Jaarrapportage 2013
26 maart 2014
1 Inleiding Voor u ligt de jaarrapportage 2013 van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV). Deze jaarrapportage geeft een overzicht van de resultaten die zijn behaald in 2013 en de activiteiten die in 2013 zijn opgestart.
2 Oprichting Per 24 december 2012 is het KIDV opgericht. Daarbij zijn organisatorisch de volgende resultaten gerealiseerd:
er is een Bestuur aangesteld (1 bestuurder per 2012.12, voltallig bestuur per 2013.03); de statuten van het KIDV zijn vastgesteld (2012.12); het Bureau is werkende (2013.01); de website van het KIDV is gelanceerd (2013.01); er is een Raad van Advies opgericht (2013.09); er is per 1 januari 2014 een kantoor betrokken in Den Haag.
3 Resultaten per activiteit Hieronder zijn de resultaten per activiteit weergegeven. De volgorde van activiteiten is conform de eerste versie van de Verduurzamingsagenda. De activiteiten voor 2014 worden verder toegelicht in de tweede versie van de Verduurzamingsagenda.
3.1 Verduurzamingsagenda Activiteit Opdracht
Rol KIDV Resultaat Extern vervolg
Intern vervolg Activiteit Opdracht Rol KIDV Resultaat Extern vervolg Intern vervolg
3.1.1 Verduurzamingsagenda Versie 1 Opstellen van de eerste versie van de Verduurzamingsagenda waarin alle activiteiten van het KIDV uit de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013 – 2022 en het bijbehorende Addendum zijn opgenomen. Opstellen agenda om kennis te ontwikkelen, samen te brengen en te delen. Publicatie van eerste versie Verduurzamingsagenda op de website www.kidv.nl (09.2013). De eerste versie van de Verduurzamingsagenda is aangeboden aan de Staatssecretaris van Infrastructuur & Milieu (09.2013). De eerste versie van de Verduurzamingsagenda is verstuurd aan de leden van de Tweede Kamer, leden VNG, en het verpakkend bedrijfsleven. Verzamelen informatie en ideeën voor de tweede versie van de Verduurzamingsagenda. 3.1.2 Verduurzamingsagenda Versie 2 Actualiseren van de eerste versie van de Verduurzamingsagenda. Tevens wordt er externe input verzameld via een online vragenlijst en bijeenkomsten. Opstellen agenda om kennis te ontwikkelen, samen te brengen en te delen. Project is gestart. Verwachte publicatie is maart 2014. Externe partijen worden op de hoogte gesteld dat de tweede versie van de Verduurzamingsagenda is gepubliceerd, via nieuwsbrief, email en/of website. Verzamelen informatie en ideeën voor de derde versie van de Verduurzamingsagenda.
2
Jaarrapportage 2013 – 26 maart 2014
3.2 Brancheverduurzamingsplannen Activiteit Opdracht
Rol KIDV
Resultaat
Extern vervolg
Intern vervolg
3.2.1 Brancheverduurzamingsplannen Opstellen van een methodiek om de hoogst haalbare doelen per branche te bepalen, en een lijst met alle branches. Het kwalitatief monitoren van de voortgang van de brancheverduurzamingsplannen. Stimuleren van bedrijven/branches tot het opstellen van plannen voor verduurzaming van de verpakkingsketen. Partijen zijn zelf verantwoordelijk voor het opstellen van deze plannen en het benoemen van de hoogst haalbare doelen, en daarmee voor het eindresultaat. Het KIDV stelt de hoogst haalbare doelen per branche vast en zorgt voor het kwalitatief monitoren van de kwalitatieve voortgang van de diverse brancheverduurzamingsplannen. Zorgdragen voor algemene bekendheid door plaatsing op website en door in contact te treden met brancheorganisaties (2013.10). Methodiek opgeleverd door Universiteit Twente (opgeleverd 2013.12, in bestuur 2014.01). Dit sluit aan op de Essentiële eisen. De methodiek komt breed beschikbaar via de te bouwen webtool (2014). Branches uitnodigen brancheverduurzamingsplannen op te stellen. Ondersteunen branches bij opstellen en uitrollen brancheverduurzamingsplannen. Vaststellen hoogst haalbare doelen, kwalitatief monitoren voortgang diverse brancheverduurzamingsplannen en aanbieden resultaten/jaarrapportage aan ministerie van I&M. Webtool ontwikkelen en testen.
3.3 Ontwikkelen en delen van kennis Activiteit Opdracht
Rol KIDV Resultaat Extern vervolg Intern vervolg Activiteit Opdracht
Rol KIDV Resultaat
Extern vervolg
3.3.1 Visie 2040 Opstellen van toekomstbeeld duurzaam verpakken 2040 bestaande uit vier scenario’s en bijbehorende beleidsopties om daarmee richting te geven aan volgende versies van de Verduurzamingsagenda en het onderzoeksprogramma. Kennis ontwikkelen en delen. Project is gestart. Presentatie op congres (2014). Periodiek toetsen en waar nodig bijstellen van beleidsopties met ketenpartijen. Vier toekomstscenario´s met bijbehorende beleidsopties (2014.Q2) Doorvertaling naar strategie van het KIDV. 3.3.2 Wetenschappelijk Onderzoeksprogramma Opstellen en uitvoeren van een plan van aanpak voor het wetenschappelijk onderzoeksprogramma over duurzaam verpakken voor de vijfjarenperiode 20132017. Kennis ontwikkelen en delen. Stimuleren en samenbrengen van partijen. Definitief plan van aanpak onderzoeksprogramma op hoofdlijnen (OPP 2013.12) Besproken in pre-Council, en goedgekeurd door het KIDV en samenwerkingspartner TIFN. Universiteiten zijn bekend met OPP en council leden leveren input voor FPP (2014). Definitief onderzoeksprogramma. 3
Jaarrapportage 2013 – 26 maart 2014
Intern vervolg Activiteit Opdracht
Rol KIDV Resultaat
Extern vervolg Intern vervolg
Activiteit Opdracht
Rol KIDV Resultaat Extern vervolg Intern vervolg Activiteit Opdracht Rol KIDV Resultaat
Werving universiteiten, onderzoekers, en aio’s. Start diverse onderzoeken. Werving wetenschappelijk projectleider.
3.3.3 Consumenten Meldpunt Openen van het Meldpunt Verpakkingen met als doel dat er door verdere transparantie een open dialoog ontstaat tussen consumenten bedrijven. Via de website van het Meldpunt Verpakkingen kunnen consumenten meldingen doen en vragen stellen over de duurzaamheid van verpakkingen. Consumenten kunnen ook suggesties of ideeën inzenden om de duurzaamheid van verpakkingen te verbeteren. Meldingen stuurt het Meldpunt door aan fabrikanten of brancheorganisaties. Hun reacties worden binnen zes weken op de website gepubliceerd. Kennis ontwikkelen en delen. Start Meldpunt Verpakkingen (2013.05). Vanaf 1 november 2013 zijn vragen en antwoorden en meldingen en reacties ook gepubliceerd op de website (2013.11). Eerste halfjaarrapportage: 50 vragen en 24 meldingen ontvangen bij het Meldpunt Verpakkingen (2013.11). Op 1 december 2013 is online attenderingscampagne gestart om meer bekendheid met het Meldpunt te genereren. Campagne via banners (tekst en grafisch) vooral via Google Adwords en Facebook. Eind 2013 waren bij het Meldpunt in totaal 81 vragen en 49 meldingen ontvangen. De betrokkenheid van burgers wordt geregeld via het Meldpunt zelf en via deelname van consumentenorganisatie(s) aan de klankbordgroep. Daarmee wordt invulling gegeven aan een vorm van burgerbijeenkomsten. Geoptimaliseerde website Meldpunt Verpakkingen (2014). Halfjaarlijkse rapportage van de ontvangen vragen en meldingen. Opstellen communicatieplan t.b.v. Meldpunt Verpakkingen. Optimalisatie website Meldpunt Verpakkingen: actualisatie, vindbaarheid, verhoging van snelheid van behandeling en publicatie van vragen en meldingen. 3.3.4 Vraagbaak voor bedrijven en gemeenten en algemene kennisdeling Het KIDV deelt waar mogelijk ontwikkelde kennis. Via de ´Kennisbank´ op de website www.kidv.nl kunnen gemeenten en bedrijven beschikbare informatie en kennis raadplegen en vragen stellen. Kennis samenbrengen en delen. Opening en invulling van de ´Kennisbank´ op de website www.kidv.nl (2013.05). Voor een toelichting van de quick wins, zie 3.5.8. Partijen kunnen aan de slag met de beschikbare informatie binnen de eigen organisatie. Beschikbaar blijven voor vragen van gemeenten en bedrijven. Up-to-date houden van de Kennisbank. 3.3.5 Workshops/bijeenkomsten Het KIDV organiseert in samenwerking met partners bijeenkomsten. Kennis samenbrengen en delen. In 2013 is dit ingevuld door de bijeenkomsten met gemeenten (zie 3.4.1), de klankbordgroep pilot drankenkartons (zie 3.5.1), en de klankbordgroep pilot plastic 4
Jaarrapportage 2013 – 26 maart 2014
Extern vervolg Intern vervolg Activiteit Opdracht
Rol KIDV Resultaat Extern vervolg Intern vervolg
tasjes (zie 3.5.2). Serie Verdiepingsbijeenkomsten over duurzaam verpakken in 2014. Congres Duurzaam Verpakken op 4 juni 2014. Inhoudelijke en organisatorische voorbereiding van de Verdiepingsbijeenkomsten en het congres in 2014. 3.3.6 Europese ontwikkelingen Het KIDV draagt er zorg voor dat de Europese context op de website verschijnt en dat ze kennis hierover deelt met stakeholders en contacten onderhoud met Europese partners. Kennis samenbrengen en delen. Publicatie van relevante wetgeving op de website van het KIDV. Europese context op website KIDV. Kennisdeling. Contacten onderhouden met Europese partners, deelnemen aan Europese werkgroep inzake verpakkingen.
3.4 Gemeenten Activiteit Opdracht
Rol KIDV
Resultaat
Extern vervolg Intern vervolg
3.4.1 Gemeenten Het KIDV organiseert samen met de VNG rondetafel-bijeenkomsten, ondersteunt koplopers, doet onderzoek naar inzamelsystemen en verkent behoefte aan ondersteuning bij regierol door gemeenten. Kennis ontwikkelen, samenbrengen en delen en het samenbrengen van partijen. Het KIDV brengt gemeenten samen via bijeenkomsten om te verkennen bij welke onderwerpen zij behoefte hebben aan ondersteuning om verpakkingen efficiënter in te zamelen, onder de voorwaarde dag deze behoeften niet door andere partijen in de markt worden vervuld. Er zijn zeven bijeenkomsten geweest met gemeenten (2013.10). De eerste vier bijeenkomsten stonden in het teken van de presentatie van de eerste versie van de Verduurzamingsagenda. De overige drie bijeenkomsten waren gericht op het verkennen van behoeften gemeenten. Gemeenten, inclusief voorlopers, hebben aangegeven behoefte te hebben aan ondersteuning door het KIDV op twee manieren: 1. Via het wetenschappelijk onderzoeksprogramma, waarin de opmerkingen van gemeenten worden meegewogen. 2. Via concrete projecten (aankomende projecten worden waar wenselijk in samenwerking met gemeenten opgezet). Door gemeenten is aangegeven dat KIDV geen ondersteunende rol op zich hoeft te nemen bij het nemen van de regierol in 2015. Deze rol wordt nu vervuld door partijen waar gemeenten aan zijn gelieerd. Mocht in de loop van 2014 door partijen worden aangegeven dat alsnog behoefte ontstaan aan ondersteuning, dan pakt het KIDV dit onderwerp weer op. Verkennen samenwerking NVRD voor gezamenlijk organisatie van inhoudelijke workshops. Gemeenten betrekken bij het wetenschappelijk onderzoeksprogramma. Gemeenten bij projecten betrekken wanneer zij partij kunnen zijn.
3.5 Diverse projecten Activiteit Opdracht
3.5.1 Pilot Drankenkartons Het KIDV voert een pilot uit voor de inzameling en recycling van drankenkartons. 5
Jaarrapportage 2013 – 26 maart 2014
Rol KIDV Resultaat Extern vervolg Intern vervolg
Kennis ontwikkelen en delen. Afgeronde pilot (2013.11) en rapportage hierover (2013.12). De rapportage is verspreid aan alle stakeholders en gepubliceerd op de website van het KIDV (2013.12). Naast de feitelijke conclusies uit de pilot periode is ook een kwalitatieve doorkijk gegeven. Om van deze kwalitatieve aanpak een beter beeld te krijgen voor de reguliere praktijksituatie dienen nog enkele vragen beantwoord te worden. De uitkomsten hiervan worden in de loop van april 2014 verwacht.
Activiteit Opdracht
3.5.2 Pilot (plastic) tassen in het winkelkanaal Het KIDV voert een pilot uit naar het terugdringen van plastic tassen in het winkelkanaal. Kennis ontwikkelen en delen. Afgeronde pilot (2013.12). Andere partijen, zoals het Rijk en het bedrijfsleven zijn aan de slag gegaan om afspraken te maken. Onderzoek naar de milieudruk van diverse materialen voor diverse categorieën draagtassen. Hierbij wordt de inventarisatie milieudruk van tasjes in reeds bestaande studies meegenomen, die Milieu Centraal in opdracht van het KIDV in 2013 heeft gedaan. Uit deze inventarisatie blijkt dat de resultaten van de onderzochte studies niet onderling vergelijkbaar zijn. Daarom is aanvullend onderzoek nodig. De resultaten van de materiaalstudie worden in het tweede kwartaal van 2014 verwacht.
Rol KIDV Resultaat Extern vervolg Intern vervolg
Activiteit Opdracht
Rol KIDV Resultaat Extern vervolg
Intern vervolg
Activiteit Opdracht
Rol KIDV Resultaat
Extern
3.5.3 Verhoging hergebruik PET in frisdrankflessen Het KIDV voert onderzoek uit naar het maximale percentage voor hergebruikt materiaal in een PET-flessen en bakjes in 2018. Tevens ontwikkelt het KIDV een methode om het hoogst haalbaar percentage voor hergebruikt materiaal in een PET-flessen en bakjes vast te stellen. Kennis ontwikkelen en delen. Vraagstuk in kaart gebracht. Inzicht in maximaal percentage hergebruikt materiaal in PET-flessen en bakjes Methode om hoogst haalbaar percentage voor hergebruikt materiaal in een PET-fles vast te stellen. Communiceren van de resultaten naar de industrie en andere stakeholders (2014). Aanscherpen vraagstuk en onderzoeksopzet (2014.01) Uitvoering onderzoek. Ontwikkeling methode. 3.5.4 Terugdringen PVC-verpakkingen in het supermarktkanaal In de Raamovereenkomst is het ‘einde van PVC als verpakkingsmateriaal in supermarkten, tenzij niet anders mogelijk is’ opgenomen. In het Addendum is vervolgens aangegeven dat het KIDV hiervoor een lijst opstelt. Kennis ontwikkelen en delen. De Universiteit Twente heeft in opdracht van het KIDV een studie gedaan naar het gebruik van PVC, voor zover dat functioneel noodzakelijk is. In dit onderzoek is een onderscheid gemaakt tussen volledige PVC verpakkingen en liners en coatings. De resultaten worden getoetst via een peer review in Q2 2014. Peer review van de resultaten onderzoek door deskundigen. 6
Jaarrapportage 2013 – 26 maart 2014
vervolg Intern vervolg Activiteit Opdracht Rol KIDV Resultaat Extern vervolg Intern vervolg
Niet van toepassing.
3.5.5 Materiaalreductie van kunststofverpakkingen De kunststofketen verduurzamen door materiaalreductie, meer recycling, en het bevorderen van hoogwaardige toepassing. Faciliteren van kunststofketen om te komen tot verduurzaming. Project nog niet gestart. Er is een overleg ingepland met de materiaalorganisatie(s). Uitwerken projectplan.
Activiteit Opdracht Rol KIDV Resultaat Extern vervolg Intern vervolg
3.5.6 Verminderen kunststofwikkels om geadresseerd drukwerk Het verminderen van kunststofwikkels om geadresseerd drukwerk. Faciliteren van papier- en kartonketen om te komen tot verduurzaming. Project nog niet gestart. Er is een overleg ingepland met de materiaalorganisatie(s).
Activiteit Opdracht Rol KIDV Resultaat Extern vervolg Intern vervolg
3.5.7 Verlagen milieudruk van metalen verpakkingen Milieudruk van metalen verpakkingen verminderen. Faciliteren van metaalketen om te komen tot verduurzaming. Project nog niet gestart. Er is een overleg ingepland met de materiaalorganisatie(s).
Activiteit Opdracht
3.5.8 Quick wins Het KIDV organiseert een quick scan in winkelkanalen op zoek naar voorbeelden van verpakkingspreventie, met als doel het elimineren van (gewicht van) verpakkingen zonder toegevoegde waarde aan het product. Tevens opent het KIDV een meldpunt waar burgers voorbeelden melden (zie 3.3.3). Kennis ontwikkelen, samenbrengen en delen. Voor Meldpunt, zie 3.3.3. In de tweede helft van 2013 is gestart met het verzamelen van inspirerende voorbeelden van bedrijven over 2013 en zijn deze op de website geplaatst. Publicatie voorbeelden op de website www.kidv.nl. Deze kunnen als voorbeeld dienen voor andere bedrijven. Vervolg verzamelen quick wins. Quick wins verkennen die uit de vragen en meldingen worden afgeleid, die zijn opgenomen in de halfjaarsrapportage van het Meldpunt Verpakkingen (2014.Q2).
Rol KIDV Resultaat
Extern vervolg Intern vervolg
Activiteit Opdracht
Uitwerken projectplan.
Uitwerken projectplan.
3.5.9 Weggooiwijzer Het KIDV geeft bedrijven informatie over de Weggooiwijzer en ondersteunt waar 7
Jaarrapportage 2013 – 26 maart 2014
Rol KIDV Resultaat Extern vervolg Intern vervolg Activiteit Opdracht Rol KIDV Resultaat Extern vervolg Intern vervolg Activiteit Opdracht
Rol KIDV Resultaat Extern vervolg Intern vervolg
nodig met kennis over de verpakkingsketen. Tevens worden de mogelijkheden ter uitbreiding verkend. Kennis ontwikkelen en delen. In 2013 heeft het KIDV vragen van bedrijven over de recyclebaarheid van verpakkingen en de weggooiwijzer beantwoord. Online informatie voor bedrijven over doel en gebruiksmogelijkheden van de Weggooiwijzer. Gereed maken webpagina op www.kidv.nl met informatie over de Weggooiwijzer.
3.5.10 Award van het jaar Het KIDV zet bedrijven en gemeenten in het zonnetje die als inspiratie kunnen dienen voor anderen. Kennis samenbrengen en delen. Project heeft nog geen resultaten opgeleverd. Nog niet van toepassing. Opstelling beoordelingskader om te bepalen of en hoe de Award wordt vormgegeven (2014). 3.5.11 Advies Basisdocument monitoring Verpakkingen Het KIDV heeft naar aanleiding van het basisdocument monitoring een advies uitgebracht. Hierbij is voornamelijk gekeken naar het gevolgde proces en de eenduidigheid van meetpunten. Kennis delen. Document: Advies Basisdocument monitoring Verpakkingen d.d. 23-7-2013. Advies is door de werkgroep verwerkt in het Basisdocument monitoring Verpakkingen. Niet van toepassing.
8
Jaarrapportage 2013 – 26 maart 2014