Er zijn o.a. presentaties gegeven voor medewerkers van kinderopvang en peuterspeelzaal organisaties, ook hebben diverse organisaties de kans gekregen materialen te testen. Op basis van deze aanpak is bij de voorschoolse organisaties in het gehele werkgebied meer bekendheid gegenereerd voor wat de bibliotheek hen te bieden heeft. BoekStart voor baby’s BoekStart is hét leesbevorderingsprogramma voor ouders en baby’s. Samen lezen, plaatjes aanwijzen en benoemen, versjes leren en verhaaltjes vertellen versterkt de band tussen ouder en kind. Ouders met baby's van 3 of 7 maanden oud krijgen via de gemeente of het consultatiebureau een bon waarmee ze hun kindje gratis kunnen inschrijven bij de Bibliotheek AanZet. Bovendien ontvangen ze een BoekStartkoffertje met leuke, leesbevorderende inhoud. In 2014 zijn in diverse gemeenten de samenwerkingscontacten met de consultatiebureaus nieuw leven ingeblazen of verstevigd. Naast het programma BoekStart voor baby’s wordt deze aanpak uitgebreid naar de kinderopvang. BoekStart in de kinderopvang De werkwijze van BoekStart in de kinderopvang is gericht op het ondersteunen van pedagogisch medewerksters in de peuter- en kinderopvang. De uitgangspunten van deze werkwijze sluiten aan bij de vier pedagogische doelen van Riksen Walraven. Met een doelsubsidie van Stichting Lezen is in Alblasserdam een pilot met drie peuter- en kinderopvanglocaties van Wasko gestart. Op basis van een samenwerkingsconvenant tussen Wasko Kinderopvang en de Bibliotheek AanZet is uitbreiding van deze werkwijze gerealiseerd op drie locaties in Papendrecht. Nationale Voorleesdagen Voorlezen aan kinderen is belangrijk! Het prikkelt de fantasie, ontwikkelt het taalgevoel en bezorgt veel plezier. Daarom besteedde de Bibliotheek AanZet tijdens de Nationale Voorleesdagen van 22 januari t/m 1 februari 2014 extra aandacht aan het bevorderen van voorlezen aan kinderen die zelf nog niet kunnen lezen. Het prentenboek van het jaar was: “Krrr…okodil!” van Catherine Rayner. In aanloop op de Nationale Voorleesdagen is de aandacht vooral gericht op de pedagogisch medewerkers en leerkrachten. Zo zijn er inspiratiebijeenkomsten georganiseerd, is een lesbrief verspreid onder instellingen voor voorschoolse educatie met ideeën en lessuggesties om in de groepen uit te voeren. Tijdens de campagne zijn er in de bibliotheken activiteiten voor peuters en hun ouders georganiseerd.
2.2.2 Boekenpret In de gemeenten Dordrecht, Gorinchem en Leerdam worden met doelsubsidies een specifiek Boekenpretaanbod uitgevoerd. Boekenpret is een leesbevorderingsprogramma om jonge kinderen (2 tot 6 jaar) en hun ouders te laten ontdekken dat je veel plezier kunt beleven aan voorlezen. De bedoeling is de taalontwikkeling te stimuleren, waardoor aansluiting bij het (lees)onderwijs vergemakkelijkt wordt en kinderen de gelegenheid krijgen zich uiteindelijk te ontwikkelen tot goede lezers. De gemeente Dordrecht heeft 54 VVE geoormerkte locaties. Het Boekenpretaanbod wordt geïntegreerd in de doorgaande lijn 0-12 jaar op de basisscholen met een ‘de Bibliotheek op school’ arrangement 1, geheel in afstemming met de locaties. Dat betekent dat er op 16 VVE-geoormerkte basisscholen en de daarbij behorende voorschoolse voorzieningen door een vaste bibliotheekconsulent leesbevorderingsactiviteiten aangeboden worden in de doorgaande leeslijn. Op basis van een jaarplan voert de bibliotheekconsulent op deze locaties leesbevorderings- en ouderbetrokkenheidactiviteiten uit voor kinderen, hun ouders en beroepskrachten, die met deze doelgroep werken. Alle overige voorschoolse VVE locaties maken gratis gebruik van de Boekenpretmaterialen. Op deze locaties worden ook activiteiten uitgevoerd door bibliotheekconsulenten. Het verschil is dat deze locaties niet beschikken over een vaste bibliotheekconsulent. In 2014 zijn voorbereidingen
12
getroffen om de Boekenpret ouderbetrokkenheidactiviteiten vanaf 2015 te integreren binnen het aanbod van VVE Thuis, dat op 53 VVE locaties uitgevoerd wordt. Het streven is minder vanuit diverse programma’s te gaan werken, maar vanuit een werkwijze in de doorgaande leeslijn diverse programma’s te integreren waardoor effectiever en efficiënter gewerkt kan worden. In de gemeente Gorinchem voert de bibliotheekconsulent in opdracht van en in samenwerking met het CED Boekenpretactiviteiten uit. De activiteiten hebben betrekking op het samenstellen van Boekenpretmaterialen, het uitvoeren van activiteiten voor kinderen, ouders en pedagogisch medewerksters. In de gemeente Leerdam wordt Boekenpret aan alle (zeven) voorschoolse voorzieningen aangeboden. Het betreft hier vooral Boekenpret leesbevorderingsmaterialen en ouderbetrokkenheidactiviteiten. In 2014 zijn eveneens in overleg met de gemeente en voorschoolse organisaties, voorbereidingen getroffen om vanuit een maatwerk jaarplan per locatie activiteiten te plannen en uitvoeren door een vaste bibliotheekconsulent.
2.2.3 Primair Onderwijs (PO) 4 – 12 jaar In 2014 is voor alle scholen in het werkgebied van de Bibliotheek AanZet een basis bibliotheekdienstverleningspakket ontwikkeld. Dit pakket bestaat uit: een groepsbezoek voor leerlingen groep 3, een groepsbezoek voor leerlingen groep 6, een inspiratieavond voor leerkrachten betreffende de Kinderboekenweek, een activiteit voor leerlingen in het kader van Kinderboekenweek, organisatie en uitvoering lokale en regionale Voorleeswedstrijd en klassikaal leenpas en een gesprek accountconsulent. Op deze manier maken alle kinderen tijdens hun basisschooljaren op een aantal specifieke momenten kennis met en/of gebruik van de dienstverlening van de bibliotheek. Afhankelijk van de subsidieafspraken met de diverse gemeenten is dit basispakket in 2014 gratis aan scholen aangeboden of werd per leerling door de school een aanvullend bedrag betaald. Naast het basispakket kunnen scholen ook kiezen voor losse producten en diensten al dan niet in aanvulling op het basisdienstverlening. Voor deze diensten wordt de kostprijs aan scholen doorberekend.
2.2.4 Doorgaande Leeslijn In 2014 zijn binnen diverse gemeenten afspraken gemaakt omtrent structurele bibliotheekdienstverlening in de doorgaande leeslijn. Het gaat concreet om het structureel plannen en uitvoeren van bibliotheekdienstverlening in de doorgaande leeslijn van BoekStart voor baby’s, peuter- en kinderopvang tot en met structurele maatwerkafspraken ten behoeve van kinderen op de basisschool. Via doelsubsidies zijn specifieke plannen in de doorgaande lees- en leerlijn gemaakt in de gemeenten Alblasserdam, Albrandswaard, Barendrecht, Dordrecht, Hardinxveld-Giessendam en Leerdam.
2.2.5 Primair Onderwijs (PO) buitenschoolse activiteiten in Ridderkerk In Ridderkerk heeft de combinatiefunctionaris op de 7 brede scholen een programma van activiteiten op het gebied van mediawijsheid uitgevoerd. In totaal heeft zij op de brede scholen 45 activiteiten/bijeenkomsten georganiseerd, waar in totaal 868 kinderen hebben meegedaan. Bij 25 activiteiten/bijeenkomsten vond een afsluiting met de ouders plaats. De activiteiten bestonden uit onder andere Digistrips, SurpriseBios, Pimp de Koning, InternetQuiz, Maak je eigen game en Handig op de PC. Een groot deel van de activiteiten hebben binnenschools plaatsgevonden. Een klein deel van de activiteiten kon buiten de school plaatsvinden.
13
2.3. De Bibliotheek op school in 2014 De Bibliotheek AanZet heeft vanaf schooljaar 2012-2013 een nieuwe educatieve aanpak geïntroduceerd: de Bibliotheek op school. De Bibliotheek op school is een gezamenlijke strategische netwerkaanpak voor bibliotheken, onderwijs en overheid. Deze aanpak heeft als doel het plezier in lezen van leerlingen te vergroten, de lees-, taal- en informatievaardigheden te verbeteren en meetbaar te maken. Het totale concept ‘de Bibliotheek op school’ omvat een modulair binnen- en buitenschools dienstverleningsaanbod in de doorgaande leerlijn voor de doelgroep 0-18 jaar. De Bibliotheek AanZet biedt op basis van gemeentelijke afspraken varianten van het ‘de Bibliotheek op school’ concept. Kenmerkend voor de Bibliotheek op school-werkwijze is dat er aan de hand van zeven bouwstenen gewerkt wordt en een vaste bibliotheekconsulent voor een specifiek aantal uren aan de school verbonden is die op jaarbasis maatwerkactiviteiten uitvoert op het gebied van leesbevordering en/of mediawijsheid ten behoeve van leerlingen, leerkrachten en ouders.
Elk Bibliotheek op school arrangement is opgebouwd aan de hand van 7 bouwstenen: 1.
Netwerk en beleid: de basis voor de samenwerking wordt gerealiseerd via een gesprek op strategisch niveau tussen gemeente, bibliotheek en bestuurder van school. Er wordt een gezamenlijke visie vastgelegd en een overeenkomst ondertekend;
2.
Lees- en mediaplan: centraal staat de vraag op welke wijze de bibliotheek kan ondersteunen bij het verbeteren van de lees- en mediaprestaties van de leerlingen en wat er nodig is om dit te realiseren? De visie van school op collectie, lezen en mediawijsheid is richtinggevend;
3.
Lees- en media activiteiten: de bibliotheek levert een dienstenpakket waardoor invulling gegeven wordt aan de realisatie van de vastgestelde visie. Er wordt maatwerk geleverd daar waar mogelijk met standaardproducten;
4.
Monitor: via een jaarlijkse monitor worden de opbrengsten van de samenwerking gemeten en zo nodig bijgesteld;
5.
Expertise: de bibliotheek biedt een bibliotheekconsulent op HBO werk- en denkniveau en vraagt van de school een leescoördinator (die namens het team) de uitvoering van het lees- en mediaplan coördineren en zorgdragen dat de activiteiten binnen de school uitgevoerd worden;
6.
Collectie: via de collectie, lezen en mediawijsheid wordt de taalontwikkeling gestimuleerd, het leesplezier bevorderd en de informatie- en mediavaardigheden verbeterd. De landelijk geldende norm van een basiscollectie van 5 boeken per leerling is voor de Bibliotheek AanZet leidend;
7.
Digitale portal: de school heeft toegang tot een digitaal kindvriendelijk – en veilig – catalogus en uitleensysteem.
Monitor De Monitor ‘de Bibliotheek op school’ is een digitaal instrument op het internet dat scholen en bibliotheken
14
kunnen gebruiken om hun samenwerking te onderbouwen en de effecten ervan te meten. Het instrument bestaat uit vragenlijsten voor leerlingen (vanaf groep 4), leerkrachten en de bibliotheekconsulenten. Kinderen die meer lezen zijn beter in taal. Dit positieve gegeven komt onweerlegbaar naar voren uit wetenschappelijk onderzoek. Voor bibliotheken en scholen wijst dit gegeven op een gemeenschappelijk belang en werkterrein: de taalontwikkeling van kinderen. Deze respondenten vullen een keer per jaar hun vragenlijsten in, wat een beeld oplevert over: het leen- en leesgedrag van de leerlingen, de leesmotivatie van de leerlingen, het leesbevorderend gedrag van leerkrachten en de randvoorwaarden in de samenwerking (bijvoorbeeld de omvang van de collectie in de school of de openingstijden van de schoolbibliotheek). De eerste meting op een locatie geeft een beeld van de startsituatie en vormt de basis voor (nieuwe) samenwerkingsafspraken. Volgende metingen geven aan tot welke veranderingen de afspraken hebben geleid in vergelijking met de startsituatie. Werken met een monitor betekent dat activiteiten rondom lezen en mediawijsheid kunnen worden bijgestuurd en aangescherpt. De resultaten van deze nulmeting geven o.a. een beeld van de profielen van lezers, ouders en leerkrachten. De aanwezige toets gegevens van de school verrijken we met de uitleengegevens van de bibliotheek. Kortom: meten is weten. Uit de monitor van 2014 waaraan 1857 jongens en 1985 meisjes uit de groepen 4 tot en 8 hebben meegedaan blijkt dat ouders van leerlingen in dit werkgebied hun kinderen ruimschoots vaker voorlezen, met hen praten en begeleiden naar de bibliotheek dan het landelijk gemiddelde. Echter qua leesmotivatie scoren de kinderen in het werkgebied van AanZet net iets lager dan het landelijk gemiddelde. Landelijk hebben 47.890 jongens de monitor ingevuld en 47.473 meisjes. Stand van zaken de Bibliotheek op school AanZet eind 2014 Eind 2014 hadden in totaal 43 schoollocaties in het werkgebied van de Bibliotheek AanZet een ‘de Bibliotheek op school’ (dBos). In de gemeenten Albrandswaard, Barendrecht, Giessenlanden en Hendrik-Ido-Ambacht op 1 school. In de gemeente Ridderkerk op 2 scholen en in gemeente Dordrecht op 14 scholen. In Alblasserdam wordt het dBos arrangement aangeboden aan 9 schoollocaties van de in totaal 7 basisscholen. Dit gebeurt vanuit de regeling voor combinatiefuncties op basis van de met rijksmiddelen gefinancierde Impuls brede scholen, sport en cultuur’. In Zwijndrecht hebben 9 schoollocaties in Zwijndrecht West het dBos arrangement ter vervanging voor de sluiting van de bibliotheekvestiging aan de Anjerstraat. In Heerjansdam wordt aan 2 basisscholen en kinderopvang die samen gesitueerd zijn in de brede school RaJuBiBos, ook een maatwerk dBos arrangement uitgevoerd. 4
In Dordrecht wordt aan 16 VVE scholen met een specifieke doelsubsidie het dBos arrangement uitgevoerd. In de wijk Sterrenburg wordt op 8 schoollocaties het dBos arrangement uitgevoerd. Dit wordt aangeboden nadat de wijkbibliotheek in 2013 gesloten is. In het najaar van 2014 zijn met alle (vier) basisscholen in Dubbeldam voorbereidingen getroffen om vanaf januari 2015 het Bibliotheek op school arrangement te implementeren, ter vervanging van de sluiting van de bibliotheekvestiging Dubbeldam. Evaluatie van de Bibliotheek op school – juli 2014 In 2014 heeft een evaluatie over het schooljaar 2013-2014 (respons 77%) plaatsgevonden onder de basisscholen. Enkele belangrijke uitkomsten van de evaluatie: Op de vraag of de school meerwaarde ziet in de keuze van de Bibliotheek AanZet om de Bibliotheek op school arrangementen te ontwikkelen en aan scholen aan te bieden antwoordde 100% positief. Daarnaast is de vraag gesteld of de school tevreden is over de wijze waarop de Bibliotheek op school arrangement op de school is geïmplementeerd. Hierop gaven 92,6% van de respondenten een positief antwoord. Ook is gevraagd of de school tevreden was over de taakinvulling van de bibliotheekconsulenten in het schooljaar 2013 - 2014. Hierop werd door 96,5% van de respondenten met ja geantwoord.
4
Op basis van het actieplan ‘Basis voor beter presteren’ en het akkoord ‘Effectief benutten van VVE en extra leertijd voor jonge kinderen’.
15
2.4. Voortgezet Onderwijs (VO) 13 – 18 jaar Voor het schooljaar 2013-2014 is met drie scholen voor voortgezet onderwijs (in Ridderkerk, Zwijndrecht en Dordrecht) een samenwerkingsovereenkomst gesloten m.b.t. het realiseren van specifieke dienstverlening van de bibliotheek voor de leerlingen van deze scholen. Het gaat hierbij om continuering van de structurele samenwerking aan de hand van de bouwstenen van de Bibliotheek op school. Ook maakt het voortgezet onderwijs veel gebruik van de aangeboden maatschappelijke stages. Zo gaven de jongeren meerdere malen de cursus Klik en Tik aan ouderen. Onder begeleiding van een bibliotheekconsulent hebben 65 klassengroepen een bezoek gebracht aan de bibliotheek en op die manier kennis gemaakt met geschikte boeken passend bij hun leeftijd en interesse gebied. Aanvullend is in het voorjaar van 2014 wederom de landelijke voorleeswedstrijd Read2Me lokaal en regionaal georganiseerd. In aansluiting daarop is een pilot voorleeswedstrijd op maat ontwikkeld voor scholieren uit het Praktijkonderwijs, die succesvol beoordeeld is door de deelnemende scholen uit Dordrecht, Zwijndrecht, Sliedrecht en Ridderkerk.
2.5. Kinderboekenweek Tijdens de Kinderboekenweek zijn er activiteiten geweest in de volgende gemeenten: Alblasserdam, Barendrecht, Dordrecht, Giessenlanden, Gorinchem, Hardinxveld-Giessendam, Hendrik-Ido-Ambacht, Leerdam, Molenwaard, Papendrecht, Ridderkerk, Sliedrecht, Zederik en Zwijndrecht. In totaal waren er 38 activiteiten in 17 bibliotheken (geen afhaal- of servicepunten) van de Bibliotheek AanZet. Daarnaast heeft er 1 activiteit plaatsgevonden bij de Kinderboerderij Sliedrecht. Hoewel wij niet aan deze activiteit hebben meegewerkt, is de activiteit wel opgenomen in het programmaboekje. In totaal waren er 1.116 deelnemers bij deze activiteiten. De activiteiten hebben ook leden opgeleverd. In totaal zijn er 804 kinderen bibliotheeklid geworden. Dit is ruim 200% meer dan de door ons gestelde target. Ook zijn er 120 volwassenen lid van de bibliotheek geworden. Dit is 60% van de target. In totaal zijn dit 924 nieuwe leden. De belangrijkste samenwerkingspartners waren op het gebied van Gezondheid & Jeugd: Het ABC Team Alblasserdam, Dansstudio Bounce, Hi5Ambacht, Jong Leerdam, Jeugd Actief Leerdam, Limonadebrigade, Kinderboerderij Sliedrecht, Molenwaard Actief, Rivas, Stichting Open Jeugdwerk Sliedrecht en Toppie Sportcoach Zwijndrecht. Daarnaast is er in Dordrecht samengewerkt met de kinderboekenwinkel De Giraf en het Da Vinci College.
16
17
Hoofdstuk 3. Lezen en lenen 3.1. De Bibliotheek AanZet afgezet tegen landelijke cijfers In tabel 1 wordt het aantal leden, de collectiegrootte en het aantal uitleningen per lid vergeleken met het landelijk resultaat uit 2013. De meest recente landelijke cijfers betreffen namelijk het jaar 2013. Tabel 1. De Bibliotheek AanZet 2013 en 2014 ten opzichte van landelijk gemiddelde 2013 leden per inwoners 2013 23,0% 21,4% leden per inwoners 2014 n.b. 21,1% collectie per inwoners 2013 1,6 1,4 collectie per inwoners 2014 n.b. 1,2 uitleningen per lid 2013 21,9 34,9 uitleningen per lid 2014 n.b. 32,6 * landelijke cijfers 2014 zijn nog niet beschikbaar. De cijfers van 2013 zijn de som van de A tot Z en ZHZO. Landelijk heeft de daling van het aantal leden en uitleningen zich voortgezet. Ook bij de Bibliotheek AanZet is er sprake van een daling van leden en uitleningen. Per gemeente doen zich echter opmerkelijke verschillen voor. De tabellen in paragraaf 2 geven de resultaten per gemeente weer en worden mogelijke verklaringen gegeven.
3.2 De bibliotheekvestigingen Eind 2014 telde het werkgebied van AanZet in totaal 32 vestigingen, variërend in omvang, voorzieningen en faciliteiten, van een bibliotheek met volledige dienstverlening tot afhaalpunt.
• • • • • • • • • • • • • • •
Alblasserdam: 1bibliotheek en 1 afhaalpunt; Albrandswaard: 2 afhaalpunten; Barendrecht: 1 bibliotheek en een servicepunt; Dordrecht: 3 bibliotheken en 2 servicepunt; Giessenlanden: 2 servicepunten; Gorinchem: 1 bibliotheek en 1 servicepunt; Hardinxveld-Giessendam: 1 bibliotheek en 1 servicepunt; Hendrik-Ido-Ambacht: 1 bibliotheek; Leerdam: 1 bibliotheek; Molenwaard: 3 servicepunten; Papendrecht: 1 bibliotheek; Ridderkerk: 1 bibliotheek en 2 servicepunten; Sliedrecht: 1 bibliotheek; Zederik: 3 servicepunten; Zwijndrecht: 1 bibliotheek en 2 servicepunten.
In een aantal gemeenten zijn de bibliotheken tijdelijk gesloten geweest, dan wel omgebouwd van servicepunten naar afhaalpunten. De tijdelijke sluiting van bibliotheken vond plaats in Giessenlanden. In Albrandswaard zijn de twee servicepunten omgebouwd tot afhaalpunten.
18
Tabel 2. Overzicht vestigingen 2014
collectie
aantal inwoners 1-1-2014
collectie/ banden per inwoner
78486
31.437
19.801
1,6
Vestigingen
openingsuren per week
aantal leden
aantal bezoeken
Alblasserdam
met service 32
4.904
zonder service 12,5
Albrandswaard Poortugaal Portland
34,5 19,5 15
3.369 1.536 1.833
nb
350 157 193
25.069
0,0
Barendrecht Carnisselande de Baerne
42 30 12
8.917 4.003 4.914
47.147 47.147
49.983 32.495 17.488
47.377
1,1
Dordrecht
166 46 30 15 30 45
25.182 10.247 6.022 2.191 5.036 1.686
379.733 154.278 87.414 35779 90.003 12.259
163.349 94.719 24.855 6.696 31.575 5.504
118.691
1,4
2.332 731 1.601
nb
1.759 652 1.107
14.442
0,1
71,5 34 37,5
7.140 7.138 2
50.462 50.462
53.018 50.804 2.214
35.242
1,5
35 11
4.167 63
nb
32.680 5.414
17.758
1,8
24
4.104
23
6.123
71.397
33.748
28.911
1,2
5.072
74.993
26.469
20.590
1,3
4.505 880 1.465 2.160
nb
34.518 6.758 11.978 15.782
29.032
1,2
6.943
122.127
41.803
32.117
1,3
71 46 11 14
8.613 6.792 828 993
148.962 97320 26.443 25.199
86.400 62.842 10.919 12.639
45.253
1,9
21
5.232
77.585
25.833
24.528
1,1
Centrum Crabbehof Dubbeldam Stadspolders Sterrenburg Giessenlanden Arkel Giessenburg Gorinchem Gorinchem Het Gebouw HardinxveldGiessendam Boven Hardinxveld HardinxveldGiessendam Hendrik-Ido-Ambacht Leerdam
32,5
Molenwaard Bleskensgraaf Groot-Ammers Nieuw-Lekkerland
40 12 11 17
Papendrecht
26
Ridderkerk Centrum Bolnes Slikkeveer Sliedrecht
6
12,5
27.266
19
Zederik
33,5 11,5 11,5 10,5
2.610 871 565 1.174
nb
30.305 8.375 6.972 14.958
13.656
2,2
Ameide Lexmond Meerkerk
65,5 46 12 7,5
8.596 6.504 1.475 617
103.398 98.548 4.850 nb
49.271 45.271 2.742 1.258
44.547
1,1
Walburg Lunenhof Heerjansdam
Zwijndrecht
In de bibliotheken Alblasserdam en Ridderkerk Centrum en het servicepunt Dubbeldam in Dordrecht heeft de bezoekenteller niet het hele jaar gefunctioneerd. In Albrandswaard, Giessenlanden, Hardinxveld-Giessendam, Molenwaard, Zederik en het servicepunt Heerjansdam in Zwijndrecht wordt het aantal bezoekers niet bijgehouden. Tabel 3. Overzicht gemeenten 2014
Vestigingen
aantal leden 2013
aantal leden 2014
verschil leden 20132014
% leden 2013/ inwoners 2013
% leden 2014/ inwoners 2014
aantal bezoeken 2013
aantal bezoeken 2014
verschil bezoeken 20132014
Alblasserdam
5.178
4.904
-274
26,4%
24,8%
90.939
78.486
-12.453
Albrandswaard
4.882
8.625
3.743
19,4%
34,4%
37.180
nb
nb
Barendrecht
9.916
8.917
-999
20,8%
18,8%
136.760
47.147
-89.613
Dordrecht
23.445
25.182
1.737
19,8%
21,2%
404.843
379.733
-25.110
Giessenlanden
2.863
2.332
-531
19,8%
16,1%
nb
nb
nb
Gorinchem
7.862
7.140
-722
22,4%
20,3%
75.452
50.462
-24.990
HardinxveldGiessendam
4.470
4.167
-303
25,2%
23,5%
nb
nb
nb
Hendrik-IdoAmbacht
6.350
6.123
-227
22,2%
21,2%
80.600
71.397
-9.203
Leerdam
5.515
5.072
-443
26,6%
24,6%
80.057
74.993
-5.064
Molenwaard
5.614
4.505
-1.109
19,2%
15,5%
nb
nb
nb
Papendrecht
7.524
6.943
-581
23,5%
21,6%
138.216
122.127
-16.089
Ridderkerk
9.131
8.613
-518
20,1%
19,0%
145.393
148.962
3.569
Sliedrecht
5.509
5.232
-277
22,6%
21,3%
79.300
77.585
-1.715
Zederik
2.912
2.610
-302
21,5%
19,1%
nb
nb
nb
Zwijndrecht
9.139
8.596
-543
20,5%
19,3%
97.530
103.398
5.868
20
3.3. Leden Leden AanZet: daling én stijging Het ledenbereik van AanZet is gedaald van 110.310 leden in 2013 naar 103.705 in 2014. Dit komt neer op een daling van het aantal leden met 0,6%. Hier zijn lokale verschillen zichtbaar. In Dordrecht hebben we in 2014 1.737 leden meer dan in 2013. Dit is een stijging van 7.2%. De grootste daler is Albrandswaard. Daar waren in 2014 3.369 inwoners lid van de Bibliotheek AanZet. In 2013 waren er nog 4.882 inwoners lid. Dit is een daling van ongeveer 30%. In Albrandswaard zijn in 2014 de vestigingen omgevormd tot afhaalpunten. Er is in Poortugaal en Rhoon-Portland geen collectie aanwezig, en leden kunnen alleen digitaal boeken bestellen en op de afhaalpunten ophalen. Wel is er op beide locaties een ruilbibliotheek aanwezig. Dit komt ook naar voren in paragraaf 2.4 Uitleningen en verleningen. Hier zien we een daling van het aantal uitgeleende boeken en verleningen van meer dan 90%. Doorlopende acties in 2014 In 2014 is er een aantal doorlopende acties geweest. Denk hierbij aan de Ik ♥ Bieb. Bestaande leden worden bij deze actie opgeroepen zich als ambassadeur voor de bibliotheek in te zetten en nieuwe leden te werven. Uitgaande van hun tevredenheid over de bibliotheek willen we de bestaande leden extra motiveren door een beloning te geven voor elk nieuw geworden lid. Daarnaast hebben de acties Geef de bieb cadeau! en doorlopende actie wanbetalers plaatsgevonden. Bij de eerste actie kunnen mensen een cadeaupas kopen, om iemand een jaarabonnement van de bibliotheek cadeau te doen. Doorlopende actie wanbetalers: de bibliotheek hanteert een stilzwijgende verlening van het abonnement. Als het bibliotheeklid zijn of haar lidmaatschap niet op tijd opzegt, wordt het lidmaatschap automatisch met een jaar verlengd. De Bibliotheek AanZet heeft een telemarketingbureau ingeschakeld om deze leden te benaderen. Het callcenter van dit telemarketingbureau belt deze leden op, herinnert hen aan het bedrag dat nog betaald moet worden en biedt hen de mogelijkheid om hun contributie voortaan via automatische incasso te voldoen. Tijdelijke acties in 2014 In 2014 is er aantal tijdelijke acties gehouden. Tijdens de Nationale Voorleesdagen kregen alle kinderen, van 0 tot en met 6 jaar, die lid werden een cadeautje en hoefden geen inschrijfgeld te betalen. Van 8 tot en met 16 maart 2014 was de Boekenweek, tijdens de Boekenweek is een actie gehouden met betrekking tot ledenbehoud: Cadeau voor trouwe leden. Leden van 18 jaar en ouder konden tijdens de Boekenweek gratis de unieke verhalenbundel Ondertussen ergens anders ophalen in de bibliotheek. Ook werd er tijdens de Boekenweek een actie gehouden met betrekking tot ledenwerving: Lid worden? Doe het tijdens de Boekenweek! Als mensen tussen 8 en 16 maart lid werden van de Bibliotheek AanZet ontvingen zij twee verrassingen: de verhalenbundel Ondertussen ergens anders en een boekenbon ter waarde van € 5,-. In de periode van 10 november tot en met 4 januari was de actie ‘De Bibliotheek AanZet gaat voorlezen bij IKEA Barendrecht’. Voor elk speelgoedbeest, boek of spel dat in deze periode werd verkocht, doneerde de IKEA Foundation 1 euro aan onderwijsprojecten voor kinderen. Tijdens het Nederland Leest Slotfeest op 29 november werd een ledenwerfactie gehouden. In het programmaboekje was een kortingsbon bijgevoegd waarmee de bezoeker aan het Slotfeest € 10,- korting kan krijgen op een abonnement bij de Bibliotheek AanZet. In onderstaande tabel vallen een aantal gemeenten op door het procentueel groot verschil tussen 2013 en 2014. Alfabetisch gezien: Albrandswaard, met een daling van iets meer dan 30%. Dit komt, zoals hierboven al genoemd, het ombouwen van de servicepunten in Poortugaal en Rhoon-Portland naar afhaalpunten. De bibliotheken in Giessenlanden zijn tijdelijk gesloten. Dit heeft een daling van het aantal leden van meer dan 18%. De daling in Molenwaard van bijna 20% komt voort uit de onzekerheid over het behoud van de bibliotheken in deze gemeente.
21
Tabel 4. Leden en ledenbereik per gemeente 2013-2014 2013 2014
Vestigingen
Alblasserdam
leden 2013 5.178
inwoners per 1 januari 2013 19.643
% leden 2013/ inwoners 2013 26,4%
leden 2014 4.904
inwoners per 1 januari 2014 19.801
% leden 2014/ inwoners 2014 24,8%
verschil % 2013/2014 -6,0%
Albrandswaard Poortugaal Portland
4.882 2.638 2.244
25.101
19,4%
3.369 1.536 1.833
25.069
13,4%
-30,9%
Barendrecht Carnisselande de Baerne
9.916 3.801 6.115
47.371
20,9%
8.917 4.003 4.914
47.377
18,8%
-10,1%
Dordrecht Centrum Crabbehof Dubbeldam Stadspolders Sterrenburg
23.445 9.595 4.839 2.333 4.505 2.173
118.466
19,8%
25.182 10.247 6.022 2.191 5.036 1.686
118.691
21,2%
7,2%
Giessenlanden Arkel Giessenburg
2.863 996 1.867
14.466
19,8%
2.332 731 1.601
14.442
16,1%
-18,4%
Gorinchem Gorinchem Het Gebouw
7.862 7.862
35.128
22,4%
7.140 7.138 2
35.242
20,3%
-9,5%
4.470
17.722
25,2%
4.167
17.758
23,5%
-7,0%
HardinxveldGiessendam Boven Hardinxveld HardinxveldGiessendam
69
63
4.401
4.104
Hendrik-IdoAmbacht
6.350
28.641
22,2%
6.123
28.911
21,2%
-4,5%
Leerdam
5.515
20.718
26,6%
5.072
20.590
24,6%
-7,5%
Molenwaard Bleskensgraaf Groot-Ammers NieuwLekkerland Papendrecht
5.614 828 1.673
29.190
19,2%
4.505 880 1.465
29.032
15,5%
-19,3%
32.082
23,5%
32.117
21,6%
-7,8%
Ridderkerk Centrum Bolnes Slikkeveer
9.131 7.177 866 1.088
45.330
20,1%
8.613 6.792 828 993
45.253
19,0%
-5,5%
Sliedrecht
5.509
24.389
22,6%
5.232
24.528
21,3%
-5,6%
3.113 7.524
22
2.160 6.943
Zederik
2.912 933 645 1.334
13.538
21,5%
2.610 871 565 1.174
13.656
19,1%
-11,1%
Ameide Lexmond Meerkerk Zwijndrecht Walburg Lunenhof Heerjansdam
9.139 6.661 2.118 360
44.609
20,5%
8.596 6.504 1.475 617
44.547
19,3%
-5,8%
Meer dan 60% van de leden is jonger dan 18 jaar. Inzoomend naar leeftijdscategorie is een derde van de leden tussen de 4 en 12 jaar. Dit is overigens ook de enige leeftijdsgroep die in omvang toeneemt. Bijlage 1 geeft een gedetailleerd overzicht van de leeftijdsverdeling van de leden per gemeente.
3.4. Uitleningen en verlengingen De uitleencijfers zijn fors gedaald, tussen de 1,7% en 92,6%. Bij de meeste gemeenten ligt het tussen de -1,7% en de -15,1%. De gemeente die cijfermatig in onderstaande tabel het meest op valt is de gemeente Albrandswaard. De daling van de uitleningen en verleningen bedraagt daar 92,6%. Dit is veroorzaakt door het ombouwen van de vestigingen in Poortugaal en Rhoon-Portland tot afhaalpunten. Leden kunnen daar alleen boeken ophalen en retourneren. Tabel 5. Uitleningen + verlengingen 2013-2014 2013 2014 verschil Alblasserdam 222.386 210.240 -12.146 Albrandswaard 134.802 10.006 -124.796 Barendrecht 301.100 286.973 -14.127 Dordrecht 775.520 719.797 -55.723 Giessenlanden 105.096 82.438 -22.658 Gorinchem 245.424 226.730 -18.694 Hardinxveld-Giessendam 193.317 179.979 -13.338 Hendrik-Ido-Ambacht 227.524 213.309 -14.215 Leerdam 185.444 173.084 -12.360 Molenwaard 191.362 162.510 -28.852 Papendrecht 267.954 249.915 -18.039 Ridderkerk 387.327 343.417 -43.910 Sliedrecht 214.485 159.580 -54.905 Zederik 121.275 115.177 -6.098 Zwijndrecht 255.368 251.123 -4.245
% verschil -5,5% -92,6% -4,7% -7,2% -21,6% -7,6% -6,9% -6,2% -6,7% -15,1% -6,7% -11,3% -25,6% -5,0% -1,7%
E-books In samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek (KB) in Den Haag wordt landelijk de ondersteuning voor het gebruik van e-books geregeld. Door deze samenwerking is er een uniforme manier van het gebruik van e-books bij alle bibliotheken in Nederland. Bij de Bibliotheek AanZet wordt nog voorzichtig gebruik gemaakt van e-books. In 2014 hebben 2.575 leden 1 keer of meerdere malen een e-book gelezen via de bibliotheek. In totaal hebben deze 2.575 leden 21.090 e-books gelezen. De Bibliotheek op school In hoofdstuk 2.3 is de Bibliotheek op school behandeld. In onderstaande tabel zijn het aantal uitleningen via dBos weergegeven.
23
Tabel 6. Uitleningen dBos 2014 Aantal leerlingen Aantal leerlingen dat leende op school Percentage leerlingen dat leende op school
7.729 3.996 51,7%
Uitleningen op school Uitleningen bibliotheek Totaal uitleningen dBos
28.373 55.695 84.068
3.5. Collectie In de bibliotheken wordt voorzien in actuele, brede en aantrekkelijke collecties voor alle leeftijdsgroepen, recreatief en informatief, met een gevarieerd assortiment van kranten en tijdschriften afgestemd op het werkgebied van de bibliotheek. In de collectie is vanuit de maatschappelijke opdracht van de bibliotheek speciaal aandacht voor het onderwijs, laaggeletterden en ouderen. Naast de papieren collectie kunnen leden gebruik maken van een digitale collectie eBooks, eMuziek en eLuisterboeken. Per bibliotheek is de papieren collectie afgestemd op het werkgebied. Tabel 7. Collectie materialen 2013-2014 Aantal Materialen 2013 2014 verschil Alblasserdam 31.445 31.437 -8 Albrandswaard 9.928 350 -9.578 Barendrecht 41.586 49.983 8.397 Dordrecht 194.930 163.349 -31.581 Giessenlanden 30.883 1.759 -29.124 Gorinchem 53.367 53.018 -349 Hardinxveld-Giessendam 33.181 32.680 -501 Hendrik-Ido-Ambacht 32.973 33.748 775 Leerdam 28.603 26.469 -2.134 Molenwaard 34.187 34.518 331 Papendrecht 38.984 41.803 2.819 Ridderkerk 87.684 86.400 -1.284 Sliedrecht 26.095 26.443 384 Zederik 30.224 30.305 81 Zwijndrecht 65.614 49.271 -16.343 Totaal 713.589 635.090 -78.499
% verschil 0,0% -96,5% 20,2% -16,2% -94,3% -0,7% -1,5% 2,4% -7,5% 1,0% 7,2% -1,5% 1,3% 0,3% -24,9% -11,0%
Nieuw collectiebeleid In 2013 is het collectiebeleid voor de jaren 2013-2016 vastgesteld. Uitgangspunt van het collectiebeleid is dat de Bibliotheek AanZet één collectie heeft, die voor alle leden van de bibliotheek te leen is en voor alle bezoekers van de bibliotheek vrij te raadplegen is. Een collectie is dus niet strikt gebonden aan een bibliotheek. Op basis van gebruikersprofielen krijgen collecties een lokale samenstelling. De Bibliotheek AanZet zal de komende jaren de inrichting van haar bibliotheken volgens Retail principes aanpassen. Bij het Retail concept staan actualiteit, presentatie en het gebruiksgemak voor de klant voorop. Het betekent extra aandacht voor de presentatie van de collectie door o.a. frontale presentaties en thema- of genredisplays. Naar verwachting neemt het rendement van de collectie daardoor toe. Het doel van de herziening is het bereiken van een hogere omloopsnelheid. Een en ander zal tot gevolg hebben dat de collectie verder zal inkrimpen, maar wel sneller zal worden vervangen. In 2014 heeft tot 1 september een intern collectieteam het wekelijks collectiebeheer uitgevoerd. Vanaf 1 september is dit uitbesteed aan ProBiblio. Reserveren binnen het werkgebied van AanZet is gratis en gereserveerde materialen worden bezorgd op een vestiging naar keuze. Gebruiksgemak van de klant staat daarbij voorop. In de loop van 2014 zijn de tarieven binnen het totale werkgebied van AanZet gelijkgetrokken.
24
Het collectiebeleid van de Bibliotheek AanZet streeft naar minimaal het behalen van de landelijke norm van jaarlijks 10% van de collectie te vervangen. De Bibliotheek AanZet werkt met collectieprofielen. Elke bibliotheek heeft haar eigen collectieprofiel. Jaarlijks wordt per bibliotheek op basis van het gebruik, het collectieprofiel geactualiseerd. Tabel 8. Aanschaf en sanering collectie 2014 Aanschaf t.o.v. collectie 2013 Sanering t.o.v. collectie 2013 Alblasserdam
4.833
3.924
43
1.228
Barendrecht
7.120
1.793
Dordrecht
21.648
26.503
Giessenlanden
1.807
3.588
Gorinchem
5.093
4.662
Hardinxveld-Giessendam
2.848
3.372
Hendrik-Ido-Ambacht
3.982
2.951
Leerdam
3.499
5.064
Molenwaard
4.163
2.560
Papendrecht
4.494
1.333
Ridderkerk
10.790
12.898
Sliedrecht
3.672
3.853
Zederik
2.588
1.749
Zwijndrecht Totaal
7.373 83.953
7.101 82.579
Albrandswaard
Specifieke collecties In een aantal bibliotheken zijn specifieke collecties aanwezig voor kinderen en jongeren met leesproblemen. Kinderen in de basisschoolleeftijd vinden in het Makkelijk Lezen Plein een aantrekkelijke collectie lees- en luisterboeken en dvd’s met verfilmde kinderboeken. Niet alleen voor de kinderen, maar ook ter ondersteuning van ouders en leerkrachten. Voor de jeugd in het voortgezet onderwijs zijn de collecties 4YOU! - voor jongeren met leesproblemen - en Young Adults voor alle jongeren. Specifiek voor volwassenen die de Nederlandse taal willen leren, zijn er NT2-collecties. Voor laaggeletterde volwassenen is er in Bibliotheek Ridderkerk Centrum en Bibliotheek Walburg Zwijndrecht een collectie Lees&Schrijf.
25
26
Hoofdstuk 4. Informeren en raadplegen De bibliotheek is hét informatiecentrum voor onafhankelijke en betrouwbare informatiebemiddeling. De informatie wordt zowel in papieren als digitale vorm aangeboden. De bibliotheekmedewerkers beantwoorden de hele dag door uiteenlopende vragen van de klant, zowel in de bibliotheken als via de website. In de bibliotheken zijn studiefaciliteiten, zoals werkplekken met pc’s met internet en diverse programma’s, informatieve digitale databanken en gratis WIFI. Via de website kan men los van plaats en tijd, kaarten voor activiteiten reserveren, de catalogus raadplegen, materalen aanvragen en geleende materialen verlengen; ook kunnen scholen en instellingen digitaal een keuze maken uit het gevarieerde aanbod en een bestelling plaatsen.
4.1. Databanken De bibliotheek biedt gratis databanken aan met o.a. krantenknipsels, uittreksels en recensies van Nederlandse (jeugd)literatuur en wereldliteratuur, boektitels op thema etc. Allemaal handig te gebruiken als naslagwerk voor diverse doeleinden. Het gebruik is in 2014 ten opzichte van 2012 en 2013 sterk gedaald, met name in de overige bibliotheken van AanZet. Tabel 9. Databanken 2012 - 2014
Aantal pageviews
Dordrecht/ Ridderkerk
Alblasserdam/ Zwijndrecht
Overige vestigingen AanZet
Totaal
2012
26.527
34.133
60.660
121.320
2013
25.342
14.276
39.618
79.236
2014
22.827
11.655
15.359
49.841
4.2. Website en social media Tabel 10. Website A tot Z/ZHZO en AanZet 2011 - 2014 Bezoeken
Unieke bezoekers
Pageviews
31-12-2011 totaal
311.109
118.694
574.053
31-12-2012 totaal
716.601
298.399
1.523.122
31-12-2013 totaal
478.467
172.068
1.378.993
31-12-2104 totaal
321.315
134.228
985.256
Ter verduidelijking van de cijfers in bovenstaande tabel: door de invoering van de Cookie melding wordt een groot deel van de bezoekers in 2013 niet geregistreerd. Hierdoor zijn de aantallen bezoekers en unieke bezoekers lager dan voorgaand jaar. De nieuwe website van de Bibliotheek AanZet is halverwege het jaar online gegaan en werd deze toegankelijk voor het publiek. Hierdoor is het aantal bezoekers en unieke bezoekers vergeleken met de sites van A tot Z en BibliotheekNetwerk ZHZO het jaar ervoor, lager uitgevallen. Het aantal unieke bezoekers ligt gebruikelijk lager dan het aantal bezoekers. Dit komt omdat een unieke bezoeker meerdere malen de website kan raadplegen. Social media Via sociale media worden aan de bibliotheek gerelateerde nieuwsfeiten gedeeld, daarnaast worden activiteiten aangekondigd en komt de collectie aan bod. Ook worden er rondom landelijke campagnes vaak prijsvragen uitgezet. Doel is om de interactie met onze leden en andere geïnteresseerden te bevorderen. In het aantal vrienden en volgers is nog altijd een sterke stijgende lijn waarneembaar: het aantal vrienden van de Bibliotheek AanZet op facebook is 755. Het aantal mensen dat de Bibliotheek AanZet volgt via twitter is 2.056.
27
4.3. Digitale nieuwsbrieven Per februari 2014 is er gestart met het versturen van digitale nieuwsbrieven vanuit de Bibliotheek AanZet. Maandelijks is er een digitale nieuwsbrief verstuurd naar leden en andere geïnteresseerden. Hiervoor zijn de verzendlijsten van voorheen de Bibliotheek A tot Z en BibliotheekNetwerk ZHZO samengevoegd. In aanvulling hierop zijn er 13 digitale nieuwsbrieven verstuurd naar specifieke doelgroepen, met daarin een bepaald nieuwsthema: 1.
Onthulling nieuwe naam (alle leden)
2.
Opnieuw gedichtendag (cultuur- en literatuurliefhebbers)
3.
Topauteurs in de Boekenweek (cultuur- en literatuurliefhebbers)
4.
Dordtse Dag van de Poëzie (cultuur- en literatuurliefhebbers)
5.
Nieuwe abonnementen (alle leden)
6.
Nieuwe abonnementen 65+ (alle leden)
7.
Cadeautje van de bieb (Ridderkerkse leden)
8.
Bibliotheek Dubbeldam gaat verhuizen (leden Dubbeldam)
9.
Bibliotheek Stadspolders wordt verbouwd (leden Stadpolders)
10.
Kom ook naar het Nederland Leest Slotfeest! (cultuur- en literatuurliefhebbers)
11.
Sluiting bibliotheken in Giessenlanden (leden Giessenlanden)
12.
Doorstart bibliotheekdienstverlening in Giessenlanden (leden Giessenlanden)
13.
Nieuwbouw Bibliotheek Sliedrecht (leden Sliedrecht)
Naast de nieuwsbrieven bestemd voor een algemeen publiek en specifieke doelgroepen, heeft AanZet twee soorten educatienieuwsbrieven verstuurd: vroeg- en voorschoolse educatie + primair onderwijs, en voortgezet onderwijs. Tabel 11. Digitale nieuwsbrieven AanZet 2014
Doelgroepen
leden/ geïnteresseerden
Vroeg- en voorschoolse educatie + Primair onderwijs
Voortgezet Onderwijs
49.847
526
175
gemiddeld per keer ontvangen Ter aanvulling, de cijfers van 2010 – 2013:
Tabel 12. Digitale nieuwsbrieven A tot Z 2010-2014* Doelgroepen gemiddeld per keer ontvangen 2010 gemiddeld per keer ontvangen 2011 gemiddeld per keer ontvangen 2012 gemiddeld per keer ontvangen 2013 verschil 2012 en 2013 % verschil
leden/ geïnteresseerden 13.514 16.951 19.478 22.435 2.957 15,0%
Voorschoolse educatie n.v.t. 130 186 226 40 22,0%
Primair onderwijs n.v.t. 157 167 238 71 42,5%
Voortgezet onderwijs n.v.t. 107 75 144 69 92,0%
* De cijfers van BibliotheekNetwerk ZHZO zijn voor 2010 – 2012 niet volledig bekend. In 2013 ontvingen ruim 24.000 mensen om de maand een digitale nieuwsbrief. Ook zijn er enkele nieuwsbrieven naar specifieke doelgroepen verstuurd. In totaal werden door ZHZO in 2013 17 nieuwsbrieven verstuurd.
28
29
Hoofdstuk 5. Literatuur en cultuur 5.1. Literaire en culturele activiteiten Boekenweek e
Van zaterdag 8 t/m zondag 16 maart vierde de Bibliotheek AanZet de 79 Boekenweek. De bibliotheek pakte deze periode uit met cadeaus voor (nieuwe) leden en activiteiten die aansluiten bij het Boekenweekthema Reizen. Het programma omvatte o.a. lezingen van Abdelkader Benali in Hendrik-Ido-Ambacht, Jelle Brandt Corstius in Gorinchem, Jan Brokken in Sliedrecht en Adriaan van Dis in Zwijndrecht. Daarnaast zijn lezingen over reisfotografie gehouden in Gorinchem en Ridderkerk en een lezing over Cultuur, natuur en avontuur is gehouden in Papendrecht. Het thema van de Boekenweek is ook aangegrepen om de film Night Train to Lisbon te draaien in Hardinxveld-Giessendam en Leerdam. Nederland Leest! Een vlucht regenwulpen – Maarten ’t Hart Van 1 t/m 30 november werd deze onmisbare maand in de bibliotheek gevierd. Het programma bestond uit verschillende lezingen. Daarnaast ontvingen leden van 18 jaar en ouder als vanouds de speciale Nederland Leest uitgave, dit jaar Een vlucht regenwulpen van Maarten ’t Hart.
Nederland leest! Slotfeest Het eerste Nederland leest! Slotfeest werd door de Bibliotheek AanZet georganiseerd. Het theater Kunstmin in Dordrecht was het decor voor het slotfeest. Maarten ’t Hart is bekroond met een Diamanten boek, het boek Een vlucht regenwulpen is 1.000.000 keer verkocht. Er was ontroering bij Herman Brusselmans en verwondering bij Kees Moeliker en vooral veel genietende bezoekers. Onze medewerkers hebben hard gewerkt om het slotfeest tot een succes te maken. Een succes was het! Er zijn 588 tickets verkocht. In totaal hebben 962 mensen het slotfeest bezocht. Op de website staat een foto-impressie gemaakt door de fotografen Huib Kooyker en Lavinia Landman, alsmede een filmpje van het optreden van Maarten ’t Hart en Mensje van Keulen. Dit filmpje is ook terug te vinden op YouTube.
30
5.2. Leeskringen In het werkgebied van de Bibliotheek AanZet maken 105 leeskringen actief gebruik van het aanbod van de Bibliotheek AanZet. Leeskringen die lid zijn van AanZet kunnen inloggen op de website www.mijnleeskring.nl en vanuit huis hun aanvragen regelen. Zij hebben de keuze uit twintig speciaal voor leeskringen geselecteerde, actuele titels. Uit dit aanbod kiezen zij twee boeken per jaar. Deze boeken worden in tienvoud geleverd, in een speciale leeskringtas die ook achtergrondinformatie bij het boek bevat, en een aantal discussievragen. Naast deze leeskringtassen mogen leeskringen onbeperkt boeken reserveren die minstens twee jaar of ouder zijn en die in voldoende exemplaren leverbaar zijn. Door het enorme bibliotheeknetwerk waar AanZet onderdeel van uitmaakt, zijn bijna al deze verzoeken te honoreren. Heel af en toe komt er een aanvraag binnen voor een boek dat niet langer leverbaar is. Balzac en het Chinese naaistertje, bijvoorbeeld. Van dit boek door de Chinese auteur Daï Sijie bleek in heel Zuid-Holland nog maar één exemplaar beschikbaar te zijn. Omdat de meeste leeskringen uit minimaal zeven leden bestaan, en deze leeskring zelfs uit tien, is er naar een alternatief gezocht. Op www.mijnleeskring.nl kunnen bestaande leeskringen ook oproepen doen voor nieuwe leden. Lezers die zich graag willen aansluiten bij een leeskring kunnen eveneens een oproep plaatsen. Op een kaartje is te zien hoeveel leeskringen lid zijn van AanZet, en waar zij actief zijn.
31
32
Hoofdstuk 6. Doelgroepgerichte dienstverlening in wijken Leesbevordering en het vergroten van mediawijsheid zijn kerntaken van de openbare bibliotheken. Deze vaardigheden zijn essentieel om te kunnen deelnemen aan de huidige informatiemaatschappij. Voor laaggeletterden en digibeten ontwikkelt de Bibliotheek AanZet onderstaande activiteiten.
6.1. Laaggeletterdheid Samenwerking Bestrijding van laaggeletterdheid is niet mogelijk zonder de samenwerking met lokale en regionale organisaties. De Bibliotheek AanZet werkt daarom zoveel mogelijk samen met andere instanties om het bereik onder laaggeletterden te vergroten. Drechtsteden In de Drechtsteden zijn wij onderdeel van het Bondgenootschap Laaggeletterdheid Drechtsteden. Op 3 september 2013 is hiervoor het convenant ondertekend. De Bibliotheek AanZet heeft hiervoor in de zes gemeenten vijf taalpunten opgericht, te weten Dordrecht UWV en Crabbehof, in Zwijndrecht/HI Ambacht, in Alblasserdam en Papendrecht/Sliedrecht. In Dordrecht is de bibliotheek samenwerkingspartner (samen met MEE-Drechtsteden, het Albert Schweitzer ziekenhuis en de Wielborgh) van Taaltrekkers, een project in de strijd tegen laaggeletterdheid. Gefinancierd met de opbrengst van het Groots Dordrechts Dictee, georganiseerd door de Rotary Johan de Witt, is Taaltrekkers een microketen voor het herkennen, doorverwijzen en onderwijzen van laaggeletterden. Hiervan zijn 10 instellingen abonnementen voor wisselcollecties betaald, 44 individuele abonnementen voor cursisten. Bij iedere taaloefengroep is een collectie leermethodes geplaatst en er zijn 10 abonnementen op de Startkrant aangeschaft. Sinds september 2013 is op donderdagavond een Taaloefengroep van MEE in de Centrale Bibliotheek Dordrecht. BAR In Ridderkerk maakt de bibliotheek deel uit van het project Laaggeletterdheid Ridderkerk. Hier wordt samengewerkt met Gemeente Ridderkerk, Taal voor het Leven, Sport en Welzijn, Vluchtelingenwerk en Gilde Samenspraak om te komen tot een keten in de bestrijding tegen laaggeletterdheid. In Bibliotheek Ridderkerk Centrum is een Taalpunt ingericht waar met behulp van taalvrijwilligers informatie, begeleiding en doorverwijzing naar educatieve instanties wordt gecoördineerd. Afgelopen jaar zijn vergelijkbare Projectgroepen opgericht in de Gemeente Albrandswaard en de Gemeente Barendrecht. Dit heeft geresulteerd in de oprichting van een taalproject in Albrandswaard, een taalcafé in Poortugaal en een taalpunt in oprichting in Carnisselande. De Bibliotheek AanZet is een onderdeel van de Alliantie Taal voor het Leven regio Rotterdam-Rijnmond.
Taalpunt Ridderkerk
Leerdam Op 10 september was de opening van het Taalhuis Leerdam. In samenwerking met het Taalproject Leerdam onder aanvoering van Martijn Lukkien is in Bibliotheek Leerdam een taalhuis ingericht. Een speciale plaats aan de leestafel, gebruik van de databanken en een collectie Makkelijk Lezenmaterialen voor volwassenen bieden cursisten een toegankelijke studieplek.
Opening Taalhuis Leerdam
Week van de Alfabetisering Plaats:
Activiteit:
Alblasserdam
Voorleesbingo/uitleg oefenmaterialen/taalpuzzel
Dordrecht Centrum
Film “Bookthief” incl. koffie/thee en pauzedrankje/hapje
Dordrecht Crabbehof
Film “Ongeletterd” + nabespreking
Gorinchem
Korte films incl. koffie/thee
Beneden Hardinxveld-Giessendam
Film “Bookthief” incl. koffie/thee
Boven Hardinxveld
Voorleesbingo
Hendrik ido Ambacht
Film “Bookthief” incl. koffie/thee
Leerdam
Opening taalhuis
Papendrecht
Film “Bookthief” incl. koffie/thee
Ridderkerk
Ridderkerks dictee
Ridderkerk
Film "Ongeletterd" en nabespreking
Sliedrecht
Convenant ondertekenen/infomarkt over materialen
Zwijndrecht
Voorleesbingo met ouderen
6.2. Media-educatie voor volwassenen Ter bevordering van mediawijsheid onder digibeten biedt de Bibliotheek AanZet hen een cursus aan in de bibliotheek door middel van het programma Klik & Tik: het internet op! Dit gebeurt onder begeleiding van maatschappelijke stagiaires. Het aantal gemeenten waar de cursus wordt gegeven, is in 2014 sterk toegenomen, daar er in Gorinchem, Leerdam en Sliedrecht nu ook cursussen beschikbaar zijn.
34
Tabel 13. Project Klik & Tik: het internet op!
Alblasserdam Dordrecht Gorinchem Leerdam Ridderkerk Sliedrecht Zwijndrecht Totaal
Aantal cursisten 2013 21 84 24 31 160
Aantal trainers 2013 6 19 7 8 40
Aantal cursisten 2014 25 44 9 4 20 11 24 137
Aantal trainers 2014 6 12 2 2 7 3 6 38
6.3. Senioren De Bibliotheek aan Huis De service ‘de Bibliotheek aan Huis’ is een boekenbezorgdienst voor ouderen, zieken en gehandicapten die zelf niet naar de bibliotheek kunnen komen. Vrijwilligers gaan op bezoek bij de mensen thuis of in een instelling met boeken die zij in één van de bibliotheekvestigingen voor hen hebben uitgekozen. Seniorweb Speciaal voor 50-plussers worden er in het werkgebied van de Bibliotheek AanZet computercursussen en spreekuren georganiseerd. Hoe dit wordt aangepakt verschilt per gemeente. In Bibliotheek Alblasserdam kan men gratis computerspreekuren bezoeken, georganiseerd door de bibliotheek en Stichting Welzijn Alblasserdam. In Centrale Bibliotheek Dordrecht organiseren de bibliotheek en Stichting Seniorweb Dordrecht betaalde computercursussen en gratis computerspreekuren. In Bibliotheek Ridderkerk Centrum organiseren de bibliotheek, Seniorweb en Karaat betaalde cursussen en gratis spreekuren. Qido.nl Qido.nl is de sociale digitale kaart van een gemeente. Het is een online community vol verrassende en interessante ontdekkingen, en nieuwe invalshoeken over de stad. Qido is dé plek waar lokale informatie en wetenswaardigheden van inwoners, archieven, musea, kranten en bibliotheken samenkomen. Dit digitale platform is op basis van Google Maps en is medio 2012 in Dordrecht gestart. Sindsdien zijn er door lokale cultuurpartners en inwoners meer dan 400.000 items geplaatst. In 2014 is Qido uitgevoerd in Alblasserdam. In MFC Maasplein hebben twee groepen deelgenomen aan het project. Hierbij werd samengewerkt met Zorgcentrum Waardeburgh. Beide groepen (in het totaal 13 personen) hebben een workshop van 4 dagdelen gehad en zijn daarna zelfstandig verder gegaan met het plaatsen van items over de wijk Kinderdijk. Zij hebben meer dan 220 items geplaatst waardoor het aantal verhalen wat door gebruikers geplaatst is, meer dan 250 is. Samen met de data van het Regionaal Archief Dordrecht en de Landelijke Monumentenbank staan er al meer dan 500 verhalen over Alblasserdam op de kaart. Ook in de Alblashof is een informatieochtend over Qido geweest. Gedurende tweede helft van 2014 is gewerkt aan een update van Qido, die in 2015 van start gaat.
Qido Alblasserdam MFC Maasplein
35
36
Hoofdstuk 7. Lokale invulling De bibliotheek organiseert vanuit de vestigingen in de gemeenten ook specifiek lokaal gerichte activiteiten, liefst in samenwerking met culturele instellingen uit de wijk en/of gemeente. Daarmee wil de bibliotheek een verbindingspunt zijn tussen meerdere lokale en wijkgerichte initiatieven, en een lokale verankering in de gemeente bewerkstelligen. Ruim 50% van de activiteiten wordt samen met andere organisaties georganiseerd. Tabel 25 geeft een samenvatting.
7.1. Overzicht activiteiten AanZet Tabel 14. Overzicht activiteiten 2014
Alblasserdam Albrandswaard Barendrecht Dordrecht Giessenlanden Gorinchem Hardinxveld-Giessendam Hendrik-Ido-Ambacht Leerdam Molenwaard Papendrecht Ridderkerk Sliedrecht Zederik Zwijndrecht Totaal
Exposities 11 12 1 1 3 2 10 40
jeugdactiviteiten 8 5 7 18 5 10 16 8 8 7 12 15 7 6 11 143
lezingen en (info) bijeenkomsten volwassenen 10 5 6 14 5 14 9 10 19 5 7 7 11 5 13 140
theater/filmvoorstellingen 3 1 6 2 4 7 4 27
wekelijkse spreekuren/ workshops 3 3 2 2 2 4 16
7.2. Activiteiten gemeenten AanZet uitgelicht Hieronder worden enkele activiteiten per gemeente uitgelicht. Een volledig overzicht van de door de Bibliotheek AanZet georganiseerde activiteiten is opvraagbaar. Alblasserdam Spelletjesmiddag en High Tea in Kinderboekenweek Van 1 tot en met 12 oktober werd de landelijke Kinderboekenweek georganiseerd. In Alblasserdam werd op zaterdag 4 oktober een spelletjesmiddag en een High Tea georganiseerd op de bibliotheekvestiging in Alblasserdam. Er waren 60 kinderen bij de spelletjesmiddag en 50 kinderen waren aanwezig bij de High Tea. Workshop Facebook In het kader van het bevorderen van digivaardigheid bij burgers van Alblasserdam is op dinsdag 13 mei een workshop Facebook gehouden. Week van de alfabetisering Op vrijdag 12 september werd op het gemeentehuis van Alblasserdam een workshop voorlezen voor (groot)vaders gehouden. Voor deze workshop werden expliciet de ambtenaren van de gemeente uitgenodigd.
37
Computerspreekuur in de bibliotheek Ook in 2014 is er wekelijks het gratis computerspreekuur van de Bibliotheek AanZet en Stichting Welzijn Alblasserdam gehouden. Elke maandag van 10.00 – 12.00 uur kan iedereen in bibliotheek Alblasserdam terecht met allerlei vragen op computergebied, bijvoorbeeld over het omgaan met Word of e-mail. Tijdens de spreekuren worden met enige regelmaat ook themabijeenkomsten georganiseerd. Het eerste computerspreekuur werd op maandag 8 april om 11.00 uur feestelijk geopend door wethouder A. Cardon. Aansluitend vertelde bibliotheekmedewerker Bart van Aanholt over digitale platforms, Biebmaps.nl (nu qido.nl) en het belang hiervan voor Alblasserdam.
Exposities In Bibliotheek Alblasserdam waren in het afgelopen jaar elf mooie exposities te bewonderen. De fotoclub Ridderkerk exposeerde van maart tot en met mei in Bibliotheek Ridderkerk Centrum. In dezelfde periode was er ook een expositie van de Schutsluit Alblasserdam. Van mei tot en met augustus werd de expositie over het Jaar van de Brug over de Noord gehouden in Bibliotheek Alblasserdam. Van juni tot en met september was de expositie over 60 jaar schoolkampen te bezoeken. Van september tot en met eind oktober werd de expositie Op reis georganiseerd. In dezelfde periode was ook de expositie met werk van Elly Konijnenburg te bezoeken. De tekenclub hield in dezelfde periode haar tweede expositie. Van oktober tot en met november was de expositie Ammerlaan & Gardien te bezoeken. Informatiebijeenkomst mensen met visuele beperking Op woensdag 30 april werd in Het Anker in Alblasserdam een informatiebijeenkomst voor mensen met een visuele beperking georganiseerd. In totaal waren er 5 mensen aanwezig. Albrandswaard Er zijn specifieke activiteiten in Albrandswaard georganiseerd. De bibliotheken van Albrandswaard zijn omgebouwd van servicepunten naar afhaalpunten. Daarnaast werken de gemeenten Albrandswaard en Barendrecht samen in de bibliotheek Carnisselande. Barendrecht Heropening bibliotheek Carnisselande Op 16 april werd op feestelijke wijze de heropening van de Bibliotheek Carnisselande gevierd. In totaal zijn er 758 mensen aanwezig geweest tijdens deze feestdag. Kinderboekenweek Tijdens de Kinderboekenweek, die van 1 tot en met 12 oktober 2014 gehouden werd, is in Bibliotheek Carnisselande op 8 oktober een High Tea georganiseerd. Er waren 50 aanwezigen bij de High Tea. Op 11 oktober is een voorstelling Boekenfeest gehouden. Hier waren 10 mensen aanwezig. Dordrecht Open Gedichtendag In samenwerking met DordtLiterair en Opnieuw & Co heeft de Bibliotheek AanZet ook in 2014 de Open Gedichtendag georganiseerd. Opnieuw & Co werd omgetoverd tot een waar poëzieparadijs, waarin woordkunstenaars in koppels hun werk voordragen. In alle hoeken van opnieuw & Co staan dichterskoppels,
38
waarvan iedere dichter drie a 4 werken voordroeg. De 70 Bezoekers werden in groepen verdeeld die de verschillende podia langsgingen. De avond werd gestart met een voordracht van Marieke van Leeuwen. Nationale Voorleeswedstrijd In de maanden januari tot en met maart zijn de Nationale Voorleeswedstrijden gehouden. Eén van de voorrondes was in de Centrale Bibliotheek Dordrecht. De Nationale Voorleeswedstrijd is een voorleeswedstrijd voor kinderen uit groep 7 en 8 van het basisonderwijs. Door mee te doen leren leerlingen op een speelse manier dat voorlezen heel leuk en waardevol is. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen die voorgelezen worden beter scoren op school, daarnaast hebben ze een grotere woordenschat en zijn ze beter in het verwoorden van emoties. Exposities in Dordrecht In de bibliotheken in Dordrecht zijn in 2014 veel exposities georganiseerd. Een aantal van deze exposities wordt hier uitgelicht. Afgelopen seizoenen werden altijd aan het einde van de cursus ‘Tekenen, schilderen en collage’, georganiseerd door ToBe, werkstukken van leerlingen tentoongesteld. De cursisten zijn kinderen in de leeftijdsgroep van 7 tot en met 12 jaar. In 2014 werden de rollen omgedraaid en werden in de Bibliotheek Dubbeldam in de maanden augustus en september de werkstukken getoond die de docente Iris van der Stel maakte als voorbeeldstudies voor de lessen. In juli en augustus was de expositie met de kleurrijke kunst van Joke Hardenbol te bezoeken in de Centrale Bibliotheek. Joke Hardenbol is geboren in 1958 en opgeleid als activiteitenbegeleider, maar is sinds 2004 actief als vormgever van ideeën in haar bedrijf Waterlelie Design. Veelzijdigheid kenmerkt het werk van Joke. Werkte ze aanvankelijk met allerlei afvalmaterialen met als doel recyclen, inmiddels is zij voortduren op zoek naar nieuwe materialen en nieuwe technieken om haar ideeën vorm te geven. Door materialen te verhitten, te vervormen en/of te beschilderen ontstaan er steeds nieuwe objecten en schilderijen. In juni tot en met augustus exposeerde de Dordtse Amateur Fotografen hun werk in de Centrale Bibliotheek. Al meer dan 75 jaar voelen beginnende en gevorderde amateurfotografe zich thuis bij de Dordtse Amateur Fotografen. De circa 40 enthousiaste leden houden zich op een serieuze en creatieve manier bezig met alle denkbare vormen van fotografie. De Dordtse Amateur Fotografen organiseert diverse activiteiten, workshops en exposities van leden in Dordrecht en de omgeving. De expositie in de bibliotheek bestond uit foto’s uit het afgelopen seizoen: abstracte fotografie, natuur en landschap, maar ook straatfotografie en portretten. Wekelijkse activiteiten Elke maandag in Bibliotheek Stadspolders en elke dinsdag de Centrale Bibliotheek is er het Vrijwilligers Informatie Punt. Inwoners van Dordrecht, die op zoek zijn naar vrijwilligers werk kunnen terecht bij het Vrijwilligers Informatie Punt. Samen met een professional of een vrijwilliger wordt er bekeken hoe de zoeker mensen en organisaties in de buurt kan helpen. Bij het VIP kunnen ook jongeren terecht voor informatie over maatschappelijke stageplekken. Elke vrijdag is er in de Centrale Bibliotheek het senioren computerspreekuur. Ouderen met vragen over hun computer, iPad of Android kunnen die vragen tijdens het computerspreekuur stellen. Giessenlanden Er zijn specifieke activiteiten in de bibliotheken van Giessenlanden georganiseerd.
39
Gorinchem Expositie in Gorinchem Van november tot en met januari 2015 was de tentoonstelling stadhouder Willem III te bezichtigen in de Bibliotheek Gorinchem. Stadhouder Willem III bleef enig kind van stadhouder Willem II, die getrouwd was met Maria Stuart, dochter van de Engelse koning Karel I. De jonge prins heeft zijn vader echter nooit gekend omdat deze een week voor zijn geboorte stierf aan de pokken. Zelf huwde hij in 1677 zijn Engelse nicht, die net als zijn eigen moeder ook Maria Stuart heette. Het echtpaar bleef kinderloos. De tentoonstelling gaf meer informatie over deze Nederlandse stadhouder, die ook koning van Engeland, Schotland en Ierland was. iPadcafe Op de woensdagen wordt het iPadcafe georganiseerd. IPadeigenaren leren tijdens dit café extra vaardigheden voor het gebruik van de iPad. Lezing Jelle Brandt Cortius Op 1 april hield Jelle Brandt Cortius een goedbezochte lezing in Bibliotheek Gorinchem. 120 literatuurliefhebbers waren bij de lezing aanwezig. De schrijver, correspondent en journalist heeft de perfecte combinatie van droge humor en scherpe observaties. Hij is bekend van zijn televisieseries over Rusland en India en van zijn boek Universele Reisgids voor Moeilijke Landen. Hardinxveld-Giessendam 25 jaar Boven-Hardinxveld In september 2014 bestond Bibliotheek Boven-Hardinxveld 25 jaar. De hele maand lang zijn allerlei activiteiten voor jong en oud georganiseerd om hierbij stil te staan. Zo was er onder andere op 2 september is de film Assie ’t goed beschouwd getoond. Op 16 september was er wandelwagensoos, waar 91 ouders en jonge kinderen aanwezig waren. Er werd voorgelezen en informatie over taalontwikkeling gegeven. En op 17 september was er een LAN-party voor iedereen van 11 tot en met 17 jaar. Onder het mom van samen gamen is leuker dan alleen werden er allerlei games gespeeld. Expositie in Hardinxveld-Giessendam Van september tot en met november exposeerde C. van Dam zijn schilderijen in Bibliotheek HardinxveldGiessedam. De Hardinxveldse schilder toonde een klein deel van zijn werk. Hij schildert onder meer portetten, actietaferelen en dieren in pastel. Van Dam heeft jarenlang schilderles gekregen van Cees van Beusekom. Ook volgde hij verschillende zomercursussen in Frankrijk. Film in de bibliotheek Regelmatig is vorig jaar een film gedraaid in de bibliotheek. Dit waren op 9 april Haar naam was Sarah, op 10 september The Book Thief (in het kader van de Week van de Alfabetisering), op 8 oktober 12 years a slave, op 12 november De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween en op 10 december The fault in our stars. Hendrik-Ido-Ambacht Visueel beperkten Op 21 mei was Koninklijke Visio, expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen, aanwezig in Bibliotheek Hendrik-Ido-Ambacht. Mensen met een visuele beperking konden daar laagdrempelig hun hulpvraag kwijt bij medewerkers van Visio. Lezingen Historisch Genootschap In 2014 heeft het Historisch Genootschap Hendrik-Ido-Ambacht twee lezingen gehouden in Bibliotheek HendrikIdo-Ambacht. Op 8 mei heeft dhr. Verhoeven van het Historisch Genootschap Hendrik-Ido-Ambacht een lezing gegeven over de periode 1940 – 1945 en de bevrijding van Hendrik-Ido-Ambacht en omgeving. Aan de hand van vele foto’s van
40
plekken in Hendrik-Ido-Ambacht waar bepaalde voorvallen in de Tweede Wereldoorlog plaatsvonden, schetste Verhoeven een goed beeld van hoe de inwoners van Hendrik-Ido-Ambacht deze periode in de geschiedenis hebben beleefd. 52 geïnteresseerden waren aanwezig bij de lezing. Oktober was de Maand van de Geschiedenis. Ter ere daarvan gaf dhr. Verhoeven van het Historisch Genootschap Hendrik-Ido-Ambacht op 30 oktober een lezing over Hendrik-Ido-Ambacht in de periode 1945 – 1970. Lezing Abdelkader Benali In het kader van de Boekenweek heeft de schrijver Abdelkader Benali een lezing gehouden voor literatuurliefhebbers in Bibliotheek Hendrik-Ido-Ambacht. In totaal waren er 39 literatuurliefhebbers bij de lezing op 6 maart aanwezig. Abdelkader Benali vertelde over de magie van reizen (het thema van de Boekenweek), over de reiziger in zichzelf, zijn reizen door Marokko en het Midden-Oosten, zijn liefde voor reisliteratuur en over zijn boek Bad Boy. Leerdam Exposities in Leerdam In Bibliotheek Leerdam zijn in 2014 een aantal exposities georganiseerd. In juli en augustus was de expositie Kleurrijk te bezichtigen in de bibliotheek. Tijdens de fotografiecursussen van Henk Looij doen deelnemers veel fotografische basisvaardigheden op. Belichting, witbalans, perspectief, alle belangrijke fotografieaspecten komen aan de orde. Als onderdeel van de cursus hebben de deelnemers een tentoonstelling samengesteld, rondom het door de cursusleider verzonnen thema Kleurrijk. Interessante archeologische vondsten die in 2012 en 2013 zijn gedaan tijdens riolerings- en bestratingswerkzaamheden aan de Oostwal, de Westwal en het Oranjeplein. Er werden onder andere e
bouwmaterialen en gebruiksvoorwerpen in de grond gevonden, uit een periode die teruggaat tot de 14 eeuw. De vondsten vertellen wat meer over het leven in de stad Leerdam in vroegere tijden. In juli tot en met september werden deze vondsten tentoongesteld in Bibliotheek Leerdam. Wekelijkse activiteiten Voor kinderen tot zes jaar wordt er elke woensdagmiddag door Ria en Fia voorgelezen. Voorlezen is erg belangrijk voor kinderen. Uit onderzoek is gebleken dat als een kind 15 minuten per dag wordt voorgelezen, het kind na een jaar 1.000 nieuwe woorden kent. Elke donderdag is de Historische Vereniging Leerdam in de bibliotheek aanwezig. Tijdens dit inloopmoment kunnen geïnteresseerden aanschuiven en hun vragen over de geschiedenis van Leerdam stellen aan de aanwezigen van de Historische Vereniging Leerdam. Cursus Schrijf over je leven Op 6, 13, 27 januari, 10 februari en 10 maart werd een cursus voor amateurschrijvers gehouden in Bibliotheek Leerdam. Molenwaard Bleskensgraaf Op 31 maart vierde de vestiging in Bleskensgraaf haar lustrum. Dit is op feestelijk wijze gebeurd. Nieuw-Lekkerland Tijdens de Kinderboekenweek is op 1 oktober een boekenfitness in Bibliotheek Nieuw-Lekkerland georganiseerd. Papendrecht Boekenweek Tijdens de Boekenweek is in Papendrecht op 12 maart een lezing voor reisliefhebbers gehouden met de titel Cultuur, natuur en avontuur. 25 reisliefhebbers zijn op de lezing afgekomen.
41
Exposities in Papendrecht Van juni tot en met september heeft een expositie van kunstenaar Huib Verhage met tekstfoto’s plaatsgevonden. Huib Verhage maakt verrassende combinaties van beeld en tekst, waarmee hij mensen met een glimlach probeert na te laten denken over alledaagse situaties. Van september 2014 tot en met januari 2015 was de expositie Met z’n allen XIV te bewonderen. Amateurkunstenaars uit Papendrecht tonen hun mooiste werken. Medewerkers van de sectie Amateurkunst van de Stichting Culturele Raad Papendrecht presenteerden de expositie Met z’n allen XIV. Dit jaarlijks evenement stelt de amateurskunstenaars uit Papendrecht en omstreken in staat om met een van hun werken te exposeren. In 2014 deden 48 amateurkunstenaars mee met foto’s, tekeningen, schilderijen in kleurpotlood, O.I. inkt, aquarel, pastel, acryl en olieverf. Kinderboekenweek In het kader van de Kinderboekenweek zijn in Papendrecht op 1 oktober twee activiteiten georganiseerd. Er was in Bibliotheek Papendrecht een dansworkshop en een High Tea. 60 kinderen waren aanwezig bij deze activiteiten. iPadcafe Op de donderdagen in de oneven weken wordt het iPadcafe in Bibliotheek Papendrecht georganiseerd. IPadeigenaren leren tijdens dit cafe extra vaardigheden voor het gebruik van de iPad. Haak- en breicafe Elke woensdag vindt er in Bibliotheek Papendrecht het Haak- en breicafe plaats. Dit wordt niet door de bibliotheek georganiseerd, maar de leden van het haak- en breicafe maken gebruik van de faciliteiten van de bibliotheek. De bibliotheek is blij met dit initiatief. Ridderkerk Exposities in Ridderkerk In Bibliotheek Ridderkerk Centrum zijn het afgelopen jaar een aantal exposities gehouden. Van januari tot en met maart heeft de fotoclub Ridderkerk een expositie verzorgd. De jaarlijkse Kunstroute Ridderkerk maakte onder andere van de bibliotheek gebruik in maart en april. De geboren Ridderkerkse kunstenares Renée Balsters exposeerde van april tot en met juni in de bibliotheekvestiging. In april en mei toonde de scheepsmodelbouwvereniging Ridderkerk een mooie selectie van haar schepen. In de verschillende vitrines stonden diverse modellen die de vereniging door de jaren heen heeft gebouwd. Nico van Oudheusden toonde van mei tot en met juli zijn bijzondere fantasievogels van roestvrijstaal. Een hobby die is ontstaan na een bezoek aan een kunstcollectief in Delft. Daar zag hij voor het eerst vogels die gemaakt waren van RVS bestek. Dit waren herkenbare vogels, zoals een uil of een arend. De vogels die Nico van Oudheusden maakt zijn anders, zij lijken niet op herkenbare, rondvliegende vogels. De opbouw van lichaam en kop is steeds vrijwel gelijk, maar toch ontstaat er elke keer weer een creatie met een andere uitstraling. Van juni tot en met augustus toonde Elly Konijnenburg haar schilderijen van dieren en natuur in Bibliotheek Ridderkerk Centrum. Haar expositie bestond uit mooie, kleurrijke werken.
42
In augustus en september waren foto’s van Park Huijs ten Donck, één van de eerste Nederlandse parken in Engelse landschapstijl, te bezichtigen. Acrylschilderes Reinie de Koning exposeerde van september tot en met november haar werk in Bibliotheek Ridderkerk Centrum. De autodidacte schilderes en schilderlerares haalt haar inspiratie uit de natuur, mensen en mooie afbeeldingen. In november en december sierde de schilderijen van Cees Veldboer de muren van Bibliotheek Ridderkerk Centrum. Zijn schilderijen zijn hoofdzakelijk figuratief, en gaan over dans, paarden, vrouwen en landschappen. Hij schildert vooral met acryl, en is sinds kort met olieverf begonnen. Lezingen in Ridderkerk Tijdens de Boekenweek, met het thema Reizen, is in Bibliotheek Ridderkerk Centrum een lezing gehouden over reisfotografie. 23 fotografieliefhebbers waren aanwezig. In het kader van de landelijke leescampagne Nederland leest! heeft op 10 november Maarten van Rossem een lezing gehouden. Tijdens zijn lezing vertelde hij over zijn werk, en signeerde hij zijn boeken. Surprisebios Op 30 april, 29 juli en 22 oktober is de surprisebios georganiseerd. Iedereen vanaf 7 jaar of ouder kan komen kijken naar een leuke, spannende of grappige film. De titel wordt vooraf niet gezegd. Kinderboekenweek Tijdens de Kinderboekenweek werd op 1 oktober een High Tea georganiseerd. In totaal zijn er 50 mensen aanwezig geweest bij de High Tea. Op 11 oktober is een voorstelling Lot Lohr en Renée Menscheer georganiseerd. 60 mensen hebben van de voorstelling genoten. Spreekuren Elke maandag in Bibliotheek Ridderkerk Centrum, elke dinsdag in het servicepunt Ridderkerk Bolnes, elke donderdag in het servicepunt Ridderkerk Slikkeveer is er het vrijwilligersspreekuur. Ridderkerkers die vragen hebben op het gebied van vrijwilligerswerk en maatschappelijke stage kunnen terecht op het vrijwilligersspreekuur. Een professional van Connect2Act is daar aanwezig om de bezoeker eventueel gelijk te helpen met het zoeken naar een leuke vrijwilligersbaan. Daarnaast is er elke woensdag in Bibliotheek Ridderkerk Centrum een computerspreekuur voor senioren. Sliedrecht Boekenweek De Vergelding, een roman van Jan Brokken, was in 2013 een echte hit onder leeskringen en andere lezers. Dit verhaal speelt zich af in Rhoon, waar in 2014 een Duitse soldaat de dood vond als gevolg van sabotage. Ter vergelding werden zeven mannen uit de gemeente geëxecuteerd. Wie pleegde de sabotage? Of was het een ongeluk? Families maken elkaar tot op de dag van vandaag verwijten. Jan Brokken vertelde erover tijdens zijn intrigerende lezing op 4 maart. Bieb in de mode Samen met lokale ondernemers is op 2 april in Bibliotheek Sliedrecht het modefeest voor jong en oud, Bieb in de mode, georganiseerd. Tijdens deze middag is er onder andere een kindermodeshow door Shoeby’s, stylingadvies en een workshop Moodboards aangeboden. Alle nieuwe leden kregen een goedgevulde goodiebad cadeau.
43
Cursus iPad Op 14 mei, 28 mei en 11 juni is in Bibliotheek Sliedrecht een cursus voor iPad gebruikers georganiseerd. 16 (nieuwe) iPadgebruikers leerde extra vaardigheden tijdens de cursus. Lezing Sliedrecht in Oorlogstijd Op 8 mei organiseerde de Historische Vereniging Sliedrecht een lezing over Sliedrecht in Oorlogstijd. Medewerkers van de Historische Vereniging Sliedrecht lieten oorlogsbeelden zien en vertellen verholen over de oorlog in Sliedrecht. Bijzonder is dat deze verhalen in Sliedrecht dialect verteld zijn, Verhaol in ’t Sliedrechs. Onder het genot van een kopje koffie of thee kreeg de bezoeker een goed beeld van hoe de bevolking van Sliedrecht deze indrukwekkende periode van de geschiedenis beleefd heeft. Zederik Op 31 maart 2014 bestond de Brede School Lexmond 5 jaar. Dit is feestelijk gevierd met alle partners en kinderen van Lexmond. Zwijndrecht Kinderboekenweek Tijdens de Kinderboekenweek zijn er verschillende activiteiten in Bibliotheek Zwijndrecht georganiseerd. Zo was er op 1 oktober een sportieve activiteit, en op 4 oktober was er een Kleurfeest en de voorstelling Professor Smakeleuk. Lezing Adriaan van Dis in Boekenweek Op 14 maart hield Adriaan van Dis in Theater festino! een lezing in het kader van de Boekenweek. In totaal waren er 220 literatuurliefhebbers aanwezig in de zaal. Boekhandel De Salon was aanwezig met een boekentafel, waar de auteur na afloop van de lezing signeerde.
Laaggeletterdheid In februari zijn er in de vestigingen in Zwijndrecht informatiebijeenkomsten gehouden voor moeilijk lezenden. Onder de titel Lezen kan altijd zijn diverse oplossingen gedemonstreerd om aangepast te kunnen lezen. In de Week van de Alfabetisering is op 9 september een Verhalenbingo gehouden. Er werden verhalen voorgelezen waarin getallen voorkomen. Deze getallen kunnen afgekruist worden op een bingokaart, en degene met een volle kaart is de winnaar. Workshop iPad In het kader van de bevordering van digivaardigheid werd op 27 november een workshop gegeven hoe om te gaan met de iPad. 14 (nieuwe) iPadgebruikers leerden extra vaardigheden tijdens de workshop.
44
Culturele middag In samenwerking met de Slowaakse vereniging is op 5 april een culturele middag Dobrý deň: Goedemiddag georganiseerd. Onder het genot van een Slowaaks hapje en drankje zijn diverse voordrachten, taalles, een film over Slowakije en live muziek gepresenteerd. De gemeente Zwijndrecht heeft een stedenband met de Slowaakse stad Poprad. Deze band is tijdens de culturele middag tot uiting gekomen. De opening werd verricht door de Slowaakse ambassadeur Jaroslav Chlebo en burgemeester Dominic Schrijer. Voorleesuurtje Elke woensdag van 14.30 – 15.30 uur is er een voorleesuurtje voor 3 – 6 jarigen in Bibliotheek Walburg. Kinderen kunnen dan genieten van de mooiste verhalen terwijl de ouder of verzorger alle tijd heeft om boeken voor zichzelf uit te zoeken. De voorlezer maakt deel uit van het project 50+ leest voor. Met dit voorleesproject willen vijftigplussers hun enthousiasme voor het lezen overdragen aan de jongste generatie. Naast het vergroten van taal- en leesplezier wordt in dit project het geduld en de levenswijsheid van senioren gekoppeld aan de onbevangenheid en energie van kinderen.
45
46
Bijlagen ………………………………………………………………………………………………………………………
Jaarverslag 2014
47
Bijlage 1 Leden per leeftijdscategorie 2013 – 2014 Bijlage 1. Leden per leeftijdscategorie 2013 - 2014 HendrikHardinxveldIdoAlblasserdam Albrandswaard Barendrecht Dordrecht Giessenlanden Gorinchem Giessendam Ambacht Leerdam Molenwaard Papendrecht Ridderkerk Sliedrecht Zederik Zwijndrecht
Totaal
2013 jeugd (0 t/m 3) jeugd (4 t/m 12) jongeren (13 t/m 17) volwassenen (18 t/m 64) senioren (65+) overige totaal
423 1.641 844 1.559 674 37 5.178
248 2.087 850 1.296 295 106 4.882
477 3.591 2.041 2.791 836 180 9.916
1.577 7.497 3.913 7.177 2.789 492 23.445
122 1.027 611 792 218 93 2.863
433 2.361 1.299 2.694 829 246 7.862
273 1.428 754 1.489 454 72 4.470
369 2.121 1.089 2.023 661 87 6.350
335 1.767 909 1.759 560 185 5.515
333 1.698 1.018 1.461 378 88 4.976
498 2.253 1.180 2.303 1.169 121 7.524
404 2.283 1.533 3.079 1.710 122 9.131
336 1.659 937 1.829 647 101 5.509
168 1.039 606 836 212 51 2.912
471 3.616 1.608 2.185 1.188 71 9.139
6.467 36.068 19.192 33.273 12.620 2.052 109.672
2014 jeugd (0 t/m 3) jeugd (4 t/m 12) jongeren (13 t/m 17) volwassenen (18 t/m 64) senioren (65+) overige totaal
407 1.653 848 1.353 624 19 4.904
111 1.669 738 655 129 67 3.369
469 3.510 2.053 2.050 661 174 8.917
1.557 9.650 4.093 6.771 2.661 450 25.182
81 986 448 574 156 87 2.332
433 2.289 1.284 2.193 735 206 7.140
256 1.390 744 1.288 419 70 4.167
373 2.433 1.066 1.598 572 81 6.123
377 1.675 895 1.447 512 166 5.072
330 1.685 831 1.238 352 69 4.505
513 2.229 1.220 1.851 1.008 122 6.943
406 2.289 1.646 2.608 1.538 126 8.613
346 1.685 984 1.521 571 125 5.232
186 974 473 725 204 48 2.610
414 3.819 1.510 1.769 1.000 84 8.596
6.259 37.936 18.833 27.641 11.142 1.894 103.705
verschil 2014 t.o.v. 2013 jeugd (0 t/m 3) jeugd (4 t/m 12) jongeren (13 t/m 17) volwassenen (18 t/m 64) senioren (65+) overige totaal
-16 12 4 -206 -50 -18 -274
-137 -418 -112 -641 -166 -39 -1.513
-8 -81 12 -741 -175 -6 -999
-20 2.153 180 -406 -128 -42 1.737
-41 -41 -163 -218 -62 -6 -531
0 -72 -15 -501 -94 -40 -722
-17 -38 -10 -201 -35 -2 -303
4 312 -23 -425 -89 -6 -227
42 -92 -14 -312 -48 -19 -443
-3 -13 -187 -223 -26 -19 -471
15 -24 40 -452 -161 1 -581
2 6 113 -471 -172 4 -518
10 26 47 -308 -76 24 -277
18 -65 -133 -111 -8 -3 -302
-57 203 -98 -416 -188 13 -543
-208 1.868 -359 -5.632 -1.478 -158 -5.967
Bijlage 2 Uitleningen en verlengingen 2013 - 2014 Bijlage 2. Uitleningen en verlengingen 2013 - 2014
Alblasserdam Albrandswaard Barendrecht Dordrecht Giessenlanden Gorinchem Hardinxveld-Giessendam Hendrik-Ido-Ambacht Leerdam Molenwaard Papendrecht Ridderkerk Sliedrecht Zederik Zwijndrecht Totaal
2013 147.845 94.304 205.706 496.395 74.144 172.352 136.841 158.023 131.803 135.819 195.441 238.929 153.370 85.218 168.552 2.594.742
Uitleningen 2014 verschil 144.118 -3.727 5.908 -88.396 149.779 -55.927 478.211 -18.184 58.028 -16.116 160.578 -11.774 129.100 -7.741 149.287 -8.736 125.066 -6.737 134.708 -1.111 182.557 -12.884 136.143 -102.786 148.828 -4.542 81.349 -3.869 171.282 2.730 2.254.942 -339.800
% verschil -2,5% -93,7% -27,2% -3,7% -21,7% -6,8% -5,7% -5,5% -5,1% -0,8% -6,6% -43,0% -3,0% -4,5% 1,6% -13,1%
2013 74.541 40.498 95.394 279.125 30.952 73.072 56.476 69.501 53.641 55.543 72.513 130.479 61.115 36.057 86.816 1.215.723
49
verlengingen 2014 verschil 66.122 -8.419 4.098 -36.400 91.682 -3.712 241.586 -37.539 24.410 -6.542 66.152 -6.920 50.879 -5.597 64.022 -5.479 48.018 -5.623 53.717 -1.826 67.358 -5.155 107.174 -23.305 58.796 -2.319 33.828 -2.229 79.841 -6.975 1.057.683 -158.040
% verschil -11,3% -89,9% -3,9% -13,4% -21,1% -9,5% -9,9% -7,9% -10,5% -3,3% -7,1% -17,9% -3,8% -6,2% -8,0% -13,0%
2013 222.386 134.802 301.100 775.520 105.096 245.424 193.317 227.524 185.444 191.362 267.954 369.408 214.485 121.275 255.368 3.810.465
Uitleningen + verlengingen 2014 verschil 210.240 -12.146 10.006 -124.796 241.461 -59.639 719.797 -55.723 82.438 -22.658 226.730 -18.694 179.979 -13.338 213.309 -14.215 173.084 -12.360 188.425 -2.937 249.915 -18.039 243.317 -126.091 207.624 -6.861 115.177 -6.098 251.123 -4.245 3.312.625 -497.840
% verschil -5,5% -92,6% -19,8% -7,2% -21,6% -7,6% -6,9% -6,2% -6,7% -1,5% -6,7% -34,1% -3,2% -5,0% -1,7% -13,1%
Bijlage 3 Collectie materialen 2013 - 2014 Bijlage 4. Collectie materialen 2013 - 2014 Vestigingen Vestigingen Alblasserdam
2013 32.209
Albrandswaard
Aantal materialen 2014 32.287
verschil 78
% verschil 0,2%
Poortugaal Portland
9.928 5.270 4.658
383 173 210
-9.545 -5.097 -4.448
-96,1% -96,7% -95,5%
Carnisselande de Baerne
41.586 24.267 17.319
50.994 33.236 17.758
9.408 8.969 439
22,6% 37,0% 2,5%
Centrum Crabbehof Dubbeldam Stadspolders Sterrenburg
194.320 99.224 25.758 20.389 34.681 14.268
166.055 96.238 25.352 6.701 32.104 5.660
-28.265 -2.986 -406 -13.688 -2.577 -8.608
-14,5% -3,0% -1,6% -67,1% -7,4% -60,3%
Arkel Giessenburg
30.883 12.303 18.580
21.372 7.153 14.219
-9.511 -5.150 -4.361
-30,8% -41,9% -23,5%
Gorinchem Het Gebouw
53.367 51.236 2.131
53.835 51.617 2.218
468 381 87
0,9% 0,7% 4,1%
Hardinxveld-Giessendam Boven Hardinxveld Hardinxveld-Giessendam
33.181 5.968 27.213
33.140 5.568 27.572
-41 -400 359
-0,1% -6,7% 1,3%
Hendrik-Ido-Ambacht
32.973
34.327
1.354
4,1%
Leerdam
28.603
27.121
-1.482
-5,2%
34.187 6.911 12.078 15.198
35.316 6.943 12.263 16.110
1.129 32 185 912
3,3% 0,5% 1,5% 6,0%
Papendrecht
39.984
42.516
2.532
6,3%
Ridderkerk
89.408 64.900 11.430 13.078
87.002 63.244 11.007 12.751
-2.406 -1.656 -423 -327
-2,7% -2,6% -3,7% -2,5%
26.095
26.443
348
1,3%
30.224 8.613 7.422
30.816 8.542 7.148
592 -71 -274
2,0% -0,8% -3,7%
Barendrecht
Dordrecht
Giessenlanden
Gorinchem
Molenwaard Bleskensgraaf Groot-Ammers Nieuw-Lekkerland
Centrum Bolnes Slikkeveer Sliedrecht Zederik Ameide Lexmond
Meerkerk
14.189
15.126
937
6,6%
Walburg Lunenhof Heerjansdam
63.091 49.640 6.748 6.703
49.984 45.797 2.829 1.358
-13.107 -3.843 -3.919 -5.345
-20,8% -7,7% -58,1% -79,7%
Zwijndrecht
51
52
