Jaarprijs Neuromusculaire Ziekten voor neuroloog Chris Fokke

nummer 10 • voorjaar 2015

wetenschap@gelre

Jaarprijs Neuromusculaire Ziekten voor neuroloog Chris Fokke 8 Wetenschapsfonds Gelre ziekenhuizen 10 Een patiënt met acute buik 12 Atriumfibrilleren: soms zit er meer achter

Colofon Wetenschap@gelre is een uitgave van de Wetenschapscommissie van Gelre ziekenhuizen. Wetenschap@gelre heeft tot doel om wetenschappelijk onderzoek in Gelre ziekenhuizen te stimuleren, alsmede om belangstellenden over de resultaten van wetenschappelijk onderzoek te informeren. Uitgave: nummer 10, voorjaar 2015 Redactie: Dr. P.E. (Peter) Spronk, intensivist, voorzitter Wetenschappelijke Advies Raad (WAR) Dr. R.L. (Richard) Braam, cardioloog Dr. J.G.M. (José) Hofhuis, verpleegkundige / zorgonderzoeker Intensive Care Dr. J.A. (Jasper) Remijn, klinisch chemicus Dr. H.J. (Hester) van der Zaag, arts-epidemioloog Aan dit nummer werkten mee: Dr. Jan Willem Gratama, radioloog Cécile Ravesloot, AIOS radiologie Daphne Smit, informatiespecialist Redactieadres: Gelre ziekenhuizen Apeldoorn Leerhuis Albert Schweitzerlaan 31 Postbus 9014, 7300 DS Apeldoorn E [email protected] I www.gelreziekenhuizen.nl

Wetenschapssymposium 2015 Dinsdag 24 november 2015 Vanaf 15.30 uur start in het Auditorium het Verpleegkundig Wetenschapssymposium. Vervolgens start, na een gezamenlijk buffet, om 17.30 uur het Algemene Wetenschapssymposium. En ook dit jaar hebben wij een interessante externe spreker bereid gevonden een presentatie te houden. Abstracts van onderzoeken die in Gelre zijn uitgevoerd kunnen vanaf nu worden ingestuurd naar [email protected], ten behoeve van het algemene wetenschapsymposium. De dead line voor inzending van de abstracts is 18 september 2015. Wij verwachten ook dit jaar weer veel inzendingen!

Eindredactie: Afdeling Marketing & Communicatie Fotografie: Wilma de Vries Vormgeving: Vormvisie, Apeldoorn Druk: Drukkerij Tesink, Zutphen Oplage in gedrukte vorm: 500 exemplaren De productie van wetenschap@gelre wordt mede mogelijk gemaakt door de Stichting Vrienden van Gelre ziekenhuizen Apeldoorn. © Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave op zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld. Evenwel kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie. Uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie.

2 • wetenschap@gelre • 10 2015

Opleiding en Onderzoek Gelre ziekenhuizen maakt deel uit van de vereniging Samenwerkende Topklinische opleidingsZiekenhuizen (STZ). Wij streven voortdurend naar verbetering en innovatie, onder meer door opleiding en onderzoek een prominente plaats te geven. Wij willen dat bovendien doen op een manier waarbij mensen zodanig tegemoet worden getreden, dat zij ook anderen zullen aanbevelen om van onze zorg gebruik te maken. Daarmee zijn wij in de regio Apeldoorn-Zutphen voor patiënten die niet in de positie verkeren om te kunnen kiezen, niet het onontkóómbare ziekenhuis, maar voor hen en alle overige patiënten het gewénste ziekenhuis. Kernwaarden waarmee onze medewerkers zich identificeren zijn zorgzaamheid, vernieuwing en teamwork. Onze ambities vertalen zich op het gebied van deskundigheid, betrokkenheid, behulpzaamheid en bereikbaarheid.

I N HOUD

8

Wetenschapsfonds Gelre ziekenhuizen

4 Wetenschap in STZ omgeving 5 Wat is het verschil tussen een PICO en een CAT? 6 Even voorstellen: Marlies Zwerink, wetenschappelijk onderzoeker; Margit Wouters, wetenschapscoördinator

12

Atrimfibrilleren: soms zit er meer achter

7 Klinische geneesmiddelen trials, één standaard contract 10 Een patiënt met acute buik

1 1 De vakbibliotheek en de informatiespecialisten 1 4 Gelre publicaties

13

Jaarprijs Neuromusculaire Ziekten voor neuroloog Chris Fokke

wetenschap@gelre • 10 2015 • 3

wetensch Wetenschap in STZ omgeving

D

e wetenschappelijk adviesraad (WAR) is nu meer dan een jaar bezig om het onderzoeksklimaat in onze ziekenhuisorganisatie verder uit te bouwen en te professionaliseren. Er zijn inmiddels twee epidemiologen in deeltijd verbonden aan het wetenschapsbureau en recent werd Margit Wouters verwelkomd als deeltijd wetenschapscoördinator. De verwachting is dat de wetenschappelijke activiteiten de komende jaren zullen groeien in Gelre ziekenhuizen, waarbij waarschijnlijk ook het wetenschapsbureau zal meegroeien om aan de toenemende vraag van ondersteuning te kunnen blijven voldoen. Uitvoering van het geaccordeerde en ambitieuze wetenschapsbeleidsplan zal de komende jaren veel inspanningen gaan vergen van wetenschapbureau, leerhuis en medische staf. Onderzoek doen vergt energie en inspanning, kost daarmee tijd, waardoor er automatisch ook kosten mee zijn gemoeid. Zonder voorwaarden scheppende financiering zal onderzoek nooit mogelijk zijn op een professionele manier en blijft het houtje-touwtje pionieren geblazen voor enkele enthousiastelingen in eigen tijd. Mede vanwege de verantwoordelijkheid om onderzoek te doen die bij een STZ status hoort, heeft het ziekenhuis sinds een aantal jaren een bedrag van € 100.000 uitgetrokken voor het ondersteunen van wetenschappelijk onderzoek. Op pagina 8 van dit blad wordt ingegaan op deze subsidiemogelijkheid. Daarnaast faciliteert het ziekenhuis de STZ erkende expertisecentra gericht op de ziekte van Lyme en het inmiddels landelijk bekende “duizeligheidscentrum”.

Het geld dat de Raad van Bestuur beschikbaar stelt is met name bedoeld om lokale, kleine onderzoeksprojecten te kunnen co-financieren. Er zal ook een externe geldbron moeten worden gevonden om bijvoorbeeld ondersteunend personeel op projectbasis aan te kunnen stellen. Ook hier zal de wetenschapscoordinator een grotere rol gaan spelen. Er zijn vele mogelijkheden om onderzoek te laten cofinancieren. Meest bekend is het ZonMW programma, dat grotendeels door de overheid wordt gefinancierd. Daarnaast zijn er echter ook andere potentiële subsidie verstrekkers zoals de Hartstichting, de Nierstichting, het Reumafonds en vele andere fondsen. De wetenschapscoordinator gaat zich inspannen om meer zicht te krijgen op de mogelijkheden subsidie te verkrijgen voor een onderzoeksproject. Er bestaan weliswaar allerlei zogenaamde subsidiekaders, maar iedere subsidiegever kent zijn eigen regels en mogelijkheden; aanvragen van een subsidie is een vak apart, laat staan het daadwerkelijk toegekend krijgen van een subsidie. Daarom zal zij zich tevens gaan inspannen om samen met de hoofdonderzoeker een eventuele subsidie aanvraag te schrijven die hopelijk gaat leiden tot toekenning van de gevraagde subsidie. In februari van dit jaar vond een hervisitatie plaats van de STZ status van Gelre ziekenhuizen. De commissie was onder de indruk van de progressie op het gebied van wetenschap die in ons ziekenhuis heeft plaatsgevonden. Ze noemden de wetenschap een pareltje van de visitatie, iets waar we best trots op mogen zijn. De “wall of science” verdiende wat hen betreft brede navolging in andere STZ huizen. De komende jaren zullen wij ons blijven inspannen om de wetenschap in onze opleidingskliniek verder uit te bouwen. Samen met u gaat dit vast een succes worden. Peter Spronk, voorzitter WAR


hap@gelre Wat is het verschil tussen een PICO en een CAT?

T

ijdens de coschappen en de medisch specialistische opleiding moeten artsen-inopleiding wetenschappelijke vaardigheden opdoen, zoals het zoeken, vinden en beoordelen van literatuur. Woorden als PICO en CAT worden daarbij veelvuldig gebruikt, waarbij wellicht niet altijd helder is wat nou wat is. “Bij een PICO bespreek je toch maar één artikel terwijl je met een CAT meerdere artikelen samenvat als een soort mini-review?”

PICO, wat staat voor Patient-Intervention-Comparison-Outcome, is een methodiek om literatuur op te zoeken. De vier termen kunnen ingevoerd worden als zoektermen waardoor je zo gericht mogelijk zoekt en probeert zo weinig mogelijk “vervuiling” in je zoekresultaten te krijgen (lees: zo min mogelijk artikelen die niet relevant zijn, terwijl je de artikelen die wel relevant zijn niet mist). In wezen eindigt de PICO fase bij de gevonden zoekresultaten, en begint de CAT-fase: het kiezen van (een) relevant artikel(en) en het beoordelen van deze artikel(en). Uit de lijst relevante artikelen dienen vervolgens de meest relevante artikelen gekozen te worden op basis van de hoogste Levels of Evidence: hiervoor is een indeling gemaakt door het Oxford Center of Evidence. Studies hebben altijd ‘last’ van enige mate van bias, vertekening. Studies met een gerandomiseerde vergelijkende opzet hebben daar minder last van dan retrospectieve studies en behoren daarmee tot een hogere level of evidence: de resultaten uit die studies liggen dichter bij de waarheid. Na het kiezen van de artikelen dienen ze kritisch beoordeeld te worden op interne validiteit en generaliseerbaarheid. Interne validiteit gaat over de vraag: hoe goed is deze studie uitgevoerd? Wederom gaat het er hierbij om vast te stellen in hoeverre de resultaten de waarheid benaderen of dat ze (opzettelijk of niet opzettelijk) zijn vertekend. Generaliseerbaarheid gaat over de vraag: in hoeverre slaan de resultaten van deze studie op mijn patient? Deze fase heet Critical Appraisal of a Topic (CAT). Als laatste fase wordt de grootte van het gevonden effect gerelateerd aan de validiteit en generaliseerbaarheid van de studie: een studie met een groot effect, maar lage validiteit heeft wellicht minder kracht dan een studie met een klein effect maar een grote interne validiteit en generaliseerbaarheid. In deze fase komt het neer op wegen en redeneren, iets wat vaak niet alleen maar met collegae gebeurt die goed op de hoogte zijn van het onderwerp en de wetenschappelijke stand van zaken. Al met al vergt het doen van een CAT een hele hoop wetenschappelijke competenties die in de loop der jaren vergaard worden. Van een coassistent mag dus verwacht worden dat zij de eerste fase, het opstellen en uitvoeren van de PICO fase, leren; van een ouderejaars AIOS mag verwacht worden dat zij in ieder geval tot de laatste fase kan komen. De laatste fase bereikt men vaak pas tijdens de medisch specialistische fase, wanneer klinische ervaring met wetenschappelijke informatie wordt geïntegreerd. Hester van der Zaag, arts-epidemioloog


wetensch Even voorstellen …

Marlies Zwerink, Wetenschappelijk onderzoeker

S

inds november vorig jaar ben ik werkzaam als wetenschappelijk onderzoeker voor het Lyme Centrum Apeldoorn. Ik ben afgestudeerd biomedische weten schapper, met als afstudeerrichting bewegingswetenschappen. Afgelopen najaar ben ik gepromoveerd op een onderzoek naar zelfmanagement bij patiënten met COPD, uitgevoerd in het Medisch Spectrum Twente. En nu ben ik dus werkzaam bij het Lyme Centrum. In de afgelopen jaren is er in dit expertisecentrum heel veel informatie verzameld van alle patiënten die een bezoek hebben gebracht aan de polikliniek. Op dit moment ben ik bezig om al deze informatie op een wetenschappelijk manier samen te brengen. Daarnaast doen we samen met het AMC, Radboudumc en het RIVM een prospectief onderzoek naar de langetermijngevolgen van de ziekte van Lyme. Verder hoop ik me binnenkort te registreren als epidemio loog zodat ik in die hoedanigheid ook wat extra ondersteuning kan bieden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek in het ziekenhuis. De relatief korte periode die ik nu in Gelre werk, heb ik als zeer positief ervaren. De mensen met wie ik samen werk zijn enthousiast, daarnaast zijn de contacten laagdrempelig en zijn mensen altijd bereid je verder te helpen. Dat maakt het doen van wetenschappelijk onderzoek een stuk aangenamer! Ik ben van dinsdag t/m vrijdag telefonisch te bereiken op nummer 6793 en per mail via [email protected].

Margit Wouters, Wetenschapscoördinator

D

oor de uitbreiding van wetenschappelijke activiteiten van het wetenschaps bureau ben ik sinds 1 maart jongstleden aangesteld als wetenschapscoördinator. Ik ben afgestudeerd sociaal geograaf en heb ruime ervaring in het doen van onderzoek binnen diverse organisaties (onder andere verschillende gemeenten en een woonzorgcorporatie). Ik ga me bezighouden met alle coördinerende activiteiten binnen het wetenschapsbureau, alsmede het begeleiden van verpleegkundig onderzoekers. Fijn om te zien hoeveel enthousiaste verpleegkundigen zich bezig houden met wetenschappelijk onderzoek. Wetenschappelijk verantwoord onderzoek doen door zowel artsen, studenten als verpleegkundigen is voor Gelre ziekenhuizen met haar STZ status van groot belang om mede verbetering van de praktijk of het oplossen van problemen daarin te bewerkstelligen en daarmee de kwaliteit van zorg te vergroten. Het deel uit mogen maken van een enthousiast team binnen het Leerhuis, wetenschapsbureau en samen met andere disciplines binnen Gelre actief bezig zijn met wetenschap maakt het een plezierige bezigheid. Ik ben op maandag- en donderdagochtend (9.00-13.00 uur) in het Leerhuis bereikbaar via het secretariaat op nummer 8012 en per mail via [email protected].


hap@gelre Klinische geneesmiddelen trials, één standaard contract

I

n 2013 werd door de STZ, in samenwerking met NFU en Nefarma overeenstemming bereikt over de ingebruikname van een tweetal uniforme modelovereenkomsten bij geneesmiddelenonderzoek. Beide model overeenkomsten zijn in overeenstemming met de CCMO-richtlijn onderzoekscontracten en specifiek bedoeld voor trials die op initiatief van de farmeutische bedrijven worden geïnitieerd. Het gebruik van één uniform modelcontract waarin de rechten en plichten van partijen zijn vastgelegd betekent een potentieel sterke verkorting van de doorlooptijd van de beoordeling van deze contracten. Doel is om te zorgen dat álle ziekenhuizen en farmaceutische bedrijven op basis van deze modelovereenkomst per clinical trial nog slechts met elkaar hoeven te spreken over de, voor dié situatie, essentiële uitzonderingsbepalingen en dat veel standaardzaken reeds zijn geborgd. Daarmee zou dat een grote verbetering van de professionalisering van mensgebonden klinisch geneesmiddelenonderzoek zijn. Het is de bedoeling dat dit uniforme contract de veelheid aan lokale contracten gaat vervangen. De werking in de praktijk van dit nieuwe model-contract is geëvalueerd door een groep experts onder de vlag van de “Dutch Clinical Trial Foundation“ (DCTF). De expert groep heeft inmiddels alle commentaren en ervaringen verwerkt en toegewerkt naar één modelcontract, zowel voor academische ziekenhuizen, als ook voor de STZ huizen. Er is nauw samengewerkt met de associatie van contract research organisaties (ACRON). Tevens werd het gemeenschappelijke contract afgestemd met de Inspectie voor de Gezondheidszorg en is inmiddels door alle partijen geaccordeerd. De expert groep blijft de ontwikkelingen volgen en zal waar nodig het nieuwe uniforme model-contract aanpassen. Het nieuwe contract is te vinden op de website van de Dutch Clinical Trial Foundation (http://www.dctf.nl/CTA). Peter Spronk, voorzitter WAR


Wetenschapsfonds Gelre Zoals inmiddels reeds ook op intranet bekend is gemaakt, heeft de RvB sinds 2012 jaarlijks € 100.000 beschikbaar gesteld om wetenschappelijk onderzoek mede te faciliteren.

S

indsdien zijn reeds diverse projec ten ondersteund. Vanaf dit jaar zal de toekenning geschieden middels open rondes, waarin de Wetenschap pelijke Advies Raad (WAR) om advies zal worden gevraagd. Vanwege reeds eerder gemaakte afspraken is voor deze eerste open ronde nog € 55.000,- beschikbaar. De middelen zijn bedoeld voor een ieder die medisch wetenschappelijk onderzoek wil doen; hier vallen medici, maar ook paramedici en verpleegkundigen, en an dere wetenschappelijk geïnteresseerden nadrukkelijk ook onder. Via een standaard procedure kunnen onderzoekers onderzoeksvoorstellen indienen die in aanmerking kunnen komen voor een bijdrage vanuit het wetenschapsfonds. Aanvraagformulieren kunnen worden ingestuurd naar [email protected]. De projectaanvraag moet in ieder geval bevatten een samenvatting in de Nederlandse taal, zodanig dat deze leesbaar is voor niet-deskundigen. Daarnaast dient de aanvraag een uitgewerkt onderzoeksprotocol te bevatten en een specificatie van de begrootte kosten. Beoordeling van de projectaanvragen geschiedt aan de hand van juridische, ethische, wetenschappelijke, organisatorische en beleidscriteria. Het wetenschapsbureau vraagt aan de WAR om onafhankelijk te adviseren op basis van die criteria.

Beoordelingscriteria Voorwaarden voor subsidiëring zijn: • Het onderzoeksprotocol is zowel methodologisch als op klinische of organisatorische relevantie als goed beoordeeld door het wetenschapsbureau. • De begeleiding en de uitvoering van het project vindt (deels) plaats in Gelre ziekenhuizen. 8 • wetenschap@gelre • 10 2015

• De aanvraag is gedaan volgens het standaardformulier en het protocol is volledig. • De subsidie wordt (zo mogelijk) toegekend op basis van cofinanciering. Als mogelijke criteria voor prioritering tussen aanvragen worden de volgende onderdelen gewogen: • Het onderzoek past binnen een van de expertisecentra (per 2015 zijn dit het Lyme Centrum en het Apeldoorns Duizeligheids Centrum) • Het onderzoek past binnen een van de gekozen lijnen (portefeuille) van het ziekenhuis (per 2015 zijn dit: oncologie, kwetsbare ouderen, chronische zorg) • De wetenschappelijke productie van de aanvrager • Het maatschappelijk belang van het project • Het onderzoek is van belang voor de erkenning voor de medische vervolgopleiding • Het onderzoek is een samenwerkings verband/MDO (intern of extern) • Het onderzoek is onderdeel van een promotie. Onafhankelijkheid wordt gegarandeerd door beoordeling alleen te laten geschieden door niet-betrokkenen bij het onderzoek. De WAR brengt zo spoedig mogelijk advies uit aan de Raad van Bestuur. Desgewenst wordt vooreerst aanvullende informatie gevraagd bij de onderzoeker die de aanvraag heeft ingestuurd. Adviezen over weten schappelijke projectaanvragen zijn in principe vertrouwelijk. Wel krijgen de projectaanvragers inzage in de adviezen en kunnen zij – bij eventuele afwijzing van de aanvraag – tot herindiening overgaan. Indien de Raad van Bestuur positief beslist en bij het project is een derde partij betrokken dan wordt daarvoor de tripartite-overeenkomst met betrokkenen afgesloten.

ziekenhuizen inclusief de bijbehorende argumenten. Op 1 december 2015 wordt een tweede ronde opengesteld voor de gelden voor 2016. Niet gehonoreerde projecten kunnen in 2016 opnieuw ingediend worden. Gerjan Heuver, Raad van Bestuur

Cursus Good Clinical Practice Gelre Leerhuis heeft in februari jongstleden de cursus Good Clinical Practice georganiseerd, in samenwerking met de TAPAS Training Group.

CURSUS

Aanvragen konden worden ingediend tot 1 juni 2015. Bij het ter perse gaan van dit magazine was de deadline voor indiening al verstreken. Uiterlijk op 1 juli 2015 zullen de aanvragers schriftelijk door het wetenschapsbureau namens de Raad van Bestuur op de hoogte worden gebracht van de eventuele toewijzing,

Vanwege de grote belangstelling organiseren wij deze cursus dit jaar nogmaals. Training: maandag 5 oktober 2015, van 13.00 tot 19.00 uur. Examen: maandag 12 oktober 2015, van 14.30 tot 16.30 uur of van 17.00 tot 19.00 uur (keuze). Doelgroep Professionals die klinisch mensgebonden onderzoek (willen gaan) doen. Doel Verwerven van kennis en vaardigheden die noodzakelijk zijn voor het toepassen van Good Clinical Practice (GCP). Kosten Deze zijn voor rekening van het Leerhuis. Meer informatie? Stuur een e-mail naar [email protected]


CASUS

Een patiënt met een acute buik

Deze 55-jarige patiënt onderging een CT scan wegens buikklachten. Een dens aspect van een lage lendewervel viel op. Onderstaande illustraties tonen axiale, sagittale en coronale reconstructies, alsmede een laterale conventionele X-LWK en een aanvullend gemaakte botscan. Wat is uw diagnose? Figuur 1a

Figuur 1b

Figuur 1c

Figuur 2

Figuur 3

Ivory vertebra

Op een CT-scan blijkt het gehele wervellichaam en de wervelboog van de onderste lumbale wervel (L5) sclerotisch te zijn (zie figuur 1a-c). Dit is te zien doordat deze wervel ten opzichte van de anderen veel witter is. Dit radiologische beeld wordt ook wel ivory vertebra (ivoren wervel) genoemd. Met name is er vergroving van de cortex en de botbalkjes. Op de röntgenfoto wordt eenzelfde beeld gezien waarbij de witte strepen vooral in de lengte zijn georiënteerd (zie figuur 2). Op de aanvullende, ter nadere analyse gemaakte (isotopen) botscan vertoont de wervel een duidelijk verhoogde activiteit, duidend op verhoogde botopbouw, en vertoont het overige skelet een normale activiteit (zie figuur 3). Het beeld past bij de ziekte van Paget (osteïtis deformans), een goedaardige metabole botziekte waarbij één bot (monostotische vorm) of juist meerdere botten (polyostotische vorm) kunnen zijn aangedaan. Dit is bij deze patient een toevals bevinding. In principe kan deze ziekte in ieder deel van het skelet ontstaan, echter het heeft een voorkeur voor het axiale skelet: wervelkolom, bekken, schedel, bovenbeen en -armen. De ziekte begint met excessieve botresorptie door toegenomen activiteit van osteoclasten, die het bot afbreken. Dit geeft op beeldvorming een lytisch, zwarter aspect van het aangedane bot. Daarna volgt een gemengde fase waarbij er als tegenreactie ook een verhoogde botaanmaak is door overactiviteit van osteoblasten. Hierdoor krijg je een afwijkend aspect van het bot, ook wel “woven bone”, 10 • wetenschap@gelre • 10 2015

geweven bot, genoemd door het mozaïekachtige patroon dat ontstaat. Het bot is hierdoor minder dicht, vaak groter en bevat meer bloedvaten. In de late fase staat de verhoogde botaanmaak op de voorgrond en is de afbraak tot stilstand gekomen. Ondanks dat in deze fase het bot er vaak witter uitziet dan normaal bot (zie ook de huidige casus) is het dus zwakker en is de kans op fracturen groter. De ziekte van Paget is de tweede meest voor komende botziekte bij ouderen na osteoporose. Ongeveer 3% van de mensen boven de 40 jaar heeft het en 10% boven de 80 jaar, waarbij mannen iets vaker zijn aangedaan dan vrouwen. Vaak geeft de ziekte echter geen klachten (70-90% van de gevallen). Als er wel klachten zijn dan betreft dit meestal botpijn, maar ook kunnen artrose of vormafwijkingen van een ledemaat ontstaan. In het bloed is het serum alkalische fosfatase verhoogd terwijl Ca en P normaal zijn. Behandeling is met bisfosfonaten. Het radiologische beeld van een ivory vertebra kan naast de ziekte van Paget ook andere oorzaken hebben, zoals bijvoorbeeld een lymfoom, metastase van een prostaat- of mammacarcinoom, degeneratieve afwijkingen of uitgebluste osteomyelitis. Echter de afwezigheid van symptomen en afwijkingen elders in het lichaam maakt deze diagnoses in dit geval niet waarschijnlijk. Cécile Ravesloot, AIOS radiologie en Jan Willem Gratama, radioloog

De vakbibliotheek en de informatiespecialisten De vakbibliotheek is onderdeel van het Leerhuis. Het Leerhuis stelt zich ten doel een vernieuwend opleidingsklimaat te stimuleren, waardoor Gelre ziekenhuizen zich optimaal kan profileren als (STZ) opleidingsziekenhuis. Het proactief analyseren van de informatiebehoeften voor zorgprofessionals is de basis van de collectie en de activiteiten. De vakbibliotheek is in ontwikkeling naar steeds meer een elektronische/virtuele bibliotheek.

I

n de vakbibliotheek kunnen alle medewerkers van Gelre en medische professionals uit de regio terecht voor medisch-wetenschappelijke informatie. De te raadplegen boeken, tijdschriften en elektronische databanken zijn voor een groot deel toegesneden op de medische specialismen binnen het ziekenhuis. In de bibliotheek kan gebruik gemaakt worden van leestafels en werkplekken voorzien van een computer met internettoegang. In de digitale bibliotheek hebben de medewerkers via intranet toegang tot de medische en verpleeg kundige literatuur en kunnen zij ook zelf zoeken in de beschikbare databanken. Onder andere PubMed, UpToDate, Cochrane Library en lnvert zijn beschikbaar. Daarnaast bieden professionele informatie specialisten ondersteuning bij EBM en EBP, onder andere door het aanbieden van PubMed-cursussen en CAT-trainingen. Ook kunnen zij PICO’s en searches voor bijvoorbeeld CAT’s en Meta-analyses kritisch beoordelen en begeleiden zij onderzoekers bij het zoeken naar literatuur voor systematische reviews. Hierbij wordt samengewerkt met het wetenschapsbureau: over en weer verwijzen ze professionals en studenten naar elkaar als het gaat om het zoeken en verwerken van literatuur. De informatiespecialisten van de vakbibliotheek zorgen ervoor dat de collectie up-to-date blijft. De vakbibliotheek is aangesloten bij het landelijk samenwerkingsverband van ziekenhuisbibliotheken en bij (landelijke) bibliotheeknetwerken. Wanneer iemand een boek, tijdschrift of artikel zoekt dat niet in de eigen bibliotheek aanwezig is, kan het personeel dit bij een andere bibliotheek aanvragen (Inter Bibliothecair Leenverkeer). Via e-mail kunnen medewerkers elektronische inhoudsopgaven ontvangen van recent verschenen tijdschriften.

en de informatisering. Daarnaast zijn zij verant woordelijk voor het verzamelen c.q. zoeken, opbergen en presenteren van data, kennis en informatie en kunnen zo een geoptimaliseerde informatievoorziening organiseren. De informatie specialisten kunnen ongestructureerde kennis en informatie door middel van ICT voor de gebruiker vindbaar maken met systematische tags en door middel van het toekennen van metadata. Geregeld geven zij persoonlijk advies over hoe je eigen informatievoorziening zo efficiënt mogelijk vorm te geven. Het beheer van de vakbibliotheek vergt een goede afstemming met de gebruikers ervan. De bibliotheekcommissie dient als adviesorgaan ter ondersteuning bij het bibliotheekbeleid, en de aanschaf van boeken en abonnementen. De commissie heeft tot doel het waarborgen van een goede kwaliteit van de literatuurvoorziening ten behoeve van diverse specialismen, de opleidingen en de verpleegkundigen (al dan niet in opleiding) binnen Gelre ziekenhuizen. Momenteel wordt er hard gewerkt aan een zoekmachine à la Google waarin gelijktijdig gezocht kan worden op alle digitale content waar de vakbibliotheek toegang toe heeft. Het doel is om hier ook van huis uit gemakkelijk toegang toe te krijgen. Een andere ontwikkeling waar aan gewerkt wordt is het beschikbaar stellen van een tijdschriftenapp waarmee via mobiele devices eenvoudig een eigen bibliotheek van artikelen opgebouwd kan worden. Simone Visser, informatiespecialist

In het Leerhuis van Gelre werken twee informatie specialisten: Daphne Smit en Simone Visser. Zij zijn samen verantwoordelijk voor de samenstelling van de collectie, wijze van ontsluiting van het uit te lenen materiaal, samenwerkingsverbanden met andere (wetenschappelijke) instellingen wetenschap@gelre • 10 2015 • 11

CASUS

Atriumfibrilleren: soms zit er meer achter Een 63-jarige patiënte presenteert zich op de eerste harthulp met palpitaties. Er wordt een ECG gemaakt. Wat vindt u van het ECG?

Antwoord:

Het ECG toont atriumfibrilleren met een waarschijnlijk nodaal escape ritme. Er zijn lage voltages in onder andere de extremiteitsafleidingen. De repolarisa tie is diffuus gestoord met negatieve T-toppen inferolateraal. Het afwijkende ECG met atriumfibrilleren, AV-geleidings stoornissen en lage voltages moet doen denken aan een cardiomyopathie, in het bijzonder past dit beeld bij een laminine A/C mutatie. Bij deze familiaire vorm


van dilaterende cardiomyopathie treden atriale ritmestoornissen, progressieve AV-geleidingsstoornissen en ventriculai re ritmestoornissen op. Patiënte bleek bij verder onderzoek ook ventriculaire tachy cardieën te hebben. Zij werd behandeld met medicatie en er werd een biventricu laire ICD geïmplanteerd. Richard Braam, cardioloog

Jaarprijs Neuromusculaire Ziekten Chris Fokke

Neuroloog en onderzoeker Chris Fokke ontving op 9 januari 2015 de Jaarprijs Neuromusculaire Ziekten tijdens het Prinses Beatrix Spierfonds Symposium Neuromusculaire Ziekten te Amsterdam. Hij kreeg deze prijs voor het beste Nederlandse wetenschappelijke artikel op het gebied van spierziekten in 2014. Het artikel: “Diagnosis of GuillainBarré syndrome and validation of Brighton criteria” werd in januari 2014 gepubliceerd in het toonaangevende tijdschrift “Brain”. Het betreft een onderzoek naar het stellen van de diagnose Guillain-Barré syndroom (GBS). Dit blijkt in de praktijk soms erg lastig te zijn omdat er geen definitieve test beschikbaar is die deze aandoening kan aantonen dan wel uitsluiten. GBS is een aandoening van het perifere zenuwstelsel die plotseling opkomt en snel progressief kan zijn. GBS is niet één ziektebeeld maar een spectrum van aandoeningen met een variatie in klinische presentatie waardoor het initieel niet altijd herkend wordt. Een snelle en adequate diagnose is echter erg belangrijk voor patiënt monitoring (onder andere autonome dysfunctie en respiratoire insufficientie) maar zeker ook omdat de behandeling in de eerste dagen het meest effectief blijkt. In het bekroonde onderzoek hebben Chris Fokke en zijn collega’s de klini sche kenmerken van bijna 500 GBS-

patiënten bekeken en gedetailleerd opgeschreven. Daarnaast werden de eerder voorgestelde diagnostische “Brighton Criteria” getoetst aan de hand van dit cohort. Hieruit bleek dat een aanzienlijk deel van de patiënten niet het ‘normale’ patroon volgt. De resultaten van het onderzoek zullen door de World Health Organisation worden gebruikt om de diagnostische criteria voor GBS te verbeteren. Chris Fokke heeft met zijn grote inzet een belangrijke bijdrage geleverd aan een betere diagnose van GBS. De prijs werd uitgereikt door Ellen Sterrenburg, hoofd Beleid & Onderzoek van het Prinses Beatrix Spierfonds. Ellen Sterrenburg: “Met de jaarprijs stimuleren we jonge onderzoekers in het spierziekten-veld. Talentvolle en enthousiaste onderzoekers zorgen voor kwalitatief hoogstaand onderzoek dat zich uitbetaalt in resultaat voor de patiënt.” Chris Fokke heeft het gepubliceerde onderzoek gestart tijdens zijn opleiding tot neuroloog met een wetenschappelijke stage in het Erasmus MC in Rotterdam. Hij heeft met zijn grote inzet een belangrijke bijdrage geleverd aan een betere diagnose van GBS. wetenschap@gelre • 10 2015 • 13

Overzicht samengesteld door Daphne Smit, informatiespecialist Vakbibliotheek (opgenomen zijn artikelen waarbij auteursvermelding Gelre ziekenhuizen vermeld staat, binnen genoemde tijdsperiode, en alleen opname bij eerste vermelding)

J.M.P.A. van den Reek, J. Zweegers, W. Kievit, M.E. Otero, P.P.M. van Leumig, R.J.B. Driessen, P.M. Ossenkoppele, M.D. Njoo, J.M. Mommers, M.I.A. Koetsier, W.P. Arnold, B.A.M. Sybrandy-Fleuren, A.L.A. Kuijpers, M.P.M. Andriessen, P.C.M. van de Kerkhof, M.M.B. Seyger and E.M.G.J. de Jong ‘Happy’ drug survival of adalimumab, etanercept and ustekinumab in psoriasis in daily practice care: results from the BioCAPTURE network British Journal of Dermatology 2014 171 (5): 1189-1196

van Bekkum ML, van Munster BC, Thunnissen PL, Smorenburg CH, Hamaker ME Current palliative chemotherapy trials in the elderly neglect patient-centred outcome measures Journal of Geriatric Oncology 2014 Oct 3 Cozijnsen M, Duif V, Kokke F, Kindermann A, van Rheenen P, de Meij T, Schaart M, Damen G, Norbruis O, Pelleboer R, Van den Neucker A, van Wering H, Hummel T, Oudshoorn J, Escher J, de Ridder L; the Dutch PIBD working group: Kids with Crohn and Colitis (KiCC). Adalimumab Therapy in Children With Crohn’s Disease Previously Treated With Infliximab; A Dutch Nationwide Cohort Study. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 2014 Oct 2 Said, Salah A. M.; Nijhuis, Rogier L. G.; op den Akker, Jeroen W.; Takechi, Masaki; Slart, Riemer H. J. A.; Bos, Johannes S.; Hoorntje, Caspar R.; van Houwelingen, K. Gert; Bakker-de Boo, Mirjam; Braam, Richard L.; Vet, Thijs M. W. J. Unilateral and Multilateral Congenital Coronary-Pulmonary Fistulas in Adults: Clinical Presentation, Diagnostic Modalities, and Management With a Brief Review of the Literature Clinical Cardiology 2014 37 (9): 536-54 Tinholt-van der Grift A., Spronk P.E., Braber A. The finger on the sore spot [In Process] Neth. J. Crit. Care 2014 18:5 (29)


Berkel, A. E. M.; Rosman, C.; Koop, R.; van Duijvendijk, P.; van der Palen, J.; Klaase, J. M. Isosorbide dinitrate ointment vs botulinum toxin A (Dysport (R)) as the primary treatment for chronic anal fissure: a randomized multicentre study Colorectal Disease 2014 16 (10): O360-O366 van IJsselmuiden, Melanie N.; Coolen, Anne-Lotte W. M.; Detollenaere, Renee J.; den Boon, Jan; Bongers, Marlies; van de Pol, Geerte; Vollebregt, Astrid; Radder, Celine M.; Deprest, Jan; van Eijndhoven, Hugo W. F. Hysteropexy in the treatment of uterine prolapse stage 2 or higher: a multicenter randomized controlled non-inferiority trial comparing laparoscopic sacrohysteropexy with vaginal sacrospinous hysteropexy (LAVA-trial, study protocol) BMC Womens Health 2014 14 (1)

van Kessel DJ, Jerzewski A, Kardux JJ, Habets J. Loeffler’s endocarditis European Heart Journal Cardiovascular Imaging 2014 Oct 26 [Epub ahead of print] Zaim, Remziye; Tran, Ly; Dingemans, AnneMarie; Her-Der, Gerarda J.; Lammers, Ernst; Postmus, Pieter E.; Uyl-De Groot, Carin A. Retrospective longitudinal chart review of patients with advanced non-small cell lung cancer in the Netherlands: a quantification of disease burden Journal of Thoracic Oncology 2013 8 (Suppl. 2) S604 Meulendijks G., Hamaker M.E., Boerenboom F.T.J., Kalf A., Vogtlander N., Munster B.C. Groningen Frailty Indicator in older patients with end-stage renal disease European Geriatric Medicine 2014 (5): S75S76 Oemrawsingh R., Akkerhuis K.M., Lenderink T., Asselbergs F., Oude Ophuis A.J.M., Maas A., Ilmer B., Dijkgraaf R., Langstraat J., Boersma E. Circulating NT-proBNP in post ACS patients who remained asymptomatic and event free during 400 day follow-up European Heart Journal 2014 (35): 1000

PUBLI CATI ES

wetensch Gelre publicaties van 2 oktober 2014 tot en met 2 april 2015

Drost D.P., Van Munster B.C. High prevalence of frailty in end-stage renal disease European Geriatric Medicine 2014 5 (Suppl. 1): S111 Drost D.P., Van Munster B.C. Discriminative value of frailty screening instruments in end-stage renal disease European Geriatric Medicine 2014 5 (Suppl. 1): S111-S112 Van De Kamp-Van De Glind E.M.M., Van Munster B.C., Hooft L., De Rooij S.E., Tulner L., Water W. Acetaminophen for self-reported sleep problems in an elderly population (ASLEEP): A randomized double-blind placebocontrolled trial European Geriatric Medicine 2014 5 (Suppl. 1): S217

Nielsen R.T., De Rooij S.E., Uysal-Bozkir O., Van Munster B.C. Systematic Memory screening Beholding Other Languages, SYMBOL - Final results and a comparison with Denmark and Turkey European Geriatric Medicine 2014 5 (Suppl. 1): S24 Zweegers J, van den Reek JM, van de Kerkhof PC, Otero ME, Ossenkoppele PM, Njoo MD, Mommers JM, Koetsier MI, Arnold WP, Sybrandy-Fleuren BA, Kuijpers AL, Andriessen MP, Kievit W, de Jong EM. Comparing treatment goals for psoriasis with treatment decisions in daily practice: results from a prospective cohort of patients with psoriasis treated with biologics: BioCAPTURE. British Journal of Dermatology 2014 171 (5): 1091-1098 Mahn W.A., Wientjes R., Becht A.A., De Jong H.W.A.M. Impact of respiratory motion and acquisition settings on SPECT liver dosimetry European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging 2014 41 (Supp. 2): S180 Roeland B. van Leeuwen Hester van der Zaag-Loonen Referrals to a Specialised Dizziness Clinic often Result in Revised Diagnoses and New

PUBLI CATI ES

hap@gelre Therapeutic Advice European Neurology 2014 73 (1-2): 20-22 [Epub ahead of print]

van der Jagt-Willems H.C., van Munster B.C., Leeflang M., Beuerle E., Tulner C.R., Lems W.F. Diagnosis of vertebral fractures on lateral chest X-ray: Intraobserver agreement of semi-quantitative vertebral fracture assessment European Journal of Radiology 2014 83 (12): 2177-2180 Donker M., van Tienhoven G., Straver M.E., Meijnen P., van de Velde C.J.H., Mansel R.E., Cataliotti L., Westenberg A.H., Klinkenbijl J.H.G., Orzalesi L., Bouma W.H., van der Mijle H.C.J., Nieuwenhuijzen G.A.P., Veltkamp S.C., Slaets L., Duez N.J., de Graaf P.W., van Dalen T., Marinelli A., Rijna H., Snoj M., Bundred N.J., Merkus J.W.S., Belkacemi Y., Petignat P., Schinagl D.A.X., Coens C., Messina C.G.M., Bogaerts J., Rutgers E.J.T. Radiotherapy or surgery of the axilla after a positive sentinel node in breast cancer (EORTC 10981-22023 AMAROS): A randomised, multicentre, open-label, phase 3 non-inferiority trial Lancet Oncology 2014 15 (12): 1303-1310 Weenders SG, de Kroon KE, Logtenberg M A woman with knee locking after a partial knee arthroplasty Een vrouw met slotklachten na een hemiknieprothese Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2014 158 (48): A8250 van der Jagt-Willems, Hanna C.; van Munster, Barbara C.; Tulner, Linda R.; Lems, Willem Geriatricians should screen for vertebral fractures in all individuals by performing X-rays of the thoracic spine Journal of the American Geriatrics Society 2014 62 (10): 2027-2029 Schijf, L. J.; Van der Vlies, D.; Aalbers, A. G.; Bruining, A. Gallstone ileus with a biliodigestive fistula JBR-BTR 2013 96 (4): 244-245

Meagher, David J.; Morandi, Alessandro; Inouye, Sharon K.; Ely, Wes; Adamis, Dimitrios; Maclullich, Alasdair J.; Rudolph, James L.; Neufeld, Karin; Leonard, Maeve; Bellelli, Giuseppe; Davis, Daniel; Teodorczuk, Andrew; Kreisel, Stefan; Thomas, Christine; Hasemann, Wolfgang; Timmons, Suzanne; O’Regan, Niamh; Grover, Sandeep; Jabbar, Faiza; Cullen, Walter; Dunne, Colum; Kamholz, Barbara; Van Munster, Barbara C.; De Rooij, Sophia E.; De Jonghe, Jos; Trzepacz, Paula T. Concordance between DSM-IV and DSM-5 criteria for delirium diagnosis in a pooled database of 768 prospectively evaluated patients using the delirium rating scalerevised-98 BMC MEDICINE 2014 12 (1): 164 Mathus-Vliegen EM, Alders PR, Chuttani R, Scherpenisse J. Outcomes of intragastric balloon placements in a private practice setting Endoscopy 2014 6 (4) van der Zaag-Loonen HJ, van Leeuwen RB, Bruintjes TD, van Munster BC. Prevalence of unrecognized benign paroxysmal positional vertigo in older patients European Archives of Oto-RhinoLaryngology 2014 Dec 9 [Epub ahead of print] pdf van der Zaag-Loonen HJ, van Leeuwen RB Dizziness causes absence from work Acta Neurol Belg. 2014 Dec 13. [Epub ahead of print] Kaandorp JJ, Benders MJ, Schuit E, Rademaker CM, Oudijk MA, Porath MM, Bambang Oetomo S, Wouters MG, van Elburg RM, Franssen MT, Bos AF, de Haan TR, Boon J, de Boer IP, Rijnders RJ, Jacobs CJ, Scheepers LH, Gavilanes DA, Bloemenkamp KW, Rijken M, van Meir CA, von Lindern JS, Huisjes AJ, Bakker SC, Mol BW, Visser GH, Van Bel F, Derks JB Maternal allopurinol administration during suspected fetal hypoxia: a novel neuroprotective intervention? A multicentre randomised placebo controlled trial Archives of disease in childhood. Fetal and

neonatal edition 2014 Dec 15

Broeders M.J.M., Ten Voorde M., Veldkamp W.J.H., Van Engen R.E., Van LandsveldVerhoeven C., ’t Jong-Gunneman M.N.L., De Win J., Droogh-de Greve K.D., Paap E., Den Heeten G.J. Comparison of a flexible versus a rigid breast compression paddle: pain experience, projected breast area, radiation dose and technical image quality [Article in Press] European Radiology 2014 : Luitse M.J.A., Velthuis B.K., Dauwan M., Dankbaar J.W., Biessels G.J., Kappelle L.J., Majoie C.B., Roos Y.B., Duijm L.E., Keizer K., van der Lugt A., Dippel D.W., Droogh-de Greve K.E., Bienfait H.P., van Walderveen M.A., Wermer M.J., Lycklama a Nijeholt G.J., Boiten J., Duyndam D.A., Kwa V.I., Meijer F.J., van Dijk E.J., Kesselring F.O., Hofmeijer J., Vos J.A., Schonewille W.J., van Rooij W.J., de Kort P.L., Pleiter C.C., Bakker S.L., Bot J.C., Visser M.C., van der Schaaf I.C., Mali W.P., van Seeters T., Horsch A.D., Niesten J.M., van der Graaf Y. Residual High-Grade Stenosis After Recanalization of Extracranial Carotid Occlusion in Acute Ischemic Stroke [Article in Press] Stroke 2014 : Birjmohun R.S. An update on the 27th annual ESICM congress: Hot topics session Netherlands Journal of Critical Care 2014 18(6): 30-33 Klabbers, Gert A.; Wijma, Klaas; Paarlberg, K. Marieke; Emons, Wilco H.M.; Vingerhoets, Ad J. J. M. Treatment of severe fear of childbirth with haptotherapy: design of a multicenter randomized controlled trial BMC Complementary and Alternative Medicine 2014 OCT 8 Sloothaak, Didi Evolving concepts in staging and treatment of colorectal cancer Proefschrift 2015 van Bekkum M.L., van Munster B.C., Thunnissen P.L.M., Smorenburg C.H., Hamaker M.E. wetenschap@gelre • 10 2015 • 15

PUBLI CATI ES

wetensch Current palliative chemotherapy trials in the elderly neglect patient-centred outcome measures Journal of Geriatric Oncology 2015 6 (1): 15-22 de Ru, J. A.; van Benthem, P. P. G.; van Wermeskerken, G. K. A. Injudicious use of EBM: one step forward, two steps back B-ENT 2014 10 (4): 245-249 Platteel TN, Leverstein-van Hall MA, Cohen Stuart JW, Thijsen SF, Mascini EM, van Hees BC, Scharringa J, Fluit AC, Bonten MJ. Predicting carriage with extended-spectrum beta-lactamase-producing bacteria at hospital admission: a cross-sectional study. Clinical Microbiology and Infection 2014 Oct 29

JW, Mali WP, van Seeters T, Horsch AD, Niesten JM, Biessels GJ, Kappelle LJ, Luitse MJ, van der Graaf Y. Residual high-grade stenosis after recanalization of extracranial carotid occlusion in acute ischemic stroke Stroke 2015 46 (1): 12-5

Hofhuis JG, van Stel HF, Schrijvers AJ, Rommes JH, Spronk PE. ICU survivors show no decline in healthrelated quality of life after 5 years Intensive Care Medicine 2015 Feb 12. [Epub ahead of print] Breemen, Tamara van den ‘Wondzorg wordt steeds beter, maar je moet het natuurlijk wel kunnen bewijsen!’ Nederlands tijdschrift voor Wondzorg 2015 10 (2): 6-9

Marjolein I.A. Koetsier en Peter C.M. van de Kerkhof “Patient-centered treatment” for mild-tomoderate psoriasis Journal of Dermatological Treatment 2015 26 (1): 1471-1753

van Leeuwen, Roeland B.; van der ZaagLoonen, Hester Referrals to a Specialised Dizziness Clinic often Result in Revised Diagnoses and New Therapeutic Advice European Neurology, 2015 73 (1-2): 20-22

Cozijnsen M., Duif V., Kokke F., Kindermann A., Van Rheenen P., De Meij T., Schaart M., Damen G., Norbruis O., Pelleboer R., Van Den Neucker A., Van Wering H., Hummel T., Oudshoorn J., Escher J., De Ridder L. Adalimumab therapy in children with crohn disease previously treated with infliximab Journal of Pediatric Gastroenterology Nutrition 2015 60 (2): 205-210

van Brussel AS, Landman GW. Treatment of late-stage syphilis JAMA 2015 313 (9): 968-969

Luitse MJ, Velthuis BK, Dauwan M, Dankbaar JW, Biessels GJ, Kappelle LJ; Dutch Acute Stroke Study Group. Collaborators (37) Majoie CB, Roos YB, Duijm LE, Keizer K, van der Lugt A, Dippel DW, Droogh-de Greve KE, Bienfait HP, van Walderveen MA, Wermer MJ, Lycklama à Nijeholt GJ, Boiten J, Duyndam DA, Kwa VI, Meijer FJ, van Dijk EJ, Kesselring FO, Hofmeijer J, Vos JA, Schonewille WJ, van Rooij WJ, de Kort PL, Pleiter CC, Bakker SL, Bot JC, Visser MC, Velthuis BK, van der Schaaf IC, Dankbaar

Gerrits EG, Landman GW, Bilo HJ. Mortality trends in diabetes mellitus JAMA Internal Medicine 2015 175 (3): 469 Adalimumab Therapy in Children With Crohn Disease Previously Treated With Infliximab Cozijnsen, Martinus; Duif, Vera; Kokke, Freddy; Kindermann, Angelika; van Rheenen, Patrick; de Meij, Tim; Schaart, Maaike; Damen, Gerard; Norbruis, Obbe; Pelleboer, Rolf; Van den Neucker, Anita; van Wering, Herbert; Hummel, Thalia; Oudshoorn, Johanna; Escher, Johanna; de Ridder, Lissy Group Author(s): Dutch PIBD Working Grp Kids Crohn Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 2015 60 (2): 205-210

Merel Boesveld, MD; Martijn A. Oudijk, PhD; Steven V. Koenen, PhD; Hens A. A. Brouwers, PhD; Erik Van Beek, PhD; Janine Boon, PhD; Addy Drogtrop, PhD; Robert Euser, MD; Inge M. Evers, PhD; Cora A. Fiedeldeij, MD; Karst Y. Heida, MD; Anjoke J. M. Huisjes, MD; Guido J. J. M. Muijsers, PhD; Jaap M. Schierbeek, MD; Anneke Kwee, PhD Evaluation of strategies regarding management of imminent preterm delivery before 32 weeks of gestation: a regional cohort study among 1375 women in the Netherlands American Journal of Obstetrics and Gynecology 2015 212 (3): 348.e1-348.e7 Pdf retropspective cohort study

Niens M., Naaijkens B.A., Brinkman H.T., Van Suijlen J.D.E., Remijn J.A. Digital process optimization of the outside injection service with Intertour and PrikRoute(registered trademark) Digitale procesoptimalisatie van de buitenprikdienst met Intertour en Prikroute(registered trademark) Nederlands Tijdschrift Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde 2015 40 (1): 52-54 van Sonsbeek S, Pullens B, van Benthem PP. Positive pressure therapy for Ménière’s disease or syndrome Cochrane Database of Systematic Reviews 2015 Mar 10;3:CD008419 Landman GW BK virus prophylaxis with levofloxacin JAMA 2015 313 (11): 1165 Boesveld M., Oudijk M.A., Koenen S.V., Brouwers H.A.A., Van Beek E., Boon J., Drogtrop A., Euser R., Evers I.M., Fiedeldeij C.A. Heida K.Y., Huisjes A.J.M., Muijsers G.J.J.M., Schierbeek J.M., Kwee A. Evaluation of strategies regarding management of imminent preterm delivery before 32 weeks of gestation: A regional cohort study among 1375 women in the Netherlands American Journal of Obstetrics and Gynecology 2015 212 (3): 348.e1-348.e7

Genoemde artikelen zijn op te vragen bij de vakbibliotheken door een e-mail te sturen aan [email protected] of telefonisch via telefoon (055) 581 8091.


Jaarprijs Neuromusculaire Ziekten voor neuroloog Chris Fokke

Recommend Documents