Jaarplan Preventie 2015 Groningse Kredietbank
1
Jaarplan Preventie 2015 Groningse Kredietbank
Kort statement van Hare Majesteit Koningin Máxima tijdens het congres ter gelegenheid van tien jaar schuldpreventiebeleid van de Groningse Kredietbank, 20 november 2014
Dames en heren, Ik ben naar Groningen gekomen omdat ik had gehoord dat hier geweldig werk wordt gedaan op het gebied van schuldpreventie. Mijn verwachtingen waren hoog. En om eerlijk te zijn: U heeft mijn hoge verwachtingen overtroffen.
Met studentenverenigingen. Met de Dienst Uitvoering Onderwijs, die verantwoordelijk is voor de studiefinanciering. Heel goed dat het hele onderwijsveld zo enthousiast meedoet! Maar de samenwerking is breder. Met het Centrum voor Jeugd en Gezin. Met woningbouwverenigingen. Met jeugdgevangenissen.
Groningen was een van de eerste gemeenten die actief waren in het netwerk van Wijzer in geldzaken. De manier waarop U hier samen werkt aan financiële educatie is toonaangevend. Uit andere gemeenten komen professionals naar Groningen om te zien hoe U het hier aanpakt. Dat verdient een groot compliment.
Met het Nibud. En ook met deurwaarders! Fantastisch dat zij gastlessen geven op scholen en zo meehelpen aan het voorkomen van schulden. Een goed voorbeeld van maatschappelijk verantwoord ondernemen.
Voorkómen dat mensen schuldproblemen krijgen. Daar gaat het om. We weten dat algemene financiële voorlichting maar weinig helpt om verantwoord financieel gedrag te bevorderen. Dat blijkt uit veel onderzoeken van gedragseconomen. We weten ook dat het heel moeilijk is de mensen te bereiken die de hulp het meeste nodig hebben.
Een tweede succesfactor is: de persoonlijke benadering, toegesneden op de levenssituatie van mensen. Groningen heeft dat niet zelf uitgevonden. Maar U geeft er wel heel goed invulling aan. U haakt aan bij de essentiële momenten in het leven van mensen. Gaan studeren en op kamers gaan. Een huis krijgen. Gaan samenwonen of trouwen. Kinderen krijgen. Ik noem deze de grote gebeurtenissen in het leven, waarbij mensen extra gevoelig zijn voor een boodschap over financiële verantwoordelijkheid.
En we weten dat het belangrijk is vroeg te beginnen. Het wordt heel vaak gezegd: 'Jong geleerd, oud gedaan'. Uw aanpak houdt rekening met al die factoren. Laat ik in drie punten samenvatten wat de Groningse aanpak - en die van steeds meer andere gemeenten in Nederland! - zo waardevol maakt.
Dat heb ik eerder vanmiddag ook gemerkt bij het Centrum voor Jeugd en Gezin waar ik heb gesproken met ouders. Ouders krijgen daar informatie op maat over financieel opvoeden. Maar ouders geven ook elkaar tips en adviezen. De informatie is dus 'uit het leven gegrepen'. Dat werkt het beste.
In de eerste plaats: de samenwerking met andere partijen die dagelijks contact hebben met de mensen die je probeert te bereiken. Samenwerking met het onderwijs, van de basisschool tot de universiteit.
2
Daarbij kijkt U ook naar de actualiteit. In mei gaat het over budgetteren voor de vakantie, in het najaar over de komende feestdagen. Echt over wat aan de keukentafel nu wordt besproken. Het derde punt dat opvalt in de Groningse aanpak is de creativiteit. U zoekt naar nieuwe communicatievormen die het onderwerp 'schulden', bespreekbaar maken. Zoals een theatervoorstelling op ROC's over de impact van schulden, op basis van praktijkverhalen. Of een 'Schuldpreventiespel' ontwikkeld samen met het Nibud. Of een website voor en door jongeren: jouwschuld.nl. Samenwerking. Een persoonlijke benadering. Creativiteit.Dat zijn drie succesfactoren. Hier in Groningen, en in steeds meer andere gemeenten in Nederland. Met goede financiële vaardigheden staan mensen sterker in het leven. Als erevoorzitter van het platform Wijzer in geldzaken weet ik hoe belangrijk schuldpreventie is. Daarom wil ik tegen U zeggen: ga zo door! Het is fantastisch zoals U al zoveel jaar samen werkt aan financiële educatie. Van harte gefeliciteerd met tien jaar toonaangevend beleid. We zijn trots op wat U heeft bereikt! En heel veel succes in de toekomst! Bron: www.koninklijkhuis.nl/nieuws/toespraken
3
Samenvatting
De Groningse Kredietbank (GKB) ondersteunt burgers die in een schuldsituatie zijn geraakt of daarin dreigen te raken. Schuldpreventie is een mix van maatregelen, activiteiten en voorzieningen. Deze zijn erop gericht om de financiële vaardigheden van Groningse inwoners te vergroten, zodat zij hun financiën op orde houden of krijgen. De basis van het preventiebeleid is gelegd. Er staat een duurzaam gemeentelijk schuldpreventieprogramma. Hierin zijn veel activiteiten structureel ingebed. Ons jubileumjaar stond in het teken van vernieuwing van methodiek en verduurzaming van financiële educatie in het onderwijs.
Als deelnemende partner in de Week van het geld organiseren we tijdens deze week verschillende activiteiten gericht op leerlingen van het basisonderwijs en hun ouders. De Week van het geld is een landelijk initiatief van Platform Wijzer in geldzaken1. In 2014 is een aanzet gedaan om nieuwe methodieken te ontwikkelen voor basis, middelbaar en MBO-onderwijs. Het motto voor, door en met de doelgroep (inwoners) stond en staat daarin centraal. Deze methodieken spreken de doelgroep direct aan. Dit brengt verdieping aan in de al bestaande gastlessen en workshops. De projecten ‘Geld in de Klas’ voor het basisonderwijs, het project MoneyWays voor het voortgezet onderwijs en het vernieuwde Jouw schuld=jouw schuld 2.0 worden in 2015 doorontwikkeld en geïmplementeerd.
In 2014 zijn aanzienlijk meer Groningse inwoners en organisaties bereikt. De doelgroep is 0 tot 100 jaar oud. Ook vond het jubileumcongres ’10 jaar schuldpreventie in Groningen’ plaats. Op scholen in vrijwel alle wijken zijn gastlessen en workshops gegeven. Zo hebben we met onze gastlessen ruim 3600 kinderen en jongeren bereikt.
De focus ligt in 2015 op kinderen, jongeren, hun ouders en wijkgericht werken. Daarnaast besteden we aandacht aan specifieke doelgroepen zoals ouderen, nieuwe (werkende) armen en werkgevers.
Door wijkgericht te werken is de drempel aanzienlijk lager om het gesprek aan te gaan over financiën en op tijd hulp te zoeken bij de GKB. Er zijn diverse bijeenkomsten in de wijken georganiseerd. Mede door deze aanpak is de doelstelling voor 2014 ruim behaald.
Schuldhulpverlening is een belangrijk onderdeel van het gemeentelijke armoedebeleid. Preventie sluit goed aan bij de gekozen aanpak van armoede langs de drie lijnen: vliegwiel, vangnet en verbinding. In het kader van kennisdeling en ontwikkeling participeren we in regionale en landelijke preventie overleggen. In 2014 zijn er op verzoek zowel lokaal als landelijk workshops en/of lezingen over schuldpreventie verzorgd tijdens congressen en scholingsdagen. Schuldeisers leveren, al dan niet in samenwerking met de GKB, een bijdrage aan preventie. Daarbij valt te denken aan het voorkomen van woningontruimingen en vroegsignalering.
Financiële educatie is een onlosmakelijk onderdeel van schuldpreventie. Jong geleerd is oud gedaan immers. In 2014 zijn er grote slagen gemaakt met het verder verankeren van financiële educatie in het Groningse onderwijsveld. Er zijn lesprogramma’s ontwikkeld voor leerlingen van het basisonderwijs tot en met het wetenschappelijk onderwijs. Andere doelgroepen zijn ook meegenomen. Hierbij valt onder meer te denken aan bezoekers van vrouwencentra, CJG’s, zorginstellingen en professionals.
Het preventieprogramma bieden we ook aan onze regiogemeenten. Wijzer in geldzaken vertegenwoordigt ruim 40 organisaties die hun krachten bundelen om de consument 'wijzer in geldzaken' te maken. Zij zetten zich in om het financiële inzicht van de Nederlanders te vergroten, zodat consumenten beter in staat zijn financiële beslissingen te nemen. Wijzer in geldzaken is een initiatief van het ministerie van Financiën, waarin partners uit de financiële sector, de overheid, onderwijs-, voorlichtings- en consumenten-organisaties en de wetenschap samenwerken. Hare Majesteit Koningin Máxima is sinds september 2010 erevoorzitter van het platform. De Week van het geld is een initiatief van Wijzer in geldzaken, waaraan ruim 90 projectpartners deelnemen.
1
4
Inhoudsopgave
Samenvatting
Deel I Terugblik 2014
1. Successen en hoogtepunten
Inleiding blz. 4
2. Resultaten in cijfers blz. 8
Successen, hoogtepunten en resultaten in cijfers
1. Beleidskaders
Deel II Vooruitblik 2015
blz. 16
4. Financiële educatie overige velden
blz. 22
6. Werk, Inkomen en Participatie
blz. 12
2. Methodieken en kennisdeling
Strategie, beleid, operationele keuzes en plannen
3. Financiële educatie in het onderwijs
blz. 6
blz. 20
5. Wijkgericht werken blz. 26
7. Schuldeisers en overige preventie activiteiten blz. 30
blz. 32
5
blz. 28
8. Regiogemeenten blz. 34
Inleiding
Deel II is een vooruitblik naar 2015. Daarin staan de strategie, beleid, operationele keuzes en plannen voor 2015 centraal. In hoofdstuk 1 beschrijven we de beleidskaders en de speerpunten. Het daaropvolgende hoofdstuk 2 is gewijd aan methodieken en kennisdeling. Vervolgens omschrijven we onze activiteiten in het kader van financiële educatie in hoofdstuk 3 en 4.
Hierbij presenteren wij u het Jaarplan Preventie 2015 van de Groningse Kredietbank (GKB), onderdeel van de directie Inkomensdienstverlening van de gemeente Groningen. De gemeente Groningen startte tien jaar geleden met schuldpreventie. De jaren daarna is flink geïnvesteerd en opgebouwd. Inmiddels zijn we een voorbeeld voor veel gemeenten als het gaat om een gestructureerde en brede aanpak van schuldpreventie.
In hoofdstuk 5 en 6 komen de preventie activiteiten aan bod in het kader van wijkgericht werken, in samenhang met Werk, Inkomen en Participatie, schuldeisers en overige activiteiten. Onze dienstverlening aan de regiogemeenten geven we tenslotte in hoofdstuk 8 weer.
Komend jaar staat in het teken van vernieuwing en verduurzaming van onze projecten, lesmethodieken en activiteiten. Naast het informeren over omgaan met geld, werken we ook aan gedragsverandering, vroegsignalering en het voorkomen van recidive. We willen voorkomen dat inwoners (opnieuw) in financiële problemen komen. Het Jaarplan Preventie bestaat uit twee delen. Deel I biedt een terugblik op het jaar 2014. In hoofdstuk 1 worden de successen en hoogtepunten beschreven. De resultaten in cijfers geven we weer in hoofdstuk 2.
6
Deel I Terugblik 2014 Successen, hoogtepunten en resultaten in cijfers
7
1.
Successen en hoogtepunten
In 2014 hebben we aanzienlijk meer Groningse inwoners van 0-100 en organisaties weten te bereiken. We zijn in (bijna) alle wijken geweest met diverse activiteiten. In 2014 hebben we in verschillende wijken op informatiemarkten gestaan. Hier hebben we inwoners informatie gegeven over schuldhulpverlening, het werk van de Groningse Kredietbank en individuele vragen beantwoord.
Naast het bezoek aan het congres, voerde de Koningin gesprekken over de Groningse aanpak van schuldpreventie en financiële educatie met zowel de gemeente Groningen (GKB) en haar ketenpartners, als met ouders (inwoners) die in het CJG preventie activiteiten bezoeken. Het programma was divers. Op initiatief van Team Preventie onderschreven wethouders van 49 gemeenten in Nederland een statement. In dit statement zeggen de wethouders toe dat zij schuldpreventie en financiële educatie binnen de eigen gemeente onder de aandacht zullen (blijven) brengen. Tijdens het congres overhandigden de aanwezige wethouders het statement gezamenlijk aan HMK Máxima.
‘Wat 10 jaar geleden begon als experiment, is nu een duurzaam programma. Ik ben blij dat we voorloper zijn, maar belangrijker vind ik dat we onze ervaringen delen met andere gemeenten’.
Ook lieten we een filmpje zien over 10 jaar schuldpreventie in Groningen. Centraal stonden de hoogtepunten en toekomstvisie. Dr. Jan Willem Bolderdijk van de RUG gaf een lezing over gedrag, en keuzes van mensen als het gaat om financiën. Joost Oomen, stadsdichter 2013-2014, schreef een gedicht over ‘geld’ en droeg deze voor. Theatergroep PlayBack verzorgde de interactieve voorstelling ‘Credits’ over geld en opvoeden. Hiermee lieten zij zien dat financiële educatie ook op een luchtige en humoristische manier gebracht kan worden. Cultuur, wetenschap, politiek, bedrijfsleven en het maatschappelijke veld kwamen op het jubileumcongres samen.
Mattias Gijsbertsen Wethouder Sociale Zaken, gemeente Groningen
Jubileumcongres ’10 jaar schuldpreventie in Groningen’
In november 2014 vond het jubileumcongres ’10 jaar schuldpreventie in Groningen’ plaats. De Groningse Kredietbank kijkt terug op een zeer geslaagd congres. De kern en essentie van schuldhulpverlening en schuldpreventie kwamen duidelijk naar voren. Met ketenpartners en relaties werd stilgestaan bij het schuldpreventiebeleid in de gemeente Groningen. De succesvolle Groningse aanpak en nieuwe methodieken werden met het publiek gedeeld.
Financiële educatie en wijkgericht werken
Financiële educatie is een onlosmakelijk onderdeel van schuldpreventie. Jong geleerd is oud gedaan immers. In 2014 zijn er grote slagen gemaakt met het verder verankeren van financiële educatie in het Groningse onderwijsveld. Er zijn lesprogramma’s ontwikkeld voor leerlingen van het basisonderwijs tot en met het wetenschappelijk onderwijs. Andere doelgroepen zijn ook meegenomen. Hierbij valt onder meer te denken aan bezoekers van vrouwencentra, CJG’s, zorginstellingen en professionals. In de vorm van gastlessen en workshops is op interactieve wijze met doelgroepen gecommuniceerd. Door deze manier van werken is een recordaantal
De komst en speech van Hare Majesteit Koningin Máxima was een prachtig hoogtepunt. Zij bezocht het congres in haar functie van erevoorzitter van het landelijke Platform Wijzer in geldzaken. Jetta Klijnsma, staatssecretaris van Sociale Zaken, belichtte de landelijke visie op schuldpreventie en financiële educatie.
8
Groningse inwoners bereikt. Van 0 tot 100 jaar. Team preventie is continue bezig met het ontwikkelen van nieuwe methodieken. Dit om zoveel mogelijk inwoners op een effectieve manier te bereiken.
Door theatervoorstelling ‘Credits’ lieten we zien dat het gesprek over geldproblemen ook op luchtige wijze gebracht kan worden. Deze voorstelling werd voor jongeren en hun ouders in wijkcentrum Het Dok georganiseerd. Veel jongeren zitten met vragen over geld, die zij niet zo makkelijk binnen hun referentiegroepen kunnen stellen. Vaak ligt de drempel om informatie te zoeken hoog. Om die reden is er een collegetour in het leven geroepen. Eindexamenkandidaten van het voortgezet onderwijs gingen in het gesprek aan met een deskundige van de Groningse Kredietbank. Allerlei vragen over geld, geldproblemen en de GKB passeerden de revue.
Door inzet van financiële educatie voor kinderen, jongeren en hun ouders, wordt de bewustwording van goed omgaan met geld al op jonge leeftijd ingebed. Op scholen in vrijwel alle wijken zijn gastlessen en workshops gegeven. Door wijkgericht te werken, is de drempel aanzienlijk lager om het gesprek aan te gaan over financiën en op tijd hulp te zoeken bij de GKB. Er zijn diverse bijeenkomsten in de wijken georganiseerd. Mede door deze aanpak is de doelstelling voor 2014 ruim behaald.
Voor de allerkleinsten werd een voorleesuur in het leven geroepen. Aan kinderen van groepen 1 tot en met 4 zijn verhalen over geld voorgelezen door verschillende professionals.
Tijdens ons congres in november hebben we via verschillende kanalen het belang van financiële educatie onderstreept. Mede door succesverhalen te laten zien. Platform Wijzer in geldzaken is op verschillende niveaus bezig met het bewerkstelligen van de opname van financiële educatie in het curriculum van het onderwijs.
Groter bereik van studenten
In 2014 hebben we veel meer studenten bereikt. Door samen te werken met de RUG en studentenvereniging Vindicat, hebben aanzienlijk meer (aspirant)studenten een workshop, gastles of voorlichting bijgewoond. Zo hebben we in samenwerking met studentenvereniging Vindicat tijdens de introductieweek, samen met DUO hun nieuwe leden voorlichting gegeven. Op verzoek van het RUG hebben we tijdens hun open dagen workshops verzorgd aan aspirant studenten en hun ouders over omgaan met geld tijdens de studietijd.
In 2014 is een aanzet gedaan om nieuwe methodieken te ontwikkelen voor basis, middelbaar en MBO-onderwijs. Deze methodieken spreken de doelgroep direct aan. Daarnaast moeten zij activeren. Dit brengt verdieping op de al bestaande gastlessen en workshops. De projecten worden in 2015 doorontwikkeld en geïmplementeerd. Week van het geld De Groningse Kredietbank doet elk jaar mee aan de week van het geld. Dit is een landelijk initiatief van Platform Wijzer in geldzaken. Tijdens de Week van het geld wordt extra aandacht gevraagd voor het belang van goed met geld leren omgaan. In alle Groningse wijken is er een verscheidenheid aan activiteiten ontplooid. De frequentie van reguliere voorlichtingen, gastlessen en workshops is opgeschroefd. Daarnaast zijn er nieuwe doelgroepen aangesproken en evenementen georganiseerd. Hierdoor is het bereik erg groot geweest.
In tegenstelling tot voorgaande jaren hebben we ons samen met DUO aangesloten bij de gezamenlijke marktkraam van de gemeente op de KEI-markt. Door samen met andere gemeentelijke onderdelen de informatie actiever te presenteren is de marktkraam aantrekkelijker voor bezoekers geworden. Dit heeft geresulteerd in een hoger aantal bezoekers dan voorgaande jaren. Deze samenwerking is een succesvol voorbeeld van ‘één gemeente, één organisatie’, en van integraal werken.
9
Werkgevers en overige instellingen
Over het geheel genomen zijn meer jongeren bereikt, binnen alle onderwijslagen. Ook het aantal gastlessen, workshops en voorlichtingen aan MBO-studenten is opgeschroefd. In totaal zijn 3584 kinderen en jongeren bereikt. In hoofdstuk 2 zijn alle resultaten in cijfers terug te lezen.
In 2014 hebben wij verschillende werkgevers op verzoek geadviseerd over de aanpak bij schulden van werknemers. Op uitnodiging van de FNV hebben we voorlichting gegeven aan 62 mensen die met ontslag werden bedreigd over o.a. regelingen en voorzieningen, het maken van een begroting, administratie op orde houden en besparen.
Kennisdeling
Regiogemeenten
Kennisdeling is belangrijk om inzichten en methodieken te optimaliseren. Daarom wordt regelmatig met professionals van gedachten gewisseld. Intern en extern. Hierbij valt te denken aan andere gemeenten, kredietbanken, landelijke platforms, financiële instellingen, landelijke instituten als Nibud en overige instellingen.
De regiogemeenten hebben meer gebruik gemaakt van preventie dan voorgaande jaren. Zo zijn in Bedum, Winsum en de Marne voorlichtingen gegeven over schuldhulpverlening en werkwijze van de GKB aan Humanitas. Ook zijn er trainingen over omgaan met geld verzorgd aan jonge moeders. In samenwerking met OGGZ en Humanitas Winsum is er een bijeenkomst georganiseerd voor inwoners over het ‘op orde houden van financiën’.
Regelmatig werken wij mee aan onderzoeken. Zo leverde de GKB een bijdrage aan de ‘Preventiebundel, Acht werkwijzers voor effectieve schuldpreventie’ van Hogeschool Utrecht. In 2014 dachten we mee in de voorbereiding van de organisatie van twee expertmeetings van de NVVK. Ook hebben wij een presentatie verzorgd over jongeren en schulden. Samen met het Nibud hebben wij tijdens een congres van Kerckebosch een workshop over preventie verzorgd.
In hoofdstuk 2 zijn alle resultaten in cijfers terug te lezen.
Aandacht in de media
Ons ‘jubileumcongres 10 jaar schuldpreventie’ heeft gigantisch veel (social) media aandacht gekregen zowel lokaal, regionaal als landelijk. Ook op veel interne en externe sites van verschillende partners als DUO, ministeries SZW en OCW, NVVK en andere (maatschappelijke) instellingen is er aandacht aan besteed. Op wijkwebsites en sites van onze ketenpartners als de CJG’s en scholen wordt regelmatig aandacht besteed aan onze activiteiten. Verder hebben we meegewerkt aan artikelen in bladen als Dagblad van het Noorden en Trouw. Tijdens de Voedselbank actie in december 2014 hebben we gedurende 2 weken iedere dag tips en informatie over omgaan met geld gegeven in live uitzendingen van RTV Noord.
10
Hieronder geven we schematisch de resultaten in cijfers weer over 2014. Doelgroep/Activiteit
11
Aantal
2.
Resultaten in cijfers
Doelgroep/Activiteit
Aantal
Inhoud
Gastlessen
28 gastlessen 742 leerlingen
Financiële educatie gericht op bewustwording
Klasse!kas
43 Klasse!kassen op scholen 7 in een regiogemeente
Leerlingen gaan aan de slag met geld verdienen en beheren d.m.v. de Klasse!kas
Koffieochtenden/ouderavonden onderwijs
4 bijeenkomsten 35 ouders
Financiële opvoeding: bewustwording en aanreiken methodes
CJG ouderbijeenkomsten
8 bijeenkomsten 85 ouders
Financiële opvoeding, gericht op bewustwording, aanreiken methodes en andere thema’s over geld
Theatervoorstelling Play Back/ Ouderavond in de ‘Week van het geld’
80 ouders
Financiële opvoeding d.m.v. van interactief theatervoorstelling
Gastlessen voortgezet onderwijs
10 gastlessen 349 leerlingen
Financiële educatie, gericht op bewustwording en voorbereiding ‘financieel gezond’ studeren
Gastlessen ROC’s
95 groepen 1.853 leerlingen
Financiële educatie, gericht op bewustwording i.s.m. deurwaarders LAVG
KEI-week
2500 bezoekers
Geldtips voor studenten: Gezamenlijk deelname gemeentelijke afdelingen en DUO aan informatiemarkt
Studentenvereniging Vindicat
400 studenten
Workshop Studeer Verstandig: vergroten financiële vaardigheden i.s.m. DUO
Open dag RUG
240 aankomende studenten + ouders
Voorlichting financiële vaardigheden
Basisonderwijs
Ouders
Voorgezet onderwijs en MBO
HBO en WO
12
Doelgroep/Activiteit
Aantal
Inhoud
PTCN
6 bijeenkomsten 47 deelnemers
Voorlichting schuldhulpverlening
Het Poortje
2 bijeenkomsten
Vergroten financiële vaardigheden, gericht op zelfstandigheid/ bewustwording
Eurocoach
303 klanten
Individueel (coachings)traject gericht op hulp bij schulden en vergroten financiële vaardigheden
Cursus ‘Rondkomen kun je leren’
5 cursussen 63 deelnemers 136 aanmeldingen
Aanleren van vaardigheden als budgetteren. Voorkomen van financiële problematiek en recidive
STIP
1 bijeenkomst
Voorlichting schuldhulpverlening algemeen
Vrouwencentrum Jasmijn
6 bijeenkomsten 55 deelnemers
Thema ‘omgaan met geld’
Informatiemarkten
715 bezoekers
Voorlichting schuldhulpverlening algemeen
(Ex-)gedetineerden
Wijkgericht werken
13
Doelgroep/Activiteit
Aantal
Inhoud
Inzet schuldhulpverlening voorkomen woningontruiming
105
Voorkomen ontruimingen
Crisisinterventies water-energie, huur
214
Totaal voorkomen afsluitingen water, energie en huisuitzettingen
Budgetcoaching
168 gesprekken
Vergroten financiële vaardigheden gericht op uitstroom budgetbeheer
Voorlichtingsprogramma organisaties (intermediairs) en WIMP
7 voorlichtingen 99 deelnemers
Thema schuldhulpverlening/werkwijze GKB in kader van signalering en verwijzing medewerkers
Werkgevers
2 voorlichtingen 69 deelnemers
Thema schuldhulpverlening/werkwijze GKB in kader van signalering en verwijzing medewerkers
Consult
30 consulten
Consultatie op preventiebeleid en organiseren activiteiten en vragen studenten
Symposia, congressen en scholingsdagen
4 workshops 113 deelnemers
Thema kennisdelen door: Lezing/workshop in kader deskundigheidsbevordering voor beleids- en preventiemedewerkers schuldhulpverlening en medewerkers ketenpartners
Jubileumcongres ‘10 jaar schuldpreventie’ gemeente Groningen
350 deelnemers
Actie ‘Samen voor de voedselbank’
10 radio-uitzendingen
Schuldeisers en preventie overig
14
Radiorubriek ‘omgaan met geld’ tips en informatie
Deel II Vooruitblik 2015 Strategie, beleid, operationele keuzes en plannen
Stadsdichter Kasper Peters geeft gastles
15
1.
Beleidskaders
In dit hoofdstuk beschrijven we de beleidskaders, de visie van de GKB en de doelstellingen van onze werkzaamheden. Ook geven we weer welke keuzes we maken en waar de focus op ligt.
‘Het is belangrijk om er vroeg bij te zijn. Voor schuldhulpverlening geldt dat voorkomen beter is dan genezen. De mensen om wie het gaat, moeten ook zelf meedoen. Het afbouwen van schulden vraagt om inzet, motivatie en uithoudingsvermogen. Gemakkelijker gezegd dan gedaan. Toch zeg ik met klem tegen mensen met schulden: zoek nou mensen die je kunnen helpen.’
Plan Schuldhulpverlening Groningen 2012-2015
Vanuit de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) zijn gemeenten verplicht een beleidsplan op te stellen dat richting geeft aan de integrale schuldhulpverlening en het voorkomen dat personen schulden aangaan die zij niet kunnen betalen. Preventie is hier een onderdeel van. We verwijzen naar het plan Schuldhulpverlening 2012-2015 dat door de Raad in juli 2012 is vastgesteld. Met dit Plan geven we vorm en inhoud aan de zorgplicht en regierol van de gemeente ten aanzien van integrale schuldhulpverlening.
Jetta Klijnsma Staatssecretaris Sociale Zaken
In dit plan is een vijftal uitgangspunten beschreven: ■ een brede doelgroep ■ maatwerk en vraaggerichte dienstverlening ■ een integrale aanpak ■ eigen verantwoordelijkheid van de klant ■ preventie en nazorg De doelstellingen die de gemeente met integrale schuldhulpverlening nastreeft zijn: ■ voorkomen van schulden (voorkomen van recidive) ■ duurzame financiële stabiliteit ■ oplossen van schulden ■ bevorderen van financiële zelfredzaamheid en participatie De GKB ondersteunt klanten die in een schuldsituatie zijn geraakt of daarin dreigen te raken. De GKB functioneert in de gemeente Groningen als Centraal Meldpunt en biedt diverse producten van schuldhulpverlening aan. De GKB bevordert de zelfredzaamheid door de klant bewust te maken van het eigen handelen. Hierbij is de klant primair zelf verantwoordelijk.
16
voor kinderen en jongeren. Voorbeelden van preventie activiteiten die goed hier goed op aansluiten zijn o.a. adviesgesprekken op het spreekuur, de cursus ‘Rondkomen kun je leren’ en de voorlichtingsactiviteiten in de wijken, zowel voor inwoners als voor professionals.
Preventie levert een bijdrage aan de missie en visie van de GKB door de klant aan te spreken op het eigen gedrag en de eigen verantwoordelijkheid. Door middel van overdragen van informatie en kennis, wordt het ontstaan van (nieuwe) schulden voorkomen. Hiermee leveren we een bijdrage aan de financiële zelfredzaamheid van mensen. Financiële educatie is een onlosmakelijk onderdeel van preventie. Waar de klant vaardigheden of kennis mist om financieel zelfredzaam te zijn bieden de verschillende preventieactiviteiten de inwoner de mogelijkheid deze te vergroten.
Vliegwiel Het vliegwieleffect treedt op door het versterken van de zelfredzaamheid en het activeren waardoor mensen weer mee kunnen doen in de maatschappij. Bijvoorbeeld door het opleiden van ervaringsdeskundigen die weer anderen gaan helpen. Ons programma voor financiële educatie waaronder nieuwe projecten als MoneyWays voor leerlingen in het Voortgezet Onderwijs, Geld in de Klas voor de basisscholen en activiteiten in de CJG’s zijn goed onder te brengen bij het vliegwiel. Deze projecten beschrijven we uitgebreid in hoofdstuk 3 en 4.
Gemeentelijk armoedebeleid
Schuldhulpverlening is een belangrijk onderdeel van het gemeentelijke armoedebeleid. Het Rijk heeft vanaf 2015 structureel extra middelen beschikbaar gesteld voor het armoede- en schuldenbeleid.
Verbinding De gemeente zoekt actief de verbinding met maatschappelijke organisaties, kerken, ondernemers, fondsen, verenigingen en Stadjers die vanuit hun maatschappelijke betrokkenheid een steentje willen bijdragen. Door samenwerking met verschillende (keten) partners als o.a. scholen, justitiële instellingen, Stips, MJD, CJG’s, DUO en schuldeisers als woningcorporaties en gerechtsdeurwaarders past de Groningse Kredietbank de lijn van verbinding goed toe. In de toekomst willen we samenwerking uitbreiden naar andere partijen.
Armoede en schulden liggen aan de basis van veel andere welzijnsproblemen zoals gezondheid, veiligheid en participatie. Het inzetten op preventie, duurzame financiële stabiliteit en het oplossen van schulden bevordert de financiële zelfredzaamheid van de burger. Pas als mensen financieel zelfredzaam zijn en belemmeringen als schulden en daarmee samenhangende psychosociale problemen zijn aangepakt, ontstaat er ruimte en tijd voor het zoeken naar werk en andere (maatschappelijke) participatie. Hiermee verwijzen we naar het ‘Perspectief, actieplan tegen armoede 2014-2018’ waar schuldhulpverlening een onderdeel van is. Er is gekozen voor een aanpak van armoede langs drie lijnen: vliegwiel, vangnet en verbinding. Hiermee wil de gemeente de optimale voorwaarden scheppen om minima in hun kracht te zetten met behulp van de samenleving waar zij deel van uitmaken. Preventie sluit hierbij goed aan. Zie onderstaande voorbeelden. Vangnet Vangnet door financiële rust en zekerheid te creëren. Speerpunten daarin zijn o.a. inkomensondersteuning, schuldhulpverlening, betere toegang tot voorzieningen en het Kindpakket met regelingen en voorzieningen
Vernieuwing sociaal domein
17
Vanaf 2015 neemt de gemeente, een belangrijke taak op sociaal gebied over van het Rijk en de provincie. Deze taak is het bieden van ondersteuning aan inwoners bij opvoeden en opgroeien, begeleiding en verzorging in de thuissituatie. Mensen kunnen straks in hun eigen buurt terecht met hun hulp- en ondersteuningsvragen. De gemeente wil de zelfredzaamheid van burgers stimuleren, maar tegelijkertijd de ondersteuning van de mensen die het nodig hebben, goed organiseren. Dit staat in de nota ‘Met elkaar voor elkaar, naar een gebiedsgebonden aanpak van het sociale domein’.
Speerpunten en focus
De definitie van schuldpreventie luidt: Schuldpreventie is het voorkomen dat er financiële problemen ontstaan door van tevoren in actie te komen. Preventie kan echter ook worden ingezet om grotere financiële problemen of herhaling te voorkomen. Schuldpreventie is een mix van maatregelen, activiteiten en voorzieningen die er op gericht zijn dat mensen financieel vaardig worden en zich zo gedragen dat zij hun financiën op orde houden.
Het gemeentelijk (schuld)preventieprogramma richt zich op alle inwoners van 0-100 jaar. Financiële educatie neemt een belangrijke plaats in binnen het programma. Daarbij ligt de focus op kinderen, jongeren en hun ouders en wijkgericht werken. Daarnaast besteden we aandacht aan specifieke doelgroepen zoals ouderen, nieuwe (werkende) armen en werkgevers. Ook bieden we preventie aan onze regiogemeenten.
Hiermee voorkomen we dat mensen ooit in de financiële problemen raken, sporen we vroegtijdig financiële problemen bij risicogroepen op, pakken we deze aan en voorkomen we recidive. We kennen 3 typen preventie: primair, secundair en tertiair. Wij passen alle 3 typen preventie toe.
Preventie kan goed aansluiten op lokale programma’s. We richten onze preventie-activiteiten op en werken onder meer samen met maatschappelijke instellingen, onderwijsinstellingen en schuldeisers.
Koningin Máxima in gesprek met de Groningse Kredietbank en ketenpartners in CJG Zuid in kader van ‘Jubileumcongres 10 jaar schuldpreventie’.
18
19
2.
Methodieken en kennisdeling
Preventie is meer dan alleen het ontwikkelen en uitvoeren van diverse activiteiten. We willen binding houden met landelijke en regionale ontwikkelingen, kennis blijven delen en vergroten, en onze methodieken blijven ontwikkelen. Daarnaast vragen wij zowel in- als extern aandacht voor onze activiteiten. We doen dit als volgt.
Naast bovengenoemde gaan we door met het inzetten van zowel ervaringsdeskundigen als professionals bij het aanleren van financiële vaardigheden. Goede voorbeelden daarvan zijn de gastlessen met gerechtsdeurwaarders van LAVG aan MBO-scholieren, inzet wethouder(s), directeuren en andere leidinggevenden tijdens onze activiteiten bijvoorbeeld in de Week van het geld.
Vernieuwing methodiek
Ook kiezen we bewust voor een werkwijze in groepen die uitgaat van de inzet van ervaringsdeskundigheid van de deelnemers. We maken gebruik van de expertise van deelnemers en geven in de groep ruimte voor het uitwisselen van do’s en don’ts over bijvoorbeeld goedkoop op vakantie gaan, feestdagen vieren met een klein budget, budgetteren etc. Doordat de bijeenkomsten in scholen en CJG’s groepsbijeenkomsten zijn, kunnen deelnemers bij elkaar inspiratie opdoen. Door te ervaren dat ze anderen tips kunnen geven, neemt hun zelfvertrouwen toe. Deelnemers geven aan dat zij de voorkeur hebben voor een professional als de begeleider van de groepsbijeenkomsten. Bovenstaande werkwijze wordt voortgezet en doorontwikkeld.
Ons jubileumjaar ‘10 jaar schuldpreventie’ 2014 stond voornamelijk in het teken van ontwikkeling en vernieuwing van de methodiek . Het motto voor, door en met de doelgroep (inwoners) stond en staat daarin centraal. We laten kinderen en jongeren leren door zelf te doen. Zo starten we met de inzet van peer educators. Zij gaan lessen geven over omgaan met geld op het voortgezet onderwijs. Samen met de ROC’s in de stad en DUO gaan we het project ‘Jouw schuld=jouw schuld’ nieuw leven inblazen met nieuwe producten zoals het schuldpreventiespel en een theatervoorstelling voor en door leerlingen over geldproblemen. Daarnaast zetten we het project ‘Geld in de klas’ in voor het basisonderwijs. Dit is een interactief en online educatieproject voor basisscholen. Kinderen gaan na een gastles aan de slag met het maken van filmpjes over omgaan met geld. Zij schrijven hiervoor zelf het script, regisseren en zijn acteur(s). Onder begeleiding van het bedrijf Golypoon worden de verschillende verhalen gefilmd. Deze filmpjes en lesmateriaal vormen het online lespakket voor in de klas en thuis. Door kinderen zelf aan de slag te laten gaan met het thema, ontwikkelen ze verschillende competenties waarbij het accent ligt op financiële vaardigheden.
‘Bij schuldhulpverlening moeten mensen meer grip krijgen op hun geld in plaats van een schuldgevoel. Dat kan door eerst kleine haalbare doelen af te spreken’. dr. Jan Willem Bolderdijk Rijksuniversiteit Groningen
Financiële educatie en het op gang brengen van gesprekken over geldproblemen kan ook luchtig gebracht worden door de inzet van interactieve theater of andere vormen van kunst als poëzie. De stadsdichter gaat bijvoorbeeld een gastles geven over het onderwerp geld. Waarna leerlingen van groep 7/8 onder zijn begeleiding gedichten gaan maken over omgaan met geld. Deze nieuwe methodiek en vorm zetten we in voort in 2015.
20
Werkgroep preventie Kring Noordoost (NVVK)
Communicatie
We communiceren zowel in- als extern over ons werk. We maken gebruik van Intranet (intern) en folders, advertenties, website en persberichten (extern). Per activiteit beoordelen we hoe we in- en extern communiceren en met welk middel.
We nemen deel aan de regionale werkgroep die bestaat uit preventiemedewerkers van diverse gemeenten. Doelstelling is een uitwisseling van ervaringen, deskundigheidsbevordering en (gezamenlijke) methodiekontwikkeling. We combineren de bijeenkomsten met werkbezoeken aan één van de leden van de Kring Noordoost. Dit preventie-netwerk is uit een Gronings-Zwols initiatief voortgekomen.
Materiaal
We ontwikkelen per activiteit voorlichtingsmateriaal in de vorm van presentaties en lesmateriaal. We doen dit bij voorkeur in overleg met samenwerkingspartners en doelgroep. Immers zij weten het beste wat nodig is.
NVVK Commissie Preventie
De GKB is lid van de landelijke commissie Preventie. De commissie Preventie is in 2010 ingesteld door de Algemene Ledenvergadering. De commissie adviseert het bestuur en kan ook zelfstandig onderwerpen behandelen.
Consult
Er is behoefte aan informatie en advies bij organisaties op het gebied van schuldproblematiek en omgaan met geld. Vragen kunnen over klantsituaties gaan, maar ook over het opzetten van preventieactiviteiten. Organisaties weten de GKB hiervoor te vinden ofwel naar aanleiding van onze website, klantcontacten of voorlichtingen. We zien een stijging van vragen van gemeenten en studenten over het hele land.
Tot de taken van de commissie behoort onder andere: ■ inhoudelijk toe te zien op de module Preventie zodat deze actueel en toepasbaar is ■ nadenken over en nader invullen van onderwerpen die Preventie in brede zin raken ■ leden als vraag- en antwoordbaak te dienen ■ samenwerking zoeken met andere commissies en werkgroepen zodat de vereniging een samenhangend beleid kan voeren
Deskundigheidsbevordering en deelname aan congressen
Aan verschillende organisaties verzorgen we op verzoek deskundigheidsbevordering aan hun medewerkers. Ook worden we regelmatig gevraagd als spreker of workshopleider tijdens congressen en scholingsdagen.
Evaluatie
We evalueren onze activiteiten met onze samenwerkingspartners. Hiermee vergroten we de kwaliteit van ons werk.
21
3. Financiële educatie in het onderwijs
Basisonderwijs
Financiële educatie neemt een centrale plaats in binnen ons programma. Er zijn educatieve activiteiten in het onderwijs en daarbuiten. We hebben lesprogramma’s van basisschool tot en met universiteit. Voor kinderen, jongeren, hun ouders en andere volwassenen. In de toekomst willen we dat financiële educatie integraal onderdeel wordt van het lesprogramma in het onderwijs.
Uit onderzoek blijkt dat als kinderen al jong leren omgaan met geld, de basis wordt gelegd voor financiële zelfredzaamheid op volwassen leeftijd. Het basisonderwijs bieden wij een compleet pakket aan. Bestaande uit de Klasse!kas, gastlessen, ouderavonden, koffieochtenden en het nieuwe ‘Geld in de klas’. Het basisonderwijs kan hier gedurende het hele (school)jaar gebruik van maken. Tijdens de ‘Week van het geld’ geven we extra aandacht en publiciteit aan deze activiteiten.
Verduurzaming van financiële educatie
In de toekomst willen we dat financiële educatie integraal onderdeel wordt van het lesprogramma in het onderwijs. Als gemeente willen we hierin een initiërende en stimulerende rol richting het onderwijs vervullen. We hebben ons jubileumcongres aangegrepen als een mooie aanleiding en moment om op niveau van gemeentebestuur, met name de verantwoordelijke wethouders, en schoolbesturen mee te krijgen om financiële educatie op de agenda te plaatsen. Met als uiteindelijk doel dit onderwerp structureel in het reguliere lesprogramma op te nemen. In verschillende toespraken van gastsprekers tijdens het congres werd hier aandacht voor gevraagd. Platform Wijzer in geldzaken is op verschillende niveaus bezig de opname van financiële educatie in het curriculum van het onderwijs te bewerkstelligen. Tot dat moment blijven we ons programma aanbieden.
‘Ik hoop dat omgaan met geld een vast onderdeel wordt van het onderwijs. Leg dit wettelijk vast. Ik ga daar niet over, maar hoop het nog mee te maken. Dat moet te doen zijn, gezien mijn leeftijd’. Mattias Gijsbertsen Wethouder Sociale Zaken, gemeente Groningen
22
Tijdens koffieochtenden en/of ouderavonden gaan wij in gesprek met ouders. Op deze bijeenkomsten wordt het onderwerp ‘financiële opvoeding’ op informele wijze onder de aandacht gebracht. Ouders wordt zo de mogelijkheid geboden informatie te vergaren, kennis te vergroten en met elkaar in gesprek te gaan.
De Klasse!kas Aan elke basisschool in Groningen bieden we een Klasse!kas aan. Het is letterlijk een geldkistje. De leerlingen van de basisschool hebben hiermee de beschikking over een beperkt geldbedrag. Dit geldbedrag kunnen zij vergroten door activiteiten te ontplooien. Het verdiende geld kunnen ze inzetten om bijvoorbeeld hun klas in te richten, materialen te kopen of aan een goed doel te schenken. Kinderen oefenen en leren verantwoord om te gaan met geld, zonder dat er sprake is van een verzwaring van het lesprogramma.
De Week van het geld Tijdens de landelijke ‘Week van het geld’ organiseert het platform Wijzer in geldzaken met haar partners, waaronder wij als gemeente Groningen, activiteiten voor basisschoolleerlingen en ouders van kinderen op de basisschool. De meeste activiteiten vinden plaats tijdens de les op school, maar er zijn ook een aantal activiteiten waarmee ouders en kinderen samen aan de slag kunnen gaan.
Gastlessen Voor groep 7/8 verzorgt de GKB gastlessen waarin we aandacht besteden aan zakgeld, sparen, reclame, groepsdruk en spelen een quiz. Doel is kinderen bewust te laten worden van de waarde van geld en inzicht te geven in hun gedrag.
De gemeente Groningen vindt het vanuit haar visie belangrijk deelnemende partner te zijn in de ‘Week van het geld’. Hierbij werken we samen met Wijzer in geldzaken. De Klasse!kas, lessen, ouderavonden, koffieochtenden en eventueel nieuw te ontwikkelen methodieken worden ingezet.
Geld in de klas In het najaar 2014 zijn we gestart met het online educatieproject ‘Geld in de klas’. Groningse basisscholen gaan aan de slag met onderwerpen als sparen, geld uitgeven en geld verdienen. In de lespakketten wordt gebruik gemaakt van filmpjes die gemaakt zijn voor, door en met kinderen van vier Groningse basisscholen. De leerlingen ontwikkelen in dit proces verschillende competenties waarbij het accent ligt op financiële vaardigheden. Deze werkwijze maken lessen effectiever, interactiever en vergroten het leereffect. Stichting Gloypoon voert namens de gemeente Groningen ‘Geld in de klas’ uit. Alle basisscholen in de gemeente Groningen hebben vanaf 2015 via de portal toegang tot het lespakket.
IMC Weekendschool
Op IMC (International Marketmakers Combinationz) Weekendschool krijgen kinderen van 10-15 jaar, uit sociaaleconomisch achtergestelde wijken, aanvullend onderwijs op zondag. Gastdocenten met verschillende beroepen laten de jongeren actief ervaren wat hun beroep inhoudt. Weekendschoolonderwijs verbreedt perspectieven, versterkt zelfvertrouwen en vergroot maatschappelijke betrokkenheid. IMC Weekendschool wil haar leerlingen een breed beeld van de wereld laten zien en daagt haar leerlingen uit hun grenzen te verleggen, verder te kijken, meer te durven en te doen. Vanaf 2015 werken we samen met de Weekendschool en maken zij gebruik van onze activiteiten op het gebied van financiële educatie.
Ouders Naast kinderen en jongeren willen wij ook graag ouders bereiken. Immers, financieel opvoeden is primair een verantwoordelijkheid van ouders. We weten echter ook dat niet alle ouders hier voldoende toe in staat zijn. En we weten dat schuldpreventie bij kinderen en jongeren beter beklijft als ook ingezet wordt op ouders.
23
Voortgezet onderwijs
We laten zien op welke manier je geld uitgeeft, hoe je je inkomsten en uitgaven bijhoudt en of je te verleiden bent om (onnodige) spullen aan te schaffen. LAVG vertelt de leerlingen over hun werkwijze.
Aan het voortgezet onderwijs bieden wij workshops, ouderavonden aan en het nieuwe onderwijsprogramma MoneyWays. De workshops zijn in basis ontwikkeld in samenwerking met studenten. Ook hier richten wij ons op het financieel zelfredzaam zijn van de jongere en hoe de ouders daar hun kinderen zo goed mogelijk in kunnen begeleiden.
‘Jouw schuld = Jouw schuld’ Dit is een campagne voor, door en met jongeren ontwikkeld en uitgevoerd samen met DUO binnen het Noorderpoortcollege en Alfa-college (2007 en 2010). Kenmerkend voor de campagne was de koppeling van preventieve en curatieve methodes (campagne, gastles, website, spreekuur op locatie, rap en toneel) en scholing.
MoneyWays MoneyWays is een onderwijsprogramma voor bovenbouwleerlingen van alle niveaus van het voortgezet onderwijs. Groningse jonge rolmodellen (peer educators) staan voor de klas om op een laagdrempelige en taboedoorbrekende wijze geld, armoede en schulden bespreekbaar te maken. Thema’s als het hebben van schulden, armoede, groepsdruk en nemen van verantwoordelijkheid staan centraal. Het programma ondersteunt de gemeente Groningen en scholen bij het weerbaar maken van jongeren die risico lopen om in armoede- en schuldenproblematiek terecht te komen. Komende twee schooljaren doen 50 klassen (25 per jaar) in de gemeente Groningen mee. Bureau Diversion en het Nibud hebben samen het project MoneyWays ontwikkeld.
Samen met het Alfa-college, het Noorderpoort en DUO gaan we de unieke samenwerking aan om in 2015 project Jouw schuld = jouw schuld nieuw leven in te blazen. Daarvoor ontwikkelen we nieuwe producten als een theatervoorstelling. Ook zetten we de schuldpreventiegame in. We willen de samenwerking ook uitbreiden naar het Menso Alting College en het AOC. Deskundigheidsbevordering In 2015 willen we wederom leerlingbegeleiders en mentoren binnen de ROC ’s voorlichten over schuldhulpverlening. Hierbij is er specifieke aandacht voor het signaleren van schulden en verwijzen van leerlingen. Zij zijn immers vaak het eerste aanspreekpunt voor de leerling als problemen zich voordoen.
Middelbaar beroepsonderwijs
De Groningse Kredietbank verzorgt structureel voorlichting in de vorm van gastlessen aan alle MBO-scholieren in Groningen. Voor eerstejaars studenten van het Alfacollege zijn de lessen een verplicht onderdeel in het lesprogramma LLB (Leren Loopbaan en Burgerschap). We kunnen stellen dat we hiermee zeer succesvol zijn geweest. Met het Noorderpoort zijn we in gesprek over de inbedding van financiële educatie als vast onderdeel in hun lesprogramma.
Op verzoek van het Alfa-college geven we jaarlijks deskundigheidsbevordering over schuldhulpverlening aan leerlingen voorafgaand aan de stageperiode. Deze leerlingen volgen opleidingen in de richtingen sociale zekerheid en juridische zaken. Doorgaans gaan zij stagelopen (en in de toekomst werken) in de sociale zekerheid sector, waaronder een kredietbank. Het doel is kennis te vergoten over de schuldhulpverlening en in het bijzonder de werkwijze van de GKB.
De gastlessen verzorgen we regelmatig met gerechtsdeurwaarderskantoor LAVG. Tijdens de lessen besteden we aandacht aan bewustwording bij het omgaan met geld en de gevolgen van het maken van schulden.
24
HBO en WO
Groningen is een studentenstad. Ook voor dit deel van de ‘jonge’ inwoners hebben we een lesprogramma. In samenwerking met DUO, en in overleg met decanaat van de Hanzehogeschool en diverse studieverenigingen, hebben we workshops ontwikkeld voor eerstejaars studenten. Het doel is leren omgaan met geld en onder het motto ‘Studeer Verstandig’. De workshops behoren tot ons structureel aanbod voor studenten. Via de Hanzehogeschool, RUG, studie- en studentenverenigingen bieden we deze aan. Naast het geven van de workshops blijven wij studenten informeren tijdens events van de Hanzehogeschool, RUG en op de KEI-week. In het kader van ‘één gemeente, één organisatie’, werken we samen met DUO en verschillende gemeentelijke onderdelen bij het inrichten en bemannen van de gemeentelijke stand tijdens de KEI-week. Deze samenwerking en aanpak is als goed geëvalueerd en is een succesvol voorbeeld van integraal werken. Om nog meer studenten te bereiken zetten we de samenwerking voort met de Hanzehogeschool, RUG, DUO en de studenten(verenigingen). We hebben immers een gezamenlijk belang voor de studenten: kunnen studeren en financieel een gezonde toekomst hebben. ‘Verstandig Studeren’ betekent ook verstandig lenen.
25
4.
Financiële educatie overige velden
De aanpak werkt en voldoet aan een behoefte (één op één begeleiding door een jongerenspecialist). Jongeren van 18-24 jaar, studenten van het Alfa-college, Noorderpoort en Hanzehogeschool en jongeren die klant zijn van de MJD, Stichting Kopland, het Leger des Heils (Vast en Verder), Elker en Het Poortje kunnen gebruik maken van de eurocoach.
Ook voor andere jonge en volwassen inwoners hebben we verschillende programma’s gericht op financiële educatie.
Dak- of thuisloze jongeren
Campus Diep (onderdeel van Stichting Kopland) is een keten van woon-leer-werkvoorzieningen, die zorgvuldig op elkaar afgestemde begeleiding en ondersteuning biedt aan 18 tot 27-jarigen die dak- of thuisloos zijn of dat dreigen te worden.
De aanpak werkt, voldoet aan een behoefte en is succesvol. De afspraken worden goed nagekomen door jongeren en de uitval is minimaal. De aanpak wordt zowel door de jongeren als door de verwijzers gewaardeerd. Gezien het stijgende aantal aanmeldingen kunnen we spreken van een grote behoefte. In 2015 gaan we onderzoeken of de doelgroep kan worden uitgebreid naar de leeftijd van 23 t/m 25 jaar. Er is gebleken dat deze leeftijdscategorie zonder maatwerk ’tussen wal en schip’ valt. Daarnaast gaan we participeren in het nieuwe project School als wijk.
Op verzoek van Campus Diep trainen wij hun bewoners. Dit zijn jongeren die in het Hoendiephuis wonen of die zelfstandig wonen en ambulant begeleid worden. Zij hebben vaak al financiële problemen. De trainingen richten zich op bewustwording, de gevolgen van inadequaat financieel gedrag, eigen verantwoordelijkheid en kennisvergroting over geldzaken in het algemeen en het vergroten van financiële vaardigheden als budgetteren.
De eurocoach kan naast inzet van producten van de GKB jongeren begeleiden o.a. bij onderstaande zaken: administratie ordenen schuldenlijst maken budgetoverzicht maken keuzes maken nagaan van regelingen en voorzieningen omgaan met reclame en groepsdruk begeleiden naar (psychosociale) hulpverlening en/of backoffice GKB
Ook geven we naar behoefte deskundigheidsbevordering aan trajectbegeleiders van Campusdiep over schuldhulpverlening, met specifieke aandacht voor het signaleren en verwijzen van bewoners en de wijze waarop de trajectbegeleiders hun bewoners kunnen ondersteunen om financieel vaardig en redzaam te worden.
Eurocoach
Het doel van de Eurocoach is de financiële zelfredzaamheid van jongeren te vergroten. Hierdoor worden belemmeringen om te werken of onderwijs te volgen verminderd. De Eurocoach nodigt jongeren bij de GKB uit en kan ook op huisbezoek gaan. De Eurocoach is nog steeds relevant, omdat binnen de (schuld)hulpverlening een aanbod ontbreekt om jongeren individueel te ondersteunen bij financiële huishouding in de vorm van budgetbegeleiding. Het gaat om maatwerk op basis van de individuele behoefte van de klant.
Centra voor Jeugd en Gezin
Ouders weten soms niet hoe zij financieel kunnen opvoeden of laten dit onderwerp liggen. De professionals signaleren anderzijds wel veel financiële problematiek bij de bezoekers. Wij bieden alle CJG’s in de stad Groningen een programma voor ouders aan over omgaan met geld en financiële opvoeding. De bijeenkomsten worden goed bezocht. Tijdens inloopochtenden brengen we ouders met elkaar in gesprek over omgaan met geld waarbij zij elkaar kunnen adviseren en ondersteunen.
26
Jong gedetineerden Binnen het Poortje bieden we een op maat gemaakt programma aan voor jonggedetineerden. Het doel van de lessen is bewustwording, gevolgen van keuzes van geld uitgeven voor het dagelijkse leven leren onderkennen, de drempel verlagen om hulp te zoeken bij financiële problemen na beëindiging detentie. We zetten de trainingen in overleg met het Poortje in 2015 voort.
Deskundigheidsbevordering We bieden voorlichting aan de medewerkers van de CJG’s over schuldhulpverlening en inkomensondersteunende maatregelen.
Cursus ‘Rondkomen kun je leren
Rondkomen van een laag inkomen is niet altijd even makkelijk. De GKB biedt de inwoners van de stad Groningen al enige jaren de budgetteringscursus ‘Rondkomen kun je leren’ aan . Deze cursus bestaat uit vier lessen. Doel is om financiële zelfredzaamheid van de cursisten te vergroten. Deelnemers leren overzicht te krijgen in hun inkomsten en uitgaven, leren bezuinigen en krijgen informatie over regelingen en voorzieningen. Deelnemers beoordelen de cursus zeer positief. Inwoners kunnen op eigen initiatief of als onderdeel van een schuldregelingstraject deelnemen aan de cursus.
Overig
Indien samenwerkingspartners en/of maatschappelijk organisaties initiatieven ontplooien complementair aan de onze, werken wij graag samen in voorbereiding en uitvoering.
(Ex-) Gedetineerden
(Ex)-gedetineerden hebben regelmatig te maken met financiële problemen. Deze problemen kunnen mede oorzaak zijn van crimineel gedrag of veroorzaakt worden door het gedetineerd zijn. Op verzoek van Penitentiair Trajecten Centrum Noord (PTCN) en het Poortje hebben we een programma voor deze doelgroep ontwikkeld. PTCN (Penitentiair Trajecten Centrum Noord) De GKB licht de deelnemers van het PTCN (resocialisatietraject voor gedetineerden) voor over schuldhulpverlening, de GKB en haar werkwijze als onderdeel van hun budgetteringscursus. Dit doen wij een keer per maand. We geven extra aandacht aan de onderwerpen boetes en fraude, en angst om hulp te vragen. We verlagen hiermee de drempel om hulp te vragen. De resultaten zijn goed. Zo verdwijnt de weerstand van de deelnemers ten opzichte van schuldhulpverlening, is er veel interactie en waarderen de deelnemers de voorlichting als nuttig en leerzaam.
27
5.
Wijkgericht werken
waar dat nodig is. Stip speelt een rol in het verbinden van de regelingen en instanties die er zijn om mensen volwaardig mee te kunnen laten doen.
De gemeente Groningen legt de focus op wijkgericht werken. Schuldpreventie kan hier uitstekend op aansluiten door gebruik te maken van bestaande structuren in de wijk. We maken daarmee schuldhulpverlening zichtbaar en laagdrempelig. De extra inzet in de wijk geven we onder meer vorm door activiteiten te organiseren voor Vrouwencentra Jasmijn en de Boei, de CJG’s en Stip’s en samen te werken met de sociale (wijk)teams.
Het Buurtwerk verbonden aan het Stip organiseert themabijeenkomsten voor wijkbewoners over uiteenlopende onderwerpen. In 2015 willen we in samenwerking met het Buurtwerk in de wijken voorlichtingen verzorgen aan bewoners over het thema ‘geld’.
Vrouwencentra
De succesvolle activiteiten bij vrouwencentrum Jasmijn zijn inmiddels structureel geworden. We geven voorlichtingen over omgaan met geld als vast onderdeel van de themaochtenden. De bezoekers (veelal allochtone alleenstaande ouders) gebruiken deze momenten ook om individueel advies te vragen. We doen dit op alle locaties in de wijken.
Naast het verzorgen van voorlichting aan bezoekers van informatiemarkten en van het Stip in de wijken, worden alle vrijwilligers van de Stip’s getraind op de onderwerpen schuldhulpverlening en inkomensondersteunende maatregelen.
Resto VanHarte
Bij Vrouwencentrum de Boei hebben we op verzoek de cursus ‘Rondkomen kun je leren’ gegeven. Ook hebben een aantal vrouwen met kinderen de interactieve Theatervoorstelling ‘Credits’ bezocht over geld en opvoeden in de Week van het geld.
Resto VanHarte is een laagdrempelig buurtrestaurant dat grotendeels op vrijwilligers draait. We gaan in gesprek hoe en welke preventie activiteiten we voor de bezoekers kunnen inzetten.
Centra voor Jeugd en Gezin
Vrouwencentrum de Boei is een multicultureel moedercentrum in Lewenborg, waar vrouwen zich inzetten als vrijwilligers en waar vrouwen deel kunnen nemen aan een gevarieerd aanbod van cursussen en activiteiten in de vertrouwde en prettige sfeer van de ‘huiskamer’.
Deze centra in de diverse wijken zijn laagdrempelige loketten waar kinderen, jongeren (-9 maanden tot 18 jaar) en hun ouders terecht kunnen voor hulp en advies bij opvoeden en opgroeien. Het CJG is een plek waar verschillende partijen elkaar ontmoeten en waar ze samenwerken. Betrokken partijen zijn naast hulpverleningsinstanties ook jongeren en hun ouders en gemeenten. Ook hier werken we wijkgericht. Voor een beschrijving van de activiteiten binnen de CJG’s verwijzen we naar hoofdstuk 4.
Met beide vrouwencentra continueren we de samenwerking en naar behoefte ontwikkelen we samen nieuwe activiteiten.
Stip’s en Informatiemarkten
Stip staat voor vijftien plekken in de Groningse wijken, waar iedereen terecht kan voor alles rond wonen, welzijn, zorg, meedoen en vrijwilligerswerk. Stip beantwoordt vragen, stimuleert mensen mee te doen en zich in te zetten voor anderen en voor hun wijk en biedt hulp en verwijst door
28
Ouderen
We zetten meer in op voorlichting aan ouderen. Deze doelgroep bereiken we in samenwerking met het Buurtwerk, Resto VanHarte en andere instellingen. Gemeente Groningen heeft in 2014 deelgenomen aan de pilot ‘voorkomen van financiële uitbuiting ouderen’. De pilot maakt deel uit van het Actieplan Ouderen in veilige handen, waarin een project is opgenomen voor het voorkomen van financiële uitbuiting van ouderen. Ouderen zijn kwetsbaar voor misbruik in allerlei vormen. Een ernstige vorm is financiële uitbuiting door naasten, mantelzorgers, professionals en vrijwilligers. Door dit misbruik komen ouderen onnodig in de schulden. De gemeente Groningen heeft in samenwerking met partners invulling gegeven aan het voorkomen van financiële uitbuiting in 2014 door een projectteam te formeren. De GKB heeft zowel in het projectteam als in een werkgroep geparticipeerd om mee te denken over zowel beleidsmatige als praktische aanpak van bovenstaand probleem. De pilot is afgerond. Conclusie is dat preventie en goede voorlichting aan zowel ouderen zelf, als professionals en anderen om hen heen van groot belang is. Wij gaan modules ontwikkelen om ouderen voor te lichten en te trainen over financiën.
29
6.
Werk, Inkomen en Participatie
En zijn er door werkcoaches klanten aangemeld voor de cursus. In 2015 gaan we in gesprek met UWV over verdere samenwerking.
Het hebben van schulden en/of het niet kunnen omgaan met geld kan een belangrijke belemmering vormen voor re-integratie en (maatschappelijke) participatie. Door schuldhulpverlening (zowel curatief als preventief) in te zetten, kan ontslag voorkomen worden vanwege schulden en vergroot de slagingskans van re-integratie en/of participatie trajecten.
Werkgevers
Steeds meer bedrijven raken betrokken bij de financiële problemen van hun personeel, met vergaande gevolgen zowel voor de werkgever als voor de werknemers. Dit blijkt uit verschillende onderzoeken van onder meer het Nibud. Ook komt er uit onderzoek naar voren dat SW-bedrijven vaker in aanraking komen met financiële problemen van werknemers dan werkgevers van reguliere bedrijven. Wij hebben als gemeente de taak naast burgers, ook werkgevers en werknemers goed te informeren en de weg te wijzen naar bestaande dienstverlening, waaronder schuldhulpverlening.
Werk, Inkomen en Maatschappelijke Participatie (WIMP)
Op dit moment is de reorganisatie nog gaande. Als deze is afgerond, willen wij onze voorlichting aan teams van de units WIMP aanbieden. Wij informeren hen over het signaleren van financiële problematiek, schuldhulpverlening en de werkwijze van de GKB. Doel van de voorlichting is het adequaat signaleren van problematiek en tijdig verwijzen naar schuldhulpverlening. De schuldhulpverleningsproducten ondersteunen immers het proces naar werk, re-integratie en/of participatie.
Zich regelmatig ziek melden, concentratieproblemen en zelfs fraude of diefstal kunnen tekenen zijn van financiële problemen onder medewerkers. Loonbeslag is het meest genoemde teken van financiële problemen.
UWV
Het UWV erkent dat het vroegtijdig signaleren van financiële problematiek, informeren over omgaan met geld en schulden en het verwijzen naar schuldhulpverlening belangrijk is. Het aantal klanten met financiële problematiek neemt namelijk toe. Bij verlies van werk en overgang naar WW verandert het inkomen van hun klanten. We kunnen hier spreken van het ontstaan van nieuwe armen. Deze verandering kan het risico op het maken van schulden vergroten. Bekend is dat schulden een belemmering kunnen vormen om te re-integreren. De aanvrager moet zich voorbereiden op een gewijzigde inkomenssituatie en moet zijn uitgavenpatroon aanpassen.
Werkgevers hebben een drietal informatiebehoeften: wat te doen als zij geconfronteerd worden met financiële problemen, aan informatie die zij werknemers kunnen geven over omgaan met geld en aan een sociale kaart van instanties in de omgeving waar zij werknemers naartoe kunnen verwijzen. Incidenteel nemen werkgevers contact op met de GKB, omdat zij een toename in beslagleggingen zien of werknemers moeten ontslaan met alle financiële gevolgen van dien. We onderzoeken de mogelijkheid om werkgevers en/of hun medewerkers meer voor te lichten over schuldhulpverlening en producten van de GKB. Hiermee hopen we de nieuwe (werkende) armen te bereiken.
Voorlichting en adequate verwijzing naar de schuldhulpverlening zijn belangrijk voor zowel het UWV als de GKB. In 2014 heeft het UWV samenwerking met de GKB gezocht. Hieruit is voortgevloeid dat werkcoaches van het UWV hun klanten op de cursus ‘Rondkomen kun je leren’ attenderen.
Iederz Aan medewerkers van Iederz gaan we trainingen geven. Het doel is financiële (zelf)redzaamheid te vergroten en de drempel verlagen om hulp te zoeken.
30
Startpunt Geldzaken
We geven medewerkers inzicht in de inkomsten en uitgaven, hoe de administratie op orde te krijgen, weerstand te bieden aan verleidingen en wat te doen bij schulden. Vanaf 2014 houdt een consulent van de GKB wekelijks spreekuur op locatie bij Iederz. Er ligt al een goede samenwerking met afdeling personeelszaken van Iederz. Deze gaan we intensiveren door voorlichting te geven over schuldhulpverleningsproducten en hoe te handelen bij loonbeslag.
Startpunt Geldzaken ontwikkelt online geldplannen waarmee particuliere huishoudens zelf hun geldzaken in balans kunnen brengen en houden. Zo wordt een bijdrage geleverd aan de preventie van financiële problemen bij inwoners en alle daaraan gerelateerde kosten voor gemeenten. Startpunt Geldzaken wordt door het Nibud in samenwerking met verschillende organisaties ontwikkeld. In 2015 onderzoeken we de inzet van Startpunt Geldzaken als aanvulling op ons preventieprogramma. Hiermee willen we o.a. (nieuwe) werkende armen bereiken.
Voorlichting aan organisaties
De GKB geeft voorlichting over omgaan met geld, schuldhulpverlening, de werkwijze en producten van de GKB. Maatschappelijke organisaties, werkgevers en verschillende afdelingen binnen de gemeente Groningen kunnen op eigen verzoek, of op initiatief van de GKB, gebruik maken van deze voorlichting. Hiermee vergroten we de kennis van de medewerkers dusdanig dat zij schuldenproblematiek eerder signaleren en beter kunnen verwijzen.
31
7.
Schuldeisers en overige preventie activiteiten
In 2014 is het programma Dicos in gebruik genomen. Hiermee is de uitwisseling van informatie tussen schuldeisers en de GKB sneller en efficiënter geworden en kunnen we problemen eerder opsporen en aanpakken.
In dit hoofdstuk beschrijven we de bijdrage die een schuldeiser, in samenwerking met de GKB, aan preventie kan leveren. Het voorkomen of beperken van schulden is ook in hun belang. Met diverse schuldeisers zijn dan ook preventieve afspraken gemaakt. Ook geven we de preventieactiviteiten en producten van de GKB weer, die opgenomen zijn in een schuldhulpverleningstraject of op zichzelf een schuldhulpverleningstraject zijn.
Vroegsignalering In 2015 gaan we intensiever inzetten op vroegsignalering van o.a. huurschulden. Hiermee wil de GKB samen met samenwerkingspartners in een zo vroeg mogelijk stadium mensen met financiële problemen in beeld brengen om vroegtijdige (schuld)hulpverlening mogelijk te maken.
Samenwerking woningcorporaties
Met alle woningcorporaties in de stad is een samenwerkingsconvenant gesloten. Zo ook met het Waterbedrijf en woningcorporatie Wierden en Borgen in onze regiogemeenten.
Gemeentelijke belastingen Het team Invordering van de gemeente Groningen en de GKB hebben afspraken gemaakt over pro-actieve benadering (van klanten), verwijzing en de mogelijkheden tot meewerken aan schuldregelingen. Er vindt periodiek overleg plaats tussen het team Invordering en de GKB.
Met Nijestee zijn speciale afspraken gemaakt. De GKB en Nijestee zijn in juni 2008 het samenwerkingsproject ‘Samen er op af’ gestart. Huurders werden altijd al actief verwezen, maar kwamen niet altijd bij de GKB ‘aan’. We willen met het project bereiken dat meer verwezen huurders zich daadwerkelijk voor schuldhulp melden. Als Nijestee naar aanleiding van een huisbezoek contact opneemt met de GKB wordt direct een afspraak gemaakt tussen huurder en de GKB. Tijdens een huisbezoek door de GKB wordt vervolgens gekeken hoe de financiële problemen van de huurder kunnen worden aangepakt. De meeste huurders waarderen de gekozen aanpak en de drempel om zich te melden voor schuldhulp is verlaagd. Deze aanpak is geïntensiveerd. We gaan door met deze werkwijze.
Preventie overig We zetten ook producten in o.a. om rust te creëren (vangnet) in de financiën, succesvol uitstroom te bevorderen en recidive te voorkomen. Informatie en advies Tijdens het telefonisch spreekuur, aanmeldspreekuur en voortgangsgesprekken bij de frontoffice en backoffice van de GKB wordt door de medewerkers informatie en advies gegeven. Het geven van informatie en advies kan preventief van aard zijn.
Er vindt periodiek overleg plaats tussen genoemde woningcorporaties en de GKB. Naar aanleiding van de ontvangen aanzeggingen van gerechtsdeurwaarders legt de GKB contact met huurders, en zo mogelijk met de woningcorporaties en gerechtsdeurwaarders, om te bezien welke mogelijkheden er zijn om via inzet van schuldhulpverlening een geplande ontruiming te voorkomen. Deze succesvolle aanpak is inmiddels structureel.
32
Budgetcoaching Budgetcoaching heeft als doel de financiële zelfredzaamheid te vergroten. Door deze inzet kunnen in een vroeg stadium het maken schulden worden voorkomen en/of het recidiveren na een schuldregelingstraject. Budgetcoaching wordt binnen de Groningse Kredietbank als uitstroomproduct ingezet. Klanten die zowel een schuldenregeling als budgetbeheer hebben dienen immers weer financieel zelfredzaam te worden. Deze vorm van coaching richt zich op volwassenen in tegenstelling tot de eerder genoemde Eurocoach.
Inzet Mesis In 2014 zijn we bij wijze van pilot gestart met gebruik van het screeningsinstrument Mesis als hulpmiddel binnen de schuldhulpverlening. In 2015 zal het gebruik van Mesis geëvalueerd worden. Mesis is een wetenschappelijk gefundeerd assessment instrument op basis van een vragenlijst en een vaardighedentest die door de cliënt worden ingevuld. Via rekenregels worden de antwoorden van de cliënt vertaald in het klantprofiel. Mesis geeft een eerste beeld van de mate waarin de klant in staat is duurzaam stabiel financieel gezond gedrag te (gaan) vertonen om daarmee een duurzame stabiele financiële situatie te bereiken. Centraal staat de financiële zelfredzaamheid van de klant.
Stabilisatie en DFD De GKB zet stabilisatietrajecten in ten behoeve van klanten met een complexe problematiek waar een schuldregeling nog niet mogelijk is. Door de Schuldhulpverlening Nieuwe Stijl is er meer ruimte voor dit soort trajecten. Resultaat is dat klanten ‘binnen boord’ worden gehouden en verergering van schuldenproblematiek voorkomen wordt.
Sociaal bankieren Kredietverlening is al jaren een sociaal product van de GKB. Het verantwoord verstrekken van kredieten is een belangrijk preventief instrument in de strijd tegen de toenemende schuldenproblematiek. Via sociale kredietverlening (en ook een sociaal incassobeleid) kunnen we een bijdrage leveren aan het voorkomen van problematische schuldsituaties en daardoor mogelijkheden creëren voor een volwaardige deelname aan het maatschappelijk verkeer van vele burgers.
Duurzame Financiële Dienstverlening (DFD) is in 2011 als nieuwe module opgenomen in de Schuldhulpverlening Nieuwe Stijl. Doel is een oplossing te bieden voor mensen die voorlopig niet in een ander traject (Stabilisatie, Herfinanciering, Betalingsregeling, Saneringskrediet of Schuldbemiddeling) terecht kunnen omdat zij ofwel onregelbare schulden hebben. DFD is maatwerk en tweemaal per jaar wordt bepaald of DFD gecontinueerd wordt voor de klant. Nazorg Na afronding van het schuldhulptraject wordt na 2 à 3 maanden contact opgenomen met de klant. Met behulp van een checklist wordt nagegaan of de klant financieel zelfredzaam is. Indien dit niet het geval is, kan een nieuw aanbod voor schuldhulpverlening worden gedaan. We beogen hiermee recidive te voorkomen.
33
8.
Regiogemeenten
In 2015 bieden we wederom aan alle gemeenten het GKB Preventieprogramma aan.
De GKB voert ook de schuldhulpverlening uit voor een aantal regiogemeenten. Naast curatieve biedt de GKB ook preventieve producten aan de gemeenten Zuidhorn, Winsum, de Marne, Bedum, Ten Boer en Grootegast. Het preventieve aanbod houdt in: Basisonderwijs - Klasse!kas - gastlessen - ouderavonden over financieel opvoeden - deelname Week van het geld Gastlessen aan mbo en voortgezet onderwijs Ouderavonden/bijeenkomsten over financieel opvoeden Programma bijeenkomsten/trainingen CJG’s: - regelingen en voorzieningen voor medewerkers CJG’s en inwoners - financieel opvoeden voor ouders - op vakantie met een smalle beurs - hoe blijf je financieel gezond - kind op komst, de financiële consequenties - besparen en hoe kom ik goedkoop de feestdagen door? Trainingen/workshops op aanvraag. Verschillende onderwerpen mogelijk rondom thema ‘Omgaan met geld’ voor bijvoorbeeld buurt- en jeugd en jongerenwerk werk Voorlichting voor intermediairs en/of bewoners over schuldhulpverlening en werkwijze GKB Deskundigheidsbevordering op aanvraag voor ketenpartners, werkgevers etc. De cursus ‘Rondkomen kun je leren’ Budgetcoaching en Nazorg Deelname aan het Zorgloket Geld in de Klas MoneyWays
34
Gedicht Joost Oomen Hoe van een varken een portemonnee te maken en weer terug
Neem een varken Het moet een dik varken zijn een varken met een borstelige huid, misschien of juist een mooi, klein, bijna-nog-een biggetje-varken of een gewoon varken In wezen kan het elk varken zijn, het hindert niet Elk varken kan het overkomen
hard blazen, hard blazen, de vakjes bollen op haal het muntgeld eruit, kijk daar groeien de pootjes terug pasjes en biljetten weg, botjes en het vet erin kopje uitvouwen, met scheppen tegelijk de pens terug stoppen Je hebt een dik, roze varken
Haal het leeg Haal alles eruit het vet, de zware botten. Longen, hart, pens, alles zelfs de darmen één voor één eruit
Wat is nou het verschil? Is een varken een portemonnee, een portemonnee een varken? Waar bewaar je de centen? Een varken met een gat in zijn rug een portemonnee met scheuren? Alles wat ik weet is dat het een kwestie van oefenen is Je vangt iets op en geeft iets weg en dat herhaal en herhaal en herhaal je
Je hebt een leeg varken Je zet er een ritssluiting in Je droogt het varken, dat maakt het klein en bruin De kop vouw je naar binnen een pasfoto in een uitgesneden vakje wat kleingeld, wat biljetten en bankpasjes
Je vindt een portemonnee om een foto in te bewaren, een bol, rond varkentje om op te teren
Je hebt een portemonnee Is het portemonneetje vol en dik en hangt het lekker in de broekzak dan mag het blijven
En ik weet niet of dit gedicht van enig praktisch nut wil wezen alles wat ik weet is dat een huis vol belastingenveloppen. Vol deurwaarders incassobrieven, telefoonrekeningen en ronkende hypotheektoeslagen een stuk onbegrijpelijker is dan een varken dat een portemonneetje wordt een portemonneetje weer een varken.
Maar regent het en waait het en is het koud. Portemonneetje is leeg? dan gaat er iets mis. Dan is er aan de portemonnee weinig te beleven Blaas de portemonnee weer op
Joost Oomen Stadsdichter Groningen 2013 – 2014 35
Colofon Uitgave
Groningse Kredietbank groningen.nl/gkb
Fotografie
René Keijzer Henk Tammens Rein Vrugt
Teksten/Opmaak/Drukwerk Gemeente Groningen
Groningen, maart 2015
