Bijlage 3
Jaarplan Landelijk Bestuur KNNV 2015
Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging Postbus 310, 3700 AH ZEIST Bezoekadres: Boulevard 12, Zeist 030 – 231 47 97 Email:
[email protected], Website: www.knnv.nl
Jaarplan Landelijk Bestuur KNNV 2015 1. Inleiding Dit jaarplan is een uitwerking van het derde jaar van het Meerjaren Beleidsplan 2013-2016. Naar dit Meerjaren Beleidsplan wordt verwezen wanneer het gaat om de activiteiten voor 2015 in een breder kader te plaatsen. In dit plan worden de onderwerpen die het Landelijk Bestuur haalbaar acht voor 2015 nader uitgewerkt of kort toegelicht. De missie, visie en filosofie, zoals verwoord in het Meerjaren Beleidsplan worden als uitgangspunten voor ons toekomstige beleid gehanteerd. Het Landelijk Bestuur vindt het belangrijk dat de aangegeven activiteiten haalbaar en toetsbaar zijn. De belangrijkste doelen van de Landelijke KNNV zijn: 1. Te zorgen dat de aanwezige veldbiologische kennis up-to-date blijft en beter wordt verspreid binnen de vereniging; 2. De deskundigheid en effectiviteit van de KNNV met betrekking tot natuurbescherming te vergroten; 3. Het ledental van de KNNV te verhogen en daarmee de afdelingen en dus de vereniging te versterken (projecten, samen doen, NJN etc.) 4. De in- en externe communicatie van de KNNV verbeteren, zodat de KNNV zichtbaarder en bekender wordt en meer mensen de weg naar de activiteiten en het lidmaatschap van de KNNV kunnen vinden. Ter voorbereiding op dit jaarplan is het jaarplan 2014 geëvalueerd. Het merendeel van de doelstellingen voor dat jaar zijn gerealiseerd. Een drietal doelstellingen is niet gerealiseerd of maar ten dele. Zo is voor het opnieuw opstarten van de Veldbiologische Commissie (VBC) wel voorbereidend werk gedaan maar is er nog geen nieuwe VBC. Over aanpak van de ledenwerving is wel met de afdelingen gesproken maar dit heeft nog niet geleid tot een concrete aanpak. M.b.t. beide zaken zijn in dit jaarplan voornemens geformuleerd. Het realiseren van een special van Natura is niet gelukt, in 2015 zal weer een poging worden gedaan. 2. Samenvatting - Er zullen regionale bestuurdersdagen worden georganiseerd voor penningmeesters, natuurhistorisch secretarissen en voor hen die zich bezighouden met externe communicatie. Verbetering van de externe communicatie is een eerste stap op een traject om meer leden te werven. - Ook dit jaar wordt er weer een botanische dag worden georganiseerd; - De Veldbiologische commissie zal een doorstart maken. - Geprobeerd zal worden om, naast de reguliere vier nummers, een special van Natural te realiseren. - De digitale nieuwsbrief zal 6-10 maal verschijnen - Het landelijk project zal dit jaar zijn: Natuur in stad en dorp. - Naast het landelijk project zal aandacht worden besteed aan het feit dat 150 jaar geleden Jac. P. Thijsse geboren werd. - Het project Tuinambassadeurs krijgt een vervolg in 2015 en wordt een reguliere activiteit. - Aan het vervolgtraject Signalering Exoten zal door de KNNV worden deelgenomen. - De samenwerking met het IVN zal worden geïntensiveerd. 3. Inhoudelijk beleid en doelgroepen De KNNV is de vereniging voor veldbiologie. Zij is actief op het terrein van de veldbiologie in de volle breedte: natuurstudie, natuurbeleving en natuurbescherming.
1
Bijlage 3
Jaarplan Landelijk Bestuur KNNV 2015
Natuurstudie en natuurbeleving Voor het up-to-date houden van de kennis van KNNV’ers met specialistische kennis is in 2013 een hernieuwde start gemaakt met de botanische dagen. Na een hernieuwde start in 2013 met een Botanische Dag is met het oog op verdere samenwerking met de PGO’s is meegewerkt aan de jaarlijkse themadag van FLORON ( dec.2013) met een eigen parallelprogramma. Deze samenwerking zal ook in 2015 worden voortgezet door weer een Botanische dag te organiseren samen met FLORON uitgaande van een positieve evaluatie in de Beleidsraad en van de deelnemers. Het Landelijk Bestuur heeft een nieuwe opzet voor de taken van de Veldbiologische Commissie gemaakt. Zij wil dit bespreken met de natuurhistorisch secretarissen van de afdelingen voordat zij overgaat tot realisatie. De bijeenkomsten met de natuurhistorisch secretarissen zal plaats vinden als een van de parallel bijeenkomsten op de bestuurdersdag (zie verderop in dit Jaarplan 2015). Op deze bijeenkomst is naast het bespreken van de taken het vinden van kandidaten die deze opzet gestalte willen geven. Een van de leden van de het LB zal deze commissie tijdelijk voorzitten. In 2015 zal wederom de mogelijkheid bestaan om Groen-en-Doen-vouchers aan te vragen. Het is momenteel niet duidelijk wanneer de aanvragen kunnen worden gedaan. Hopelijk zal dit in het voorjaar plaats vinden zodat de afdelingen evenals in voorgaande jaren weer cursussen kunnen organiseren voor diegenen die zich willen specialiseren in een onderdeel van de veldbiologie. Het Landelijk Bestuur zal dit stimuleren. Evenals voorgaande jaren zullen we de afdelingen te attenderen op de mogelijkheden om vouchers van Groen-en-Doen te verwerven en anderzijds om onderlinge uitwisseling van kennis en ervaring m.b.t. cursussen te stimuleren. De landelijke KNNV zal ook proberen een drietal vouchers te verwerven voor landelijke/regionale cursussen. Voor allen die in de natuur geïnteresseerd zijn, KNNV’ers en niet-KNNV’ers, zal ook dit jaar weer een landelijk project worden georganiseerd in het kader van Natuur in je omgeving het project: Natuur in stad en dorp (zie verder bij Landelijke projecten). Over alle activiteiten zullen we zoveel mogelijk belangstellenden op de hoogte brengen via de landelijke website, de digitale nieuwsbrief en de landelijke en lokale media. Een aantal afdelingen is succesvol op dit terrein. Uitwisseling van onderlinge ervaring is een blijvend punt van belang. Natuurbescherming Op het zeer brede terrein van natuurbescherming vinden binnen onze vereniging op zowel centraal als lokaal veel activiteiten plaats. Hoewel in 2014, door omstandigheden, er weinig activiteit was op centraal niveau heeft de Natuurbeschermingscommissie (NBC) het voornemen om in 2015 de draad weer op te pakken. Zij wil weer via bijeenkomsten van natuurbeschermingssecretarissen en kaderleden de uitwisseling van ervaring op dit gebied stimuleren. Daarnaast zal zij regelmatig wijzen op externe mogelijkheden om kennis en ervaring op dit gebied te vergroten. Via nieuwsbrieven en directe signalering van een activiteit zal zij geïnteresseerden blijven informeren. Het spreekt vanzelf dat ook hier de medewerking van de afdelingen onontbeerlijk is, daar gebeurt immers het werk. Een delegatie van de NBC wil in 2015 met de contactpersoon in het Landelijk Bestuur het beleid en de daaruit voortvloeiende activiteiten evalueren. Leden en ledenwerving Het ledental van onze vereniging loopt terug, weliswaar niet met grote aantallen maar toch. Om de vereniging in stand te houden en te verjongen is ledenaanwas noodzakelijk. Het Landelijk Bestuur heeft een plan van aanpak opgesteld en heeft daarvoor middelen beschikbaar gesteld. Aangezien het merendeel van onze leden lid is van de KNNV-afdeling en ledenwerving vooral via de afdelingen plaats vindt, is de inbreng van de afdelingen van groot belang. Bij het opstellen van een plan van aanpak is vooral gekeken worden naar activiteiten die “in natuur geïnteresseerden” bereiken. Een belangrijk punt bij deze activiteiten is de manier waarop we op deze geïnteresseerden bereiken en de waarde van meer kennis van de natuur laten zien. De onder "Natuurstudie en natuurbeleving" genoemde activiteiten spelen bij het werven van nieuwe leden een belangrijke rol. Het bieden van een handelingsperspectief en betrokkenheid bij de natuur in de eigen omgeving vinden wij zeer belangrijk. 2
Bijlage 3
Jaarplan Landelijk Bestuur KNNV 2015
Om dit geheel te realiseren is communicatie “naar buiten” erg belangrijk. Het LB heeft het voornemen om begin van 2015 een aantal regionale bijeenkomsten te organiseren waarbij de deze communicatie centraal zal staan. Deze bijeenkomsten vinden plaats als een van de parallel bijeenkomsten op de bestuurdersdag. Voor deze bijeenkomsten zal zij voor wat dit onderwerp betreft gebruik maken van professionele hulp. Zij zal de aanpak bespreken op de Beleidsraad van november 2014. Naast de inspanning om nieuwe leden te krijgen is het evident dat wij aantrekkelijk blijven voor de huidige leden. Ook hierbij spelen cursussen en activiteiten (excursies, lezingen) een belangrijke rol. Om afdelingen die op enigerlei wijze moeite hebben om bovenstaande zaken gestalte te geven heeft zij in 2014 een aanbod gedaan aan afdelingen om hen landelijk te ondersteunen. Zij hoopt dat afdelingen niet zullen schromen om daarvan gebruik te maken en zal tevens in die gevallen waarin zij meent dat landelijke ondersteuning de afdelingen kunnen helpen zelf initiatieven nemen. Interne organisatie In 2015 wil het LB bestuurdersdagen organiseren. Op deze dagen, die regionaal worden georganiseerd, zullen parallelle bijeenkomsten voor drie bestuursfuncties binnen de afdelingen worden georganiseerd te weten: een bijeenkomst voor Natuurhistorische Secretarissen om van gedachten te wisselen over de toekomstige aanpak voor de Veldbiologische Commissie en onderling informatie uit te wisselen (o.a. cursussen); een bijeenkomst voor penningmeesters om onderling informatie en ervaringen uit te wisselen (gebruikte systemen, Groen-en-Doen-vouchers); een bijeenkomst om de externe communicatie te verbeteren en zodoende nieuwe leden te werven. Bestemd voor diegenen die dit binnen de afdeling verzorgen resp. willen gaan verzorgen. Landelijke projecten Het Landelijk Bestuur streeft er naar jaarlijks een landelijk project te organiseren waarbij het ene jaar wordt samengewerkt met andere organisaties en het andere jaar meer intern gericht zal zijn. Voor de komende jaren is gekozen voor het overkoepelende thema “Natuur in je omgeving” met elk jaar een ander accent. In afwijking wat in het Meerjaren Beleidsplan is aangegeven, is het project voor 2015 " Natuur in stad en dorp” . Er zijn twee redenen om af te wijken van het voornemen in het MJB: 1. Het jaarthema “Groen in stad, in je wijk of buurt” is niet ingevuld. De focus op tuinen uit 2013 is doorgezet in 2014 met als titel “Natuur in de buurt”. De tuin is als thema blijven bestaan. 2. In veel gemeenten wordt minder aandacht besteed aan het groenbeheer. Door in 2015 te focussen op groen in de stad en dorp kunnen afdelingen in gesprek met de gemeenten om samen te werken aan een ander groenbeheer. Dat kan veelal goedkoper met betere resultaten. Belangrijk is dat afdelingen bewoners betrekken bij hun activiteiten. Voor het project in 2015 zal evenals in voorgaande jaren, een projectplan worden opgesteld inclusief een communicatieplan. Met de afdelingen zullen de activiteiten van 2014 worden geëvalueerd en ingepast in dit project- en communicatieplan. Deze activiteiten zijn niet mogelijk zonder een professioneel landelijk bureau en de loyale inzet van de afdelingen (en die is er!) die de landelijke dekking vertegenwoordigen. Naast dit project zal het project “Tuinambassadeurs” worden gecontinueerd en een vaste plaats innemen in onze activiteiten. Het is daarmee geen project meer maar een doorlopende activiteit. Wel zal hierbij het veldbiologische aspect meer nadruk krijgen en zal getracht worden koppelingen te maken met de andere projecten. In vervolg op de workshops die eind 2014 zijn gehouden zal in 2015 een landelijke dag voor tuinambassadeurs worden gehouden om hiermee te continuïteit van dit project te benadrukken. Dit project wordt naast de inzet van het landelijk bureau en de afdelingen op financieel terrein ondersteund door de verworven subsidiegelden. Van de ervaring bij het verwerven van subsidiegelden in het algemeen hebben we geleerd hoe hierbij de sociale media (Twitter en Facebook) en onze netwerken ingezet moeten worden. Die ervaring zullen wij ook inzetten bij de komende projecten.
3
Bijlage 3
Jaarplan Landelijk Bestuur KNNV 2015
In 2015 is het 150 jaar geleden dat Jac. P. Thijsse geboren werd. Reden voor onze vereniging om Jac. P. Thijsse als een van de oprichters(?) te herdenken. De KNNV, het IVN, de Heimans-en-Thijsse stichting en Thijsse’s Hof willen daarom in 2015 stilstaan bij deze 150-ste geboortedag van Jac. P. Thijsse. De nadruk zal daarbij komen te liggen op de betekenis die Thijsse heeft gehad en nog steeds heeft op de natuureducatie en natuurstudie in Nederland. Samen met de andere partners zal daarom een projectplan voor deze activiteiten worden opgesteld. Het project Signalering Exoten krijgt ook in 2015 een vervolg. Het vervolgtraject loopt van juni 2014 – juni 2015. De KNNV is in dit vervolgtraject een van de partners. Het project Signalering Exoten is een project van het ministerie van EZ, de Voedsel en Warenautoriteit en de VOFF. De voornaamste taak is het leveren van input voor de nieuwsbrief Signalering Exoten en het verspreiden van deze nieuwsbrief naar de KNNVgeledingen en leden. Daarnaast zal een er een artikel in Natura verschijnen. 4. Samenwerking De KNNV zal de ingezette weg van samenwerking van organisaties op het gebied van natuur en milieu voortzetten. De KNNV wil graag aan die samenwerkingsverbanden blijven deelnemen wanneer zij effectief en efficiënt zijn. We onderscheiden twee soorten samenwerking: a. Samenwerking om invloed uit te oefenen op landelijk beleid en de politiek/overheden. Een coalitie van groene organisaties, de z.g. Groene Coalitie, heeft in 2014 haar document "Een nieuwe wet natuurbescherming - visiedocument van de Nederlandse natuur-, landschaps- en dierenwelzijnsorganisaties" aan onder andere de media en volksvertegenwoordigers gepresenteerd. De visie is een duidelijk stuk geworden dat in goede harmonie door vele organisaties ( inclusief de KNNV) is ontwikkeld. Intussen is het aantal deelnemende organisaties aan de Groene Coalitie gegroeid naar vijftig. Op basis van het visiedocument werd het ontwerp van de nieuwe natuurbeschermingswet van kritisch commentaar voorzien. Inmiddels heeft staatssecretaris Dijkstra een Nota van Wijzigingen naar de Tweede Kamer gestuurd waarin herkenbaar het advies van de Raad van State en de reactie van de Groene Coalitie verwerkt zijn. De oorspronkelijk door toenmalig staatssecretaris Bleker voorgestelde minimalistische Natuurwet is daarmee van de baan. Los daarvan zijn wij als KNNV ook in gesprek geweest met het ministerie van EZ over het realiseren van een natuurvisie waarin het beleid van het ministerie voor de komende jaren wordt vastgelegd. De KNNV blijft voorstander van het oprichten van een Nationale Raad voor Natuur en Landschap die (gevraagd en ongevraagd) advies geeft aan de overheid betreffende natuur- en landschapsbeleid. b. Praktisch samenwerken om de doelstellingen van de KNNV te realiseren. In landelijke en lokale projecten werkt de KNNV samen met diverse organisaties. Het gaat hierbij niet alleen om organisaties die ons na staan maar ook andere organisaties. Een voorbeeld hiervan is de samenwerking in het project Signalering Exoten. Samenwerking IVN-KNNV Sinds een aantal jaren neemt de samenwerking met het IVN een bijzondere plaats in. In dat kader zullen ook in een aantal stappen worden gemaakt. In augustus 2011 is een notitie opgesteld: “IVN en KNNV: combinatie met toekomst”. In deze notitie zijn de verschillen en overeenkomsten tussen IVN en KNNV beschreven, de punten waarop beide instellingen elkaar kunnen versterken en de uitgangspunten voor mogelijke samenwerking. Ook is er een scenario voor een proces van steeds intensievere organische samenwerking weergegeven. Om het proces van samenwerking vorm te geven is er een samenwerkingsgroep geïnstalleerd. Daar zitten bestuursleden van beide landelijke besturen in (Arie de Koning en Mark Assenberg), alsmede de beide bureausecretarissen (Yvonne van Putten en Rien Cardol) en als adviseur Hans van Os (voormalig voorzitter IVN Noord Kennemerland). De werkgroep heeft als opdracht het voeren van de (begeleidende) regie op het proces van samenwerking. Uitgangspunt is daarbij dat het inhoud en vorm geven aan de samenwerking van uit de lokale afdelingen moet komen en dat de werkgroep daarin een stimulerende, ondersteunende en adviserende rol vervult. Dit doet de werkgroep door het beschrijven van kansrijke voorbeelden van samenwerking, door het inventariseren en aanreiken van mogelijkheden en ideeën. Verder door via allerlei pr-activiteiten (op de website, in beide bladen etc.) regelmatig de aandacht te vestigen op het belang en de mogelijkheden van samenwerking. 4
Bijlage 3
Jaarplan Landelijk Bestuur KNNV 2015
In september 2012 publiceerde de samenwerkingsgroep een inspiratienotitie voor samenwerking van IVNen KNNV afdelingen met als motto “Van samenwerken word je sterker”. In deze notitie is aangegeven welke mogelijkheden er zijn om op lokaal niveau de samenwerking te intensiveren. In de eerste helft van 2013 heeft de werkgroep samenwerking IVN-KNNV de in de inspiratienotitie aangegeven mogelijke vormen van samenwerking zo goed mogelijk in beeld gebracht. Op basis van deze inventarisatie is een notitie opgesteld met 13 speerpunten. Tijdens een ontmoeting met de bestuursdelegaties van IVN en KNNV is in juni 2013 deze notitie besproken en is afgesproken deze 13 speerpunten verder concreet uit te werken. Het gaat dan bijvoorbeeld om het aanbieden van voordeelabonnementen op elkaars ledenbladen, om het kunnen deelnemen van IVN-leden aan de reizen en kampen van de KNNV, om als afdelingsbesturen van de KNNV gebruik te kunnen maken van de regioconsulenten-diensten van het IVN, om het in gezamenlijkheid publiciteit geven aan de onderlinge samenwerking, aan het ondersteunen van afdelingen van IVN en KNNV die vergaande samenwerking beogen. Om voor dit alles enige financiële armslag te hebben de beide landelijke besturen een budget beschikbaar gesteld van in totaal €10.000. Een toenemend aantal KNNV afdelingen hebben reeds belangrijke stappen gezet op het terrein van samenwerking met lokale IVN-afdelingen, zoals bijvoorbeeld een gezamenlijk blad, gezamenlijk ruimtegebruik, gezamenlijke activiteiten. Enkele afdelingen willen op afzienbare termijn ook een bestuurlijke samenwerking aangaan. De landelijke besturen hebben in het najaar van 2014 besloten om in 2015 een gezamenlijk project uit te voeren ( in het kader van het 150e geboortejaar van Thijsse) en voorbereidingen te treffen om als landelijke verenigingen een partnership aan te gaan. Daartoe zal een partnerovereenkomst worden opgesteld. Samenwerking met NJN De gesprekken met de NJN over samenwerking zullen worden gecontinueerd. In 2013 is afgesproken dat "oude sokken" een gratis lidmaatschap voor 1 jaar kunnen krijgen. In 2014 is besloten dat de NJN zelf middels een brief zal attenderen op de KNNV. Het effect van deze samenwerking zullen we op de Beleidsraad in februari 2015 evalueren. In 2015 zullen we contact leggen met JNM om tot een zelfde samenwerking te komen. Samenwerking KNNV Vereniging en stichting KNNV Uitgeverij De samenwerking met de KNNV Uitgeverij zal hecht blijven. Zij is een voor de buitenwereld belangrijk herkenningspunt. Daardoor draagt zij in belangrijke mate bij aan de naamsbekendheid van de KNNV. Als uitgever van het ledenblad Natura is zij ook een belangrijke partner voor ons. De vereniging KNNV en stichting KNNV-Uitgeverij hebben in 2014 de posities ten opzichte van elkaar besproken en daarbij aangegeven dat zowel de Vereniging als de Uitgeverij een eigen verantwoordelijkheid en zelfstandigheid heeft van waaruit zij zo hecht mogelijk willen (blijven) samenwerken. Het een en ander zal haar vorm krijgen in bijgestelde statuten van de Uitgeverij en een samenwerkingsovereenkomst tussen de Vereniging en de Uitgeverij. 5. Communicatie Bij het gebruik van communicatiekanalen zien we een duidelijke verschuiving van papier naar digitaal. Onze vereniging zal hierop inspelen. Zie hiervoor het communicatie jaarplan 2015 in bijlage 4. Natura Natura is het verenigingsblad van de KNNV en blijft als kwartaalblad bestaan. Het streven is om naast de vier reguliere nummers ieder jaar een Natura-special uit te brengen. Helaas is dit in 2014 niet gelukt maar in 2015 geprobeerd worden, gekoppeld aan het Thijssejaar, een Natura-special te realiseren. We willen nagaan welke mogelijkheden er zijn voor een verdere stap in de digitalisering. Daarnaast blijven wij alert op kansen voor samenwerking. LB-nieuwsbrief Het LB heeft besloten in de LB-nieuwsbrief alleen die onderwerpen op te nemen waarvan zij vindt dat de afdelingen dit moeten weten. Zij wil deze aanpak op de Beleidsraad evalueren.
5
Bijlage 3
Jaarplan Landelijk Bestuur KNNV 2015
Digitale nieuwsbrief Om leden sneller te informeren en om de lage frequentie van Natura te compenseren is in 2013 gestart met een landelijke digitale KNNV nieuwsbrief. Deze nieuwsbrief zal in 2015 tussen 6 en 10 maal verschijnen. Momenteel heeft de nieuwsbrief 4500 abonnees. Gestreefd wordt naar 5000 abonnees eind 2015. Website De website van de KNNV biedt een format voor de websites van de KNNV afdelingen, werkgroepen en commissies. Bijna alle geledingen maken hier gebruik van. In 2013 is gewerkt aan het vernieuwen van de website. In 2014 is een vernieuwde website online gegaan. In 2015 wordt verder gewerkt aan het vervolmaken van de website. Op grond van de opgedane ervaringen zal met de afdelingen worden overlegd of nadere ondersteuning noodzakelijk is. 6. Financiën De resultaatrekening van onze vereniging liet over 2013 een positief resultaat zien . Dit was met name te danken aan het realiseren van de begrote besparingen en incidentele baten. Over het lopende jaar valt te vermelden dat de meerderheid van de posten zich conform de begroting ontwikkelt. Voor 2015 streeft het bestuur naar een sluitende begroting, waarbij geen sprake is van verhoging van de afdracht, alleen de afgesproken jaarlijkse aanpassing door indexering zal worden begroot. Op de bestuurdersdagen ( zie elders) organiseert de penningmeester parallelle bijeenkomsten voor penningmeesters om onderling informatie uit te wisselen. 7. Taakverdeling Landelijk Bestuur. Het Landelijk Bestuur van de KNNV werkt met een taakverdeling. Naast de algemene bestuurstalen en aandachtsgebieden is ieder bestuurslid contactpersoon voor een aantal werkgroepen, gewesten en /of commissies. Dat laatste houdt in dat het betreffende LB-lid aanspreekpunt is voor inhoudelijke en bestuurlijke zaken van die geleding. De taakverdeling voor 2015 is als volgt: Kai Waterreus Voorzitter, Moeraswerkgroep, Algemene Kampcommissie Wim Zolf Secretaris, Gewesten Centrum, West en Zuid West, Strandwerkgemeenschap, Landelijke Insectenwerkgroep, Archiefcommissie, IUCN Herman ten Grotenhuis Penningmeester, Stichting Fondsen, Gewest Gelderland Zuid en Gewest Oost, Algemene Reiscommissie, Stichting Fondsen, Kascommissie Kees Nieuwerth Vicevoorzitter, Gewesten Noord en IJsselstreek, Natuurbeschermingscommissie (NBC), Werkgroep Europese Orchideeën, Werkgroep Grassen en Schijngrassen, Werkgroep Geologie en Landschap, samenwerking met NJN, Overheidsbeleid m.b.t. natuur en milieu Mark Assenberg Communicatie , Gewest Noordwest en Zuid, samenwerking met KNNV Uitgeverij en IVN Wiebo Lamain VBC, BLWG, Landelijke projecten, Cursussen, samenwerking met VOFF Jelle Schuurmans: Ledenadministratie
6