jaaroverzicht ICTU 2005 ICTU bouwt mee aan de elektronische overheid

jaaroverzicht ICTU 2005 ICTU bouwt mee aan de elektronische overheid

2

Annual/ Manual

inhoudsopgave

3

#.voorwoord

1.resultaat

2.omgeving

3.samenwerking

p4

p8,9,10,11,12,13,14,15

p18,19,20,21,22,23

p26,27,28,29,30,31,32,33

4.innovativiteit * p36,37,38,39

5.kerncijfers p42

organisatie p43

sociaal jaaroverzicht

gebruikte afkortingen

* Door het hele jaaroverzicht heen vindt u een compleet overzicht van de programma’s die in 2005 binnen ICTU hebben gelopen. Op pagina 39 staat hier een overzicht van.

p44,45,46,47,48,49

p50

dit is een uitgave van ICTU, april 2006 teksten: bert-jan van weeren, deventer eindredactie: hanna kook jessica lodder marieke van de vecht grafisch ontwerp: vosenthijsdiezijn, vos broekema & thijs verbeek druk: ® robstolk ICTU

Postbus 84011 2508 AA Den Haag 070 888 77 77

www.ictu.nl bezoekadres: Wilhelmina van Pruisenweg 104 2595 AN Den Haag

4

Annual/ #

Voorwoord

5

Het jaaroverzicht 2005 dat u in handen heeft, geeft een beeld van een voor ICTU bijzondere periode: namelijk het jaar van de evaluatie van ICTU als organisatie. Bij de oprichting van ICTU in 2001 heeft minister Van Boxtel de Tweede Kamer toegezegd dat er na vier jaar een evaluatie zou plaatsvinden. Dat is in 2005 metterdaad gebeurd in de vorm van een visitatieproces langs twee sporen: een zelfevaluatie door ICTU en een onderzoek door een visitatiecommissie. De visitatiecommissie bestond uit de Commissaris van de Koningin in Overijssel mr. G.J. Jansen, mevrouw mr. S.J.M. Roelofs (directeur ICTOffice) en de heer prof. dr. T.A.J. Toonen (hoogleraar Bestuurskunde, Universiteit Leiden). De visitatiecommissie concludeert dat ICTU zich heeft ontwikkeld tot een effectieve en efficiënte ICT-organisatie die een voor de overheid belangrijke taak - realisatie van de elektronische overheid - uitvoert. Het bestuur van ICTU heeft natuurlijk met genoegen kennis genomen van het positieve oordeel van de visitatiecommissie en ziet daarin een waardering voor de ontwikkelingsrichting die het voor ICTU heeft gekozen. ICTU wil in de eerste plaats een goed presterende en betrouwbare organisatie zijn waar projecten van de overheid op het snijvlak van ICT en overheid in goede handen zijn. Omdat overheden een aantal belangrijke programma’s aan ICTU hebben toevertrouwd, treedt er vervolgens ontegenzeggelijk een multiplyereffect op. Daardoor is ICTU dan ook een niet te veronachtzamen bron van synergie, maar het professioneel en resultaatgericht organiseren van ICT-projecten voor overheden vormt de grondslag. ICTU heeft in vier kerncompetenties uitgedrukt wat daarvoor nodig is: resultaatgerichtheid, omgevingssensitiviteit, samenwerken en innovativiteit. Die vier kerncompetenties zijn de rode draad van dit jaaroverzicht. Op 11 april 2006 bestaat ICTU 5 jaar. ICTU blijkt zich een gewaardeerde plaats te hebben verworven. Een illustratie daarvan is dat Mark Bressers, de programmamanager van eFormulier werd uitgeroepen tot “Jonge Ambtenaar van het Jaar” en de directeur ICTU, Siep Eilander, tot “ICT-Personality van het Jaar”. Mooie opstekers voor onze organisatie!

Drs. L.A.M. van Halder Voorzitter van het bestuur van de stichting ICTU

Siep Eilander says:

IT’is not rocket science.

Annual/1

Resultaat

1

1b

8

Annual/1

Resultaat

9

ICTU helpt overheden beter te presteren met ICT. Daarbij draait het om het verbeteren van werkprocessen bij en tussen overheden en om betere dienstverlening aan en interactie met burgers. ICTU is een projectorganisatie. Die projecten, geclusterd in een aantal grotere programma’s, moeten binnen afzienbare tijd uitmonden in concrete, tastbare resultaten waar anderen ICTU op mogen afrekenen. Wat leverde ons werk op in 2005?

De digitale revolutie is de afgelopen jaren in volle hevigheid losgebarsten. Burgers en bedrijven vertrouwen voor hun informatie en dienstverlening steeds meer op computer en internet. Dat merken overheden ook. Nu al verloopt meer dan de helft van alle overheidsdienstverlening via internet. De verwachting is dat dit snel verder toeneemt. Zeker als Den Haag werk maakt van haar streven om voor bedrijven in korte tijd 25 procent administratieve lastenverlichting te realiseren. Dat moet voor een belangrijk deel komen uit slimme ICT-toepassingen. Het betekent werk aan de winkel voor de ICT-Uitvoeringsorganisatie van de overheid, kortweg ICTU. Heel veel werk. ICTU heeft vanaf haar oprichting in 2001 flink aan de weg getimmerd om snelle, betrouwbare en klantvriendelijke elektronische dienstverlening mogelijk te maken. Dat gebeurt via het ontwikkelen van ICT-producten en diensten binnen diverse programma’s. Een aantal daarvan werd in 2005 voltooid.

Burgerservicenummer en DigiD ICTU werkte het afgelopen jaar verder aan het leggen van een stevig fundament onder de e-overheid. Onder meer via de ontwikkeling van een uniek identificerend persoonsnummer: het Burgerservicenummer. Burgers kunnen via één en hetzelfde nummer met de gehele overheid communiceren en overheden kunnen via dit nummer eenvoudiger en betrouwbaarder informatie uitwisselen over personen. Het Burgerservicenummer wordt naar verwachting medio 2006 geïntroduceerd. In de vorm van DigiD werkte ICTU aan een veilig en efficiënt identificatiesysteem, waarmee burgers en bedrijven bij een toenemend aantal overheden en overheidsinstanties kunnen inloggen voor elektronische diensten. DigiD werd begin 2006 bij burgers onder de aandacht gebracht via een Postbus 51-voorlichtingscampagne op radio en televisie.

ICTU

Directeur: Siep Eilander

info @ictu.nl

www.ictu.nl

+31(0)70 888 77 77

De stichting ICTU is op 11 april 2001 opgericht door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het motto van ICTU is: overheden helpen beter te presteren met ICT. ICTU bundelt kennis en kunde op het gebied van ICT en overheid.

Voor en met overheidsorganisaties voert ICTU diverse programma's uit. Zo wordt beleid omgezet in concrete projecten voor de overheid. In het bestuur zijn alle overheidsslagen vertegenwoordigd: rijk, provincies, gemeenten en waterschappen.

OSOSS en OTP Binnen het OSOSS-programma van ICTU werd op diverse manieren het gebruik van open standaarden en open source software bij overheden gestimuleerd. Dit moet leiden tot een betere informatie-uitwisseling tussen systemen van verschillende overheidsinstanties. Het programma ICTAL (ICT Administratieve Lastenverlichting) ontwikkelde de afgelopen jaren de Overheidstransactiepoort. OTP is een berichtenstandaard voor processen, architectuur en infrastructuur. Na implementatie van deze standaarden in de eigen systemen, kunnen bedrijven snel en eenvoudig gegevensberichten naar diverse overheidsinstanties sturen voor uiteenlopende zaken (bijv. BTW-aangiften en douanepapieren). De transactiepoort zorgt ervoor dat de berichten op de juiste plek terecht komen binnen de overheid. In 2005 sloot een toenemend aantal bedrijven zich succesvol aan bij de OTP.

Modernisering gemeentelijke basisadministratie Het programma startpakket GBA werkte in 2005 hard aan modernisering van de gemeentelijke basisadministraties. De modernisering is noodzakelijk om de snelheid in de informatieverstrekking te vergroten, de flexibiliteit van de systeemaanpassingen te verhogen en de kwaliteit in de gegevensverstrekking te verbeteren. Het nieuwe GBA moet de uitwisseling van gegevens tussen GBA en andere overheidsinformatiesystemen makkelijker, sneller en betrouwbaarder laten verlopen. Het programma leverde eind 2005 een Startpakket Gegevensverstrekking (SpG) op en werkt nu aan een Startpakket Actualisering (SpA). Bij het ontwikkelen wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van open source software en open standaarden. Dit maakt het voor gemeenten eenvoudiger om GBA-software in te kopen bij de marktpartij met het beste aanbod.

Bedrijvenloket Naast allerlei ‘basisvoorzieningen’ werkte ICTU in 2005 ook aan enkele praktische instrumenten voor de e-overheid, zoals een geheel vernieuwde versie van het Bedrijvenloket (binnen ICTAL). Dit gebeurde samen met het bedrijfsleven. Het nieuwe Bedrijvenloket, dat begin 2006 in de lucht ging, is te beschouwen als centraal digitaal informatieportaal voor ondernemers. Ze kunnen er terecht voor alle actuele overheidsinformatie die voor hen van belang is. Het Bedrijvenloket bevat onder meer een uitgebreide zoekfunctie, dagelijks nieuws van de overheid voor ondernemers, thematische ontsluiting van overheidsinformatie, een koppeling aan gemeenteloketten en een e-mailvraagfunctie. read more >>

Advies Overheid.nl

Programmamanager: Erik Hup

[email protected]

www.advies.overheid.nl

Het programmabureau Advies Overheid.nl draagt in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties met raad en daad bij aan een via internet toegankelijke overheid. Dit gebeurt op twee manieren: •stimuleren en ondersteunen van circa 1300 overheidsorganisaties bij het verbeteren van de transparantie van overheidsinformatie en -diensten via internet; • doorontwikkelen en beheren van de website www.overheid.nl. Via deze portal van de Nederlandse overheid is alle online overheidsinformatie te vinden.

De overheid moet transparanter worden, wil het huidige kabinet. Het streeft er in het actieprogramma Andere Overheid naar dat eind 2007 alle democratische basisinformatie en besluiten waarvan wettelijke bekendmaking verplicht is, via internet beschikbaar is. Advies Overheid.nl is deskundig op het gebied van digitaal publiceren van de overheid. Zij draagt via een groot aantal innovatieve projecten bij aan het vergroten van de hoeveelheid en vindbaarheid van overheidsinformatie op internet.

10

Annual/1

Resultaat

11

BurgerServiceCode en Webwijzeraward Eind september 2005 kreeg minister Pechtold de BurgerServiceCode uitgereikt. Deze gedragscode, ontwikkeld door het programma [email protected], is te beschouwen als de tien geboden voor de digitale overheid. De burger kan een beroep doen op de code als hij de overheid wil aanspreken op de kwaliteit van digitale contacten. De overheid kan de code op haar beurt gebruiken om haar digitale informatievoorziening en dienstverlening op orde te brengen. Om bekendheid aan de code te geven en draagvlak te creëren, werd hij gepresenteerd op een groot aantal congressen en werden er voor diverse doelgroepen workshops over gegeven. Zelf gebruikte [email protected] de code bij het beoordelen van overheidssites voor de WebwijzerAward (prijs voor de beste overheidssite) en de WebFlop (de ‘slechtste ’ ). De award ging in 2005 naar de gemeente Assen en de IB-Groep, terwijl Tweede-Kamervoorzitter Frans Weisglas de WebFlop kreeg uitgereikt. Verder werd de BurgerServiceCode in 2005 toegepast om ‘misstanden’ bij de elektronische overheid aan de kaak te stellen. Zo werd actie gevoerd rond de gebrekkige informatievoorziening over UMTS. Voor EZminister Brinkhorst was dit aanleiding aanvullende maatregelen in het vooruitzicht te stellen.

GBO.Overheid ICTU was in 2005 volop bezig met het in de steigers zetten van GBO.Overheid, de

gemeenschappelijke beheerorganisatie die op 1 januari 2006 van start ging. De organisatie is een logisch uitvloeisel van het feit dat er in 2004, maar vooral in 2005 door programma’s bij ICTU een aantal belangrijke ICT-producten werden opgeleverd, zoals DigiD en OTP. GBO.Overheid neemt de verdere ontwikkeling en het beheer en onderhoud van deze producten voor haar rekening. Daarnaast heeft men van ICTU GOVCERT.NL overgenomen, het Computer Emergency Response Team dat overheden advies geeft over bescherming tegen computervirussen en softwarelekken en helpt bij het oplossen van acute problemen. Ook de Waarschuwingsdienst van GOVCERT.NL is nu onderdeel van GBO. Deze dienst

Architectuur Elektronische Overheid Programmamanager: Michel Bouten

info @elo.nl

Het programma Architectuur Elektronische overheid is gericht op het versterken van de noodzakelijke samenhang in de ontwikkeling van de informatie infrastructuur van de afzonderlijke diensten en organisaties van de Overheid. Het draagt daarmee onder meer bij aan de realisatie van de doelstellingen uit de nota “Op weg naar de Elektronische overheid”. Het levert een bijdrage aan een aantal lopende initiatieven die, op deelterreinen, doel en werking van een architectuur voor informatiehuishoudingen illustreren. Daarbij wordt gepreciseerd wat het begrip architectuur op het niveau van het openbaar bestuur als

geheel inhoudt en wat het betekent om daaraan daadwerkelijk gestalte te geven. Deze doelstellingen worden langs de volgende actielijnen gerealiseerd: 1. het bevorderen van het in samenhang werken aan de Elektronische overheid (e-overheid-planning), 2. het bevorderen van de samenwerking tussen overheidsorganisaties (praktijkprojecten) en 3. het verbeteren van de interoperabiliteit tussen overheidsorganisaties, met het oogmerk de interactie van de overheid met burgers en bedrijven te optimaliseren (verdieping /verbreding).

waarschuwt particuliere computergebruikers en het kleinbedrijf tegen virussen, wormen en lekken in software en geeft adviezen over computerbeveiliging. GBO.Overheid neemt tot slot het stimuleren van het gebruik van open standaarden op zich. Dit was voorheen één van de twee actielijnen uit het OSOSS-programma, dat eind 2005 werd afgesloten. ICTU zelf blijft zich bezighouden met de tweede actielijn van het oude OSOSS-programma: het informeren van overheden over het gebruik van zogenoemde open source software.

Evaluatie ICTU Bij de oprichting van ICTU in 2001 werd afgesproken het reilen en zeilen van ICTU na vier jaar te evalueren en te kijken of de organisatie heeft voldaan aan de doelstellingen. In 2005 was het zover. De evaluatie vond plaats in twee stappen. Allereerst via een evaluatie door ICTU zelf en door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, ICTU’s grootste opdrachtgever. Het beeld dat daaruit naar voren kwam, werd vervolgens getoetst aan het oordeel van de buitenwacht. In de nazomer kreeg ICTU bezoek van een onafhankelijke externe visitatiecommissie onder leiding van Commissaris van de Koningin in Overijssel Geert Jansen. De commissie gaf ICTU een dikke voldoende voor het werk dat in vier jaar werd verzet. Maar het kan nog beter, aldus een kritische visitator Jansen. In hoofdstuk 2 legt hij uit waarom.

Bestuurslid Chris Kalden: Vormdiscussie moet betekenis ICTU niet naar de achtergrond verdringen. ICTU heeft het volgens de visitatiecommissie uitstekend gedaan. Zo’n boodschap moet je direct arresteren en tot je nemen! Sommige dingen zijn niet goed van de grond gekomen. Maar dat heeft vooral te maken met de condities waarbinnen men moest opereren, zoals de commissie terecht constateerde. De boodschap was: maak optimaal gebruik van het feit dat je in huis een fiks aantal ICT-programma’s hebt en zoek intern en met de opdrachtgevers nog meer naar samenhang en synergie. Daar kan ik me goed in vinden. De commissie zette vraagtekens bij de stichtingsvorm van ICTU vanwege onduidelijkheden die dat mee zich mee kan brengen rond ministeriële verantwoordelijkheden. De aard van het werk, de werkwijze en het toezicht daarop maken het risico op politieke schade mijns inziens echter verwaarloosbaar. Ik begrijp de discussie, want er is eigenlijk geen passende vorm beschikbaar. Maar kijk uit dat je daarmee de geweldige betekenis van ICTU voor een beter functionerende overheid niet naar de achtergrond verdringt. Bedrijvenloket

Programmamanager: Hans Oude Alink

bedrijvenloket @ictu.nl

www.bedrijvenloket.nl

Om de dienstverlening aan ondernemers te verbeteren heeft het ministerie van Economische Zaken het initiatief genomen om dit overheidsloket te ontwikkelen. Het bedrijvenloket vormt dé ingang op internet voor alle ondernemers die informatie van de overheid nodig hebben. Ook biedt de site mogelijkheden om in de nabije toekomst gegevens uit te wisselen en transacties met de overheid uit te voeren – bijvoorbeeld het aanvragen van vergunningen. Uniek aan het bedrijvenloket is het brede perspectief dat wordt gehanteerd.

Het brengt de hele overheid voor ondernemers in kaart. Rijksoverheden, provincies, gemeenten, Kamers van Koophandel en andere partijen. Daarnaast is het bedrijvenloket ontwikkeld vanuit de vraag van de ondernemer. Om deze vraag goed te begrijpen wordt continue gebruik gemaakt van gebruikersonderzoeken, onder andere met een actief ondernemerspanel. Het bedrijvenloket is meer dan een portal. Nieuws afkomstig van verschillende overheden wordt gepubliceerd op het Bedrijvenloket.

12

Annual/1

Resultaat

13

Kwartiermaker GBO.Overheid Piet de Kam Beheer en onderhoud ICTUproducten vraagt ander soort organisatie Kwartiermaker Piet de Kam was in 2005 verantwoordelijk voor het opbouwen van GBO.Overheid. Hij legt uit wat het belang is van een beheerorganisatie naast en buiten ICTU: “ICTU is een projectorganisatie en projecten zijn eindig. Maar wat doe je daarna met het projectresultaat, in veel gevallen een ontwikkeld ICT-product? Je kunt je handen er niet van aftrekken, want een week na oplevering hebben de eerste gebruikers al aanvullende wensen en behoeften, of zijn er bugs ontdekt. Dat vereist verdere ontwikkeling en goed beheer en onderhoud, via een portfolio-aanpak. Daarvoor heb je een ander soort organisatie nodig met soms andere competenties dan in de eerste ontwikkelingsfasen.” GBO.Overheid wordt vooral een accountmanagement organisatie, zoals De Kam het uitdrukt. “GBO is verantwoordelijk voor doorontwikkeling, beheer en onderhoud. Maar de feitelijke uitvoering van het werk gebeurt door partijen binnen de overheid die dat het best kunnen voor de hele overheid en vaak ook een belangrijke gebruiker zijn. Een goed voorbeeld is DigiD. De Belastingdienst, naar verwachting een grootverbruiker van het systeem, verzorgt het beheer en onderhoud ervan. Dat heeft als voordeel dat we als GBO een kleine en flexibele organisatie kunnen blijven. De feitelijke uitvoering gebeurt door belanghebbende partijen zelf.”

Kritische succesfactor voor het slagen van GBO.Overheid is volgens Piet de Kam het aantal afnemers van de producten: “We streven in het eerste jaar in ieder geval naar een sterke uitbreiding van het aantal aansluitingen op DigiD en naar een grote toename van gegevensuitwisseling tussen bedrijven en overheden en tussen overheden onderling. Via open standaarden, de OTP en RINIS, een systeem voor uitwisseling van elektronische berichten. Het is een uitdaging ervoor te zorgen dat er in de Nederlandse overheidscultuur besluiten worden genomen rond het gebruik van open standaarden.” Een andere succesfactor is het waarborgen van het hoge kwaliteitsniveau van GOVCERT.NL en de Waarschuwingsdienst.

[email protected]

Directeur: Matt Poelmans

[email protected]

www.burger.overheid.nl

[email protected] is een onafhankelijk forum dat de digitale overheid stimuleert vanuit het burgerperspectief. Daartoe inventariseert het wensen van burgers, adviseert het overheden en evalueert het de voortgang. [email protected] voert regelmatig onderzoek uit met een eigen PublieksPanel, reikt jaarlijks de WebwijzerAward uit en ontwikkelt thans de BurgerServiceCode met kwaliteitsnormen voor de digitale overheid.

[email protected] is een initiatief van en wordt gefinancierd door de minister voor Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijksrelaties. Het programmabureau is ondergebracht bij ICTU, de uitvoeringsorganisatie voor ICT en overheid. Een forum met organisaties die burgerbelangen behartigen (voorzitter: drs Marjet van Zuijlen) begeleidt de werkzaamheden.

Oud-programmamanager XPIN Ton van der Wiel

TOP-campagne mooie

opbrengst van XPIN In juli 2005 kwam na ruim vier jaar een einde aan het Expertisebureau innovatieve beleidsontwikkeling, één van de programma’s binnen ICTU. XPIN had tot doel kennis en ervaringen op te doen op het gebied van innovatieve beleidsvorming, deze te bundelen en vervolgens weer overheidsbreed ‘weg te zetten’. Oud-programmamanager Ton van der Wiel zegt over de aanleiding voor XPIN: “De overheid kan vandaag de dag niet meer zeggen: zo gaan we het doen. Dat pikken burgers niet meer. Succesvol beleid maak je tegenwoordig vanuit en met de samenleving. Dat vraagt om vernieuwing in je beleidsproces. Daar bovenop komen de snelle ontwikkelingen binnen de ICT; tot welke innovaties in beleid dwingt, noopt of daagt je dat als overheid uit? Vanwege dat laatste aspect kwam XPIN terecht bij ICTU. Maar we waren in zeker opzicht een vreemde eend in de bijt. Ook vanwege het feit dat we een ander, meer bestuurlijk jargon bezigden dan de meeste collega’s binnen de organisatie.” Welke rol kan ICT spelen in innovatieve beleidsontwikkeling? Ton van der Wiel: “Het laat andere organisatiemogelijkheden toe. Je hoeft niet in een centraal pand alles bij elkaar te hebben om je werk te doen. Je kunt daardoor fysiek dichter bij de plekken zitten waar de werkelijke ontwikkelingen plaatsvinden. Je kunt veel makkelijker contacten leggen met de samenleving en beter gebruik maken van de kennis in de samenleving zelf. En er is natuurlijk het punt van de betere dienstverlening aan de burger.” De programmamanager leerde bij XPIN echter ook de rol van ICT als vehikel voor innovatief beleid te relativeren: “We hebben enkele internetdebatten geanalyseerd en daarover een boekje uitgegeven. Bij zulke debatten melden zich alleen de usual suspects, mensen die er ook waren geweest als je voor een inspraakavond een rokerig zaaltje had afgehuurd. Het werkte dus niet zoals verwacht. Bij deelnemers aan chatsessies blijkt veel argwaan te bestaan: debatteer ik wel echt met de burgemeester of zit er gewoon een ambtenaar aan de andere kant van de lijn?! Ook is de elektronische input soms zo groot, dat de beleidsontwikkelaars op tilt gaan. Dan trekt men uit armoede de virtuele stekker maar uit de muur.” Als belangrijke opbrengst van XPIN noemt Ton de TOP-campagne die men voerde voor trotse, open en praktische ambtenaren: “In het ambtenarenonderzoek van Intermediair (najaar 2005) en bij de uitreiking van de prijs voor de jonge ambtenaar van het jaar — Mark Bressers van het programma eFormulieren van ICTU — werd hieraan veelvuldig gerefereerd.

Burgerservicenummer programmaBSN @ictu.nl

Programmamanager: Ineke Ruiter www.programmaBSN.nl

Het burgerservicenummer (BSN) komt eraan. Het BSN is een uniek nummer, dat gelijk is aan het sofi-nummer. Het speelt binnen de gegevenshuishouding van de overheid een spilfunctie: persoonsgebonden gegevens kunnen doelmatig en - mits wettelijk toegestaan betrouwbaar worden uitgewisseld tussen overheid en burger en tussen (semi-) overheidsorganisaties onderling. Iedereen die een relatie met de overheid heeft,

goed te identificeren is en is opgenomen in de GBA of in het (nog te realiseren) Register Niet Ingezetenen (RNI) krijgt een BSN. Het BSN is een onmisbare bouwsteen om de kwaliteit van de (elektronische) dienstverlening van de overheid te verbeteren. Het draagt bij aan de bestrijding van identiteitsfraude. Het versterkt het principe van eenmalige gegevensverstrekking. Het helpt de administratieve lasten voor burgers terug te dringen.

14

Resultaat

Annual / 1

15

We hebben blijkbaar iets teweeg gebracht. TOP-ambtenaren blijken vaak de drijvende krachten achter innoverende beleidsinitiatieven. Bij hen begint het. Belangrijke opbrengst vind ik ook ons eindboek ‘Recombinatie van overheid en samenleving’. Daarin laten we aan de hand van voorbeelden zien dat innovaties vaak ontstaan door bestaande praktijken in een nieuwe, verrassende combinatie bij elkaar te brengen. Verder noem ik graag de bijdrage die we hebben geleverd aan de ontwikkeling van future centers bij departementen, intellectuele ruimtes waarin los van de dagelijkse beslommeringen kan worden nagedacht over nieuw beleid.” En wat is er geworden van de XPINmedewerkers? “We zijn allemaal heel goed terecht gekomen. Voor onze persoonlijke ontwikkeling en onze verdere carrière zijn de XPIN-jaren vruchtbaar geweest. ICTU was voor ons een mooie haven van waaruit we de innovatieve beleidszeeën hebben kunnen bevaren.”

eFormulieren eformulieren @ictu.nl

Programmamanager: Mark Bressers www.eformulieren.overheid.nl

Het programma eFormulieren heeft als doel een gemeenschappelijke voorziening op te zetten voor de ontwikkeling en het beheer van elektronische formulieren in de strijd om administratieve lasten voor burgers en bedrijven terug te dringen. Bestaande formulieren (papier of PDF ) zullen worden omgezet in elektronische formulieren (gebaseerd op XML ). EGEM

Het voordeel van een e-formulier is dat één set vragen kan volstaan om meerdere ontvangende partijen te bedienen. Tevens kan er via vraagbomen ‘intelligentie’ in formulieren worden ingebouwd. Tot slot wordt hergebruik van gegevens bevorderd doordat burgers en bedrijven gebruik kunnen maken van bij instanties reeds bekende gegevens.

Programmamanager: Ineke Schop

[email protected]

www.egem.nl

Gemeenten maken meer en meer gebruik van ICT om hun bedrijfsprocessen en dienstverlening te verbeteren. Samenwerking en standaardisatie kan gemeenten veel voordeel opleveren. Hier komt EGEM in beeld! EGEM ondersteunt gemeenten bij het verbeteren van hun dienstverlening en bedrijfsprocessen door een

effectieve en efficiënte inzet van ICT. Dit beperkt zich niet alleen tot het ontwikkelen van diverse producten en diensten, zoals standaarden en referentiemodellen. EGEM kijkt ook wat er bij gemeenten al ontwikkeld is en zorgt voor de verspreiding van bestaande kennis: ‘Afkijken, nadoen, EGEMwijs’.

Yogi Berra says:

IT ain't over till it's over

read more >>

Manual / 2

Omgeving

18

Annual / 2

Omgeving

19

ICTU vormt een belangrijke schakel tussen overheden, aanbieders van producten en diensten op ICT-gebied en burgers. Het werk van ICTU vereist dan ook een brede, omgevingsgerichte blik. In dit hoofdstuk laten we die omgeving terugblikken. Dat doen we samen met Geert Jansen, voorzitter van de visitatiecommissie die in 2005 het functioneren van ICTU onder de loep nam. Wat waren hun bevindingen?

In december 2005 overhandigde de visitatiecommissie een doorwrocht rapport aan minister Pechtold over het reilen en zeilen van ICTU. De commissie, onder leiding van Commissaris van de Koningin in Overijssel Geert Jansen, ging niet over één nacht ijs. Men voerde tal van gesprekken. Met bestuursleden, directie, management en programmamanagers. Met oud-minister Roger van Boxtel, destijds verantwoordelijk voor de oprichting van ICTU. Maar ook met het bedrijfsleven, vertegenwoordigers van lagere overheden en met enkele grote uitvoeringsorganisaties, zoals de Belastingdienst. Deze organisaties moeten de e-overheid concreet gestalte geven, mede met hulp van de ICT-producten die ICTU ontwikkelt. Geert Jansen: “We hebben met veel verschillende mensen uit veel verschillende hoeken gesproken en op die manier een goed beeld gekregen van de manier waarop de omgeving tegen de organisatie aankijkt.”

Uitstekend werk De commissie was in haar rapport zeer te spreken over het functioneren van ICTU. De organisatie heeft volgens voorzitter Jansen de afgelopen vier jaar laten zien dat je als overheid met een vertrouwd gevoel je ICT-projecten door hen kunt laten uitvoeren: “Iedereen die we hierover spraken, was deze mening toegedaan. De organisatie heeft gewoon uitstekend werk geleverd. Daar valt niks op af te dingen.” ICTU heeft zich volgens het visitatierapport ontwikkeld tot een effectieve en efficiënte ICT-organisatie, een krachtige

, Programmamanager: John Kuiperi

e-Provincies [email protected]

www.e-provincies.nl

e-Provincies stimuleert de twaalf provincies in Nederland om op ICT-gebied meer samen te werken en kennis uit te wisselen. Het programma maakt de sterke punten van de provincies op ICT-gebied zichtbaar, brengt hun kennis en ervaring Haagse Ring info @ictu.nl

samen en stelt deze weer beschikbaar aan anderen. Daarnaast wil e-Provincies de positionering van provincies als elektronisch middenbestuur bevorderen en samenhang creëren met ontwikkelingen bij het rijk en andere overheden.

Programmamanagement: Steven Luitjens, Cees van der Poel [email protected]

De Haagse Ring is een veilig hogesnelheid glasvezelnetwerk wat de afzonderlijke netwerken van de departementen en een aantal Hoge Colleges van Staat met elkaar verbindt. Daarnaast wordt gewerkt aan het

bundelen van de externe koppelingen via de Haagse Ring met bovenstaande netwerken. Hierdoor ontstaat een veilige hoge snelheidsrotende voor het dataverkeer binnen de Rijksoverheid.

impuls gegeven aan het bereiken van de doelstellingen van de overheid op het gebied van ICT en bijgedragen aan de geboekte voortgang bij het realiseren van de e-overheid. Hier had de visitatiecommissie het natuurlijk bij kunnen laten. Maar men ging een stapje verder en onderzocht ook of ICTU in staat is gebleken alle opdrachten uit te voeren die de minister bij de oprichting had meegegeven. Hier constateerde de commissie enkele beperkingen. ICTU had een belangrijke expertiserol moeten gaan spelen bij het aanbesteden van grote, overheidsbrede ICT-projecten. Dat is niet echt uit de verf gekomen. Geert Jansen: “Jammer, want die aanbestedingsfunctie vind ik wel een reële vraag die is neergelegd bij ICTU.”

Bestuurslid Rein van der Kluit: Neerdalen van kennis in de organisaties is het aandachtspunt voor de toekomst ICTU heeft zich ontwikkeld tot iets gezamenlijks. In ieder geval is dit in het bestuur te merken. In het begin zaten we als bestuurders vooral naar elkaar te kijken als vertegenwoordigers van onze eigen organisaties en achterbannen. Nu is dat volstrekt anders. Ik proef bij iedereen een positieve houding om ergens aan te werken, iets wezenlijks te bereiken, dat belangrijk is voor alle overheden gezamenlijk. Bij de aansturing moet je toch een beetje pragmatisch zijn.

Het gezamenlijke moet nog sterker beleefd worden door de afzonderlijke instanties. De ontwikkelde kennis moet neerdalen in achterliggende organisaties. Het aspect kennis delen kan verder worden uitgedragen. Dat is geen kritiek op de afgelopen vier jaar, maar een visie op de toekomst. Individuele waterschappen voelen ICTU nog niet als iets eigens, zeker nu het Waterschapshuis is opgericht. Dat zou wel moeten. Voor gemeenten en provincies geldt vermoedelijk hetzelfde. ICTU heeft een zak met dropjes. Die dropjes zijn voor iedereen. Maar het echte uitdelen - of ophalen - moet nog beginnen.

ICTAL

Programmamanager: Wouter van Haaften

info @ictal.nl

www.ictal.nl

Het programma ICTAL is een samenwerkingsverband tussen het bedrijfsleven en de overheid. ICTAL heeft de opdracht ICT-voorzieningen te ontwikkelen om de administratieve lasten en rompslomp bij het bedrijfsleven te verminderen. Hiervoor zijn een aantal voorzieningen bedacht en gebouwd die nu tijdens de afronding van het ICTAL -programma (in het voorjaar van 2006) in de praktijk getoetst en gebruikt gaan worden. Twee voorbeelden hiervan zijn een centrale infrastructuur voor

het elektronisch berichtenverkeer tussen bedrijfsleven en overheid en een overheidsbrede dienstenportal voor ondernemers. Bij de ontwikkeling van deze producten zijn de toekomstige gebruikers sterk betrokken geweest. Gedurende de afbouw van het ICTAL -programma zal de verdere opbouw en het gebruik van de ontwikkelde voorzieningen worden overgedragen aan o.a. de Gemeenschappelijke Beheer Organisatie (GBO.Overheid), Economische Zaken en ICTU.

20

Annual / 2

Omgeving

21

Ook de gewenste functie van ICTU als kenniscentrum voor de e-overheid is niet goed van de grond gekomen, vindt de commissie. Als mogelijke verklaring daarvoor noemt Geert Jansen de huidige organisatiestructuur: “ICTU is een heel flexibele organisatie. Het voordeel daarvan is dat je snel kunt inspelen op vragen van opdrachtgevers. Maar het opbouwen van een kenniscentrum verhoudt zich lastig tot het feit dat bij ICTU medewerkers voortdurend in- en uitvliegen.”

Aansturing De commissie keek verder naar de bestuurlijke context waarin ICTU de afgelopen jaren heeft gefunctioneerd en de aansturing door het Rijk. Opdrachten kwamen vooral van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en in mindere mate Economische Zaken. Een brede aansturing kwam niet van de grond, hetgeen wel de bedoeling was. Mag ICTU dat zich aantrekken? Volgens Geert Jansen niet: “ICTU is een expliciete uitvoeringsorganisatie. De verbreding moet van de opdrachtgevers komen.” De visitatiecommissie werkte in haar rapport voor de toekomstige positionering en aansturing van ICTU twee varianten uit, een ‘smalle’ en een ‘brede’. De commissie heeft een voorkeur voor de laatste, waarbij sprake is van een bredere en zwaardere politieke aansturing. Dat is volgens hen nodig om te komen tot optimale samenhang en synergie in het Rijksbeleid op het gebied van ICT en de e-overheid. Waarom dat tot op heden nog niet is gebeurd? Jansen: “Tja, ik denk dat departementen graag volledige zeggenschap willen houden over hun eigen domeinen. Samenwerking leidt tot meer samenhang en synergie. Maar het betekent ook dat je een beetje water in de wijn moet doen en wat zeggenschap kwijtraakt. Dat is een lastig punt.”

IMAC

Programmamanager: Mark Vermeulen

[email protected]

www.imac-academie.nl

IMAC (Overheidsacademie voor Informatie Management) is een uniek samenwerkingsverband tussen de Belastingdienst, het CWI, de IB-groep, de RDW, de UWV, het Kadaster en de ministeries van BZK, LNV en SZW en richt zich op het versterken van informatiemanagement binnen de overheid. IMAC richt zich op 2 doelgroepen: verbinders en verzinners /opdrachtgevers. De verbinder heeft aan de ene kant ICT-kennis en aan de andere kant kennis over beleid en organisatie en weet zo een brug te slaan tussen ICT en een beleidsidee of ICT en de inrichting van de organisatie. De groep verzinners omvat beleidsmedewerkers en opdrachtgevers die gevoel hebben voor de betekenis van ICT in de werkomgeving en die grip kunnen houden op veranderingsprocessen.

Speciaal voor verbinders heeft IMAC een opleidingsprogramma ontwikkeld, waarin de standaard neergezet wordt voor de overheid. Voor de groep verzinners organiseert IMAC 3 maal per jaar een ontmoetingsplein, waarin hoger management, opdrachtgevers en beleidsmakers met elkaar in contact komen over informatie management. Daarnaast ontwikkelt IMAC opleidingsprogramma's op maat, waaronder de leergang Winst met ICT, een programma voor de pSG's, een programma voor gemeentesecretarissen, een programma voor medewerkers van de afdeling Personeel, Overheid en Informatie Rijk ( POIR) en een programma voor de directeuren Informatie van de ministeries (IODI).

Onbescheidener De vraag is of ICTU zelf een rol kan spelen bij het creëren van meer samenhang. Volgens Geert Jansen wel degelijk: “Bij ICTU zei iedereen steeds tegen ons: ‘wat het beleid gescheiden heeft, kunnen wij niet samenbrengen’. Dat klink me een beetje teveel in de oren als: u vraagt wij draaien. Wellicht draait het linksom beter dan rechtsom. Dat zou je op z’n minst terug kunnen geven. Er is toch geen groot verbod op een uitvoeringsorganisatie om te vertellen wat je ervaringen zijn!? Ik vind dat ICTU best wat onbescheidener mag zijn. Vooral omdat ze hun werk zo voortreffelijk hebben gedaan. Dan zou ik zeggen: durf het maar te vertellen! Dat de politiek uiteindelijk het beleid bepaalt is natuurlijk glashelder, maar je mag best van je laten horen. De ervaringen van ICTU zouden idealiter weer meegenomen moeten worden in het beleid.” Geert Jansen bewaart prettige herinneringen aan zijn werk als voorzitter van de visitatiecommissie. “Ik heb binnen de organisatie een grote gedrevenheid gevoeld, en veel enthousiasme voor de mogelijkheden van ICT voor een beter functionerende overheid. Dat paart men bij ICTU aan grote inhoudelijke deskundigheid. Wat mij ook opviel is dat men er zó voor gaat, dat men zelfs kleine kanttekeningen onzerzijds ervaarde als harde kritiek. Dat betekent dat men trots is op de eigen organisatie. Dat waardeer ik bijzonder. Men staat voor de zaak! Een rapportcijfer? Voor het uitvoeren van de gekregen opdrachten een dikke acht. Voor het realiseren van de vooraf meegegeven doelstellingen een zeven. Maar dat ligt deels buiten de invloedssfeer van ICTU. En voor de politieke bestuurlijke aansturing een zes. Dat is het opvoedkundige aspect van het visitatierapport, zullen we maar zeggen! read more >>

Bestuurslid Maarten Ruys: Een drive om te slagen Binnen ICTU is vanaf het begin een drive om te slagen aanwezig geweest. De zelfevaluatie is een belangrijk document. Daaruit komt het beeld naar voren van een zelfbewuste organisatie die kritisch naar zichzelf kan kijken. Voor burgers zijn de kwesties waar ICTU zich mee bezig houdt, belangrijk. Op het terrein van het opdrachtgeverschap is winst geboekt. Dat is een mooie ‘bijvangst’ voor de departementen, de gemeenten en de andere opdrachtgevers. ICTOrWad (standplaats: Leeuwarden) www.waddenzee.nl Dan gaat het bijvoorbeeld om de juiste scherpe vragen te stellen in de fase van aanbesteding. [email protected] Programmamanager: Piet Feddema Glashelder voor ogen hebben wat de klant wil hebben en de klant dwingen daar vooraf goed over na teICTAL denken. Het programma is een samenwerkingsverband tussen het bedrijfsleven en de overheid. ICTAL heeft de opdracht -voorzieningen te ontwikkelen om de ICTU wat assertiever zijn. Er zal dan een moment komen dat de opdrachtgever Soms kanICT administratieve lasten en rompslomp bij het bedrijfsleven zegt: waar bemoei je je mee. Dat spanningsveld zou ICTU meer op kunnen zoeken. In de te verminderen. Hiervoor zijn een aantal voorzieningen afgelopen jaren heb ik ook wel gezien dat niet alle dromen zijn uitgekomen; daar is niets bedacht en gebouwd die nu tijdens de afronding van mis mee. Ik heb echter vertrouwen dat we beslist op de goede weg zitten. het ICTAL -programma (inhet het voorjaar van 2006 ) in de praktijk getoetst en gebruikt gaan worden. Twee voor

22

Annual / 2

Omgeving

23

Bestuurslid Guus te Wechel: Het bewustzijn dat samen optrekken zinvol is, is sterk gegroeid Dit vakgebied is de laatste anderhalf jaar duidelijk in een stroomversnelling geraakt. Bij een evaluatie wordt teruggekeken naar een andere tijd. Dat is soms lastig, want met de ogen van 2005 wordt dan gekeken naar de jaren ervoor. En de ontwikkelingen in dit veld gaan snel. Natuurlijk is het zo dat overheden van oudsher hun eigen winkeltje runnen, maar ik zie de bereidheid tot samenwerking toenemen. De constatering dat er een overheidsbrede ontwikkeling gaande is, is eigenlijk de belangrijkste conclusie van het visitatierapport. Er is een toenemend bewustzijn dat de we de overheidsactiviteiten die we met ICT kunnen regelen, gezamenlijk kunnen oppakken door gebruikmaking van dezelfde algemene instrumenten. Het is dan goed dat er een plek is waar de nieuwe ontwikkelingen onder één dak samenkomen; dat bevordert in een vroeg stadium goede afstemming. ICT zal de integratie in de overheidskolom versnellen. Daar heeft een aantal projecten van ICTU mede aan bijgedragen.

InterWad (standplaats Leeuwarden) info @ waddenzee.nl

www.waddenzee.nl

Programmamanager: Piet Feddema

InterWad vormt met de site www.waddenzee.nl de actuele en interactieve bron op het internet voor complete informatie over het waddengebied. Met InterWad biedt de overheid gratis alle beschikbare kennis en informatie Kenniscentrum e-overheid elo @ictu.nl

over het waddengebied aan. InterWad verzorgt de informatievoorziening en communicatie over het beleid voor het waddengebied op regionaal, nationaal en internationaal niveau.

www.e-overheid.nl

Programmamanager: Riet van Loon

Kenniscentrum e-overheid stimuleert kennisuitwisseling tussen overheden en geeft informatie en advies op het gebied van de e-overheid. Hiermee ondersteunt het Kenniscentrum de bouw van de e-overheid. Dit is het innovatieve ICT-programma dat de overheid helpt moderniseren. In de communicatie van het Kenniscentrum ligt de nadruk op promotie van de e-overheid en op het

informeren over voortgang en samenhang tussen verschillende projecten van de e-overheid. De communicatie is gericht op alle ambtenaren voor wie de e-overheid van belang is. Om de communicatie inhoud te geven worden kennis, publicaties en filmpjes ontwikkeld en aangeboden via verschillende media zoals evenementen, een nieuwsbrief, de helpdesk en het portaal e-overheid.

Horace says:

IT is your business when the wall next door catches fire.

Manual/3 +

-

x

Samenwerking

3

1

26

Annual/3

Samenwerking

27

ICTU streeft naar een cultuur van samenwerking. Met opdrachtgevers, tussen programma’s, binnen programma’s en natuurlijk tussen medewerkers. Dit beschouwen we als een belangrijke voorwaarde om ons werk goed te doen. Samenwerking leidt bovendien tot synergie, waardoor één en één ineens drie wordt. We gaan er daarom niet op zitten wachten, maar proberen het te organiseren. Waar bracht ons dat in 2005? Controller Josette Paulus, programmamanager Jan Willem Broekema en programmasecretaris Monique Bergmans geven het antwoord.

Samenwerking en ICTU zijn synoniemen, aldus Controller Josette Paulus: “Bij de oprichting van ICTU is gekozen voor een specifiek sturings- en beheersingsmodel. Als juridische vorm is een stichtingsvorm gekozen, waarbij opdrachtgevers deelnemers worden in die stichting. Zo komt maximaal tot uitdrukking dat ICTU een samenwerkingsvorm is tussen overheidsorganisaties. Een overheid die met ons in zee gaat, geeft een dubbel commitment af: een overeenkomst om een programmaopdracht uit te voeren én betrokkenheid bij het wel en wee van de organisatie.”

Camping ICTU is opgezet als een motor die overheden helpt bij het realiseren van ICT-projecten.

Het is in eerste instantie een gemaksvoorziening, met een bewezen trackrecord voor het opstarten van projecten en programma’s, aldus Josette: “Vergelijk het met een camping om je ‘ICT-projectentent’ op te zetten. Je kunt er direct aan de slag. Het is een tijdelijke plek, maar wel van alle gemakken voorzien. Er zijn goede voorzieningen, warm en koud stromend water, elektra en een goede kampwinkel. Dit beschouwen we als het bevorderen van samenwerking aan de basis.” Naast een goede facilitaire organisatie probeert ICTU een goede projectorganisatie te zijn. ICTU geeft je volgens Josette gereedschappen voor ‘Goed Kamperen’: “De programma’s binnen ICTU maken gebruik van dezelfde methoden en technieken.

Programmabureau Maatschappelijke Sectoren & ICT [email protected]

Programmamanager: Rob van Wuijtswinkel www.maatschappelijkesectorenenict.nl

Het Actieprogramma Maatschappelijke Sectoren & ICT richt zich door middel van het inzetten van innovatieve ICT oplossingen op het aanpakken van maatschappelijke problemen in de sectoren mobiliteit, onderwijs, veiligheid en zorg. Zes departementen hebben gezamenlijk een voorstel gemaakt hoe dit te doen en te financieren. Uitgangspunt is dat een effectieve inzet van ICT toepassingen bij kan dragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen. In alle sectoren is er sprake van diverse succesvolle kleinschalige pilots en experimenten met inzet van ICT, maar voor het beter aanpakken van maatschappelijke problemen is grootschaliger

toepassing nodig en moeten partijen vaker en beter gaan samenwerken. Binnen de sectoren en sectoroverstijgend worden projecten gestart om kleinschalig successen grootschalig te maken barrières voor groei weg te nemen en samenwerking te bevorderen. Het Programmabureau Maatschappelijke Sectoren & ICT, onderdeel van ICTU, vormt het loket voor alle vragen met betrekking tot het Actieprogramma. Verder geeft ze uitvoering aan het Actieprogramma door te communiceren, te faciliteren en door de projecten die binnen het actieprogramma worden gestart te begeleiden.

Dit om te zorgen dat projecten heldere doelstellingen krijgen en duidelijke mijlpalen, dat we doen wat we hebben afgesproken binnen de gestelde tijd en het gestelde budget.”

Landkaart Bovenop deze twee komt de inhoudelijke samenwerking tussen de programma’s. Er bestaat volgens Josette grote samenhang tussen de producten en diensten die bij ICTU worden ontwikkeld: “Wij houden ons als uitvoeringsorganisatie niet bezig met de samenhang in het beleid waaruit de projecten voortvloeien, maar we stimuleren wel zoveel mogelijk de samenhang van de projecten binnen ICTU. We proberen de medewerkers op allerlei manieren bewust te maken en te houden van die samenhang. Met het doel dat ze elkaar opzoeken, kennis en ervaringen gaan uitwisselen, zaken samen gaan regelen en op elkaar gaan afstemmen. In 2005 hebben wij veel activiteiten georganiseerd om dat te bevorderen. Van formele overleggen tussen programmamanagers in grote en kleinere kring, tot informele themabijeenkomsten en vrijdagmiddagborrels.” Om te kijken of alle samenwerkingsinspanningen daadwerkelijk vruchten afwerpen, maakte ICTU in 2005 een ‘landkaart samenwerking’. In een kruistabel werden de 22 toen lopende programma’s tegen elkaar afgezet. Alle programma’s bleken raakvlakken met elkaar te hebben. In de helft van de gevallen was zelfs sprake van zeer hechte samenwerking, en in nog eens een derde was er bewuste samenwerking, dan wel collegiale uitwisseling. Voorwaar een mooi resultaat. Samenwerking gaat natuurlijk vooral om mensen. Op einzelgängers en solisten zitten ze dan ook niet te wachten bij ICTU, zegt Josette. “Je moet hier bovendien in een projectomgeving kunnen en willen werken. Het leuke is dat er de laatste tijd bijna iedere dag mensen opbellen die graag bij onze club willen komen.”

Jonge-hondenomgeving Jan Willem Broekema kwam ICTU in november 2005 versterken als programmamanager van OSOSS. Dit programma helpt overheden bij het beantwoorden van de vraag hoe ze open source software kunnen implementeren binnen hun eigen ICT-strategie. Het programma, opvolger van het oude OSOSS, loopt in 2006 en 2007. read more >>

, NIM-BRZO (Nieuwe Inspectie Methode - Besluit Risico’s Zware Ongevallen)

Programmamanager: Hans Lussing

info @brzo.ictu.nl

BeteRZO! is het projectprogramma om de uitvoering van het Besluit Risico’s Zware Ongevallen BRZO ’99 te verbeteren. Als uitvoeringsorganisaties zijn bij dit programma betrokken: de Arbeidsinspectie, de provincies en gemeenten als bevoegde gezagen Wet milieubeheer en de brandweer. Het NIM-project, dat is gestart als een project van de Arbeidsinspectie, richt zich op de ontwikkeling van een nieuwe inspectiemethode voor het BRZO. Het gaat erom dat de hantering van een gezamenlijke methodiek leidt tot een betere overheidsprestatie,

met name een objectief en gemotiveerd oordeel over het door het bedrijf gevoerde preventiebeleid t.b.v. zware ongevallen. ICTU ontwikkelt de ICT ondersteuning voor de Nieuwe Inspectie Methode (NIM), bestaande uit één Portal voor de verschillende instanties dat geautoriseerde medewerkers toegang geeft tot relevante nieuwsitems, een kennisbank, planningen van inspecties, informatie over BRZO installaties en uitgevoerde inspecties, en een gemeenschappelijke inspectieruimte waarin de inspecties kunnen samenwerken.

28

Annual/3

Samenwerking

29 Bestuurslid Leonard Kok: De kracht van ICTU is de uitvoering van nieuwe ontwikkelingen Uiteraard kan ik niet in de toekomst kijken, maar één ding is in mijn ogen wel duidelijk: dat het de komende jaren buitengewoon hard zal gaan met de ontwikkelingen rond ICT. De kracht van ICTU is dat het een uitvoerende ontwikkelorganisaties is. Her en der wordt wel gezegd dat ICTU meer de tanden zou moeten laten zien. Ik vind echter dat niet ICTU, maar eerder de opdrachtgevers assertiever zouden moeten zijn in wat ze van ICTU verwachten. De samenwerking in het bestuur is constructief. Het gaat er over de strategische vragen. De discussies daarover zijn verhelderend en meestal bestaat er een grote mate van overeenstemming. Dat de stichting het bedrijfsleven in de weg zou zitten of er mee zou concurreren, is onzin. ICTU besteedt veel dingen uit aan het bedrijfsleven. De organisatie draagt daardoor bij aan de versterking van het opdrachtgeverschap van de overheid. Dat is in het voordeel van zowel de overheid als het bedrijfsleven zelf.

Jan Willem is gepokt en gemazeld in projectmatig werken en kent de ICT-wereld goed. “Ik verwachtte bij ICTU terecht te komen in een jonge-hondenomgeving: dynamisch, innovatief en spontaan. Een omgeving ook waar hard gewerkt wordt. Waar mensen een drive hebben zoals je die vaak bij grote consultingorganisaties tegenkomt. En dat blijkt te kloppen.”

Genen Al snel na zijn binnenkomst viel het Jan Willem op dat de medewerkers binnen ICTU heel sterk geneigd zijn om informatie met elkaar te delen: “Dat gebeurt op allerlei manieren. Door elkaar dingen te vertellen, maar ook door elkaar te wijzen op belangrijke artikelen, interessante sites, aardige weblogs e.d. Dat delen gebeurt spontaan. Het zit ingebakken in de genen van deze organisatie. In veel organisaties geldt dat kennis macht is en mensen kennis daarom graag bij zich houden. Bij ICTU lijkt sprake van het omgekeerde. En dan geldt mijn adagium: kennis delen = kennis vermenigvuldigen! Het is een zeer krachtig mechanisme. Veel organisaties streven naar zo’n deelcultuur, maar er zijn maar weinig organisaties waar dat ook echt lukt. ICTU is er zo een.”

OSOSS (Open Source Onderdeel Software Strategie) Programmamanager: Jan Willem Broekema

www.ososs.nl info @ ososs.nl

Om het gebruik van open source als onderdeel van de software strategie verder te bevorderen worden de activiteiten van dit onderwerp in 2006-2007gecontinueerd onder naam OSOSS (Open Source Onderdeel Software Strategie). OSOSS blijft een programma van ICTU en zal zich met name richten op twee kerntaken: het uitbouwen van het OSOSS kenniscentrum en het adviseren

van alle overheden. OSOSS kan overheden bijstaan door inhoudelijke kwaliteitsborging via OSOSS ingehuurde adviseurs en door een platform te bieden waarop een overheidscommunity rond dit onderwerp zich kan ontplooien. Het Uitwisselplatform (www.uitwisselplatform.nl) is een eerste uiting van een dergelijke samenwerking.”

Het delen van kennis beschouwt Jan Willem als een basale manier van onderlinge samenwerking. Daarbovenop ziet hij dat programmamedewerkers elkaar bewust opzoeken: “Wij brengen dingen in bij andere programma’s waarvan wij denken dat ze daar voordeel mee kunnen doen. Maar het omgekeerde gebeurt ook. De een ontwikkelt wat, en daar bouwt een ander weer op voort. Je staat op elkaars schouders, zonder dat je je met elkaar bemoeit. We staan bijna dagelijks voor een whiteboard of een flipover te kijken naar nieuwe varianten of te zoeken naar andere oplossingen. Er worden hier soms hele slimme dingen bedacht om de e-overheid handen en voeten te geven.” In december 2005 overhandigde de visitatiecommissie een doorwrocht rapport aan minister Pechtold over het reilen en zeilen van ICTU. De commissie, onder leiding erste instantie een svoorziening, met een bewezen trackrecord voor het EGEM Monique Bergmans: opstartenProgrammasecretaris van projecten en programma’s, aldus Josette: “Vergelijk het met een camping om je ‘ICT-projectentent’ op te zetten. Je kunt er direct aan de slag. Het is een tijdelijke plek, maar wel van alle gemakken voorzien. Er zijn goede voorzieningen, warm koud van Commissaris van de Koningin in waar Overijssel Geert Ik en hou van organisaties sprake Jansen, ging niet over één nacht ijs. Men voerde tal van gesprekken. Met bestuurdiversiteit en complexiteit. is van Met oud-minister Roger sleden, directie, management en programmamanagers. van ICTU. Maar ook met van Boxtel, destijds verantwoordelijk voor de oprichting betref t kan ik bij Wat dat betreft ICTU mijn het bedrijfsleven, vertegenwoordigers van lagere overheden en met enkele grote Je bent bezig moeten op vele hart ophalen. uitvoeringsorganisaties, zoals de Belastingdienst. Deze organisaties de eoverheid concreet gestalte geven, mede met hulp van de ICT-producten die ICTU terreinen, met soms heel lastige ontwikkelt. Geert Jansen: “We hebben met veel verschillende mensen uit veel verschillende hoeken gesproken en op die manier goed beeld gekregen iseen daarbij alle van vraagstukken. Er de manier waarop de omgeving tegen de organisatie aankijkt.” Maar ook met het ruimte voor van eigen initiatieven. bedrijfsleven, vertegenwoordigers lagere overheden en met enkele grote uitvoeringsorganisaties, zoals de Belastingdienst. Deze organisaties moeten de eICTU overheid concreet gestalte geven, mede met hulp van de ICT-producten see die page 14 for EGEM.nl ontwikkelt. Geert Jansen: “We hebben met veel verschillende mensen uit veel verschillende hoeken gesproken en op die manier een goed beeld gekregen van

“

”

Persoonlijke Internetpagina(PIP) [email protected]

Programmamanager: Paul Zeef

Advies.overheid.nl (onder projecten)

Het programma ‘persoonlijke internetpagina’ ontwikkelt het persoonlijk webdomein voor burgers en ondernemers dat als overzichtelijke en makkelijke ingang kan dienen om 'zaken te doen' met tal van overheidsinstellingen. In eerste instantie gebeurt dat op een proefbasis met enkele uitvoeringsorganisaties gemeenten en andere instellingen, om ervaringen van gebruikers en aanbiedende overheidsorganisaties om te zetten in een aantrekkelijk en werkend concept. Op grond van die ervaringen kan het programma een definitieve voorziening realiseren waarop tal van overheden zich kunnen manifesteren, hun informatie en diensten vraaggericht elektronisch kunnen aanbieden.

Als gebruiker kan je in dat persoonlijke webdomein straks in een paar muiskliks het juiste antwoord op je vraag krijgen en je eigen gegevens inzien en beheren. Je kan er je aanvragen voor diensten in gang zetten bij tal van instellingen. Het laat je het gemak van eenmalige gegevensverstrekking ervaren. Je wordt geattendeerd op relevante zaken op basis van een persoonlijk profiel, met minimale last van de grenzen tussen afzonderlijke organisaties. Het programma draagt aldus bij aan verbetering van elektronische dienstverlening. Het brengt meer gemak, een verdere reductie administratieve lasten en grotere transparantie in je contacten met de overheid.

30

Annual/3

Samenwerking

31

Gemeente Pragmatika Het ICTU-programma EGEM ondersteunt gemeenten bij het verbeteren van hun dienstverlening en bedrijfsprocessen, door een effectieve en doelmatige inzet van ICT. Om dat goed te kunnen doen is samenwerking volgens EGEM-programmasecretaris Monique Bergmans van cruciaal belang. Niet alleen binnen de organisatie, maar ook met partijen daarbuiten die werken aan de e-overheid: “Ik merk dagelijks hoe belangrijk het is dat medewerkers bij de programma’s van elkaar weten wat ze aan het doen zijn en dat dingen waar mogelijk samen of in samenhang worden gedaan. Door de veelheid aan initiatieven die op hen afkomen, zien gemeenten vaak door de bomen het bos niet meer. EGEM zelf werkt dan ook actief aan het creëren van meer samenhang. Bijvoorbeeld door gemeenten te laten zien hoe instrumenten – zoals DigiD, eFormulieren en de basisregistraties – met elkaar functioneren in een denkbeeldige gemeente Pragmatika. Gemeenten hebben daar grote behoefte aan, want ze weten vaak niet goed waar ze moeten beginnen om alles voor elkaar te krijgen. En we hebben een ‘Routeplanner’ laten ontwikkelen. Deze laat gemeenten zien wat er allemaal op hen afkomt aan e-overheid instrumenten en ontwikkelingen, wat deze inhouden en wat ze voor hen betekenen. Het is een digitaal communicatiemiddel dat gemeenten toont in welke fase een landelijk project zich bevindt en op welk moment er inbreng of activiteiten van gemeenten wordt verwacht.”

5

5 5

click for free ICTU-pie

Dwarsverbanden De samenwerking tussen EGEM en andere programma’s kreeg in 2005 gestalte op allerlei manieren. Zowel formeel als informeel. Onder meer via overleggen tussen programmamanagers, bilaterale contacten tussen medewerkers van de programma’s en door deelname aan synergieprojecten. EGEM verzorgde in 2005 ook het accountmanagement voor DigiD

Rijksweb [email protected]

Programmamanager: Vincent Swinkels intra.rijksweb.nl

tot 01.02.06: intra.ryx.nl

Rijksweb is de ICT dienstverlener voor rijksbrede samenwerking. Gericht op veilige processen tussen departementen en aan de rijksoverheid gerelateerde organisaties. Rijksweb faciliteert kennisoverdracht, efficiënte samenwerking en toegankelijke informatie. Zowel projectmatig als structureel. Dit doen we door het aanbieden van standaardvoorzieningen die de communicatie tussen departementen ondersteunt. Met standaard ICT koppelingen voor een snelle implementatie en

zonder dubbel werk. Ook ondersteunen we departementen bij de inrichting van interdepartementale processen, bijvoorbeeld met specifieke toepassingen. En we maken ons sterk voor de gezamenlijke aanbesteding van ICT licenties; met het bundelen van de krachten creëren we een betere onderhandelingspositie. De meeste van onze toepassingen worden ontsloten via het Rijksweb intranet en zijn daarmee bereikbaar voor 115.000 rijksambtenaren.

richting gemeenten. Monique: “We organiseren informatiebijeenkomsten en hebben implementatiestrategieën laten maken. Daarnaast proberen we DigiD vast te knopen aan andere instrumenten, zoals eFormulieren. Zo kun je dwarsverbanden leggen voor gemeenten en meerwaarde creëren.” Het werken bij ICTU vindt Monique naar eigen zeggen hartstikke leuk: “Ik hou van organisaties waar sprake is van diversiteit en complexiteit. Wat dat betreft kan ik hier mijn hart ophalen. Je bent bezig op vele terreinen, met soms heel lastige vraagstukken. Er is daarbij alle ruimte voor eigen initiatieven. EGEM staat voor een hele lastige opgave. Dat kweekt onder de medewerkers een soort saamhorigheid om er met z’n allen voor te gaan. Het maakt het werk ongelooflijk boeiend. Die drive proef ik ook in de rest van de organisatie, bij andere programma’s.”

Startpakket GBA

Programmamanager: Paul Doop en Ellen van den Bergh

moderniseringgba @ bprbzk.nl

www.gba.nl

Het project Startpakket GBA is een onderdeel van het programma Modernisering Gemeentelijke Basisadministratie (mGBA). Dit is een gezamenlijk project van rijksoverheid en gemeenten. De modernisering van de GBA is noodzakelijk om de snelheid in de informatieverstrekking te vergroten, de flexibiliteit van de systeemaanpassingen te verhogen en de kwaliteit in de gegevensverstrekking te verbeteren. Tenslotte moet de modernisering ervoor zorgen dat de drempel voor leveranciers om tot de gemeentelijke ICT-markt toe te treden wordt verlaagd. Het project Startpakket zal uiteindelijk een tweetal producten opleveren: een Startpakket Gegevensverstrekking (SpG) en een Startpakket Actualisering (SpA). Het SpG bevat een kopie van alle Persoonslijsten (PL-en) uit de gemeentelijke basisadministraties. Aan het SpA gaat een 'proof of concept SpA' ( POC SpA) vooraf. Sinds het Bestuurlijk Overleg op 21 april 2004 zijn belangrijke stappen gezet op weg naar de moderne GBA: de definitiestudie Startpakket is vastgesteld, de Proof of Concept Startpakket Actualisering (POC SpA) is afgerond, de business case is geactualiseerd en de benodigde beleidsnotities voor de GBA als basisregistratie zijn opgeleverd. Inspanningen op het gebied van communicatie hebben er bovendien toe geleid dat de modernisering van de GBA op de ambtelijke agenda van zowel gemeenten als afnemers staat. Ook de komende periode zullen hiervoor gezamenlijk nog activiteiten worden ontplooid. Naar aanleiding hiervan hebben Rijk en gemeenten op 18 november 2005 een akkoord bereikt ten aanzien van de realisatie van een compleet burgerzaken

systeem dat goed aansluit op de gemeentelijke gegevensen applicatiehuishouding. SpA Momenteel wordt op basis van het akkoord van 18 november 2005 een plan van aanpak opgesteld voor de eerste fase van SpA. Nadat dit plan is vastgesteld zal begonnen worden met de ontwikkeling van SpA. Na 18 maanden, de duur van de eerste fase, is er een werkende moderne GBA die bij een aantal 1e fase gemeenten in productie is genomen. Na de eerste fase kan begonnen worden met de implementatie in alle Nederlandse gemeenten. Deze gemeenten hebben dan de mogelijkheid om het opdrachtgeverschap voor de verdere totstandkoming van een compleet burgerzakensysteem op de voor hen geëigende wijze in te vullen. SpG Het deelproject SpG is met een bouwteam van 8 personen volop bezig geweest om de software voor de eerste fase van SpG, namelijk SpG Online-1 te realiseren. Conform beschreven is in de Definitie Studie, wordt gebruikt gemaakt van open source producten, zoals de database PostgreSQL. Doel van deze fase is het opbouwen van een database met daarin een kopie van alle PL-en (actueel en opgeschort) van alle gemeenten, deze online ter beschikking stellen voor afnemers en het realiseren van een LRD-emulator. Dit geheel dient ter vervanging van de LRD. De PL-en worden opgeslagen conform het huidige gegevensmodel in LO3.3.

32

Annual/3

Samenwerking

33

Bestuurslid Mariëtte van Wieringen: Samen aan tafel voor oplossingen Verbijsterd. Dat was ik. Je denkt dat een visitatiecommissie komt kijken naar hoe goed of slecht een instantie opereert. Dat er zoveel aandacht is besteed aan de aansturing dat was echt een complete verrassing, een donderslag. Het is goed om daar naar te kijken, natuurlijk, maar zoveel aandacht daarvoor… Het is juist zo plezierig in een bestuur te zitten van een organisatie die zo goed loopt. Er waren in het begin wat zorgen om een goed gevulde portefeuille, maar de opdrachten rolden binnen. Dan doe je het goed. Het is een unieke organisatie, alle overheden zitten bij elkaar aan tafel. We gaan voor een gemeenschappelijk doel. Als je het vergelijkt met telefoonverkeer, dan is nu de situatie dat we allemaal, elke overheid, eigen centrales hebben met eigen draadjes enzovoort. Dat is natuurlijk een situatie die zo snel mogelijk moet eindigen. Hier heb je een constellatie waar diverse overheden samen aan tafel zitten om oplossingen te vinden om al die eigen centrales te vervangen door een efficiënte centrale infrastructuur. Laten we daarmee doorgaan!

Stroomlijning basisgegevens [email protected]

Programmamanager: Dirk Jan van der Linden www.stroomlijningbasisgegevens.nl

Stroomlijning Basisgegevens werkt aan de totstandkoming van een stelsel van basisregistraties die door alle overheden gebruikt moeten worden. Het programma Stroomlijning Basisgegevens richt zich op de primaire

gegevens van de gegevenshuishouding van de overheid. Het doel is gericht op het eenmalig aanleveren van juiste gegevens en overheidsbreed hergebruik van deze gegevens.

Verwerving e-functionaliteit Programmamanager: Ronald Houtsma

Het Programma Verwerving e-functionaliteit dat is onder gebracht bij Stichting ICTU ondersteunt BZK bij de verwerving van de e-functionaliteit. De e-functionaliteit omvat 3 PKIoverheid certificaten voor de burger. De e-functionaliteit zal worden geplaatst op de chip van de Nederlandse IdentiteitsKaart (NIK). Op basis van kostenbesparing en praktische voordelen is ervoor gekozen de e-functionaliteit gelijktijdig met de invoering van biometrie (gelaatscan) op de identiteitskaart te plaatsen.

Recent is in een brief aan de tweede kamer aangegeven de e-functionaliteit per 28 augustus 2006 technisch gereed te hebben. Feitelijke invoering is afhankelijk van het benodigde wetgevingstraject. Het traject rondom de e-functionaliteit is op te delen in een aantal deeltrajecten : • wetgeving • uitrol • gebruik. Momenteel worden deze trajecten vanuit het ministerie van BZK in samenwerking met relevante partijen nader uitgewerkt.

Newt Gingrich says:

IT is going to be a bummer if Mars turns out to be like us.

Manual/4

Innovativiteit

1

2

3

2b

4

3b

3b

36

Annual/4

Innovativiteit

37

ICT en innovatie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Of zou dat moeten zijn, juist omdat de huidige informatie- en communicatietechnologie oneindig veel nieuwe toepassingsmogelijkheden biedt. ICTU heeft innovativiteit daarom hoog in het vaandel staan. In dit hoofdstuk houden we het innovativiteitsgehalte van ICTU kort tegen het licht.

Om maar direct met de deur in huis te vallen: er gebeurden bij ICTU in 2005 geen spannende dingen in hightech ICT-labs, waar hele slimme jongens en meisjes ICT-antwoorden verzonnen op vragen die we onszelf nog niet eens hebben gesteld. Dat laten ze in Den Haag graag over aan de Apples en Microsofts van deze wereld. ICTU is geen Silicon Valley, zoals het magazine Digitaal Bestuur * het treffend uitdrukte. Maar wat is het dan wel? De innovatieve kracht van de organisatie zit hem vooral in het feit dat er in samenhang wordt gewerkt aan het ontwikkelen, introduceren en implementeren van ICT-toepassingen om de elektronische overheid gestalte te geven. Binnen ICTU zitten alle e-overheid programma’s bij elkaar, zodat er veel kruisbestuiving kan plaatsvinden. ICTU-medewerkers zijn zich ervan bewust dat ze niet opereren op een eiland in een ICT-oceaan. De ontwikkelde producten en diensten moeten elkaar aanvullen en versterken. Ze moeten er zijn voor burgers, bedrijven en overheden, nooit andersom. En niet onbelangrijk: ze moeten aansluiten bij wat er bij de diverse overheden al aan ICT is. Dat bij elkaar maakt de opdracht van ICTU - het slaan van een brug tussen een lonkend politiek perspectief (snel en efficiënt zaken doen met de e-overheid) en de weerbarstige praktijk - lastig genoeg. Maar er is al het nodige gebeurd: DigiD, het Burgerservicenummer, de Overheidtransactiepoort, eFormulieren, etc. De opgave voor ICTU is de ontwikkelde zaken de komende jaren in samenhang te implementeren bij diverse overheden en uitvoeringsorganisaties.

* Digitaal Bestuur, januari 2006

GBO.Overheid

directeur: Piet de Kam

info @ gbo.overheid.nl

+31(0)70 888 7666

www.gbo.overheid.nl

Sinds 1 januari 2006 is Gemeenschappelijke Beheerorganisatie (GBO.Overheid) verantwoordelijk voor het beheer en doorontwikkeling van een aantal overheidsbrede ICT-voorzieningen. Daarnaast ontwikkelt men gemeenschappelijke standaarden om informatie uitwisseling tussen overheden, burgers en bedrijven te vergemakkelijken. De GBO.Overheid past binnen het

streven van de overheid de dienstverlening aan burgers en bedrijven te verbeteren. Continuïteit, betrouwbaarheid en integriteit van ICT-voorzieningen is daarvoor een eerste vereiste. De sturing is in handen van een Programmaraad waarin gebruikers vertegenwoordigd zijn. Organisatorisch valt GBO.Overheid onder het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Informatie.

Burgers en bedrijven willen zaken met de overheid eenvoudig kunnen regelen waar en wanneer het hen uitkomt. Daarom verbeteren overheden gezamenlijk de dienstverlening met slimme en betrouwbare ICToplossingen. Een groot aantal overheidsorganisaties en ICT-programma’s werkt aan deze missie mee. Het nieuwe e-overheid logo symboliseert deze samenwerking.

Met behulp van dit logo

en de bijbehorende

slogan kunnen organi-

saties laten zien dat

ook zíj meebouwen aan

de e-overheid. Wilt u uw overheidsorganisatie ook positioneren als medebouwer van de e-overheid? Neem dan contact op met het Kenniscentrum e-overheid van de Stichting ICTU, www.e-overheid.nl.

ICTU bouwt mee aan de e-overheid

, Clustermanager: Gerrit Jan van t Eind

DigiD info @digid.nl

www.digid.nl

DigiD staat voor Digitale Identiteit van burgers en bedrijven; het is een gemeenschappelijk systeem voor overheidsinstellingen, waarmee ze de identiteit en handtekening kunnen verifiëren van klanten die gebruikmaken van hun elektronische diensten. Voor burgers en bedrijven die overheidsdiensten via PKIoverheid

internet afnemen is DigiD een handig hulpmiddel. Met één inlogcode, krijgen ze toegang tot elektronische diensten van steeds meer overheidsinstellingen. Dit is het grote voordeel van DigiD: je hoeft niet langer verschillende codes te onthouden, maar je kunt straks met één inlogcode bij elke overheidsinstelling terecht.

, Clustermanager: Gerrit Jan van t Eind

info @ pkioverheid.nl

www.pkioverheid.nl

PKIoverheid is de naam voor de Public Key Infrastructure (PKI) die ontworpen is voor betrouwbare elektronische communicatie binnen en met de Nederlandse overheid. Met behulp van PKI certificaten is de informatie die overheidsorganisaties over het internet sturen met een hoog niveau van betrouwbaarheid beveiligd. PKI certificaten kunnen worden gebruikt voor het beveiligen van websites (SSL), het zetten van rechts-

geldige elektronische handtekeningen, hoogwaardige authenticatie op afstand en versleuteling van berichten. PKIoverheid geeft advies en voorlichting aan overheidsorganisaties die diensten op internet met PKI willen beveiligen. Daarnaast houdt PKIoverheid toezicht op certificatiedienstverleners, de organisaties die certificaten uitgeven, en beheert het te hanteren normenkader voor PKI-diensten, het zogenaamde Programma van Eisen (PvE).

38

Annual/4

Innovativiteit

39 Bestuursvoorzitter Leon van Halder: Goed bezig maar nog lang niet klaar “ ICTU heeft goed werk geleverd… …en moet daarmee doorgaan.” Dat is een citaat uit het rapport van de visitatiecommissie en daar ben ik blij mee. Het rapport markeert een belangrijk moment in de ontwikkeling van de overheid op het gebied van ICT. We staan een moment stil en kijken terug op onze eerste jaren. We zien een organisatie waarin professionals erin slagen om overheden op sleeptouw te nemen. Op weg naar een slimmer gebruik van ICT, tot voordeel van alle betrokkenen. Professionals zoeken elkaar op in ICTU-verband. ICTU is uitgegroeid tot een brandpunt van kennis over ICT binnen de overheid. Een club waar ik trots op ben. ICTU biedt ongekende mogelijkheden tot samenwerking. ICTU helpt overheden die mogelijkheden te benutten. Daarmee zijn we nog lang niet klaar. Laten we ook de komende tijd een makelaar in samenwerking zijn voor zoveel mogelijk overheden. Zodat die zich allemaal thuis voelen in die ene elektronische overheid.

Bestuurslid Mark Frequin: Blijf optimaal werken aan missie: dienstverlenend zijn Het visitatierapport bevestigt dat ICTU concrete antwoorden geeft op praktische vragen. Daarover ben ik erg enthousiast. Het ministerie van EZ is verantwoordelijk voor de landelijke ICT-coördinatie én voor de relatie overheid-bedrijven. Ook op dit terrein is met hulp van ICTU veel vooruitgang geboekt. De vorm van een overheidsstichting is geschikt gebleken. De vraagtekens die hier nu bij worden gezet in het visitatierapport zijn wel te begrijpen in het licht van de huidige landelijke ontwikkelingen. Maar op de vraag hoe het eventueel anders zou moeten, geeft het rapport ook geen echt antwoord. En dan zeg ik: gooi geen oude schoenen weg voordat je nieuwe hebt. ICTU moet vooral een plek blijven waar dingen worden voorbereid en uitgezocht, een beetje

uit de hitte van de politieke winden. Dat is goed. Zo kunnen we optimaal werken aan onze missie: een dienstverlenend bedrijf zijn voor alle overheidsinstanties.

Overheidstransactiepoort (OTP) info @ictal.nl

Clustermanager: Rien Stor www.ictal.nl

Overheidstransactiepoort ( OTP ) was tot 1 januari 2006 onderdeel van programmabureau ICTAL. ICTAL heeft tot opdracht ICT-voorzieningen te ontwikkelen en in gebruik te nemen om de administratieve lasten en rompslomp bij het bedrijfsleven te verminderen. Het verlichten van administratieve lasten gebeurt door het ontwikkelen

van een centrale ICT-infrastructuur, de OTP, voor het elektronisch berichtenverkeer tussen bedrijfsleven en overheid. De OTP stimuleert overheden en bedrijven om het berichtenverkeer via een gemeenschappelijke infrastructuur te laten lopen. Het zijn allemaal stappen richting het einddoel: eenmalig aanleveren, meervoudig gebruik.

, Overzicht ICTU-programma s (en diensten GBO.Overheid) Januari 2006

ICTU

Directeur: Siep Eilander

Advies Overheid.nl

p08

Programmamanager: Erik Hup

Architectuur Elektronische Overheid Bedrijvenloket

Programmamanager: Hans Oude Alink

burger @ overheid.nl

Directeur: Matt Poelmans

Burgerservicenummer e Formulieren EGEM

Prog.manager: Michel Bouten

Programmamanager: Ineke Ruiter

Programmamanager: Mark Bressers

Programmamanager: Ineke Schop , Programmamanager: John Kuiperi

e-Provincies Haagse Ring

Prog.management: Steven Luitjens en Cees van der Poel

p09 p10 p11 p12 p13 14p p14 p18 p18

ICTAL

Programmamanager: Wouter van Haaften

p19

IMAC

Programmamanager: Mark Vermeulen

p20

InterWad (Leeuwarden)

Programmamanager: Piet Feddema

Kenniscentrum e-overheid

Programmamanager: Riet van Loon

Prog.bureau Maatschap. Sect.&ICT NIM-BZRO OSOSS

Prog. mgr.: Rob van Wuijtswinkel

p22 p22 p26

Programmamanager: Hans Lussing

p27

Programmamanager: Jan Willem Broekema

p28

Persoonlijke Internetpagina (PIP) Rijksweb

Programmamanager: Paul Zeef

Programmamanager: Vincent Swinkels

Startpakket GBA

Prog.management: Paul Doop en Ellen van den Bergh

Stroomlijning Basisgegevens

Prog.mgr.:Dirk Jan van der Linden

Verwerving e-functionaliteit

Programmamanager: Ronald Houtsma

p29 p30 p31 p32 p32

GBO.Overheid bestaat uit de volgende clusters met bijbehorende diensten: p36 , Cluster Identificatie & Authenticatie Cluster.mgr.: Gerrit Jan van t Eind p37 DigiD

p37

PKIoverheid

Cluster Gegevensuitwisseling

Clustermanager: Rien Stor

p38

Overheidstransactiepoort (OTP) Cluster Open Standaarden

Clustermanager: Jan Willem Broekema

p44

Overheid Open Standaarden (OVOS) Cluster Informatiebeveiliging GOVCERT.NL

Clustermanager: Hedy van der Ende

Waarschuwingsdienst

ICTU NO WRONG DOOR

p45 p45

40

Manual/5

Kerncijfers / Sociaal jaaroverzicht

40

Wernher von Braun says:

IT will free man from the remaining chains, the chains of gravity which still tie him to this planet.

William Gibson says:

IT is impossible to move, to live, to operate at any level without leaving traces,bits, seemingly meaningless fragments of personal information.

42

Annual/5

Kerncijfers 2005 / Organisatie

43

alle bedragen x 1.000

2004

2005

inkomsten programma's overige inkomsten

27.931 0

58.491 0

totaal

27.931

58.491

personele lasten directe programma kosten algemene kosten afschrijving

7.923 17.507 1.298 580

8.758 42.441 3.967 360

totaal

27.308

55.526

83

2.965

inkomsten

lasten

resultaat

R.J. van der Kluit L.H. Kok M.A. Ruijs

Bestuur

M.M. Frequin L.A.M. van Halder C.J. Kalden

Directeur Plv Directeur Secretariaat Controller Bedrijfsjurist Hoofd Bedrijfsvoering

Siep Eilander Michel Bouten Bernice Los Josette Paulus-de Kok Rachid Guernaoui Johan van Luttikhuizen

, Programma’s van ICTU

Advies Overheid.nl Architectuur Elektronische Overheid Bedrijvenloket [email protected] Burgerservicenummer (BSN) eFormulieren EGEM e-Provincies Haagse Ring ICTAL IMAC InterWad Kenniscentrum e-overheid Maatschappelijke Sectoren & ICT (M&ICT) NIM-BZRO OSOSS Persoonlijke Internet Pagina (PIP) Rijksweb Startpakket GBA Stroomlijning Basisgegevens (SBG) Verwerving e-Functionaliteit

Erik Hup Michel Bouten (tevens plv. directeur ICTU) Hans Oude Alink Matt Poelmans Ineke Ruiter Mark Bressers Ineke Schop John Kuipéri Steven Luitjens & Cees van der Poel Wouter van Haaften Mark Vermeulen Piet Feddema Riet van Loon Rob van Wuijtswinkel Hans Lussing Jan Willem Broekema Paul Zeef Vincent Swinkels Paul Doop & Ellen van den Bergh Dirk Jan van der Linden Ronald Houtsma

diensten GBO.Overheid

DigiD PKIoverheid Overheidstransactiepoort (OTP) OVOS GOVCERT.NL Waarschuwingsdienst

Gerrit Jan van ’t Eind Gerrit Jan van ’t Eind Rien Stor Jan Willem Broekema Hedy van der Ende Hedy van der Ende

Deelnemers

Provincies / IPO Gemeenten / VNG Waterschappen AZ BZK BUZA Def EZ Fin Jus

G.J. te Wechel M.H.J. van Wieringen H.J.M. van Zon

LNV OCW SZW VW VWS VROM Alg. Rekenkamer Coll.bsch. Perso. Geg Eerste Kamer Kabinet

Nat Ombudsman Raad van State Tweede Kamer IBG CWI Soc. Verz. Bank UWV RDW

44

Annual/5

Sociaal jaaroverzicht

45

In dit sociaal jaarverslag ligt de nadruk met name op inventarisatie en registratie van de belangrijkste personeelskengetallen. Het jaar 2005 heeft vooral in het teken gestaan van het inrichten van de zeer snel groeiende organisatie. Deze snelle groei vloeide voort uit de vele nieuwe programma’s binnen ICTU. We begonnen het jaar met 22 programma’s, waarvan sommigen in de loop van het jaar werden afgerond, en eindigden met 28 programma’s. Een belangrijk en logisch gevolg van deze organisatie uitbreiding is de groei van het personeelsbestand: in de periode van januari t/m december zijn er 148 medewerkers te werk gesteld (onder te verdelen in contractanten, gedetacheerden en externen). Rekeninghoudend met de uitdiensttredingen is de aanwezige bezetting met bijna 75% gegroeid. Kenmerkend voor een projectorganisatie als ICTU is de dynamiek en de snelheid waarmee zaken van de grond (moeten) komen als gevolg van de politieke besluitvorming. De Programma Support Groep (PSG, voorheen Staf genaamd), bestaande uit de afdeling Systeembeheer, Financiële Administratie, Facilitaire Zaken en Personeel & Organisatie, dient hier met een gelijksoortige snelheid op in te springen. Het bieden van professionele ondersteuning, flexibiliteit en meedenken met de klant staat bij de PSG-medewerker hoog in het vaandel. Het uitgangspunt voor 2005 was het verder professionaliseren van de dienstverlening van de PSG als geheel, het verbeteren van de operationele processen en aandacht besteden aan de ontwikkeling van de individuele medewerkers. Hiertoe zijn in 2005 voor een aantal PSG-medewerkers individuele ontwikkeltrajecten vormgegeven. Daarnaast is een aantal P&O tools verder ontwikkeld.

Prioriteiten P&O 2005 - 2006 / Functiehuis Binnen ICTU ontbrak een loon/functiegebouw met bijbehorende functieprofielen. In de praktijk betekende dit dat er verschil kon bestaan in beloning en interpretatie van functies tussen de verschillende programma’s. Gezien de groei van ICTU was het wenselijk hier meer lijn in te brengen. Dit heeft geresulteerd in een functiehuis dat past bij de cultuur van de organisatie en een grote mate van flexibiliteit voor het management waarborgt. Gedurende het eerste kwartaal 2006 zal dit project worden afgerond en zal de daadwerkelijke implementatie van het functiehuis van start gaan. Overheid Open Standaarden (OVOS) info @ososs.nl

Clustermanager: Jan Willem Broekema www.ososs.nl

Overheid Open Standaarden (OVOS) ondersteunt de Nederlandse overheid bij het gebruiken, ontwikkelen en vaststellen van open standaarden. Daarmee bevordert OVOS de interoperabiliteit binnen en tussen overheidsorganisaties en die met bedrijven en burgers. Zo kan de overheid als een dienstverlenende eenheid optreden naar burger en bedrijf en heeft zij keuzevrijheid in de softwaremarkt. OVOS biedt de inhoudelijke en secretariële

ondersteuning van het Standaardisatiecollege en het Standaardisatieforum. Verder verzamelt, ontwikkelt en verspreidt OVOS kennis over open standaarden binnen de Nederlandse overheid. OVOS voert een catalogus van beschikbare open standaarden, onderhoudt een nationaal en internationaal netwerk met standaardisatie-initiatieven en biedt concrete ondersteuning aan initiatieven in het veld.

Functioneringsgesprekken ICTU is een kennisintensieve organisatie; mensen vormen het belangrijkste kapitaal. In dit kader is het van belang om tijd en middelen te investeren in de ontwikkeling van medewerkers. Een goed werkende functioneringssystematiek is daarbij van groot belang. Binnen ICTU zijn enige bouwstenen aanwezig om invulling te geven aan functioneringsgesprekken van medewerkers: er is een methodiek voor POP-gesprekken, er is een formulier voor jaargesprekken en het competentiemanagement is vormgegeven. De samenhang is echter nog niet geheel duidelijk en er is nog onvoldoende bewaking van de voortgang en navolging. In 2006 zal hier verder vorm en inhoud aan worden gegeven.

Competentiemanagement en het Revolving Fund of Human Capital De bouwstenen voor competentiemanagement en revolving fund zijn reeds in 2003 ontwikkeld, maar in de praktijk wordt er binnen ICTU nog nauwelijks zichtbaar mee gewerkt. Kern van de bouwstenen behelst een personeelsbeleid waarin het denken in rollen – en niet in functies – en het ontwikkelen van talenten centraal staat. Vooral in een organisatie als ICTU, een projectorganisatie met professionals en veel tijdelijke medewerkers, is het belangrijk te sturen op competenties en motivatie. Met de komst van een nieuwe (senior-) personeelsadviseur per 1 maart 2006 zal dit verder worden opgepakt en ontwikkeld.

Werving en selectie Het aantal nieuwe medewerkers mag opmerkelijk worden genoemd. Opvallend bij de instroom is dat ICTU in staat is gebleken om 148 medewerkers aan te trekken in een algemeen als krap erkende automatiseringsarbeidsmarkt en zonder de selectie-eisen aan te passen. De werving heeft hoofdzakelijk plaatsgevonden vanuit de ICT-mantelpartners en vanuit overheidsinstellingen via het internet en de mobiliteitsbank. Er is weinig gebruik gemaakt van de mogelijkheid om vacatures te plaatsen in vakbladen. Van de 148 nieuwe collega’s is het merendeel afkomstig van de ICT-mantelpartners. read more >>

GOVCERT.NL

Clustermanager: Hedy van der Ende

info @govcert.nl

www.govcert.nl

GOVCERT.NL is het Computer Emergency Response Team van en voor de Nederlandse overheid. Zij geeft alle Nederlandse overheden advies over bescherming tegen computervirussen en lekken in software en helpt actief bij het oplossen van incidenten: 24 uur per dag, Waarschuwingsdienst info @ waarschuwingsdienst.nl

7 dagen per week. Deelnemende organisaties ontvangen actuele informatie en ondersteuning bij preventie en afhandeling van ICT-gerelateerde veiligheidsincidenten. Alle overheidsorganisaties kunnen deelnemen aan GOVCERT.NL.

Clustermanager: Hedy van der Ende www.waarschuwingsdienst.nl

Waarschuwingsdienst is een dienst van GOVCERT.NL. Zij waarschuwt computergebruikers thuis en het kleinbedrijf tegen computervirussen en lekken in software. De Waarschuwingsdienst is een initiatief van het ministerie van Economische Zaken.

Actuele waarschuwingen en informatie en tips over computerbeveiliging kunt u vinden op www.waarschuwingsdienst.nl. De Waarschuwingsdienst houdt mensen ook gratis op de hoogte van ernstige incidenten via E-mail of SMS.

46

Annual/5

Sociaal jaaroverzicht

47

Overzicht contractstatus medewerkers prog

PSG

prog

PSG

prog

PSG

ICTU contract

79

16

106

16

145

18

detacheringen

31

-

44

1

49

4

externen

52

8

50

5

154

4

162

24

200

22

348

26

totaal

01-01-2004 01-01-2005 31-12-2005

Deze gegevens zijn gebaseerd op PersMaster. Opmerkelijk is dat er een grote groei in het aantal medewerkers is geweest zonder dat de PSG noemenswaardig groter is geworden.

ICTU IS VERHUISD >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

> > >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Nieuwe Duinweg 24-26 2587 AD Den Haag

Wilhelmina van Pruisenweg 104 2595 AN Den Haag

Daarnaast zijn er 52 vacatures ingevuld in 2005, hetzij via een tijdelijk contract, middels detachering vanuit een overheidsonderdeel of via een uitzendbureau. De gemiddelde tijd tussen het vacant stellen van de functie en daadwerkelijke indiensttreding van de nieuwe medewerker bedroeg gemiddeld 3-4 maanden. Bij het voeren van werving- en selectiegesprekken is de afdeling P&O tot nog toe slechts passief betrokken. Gezien de snelheid waarmee functies in de praktijk ingevuld moeten worden is het afbreukrisico hoog. Daarom zullen in 2006 de personeelsadviseurs meer betrokken worden in het werving en selectie-traject. In verband met onvoldoende bezetting is dit vanaf maart 2006 pas haalbaar.

Introductie nieuwe medewerkers Eens per kwartaal wordt er door de afdeling P&O een introductiebijeenkomst georganiseerd voor nieuwe medewerkers van ICTU. Tijdens de introductiedag wordt het accent gelegd op de doelstelling/identiteit van ICTU (missie, strategie, organisatiestructuur, ontwikkeling medewerkers) alsmede informatieverstrekking over een aantal ICTU programma’s. Met vragen en stellingen gaan de nieuwe medewerkers in subgroepjes langs bij een of meer van de programma’s van ICTU. Vervolgens geven de groepjes een presentatie voor de hele groep over de door hen geïnterviewde programmamedewerkers. Daarnaast is uiteraard ook een kennismaking met de directeur in het programma opgenomen; tijdens deze kennismaking zal tevens de eed- of belofte aflegging voor rijksambtenaren worden afgenomen indien betrokkene deze nog niet eerder heeft afgelegd.

ARBO In 2005 is een periodiek overleg met de Arbo-dienst ingesteld. In dit Sociaal Medisch Overleg (SMO) wordt door de Arbo-dienst, de directeur (tevens voorzitter), de afdeling P&O en in voorkomende gevallen de programmamanager, afgestemd op welke wijze de als gevolg van ziekte arbeidsongeschikte medewerkers worden begeleid en hoe het reïntegratieproces eruit ziet. Het SMO zal 4x per jaar plaatsvinden.

Basisrapport verzuimstatistiek Berekeningsgrondslag = het 12 maandelijks voortschrijdend gemiddelde verzuimcijfers

mannen

81,2

509

108

109

vrouwen

60,8

1292

116

117

141,9

1801

224

226

gemiddelde personeelssterkte verzuimdagen nieuwe meldingen :

totaal

beeindigde meldingen

48

Annual/5

Sociaal jaaroverzicht

49

periode ••== deze gemiddeld

mannen

1,72 1,84 1,33 1,20 4,16 16,12 ( 01-01-2005 tot 01-01-2006 )

vrouwen

5,82 8,21 1,84 2,00 17,95

7,48

totaal

3,48 4,52 1,55 1,55 1,55 12,86

Exclusief Zwangerschap Datum: 08-02-2006 Opgesteld door: e-care van HumanCapitalCare Arbozorg BV

verzuimpercentage verzuimfrequentie gemiddelde verzuimduur

In dit verzuimoverzicht zijn alleen de medewerkers opgenomen welke daadwerkelijk bij ICTU in dienst zijn, hetzij in een tijdelijk dienstverband dan wel in een dienstverband voor onbepaalde tijd. De gedetacheerden en externen zijn hier niet in meegenomen. In het jaarverslag voor 2006 zullen de gedetacheerden wel in dit overzicht worden meegenomen. Het ziekteverzuim van 2005 is voor een overheidsinstelling laag te noemen en is ten opzichte van 2004 (4,33%) sterk gedaald. Het voortschrijdend gemiddelde verzuim ligt daarom hoger dan het daadwerkelijke verzuim over 2005. In zijn algemeenheid kan gesteld worden dat de ICTU-medewerker zich niet snel ziek meldt en in ieder geval weer snel hersteld is. In 2006 zal verzuimmanagement een vast onderdeel worden van de SMO-agenda. Kengetallen voor medewerkers met een tijdelijke en/of vaste ICTU aanstelling betreffende leeftijd, sekseverdeling, arbeidstijd, salarisschalen en soort contract. Opmerkelijke conclusies: De gemiddelde ICTU-medewerker is een man van rond de 35 jaar, ingeschaald in schaal 11, met een arbeidstijd van 36 uur per week, werkzaam op basis van detachering of met een tijdelijk dienstverband. De verdeling naar geslacht is: 3/5 man vs 2/5 vrouw. Het aantal vrouwelijke medewerkers dat parttime werkt is tweemaal zo hoog dan het aantal mannelijke medewerkers. Het aantal medewerkers dat fulltime werkt (36 uur per week) is toegenomen (+ 18). Het aantal medewerkers dat parttime werkt is naar verhouding relatief stabiel gebleven (+ 2). Het aantal dienstverbanden voor bepaalde tijd toont een duidelijke stijging (+ 26). Het aantal dienstverbanden voor onbepaalde tijd is toegenomen (+ 6).

Stichting ICTU per 01-01-2005

Stichting ICTU per 01-01-2006

totaal

man

vrouw

19 24 29 34 39 44 49 54 59 100

0 5 25 31 14 22 8 5 4 0

0 1 16 18 7 12 6 4 2 0

0 4 9 13 7 10 2 1 2 0

werktijd

0 - 49,99 50 - 99,99 100 -

5 29 83

1 7 58

4 22 25

schaal

01/02/03/04/05 06/07/08/09 10/11/12 13/14/15/16/17/18

3 28 56 27

2 5 36 22

1 23 20 5

soort contract

bepaald jaarcontract onbepaald

80 1 36

47 1 18

33 0 18

totaal

man

vrouw

19 24 29 34 39 44 49 54 59 100

0 4 30 37 22 21 9 7 5 0

0 3 15 21 14 12 6 6 4 0

0 1 15 16 8 9 3 1 1 0

werktijd

0 - 49,99 50 - 99,99 100 -

2 34 101

0 11 70

2 23 31

schaal

01/02/03/04/05 06/07/08/09 10/11/12 13/14/15/16/17/18

6 35 65 30

2 12 42 24

4 23 23 6

soort contract

bepaald jaarcontract onbepaald

106 1 30

64 0 17

42 1 13

grenzen leeftijd

grenzen leeftijd

0 20 25 30 35 40 45 50 55 60

0 20 25 30 35 40 45 50 55 60

-

-

50

Annual/.

gebruikte afkortingen

51

AZ (ministerie van) Algemene Zaken AO.nl Advies Overheid.nl BSN Burgerservicenummer BUZA (ministerie van) Buitenlandse Zaken BZK (ministerie van) Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties CWI Centrum voor Werk en Inkomen DEF (ministerie van) Defensie DigiD Digitale Identiteit van burgers en bedrijven EFormulieren elektronische Formulieren EGEM Elektronische Gemeente ELO (Kenniscentrum) Elektronische Overheid (nu: Kenniscentrum e-overheid) EZ (ministerie van) Economische Zaken FIN (ministerie van) Financiën GBA Gemeenschappelijke Basisadministratie GBO.Overheid Gemeenschappelijke Beheerorganisatie GOVCERT.NL Government Computer Emergency Response Team IBG of IB-Groep Informatie Beheer Groep ICTAL ICT Administratieve Verlichting ICTU ICT Uitvoeringsorganisatie IMAC Overheidsacademie voor InformatieManagement IODI Interdepartementaal Overleg Directie Informatie JUS (ministerie van) Justitie LNV (ministerie van) Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit LRD Landelijke Raadpleegbare Deelverzameling mGBA (programma) Modernisering Gemeenschappelijke Basisadministratie (e)NIK (elektronische) Nederlandse Identiteitskaart NIM-BZRO Nieuwe Inspectie Methode – Besluit Risico’s Zware Ongevallen OCW (ministerie van) Onderwijs, Cultuur en Wetenschap OSOSS Open Source Onderdeel Software Strategie OTP Overheidstransactiepoort OVOS Overheid Open Standaarden Persmaster Personeelsinformatiesystemen PIP Persoonlijke Internet Pagina PKIoverheid Public Key Infrastructure PL Persoonslijst POIR (afdeling) Personeel, Overheid en Informatie Rijk POP(-gesprekken) Persoonlijk OntwikkelingsPlan PostgreSQL een open source database PSG-medewerkers Programma Support Groep (voorheen: Staf) van ICTU PSG plaatsvervangend Secretaris-Generaal RDW Rijksdienst Wegverkeer Revolving Fund het totale Human Resources Management Rinis Routeringsinstituut Nationale Informatie Stromen RNI Register Niet Ingezetenen SpA Startpakket Actualisering SpG Startpakket Gegevensverstrekking SSL Secure Sockets Layer SZW (ministerie van) Sociale Zaken en Werkgelegenheid TOP Trotse, Open en Praktische ambtenaren UWV Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen VenW (ministerie van) Verkeer en Waterstaat VROM VWS WD XPIN

(ministerie van) Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (ministerie van) Volksgezondheid, Welzijn en Sport Waarschuwingsdienst Expertisebureau Innovatieve Beleidsontwikkeling