Jaaroverzicht Fortis
1999
Mijlpalen Met kleine en grote stappen hebben we in de loop der jaren dichtbij huis en wereldwijd vele mijlpalen bereikt.
Door bundeling van kennis en uitwisseling van succesvolle ervaringen willen we vanuit een solide achtergrond met flexibele en creatieve oplossingen blijven inspelen op de wensen en behoeften van de klant.
Nu en in de toekomst.
Het Jaaroverzicht 1999 en het
Inhoud
Supplement 1999 vormen samen het jaarverslag van Fortis. Het Supplement bevat de jaarrekening van Fortis,
Kerncijfers
4
Belangrijkste gebeurtenissen 1999
5
Aandeelhoudersinformatie
6
Bericht aan de aandeelhouders
9
Corporate Governance • Fortis Stock Option Plans • Organisatiestructuur
12 14 16
Verslag Executive Committee • Hoofdlijnen • Vooruitzichten • Strategie en beleid • Macro-economische ontwikkelingen • Resultaten verzekeringsactiviteiten • Resultaten bankactiviteiten • Kapitaalmarkttransacties • Solvabiliteit • De mensen bij Fortis • Maatschappij en milieu
19
Fortis Insurance
31
Fortis Bank
37
Risicobeheer
44
Financieel overzicht • Geconsolideerde balans • Geconsolideerde winst- en verliesrekening • Geconsolideerd kasstroomoverzicht • Algemene toelichting • Toelichting verzekeringsbedrijf • Toelichting bankbedrijf • Toelichting beleggingen • Overige financiële informatie
53
Verslaggevingsgrondslagen
74
Verslag Audit Committee
78
Accountantsmededeling
78
Functies van de leden van de bestuursorganen
80
de vennootschappelijke jaarrekening in verkorte vorm van Fortis (B) en de vennootschappelijke jaarrekening van Fortis (NL). Het jaarverslag is verkrijgbaar in het Nederlands, Frans en Engels. In geval van tegenstellingen tussen de Engelse, Franse en Nederlandse versie prevaleert de laatste. Het jaarverslag is ook te vinden op inter net: www.fortis.com. Sur simple demande, nous vous enverrons volontiers le Synopsis de l’année 1999 en français. Vous pouvez également obtenir le Supplément 1999 qui, joint au Synopsis de l’année, constitue le rapport annuel de Fortis. Le Supplément comprend les comptes annuels de Fortis, les comptes sociaux abrégés de Fortis (B) et les comptes sociaux de Fortis (NL). En cas de contradictions textuelles entre les versions française, anglaise et néerlandaise, la der nière prévaut. Vous pouvez également consulter le rapport annuel sur Inter net: www.fortis.com. We will be happy to send you the Annual review 1999 in English on request. The Supplement 1999, that together with the Annual review constitutes the annual report of Fortis, is also available. The Supplement contains the financial statements of Fortis, the company accounts of Fortis (B) in summary form and the company accounts of Fortis (NL). In the event of
Leden Raad van Bestuur Fortis Insurance en Fortis Bank 83
textual inconsistencies between the English, French
Algemene informatie
84
and Dutch versions, the latter shall prevail. The annual report is also available on the Inter net: www.fortis.com.
Kerncijfers
Kerncijfers Fortis (in miljoenen EUR)
1999
Verschil
1998
in %
Verschil
1997
in %
pro forma
18
2.217
30
1.280
(1)
Winst- en verliesrekening Groep Resultaat vóór belastingen
3.392
30
2.607
Nettowinst
2.316
40
1.660
Rendement eigen vermogen in % Payout ratio in %
18,7
16,4
40
41
(2)
12,5
Verzekeringsbedrijf Resultaat vóór belastingen
1.624
80
904
14
794
Nettowinst
1.289
78
724
23
590
Resultaat vóór belastingen
1.942
2
1.906
21
1.569
Nettowinst
1.185
8
1.102
35
816
Bankbedrijf
Balans Groep Eigen vermogen
13.508
20
11.265
25
8.987
Totaal activa
406.109
19
340.262
13
300.524
Totaal beheerd vermogen
278.207
15
242.055
15
210.697
2,02
32
1.53
29
1,19
1,98
31
1,51
Overige Winst per aandeel (in EUR) Fortis Na volledige conversie
(3)
Beurskapitalisatie Fortis
42,2
(2)
37,6
15,4
(in miljarden EUR) Medewerkers
61.109
3
59.481
2
58.032
Ter indicatie: koersen per 31 december 1999: 1 EUR = BEF 40,34 = NLG 2,20 = USD 1,00 = GBP 0,62
Vanwege de wijzigingen in de presentatie en de waarderingsgrondslagen worden in dit jaar verslag de kerncijfers 1998 en 1997 pro forma aangepast weergegeven. Het Statistical Review bevat een overzicht met de cijfers van Fortis vanaf 1990.
2,5 Nettowinst Fortis 1997-1999
2,0 1,5 1,0 0,5 0
97 98 99
Nettowinst 1997-1999 in miljarden EUR (1)
Inclusief Fortis (B), Fortis (NL) en Generale Bank
(2)
Exclusief buitengewoon resultaat
(3)
Na volledige uitoefening van de warrants, de optierechten en de volledige conversie van de converteerbare obligatielening
Jaaroverzicht 1999
Belangrijkste gebeurtenissen in 1999
Resultaten • Nettowinst Fortis +40% tot EUR 2.316 miljoen • Rendement op eigen vermogen 18,7% • Autonome winstgroei 28% • Nettowinst verzekeringsactiviteiten +78% tot EUR 1.289 miljoen • Nettowinst bankactiviteiten +8% tot EUR 1.185 miljoen • Beheerd vermogen +15% tot EUR 278 miljard Strategische ontwikkelingen • Versterking positie Fortis Insurance met acquisities van American Bankers Insurance (ABI) in de Verenigde Staten en Northern Star in het Verenigd Koninkrijk • Investeringen in informatie- en communicatietechnologie ter versterking van de bedrijfsprocessen en ter ondersteuning van tussenpersonen • Ontwikkeling van aanvullende distributiekanalen en op internet gebaseerde producten in antwoord op de behoefte van de klant • Succesvol beroep op de kapitaalmarkt • Eerste stap naar internationale verslaggevingsgrondslagen Organisatie • Succesvol verloop van integratie verzekeringsactiviteiten van American Security Group en ABI in Assurant en van Bishopsgate en Northern Star in Fortis Insurance • Fusie van Generale Bank, ASLK, VSB Bank en MeesPierson tot Fortis Bank; indeling van de bank in grensoverschrijdende business lines • Integratie Fortis Bank op schema
Aandeelhoudersinformatie
Aandeelhoudersinformatie Fortis (B) Beursnoteringen Brussel, Londen en Luxemburg Belangrijke aandeelhouders per 31 december 1999 Generale Maatschappij van België Fortales Asahi Swiss Reinsurance Company
Ker ncijfers per aandeel (in EUR)
20,96% 5,06% 2,37% 2,03%
”la Caixa” Mutuelle Solvay Selstra Immoran
1,53% 1,46% 0,64% 0,43%
(1)
Nettowinst (2) (3) Na volledige conversie Dividend Eigen vermogen (3) Na volledige conversie Aantal uitstaande aandelen x 1.000 - Ultimo jaar - Jaargemiddelde Beurskapitalisatie Fortis (B)
1999
Verschil in %
1998
Verschil in %
1997 pro forma
2,02 1,98 0,76 11,46 11,41
32 31 25 14 14
1,53 1,51 0,61 10,09 10,05
29
1,19
45 22
0,42 8,29
718.049 716.957
716.164 715.817
715.763 709.700
25,7
24,5
38,25 27,50 35,82 8.870
34,64 19,39 34,22 7.227
22,89 13,72 21,29 1.635
17,4
14,2
6,2
17,7 3,1
22,4 3,4
17,7 2,2
(in miljarden EUR)
Gegevens Brusselse effectenbeurs (in EUR) Hoogste koers Laagste koers Koers ultimo jaar Omzet in miljoenen EUR Omzet/totale beursomzet in Belgische aandelen in % Koers/winstverhouding Koers/eigen vermogen
(1)
Koersontwikkeling aandeel Fortis (B), Brussel (in EUR) Vergeleken met BEL-20 en Dow Jones EURO STOXX 50
(1)
Voorgaande jaren gecorrigeerd in verband met kapitaalwijzigingen en na aandelensplitsing per 4 januari 1999
(2)
Op basis van het gemiddeld aantal aandelen
(3)
Na volledige uitoefening van de optierechten en volledige conversie van de converteerbare obligatielening
Jaaroverzicht 1999
Aandeelhoudersinformatie Fortis (NL) Beursnoteringen Amsterdam, Londen, Luxemburg, gesponsord ADR-programma in de Verenigde Staten Belangrijke aandeelhouders op naam per 31 januari 2000 Stichting VSB Fonds Utrecht Stichting VSB Fonds Den Haag e.o. Münchener Rückversicherungs-Gesellschaft Stichting VSB Fonds Schiedam Vlaardingen
Ker ncijfers per aandeel (in EUR)
15,88% 4,24% 2,91% 1,40%
Stichting Stichting Stichting Stichting
VSB VSB VSB VSB
Fonds Fonds Fonds Fonds
Bar neveld e.o. Woerden Bolsward/Dronrijp Westland
0,14% 0,12% 0,12% 0,01%
(1)
Nettowinst (2) Na volledige conversie (3) Totaaldividend of: per aantal aandelen Eigen vermogen Na volledige conversie (3) Aantal uitstaande aandelen x 1.000 - Ultimo jaar - Jaargemiddelde
1999
Verschil in %
1998
Verschil in %
1997 pro forma
2,02 1,98 0,76
32 31 25
1,53 1,51 0,61 1/51 10,09 10,05
29
1,19
20
0,51
22
8,29
(5)
11,46 11,41
Beurskapitalisatie Fortis (NL)
14 14
460.208 430.242
400.146 369.657
368.369 366.905
16,5
13,1
39,20 26,80 35,75 11.988
35,67 18,60 35,30 8.804
22,87 13,34 20,06 3.551
2,7
2,4
1,4
17,7 3,1
24,2 3,8
16,0 1,9
(in miljarden EUR)
Gegevens Amsterdamse effectenbeurs (in EUR) Hoogste koers Laagste koers Koers ultimo jaar Omzet (in miljoenen EUR) (4) Omzet/totale beursomzet in Nederlandse aandelen in % Koers/winstverhouding Koers/eigen vermogen
(1)
Koersontwikkeling aandeel Fortis (NL), Amsterdam (in EUR) Vergeleken met AEX-index en Dow Jones EURO STOXX 50
(1)
Voorgaande jaren gecorrigeerd in verband met kapitaalwijzigingen en aandelensplitsing per 11 januari 1999
(2)
Op basis van het gemiddeld aantal aandelen
(3)
Na volledige uitoefening van de optierechten en volledige conversie van de converteerbare obligatielening
(4)
Zonder dubbeltellingen bij aan- en verkoop op de AEX
Bijna tien jaar geleden ontstond Fortis uit de eerste grensoverschrijdende fusie van financiële dienstverleners. Een gedurfde, innovatieve stap die ons heeft gebracht waar we nu staan: een sterke groep in Europa met een duidelijk gezicht. De komende tijd staan we voor de opgave het antwoord te vinden op de uitdagingen van morgen. Dat betekent investeren in nieuwe technologieën en open staan voor creatieve, andere manieren van denken. Zo kunnen we onze klanten eigentijdse oplossingen blijven bieden. Maurice Lippens
Hans Bartelds
Jaaroverzicht 1999
Bericht aan de aandeelhouders Een jaar van bouwen Fortis kan terugkijken op een jaar met uitstekende resultaten op alle fronten: • We hebben de groei van de winst in 1999 voortgezet, resulterend in een stijging van de winst per aandeel met 32%. Met 28% was de autonome groei hiervan de motor. • Fortis is erin geslaagd binnen korte tijd vijf banken bij elkaar te brengen tot één grensoverschrijdende onderneming. Fortis Bank heeft sinds 21 maart 2000 ook voor de klant een duidelijk gezicht. Vanaf die datum vervangt de merknaam Fortis Bank geleidelijk de namen van Generale Bank, ASLK en VSB Bank in het straatbeeld. De naam MeesPierson blijft behouden voor de activiteiten van Fortis op het gebied van private banking. • De positie van Fortis Insurance is versterkt met de acquisities van American Bankers Insurance in de Verenigde Staten en Northern Star in het Verenigd Koninkrijk. Deze acquisities passen in de strategie van Fortis om een leidende positie te verwerven op een aantal geselecteerde nichemarkten. Tegen die achtergrond zijn Fortis Long Term Care en de herverzekeringsportefeuille van John Alden in de Verenigde Staten verkocht. • Ook aan de kernactiviteiten van Fortis Bank is verder invulling gegeven door gerichte acquisities in Frankrijk, Spanje en Polen, en een bod op de nog bij derden uitstaande aandelen van Bank Générale du Luxembourg begin 2000. In deze strategie past ook de verkoop van activiteiten die niet meer tot de core business behoren, zoals de Antwerpse Diamantbank. We hebben 1999 goed benut: onze mensen hebben op vele plaatsen en op vele manieren hard gewerkt aan versterking en integratie van de groep. Nieuwe onderdelen hebben hun juiste plaats gekregen en van daaruit de ruimte om te groeien. Fortis is een vooraanstaande speler op het gebied van verzekeren, bankieren en beleggen. Zeker in bankverzekeren onderscheidt ze zich van haar concurrenten. Als we kijken naar de financiële wereld om ons heen, zien we dat concentratiebewegingen zich voortzetten. Ook kijken ondernemingen steeds vaker over de grenzen. Daarnaast biedt de snelle groei van internet nieuwe uitdagingen en mogelijkheden. We zijn ons ervan bewust dat we acteren in een omgeving waarin steeds nieuwe en grotere markten ontstaan en zijn vastbesloten in deze wereldomspannende ontwikkelingen een belangrijke rol te blijven spelen. Daarom willen we vanuit de Benelux, waar we een leidende positie hebben, onze activiteiten in Europa en de rest van de wereld uitbreiden. Om dat te kunnen doen, is voldoende kritische massa op de markten waarop we opereren, onontbeerlijk. Dat houdt in dat we ook kiezen voor groei door acquisities als middel om onze groep stuctureel te versterken, al blijft autonome groei de basis. We doen dit voor onze klanten, voor wie grenzen steeds minder betekenis hebben, en voor onze eigen mensen om ze meer ontplooiingskansen te bieden. Maar zeker ook voor onze aandeelhouders, die kiezen voor een onderneming die duurzame groei als primaire doelstelling heeft.
De verschillende activiteiten hebben hun plaats gekregen en van daaruit de ruimte om te groeien
Aan de aandeelhouders
De visie was goed, het concept sterk en de bedrijven zijn een hechte groep geworden
Multi-channel-aanpak Een belangrijk deel van onze kracht ontlenen we aan onze multi-channel-aanpak. Efficiënte distributiekanalen zijn cruciaal, zowel de beproefde en vertrouwde kanalen als nieuwere, zoals internet. Onze distributiekracht zullen we in het belang van de klant de komende jaren dan ook zoveel mogelijk uitbouwen, waarbij we niet alleen blijven investeren in onze relaties met de professionele tussenpersonen, maar ook belangrijke investeringen zullen doen in internettechnologie. We gebruiken e-commerce om de tussenpersonen te ondersteunen, om processen binnen de bank te faciliteren en als apart distributiekanaal voor onze producten en diensten. Tegen die achtergrond zullen we op internet gebaseerde producten en concepten verder ontwikkelen. Succesfactoren blijven - naast onze distributiekracht - de mensen van Fortis, innovatieve, tijdig op de markt gebrachte producten en een gezonde solvabiliteit van de onderneming. Daarin zal Fortis blijven investeren. Bijna tien jaar geleden begon Fortis als de samenwerking van twee bedrijven, AMEV/VSB en Groep AG, één visie en één concept. De visie was goed, het concept sterk en de bedrijven zijn een hechte groep geworden die in de loop van de jaren steeds is uitgebreid. Elk toetredend bedrijf voorzag Fortis van nieuwe impulsen en bouwde mee aan een sterkere uitgangspositie voor toekomstige uitdagingen. Van 17.000 mensen en een beurskapitalisatie van EUR 2,6 miljard groeide Fortis naar 61.000 mensen en een beurskapitalisatie van EUR 42 miljard. Maar niet alleen de omvang, ook de positie en het imago zijn van belang. Fortis is een begrip geworden. Ze heeft zich in tien jaar ontwikkeld tot een brede financiële dienstverlener met een toppositie in haar thuismarkt, de Benelux. Ze is de eerste die in de Benelux bankverzekeren vormgaf en is koploper op dit terrein in de Benelux en Spanje. Wijziging Managementstructuur De structuur van de groep, haar gezonde financiële positie en de breed gedragen Fortis cultuur stellen Fortis in de gelegenheid om de managementstructuur aan te passen teneinde adequaat in te spelen op de uitdagingen van de snel veranderende omgeving. Om die reden zal er straks één chief executive officer, samen met het Executive Committee verantwoordelijk zijn voor de operationele leiding van Fortis. Na het aantreden van de nieuwe chief executive officer zullen wij als non-executive voorzitters leiding blijven geven aan Fortis. Een organisatie van mensen De visie is niet veranderd en het concept is valide gebleken. En als we erin blijven slagen het enorme potentieel van Fortis in zijn huidige vorm effectief te benutten en te voorzien van alle methoden en technieken die de huidige tijd vraagt, is een voortgezette en versnelde groei gewaarborgd. Daarbij zal technologie een steeds belangrijker rol gaan spelen, zowel in de communicatie met onze klanten als bij het faciliteren van interne processen. Maar primair is Fortis een organisatie van mensen. Zij zijn de bepalende factor. Zij zijn het hart van de onderneming en tegelijk de schakel met onze basis: de klanten. Wij danken dan ook de Fortis-medewerkers die zich het afgelopen jaar, vaak onder moeilijke en onzekere omstandigheden, hebben ingezet om van onze onderneming een succes te maken. Onze klanten zijn we erkentelijk voor het vertrouwen dat ze in ons gesteld hebben. Dat geldt tevens voor onze aandeelhouders, die erop kunnen rekenen dat we alles zullen doen om onze ambities op het gebied van groei en rendement ook in de nieuwe eeuw waar te maken.
Hans Bartelds, voorzitter
Maurice Lippens, voorzitter
Jan Klein, directiechauffeur, Fortis
binnen Fortis is de grensoverschrijdende fusie tussen AMEV/VSB en Groep AG
Tien jaar
in 1990 geweest. Als directiechauffeur rijd ik sindsdien geregeld heen en weer
Fortis
“Een van de belangrijkste gebeurtenissen in mijn tweeëndertig jarige loopbaan
tussen Utrecht en Brussel. Als iets me in de afgelopen jaren duidelijk is geworden, is het dat de kracht van Fortis ligt in de manier waarop we met elkaar omgaan, elkaar helpen en samenwerken. Door naar elkaar te blijven luisteren en van elkaar te willen leren, kan Fortis blijven wat ze nu is: een mooie, grote en sterke onderneming.”
Corporate Governance
Fortis maakt in haar bedrijfsvoering een zorgvuldige afweging van de belangen van haar klanten, aandeelhouders en medewerkers. Ze streeft naar een zo groot mogelijke aandeelhouderswaarde. Hierbij houdt de onderneming zich nauwgezet aan onder meer de Belgische en Nederlandse bepalingen inzake corporate governance.
Corporate Governance Fortis streeft naar transparantie van de onderneming. In dat kader heeft ze een aantal maatregelen genomen. Met ingang van 1 januari 1999 is de bestuursstructuur van Fortis vereenvoudigd om een efficiëntere besluitvorming mogelijk te maken. Tevens zijn de aandelen Fortis (B) en Fortis (NL) in economische zin gelijkwaardig geworden. Bestuur Fortis Fortis wordt bestuurd door een enkelvoudige Raad van Bestuur, een zogenaamde one-tier board, met zes executive leden en twaalf non-executive leden. De executive leden vormen samen het Executive Committee. Het Executive Committee is verantwoordelijk voor de implementatie van de groepsstrategie en de dagelijkse leiding van de groep. Daarnaast doet het Executive Committee onder meer voorstellen voor de verdere ontwikkeling van Fortis en stimuleert het de grensoverschrijdende uitwisseling van ‘best practices’. De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de algemene strategie van de groep en voor het toezicht en de controle op de financiële gang van zaken. De raad vergadert ten minste zeven maal per jaar volgens een vastgesteld schema en daarnaast wanneer het belang van de groep dit vereist. De werkwijze van de Raad van Bestuur, de vergaderingen en het besluitvormingsproces zijn vastgelegd in een reglement. Binnen de raad zijn drie commissies ingesteld: een Chairmen’s Committee, een Compensation and Nominating Committee en een Audit Committee. De samenstelling en de taak van de drie commissies zijn ook in het reglement geregeld. • Het Chairmen’s Committee bereidt de vergaderingen van de Raad van Bestuur voor. • Het Compensation and Nominating Committee adviseert de raad over het belonings- en benoemingenbeleid voor de leden van de Raad van Bestuur. • Het Audit Committee ondersteunt de Raad van Bestuur bij zijn verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de financiële informatie en managementinformatie, de kwaliteit van de interne controle en voor het toezicht op de informatievoorziening aan aandeelhouders, bestuursorganen en externe toezichthouders. Het Audit Committee bestaat uit vier personen die geen verantwoordelijkheid hebben voor het dagelijks bestuur. Bestuur Fortis (B) en Fortis (NL) Fortis (B) en Fortis (NL) zijn de twee beursgenoteerde vennootschappen van Fortis. De Raden van Bestuur hebben dezelfde leden als de Raad van Bestuur van Fortis. Deze raden hebben daarnaast elk de mogelijkheid om maximaal zeven extra non-executive leden toe te voegen. De Raad van Bestuur van Fortis (B) heeft van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. Fortis (NL) heeft geen extra bestuursleden. De Raden van Bestuur van Fortis (B) en Fortis (NL) vergaderen ten minste vier maal per jaar volgens een vastgesteld schema en daarnaast wanneer het belang van de groep dit vereist.
Jaaroverzicht 1999
Toezicht Voor Fortis als geheel is een afdeling Group Audit Services ingesteld. Deze geeft twee maal per jaar een oordeel over de interne controlesystemen binnen Fortis, alsmede eens per jaar een rapport over legal compliance en rapporteert aan het Audit Committee. Elk boekjaar worden, aanvullend op de terugkerende controles, specifieke thema’s onderworpen aan een audit voor de groep als geheel. Zo waren in 1999 de Business Contingency Planning en de millenniumvoorbereiding onderwerp van auditopdrachten. Een college van externe auditors, bestaande uit vertegenwoordigers van KPMG en PricewaterhouseCoopers, voert de externe controle uit. Tezamen met Group Audit Services brengen zij een zogenaamde Brief aan het Bestuur uit, equivalent van de Brief aan Commissarissen, ex artikel 393 lid 4 boek 2 Burgerlijk Wetboek (NL). Voor de gecombineerde bank- en verzekeringsactiviteiten en de afzonderlijke verzekeringsoperaties van Fortis zijn de Belgische Controledienst voor de Verzekeringen, De Nederlandsche Bank en de Verzekeringskamer in Nederland, alsmede de Commissie voor het Bank- en Financiewezen (CBF) te Brussel belast met het toezicht. In een overeenkomst is de coördinatie van hun respectievelijke controlerende bevoegdheden geregeld. Elk van de vier toezichthouders blijft het toezicht uitoefenen op de activiteiten van Fortis die tot de eigen jurisdictie behoren. Daarnaast zal de toezichthoudende instantie die het grootste activiteitenvolume van Fortis controleert (gemeten op basis van de solvabiliteitseisen) de activiteiten van de verschillende toezichthoudende instanties met betrekking tot Fortis coördineren. Fortis rapporteert op basis van consolidatie aan deze coördinerende instantie. Op grond van dit criterium is deze rol aan het CBF toebedeeld. Uiteraard heeft elk land waar Fortis gevestigd is, zijn eigen landelijk orgaan dat toezicht houdt op de lokale activiteiten. Aandelen Door middel van een egalisatieovereenkomst zijn de economische rechten per aandeel (winst, eigen vermogen en dividend) van de aandelen Fortis (B) en Fortis (NL) gelijk. Daarnaast heeft Fortis een variabel economisch eigendom ingevoerd; het percentage van het economisch belang van Fortis (B) en Fortis (NL) in Fortis kan variëren tussen 30 en 70. Eind 1999 bedroeg het economisch eigendom van Fortis (B) en Fortis (NL) respectievelijk 61% en 39%. Op ‘fully diluted’ basis bedraagt deze verhouding 58% - 42%. Zeggenschap en stemrecht van Fortis (B) en Fortis (NL) binnen Fortis blijven ongeacht de economische verhouding gelijk verdeeld. Dividendbeleid Fortis hanteert een payout ratio tussen 40% en 45% in relatie tot de nettowinst van de groep. Dit percentage biedt voldoende ruimte voor een gezonde financiering van de groei. De aandeelhouders van Fortis (NL) hebben de keuze tussen een uitkering in aandelen en een uitkering in contanten. Ten aanzien van de hoogte van het dividend dat mag worden uitgekeerd aan aandeelhouders, heeft Fortis te maken met juridische beperkingen, waarvan de belangrijkste gelden voor België, Nederland en de Verenigde Staten. Op grond van de egalisatieovereenkomst moeten de brutodividenden die worden uitgekeerd door Fortis (B) en Fortis (NL) per aandeel aan elkaar gelijk zijn. Wanneer de ene moedermaatschappij op grond van juridische beperkingen geen dividend mag uitkeren aan haar aandeelhouders, zal volgens de bepalingen in de egalisatieovereenkomst de andere moedermaatschappij ook geen dividend aan haar aandeelhouders kunnen betalen. Het Nederlands Burgerlijk Wetboek bepaalt dat dividenden alleen mogen worden uitgekeerd door een vennootschap voor zover het eigen vermogen van de vennootschap het totaal van het gestorte en opgevraagde kapitaal èn de wettelijk of statutair vereiste reserves overtreft.
Payout ratio 40% – 45%
Corporate Governance
Volgens het Belgische vennootschapsrecht moet jaarlijks van de nettowinst van een vennootschap 5% worden opgenomen voor de vorming van een reservefonds; deze verplichting houdt op wanneer het reservefonds 10% van het maatschappelijke kapitaal heeft bereikt. Verder mag geen uitkering geschieden indien het netto-actief is gedaald, of tengevolge van de uitkering zou dalen beneden het gestorte kapitaal vermeerderd met de niet-uitkeerbare reserves. Fortis is tevens onderworpen aan de dividendbeperkingen uit hoofde van de vereisten ten aanzien van minimumvermogen en solvabiliteit die worden gesteld door de toezichthouders. In de Verenigde Staten zijn ondernemingen onderworpen aan beperkingen uit hoofde van zowel het algemene vennootschapsrecht in de staten waar de betreffende dochters zijn gevestigd als de regelgeving van de toezichthouders in die staten. Voor levensverzekeraars en ongevallen- en ziektekostenverzekeraars dienen dividenden over het algemeen beperkt te blijven tot 10% van de wettelijk ingehouden winst of 10% van het wettelijke nettobedrijfsresultaat indien dit bedrag hoger is. Voor dochters die actief zijn op het gebied van brand, ongevallen en andere risico’s, dienen dividenden, afhankelijk van de staat van vestiging, beperkt te blijven tot een vastgesteld percentage van het eigen vermogen over het voorgaande jaar of het nettobeleggingsresultaat over het voorgaande jaar. Voor dividenden die dit percentage te boven gaan, moet vooraf toestemming worden gevraagd aan de toezichthouder op het verzekeringswezen in de staat van vestiging. In het Supplement worden in de paragraaf ‘Aandeel van derden’ de gevolgen van de emissie Fortis Bank Nederland (Holding) N.V. voor het dividend van de moedermaatschappijen beschreven.
Fortis Stock Option Plans
In 1999 zijn de optieplannen uitgebreid
Het belangrijkste doel van de Fortis Stock Option Plans is de betrokkenheid van de medewerkers bij Fortis en haar bedrijfsresultaat te vergroten en daarmee de gezamenlijke inzet te stimuleren. Voor 1999 konden medewerkers van Fortis in Nederland en het senior management in België en Nederland deelnemen aan optieplannen. In 1999 zijn de optieplannen uitgebreid naar alle medewerkers van Fortis in België en Luxemburg en een groot aantal medewerkers van Fortis in andere landen. De belangrijkste optieplannen van 1999 zijn gerealiseerd in september en oktober, voor zowel personeel als management. Van de ruim 44.000 medewerkers die in Europa voor het Fortis Employee Stock Option Plan 1999 in aanmerking kwamen, heeft 70% ingetekend. Het totale aantal aanvaarde opties bedroeg 18,5 miljoen. Als alle aanvaarde opties worden uitgeoefend, bedraagt het aantal nieuw uit te geven aandelen Fortis (NL) 1,6% van het aantal Fortis-aandelen dat eind 1999 uitstond. De optieregelingen verschillen op een aantal punten per land vanwege de nog verschillende fiscale regimes. Het gaat bijvoorbeeld om de looptijd en uitoefenprijs. De opties hebben een looptijd tussen de vijf en zeven jaar en kunnen in ieder geval de eerste drie jaar niet uitgeoefend worden. Het aantal opties waarop men kon inschrijven, was afhankelijk van de functie en bedroeg minimaal 300 (voor de laagste functies) en maximaal 5.000 (voor de hogere kaderleden). De Raad van Bestuur stelt, zoals overeengekomen, de optieregelingen per jaar vast. Het aanbod van opties maakt geen deel uit van de arbeidsvoorwaarden. De uitoefenprijs van de opties van het Optieplan 1999 is gerelateerd aan de slotkoers van het aandeel Fortis (NL) op de Amsterdamse effectenbeurs op 1 oktober 1999. Deze slotkoers bedroeg EUR 29,81. In Nederland konden medewerkers kiezen tussen een aantal optievarianten. De feitelijke uitoefenprijs hangt af van de gekozen variant. Uitoefening van de opties is in Nederland mogelijk vanaf 4 oktober 2002, in andere landen gemiddeld genomen vanaf 1 januari 2003.
Jaaroverzicht 1999
Gelijktijdig met het Fortis Employee Stock Option Plan zijn er in 1999 opties op aandelen Fortis (NL) aangeboden aan het Executive Committee en aan de overige leden van de Raad van Bestuur van Fortis Insurance en Fortis Bank in België en Nederland. Zij bekleden allen uitvoerende functies binnen Fortis. De kenmerken van deze opties zijn gelijk aan die van het Fortis Employee Stock Option Plan. Het aantal aangeboden opties bedraagt 7.500 per persoon. Tevens is in mei 1999 een optieregeling op aandelen Fortis (B) aangeboden aan Belgische leden van de Raad van Bestuur. Het aantal opties bedroeg 7.650 per persoon. De uitoefenprijs komt overeen met de slotkoers van het aandeel Fortis (B) op de beurs van Brussel op 30 april 1999 en bedraagt EUR 31,75. De opties hebben een looptijd van tien jaar en kunnen de eerste drie jaar niet uitgeoefend worden. Voor het senior management van Fortis-bedrijven in de Verenigde Staten bestaat eveneens een optieplan. Dit optieplan speelt in op de toenemende concurrentie op de arbeidsmarkt voor senior management in de Verenigde Staten, waar dergelijke optieplannen veel voorkomen. De aandelen die in het optieplan worden gebruikt, zijn Fortis, Inc. Preferred Stock, waarvan de onderliggende waarde bestaat uit aandelen Fortis (B) en Fortis (NL). In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de op basis van de Fortis Stock Option Plans uitstaande opties per 31 december 1999 (exclusief de Verenigde Staten): Options aangeboden in
1999
1998
1997
Uitoefendatum
2004-2009
2003
2002-2007
2001
Aantal opties aangeboden
18.665.150
5.188.100
4.742.050
89.500
67.950
22.500
55.950
12.000
30,41
27,57
19,86
11,46
Uitgeoefend voor 1999
469.200
2.511.240
38.500
Uitgeoefend in 1999
705.300
684.200
9.500
4.013.600
1.546.610
41.500
waarvan aan het Executive Committee Gemiddelde uitoefenprijs in EUR
1996
Vervallen in 1999 Uitstaand per 31.12.99 op Fortis (B) aandelen op Fortis (NL) nieuwe aandelen
18.665.150 186.950 18.478.200
241.110 4.013.600
op Fortis (NL) bestaande aandelen
1.305.500
De cijfers voor 1999 betreffen het optieplan op aandelen Fortis (NL) alsmede het optieplan op aandelen Fortis (B). De genoemde uitoefenprijs is het gewogen gemiddelde van deze plannen, inclusief 3.143.800 voorwaardelijk opties tegen EUR 29,81. De cijfers voor 1998 betreffen het optieplan op aandelen Fortis (NL). De cijfers voor 1997 betreffen het optieplan op aandelen Fortis (NL) en het warrantplan op aandelen Fortis (B). De genoemde uitoefenprijs is het gewogen gemiddelde van deze plannen. De cijfers voor 1996 betreffen het optieplan op aandelen Fortis (NL).
Per 31 december 1999 bedraagt het aantal opties dat is aangeboden aan het Executive Committee sinds 1996, zoals weergegeven in de tabel, 158.400. Geen van deze opties is uitgeoefend. In het Supplement worden meer gedetailleerde gegevens omtrent de optieplannen gegeven. Voorwetenschap Voor het uitoefenen van de aandelenoptierechten geldt dat uitoefening niet mag plaatsvinden als men kennis kan hebben van koersgevoelige informatie. Om misbruik van voorkennis te vermijden is het de houders niet toegestaan hun opties uit te oefenen gedurende twee maanden voorafgaand aan de publicatie van de jaarcijfers en gedurende drie weken voorafgaand aan de publicatie van de halfjaar- en kwartaalcijfers. De hiervoor genoemde perioden worden jaarlijks aan de medewerkers bekendgemaakt. Daarnaast is uitoefening verboden gedurende iedere andere periode die de Raad van Bestuur bepaalt om handel met voorwetenschap te vermijden.
41.500
Organisatiestructuur
Fortis Insurance
Fortis Bank
België
Particulieren, Zelfstandigen en Kleine ondernemingen
Investment Banking
Nederland
Middelgrote en grote ondernemingen en de Publieke sector
Financial Markets
Verenigde Staten
Private Banking
Information Banking
Internationaal
Asset Management
Financial Institutions and Banks
Jaaroverzicht 1999
Raad van Bestuur bestaande uit:
Executive leden Hans Bartelds, voorzitter (1, 2) Graaf Maurice Lippens, voorzitter (1, 2, 4) Henjo Hielkema, vice-voorzitter Herman Verwilst, vice-voorzitter Joop Feilzer Gilbert Mittler
Non-executive leden Baron Valère Croes (3) Burggraaf Etienne Davignon (1) Jaap Glasz (1, 2, 5) Baron Daniel Janssen (2) Christine Morin-Postel (2) Annemieke Roobeek (2) Jan Slechte (1) Philippe Speeckaert Baron Piet Van Waeyenberge (1) Klaas Westdijk (3) Gerrit Wilmink (3) (vacature)
De Raad van Bestuur van Fortis (NL) bestaat uit dezelfde leden als de Raad van Bestuur Fortis
De Raad van Bestuur van Fortis (B) bestaat uit dezelfde leden als de Raad van Bestuur Fortis en heeft de volgende extra leden: Frank Arts Baron Philippe Bodson Graaf Michel de Broqueville Graaf Richard Goblet d’Alviella Burggraaf Jean de Jonghe d’Ardoye Ernesto Jutzi José Vilarasau
(1)
Lid Chairmen’s Committee
(2)
Lid Compensation and Nominating Committee
(3)
Lid Audit Committee. Tevens lid Audit Committee: Klaus Wendel
(4)
Voorzitter Fortis (B)
Samenstelling per 23 maart 2000
Hans Bartelds
Maurice Lippens
Herman Verwilst
Henjo Hielkema
Joop Feilzer
Gilbert Mittler
Jaaroverzicht 1999
Fortis heeft een uitstekend jaar achter de rug. De nettowinst nam toe met 40% tot EUR 2.316 miljoen. De autonome groei van 28% was de belangrijkste basis voor de stijging van het zakenvolume en de nettowinst. In de groei is duidelijk de trend zichtbaar van een toenemende belangstelling voor risicovollere beleggingen. Dit heeft zich vertaald in een groei van de beleggingsfondsen en beleggingsgerelateerde verzekeringsproducten.
Verslag Executive Committee Hoofdlijnen Het verzekeringsbedrijf realiseerde bijna een verdubbeling van de nettowinst tot EUR 1.289 miljoen door hogere technische resultaten in zowel leven als niet-leven en hoge gerealiseerde meerwaarden (EUR 712 miljoen), onder meer door de verkoop van een aantal belangen. Zowel leven, vooral beleggingsgerelateerde producten, als bijna alle productlijnen in niet-leven droegen bij aan de stijging van de premie-inkomsten die toenamen met 26%. Bij het bankbedrijf nam de nettowinst toe met 8% tot EUR 1.185 miljoen. Tegenover een hoger renteresultaat, stijgende commissies, lagere bijzondere lasten en een lagere dotatie aan het Fonds voor Algemene Bankrisico’s stonden fors lagere meerwaarden ten opzichte van het uitzonderlijk hoge niveau in 1998.
4
3
2
1
0
97 98 99
Resultaat vóór belastingen
Dividend De winst per aandeel nam toe met 32% tot EUR 2,02. Aan de aandeelhouders van Fortis (B) en Fortis (NL) wordt een dividend voorgesteld van EUR 0,76 per aandeel. Aandeelhouders van Fortis (NL) wordt een keuzedividend geboden.
1997-1999 in miljarden EUR
Vooruitzichten De ontwikkelingen in de financiële sector zijn turbulent. De consolidatietrend zet zich steeds sneller voort. Nu nog hoofdzakelijk op nationale schaal, maar binnen afzienbare tijd tot over de landsgrenzen. Fortis is op dit punt een voorloper.
Ker ncijfers (in miljoenen EUR)
Totale baten na aftrek van rentelasten
1999
Verschil in %
1998
Verschil in %
1997 pro forma
26.225
18
22.176
18
18.785
Resultaat vóór belastingen
3.392
30
2.607
18
2.217
Nettowinst
2.316
40
1.660
30
1.280
13.508
20
11.265
25
8.987
Eigen vermogen
(1)
Ratio ker nkapitaal/ solvabiliteitsbeslag - Minimum
1,31
- Maximum
1,03
1,16 0,93
Totaal activa
406.109
19
340.262
13
300.524
Totaal beheerd vermogen
278.207
15
242.055
15
210.697
61.109
3
59.481
2
58.032
Medewerkers (1)
Exclusief buitengewoon resultaat
Autonome groei blijft de basis
Verslag Executive Committee
De genoemde trend krijgt een extra impuls door de informatie- en communicatietechnologie, die als innovator en katalysator een belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van nieuwe distributiekanalen en diensten. Fortis is goed gepositioneerd om de uitdagingen op het gebied van e-commerce aan te gaan en verwacht ook hierbij een leidende rol te kunnen blijven spelen. Fortis verwacht dat in de sector levensverzekeringen de verkoop van beleggingsgerelateerde producten, zowel via tussenpersonen als via het bankkanaal, in 2000 een belangrijke bijdrage zal leveren aan een verdere groei. In Nederland bieden ook producten die inspelen op het ‘Belastingplan voor de 21ste eeuw’ goede mogelijkheden. Bij niet-levenproducten zal verdere risicosegmentatie tot lagere schadelasten leiden. Fortis gaat ervan uit dat de integratie van de verzekeringsactiviteiten in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk zowel tot hogere opbrengsten als lagere kosten aanleiding zal geven. Fortis voorziet voor alle business lines van Fortis Bank verdere autonome groei, onder meer als gevolg van synergieën die voortvloeien uit de voortschrijdende integratie van de business lines. Onder voorbehoud van onvoorziene omstandigheden verwacht Fortis in 2000 opnieuw een nettowinst en een winst per aandeel in lijn met haar financiële doelstellingen.
Strategie en beleid Fortis wil marktleider zijn op elke markt en in iedere niche waar ze actief is
De core business van Fortis is verzekeren, bankieren en beleggen. Fortis is in haar thuismarkt, de Benelux, een geïntegreerde financiële dienstverlener. Buiten de Benelux richt ze zich op specifieke marktsegmenten. Fortis wil marktleider zijn op elke markt en in iedere niche waar ze actief is. Een laag kostenniveau dient in de huidige markt als uitgangspunt te gelden. Daarom streeft Fortis er naar om haar activiteiten op een efficiënte manier te bundelen. Binnen het totaal van de financiële dienstverlening is het aanbod van Fortis breed en gedifferentieerd. Niet alleen in het aantal producten en diensten, ook wat betreft de kanalen waarlangs de klant die betrekt. Fortis biedt haar klanten de mogelijkheid om op verschillende manieren zaken te doen, omdat elk kanaal zijn eigen toegevoegde waarde heeft. Ze streeft daarbij naar een goede afstemming van de verschillende distributiekanalen. Zij rangschikt haar activiteiten globaal naar het type distributienetwerk: bepalend is of de producten en diensten grotendeels hun weg naar de klant vinden via derden of dat deze via de eigen kanalen worden afgezet. Fortis is ervan overtuigd dat ze met een multi-channel-aanpak de beste resultaten kan bereiken, omdat daarmee de inspanningen op bijvoorbeeld het gebied van productontwikkeling en marktbewerking op de meest effectieve manier gebundeld worden.
Criteria voor internetinitiatieven zijn de toegevoegde waarde,
E-business Een steeds belangrijkere rol bij de distributie en de productie speelt de informatie- en communicatietechnologie (ICT). ICT en e-business zijn voor Fortis belangrijke aandachtspunten. Om haar vooraanstaande positie op dit gebied te handhaven heeft Fortis e-business hoog op de agenda gezet. Fortis ziet e-business als een geïntegreerd onderdeel van haar strategie. Iedere Fortis-onderneming heeft te maken met e-commerce, zowel aan de kant van distributie en innovatie als aan de productiekant. Daarbij hanteert ze e-commerce niet alleen als aanvullend distributie- en/of communicatiekanaal voor haar bank- en verzekeringsactiviteiten, maar betreedt ze ook actief nieuwe markten met direct op internet gebaseerde dienstverlening. Criteria voor e-commerce-initiatieven zijn de toegevoegde waarde voor onze klanten, gebruikersvriendelijkheid, betrouwbaarheid, veiligheid en de lage kosten.
gebruikersvriendelijkheid, betrouwbaarheid en veiligheid ervan
Verder richt Fortis zich op het efficiënter maken van haar primaire bedrijfsprocessen, teneinde haar ‘web-enabled’ distributie- en productieactiviteiten op een efficiënte wijze af te kunnen handelen. Dit past volledig in haar streven om een producent te zijn met een laag kostenniveau en om ‘straight through processing’ aan te kunnen bieden.
Jaaroverzicht 1999
Fortis Insurance is primair gericht op het door middel van e-commerce ondersteunen van haar tussenpersonen: in Nederland en België stelt zij haar tussenpersonen in staat om via internet direct met Fortis te communiceren en transacties online te genereren. In 2000 is het op internet gebaseerde productconcept Superion geïntroduceerd in Nederland, dat de financiële informatie over een klant integreert en beter toegankelijk maakt voor zowel de tussenpersoon als de klant zelf. Verder zal de klant van de tussenpersoon in staat worden gesteld via internet zelfstandig transacties te genereren. Fortis Bank biedt inmiddels een groot aantal producten en diensten die gebaseerd zijn op internettechnologie. Vooral bij retailklanten groeit het aantal internettransacties sterk. Maar ook grote ondernemingen maken in toenemende mate gebruik van de mogelijkheden die Fortis biedt om zaken via internet af te handelen. De klanten van Private Banking kunnen via de internettoepassing ‘Personal Investment Informer’ op ieder gewenst moment hun portefeuille inzien en contact opnemen met hun persoonlijke adviseurs. Information Banking heeft een internetinfrastructuur ontwikkeld die informatieuitwisseling mogelijk maakt met derden. Op dit moment investeert Fortis fors in een nieuwe e-commerceactiviteit voor effectenhandel, spaarrekeningen, betalingssystemen en beleggingsfondsen. Deze activiteit is gericht op een select aantal Europese landen. Toepassing van informatietechnologie blijft niet beperkt tot aanvullende distributieconcepten, ondersteuning van tussenpersonen en nieuwe producten. Fortis ontwikkelt zich in hoog tempo tot een technologiegedreven kennisorganisatie, waarin informatietechnologie integraal onderdeel uitmaakt van de opleidingen van medewerkers en van het kennismanagement, waarbij gebruik wordt gemaakt van extranet-toepassingen gericht op het uitwisselen van kennis. Fortis ziet e-business tevens als een instrument om haar inkoop te optimaliseren. Niet alleen door middel van het centraliseren van haar inkoopcapaciteit, maar tevens door middel van het verbeteren van het inkoopproces zowel in de vorm van efficiency als in kwaliteit. Fortis Insurance Gegeven de strategie van Fortis richt Fortis Insurance zich in haar thuismarkt, de Benelux, op versterking van haar positie als geïntegreerde financiële dienstverlener die distribueert via tussenpersonen. Daarbij is autonome groei het uitgangspunt. Door actieve steun aan en begeleiding van de tussenpersonen kan Fortis - en naar blijkt met succes - verdere omzetgroei realiseren en tegelijkertijd de kosten verlagen. Tegen die achtergrond heeft Fortis in het verslagjaar haar organisatie in de Benelux beter afgestemd op de verschillende typen tussenpersonen. In Nederland heeft ze daartoe een nieuwe organisatiestructuur, onder de naam NOVA, neergezet. In België is de ondersteuning van de tussenpersonen in 1999 verder verbeterd. Ook is in 1999 de grensoverschrijdende bundeling van industriële schadeverzekeringen onder de naam Fortis Corporate Insurance gerealiseerd. In de Verenigde Staten zet Fortis haar nichestrategie voort om een toonaangevende positie te verwerven in een aantal specifieke deelmarkten. De acquisities van John Alden en American Bankers Insurance, die de omvang van Fortis in de Verenigde Staten bijna verdubbelden, illustreren dit. De combinatie van American Security Group en American Bankers Insurance is onder de nieuwe naam Assurant marktleider in kredietgerelateerde verzekeringen. Ook de activiteiten van Fortis International zijn gericht op schaalgrootte binnen niches. Met dit doel is in 1999 het Engelse Northern Star overgenomen. In Azië streeft Fortis naar het benutten van haar kennis op het gebied van bankverzekeren door het opzetten van joint ventures met lokale banken. Het concept bankverzekeren en de producten van Assurant in de Verenigde Staten lenen zich goed voor toepassing in andere landen.
De acquisities van John Alden en American Bankers Insurance verdubbelden bijna de omvang van Fortis in de Verenigde Staten
Verslag Executive Committee
Fortis Insurance streeft steeds meer naar bundeling van krachten, onder meer in de vorm van grensoverschrijdende samenwerking en een toenemende uitwisseling van ‘know how’. Vergaande integratie van de activiteiten ligt hier minder voor de hand, gezien de verschillen in onder andere fiscale en sociale omstandigheden in de landen waar Fortis Insurance actief is.
Het jaar 1999 werd vooral gekenmerkt door integratie in het kader van de vorming van Fortis Bank
Fortis Bank De strategie van Fortis betekent voor Fortis Bank dat zij zich ten doel stelt als bundeling van een reeks banken en financiële instellingen met een grote naam en reputatie, een toonaangevende geïntegreerde financiële dienstverlener te zijn. Vooral op het gebied van bankverzekeren denkt ze haar positie verder te kunnen versterken. Het jaar 1999 werd vooral gekenmerkt door integratie in het kader van de vorming van Fortis Bank. Zoals voor elke onderneming na een fusieproces is een snelle en daadkrachtige integratie ook voor Fortis van groot belang. Door zoveel mogelijk activiteiten die bij elkaar horen ook daadwerkelijk bij elkaar te brengen, worden bovendien de mogelijkheden voor zowel kosten- als inkomstensynergieën maximaal benut. Fortis besteedt hier veel zorg aan en legt de nadruk op het behoud van de sterkten van de samenstellende delen. Zo wordt de basis gelegd voor een verdere succesvolle groei van de groep. Fortis Bank staat de komende jaren voor de opgave om de activiteiten van de samenstellende banken volgens een indeling in business lines volledig te integreren. In de loop van 1999 is hiermee een succesvol begin gemaakt. Een groot aantal activiteiten op het gebied van private banking, vermogensbeheer, investment banking, financial markets en bankverzekeren is geïntegreerd. De integratiewerkzaamheden voor de overige onderdelen liggen op schema. Aangezien het in totaal zo’n 250 integratieprojecten betreft, is dat geen geringe prestatie. In 2003 moet de operatie zijn afgerond. Het nu gevormde Benelux-platform zal zich in de komende jaren geleidelijk ontwikkelen tot een Europees platform. Daarbij zal selectief gebruik gemaakt worden van gerichte acquisities om de gewenste posities in te nemen. In 1999 heeft bijvoorbeeld het Franse effectenhuis Meeschaert-Rouselle Investment Banking versterkt en is de positie van Middelgrote en grote ondernemingen en de Publieke sector verstevigd door de uitbreiding van het belang in de Poolse Pierwszy Polsko-Amerikanski Bank tot bijna 100%. Begin 2000 heeft Fortis haar positie op het gebied van private banking versterkt met uitbreiding van haar belang in Banque Générale du Luxembourg. De doelstellingen zijn ambitieus en helder. In de Benelux wil Fortis marktleider zijn op het gebied van financiële dienstverlening en haar activiteiten op het gebied van bankverzekeren verder uitbreiden. In de rest van de Eurozone streeft Fortis naar een leidende rol in geselecteerde marktsegmenten. Daartoe zal ze zich op nieuwe markten begeven, op voorwaarde dat ze daar een leidende positie kan innemen. Buiten Europa is Fortis Bank aanwezig in landen waar dat wenselijk is voor het goed bedienen van haar klanten.
Macro-economische ontwikkelingen Nadat de economie van de Eurozone in het eerste kwartaal van 1999 nog te kampen had met de naweeën van de Azië-crisis, zette in het tweede kwartaal een voorzichtig herstel in. In de tweede helft van het jaar profiteerde de Eurozone volop van een herstel van de wereldhandel en een aantrekkende vraag, zodat de groei over het hele jaar toch nog op 2,2% uitkwam. In de Verenigde Staten bleek de binnenlandse vraag veel sterker dan verwacht, wat resulteerde in een groei van het bruto binnenlands product van 4%. De Japanse economie kwam niet verder dan een groei van 0,8% als gevolg van de negatieve effecten op de consumptie van het herstructureringsproces in het bedrijfsleven. Renteontwikkelingen De kapitaalmarktrente bewoog zich parallel aan de economische ontwikkeling. De aantrekkende economische groei en de stijgende inflatie als gevolg van oplopende grondstoffenprijzen zorgden ervoor dat de tienjaarsrente in de Verenigde Staten en de Eurozone met respectievelijk zo’n 180 en 150 basispunten steeg.
Jaaroverzicht 1999
In de Verenigde Staten verhoogde de Federal Reserve haar officiële rentetarief in drie stappen tot 5,50%, terwijl de Europese Centrale Bank na een renteverlaging van 50 basispunten in het voorjaar de rente in november weer terugbracht tot zijn oorspronkelijke niveau van 3%. Per saldo was echter sprake van een steilere rentecurve in zowel de Verenigde Staten als de Eurozone. In Japan veranderde de kapitaalmarktrente per saldo niet veel. Het ingezette economische herstel was bij dalende prijzen nog niet overtuigend. In deze omgeving werden rentebewegingen vooral bepaald door wisselende vraag- en aanbodverhoudingen op de markt voor staatsobligaties. Valutaontwikkelingen In het eerste jaar van zijn bestaan bracht de euro het er niet zo goed van af. Na een voorspoedig begin daalde de munt tot pariteit ten opzichte van de dollar. Dit kwam voor een belangrijk deel doordat de economische groei in de Eurozone fors achterbleef bij die in de Verenigde Staten. Daarnaast was niet duidelijk of de Europese Centrale Bank een sterke of zwakke euro wilde. Verrassend genoeg verloor de dollar ten opzichte van de yen aan kracht, ondanks de zwakke Japanse economie. Dat had alles te maken met de forse kapitaalstromen naar de Japanse aandelenmarkt na de meevallende groeicijfers over het eerste halfjaar. Het Britse pond bleef het hele jaar sterk en de industriële sector leed hier duidelijk onder. Ontwikkelingen op de financiële markten Ondanks de forse stijging van de rente wisten de aandelenmarkten een belangrijke winst te boeken. Dat was het gevolg van grote activiteit op het gebied van fusies en overnames, met name in de telecomsector, en het nog steeds toenemend optimisme over de winstvooruitzichten van de technologiefondsen. Over het hele jaar presteerden de Aziatische beurzen het sterkst, gevolgd door die in Amerika en Europa. September was een slechte maand voor de meeste beurzen, doordat de kapitaalmarktrentes hun hoogste punt van het jaar bereikten. Meevallende inflatiecijfers deden echter het geloof in de ‘nieuwe economie’ en het optimisme op de aandelenmarkten herleven, ondanks de hernieuwde rentestijging die hiermee gepaard ging.
Resultaten verzekeringsactiviteiten Het verzekeringsbedrijf bleef sterk presteren in 1999. De verzekeringspremies namen toe met 26%. Zowel de afzet via tussenpersonen als via het bankkanaal nam sterk toe. Autonoom bedroeg de stijging 13%. Het levenbedrijf kende opnieuw een sterke groei van 15%. Geschoond voor de overdracht van premies voor de groepsverzekeringscontracten van VSB Bank en MeesPierson in 1998, bedroeg de groei zelfs 23%. Deze toename is vooral toe te schrijven aan de sterke groei van de verkoop van beleggingsgerelateerde producten, zowel via het netwerk van tussenpersonen als via de bankverzekeringsnetwerken in de Benelux en Spanje. Het resultaat vóór belastingen in leven nam toe met 46% tot EUR 1.302 miljoen door de algemene sterke stijging van het premie-inkomen, betere sterfteresultaten en hogere gerealiseerde meerwaarden op investeringen. Dit laatste was het gevolg van de verkoop van aandelen NIB (EUR 98 miljoen) en de omruiling van aandelen Tractebel in aandelen Suez Lyonnaise des Eaux, gevolgd door verkoop (EUR 255 miljoen). De activiteit leven is verantwoordelijk voor 80% van het resultaat vóór belastingen van het verzekeringsbedrijf. In niet-leven nam het premie-inkomen toe met 38%. Van de totale premies niet-leven werd 62% in de Verenigde Staten gerealiseerd. In ongevallen en ziekte bedroeg de stijging 37%. Dit is vooral toe te schrijven aan de overname van John Alden en een autonome groei van 7% in de Verenigde Staten. Auto en brand ontwikkelden zich goed, met respectievelijk een groei van 17% en 7%.
1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0
97 98 99
Nettowinst 1997 - 1999 in miljarden EUR Niet-leven Leven
Laurence Declèves, directie-assistente Human Resources en Logistiek, Fortis Assurances
Fortis laat zich zien in
Frankrijk
“‘Samen de hemel delen, samen de nieuwe eeuw delen’. Onder dat motto liet Fortis Assurances in juni 1999 boven Parijs de grootste ballon ter wereld opstijgen, wat de naamsbekendheid van Fortis aanzienlijk heeft vergroot. De kleurrijke Fortis ballon laat kinderen zien die elkaar over de hele wereld de hand reiken. Verbondenheid en samenwerking is ook de kracht van Fortis. In januari 2000 heeft Fortis Assurances voor dit project de hoofdprijs in de categorie ‘evenementen’ gekregen. De uitreiking vond plaats tijdens het
Jaaroverzicht 1999
De grootste stijgingen werden geboekt in het Verenigd Koninkrijk, mede door de overname van Northern Star, en in Spanje. Het premie-inkomen in de overige productlijnen, in het bijzonder in de kredietgerelateerde verzekeringen, nam toe met 84% door een combinatie van autonome groei en de overname van American Bankers Insurance in de Verenigde Staten. Deze verzekeringsactiviteit is verantwoordelijk voor 74% van de verdiende premies in overige schade. Het resultaat voor belasting niet-leven nam toe van EUR 12 miljoen tot EUR 322 miljoen. In alle productlijnen nam het technisch resultaat toe, met uitzondering van brand. Bij ongevallen en ziekte tekende zich een sterke verbetering af door een verbeterde schaderatio in zowel België, Nederland als de Verenigde Staten. Het technisch resultaat brand daalde met 27%. Deze tendens is in alle regio’s aanwezig. In overige productlijnen nam het technisch resultaat toe met 11%. Motor realiseerde opnieuw een positief resultaat, maar liet een verschillend beeld zien met een sterke verbetering in België en lichte achteruitgang elders. Het technisch resultaat in de overige productlijnen in de Verenigde Staten werd negatief beïnvloed door de uitzonderlijke schadeclaims in verband met de orkaan Floyd (EUR 9 miljoen netto). ABI leverde een positieve bijdrage aan het resultaat.
1,8 1,5 1,2 0,9 0,6 0,3 0
97 98 99
Resultaat vóór belastingen in miljarden EUR Niet-leven Leven
De uitzonderlijke lasten zijn in het verslagjaar fors teruggebracht met EUR 235 miljoen tot EUR 54 miljoen (1998: EUR 289 miljoen). De operationele kosten in het verzekeringsbedrijf stegen met 19% tegenover een toename van de totale baten met 29%. De integratie van John Alden, ABI en Northern Star tezamen met toegenomen kosten voor ICT waren verantwoordelijk voor de hogere kosten. Autonoom stegen de kosten met 10%.
Resultaten bankactiviteiten Het bankbedrijf vertoonde een belangrijke groei van de door klanten toevertrouwde middelen en de kredietportefeuille. Ondanks druk op de marges en het effect van de in voorgaande jaren hoge gerealiseerde meerwaarden op vastrentende effecten steeg de interestmarge met 3%, door een stijging van kredietvolume met 15%. Zowel de particuliere als de zakelijke kredietverlening vertoonde een belangrijke groei. De kredieten aan en de funding door banken namen aanzienlijk toe als gevolg van omvangrijke effecten-beleningstransacties. Het gewogen krediet- en marktrisicovolume is met 19% toegenomen, wat overeenkomt met de groei van het balanstotaal.
1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2
De stijgende lijn van de nettocommissies zette zich door met een toename van 11% door een sterke groei van het emissiebedrijf en toename van commissie-inkomen uit vermogensbeheer. De commissies uit de verkoop van verzekeringsproducten via de bank daalden licht als gevolg van de overdracht van de verzekeringsmakelaar TCD van de bank aan Fortis Bank Verzekeringen. Zonder die verschuiving bedroeg de groei 10%. De resultaten uit financiële transacties daalden. Het niveau van gerealiseerde meerwaarden werd ruim gehalveerd ten opzichte van vorig jaar. Ook de resultaten van de dealingrooms daalden sterk onder invloed van de invoering van de euro en de ingenomen posities. Het totaal beheerd vermogen steeg in het verslagjaar met 15% tot EUR 278 miljard. De beperkte stijging van de overige bedrijfslasten met 1% wordt mede verklaard door de in 1998 gedragen herstructureringskosten van EUR 317 miljoen. De kostenstijging is beïnvloed door de uitzonderlijke lage pensioenlasten in 1998. Door de afname van de gerealiseerde meerwaarden stijgt de cost-income ratio van 63,6% tot 66,3%.
0
97 98 99
Nettowinst 1997-1999 in miljarden EUR
Verslag Executive Committee
De waardeverminderingen daalden met 37% ten opzichte van vorig jaar, onder invloed van de kwaliteitsverbetering van de kredietportefeuille en het aanleggen van een algemene voorziening voor de dioxinecrisis in België van EUR 46 miljoen in 1999 tegenover een voorziening millenniumrisico van EUR 167 miljoen in 1998. De aangelegde waardeverminderingen bedragen 0,28% van het gewogen risicovolume. De dotatie van EUR 141 miljoen aan het Fonds voor Algemene Bankrisico’s (FABR) past in het beleid van Fortis om jaarlijks een bedrag van 0,1% van het gewogen risicovolume toe te voegen. Het FABR bedroeg eind 1999 1,28% van het gewogen risicovolume. Dit is geheel in lijn met het beleid van Fortis, dat uitgaat van een FABR tussen 1% en 1,5%. Het balanstotaal van het bankbedrijf steeg met 19% tot EUR 329 miljard, vooral door een sterke toename van het kredietvolume en de beleggingen.
Kapitaalmarkttransacties Fortis streeft naar een optimale solvabiliteitspositie tegen minimale kosten. Met deze strategie als uitgangspunt heeft Fortis in 1999 opnieuw met succes verschillende segmenten van de kapitaalmarkten betreden, waaronder die voor aandelen, leningen en hybride instrumenten. In januari 1999 werd met succes een emissie van 29 miljoen aandelen Fortis (NL) geplaatst tegen een koers van EUR 31 per aandeel. De opbrengst van de aandelenemissie was EUR 899 miljoen. De netto-opbrengst van deze emissie is gebruikt om de overname van het resterende 25,1%-belang in ASLK te financieren. Deze acquisitie en de emissie waren al in de financiële cijfers over 1998 verwerkt. In maart 1999 kondigde Fortis de acquisitie aan van American Bankers Insurance (ABI) tegen een koers van USD 55 per aandeel, waarbij ABI op USD 2,6 miljard werd gewaardeerd. In het kader van de financiering van deze acquisitie is op 1 juli 1999 een kapitaalverhoging doorgevoerd. Met deze transactie, die bestond uit een combinatie van de uitgifte van 55 miljoen nieuwe aandelen Fortis (NL) en van converteerbare obligatieleningen, is een bruto-opbrengst gerealiseerd van EUR 2,2 miljard. Fortis ontving voor deze gecombineerde emissie de ‘Corporate Finance Deals of the Year 1999’-award. In april 1999 heeft Fortis een ‘European Medium Term Notes’-programma van EUR 3 miljard uitgegeven. In het kader van dit programma is onder gunstige condities met succes een eerste openbare obligatielening van EUR 1.250 miljoen met een termijn van tien jaar geplaatst. De opbrengst is gebruikt voor algemene bedrijfsdoeleinden, waaronder de herfinanciering van uitstaande kortlopende schulden. In mei en juni 1999 heeft Fortis vervolgens twee hybride instrumenten uitgegeven, elk van EUR 650 miljoen, om de financiële basis van de groep op een kostenefficiënte manier te versterken. De eerste transactie werd geplaatst voor de verzekeringsactiviteiten. De tweede is geplaatst door een bankdochter ter ondersteuning van de Tier-1 ratio van de bank. De stand-by-faciliteit van BEF 135 miljard van 1998 is in de loop van 1999 vervangen door een nieuwe stand-by-faciliteit van EUR 2 miljard. Fortis heeft in augustus 1999 in de Verenigde Staten een Commercial Paper Programme uitgegeven met een beginkapitaal van USD 1 miljard. Dit Commercial Paper Programme heeft tot doel te voorzien in de kortlopende financieringsbehoeften van verzekeringsactiviteiten van Fortis in de Verenigde Staten.
Jaaroverzicht 1999
Aandelenkapitaal In onderstaande tabel wordt het maximale effect weergegeven van omwisseling van de converteerbare obligatieleningen en uitoefening van aandelenoptieplannen.
61
Groep
39
Per 31-12-1999
Fortis (B)
Fortis (NL)
718.049.025
460.207.949
Totaal 1.178.256.974
Aandeel in Fortis 2,625% Convertible 98/03
21.602.160
21.602.160
1,5% Convertible 99/04
15.000.000
15.000.000
Warrants Fortis (B) 1990
2.489.220
2.489.220
Warrants Fortis (B) 1997
241.110
241.110
Personeelsopties 1998
4.013.600
4.013.600
186.950
18.478.200
18.665.150
720.966.305
519.301.909
1.240.268.214
Personeelsopties 1999
Aandeel in Fortis
58,1%
41,9%
Solvabiliteit Fortis heeft ten aanzien van haar solvabiliteitspositie doelstellingen geformuleerd, die bestaan uit een minimum niveau en een maximum niveau. Het minimum niveau is gebaseerd op de som van 6% van de naar risicograad gewogen activa van de bank en 1,75 maal de wettelijk gestelde minimale eisen voor de verzekeringssector. Het maximum niveau bestaat uit 7% van de naar risicograad gewogen activa van de bank en 2,5 maal de wettelijk gestelde minimale eisen voor de verzekeringssector. Door de twee innovatieve financieringsinstrumenten die in het eerste halfjaar werden geïntroduceerd, is de solvabiliteitspositie van Fortis verder verbeterd. Minimum
Maximum
Ker nkapitaal
17.852
17.852
Solvabiliteitsbeslag
13.678
17.253
Overschot (tekort) Ratio ker nkapitaal/solvabiliteitsbeslag
4.174
599
1,31
1,03
De bankdochters van Fortis zijn onderworpen aan verschillende richtlijnen die worden voorgeschreven door de Belgische en Nederlandse toezichthouders voor het bankwezen. Deze richtlijnen zijn opgesteld conform de EU-richtlijnen en de richtlijnen die zijn ontwikkeld door het Bazel Comité voor het Bankentoezicht. Volgens deze richtlijnen moeten de bankdochters van Fortis onder meer een solvabiliteitsratio - de verhouding van het totale vermogen (Tier-1 en Tier-2 kapitaal) ten opzichte van de naar risicograad gewogen activa en de posten - buiten de balanstelling, van minimaal 8% aanhouden. De Tier-1 ratio van de bank daalde van 7,7% eind 1998 tot 7,6% eind 1999. De Total capital ratio nam af van 10,9% tot 10,6%. Volgens de EU-richtlijnen dienen verzekeringsmaatschappijen die gevestigd zijn in een lidstaat van de Europese Unie te voldoen aan een solvabiliteitsmarge. Deze wordt als volgt berekend: • voor verzekeringsactiviteiten niet-leven geldt, in principe, minimaal 16% van de premies na aftrek van herverzekering; • voor verzekeringsactiviteiten leven geldt, in principe, 4% van de technische voorzieningen (1% voor levensverzekeringen gerelateerd aan beleggingsfondsen) waaraan 0,3% van het risicokapitaal moet worden toegevoegd voor zover de onderneming sterfterisico verzekert.
Fortis (B) Fortis (NL)
Verslag Executive Committee
Per 31 december 1999 bedroeg de solvabiliteitsmarge voor de verzekeringsactiviteiten van Fortis EUR 7.338 miljoen. Deze activiteiten bezaten per 31 december 1999 meer kapitaal en reserves dan vereist was voor de miminum solvabiliteitsmarge van EUR 2.827 miljoen. De verzekeringsmaatschappijen van Fortis in de Verenigde Staten dienen volgens de vereisten van de toezichthouders in de staten waar de verschillende maatschappijen gevestigd zijn, te voldoen aan een naar risicograad gewogen minimum kapitaalsratio. De betreffende maatschappijen voldoen alle aan deze minimumeis.
De mensen bij Fortis Het ontwikkelen van managementvaardigheden moet hand in hand gaan met het vergroten van vakkennis en ervaring
Het personeelsbeleid van de verschillende Fortis-ondernemingen wordt in belangrijke mate decentraal uitgevoerd. Op groepsniveau ligt het accent op het uitwisselen van kennis en ervaring, op management development voor het topkader en topkader potentials, en op het ontwikkelen van uitgangspunten voor internationaal personeelsbeleid. De bedrijfsstrategie is het uitgangspunt voor grensoverschrijdende uitwisseling van kennis en ervaring. Enerzijds kunnen de verschillende bedrijfsonderdelen van elkaars functionele expertise en best practices profiteren. Anderzijds is er ook de behoefte de verschillende Fortis-onderdelen beter te leren kennen, omdat juist op het grensvlak daarvan interessante mogelijkheden voor nieuwe activiteiten verkend kunnen worden. Het programma Accelerated Learning for Fortis Advantage (ALFA) is een goed voorbeeld van de beoogde aanpak. Dit programma is gericht op uitwisseling van binnen Fortis aanwezige expertise op specifieke terreinen en beoogt platforms te creëren voor wereldwijde netwerken die bijdragen aan de eenheid van Fortis. In 1999 zijn twee ALFA-conferenties over marketing georganiseerd voor senior managers van Fortis uit zowel de bank- als verzekeringswereld, en in 2000 staat een serie ALFA-conferenties op het programma over informatietechnologie en business strategie. De conferenties zullen een virtueel vervolg via Intranet krijgen, waardoor de grensoverschrijdende kennisuitwisseling wordt versterkt en er zogenaamde ’Communities of Practice’ ontstaan. Een internationale onderneming als Fortis beschikt over een groot aantal plaatsen waar potentiële senior managers hun talenten kunnen bewijzen. Het is van belang om de benodigde competenties goed in kaart te brengen en het topkader en veelbelovend talent te volgen in hun ontwikkeling. In het verslagjaar is hiertoe een volledig nieuwe aanpak ontwikkeld voor de eerste twee echelons van Fortis Insurance en Fortis Bank. Uitgangspunt is dat het ontwikkelen van managementvaardigheden hand in hand moet gaan met het vergroten van vakkennis en ervaring, om in een snel veranderende omgeving optimaal te kunnen blijven presteren. Bij de overplaatsing van managers naar een andere functie binnen Fortis wordt dan ook niet alleen gekeken naar hun persoonlijke ontwikkeling als leidinggevende. Een minstens even belangrijk criterium is dat hun vakkennis op een effectieve manier wordt ingezet en de strategische samenwerking tussen Fortis-onderdelen verder ontwikkeld wordt. In het kader van internationaal personeelsbeleid wordt gewerkt aan het versterken van de Fortis-identiteit en de betrokkenheid van medewerkers bij Fortis. Om de binding van de medewerkers met Fortis te versterken is in 1999 besloten het tot dan toe alleen nog in Nederland uitgevoerde Stock Option Plan uit te breiden naar alle medewerkers in België en Luxemburg en een groot aantal medewerkers van Fortis elders in Europa.
61.109
14 16
44
4 22 Medewerkers per regio in % België Nederland Luxemburg Verenigde Staten Rest van de wereld
In Nederland is sinds 1 september 1999 het Loopbaan Advies Centrum (LAC) operationeel. Het LAC begeleidt Fortis-medewerkers die op zoek zijn naar een andere functie binnen Fortis. Uit de ervaringen in het eerste jaar blijkt dat van de medewerkers die een volledige oriëntatiefase hebben doorlopen binnen het LAC ruim de helft ook echt gesolliciteerd heeft naar andere functies. Onderzocht wordt in hoeverre de formule van het LAC ook in België met succes toegepast kan worden. In de Verenigde Staten is in een hoog tempo de integratie van American Security Group en het in 1999 geacquireerde American Bankers Insurance ter hand genomen. De integratie is in een recordtijd afgerond. Bepalend voor dit succes was dat men reeds een half jaar voor afronding van de transactie, intern duidelijkheid heeft verschaft over een aantal besluiten dat men van plan was na de overname te nemen.
Jaaroverzicht 1999
Om zowel de nieuwe als de reeds in dienst zijnde medewerkers kennis te laten maken met de verschillende onderdelen van Fortis is het Fortis Employee Orientation Programme ontwikkeld. Het biedt een raamwerk waarmee de lokale organisaties hun eigen kennismakingsprogramma kunnen vormgeven. Met het opgaan van Generale Bank in Fortis Bank wordt de Europese Ondernemingsraad van de Generale Bank per eind juni 2000 ontbonden. In 1999 zijn reeds stappen gezet om in overleg met de Europese Ondernemingsraad van Fortis en de verantwoordelijke bestuurders te komen tot één nieuwe Fortis Ondernemingsraad. In België heeft het sociaal overleg met vertegenwoordigers van de betrokken ondernemingen geleid tot een sociaal overlegmodel voor Fortis Bank, waarbij op ondernemingsniveau de algemene normen worden besproken en overeengekomen. De praktische invulling evenals de plaatselijk gebonden problemen worden op lokaal niveau behandeld.In Nederland hebben bij Fortis Bank inmiddels verkiezingen plaatsgevonden voor een nieuwe Ondernemingsraad. Tevens heeft het overleg met de vakorganisaties geleid tot een akkoord over de harmonisatie van de arbeidsvoorwaarden van de betrokken banken. Omdat echter tegelijkertijd is besloten om voor Fortis in Nederland een eigen CAO in te richten, zal het akkoord in dat kader verder worden uitgewerkt.
Maatschappij en milieu Fortis wil zich op de markt onderscheiden door het uitdragen van vier kernwaarden: begripvol, innovatief, solide en direct. Deze waarden zijn niet alleen bepalend voor de houding van de onderneming tegenover klanten, maar komen ook tot uiting in haar betrokkenheid bij de maatschappij en het milieu. Fortis is in de eerste plaats een organisatie van mensen. Zij zullen de waarden gestalte moeten geven. Om de medewerkers te inspireren deze waarden in het contact met de klant in praktijk te brengen, heeft Fortis voor hen een introductieprogramma ontwikkeld met als motto ‘Allereerst zijn we mensen’. Bij Fortis is de klant koning. De onderneming denkt vanuit het perspectief van de klant. De organisatie van het bankbedrijf in business lines is hier een goed voorbeeld van. In de relatie met de klant streeft Fortis ernaar om een open en betrouwbare - ‘solide’ - partner te zijn, die op maat gesneden oplossingen biedt voor elke individuele klant en duidelijke taal spreekt. Ze houdt de grote lijn in het oog zonder de menselijke details over het hoofd te zien. Maatschappij Betrokkenheid kenmerkt ook de houding van de onderneming tegenover de samenleving. De verschillende Fortis-bedrijven zijn via een groot aantal eigen organisaties actief op specifieke werkterreinen, zoals maatschappelijk welzijn, gezondheid, sport en recreatie, kunst en cultuur, educatie en natuur en milieu. Ook stimuleert Fortis de maatschappelijke betrokkenheid van haar medewerkers. In België levert Fortis al sinds 1965 een structurele financiële bijdrage aan medisch onderzoek. Fortis Foundation Belgium steunt projecten om de positie van kansarme kinderen en jongeren te verbeteren en de solidariteit tussen de generaties te bevorderen. In Nederland voert het programma Stimulans projecten uit die de steun en affiniteit van Fortis-medewerkers hebben. De laatste activiteit in dit kader is Maatschappelijk Teambuilden. Met het oppakken van maatschappelijke projecten bouwen we aan teamgeest en leveren tegelijk een belangrijke toegevoegde waarde aan de samenleving. Ook in de Verenigde Staten tonen de verschillende Fortis-bedrijven via een groot aantal projecten hun betrokkenheid bij de samenleving. Daarnaast zijn ze aangesloten bij The United Way, een overkoepelende organisatie die de sponsoring voor een groot aantal lokale maatschappelijke initiatieven verzorgt. Milieu De Fortis-bedrijven geven op vele plaatsen blijk van hun alledaagse zorg voor het milieu. Door velerlei praktische initiatieven laten zij zien dat ze hun aandeel in de belasting van het milieu willen verminderen. Enkele voorbeelden zijn het recyclen van plastic bekers, het scheiden van afval op de werkplek en het verantwoord vernietigen van gebruikte kantoorartikelen. Tevens heeft Fortis meerdere convenants afgesloten waarin ze heeft vastgelegd om het gebruik van energie met een bepaald percentage terug te brengen. Op basis hiervan zijn voor vrijwel alle bedrijfspanden zogenaamde Bedrijfs Energie Plannen opgesteld. Deze plannen bevatten technische en
Met maatschappelijke projecten bouwen we aan teamgeest en leveren tegelijk een belangrijke toegevoegde waarde aan de samenleving
Paul-Louis Courtejoie, onderdirecteur Communicatie, Fortis AG
175 jaar AG
“AG 1824, de oudste verzekeringsmaatschappij van België, vierde in 1999 met een groots feest haar 175e verjaardag. Typerend voor AG is dat de onderneming altijd alert gereageerd heeft op nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen. Daardoor zijn we vaak als eerste op de markt met innovatieve verzekeringsproducten en -diensten. Samen met de tussenpersonen, onze sleutel tot succes, blijven we ook onder onze nieuwe naam Fortis AG steeds oplossingen bedenken, die nog beter aansluiten bij de behoefte van de consument.”
Jaaroverzicht 1999
Fortis Insurance bundelt die Fortis-bedrijven die een breed pakket financiële diensten via derden op de markt brengen. De verzekeringsmaatschappijen werken via onafhankelijke tussenpersonen. Daarnaast vindt distributie plaats via financiële instellingen en elektronische kanalen.
Fortis Insurance In haar thuismarkt, de Benelux, is Fortis Insurance toonaangevend in zowel leven als niet-leven. In de Verenigde Staten volgt Fortis Insurance een nichestrategie in deelmarkten op het gebied van kredietgerelateerde dienstverlening, levens- en zorgverzekeringen, employee benefits en beleggingsgerelateerde verzekeringsproducten. In deze niches wil Fortis een toppositie innemen. Fortis International bundelt de verzekeringsactiviteiten in Frankrijk, Luxemburg, het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Australië en Azië (Singapore). De ondernemingen opereren elk in specifieke marktsegmenten in leven en niet-leven, waarin zij streven naar een sterke positie.
EUR 1.624 miljoen 5 20 44
1 30
Resultaat vóór belastingen
Leven Benelux Fortis Insurance biedt via AG 1824 en AMEV, in respectievelijk België en Nederland, een brede keuze in individuele en collectieve levensverzekeringen en een groot aantal beleggingsgerelateerde verzekeringsproducten. In België is Fortis de grootste aanbieder in de sector leven. AG 1824 vierde in 1999 haar 175-jarig bestaan en opereert sinds februari 2000 onder de naam Fortis AG, wat Fortis een duidelijk gezicht geeft naar de klanten. Foris AG en AMEV maken vooral gebruik van tussenpersonen en eigen verzekeringsagenten. Ze richten zich op particulieren, kleine, middelgrote en grote ondernemingen en internationale klanten. 1999 was een uitstekend jaar voor de levenactiviteiten in de Benelux. Fortis AG realiseerde een sterke stijging van het premie-inkomen. De beleggingsgerelateerde producten zorgden voor de grootste groei. Het technisch resultaat hield geen gelijke tred met de stijging van het premie-inkomen door de geringere groei van klassieke producten met een hogere marge.
per regio in % België Nederland Luxemburg Verenigde Staten Rest van de wereld
De beleggingsgerelateerde producten zorgden voor de grootste groei
Ker ncijfers (in miljoenen EUR)
(1)
1999
Verschil in %
1998
Verschil in %
1997 pro forma
Totale baten na aftrek van rentelasten Kosten Resultaat vóór belastingen - Leven - Niet-leven Nettowinst
18.909 2.023
29 19
14.663 1.702
19 14
12.275 1.493
1.302 322 1.289
46 * 78
34 -90 23
666 128 590
Totaal activa Technische voorzieningen - Leven - Niet-leven Eigen vermogen
78.487
28
61.225
16
52.582
34.625 9.987 8.464
14 47 15
30.255 6.800 7.347
20 -8 11
25.249 7.408 6.619
Medewerkers
20.197
13
17.904
6
16.838
(1)
Inclusief Fortis Bank Verzekeringen
892 12 724 (2)
Fortis Insurance
Om haar marktpositie te versterken zal Fortis AG in 2000 in aansluiting op het succes van de beleggingsgerelateerde producten een aantal nieuwe producten op de markt brengen. Ook wordt een productenlijn op het gebied van aanvullende pensioenen ontwikkeld. Om de adviserende functie van de tussenpersonen op het gebied van persoonlijke financiële planning te versterken, is het al eerder ontwikkelde ondersteuningssysteem Life Excellence Approach (LEA) verder uitgewerkt. Op het gebied van employee benefits heeft Fortis AG haar positie versterkt door de collectieve verzekeringsactiviteiten van ASLK en AG 1824 onder te brengen in ‘Fortis Employee Benefits’. Hoewel collectief leven nog steeds de gevolgen ondervindt van de loonstop, was de groei bevredigend. Het technisch resultaat bleef vrijwel gelijk. AMEV realiseerde een stabiel technisch resultaat, ook al stonden de marges onder druk door nieuwe markttoetreders en scherpere prijsconcurrentie bij eenvoudige levenproducten voor particulieren. De groei komt, evenals in België, vrijwel geheel voor rekening van de beleggingsgerelateerde producten. Ook verzekeringsdochter Falcon realiseerde in 1999 een substantiële stijging van dit type product. Na de eerste drie kwartalen trad in het laatste kwartaal een vertraging van de groei op door de onzekerheid in de markt over de effecten ten aanzien van de voorgenomen belastingplannen op de bestaande producten. In 2000 is een nieuw productconcept geïntroduceerd dat op deze plannen aansluit. Dit geïntegreerde financiële concept is gebaseerd op internet en is onder de naam Superion op de markt gebracht. In 1999 is een begin gemaakt met de sanering en standaardisering van het productassortiment en zijn nieuwe producten ontwikkeld voor specifieke marktsegmenten, zoals het ABC Kidsplan. AMEV Bancair presenteerde in het verslagjaar als eerste product een beleggingshypotheek. Fortis hecht aan een sterk intermediair en heeft in het verslagjaar daarom fors geïnvesteerd in informatie- en communicatietechnologie ter ondersteuning van de tussenpersonen. Zo biedt een extranettoepassing geselecteerde tussenpersonen direct toegang tot de polisadministratie. Voor beginnende tussenpersonen is AMEV Start Support ontwikkeld. In dit beleid past ook dat AMEV minderheidsbelangen genomen heeft in een aantal intermediairkantoren. De levenmaatschappij Fortis Luxembourg Vie is vooral actief in grensoverschrijdende verkoop van financiële producten in het kader van de Europese richtlijn met betrekking tot de ‘Freedom of Services’. Daarnaast is ze actief op de lokale markt via eigen agenten (individueel leven) en tussenpersonen (collectief leven). Verenigde Staten De premie-inkomsten uit levenactiviteiten namen in 1999 met 37% toe. Het technisch resultaat liet een stijging zien van 50%. Deze gunstige ontwikkeling is vooral te danken aan de overname van American Bankers Insurance en John Alden. Fortis Financial Group voert een uitgebreide lijn individuele levensverzekeringen en beleggingsproducten. Ze maakt hoofdzakelijk gebruik van onafhankelijke tussenpersonen. Het premie-inkomen en het technisch resultaat stegen in 1999, onder andere door het gunstige beursklimaat, een lagere sterftelast en een gunstige rentemarge. Om te kunnen blijven groeien in een markt waarin de marges onder druk staan door de afnemende belangstelling voor traditionele producten richt de groep zich op het aanbieden van nieuwe producten en diensten. Daarbij krijgen de agenten extra ondersteuning. Fortis Family is in natura-uitvaartverzekeringen (‘pre-need’) de op één na grootste speler in de Verenigde Staten. Ze biedt haar producten hoofdzakelijk aan via begrafenisondernemers. Het premie-inkomen en het technisch resultaat groeiden in overeenstemming met de markt. De groei is voor een groot deel het gevolg van de integratie van het in 1998 overgenomen Pierce National Life. Fortis Family overweegt onder meer aanvullende producten te distribueren via de begrafenisondernemers.
Jaaroverzicht 1999
De collectieve levenproducten van Fortis Benefits hebben het in 1999 uitstekend gedaan, onder andere dankzij een gunstig sterftecijfer. Internationaal In Frankrijk distribueert Fortis Assurances verzekeringsproducten via verschillende kanalen: eigen agenten, onafhankelijke tussenpersonen en financiële instellingen. Het premie-inkomen nam in individueel leven en collectief leven met 26% respectievelijk 14% toe. De winstmarges liepen verder terug als gevolg van een hoog kostenniveau en de lage rente van de afgelopen jaren. Fortis Assurances wil de komende jaren de kostenratio verbeteren door meer te investeren in de organisatiestructuur en in informatie- en communicatietechnologie. VidaCaixa - een dochter van CAIFOR, de joint venture van Fortis met ”la Caixa” in Spanje - biedt lijfrenten, beleggingsgerelateerde producten, pensioenplannen en kredietgerelateerde levensverzekeringen aan via bankkantoren. 1999 was een uitstekend jaar. Productinnovatie blijft de sleutel tot succes. Op 1 september lanceerde de onderneming haar eerste beleggingsgerelateerde levensverzekering, SegurFon Caixa. Met dit product biedt zij klanten de mogelijkheid om te beleggen in een breed scala fondsen. VidaCaixa consolideerde haar eerste plaats als levensverzekeraar en bereikte een mijlpaal met een belegd vermogen van meer dan EUR 6 miljard. Ze is met voorsprong marktleider op het gebied van bankverzekeren, zowel naar premie-inkomen als naar technische voorzieningen. De premie-inkomsten stegen met meer dan 130% ten opzichte van 1998. De gunstige ontwikkeling was mede een gevolg van de Spaanse fiscale behandeling van lijfrentes en beleggingsgerelateerde verzekeringsproducten. Het Fortis-bedrijf Seguros BILBAO distribueert zijn levenproducten via agenten. Het lanceerde zijn beleggingsgerelateerde producten reeds in 1998. De matige beursontwikkeling remde de groei van deze producten. Het resultaat verbeterde daardoor nauwelijks. Niet-leven Benelux Fortis Insurance staat met Fortis AG en AMEV in de Benelux in de topdrie van aanbieders van schadeverzekeringen. Op de Belgische markt was de prijsconcurrentie hevig, vooral bij arbeidsongevallenverzekeringen. Het resultaat in deze branche is in 1999 ten opzichte van 1998 meer dan gehalveerd. Bij de autoverzekeringen is de negatieve tendens van de laatste jaren omgebogen. Door een betere risicosegmentatie nam het resultaat licht toe. Om tegemoet te komen aan de vraag naar aanvullende ziektekostenverzekeringen heeft Fortis in België het bedrijfsonderdeel Health Care opgezet. Daarin heeft ze de expertise gebundeld die voordien in de sectoren particulieren en ondernemingen aanwezig was. In 1999 is het eerste product op de markt gebracht: AG Care Hospitalisatie. De integratie van de Belgische en de Nederlandse portefeuille van industriële verzekeringen in Fortis Corporate Insurance, een grensoverschrijdende onderneming, is in 1999 afgerond. Zowel in de Belgische als in de Nederlandse markt leidt een specialistische aanpak in het risicobeheer tot hoge toegevoegde waarde voor de eindklant en de professionele tussenpersonen. In Nederland boekte AMEV in niet-leven over de hele linie, met uitzondering van brand en auto, een stijging van premie-inkomen en technisch resultaat. Dit is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan verbetering van de kwaliteit van de portefeuille door toepassing van risicosegmentatie en opschoning van het assortiment. Dit beleid wordt in 2000 voortgezet. Zo zijn per 1 januari 2000 de bromfietsverzekeringen uit het pakket gehaald. Het segment ziekengeldverzekeringen zette de positieve lijn voort die in 1998 is ingezet. Het vernieuwde ziekengeldproduct is inmiddels winstgevend en geeft AMEV een voorsprong in de markt. Voor de tussenpersonen ontwikkelde AMEV een elektronisch schadeformulier en een multi-branche-schaderegelingssysteem voor internet. Op het gebied van automatische acceptatie is verdere voortgang geboekt. Dit leidde niet alleen tot kwaliteitsverbetering en kostenbesparing, maar versterkte ook de positie van de tussenpersonen.
VidaCaixa bereikte een mijlpaal met een belegd vermogen van meer dan EUR 6 miljard
50 40 30 20 10 0
97 98 99
Technische voorzieningen 1997-1999 in miljarden EUR Overig niet-leven Ongevallen en ziekte Leven
Fortis Insurance
Fortis Luxembourg-IARD biedt niet-levenverzekeringen aan, met uitzondering van autoverzekeringen. Zij opereert uitsluitend in de lokale markt. Het technisch resultaat steeg en het premie-inkomen bleef stabiel. Verenigde Staten Fortis is in de Verenigde Staten actief op het gebied van zorgverzekeringen, employee benefits en kredietgerelateerde verzekeringen. Het premie-inkomen steeg met 64% ten opzichte van 1998. Het technisch resultaat nam toe van EUR 3 miljoen tot EUR 65 miljoen. Van de premie-inkomsten van Fortis uit niet-levenactiviteiten is 62% afkomstig uit de Verenigde Staten. In 1999 kwam het grootste deel van de groei voor rekening van John Alden en American Bankers Insurance (ABI), die de bestaande activiteiten van Fortis op respectievelijk het terrein van zorgverzekeringen en kredietgerelateerde verzekeringen hebben versterkt. Daarnaast presteerde Fortis in de Verenigde Staten uitstekend op het gebied van employee benefits. Fortis Health is een van de grootste onafhankelijke verzekeraars op het gebied van gezondheidszorg voor kleine ondernemingen en particulieren. Het premie-inkomen verdubbelde in 1999 door de consolidatie van het in 1998 overgenomen John Alden. De hogere schadelast bij ongevallen en ziekte was aanleiding om de tarieven te verhogen. Fortis Benefits neemt een vooraanstaande positie in op het gebied van employee benefits (in dit geval arbeidsongeschiktheids- en tandartsverzekeringen) voor kleine en middelgrote ondernemingen. Premie-inkomen en technisch resultaat bleven in 1999 stabiel. Fortis wil haar positie verder versterken door productdifferentiatie en strategische acquisities. Het vergroten van het marktaandeel mag niet ten koste gaan van de winstgevendheid. Assurant is goed voor meer dan de helft van de groei van Fortis in de VS
Assurant, de nieuwe naam van de combinatie van American Security Group en het in augustus 1999 geacquireerde American Bankers Insurance, is marktleider op het gebied van diensten die gerelateerd zijn aan creditcardactiviteiten, hypotheken en andere vormen van consumptief krediet. Met de overname van ABI kreeg Fortis de beschikking over een aantal aanvullende producten en distributiekanalen, met name kredietactiviteiten van grote winkelketens en financiële instellingen gericht op de particuliere markt. De integratie van beide maatschappijen verliep voorspoedig. Assurant was in 1999 veruit de belangrijkste activiteit van Fortis en goed voor meer dan de helft van de groei in de Verenigde Staten. Het resultaat van de nieuwe combinatie had in het verslagjaar te lijden van de schadelast van de orkaan Floyd. In 1999 is een gezamenlijk verkoopprogramma opgezet en is een nieuw product op het gebied van creditcardregistratie geïntroduceerd. Ook de levering van kredietgerelateerde verzekeringen via openbare voorzieningen, zoals gas- en elektriciteitsbedrijven, een nieuw distributiekanaal, is succesvol. In 2000 moeten consolidatie van systemen en de ontwikkeling van nieuwe producten leiden tot verdere toename van de omzet en kostenbesparingen. Fortis Long Term Care, gespecialiseerd in verzekeringen voor de kosten van opname in een particulier verzorgingshuis en thuiszorg voor ouderen, is begin 2000 verkocht. Fortis heeft besloten haar activiteit in deze nichemarkt niet voort te zetten, omdat het te lang zou duren om de gewenste toppositie te bereiken. Internationaal SegurCaixa, een dochteronderneming van Fortis’ Spaanse joint venture CAIFOR, is via het bankkanaal hoofdzakelijk actief op het gebied van brandverzekeringen. Seguros BILBAO heeft een omvangrijke schadeportefeuille, met een belangrijk aandeel in autoverzekeringen. Seguros BILBAO zag in 1999 het aantal schadeclaims bij autoverzekeringen toenemen. Ook de kosten liepen op als gevolg van een richtlijn voor vergoeding bij lichamelijk letsel.
Jaaroverzicht 1999
Deze ontwikkelingen waren aanleiding om de tarieven te verhogen. Daarnaast zijn efficiencyverbeteringen doorgevoerd. In een sterk concurrerende markt realiseerde SegurCaixa een toename van het premie-inkomen en technisch resultaat. In het Verenigd Koninkrijk richt Fortis zich via Bishopsgate Insurance voornamelijk op de verkoop van auto- en reisverzekeringen. De positie van Bishopsgate werd in 1999 aanzienlijk versterkt met de overname van Northern Star, vooral actief op het gebied van autoverzekeringen en andere particuliere verzekeringen. Het premieinkomen van de nieuwe combinatie, die gaat opereren onder de naam Fortis Insurance, nam in 1999 sterk toe door nieuwe productie en hogere premies. De integratie van Northern Star en Bishopsgate verloopt volgens plan.
20.197
15
21
16 48 1 Medewerkers per regio in % België
In Australië distribueert Fortis haar schadeverzekeringen via autodealers en financiële instellingen en bedrijfsverzekeringen via eigen agenten. De Australische markt werd in 1999 gekenmerkt door verdere consolidatie. Australië werd in 1999 getroffen door een bovengemiddeld aantal natuurrampen. De hagelstorm die in april Sydney trof, zorgde zelfs voor de grootste schadepost ooit voor Australische verzekeraars. Desondanks behaalde Fortis in Australië een hoger resultaat dan was verwacht. Ze presteerde ook gemiddeld beter dan haar concurrenten, onder meer door efficiencyverbeteringen en aanscherping van de risicosegmentatie. In Azië heeft Fortis een winstgevende activiteit in Singapore via Keppel Insurance, een onderneming waarin Fortis voor 40% deelneemt.
Fortis Insurance Het directiecomité van Fortis Insurance bestaat uit: Henjo Hielkema
Voorzitter
Co van Angelen
CEO AMEV Nederland
Kerry Clayton
CEO Fortis, Inc. (met ingang van 1 april 2000)
Allen Freedman
CEO Fortis, Inc. (tot 1 april 2000)
Robert van der Meer
Beleggingen
Jozef De Mey
CEO Fortis AG
Kees Rutten
Ontwikkeling van best practices
Georges Valckenaere
CEO Fortis International
Voor een volledig overzicht van de Raad van Bestuur van Fortis Insurance verwijzen wij naar pagina 83.
Nederland Luxemburg Verenigde Staten Rest van de wereld
“Het introduceren van een nieuwe merknaam en een nieuwe huisstijl is geen kleinigheid. Maar met het ‘Rebranding Project Fortis Bank’ dat in juli 1999 van start is gegaan, hebben we laten zien wat hard werken en een goede samenwerking tot stand kunnen brengen. De werknemers zijn inmiddels met de naam vertrouwd. En vanaf 21 maart 2000 is het Fortis Bank-merk in het straatbeeld verschenen. We zijn er trots op dat we zo snel na de fusie een sterke merknaam hebben neergezet. Een merk dat fier de plaats inneemt van de vijf sterke merken waar het uit is voortgekomen. Met Fortis Bank is een nieuwe bank voor een nieuw tijdperk ontstaan.”
Integratie
Fortis Bank
Eddy Declerck, directeur Global Rebranding,
Jaaroverzicht 1999
Fortis Bank is in haar thuismarkt, de Benelux, aanbieder van geïntegreerde financiële diensten aan particulieren, ondernemingen en institutionele klanten via eigen distributienetwerken: bankkantoren, kantoren voor zelfbankieren en elektronisch bankieren.
Fortis Bank Fortis Bank is marktleider in de Benelux met een marktaandeel van meer dan 20%. In andere landen van Europa en andere delen van de wereld is Fortis Bank actief in nichemarkten waarin ze een toppositie kan innemen.
EUR 329 miljard
9 24
Een van de activiteiten waarmee Fortis Bank zich onderscheidt, is bankverzekeren: het verkopen van Fortis-verzekeringsproducten via de eigen bankkantoren of door derden op exclusieve basis. De producten zijn in hoofdzaak bestemd voor particulieren. In individueel leven is Fortis Bank in de Benelux marktleider. Bankverzekeren levert ook producten voor kleine en middelgrote ondernemingen en andere klanten van het banknet. Met de overname van Generale Bank is de afzet van verzekeringen via het bankkanaal sterk uitgebreid en heeft Fortis haar positie in België op het gebied van bankverzekeren verder kunnen versterken. Voor de distributie van de verzekeringsproducten volgen de kantoren het model van ASLK, die in België al marktleider was in bankverzekeren. Naamswijzigingen Op 21 maart 2000 heeft de naam Fortis Bank de merknamen van Generale Bank, VSB Bank en ASLK officieel vervangen. Fortis heeft besloten de sterke merknaam MeesPierson op het gebied van private banking te handhaven. Theodoor Gilissen, een zelfstandige dochter, blijft ook onder eigen naam actief. In België behouden de Bank van De Post en Krediet aan de Nijverheid hun naam op grond van hun specifieke karakter en klantengroepen. In Frankrijk gaan de Banque Parisienne de Crédit en Banque Régionale du Nord onder de naam Fortis Bank verder. In de loop van 2000 volgt de Belgium Bank in Hongkong.
Ker ncijfers (in miljoenen EUR)
(1)
1999
Verschil in %
1998
Verschil in %
1997 pro forma
Totale baten na aftrek rentelasten Resultaat vóór belastingen Cost/income ratio (in %) Nettowinst
7.390 1.942 66,3 1.185
-3 2
17 21
8
7.632 1.906 63,6 1.102
35
6.524 1.569 67,4 816
Totaal activa Eigen vermogen Fonds voor algemene bankrisico’s
329.119 7.402 1.861
19 9 9
277.487 6.772 1.706
12 31 29
247.768 5.153 1.328
Risicodragend vermogen Naar risico gewogen activa Total capital ratio (in %) T ier-1 ratio (in %)
18.472 145.538 10,6 7,6
18 19
15.589 122.551 10,9 7,7
17 10
13.356 110.915 10,5 7,0
40.782
-2
41.462
1
41.095
Medewerkers (1)
Exclusief Fortis Bank Verzekeringen
26
41 Totale activa per categorie ultimo 1999 in % Leningen aan kredietinstellingen Leningen aan klanten Beleggingen Overige activa
21 maart 2000 = Fortis Bank
Fortis Bank
Fortis Bank heeft een klantgerichte grensoverschrijdende organisatiestructuur, die bestaat uit acht business lines: • Particulieren, Zelfstandigen en Kleine ondernemingen • Middelgrote en grote ondernemingen en de Publieke sector • Private Banking • Asset Management • Investment Banking • Financial Markets • Information Banking • Financial Institutions and Banks. Particulieren, Zelfstandigen en Kleine ondernemingen De business line Particulieren, Zelfstandigen en Kleine ondernemingen biedt via een brede keuze in eigen distributienetwerken een compleet gamma financiële producten en diensten afgestemd op de specifieke behoeften van de drie klantensegmenten in de Benelux. De business line is ook vertegenwoordigd in Frankrijk, Polen en Hongkong.
150 120 90 60 30 0
97 98 99
Leningen aan klanten bankbedrijf 1997-1999 in miljarden EUR
Elektronische bankdiensten namen fors toe
De economische groei en de relatief lage rentestand hebben in 1999 geleid tot een sterke groei van de kredietverlening aan particulieren. Het aantal hypotheken nam verder toe, maar de marge verminderde door de herfinanciering van veel lopende contracten. De verwachting is dat dit jaar minder hypotheken worden afgesloten gezien recente renteverhogingen. Met de introductie van nieuwe financiële producten en integratie van bestaande producten van Generale Bank, ASLK en VSB Bank wil de business line voor retailbankieren haar marktaandeel vergroten en de huidige druk op de marges verkleinen. De succesvolle introductie in 1999 van het beleggingsgerelateerde spaarproduct ‘Easy Fund Plan’, dat de sterke punten van het Fund Plan van ASLK en het Easy Future Plan van Generale Bank combineert, heeft aangetoond dat deze aanpak succesvol is. Het Easy Fund Plan is het eerste product dat onder het Fortis-merk is geïntroduceerd en waarvoor ook de eerste gezamenlijke Fortis Bank-campagne is gevoerd. Een ander voorbeeld van integratie van bestaande producten was de introductie van het succesvolle Generale Bank-product ‘Global Club account’ bij andere Fortis-bedrijven. De ‘global club’-formule combineert bankfaciliteiten met een gevarieerd aanbod aan extra bancaire diensten. Bij het ontwikkelen van nieuwe producten is het uitgangspunt dat de productenreeks de hele levenscyclus van de klant bestrijkt om de relatie met de klant op de lange termijn te versterken. De business line zal haar klantenwerving vooral richten op de jongerenmarkt. Elektronische bankdiensten namen in het boekjaar fors toe. Fortis biedt haar klanten verschillende mogelijkheden om elektronisch te bankieren of per telefoon financiële transacties uit te voeren. De komende jaren zullen op dit gebied extra investeringen worden gedaan. Fortis anticipeert met nieuwe producten en diensten op het internetbankieren, dat naar verwachting een hoge vlucht zal nemen. Naast investeringen in alternatieve vormen van distributie ontwikkelt Fortis ook nieuwe kantoorconcepten. Het bestaande kantorennet in Nederland en België wordt gestroomlijnd. In de bankkantoren komt de nadruk sterker te liggen op advisering aan specifieke klantgroepen en verbetering van de verkoopeffectiviteit. In 1999 is daartoe een verkoopprogramma opgezet dat oplossingen op maat biedt aan individuele klanten. Ook is een volgsysteem ontwikkeld om snel te kunnen inspelen op reacties van klanten op de nieuwe aanpak. Middelgrote en grote ondernemingen en de Publieke sector De business line Middelgrote en grote ondernemingen en de Publieke sector biedt haar klanten een volledig pakket flexibele oplossingen op maat aan. Account managers en corporate officers verzorgen de contacten met de klanten. De business line heeft een eigen benadering voor elk van haar doelgroepen.
Jaaroverzicht 1999
De middelgrote ondernemingen in de Benelux worden bediend via een netwerk van regionale business centers, die een optimale service door nabijheid waarborgen. Binnen de Benelux beschikt de business line voor zakelijk bankieren over 61 centra, 34 in België en 27 in Nederland. In 1999 is het netwerk uitgebreid met centra in Parijs, Lyon, Leeds, Padua, Bologna en Hongkong. In 2005 wil de business line beschikken over dertig centra buiten de Benelux. Ze verwacht dat de uitbreiding zal leiden tot een forse toename van het aantal klanten en van de activiteiten. Deze groeistrategie is het antwoord op de voortschrijdende Europese economische integratie en de toenemende globalisering van de ondernemingen. In de markt van de grote ondernemingen concentreert de business line zich op een aantal sectoren waarin zij over een uitgesproken expertise beschikt. Een internationaal netwerk, vertegenwoordigd op veertig plaatsen, volgt de ondernemingen die actief zijn in deze sectoren. Dit netwerk wordt geleid vanuit Brussel en Rotterdam. De middelgrote en grote ondernemingen kunnen tevens een beroep doen op specifieke expertisecentra voor onder meer export- en projectfinanciering, acquisitie en schuldfinanciering, effectisering, cash management en documentaire kredieten. Voor de publieke sector en de gezondheidssector is de kennis samengebracht in twee centra: één in België en één in Nederland. Fortis Bank concentreert zich steeds meer op het aanbieden van diensten met een hoge toegevoegde waarde. De ‘Fortis Bank International Services’, die de business line in 1999 heeft geïntroduceerd, past in dit beleid. Deze dienst biedt klanten een oplossing met een hoge toegevoegde waarde voor grensoverschrijdende betalingen en internationaal cash management. Ook is een kader gecreëerd dat een gemakkelijke effectisering en verhandelbaarheid van handelsvorderingen en andere activa mogelijk maakt. Bovendien richt Fortis Bank zich op de ontwikkeling van elektronische distributiekanalen om tegemoet te komen aan de behoefte aan online bankieren van onze klanten. Deze initiatieven versterken de positie van de business line in een markt waar de marges onder druk staan. Door overname van de aandelen die nog niet in haar bezit waren, is Fortis de enige aandeelhouder van Belgo-Factors geworden. Dit maakt het mogelijk om de verschillende factoringmaatschappijen binnen Fortis te integreren en een rol van betekenis te spelen op Europees vlak. Fortis heeft haar belang in Pierwszy Polsko-Amerikanski Bank in Polen uitgebreid tot bijna 100%. Private Banking De kernactiviteiten van Private Banking zijn beleggen, structureren en financieren. Deze internationaal geïntegreerde business line richt zich op vermogende particulieren, directeur-grootaandeelhouders, stichtingen en andere particuliere instellingen. De private bankingactiviteiten, die onder de naam MeesPierson worden uitgevoerd, zijn georganiseerd rond een netwerk van onshore- en offshorekantoren, waardoor aanwezigheid in de belangrijke financiële centra van de wereld is gegarandeerd. In Europa zijn de belangrijkste vestigingen gesitueerd in de Benelux, Frankrijk, Spanje, Zwitserland en op Guernsey. De activiteiten van Fortis op het gebied van private banking zijn begin 2000 versterkt met de uitbreiding van het belang in Banque Générale du Luxembourg.
EUR 132 miljard 2 5 17
26
50
Leningen aan klanten per categorie in % Overheid Zakelijk met overheidsgarantie Zakelijk, overig Particulier met hypothecaire zekerheid Particulier, overig
150 120
Op het gebied van private banking beheert Fortis EUR 59 miljard. Dit plaatst haar in de toptien van de Europese private banken. Particulier vermogensbeheer is een snel groeiende activiteit. De wens van de klant om het beheer over zijn vermogen professioneel uit te besteden in een steeds ingewikkelder markt leidde in 1999 tot een sterke toename van discretionaire vermogensbeheercontracten. Private Banking introduceerde in 1999 ‘Private Portfolio Advice’. Dit is een overeenkomst waarin afspraken zijn vastgelegd op basis waarvan de bank op de individuele klant afgestemde producten en diensten levert om diens vermogen optimaal te laten renderen. De internettoepassing ‘Personal Investment Informer’ stelt de klant in staat om op ieder gewenst moment zijn effectenportefeuille in te zien en te beschikken over actuele onderzoeksinformatie.
90 60 30 0
97 98 99
Voor klanten beheerd vermogen 1997-1999 in miljarden EUR
Fortis Bank
300 250 200 150 100 50 0
97 98 99
Totaal beheerd vermogen 1997-1999 in miljarden EUR
Begin 2000 is de campagne ‘Private Wealth Management’ van start gegaan om duidelijk te maken dat MeesPierson zich onderscheidt in de manier waarop zij met vermogens omgaat. KBW Wesselius Effectenbank, die een sterke positie heeft in de markt van vermogensbeheer en op het gebied van advisering van particuliere klanten, heeft een eigen plaats binnen Private Banking. De private bankingactiviteiten in Spanje zullen na verwerving van de resterende 70% van de aandelen in Bèta Capital verder worden ontwikkeld onder de naam Bèta Capital MeesPierson. Het internationale netwerk van trustbedrijven is in 1999 verder uitgebreid met een vertegenwoordiging in Kopenhagen. De beheersactiviteiten gericht op de entertainmentindustrie zijn verzelfstandigd in Fintage House met vestigingen in Leiden en Boedapest. Buiten Europa is MeesPierson aanwezig in Hongkong en Singapore, op de Kaaiman Eilanden, de Bahama’s, Aruba en Curaçao. Begin 2000 is een vertegenwoordiging in Chili geopend. Asset Management De integratie van de bedrijven van Fortis en Generale Bank op het gebied van vermogensbeheer heeft geleid tot de oprichting van Fortis Investment Management (FIM). FIM biedt een grote variëteit beleggingsfondsen en beheert vermogens voor institutionele beleggers. Daarnaast beheert de business line het merendeel van de activa van de verzekeringsgroep. FIM is wereldwijd op vele plaatsen actief en heeft een sterke merknaam, in het bijzonder op de Europese markt. FIM beheert EUR 50 miljard in beleggingsfondsen.
Fortis maakt op het gebied van vermogensbeheer in Europa deel uit van de toptien
De gunstige ontwikkeling van de financiële markten had in 1999 een flinke stijging van het volume beheerde fondsen tot gevolg. De integratie heeft de beleggingsexpertise van FIM verbreed en de business line in staat gesteld om meer aandacht te besteden aan alternatieve investeringen en sectoraal onderzoek. Ook heeft ze geleid tot een breder en gestroomlijnd fondsenpakket met de nieuwe Fortis-naamgeving. Fortis maakt op het gebied van vermogensbeheer in Europa deel uit van de toptien. De strategische doelstelling is om het beheerd vermogen de komende vijf jaar te verdubbelen. De verwachting daarbij is dat de groei ook zal komen van activiteiten met derde partijen, buiten het Fortis-netwerk. Om deze doelstelling te realiseren in een markt waarin sprake is van een zeer sterke en in toenemende mate grensoverschrijdende concurrentie volgt FIM een drieledige strategie. In de thuismarkt - de Benelux en Frankrijk - richt ze zich op het vergroten van het marktaandeel door de dienstverlening verder te verbeteren, betere resultaten en het inspelen op ontwikkelingen op pensioengebied. In Italië, Spanje, de rest van Europa en Azië zoekt FIM, alleen of in combinatie met andere onderdelen van Fortis, naar strategische allianties. In de Verenigde Staten ten slotte is de strategie naast autonome groei gericht op versterking van gespecialiseerde competenties en uitbreiding van het klantenbestand. FIM heeft gekozen voor een lokale aanwezigheid en concentratie van research en beleggingsexpertise in Brussel, Hongkong, Boston en Parijs. Het Europese beleggingscentrum in Brussel is inmiddels operationeel. Deze gecombineerde aanpak leidde in 1999 tot een betere kwaliteit van de dienstverlening en een lager kostenniveau. Investment Banking De business line Investment Banking begeleidt fusies, overnames en beursintroducties. Daarnaast voert ze kapitaalmarkttransacties uit en is ze actief op het gebied van financiële adviesverlening. De ontwikkelingen op de beurs in 1999 hebben geleid tot een gunstig emissieklimaat. Investment Banking heeft een aantal grote kapitaalmarkttransacties uitgevoerd, zoals de beursintroductie van UPC in Nederland in februari en de daarop volgende aandelenemissie in november en de aandelenemissies van Fortis in januari en juli, de beursintroductie van Agfa in juni en de beursintroductie van OpenTV. Vermeldenswaard zijn voorts de bemiddeling bij de transacties rond Cockerill en Tractebel in België. Op het vlak van fusies en overnames adviseerde de business line onder meer bij de verkoop van Applicare Medical Imaging aan GE Medical Systems en bij de fusie van PNEM-Mega Groep met Edon.
Private Banking wordt
Art of Wealth
“De private bank van Fortis, MeesPierson, heeft in 1999 met Private Wealth Management een nieuw begrip geïntroduceerd in de markt en geeft hiermee aan dat men op meerdere manieren naar vermogen kan kijken. Het concept is toegesneden op de klant van nu die creatiever met zijn vermogen om wil gaan: minder rentenieren, meer ondernemen. Speciale teams, waarin de deskundigheid van MeesPierson op het gebied van beleggen, structureren en financieren voor de specifieke doelgroepen samenkomt, begeleiden de individuele klant bij het kiezen uit diverse op maat gesneden programma’s voor geïntegreerd vermogensmanagement.”
Pim Mol, algemeen directeur MeesPierson Private Wealth Management
Fortis Bank
Ze neemt zowel in aantal als in volume van transacties een leidende positie in de Benelux in. De professionele pers heeft Investment Banking in 1999 uitgeroepen tot ‘één van de grote winnaars’ in de Benelux.
EUR 7.390 miljard
9 10 56 25
Totale baten na aftrek van rentelasten per categorie in %
In 1999 heeft Fortis verder onder meer het Franse effectenhuis Meeschaert-Rouselle, waarin ze een minderheidsbelang had, overgenomen. De business line is door Euromoney uitgeroepen tot nummer één voor research van Nederlandse aandelen. Daarmee bevestigde zij haar uitstekende reputatie. De researchafdeling is naar sectoren georganiseerd en heeft in 1999 een aantal Europese rapporten gepubliceerd. Om institutionele klanten wereldwijd optimaal te kunnen bedienen, zal de bank haar sectorale researchcapaciteit op Europees vlak coördineren door gebruik te maken van de lokale expertise in de Benelux, Frankrijk en Spanje.
Renteresultaat Commissies Resultaat uit financiële transacties Overige baten
Financial Markets Financial Markets is gespecialiseerd in valutahandel, market making en vastrentende waarden. De business line richt zich vooral op professionele klanten en institutionele beleggers, maar ook middelgrote en grote ondernemingen behoren tot de doelgroep. Ze is een belangrijke Europese speler met een leidende positie in de Benelux. In 1999 heeft Financial Markets haar dealing rooms in Brussel, Rotterdam en Amsterdam geïntegreerd. De business line beschikt daarnaast over dealing rooms in Hongkong en New York. Fortis Bank verzorgde in 1999 de uitgifte van een omvangrijke Belgische staatslening. Tevens neemt ze een belangrijke positie in op de markten voor eurobonds, met een plaatsing van meer dan EUR 2 miljard, en neemt ze de eerste plaats in bij handel in Noord-Europese valuta. De oriëntatie van Europese beleggers verschoof in 1999 van nationale naar Europese beleggingen. Daarbij nam de vraag naar nieuwe beleggingsproducten toe. Financial Markets speelde hierop in met innovatieve, aan aandelen gerelateerde derivatenproducten, zoals Knock-in Reversed Convertibles, Callable Notes en Discount Rights. Information Banking Fortis heeft haar activiteiten op de gebieden van custody, derivaten, clearing, securities borrowing and lending, fund service en prime banking gebundeld in de business line Information Banking. Deze gespecialiseerde business line richt zich vooral op financiële professionals. Pensioenfondsen, verzekeraars, vermogensbeheerders, beleggingsfondsen en traders met internationale portefeuilles behoren tot de doelgroepen. Internationale banken en brokers gebruiken Information Banking als lokale bewaarinstelling van hun Benelux-beleggingen.
Fortis Bank heeft een klantgerichte grensoverschrijdende organisatiestructuur
Information Banking levert diensten op drie deelgebieden. Ze wikkelt de administratie van alle mogelijke kapitaal- en geldmarkttransacties af. Ze biedt ondersteuning bij financieel logistieke vraagstukken en risicobeheervraagstukken. Ook verzorgt ze de financiering en de in- en uitleen van effecten ter verhoging van het rendement van een effectenportefeuille. Fortis Bank biedt als eerste bank in Europa deze drie diensten in een geïntegreerde vorm aan. De business line Information Banking is vertegenwoordigd in belangrijke financiële markten als Amsterdam, Brussel, Luxemburg, Dublin, Londen, Frankfurt, Hongkong, Sydney, de Kaaiman Eilanden, Isle of Man, Curaçao en de Bahama’s. Het aantal medewerkers bedroeg in 1999 gemiddeld 900. Hiervan was circa 50% werkzaam buiten de Benelux. De gunstige ontwikkeling van de financiële markten leidde tot een aanzienlijke verbetering van het resultaat ten opzichte van 1998. Information Banking heeft in 1999 haar concept Prime Banking verder gestalte gegeven en met succes geïntroduceerd bij klanten in Londen. Prime Banking is een ‘one-stop shopping facility’ voor leveraged funds en funds of funds.
Jaaroverzicht 1999
Het biedt de klant een geïntegreerd pakket diensten op administratief en financieel gebied. Aan deze dienstverlening, die vanuit Londen wordt geboden, liggen nieuwe software en nieuwe risicomanagementtechnieken ten grondslag, die de account manager in staat stellen om de klant optimaal te volgen en te bedienen. Op het gebied van derivatenclearing heeft Information Banking haar positie in Europa kunnen versterken. In Amsterdam kon gesproken worden van een nummer-één-status; in Frankfurt, Londen, Hongkong en Sydney bereikte ze een aanzienlijk marktaandeel. Daarmee behoort Fortis tot de belangrijkste spelers op het gebied van clearing van onafhankelijke derde partijen. De activiteit securities borrowing and lending heeft sterk kunnen profiteren van het gunstige beursklimaat in - vooral de eerste helft van 1999 en van de volumegroei. Ze leverde een zeer goede bijdrage aan het resultaat. Als ‘global en regional custodian’ verwerkt en bewaart Fortis circa EUR 400 miljard in meer dan 75 landen. Deze toptienpositie tussen de belangrijkste custodians in de wereld kwam mede tot stand dankzij aanzienlijke service- en systeemverbeteringen. De Global Custodian Agent Bank Review beloonde deze ontwikkeling met een ‘Top rated’-classificatie. Ook het offshorenetwerk van de Fund Services Unit, dat tot de topvijf van de wereld behoort, profiteerde van de investeringen in geavanceerde informatie- en communicatietechnologie binnen de business line. Dit netwerk is het afgelopen jaar eveneens beloond met een ‘Top rated’-classificatie. Financial Institutions and Banks De business line Financial Institutions and Banks beheert wereldwijd de relaties met 2.500 banken en financiële instellingen. Ze zorgt voor de kredietfaciliteiten ten gunste van bankiers en levert in nauwe samenwerking met andere business lines van Fortis Bank financiële diensten aan banken, zoals custody, clearing, vermogensbeheer en logistieke diensten. Ze is eveneens belast met het bewaken van de landenrisico’s voor de hele bankgroep. In Financial Institutions and Banks zijn in de loop van 1999 de correspondent-bankingafdelingen van Generale Bank, ASLK en MeesPierson geïntegreerd, waardoor het wereldwijde relatiebeheer van banken nu centraal plaatsvindt. Na een jaar staat de business line bekend als een van de belangrijkste spelers in de euroclearing.
Fortis Bank Het directiecomité van Fortis Bank bestaat uit: Herman Verwilst
Voorzitter
Karel De Boeck
Middelgrote en grote ondernemingen en de Publieke sector
Chris van Boetzelaer
Private Banking
Jean-Pierre Cardinael
IS, Organisatie, Facility Management, Security & Safety
Filip Dierckx
Investment Banking, Financial Markets
Rosa Van Elegem
Human Resources
Patrick Evrard
Particulieren, Zelfstandigen en Kleine ondernemingen
Erik van de Merwe
Finance & Control, Juridische Zaken, Fiscale Zaken, Risicobeheer-ALM
Johan Tack
Asset Management en Kredieten
Jean-Jacques Verdickt
Financial Institutions and Banks, Information Banking
Alain Georges
Voorgenomen benoeming per 27 april 2000
Sjoerd van Keulen
Voorgenomen benoeming per 27 april 2000
Voor een volledig overzicht van de Raad van Bestuur van Fortis Bank verwijzen wij naar pagina 83.
40.782
13 6
25
56
Medewerkers 1999 per regio in % België Nederland Luxemburg Rest van de wereld
Risicobeheer
Vrijwel alle bank- en verzekeringsactiviteiten van Fortis kennen een risicoaspect. De belangrijkste risico’s zijn het markt-, het krediet-, het liquiditeits- alsmede het operationele en juridische risico. Bij de verzekeringsactiviteiten speelt verder nog het verzekeringstechnische risico een rol.
Risicobeheer De verschillende risico’s kunnen als volgt worden omschreven: • Het marktrisico vloeit voort uit mogelijke wijzigingen in de waarde van financiële instrumenten ten gevolge van prijsfluctuaties op de financiële markten waar Fortis actief is. • Het kredietrisico is het risico dat een tegenpartij niet in staat blijkt zijn contractuele verplichting, aangegaan jegens Fortis in het kader van leningen of andere financiële transacties, na te komen. • Het liquiditeitsrisico is het risico dat de crediteuren van Fortis per direct liquiditeiten opeisen, waardoor de onderneming gedwongen is extra middelen te lenen of activa te verkopen om tegemoet te kunnen komen aan de vraag naar tegoeden. • Het verzekeringstechnische risico is, binnen de verzekeringen, het risico dat aan klanten uitbetaalde schaden en uitkeringen hoger uitvallen dan verwacht. Dit is het geval wanneer de premies of technische voorzieningen te laag zijn om toekomstige schaden en uitkeringen te dekken. • Operationele risico’s omvatten een breed scala aan factoren die inherent zijn aan de dagelijkse activiteiten van vrijwel elk bedrijf. In een dienstverlenend financieel bedrijf liggen de klemtonen intern op correctheid en continuïteit van de werkzaamheden (key-person problematiek, storingen van apparatuur, beveiliging tegen fraude) en extern op contractuele en niet-contractuele aansprakelijkheden, op informatie- en waardebeveiliging. • Tot de juridische risico’s behoren de potentiële negatieve gevolgen van wetswijzigingen en de kans dat de naleving van bestaande contracten niet afgedwongen kan worden. Bij het risicobeheer streeft Fortis naar een optimale verhouding tussen risico en rendement. Het risicobeheer van Fortis is gedecentraliseerd. Fortis Bank en Fortis Insurance zijn elk verantwoordelijk voor hun eigen activiteiten op dit gebied. Het beoordelen van de grondslagen, doelstellingen, het beleid, de controleprocedures en de (beoordelings)systemen die worden toegepast bij het risicobeheer vormen een centrale verantwoordelijkheid binnen Fortis. Group Audit en de verschillende audit afdelingen houden op lokaal niveau toezicht op het risicobeheer. De procedures voor het risicobeheer zullen verder worden geïntegreerd. Binnen Fortis Insurance is op groepsniveau een Investment & ALM Policy Office (IAPO) opgezet. Het IAPO streeft, samen met de werkmaatschappijen, een grotere mate van standaardisering en een vereenvoudiging van de consolidatie van de informatie met betrekking tot risicobeheer na. Voor Fortis Bank stelt het Asset & Liability Committee (ALCO) de risicoparameters van de business lines vast. Ook houdt ze hier toezicht op. De afdeling Central Risk Management (CRM) van Fortis Bank oefent de dagelijkse controle uit. De afdeling Group Reporting & Risk Monitoring (GRRM) consolideert de informatie uit zowel Fortis Insurance als Fortis Bank.
Jaaroverzicht 1999
Fortis Insurance Organisatie Het risicobeheer bij Fortis Insurance is de verantwoordelijkheid van de afzonderlijke werkmaatschappijen, die zich immers het dichtst bij de bronnen van het risico bevinden. Fortis Insurance ontwikkelt gemeenschappelijke grondslagen, procedures en maatstaven, teneinde inzicht te krijgen in de wereldwijde risico-exposure van de verzekeringsgroep, alvorens deze risico’s op een hoger groepsniveau te consolideren. Verzekeringstechnische risico’s De actuariële afdelingen van Fortis beoordelen regelmatig de toereikendheid van de tarieven en de technische voorzieningen. In 1999 resulteerde dit onder meer - in combinatie met de lage rente - in een verlaging van de garanties voor traditionele levensverzekeringsproducten binnen de EMU. Fortis sluit ook herverzekeringscontracten af om het verzekeringstechnische risico te verminderen. Dit is vooral het geval bij schadeverzekeringen. De selectie van herverzekeringsmaatschappijen vindt plaats op grond van criteria die betrekking hebben op solvabiliteit en betrouwbaarheid en, in mindere mate, spreiding van risico’s over meerdere tegenpartijen. Om de voordelen van spreiding over bedrijfstakken en geografische regio’s op het niveau van de gehele groep te realiseren, coördineert het onlangs opgerichte Fortis Reinsurance de uitgaande herverzekering. Marktrisico Het marktrisico heeft vooral betrekking op de verzekeringen in de beleggingsportefeuille en wordt derhalve veroorzaakt door waardeschommelingen in de financiële activa en het vastgoed. Fortis Insurance reduceert de potentiële negatieve gevolgen van marktfluctuaties door bij de keuze van beleggingen de verwachte uitkeringen aan polishouders zorgvuldig in overweging te nemen. Voor veel levensverzekeringsproducten met een spaarelement houdt dit mede in dat de invloed moet worden bepaald van veranderingen op de financiële markten op de uitkeringen aan polishouders. Binnen Fortis werken de actuariële, beleggings- en ALM-afdelingen met elkaar samen om tegelijkertijd de invloed van de marktomstandigheden op zowel beleggingen als verzekeringsproducten te modelleren, teneinde de optimale beleggingsstrategie te kunnen kiezen. Het instrumentarium dat Fortis Insurance gebruikt om het marktrisico te bewaken, omvat simulatiemodellen, scenario-analyses en stresstesting. De potentiële invloed van veranderingen in rentetarieven, aandelenkoersen en onroerendgoedprijzen op de solvabiliteit, winst en embedded value wordt regelmatig berekend. Fortis Insurance maakt gebruik van derivaten om het marktrisico te beperken en tegelijkertijd transactiekosten en belastingverplichtingen te minimaliseren. Fortis Insurance heeft de gevoeligheid van het resultaat voor belasting onderzocht voor parallelle verschuivingen van de rendementscurve van 100 basispunten naar boven of beneden. De gevoeligheidsanalyse laat zien dat als de rente met 100 basispunten stijgt, het nettoresultaat 1,2% hoger uitvalt dan in het basisscenario. Als de rente met 100 basispunten daalt dan neemt het nettoresultaat af met 1,3%. Wat betreft de gevoeligheid met betrekking tot aandelen en onroerend goed in de sector verzekeringen laat de analyse het volgende zien: als de koersen van de aandelen in de beleggingsportefeuille van de sector verzekeringen met 10% dalen, dan daalt het eigen vermogen van de sector met 12%. Een vergelijkbare daling van de onroerendgoedprijzen doet het netto eigen vermogen van de sector verzekering met 2% afnemen. Kredietrisico Fortis Insurance beheerst het kredietrisico door spreiding, door beperking van het bedrag dat in één en dezelfde onderneming mag worden belegd en door het hanteren van minimumeisen voor de kredietwaardigheid van de beleggingen van Fortis in de overheidssector en de private sector. In de Benelux belegt Fortis een groot deel van de verzekeringsportefeuille in vastrentende waarden die direct of indirect worden gegarandeerd door een soevereine staat.
Risicobeheer
Liquiditeitsrisico Gezien het potentiële belang van de kapitaalmarkten als potentiële financieringsbron, is het liquiditeitsrisico nauw verbonden met de solvabiliteit en het vertrouwen dat de crediteuren hebben in het vermogen van Fortis om haar verplichtingen na te komen. Fortis bewaakt de solvabiliteit van de verzekeringssector met stresstests en andere ’what if ’-analyses. Operationeel risico Fortis Insurance beheerst de operationele risico’s met behulp van interne controlesystemen. Een verzekeringspolis geeft aanleiding tot een groot aantal transacties verdeeld over een zeer lange looptijd. Het interne controlesysteem op deze ingewikkelde informatiestromen is dan ook bijzonder aandachtig uitgewerkt om de totale levensloop van de polis correct te beheersen. De interne audit afdeling houdt permanent toezicht op de goede werking van deze interne controlesystemen. Juridisch risico De juridische afdelingen van Fortis beoordelen de contracten en volgen de ontwikkelingen op het gebied van de belastingwetgeving en regelgeving. Zo zijn bijvoorbeeld naar aanleiding van de mogelijke wijzigingen in de Nederlandse belastingwetgeving de bestaande verzekeringsproducten aan een kritische beoordeling onderworpen en zijn er nieuwe producten ontwikkeld.
Fortis Bank Organisatie Het risicobeleid van Fortis Bank wordt bepaald door de Raad van Bestuur. De raad stelt doelstellingen en globale richtlijnen vast voor het risicobeheer. Zij bepaalt onder meer welke mate van risico aanvaardbaar is. Het Directiecomité is verantwoordelijk voor de implementatie van het risicobeheer. Het comité kan, met behoud van zijn verantwoordelijkheid, bepaalde taken en bevoegdheden delegeren aan de Risk Acceptance Committees, waarvan het zelf de leden benoemt. Eind 1999 had Fortis Bank de volgende Risk Acceptance Committees: Het Asset and Liability Committee (ALCO), dat de hoofdlijnen uitzet voor het balansbeheer, en het Central Credit Committee (CCC), dat het individuele tegenpartijrisico goedkeurt, inclusief landenlimieten en bank(positie)limieten. Naast de hierboven genoemde Risk Acceptance Committees heeft het Directiecomité een onafhankelijke afdeling voor risicobeheer - Central Risk Management (CRM) opdracht gegeven ondersteuning te bieden bij de controle op en de bewaking en evaluatie van de risico’s die de business lines nemen. Het doel hiervan is ervoor te zorgen dat het beheer van deze risico’s in overeenstemming is met de algehele strategische doelstellingen. Het risicobeheer bij de dochterondernemingen van Fortis Bank wordt grotendeels bepaald door de lokale risicomanagers. Zij rapporteren aan het centrale ALCO (en functioneel ook aan CRM). De rapportage en controle met betrekking tot het risicobeheer zijn gescheiden van de commerciële bedrijfsonderdelen. Marktrisico Marktrisico uit hoofde van handelsactiviteiten De voornaamste marktrisico’s waarmee Fortis Bank te maken heeft zijn het rente-, het valuta- en het koersrisico. Voor het bewaken van deze risico’s maakt Fortis Bank, behalve van kwalitatieve controles, intensief gebruik van kwantitatieve modellen die gebaseerd zijn op gevoeligheids- en waarschijnlijkheidsanalyses. Er vinden dagelijks Value-at-Risk (VaR) rapportages plaats, op basis van een aangepaste vorm van twee methodieken: het variantie/covariantiemodel en het historische simulatiemodel. De gebruikte VaR-methodiek is het onderwerp van regelmatige backtesting en wordt vervolledigd met zogenaamde stresstests. In 1999 bedroeg de gemiddelde VaR van de handelsportefeuille van Fortis Bank EUR 7,2 miljoen.
Marc Smits, projectleider Internationaal Zakelijk Bankieren, Fortis Bank
Business centers
“Fortis Bank heeft in 1999, in lijn met haar strategie om een Europees en
nu ook buiten de Benelux
Hongkong hebben grensoverschrijdende implementatieteams tien nieuwe
uiteindelijk wereldwijd netwerk van business centers op te bouwen, haar activiteiten buiten de Benelux verder uitgebreid. In Frankrijk, Italië en
centra geopend. Accountmanagers uit verschillende landen leveren binnen de context van lokale gewoonten aan ondernemingen een uniforme internationale dienstverlening. ‘Act as one’ is de leidende gedachte.”
Risicobeheer
Niet-handelsgerelateerd marktrisico: structurele positie Fortis Bank staat ook bij haar niet-handelsportefeuille bloot aan het rente- en koersrisico. Evenals bij de handelsportefeuille vormt het renterisico hierbij het voornaamste marktrisico. Fortis Bank bewaakt en beheerst dit risico met behulp van risico-indicatoren die zijn gebaseerd op waardeberekeningen en risico-indicatoren die zijn gebaseerd op winstberekeningen. Tot de eerstgenoemde indicatoren behoren de basispuntgevoeligheid, de VaR en de duration van het eigen vermogen. Bij basispuntgevoeligheid wordt berekend hoe sterk de marktwaarde van alle activa en passiva verandert, wanneer elk punt op de renteswapcurve afzonderlijk één basispunt wordt verhoogd of verlaagd. Met het VaR-model voor de structurele positie van de bank berekent men de potentiële verandering van de marktwaarde als gevolg van een wijziging in de rentetarieven, op basis van de historische volatiliteit van de rentetarieven, een holding period van twee maanden en een betrouwbaarheidsinterval van 95%. De duration van het eigen vermogen is een algemene maatstaf voor het renterisico. Men berekent de duration en reële waarde van alle producten op basis van de kasstroom (aflossing en rente). De duration van het eigen vermogen is zodanig dat de duration van de som van de activa gelijk is aan de duration van de som van de passiva, inclusief het eigen vermogen. Bij de risico-indicator gebaseerd op winstberekening wordt het effect gesimuleerd dat een verandering in de rentetarieven heeft op toekomstige winst. Met behulp van een centraal rentescenario en vier andere standaard-rentescenario’s (evenwijdige verschuiving + 100 bp, evenwijdige verschuiving -100 bp, steilere yield curve: kort – 100bp/lang + 100bp of een vlakkere yield curve: kort + 100 bp/lang - 100 bp), berekent men het renteresultaat (inclusief volume-effecten) voor elk scenario voor de komende drie jaar. De gevoeligheid van de winst voor veranderingen in de rentestand bestaat uit het verschil tussen het beste en het slechtste aldus berekende renteresultaat ten opzichte van het renteresultaat volgens het centrale scenario. Eind 1999 bedroeg dit verschil 7,2%. Kredietrisico Vanuit economisch oogpunt maakt Fortis Bank bij de kredietrisico’s een onderverdeling in risico’s met betrekking tot de private sector, risico’s met betrekking tot de overheidssector en risico’s met betrekking tot banken. Per 31 december 1999 (EUR miljard) Balansrisico: Kredietrisico m.b.t. de private sector Kredietrisico m.b.t. de overheidssector Kredietrisico op banken Buiten de balans
(1)
(1)
149,3 63,3 90,0 33,0
Deze post omvat voorwaardelijke verplichtingen zoals weergegeven in de jaarrekening van Fortis Bank minus voorzieningen en activa die als zekerheid zijn gesteld ten behoeve van derden. Financiële instrumenten zijn hier niet onder begrepen
Jaaroverzicht 1999
Kredietrisico met betrekking tot de private sector per klantensegment In onderstaande tabel is het kredietrisico van Fortis Bank met betrekking tot de private sector (EUR 149,3 miljard in 1999) weergegeven. Per 31 december 1999 (EUR miljard) MKB
30,4
Onder nemingen
32,9
Particulieren
40,3
Overig
45,7
Totaal
149,3
Kredietrisico met betrekking tot de private sector per bedrijfstak In onderstaand overzicht is het geconsolideerde kredietrisico van Fortis Bank met betrekking tot de private sector per 31 december 1999 uitgesplitst naar bedrijfstak. In deze bedragen zijn geen waardecorrecties inbegrepen. Per 31 december 1999 (EUR miljard) Land- en bosbouw, visserij
1,4
Energie en water
4,3
Mijnbouw en mineralen
1,8
Chemie en plastic
3,0
Metaalbewerking
3,1
Overige industrie
7,9
Bouw en machinebouw
4,8
Handel, hotels en catering Transport en communicatie Onroerend goed
13,2 5,7 2,8
Financiële diensten en verzekeringen
22,7
Overige dienstverlening
36,5
Niet-gerubriceerd
(1)
Totaal
42,1 149,3
Rating van de kredietportefeuille Fortis Bank gebruikt verschillende instrumenten om het kredietrisico van haar kredietportefeuille te bewaken. In 1999 is een nieuw systeem ontwikkeld dat is gebaseerd op statistische analyses en op verwachte wanbetalingsfrequenties (EDF ofwel Expected Default Frequency). Afhankelijk van het bedrag en het type krediet, moeten kredietbeslissingen binnen Fortis Bank op verschillende niveaus goedgekeurd worden. Op elk besluitvormingsniveau bevinden zich onafhankelijke afdelingen die zich bezighouden met risicobeoordeling. Bij activiteiten zoals projectfinanciering en gestructureerde financiering worden gespecialiseerde afdelingen ingeschakeld. Bovendien bestaat er voor alle leningen een ‘early warning system’. Kredietrisico’s uit hoofde van de derivatenactiviteiten, kapitaalmarktoperaties en transacties met financiële instellingen worden bewaakt via een online Risk Exposure Management systeem. Het kredietrisico dat voortvloeit uit dit soort transacties, dient binnen bepaalde toegestane limieten te blijven. Controle hierop vindt dagelijks plaats. De totale exposure wordt wekelijks via het EDF-systeem gerapporteerd aan de centrale risicobewaking. Fortis Bank bepaalt het kredietrisico uit hoofde van derivatenposities met een marktwaarderingsmethode (mark-to-market). Het management streeft ernaar het kredietrisico waar mogelijk te beperken door netting agreements af te sluiten en door zekerheden te verlangen ter dekking van verplichtingen van klanten.
(1)
Omvat voornamelijk kredietverlening aan particulieren
Risicobeheer
Risico derivatenportefeuille In het kader van de normale bedrijfsuitoefening neemt Fortis Bank deel aan verschillende soorten derivatentransacties, hoofdzakelijk op de rente-, valuta- en aandelenmarkt. Deze transacties dienen om het risico binnen de balans dat voortvloeit uit de activiteiten van Fortis Bank, waaronder kredietverlening en effectenbeleggingen, af te dekken of te verminderen. Tevens sluit Fortis Bank derivatentransacties af als onderdeel van haar handelsactiviteiten, om actief posities in te nemen, af te dekken of aan te passen, en als dienstverlening aan klanten. Bij de derivatentransacties zijn de tegenpartijen over het algemeen banken of andere financiële instellingen. Hieronder is de derivatenpositie van Fortis Bank per 31 december 1999 uitgesplitst naar het soort contract. Per 31 december 1999 (EUR miljard) Valutatransacties
(1)
Valutatermijntransacties
90,5
Valuta- en renteswaps
11,0
Valutaopties
11,1
Totaal Overige financiële instrumenten
112,6 (2)
Renteswaps
348,2
Rentefutures
6,6
Rentetermijncontracten
80,3
Rente-opties
83,6
Totaal Overige aan- en verkopen op termijn Totaal
518,7 (3)
35,1 666,4
Landenrisico Fortis Bank beheert het landenrisico zowel vanuit commercieel als vanuit geografisch oogpunt. De commerciële exposure naar een bepaald land betreft alle transacties die Fortis Bank in het desbetreffende land heeft afgesloten met een lokale tegenpartij waarvan de moeder eveneens een lokale entiteit is of een buitenlandse entiteit met een lokale entiteit als moeder. De geografische exposure naar een bepaald land betreft alle transacties die in dat land zijn afgesloten met een lokale tegenpartij, ongeacht of de moeder een lokale of een buitenlandse entiteit is, door maatschappijen die deel uitmaken van Fortis Bank en niet gevestigd zijn in dat land. Het Directiecomité stelt de maximale commerciële en geografische exposure vast, die is toegestaan naar afzonderlijke landen.
(1)
Te leveren bedragen
(2)
Notional reference amounts
(3)
Overeengekomen aan-/verkoopprijzen
Jaaroverzicht 1999
Hieronder is per 31 december 1999 de boekwaarde op consolidatiebasis weergegeven van het landenrisico van Fortis Bank op grond van de geografische benadering. Per 31 december 1999 (EUR miljard) Europese Unie excl. Benelux Overig West-Europa Overige geïndustrialiseerde landen Oost-Europa
85,0 3,8 19,6 0,8
Latijns Amerika
1,8
Azië (exclusief Japan)
3,5
Overig
1,7
Totaal
116,2
Liquiditeitsrisico Fortis Bank beheert het liquiditeitsrisico zodanig dat zij zelfs onder ongunstige marktomstandigheden kan voldoen aan de vraag van klanten, aan aflossingsverplichtingen en aan kapitaalvereisten. Operationeel risico Fortis Bank bewaakt de operationele risico’s zowel centraal als decentraal door middel van methodologieën, regelgeving en aanbevelingen. De verschillende business lines en landen blijven verantwoordelijk voor de operationele risico’s. Alleen de business line overschrijdende risico’s worden centraal behandeld. Op termijn is het de bedoeling om alle operationele risico’s op een economisch gelijkwaardige wijze te behandelen. Prioritair worden evenwel de continuïteitsplannen van elke eenheid wereldwijd onderzocht. Parallel hiermee worden de bestaande verzekeringsprogramma’s voor eigen risico’s internationaal aangepast. Evenzo wordt het risico op het gebied van e-commerce van zeer nabij gevolgd. De interne audit afdeling volgt op de voet hoe Fortis Bank het operationeel risicobeheer verder uitbouwt. Juridisch risico Het juridisch risico geldt vooral voor derivaten, aangezien de wetgeving hiervoor van betrekkelijk recente datum is en in sommige gevallen niet volledig. Fortis Bank bewaakt dit risico door ervoor te zorgen dat transacties op de juiste wijze goedgekeurd worden en door nieuwe of ongebruikelijke transacties ter beoordeling voor te leggen aan juridische adviseurs.
Brussel/Utrecht, 23 maart 2000 Executive Committee J.L.M. Bartelds RA Graaf M. Lippens H.J. Hielkema H. Verwilst B.J.H.S. Feilzer G. Mittler
Marga Zandvliet-van Agthoven, consultant Informatiemanagement en Administratieve Organisatie, Fortis Bank
Millennium “Als lid van een van de millenniumwerkgroepen van Fortis was het testen of geldautomaten na de millenniumovergang nog zouden werken een van mijn werkzaamheden. Uitgangspunt voor ons was dat de klant zijn transacties - ook bij calamiteiten - zonder problemen kon blijven afhandelen. Om dit te realiseren hebben we de processen waar de klant bij uitval de meeste hinder van ondervindt, geïnventariseerd en een nood- en overgangsscenario opgesteld. We hebben het noodscenario niet hoeven te gebruiken, omdat de eeuwwisseling probleemloos is verlopen. Maar met de gebundelde en geactualiseerde kennis uit verschillende afdelingen hebben we wel een goede basis kunnen leggen voor een calamiteitenhandboek.”
Jaaroverzicht 1999
Financieel overzicht Geconsolideerde balans voor winstbestemming in miljoenen EUR 31-12-1999
31-12-1998
31-12-1997 pro forma
Activa Kasmiddelen
3.660
3.675
Handelsportefeuille effecten
9.899
7.112
5.733
127.382
115.096
97.459
Beleggingen
1.228
81.970
58.098
55.502
139.422
122.213
112.259
technische voorzieningen
4.232
2.107
1.881
Overlopende acquisitiekosten
2.081
1.333
1.204
13.157
10.883
10.264
16.210
11.201
8.185
8.096
8.544
6.809
406.109
340.262
300.524
Leningen aan kredietinstellingen Leningen aan klanten Aandeel herverzekeraars in
Overlopende activa Beleggingen voor rekening en risico van polishouders Overige activa Totaal activa Passiva, aandeel van derden en eigen vermogen Passiva: Schulden aan kredietinstellingen
116.992
81.114
63.600
Schulden aan klanten
134.963
125.164
121.785
Schuldbewijzen
35.943
36.456
36.867
Technische voorzieningen
44.613
37.055
32.657
voor rekening en risico van polishouders
15.824
10.913
7.900
Overlopende passiva
12.236
9.783
8.348
Overige passiva
11.752
Technische voorzieningen voor beleggingen
19.524
18.805
Converteerbare obligatieleningen
1.256
681
Achtergestelde schulden
6.906
6.294
5.732
Totaal passiva
388.257
326.265
288.641
Fonds voor Algemene Bankrisico’s
1.861
1.706
1.328
Aandeel van derden
2.483
1.026
1.570
Eigen vermogen: - Kapitaal - Uitgiftepremie (Agioreserve)
398
366
349
13.100
11.557
10.570
3.931
3.331
2.819
- 13.035
- 11.107
- 10.208
9.114
7.118
5.455
Totaal eigen vermogen
13.508
11.265
8.985
Groepsvermogen
15.991
12.291
10.555
406.109
340.262
300.524
- Meerwaarden (Herwaarderingsreserve) - Consolidatieverschillen (Goodwill) - Overige reserves
Totaal passiva, aandeel derden en eigen vermogen
Financieel overzicht in miljoenen EUR
Geconsolideerde winst- en verliesrekening 1999
1998
1997 pro forma
Baten Verzekeringspremies
12.527
9.981
8.317
Rentebaten
20.822
19.747
19.178
Commissies
1.832
1.660
1.361
Resultaat uit financiële transacties
3.085
2.789
1.750
Overige baten
2.665
1.943
1.689
Totale baten
40.931
36.120
32.295
Rentelasten
- 14.706
- 13.944
- 13.510
26.225
22.176
18.785
- 13.797
- 10.834
- 8.867
- 547
- 872
- 557
Nettobaten
11.881
10.470
9.361
Bedrijfskosten
- 8.489
- 7.863
- 7.144
Resultaat vóór belastingen
3.392
2.607
2.217
Belastingen
- 893
- 778
- 655
Groepswinst
2.499
1.829
1.562
183
169
282
2.316
1.660
1.280
Totale baten na aftrek van rentelasten Uitkeringen en schaden Waardecorrecties
Aandeel van derden Nettowinst excl. buitengewoon resultaat Buitengewoon nettoresultaat Nettowinst
202 2.316
1.862
1.280
Jaaroverzicht 1999
Geconsolideerd kasstroomoverzicht 31 december
31 december
1999
1998
2.316
1.862
- Aandeel van derden
183
170
- Waardecorrectie vorderingen
547
872
Kasstromen uit bedrijfsactiviteiten: Nettowinst Correcties om nettowinst te laten aansluiten op de nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten:
- Waardecorrectie onroerend goed - Afschrijvingen en waardestijgingen
46
21
1.583
1.092
- Valutawinst (-verlies) op obligaties en andere vastrentende waarden
-1.549
-478
- Gerealiseerde winst bij verkoop beleggingen in effecten
-1.098
-1.386
- Gerealiseerde winst bij verkoop onroerend goed
-52
-30
- Ongerealiseerde winsten/verliezen op handelsportefeuille effecten
-77
-155
77
171
-2.710
-1.223
-966
-570
- Overig Nettowijziging in het werkkapitaal, excl. effect van acquisities - Handelsportefeuille effecten - Overlopende acquisitiekosten - Overlopende activa
-2.332
-628
- Beleggingen voor rekening en risico van polishouders
-3.112
-2.456
-376
-1.761
- Technische voorzieningen
4.652
5.643
- Overlopende passiva
2.569
1.575
- Technische voorzieningen voor beleggingen voor rekening en risico van polishouders
1.213
381
- Overige passiva
1.629
5.528
Nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten
2.543
8.628
-106.387
-77.337
99.555
63.772
- Overige activa
Kasstroom uit beleggingsactiviteiten: Aankoop van effecten voor beleggingsdoeleinden Opbrengst uit verkopen/aflossing van beleggingen in effecten Nettotoename leningen aan kredietinstellingen
-23.591
-2.600
Nettotoename leningen aan klanten
-17.275
-10.563
-3.878
-405
-454
-470
-52.030
-27.603
35.877
17.514
9.799
3.380
-603
-396
W ijziging in converteerbare obligatielening
575
681
W ijziging in obligaties en achtergestelde schulden
584
572
Kapitaal uitgegeven door Fortis (B) en Fortis (NL)
2.436
76
Kapitaal ingebracht door derden
1.290
64
-610
-358
49.348
21.533
Aankoop bedrijven na aftrek verkregen kasmiddelen Netto-aankopen van materiële vaste activa en immateriële activa Nettokasmiddelen aangewend voor beleggingsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten: Mutatie in schulden aan kredietinstellingen Mutatie in schulden aan klanten Mutatie in schuldbewijzen
Uitgekeerde dividenden Nettokasmiddelen uit financieringsactiviteiten Nettotoename (afname) kasmiddelen Kasmiddelen aan het begin van het jaar W isselkoerseffect op kasmiddelen Kasmiddelen per jaareinde Betaalde rente Betaalde winstbelasting
-139
2.558
3.675
1.228
124
-111
3.660
3.675
14.486
12.060
653
982
Financieel overzicht in miljoenen EUR
Algemene toelichting Verloop geconsolideerd eigen vermogen Eigen vermogen per 31 december 1998
10.347
Invloed wijziging waarderingsregels
918
Eigen vermogen per 31 december 1998
11.265
Uitgifte van aandelen door Fortis
1.708
Goodwill
-1.927
Nettowinst
2.316
Dividend
-681
Herwaardering van beleggingen
1.295
Terugboeking van herwaarderingen bij verkoop beleggingen
-524
Belastingen
-119
Valutakoersverschillen
227
Overige vermogensmutaties
-52
Eigen vermogen per 31 december 1999
13.508
Voor een toelichting op de wijzigingen van de waarderingsregels wordt verwezen naar pagina 74.
Hieronder wordt het verloop weergegeven van het eigen vermogen van Fortis (B) en Fortis (NL) in 1999: ConFortis (B) 31 december 1998 Uitgifte van aandelen
Totaal
Uitgifte
Meer-
solidatie
Overige
eigen
Kapitaal
premie
waarden
verschillen
reserves
vermogen
270
10.189
1.490
-7.098
2.376
7.227
18
-5 1.447
1.447
-437
-437
13
Nettowinst over het jaar Dividend Nettoherwaardering beleggingen
384
Goodwill
384 -1.236
-1.236
Valutakoersverschillen
147
147
Overige vermogensmutaties
687
687
31 december 1999
288
10.184
1.874
-8.334
4.220
8.232
1.841
-4.009
4.742
4.038
133
1.695
Fortis (NL) 31 december 1998
96
1.368
Uitgifte van aandelen
14
1.548
Nettowinst over het jaar Dividend Nettoherwaardering van beleggingen
869
-244
-244
216
Goodwill
216 -691
Valutakoersverschillen Overige vermogensmutaties 31 december 1999
869
110
2.916
2.057
-4.700
-691 80
80
-687
-687
4.893
5.276
Onder ‘Overige vermogensmutaties’ zijn de gevolgen opgenomen van de egalisatie-overeenkomst. Het betreft de correctie vanwege het economisch belang van Fortis (B) en Fortis (NL) in de groep.
Jaaroverzicht 1999
Eigen vermogen per bedrijfsonderdeel ultimo jaar 1999 Groeps-
Aandeel
Eigen
vermogen van derden
vermogen
1998 Groeps-
Aandeel
Eigen
vermogen van derden
vermogen
Verzekeringsbedrijf
9.204
740
8.464
7.383
36
7.347
Bankbedrijf
9.145
1.743
7.402
7.762
990
6.772
-2.358
-2.854
13.508
12.291
Algemeen
-2.358
Totaal
15.991
2.483
-2.854 1.026
11.265
De toename van het aandeel van derden wordt veroorzaakt door de uitgifte van twee hybride financieringsinstrumenten.
Solvabiliteit De solvabiliteitspositie op 31 december 1999 is als volgt: Minimum
Maximum
Ker nkapitaal
17.852
17.852
Solvabiliteitsbeslag
13.678
17.253
Overschot (tekort) Ratio ker nkapitaal/solvabiliteitsbeslag
4.174
599
1,31
1,03
Nettowinst per bedrijfsonderdeel exclusief buitengewoon resultaat 1999 Groeps-
Aandeel
Netto-
winst van derden
winst
1998 Groeps-
Aandeel
Netto-
winst van derden
winst
Verzekeringsbedrijf 1.065
36
1.029
762
38
- Niet-leven
261
1
260
2
2
Bankbedrijf
1.331
146
1.185
1.231
129
-158
-166
2.316
1.829
- Leven
Algemeen Totaal
-158 2.499
183
724 1.102 -166
169
1.660
Medewerkers per regio Verzekeringen
Bank
Totaal
1999
1998
1999
1998
1999
1998
België
4.141
3.952
22.901
23.753
27.042
27.705
Nederland
3.255
3.377
10.038
10.239
13.293
13.616
71
51
2.398
2.756
2.469
2.807
Luxemburg Benelux
7.467
7.380
35.337
36.748
42.804
44.128
Verenigde Staten
9.622
7.594
117
55
9.739
7.649
Rest van de wereld
3.108
2.930
5.328
4.659
8.436
7.589
20.197
17.904
40.782
41.462
60.979
59.366
130
115
61.109
59.481
Sub-totaal Algemeen Totaal
Financieel overzicht in miljoenen EUR
Toelichting verzekeringsbedrijf Winst- en verliesrekening verzekeringsbedrijf 1999
1998
- Leven
7.030
6.001
- Niet-leven
5.497
3.980
Rentebaten
2.276
2.129
Resultaat uit financiële transacties
2.378
1.338
Overige baten
1.929
1.356
Totale baten
19.110
14.804
Rentelasten
-201
-141
18.909
14.663
-13.797
-10.834
5.112
3.829
Verzekeringspremies
Totale baten na aftrek van rentelasten Uitkeringen en schaden Nettobaten Bedrijfskosten: - Acquisitiekosten
-2.220
-1.479
- Beheerskosten
-1.435
-1.188
- Van herverzekeraars ontvangen commissie en winstdeling - Overige lasten
414
206
-247
-464
Totaal bedrijfskosten Resultaat vóór belastingen
-3.488
-2.925
1.624
904
Belastingen
-298
-140
Groepswinst
1.326
764
37
40
1.289
724
1999
1998
Aandeel van derden Nettowinst
Verkorte balans verzekeringsbedrijf Activa Beleggingen
41.618
34.884
Leningen aan klanten
7.817
6.982
Aandeel herverzekeraars in technische voorzieningen
4.232
2.107
Beleggingen voor rekening en risico van polishouders
16.210
11.201
8.610
6.051
78.487
61.225
44.613
37.055
Overige activa Totaal activa Passiva Technische voorzieningen Technische voorzieningen voor beleggingen
15.824
10.913
Overige passiva
8.846
5.874
Groepsvermogen
9.204
7.383
78.487
61.225
voor rekening en risico van polishouders
Totaal passiva
(1)
Exclusief buitengewoon resultaat
(1)
Jaaroverzicht 1999
Premies levensverzekering 1999
1998
- Periodieke premies
1.124
1.411
- Premies ineens
1.947
927
Groepsverzekeringen
1.285
1.665
Individuele verzekeringen
477
250
Beleggingsgerelateerde premies
2.624
2.214
Brutopremies
7.457
6.467
333
310
Kredietgerelateerde premies
Annuities
Resultaat vóór belastingen verzekeringsbedrijf per regio 1999
1998
België
724
385
Nederland
491
260
8
5
Luxemburg Benelux Verenigde Staten Rest van de wereld Totaal
1.223
650
324
146
77
108
1.624
904
Totale baten na aftrek van rentelasten verzekeringsbedrijf per regio Totaal baten na aftrek van Premies leven
Premies niet-leven
Totaal premies
rentelasten
1999
1998
1999
1998
1999
1998
1999
1998
België
3.306
2.910
833
829
4.139
3.738
6.102
5.442
Nederland
1.416
1.490
593
548
2.008
2.039
3.842
3.305
168
180
8
8
177
188
265
239
4.890
4.580
1.434
1.385
6.324
5.965
10.209
8.986
840
663
3.391
2.061
4.231
2.724
6.203
3.957
Rest van de wereld
1.300
758
672
534
1.972
1.292
2.498
1.720
Totaal
7.030
6.001
5.497
3.980
12.527
9.981
18.910
14.663
Luxemburg Benelux Verenigde Staten
Financieel overzicht in miljoenen EUR
Premies schadeverzekeringen per regio Ongevallen 1999
en ziekte
Auto
Brand
België
234
249
254
96
Nederland
116
195
164
118
6
2
444
424
216
76
409
116
71
2.983
853
540
1.121
Overige
Luxemburg Benelux Verenigde Staten Rest van de wereld Totaal
350
Overige
2.557
834
Ongevallen 1998
en ziekte
Auto
Brand
België
227
244
251
107
Nederland
115
169
162
102
7
1
413
420
210
84
313
85
52
2.177
726
505
572
Luxemburg Benelux Verenigde Staten Rest van de wereld Totaal
342 1.751
310
De branche ‘Overige’ heeft vooral betrekking op kredietgerelateerde verzekeringen in de Verenigde Staten.
Technisch resultaat verzekeringsbedijf per regio Leven
Niet-leven
Totaal
1999
1998
1999
1998
1999
1998
België
238
211
38
29
276
240
Nederland
155
156
12
5
167
161
2
2
2
1
4
3
Benelux
395
369
52
35
447
404
Verenigde Staten
128
85
65
3
193
88
15
29
21
23
36
52
538
483
138
61
676
544
Luxemburg
Rest van de wereld Totaal
Een sterke groep in de VS:
Assurant “Met Assurant Group, in augustus 1999 ontstaan uit de fusie tussen American Security Group en American Bankers Insurance Group, heeft Fortis zich verzekerd van een leidende positie op de markt voor kredietgerelateerde verzekeringen in de Verenigde Staten. Assurant combineert de beste kanten van beide ondernemingen op het gebied van producten, marktbenadering, technologie en manier van werken. Door onze omvang hebben wij bovendien meer middelen ter beschikking om eigentijdse oplossingen voor de wensen van de klant te ontwikkelen.”
Elaine Shumate, vice-president Compensation Services, Human Resources, Assurant Group
Financieel overzicht in miljoenen EUR
Technisch resultaat schadeverzekeringen per regio Ongevallen 1999
en ziekte
Auto
Brand
Overige
België
24
1
15
-2
Nederland
15
-8
3
2
Luxemburg
1
Benelux
39
Verenigde Staten
26
Rest van de wereld Totaal
-7
18
1 40
6
9
6
71
2
18
47
en ziekte
Auto
Brand
Overige
24
-15
20
-1
1
-1
4
1
Ongevallen 1998 België Nederland Luxemburg Benelux Verenigde Staten
1 25
-16
25
-32
35
Rest van de wereld
8
9
-1
8
Totaal
1
-7
24
43
Technische voorzieningen verzekeringsbedrijf per regio Leven Voor eigen rekening
België Nederland Luxemburg Benelux
Voor rekening van polishouders
Niet-leven
Totaal
1999
1998
1999
1998
1999
1998
1999
1998
15.261
13.538
4.075
2.205
2.410
2.312
21.746
18.055
8.270
7.705
5.224
4.696
774
719
14.268
13.120
406
392
437
279
10
10
853
681
23.937
21.635
9.736
7.180
3.194
3.041
36.867
31.856
Verenigde Staten
4.719
3.626
5.128
3.217
3.341
1.799
13.188
8.642
Rest van de wereld
4.254
3.354
856
422
1.040
706
6.150
4.482
32.910
28.615
15.720
10.819
7.575
5.546
56.205
44.980
Subtotaal Niet-toegewezen voorzieningen Totaal
881 32.910
29.496
881 15.720
10.819
7.575
5.546
56.205
45.861
De niet-toegewezen voorzieningen hebben betrekking op de voorziening die Fortis getroffen heeft voor de lage renterisico. Deze is in 1998 op groepsniveau gevormd en is niet toegewezen aan de regio’s. In 1999 is deze voorziening wel toegewezen aan de regio’s.
Jaaroverzicht 1999
Technische voorzieningen schadeverzekeringen per regio Ongevallen 1999
en ziekte
Auto
Brand
België
938
616
489
368
Nederland
174
242
129
228
6
4
858
624
600
52
694
125
169
3.939
1.552
749
1.335
Overige
Luxemburg Benelux
1.112
Verenigde Staten
2.775
Rest van de wereld Totaal
Overige
566
Ongevallen 1998
en ziekte
Auto
Brand
België
881
586
358
487
Nederland
144
225
125
226
5
4
811
488
717
48
465
78
115
2.689
1.276
566
1.015
Luxemburg Benelux
1.025
Verenigde Staten
1.616
Rest van de wereld Totaal
183
Ratio’s per regio Gecombineerde Schaderatio
Lastenratio
ratio
1999
1998
1999
1998
1999
1998
België
67,5
69,4
43,3
41,7
110,7
111,1
Nederland
62,1
62,6
43,2
44,0
105,3
106,6
Luxemburg
28,2
48,3
49,6
48,0
77,8
96,3
Benelux
65,0
66,6
43,3
42,6
108,3
109,2
Verenigde Staten
65,8
68,7
42,9
47,8
108.7
116,5
Rest van de wereld
71,1
71,8
34,6
36,1
105,7
107,9
Totaal
66,2
68,4
42,0
44,4
108,2
112,8
In de gecombineerde ratio is geen rekening gehouden met ontvangen commissies.
Financieel overzicht in miljoenen EUR
Toelichting bankbedrijf Solvabiliteit bankbedrijf 1999
1998
18.472
15.589
Naar risicograad gewogen activa
145.538
122.551
- Kredietrisico
139.539
114.867
5.999
7.684
10,6
10,9
7,6
7,7
Risicodragend vermogen
- Marktrisico Total capital ratio (in %) T ier-1 ratio (in %)
De T ier-1 ratio geeft de verhouding weer tussen het T ier-1 vermogen en de naar risicograad gewogen activa. Het T ier-1 vermogen is het groepsvermogen plus het afzonderlijk op de balans vermelde Fonds voor Algemene Bankrisico’s. De total capital ratio geeft de verhouding weer tussen het als risicodragend te beschouwen vermogen en de naar risicograad gewogen activa. De minimum norm is 8%.
Winst- en verliesrekening bankbedrijf Rentebaten *
1999
1998
18.589
17.696
1.838
1.660
Resultaat uit financiële transacties
704
1.437
Overige baten
678
505
Totale baten
21.809
21.298
Rentelasten *
-14.419
-13.666
Totale baten na aftrek van rentelasten
7.390
7.632
Waardecorrecties op vorderingen
- 547
-872
Nettobaten
6.843
6.760
-4.901
-4.854
Commissies
Bedrijfskosten Resultaat vóór belastingen
1.942
1.906
Belastingen
-611
-675
Groepswinst
1.331
1.231
146
129
Nettowinst
1.185
1.102
* Renteresultaat
4.170
4.030
Aandeel van derden
Jaaroverzicht 1999
Toelichting op het renteresultaat Gemiddelde balans
Rente Gemiddelde Rente
in %
balans
Rente Rente
1999
in % 1998
Activa Leningen aan kredietstellingen Leningen aan klanten Rentedragende effecten Totaal rentedragende activa
71.234
2.726
3,8
58.090
2.822
126.435
7.054
5,6
110.768
6.907
4,9 6,2
79.797
4.371
5,5
71.350
4.199
5,9
277.466
14.151
5,1
240.208
13.928
5,8
5,1
Passiva Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan klanten Schuldbewijzen en achtergestelde schulden Totaal rentedragende passiva
99.944
4.129
4,1
71.978
3.648
137.118
3.895
2,8
124.249
4.103
3,3
40.444
2.036
5,0
41.047
2.310
5,6
277.506
10.060
3,6
237.274
10.061
4,2
Overige rente
79
Renteresultaat
163
4.170
Renteresultaat/rentedragende activa
4.030 1,5
Toelichting op de nettocommissie 1999
1998
- Emissies
232
137
- Beurstransacties
609
571
- Verzekeringen
162
164
- Asset management
442
416
- Betalingsverkeer
243
204
- Overige
562
549
2.250
2.041
-412
-381
1.838
1.660
Commissie-inkomen
Totaal commissie-inkomen Betaalde commissies Nettocommissie
Toelichting op het resultaat uit financiële transacties 1999 W inst/verlies op financiële instrumenten Valutakoerstransacties
1998
58
59
132
240
77
155
Gerealiseerde waardeverschillen
437
983
Totaal
704
1.437
1999
1998
Handelsportefeuille effecten
Toelichting op de overige baten Dividend op aandelen Onroerend goed
91
30
151
131
46
44
Opbrengsten van lease-activiteiten
220
164
Overige baten
170
136
Totaal
678
505
1999
1998
66,3
63,6
Opbrengsten uit deelnemingen
Cost/income ratio
1,7
Financieel overzicht in miljoenen EUR
Resultaat vóór belastingen bankbedrijf per regio 1999
1998
België
744
1.166
Nederland
493
362
Luxemburg
489
125
1.726
1.653
Benelux Verenigde Staten Rest van de wereld Totaal
84
20
132
233
1.942
1.906
Totale baten na aftrek van rentelasten bankbedrijf per regio 1999
1998
België
3.688
4.372
Nederland
1.851
1.707
925
630
6.464
6.709
Luxemburg Benelux Verenigde Staten
124
40
Rest van de wereld
802
903
Eliminaties Totaal
-20 7.390
7.632
1999
1998
80.394
57.227
3.076
6.383
Verkorte balans bankbedrijf Activa Leningen aan kredietinstellingen Leningen aan klanten - Overheid - Private sector - Zakelijk 6.157
5.628
67.326
57.780
- Met hypothecaire zekerheid
33.815
29.804
- Overige vorderingen
21.977
15.826
Obligaties
74.771
71.128
Overige beleggingen en overige activa
41.603
33.711
329.119
277.487
117.348
80.655
- Onmiddellijk opeisbaar
42.440
38.136
- Op termijn of met opzegging
49.160
38.998
41.161
39.206
- Met overheidsgarantie - Overige vorderingen - Particulieren
Totaal activa Passiva Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan klanten - Spaargelden/spaardeposito’s
- Andere schulden - Onmiddellijk opeisbaar
2.718
8.824
Schuldbewijzen
32.866
34.526
Overige passiva en vermogen
43.426
37.142
329.119
277.487
- Op termijn of met opzegging
Totaal passiva
Jaaroverzicht 1999
Toelichting beleggingen Beleggingen voor eigen rekening In onderstaand overzicht zijn voor de beleggingen de boekwaarde en de actuele waarde weergegeven. Het verschil tussen de boekwaarde en de actuele waarde van deze beleggingen wordt grotendeels veroorzaakt door het verschil in rentestand op het moment van aankoop van deze beleggingen en de rentestand op balansdatum. Ook in de verzekeringstechnische verplichtingen die tegenover deze beleggingen staan, is sprake van dergelijke renteverschillen. In verband met uitstaande verplichtingen kunnen ongerealiseerde waardeverschillen doorgaans slechts in beperkte mate worden beschouwd als potentieel vermogen. Beleggingsopbrengst als % Boekwaarde Terreinen en gebouwen Aandelen Obligaties Overige beleggingen Totaal
Actuele waarde
van beleggingen
1999
1998
1999
1998
1999
5.192
4.848
5.192
4.848
8,5
1998 9,4
13.109
11.019
13.109
11.019
15,8
25,6
102.148
93.058
102.783
100.780
6,1
6,9
6.933
6.171
7.208
6.138
3,1
3,4
127.382
115.096
128.231
122.784
7,0
8,5
Obligaties worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kosten. Gerealiseerde winsten op obligaties zijn belastbaar. Aandelen en onroerend goed worden gewaardeerd op marktwaarde, waarbij herwaarderingen in het vermogen worden verantwoord, rekening houdende met belastingen. Binnen het verzekeringsbedrijf is in principe belasting verschuldigd als de uitgestelde waardeverschillen op onroerend goed worden gerealiseerd. Het waardeverschil op onroerend goed voor bank en verzekering bedroeg EUR 468 miljoen (1998: EUR 584 miljoen). Op de latente meerwaarde op aandelen is bij realisatie nagenoeg geen belasting verschuldigd. De latente meerwaarde op aandelen bedroeg EUR 4.742 miljoen (1998: EUR 4.012 miljoen). De aandelen zijn nagenoeg geheel ter beurze genoteerd. Vrijwel alle aandelen worden verhandeld op een effectenbeurs. De obligaties en andere vastrentende waarden bestaan voornamelijk uit leningen aan de overheid, publiekrechtelijke lichamen en banken en hebben daarom een hoge verhandelbaarheid.
Opbrengst beleggingen Brutobeleggings-
Gerealiseerde
opbrengst
waardeverschillen
Herwaarderingen
Totaal
1999
1998
1999
1998
1999
1998
1999
Terreinen en gebouwen
410
378
7
9
8
34
425
421
Aandelen
371
274
791
487
700
1.612
1.862
2.373
5.979
5.666
245
705
6.224
6.371
86
103
52
26
138
129
6.846
6.421
1.095
1.227
8.649
9.294
Obligaties Overige Totaal
708
1.646
1998
Financieel overzicht in miljoenen EUR
Beheerd vermogen naar oorsprong 1999
1998
1997 pro forma
Verzekeringsbedrijf
41.618
34.884
28.239
Bankbedrijf
85.426
79.994
68.777
127.382
115.096
97.459
16.210
11.201
8.186
Voor klanten beheerd vermogen
134.615
115.758
102.037
Totaal beheerd vermogen
278.207
242.055
207.682
Totaal beleggingen voor eigen rekening
(1)
Beleggingen voor rekening van polishouders
Voor klanten beheerd vermogen naar categorie belegging Institutionele Particulieren Aandelen
klanten
Fondsen
Totaal
1999
1998
1999
1998
1999
1998
1999
1998
43.511
35.173
10.561
9.172
21.182
17.569
75.254
61.914
3
7
494
535
50
61
547
603
Vastrentende waarden
15.137
12.447
15.112
14.811
28.565
25.982
58.814
53.241
Totaal
58.651
47.627
26.167
24.519
49.797
43.612
134.615
115.758
Vastgoed
Voor klanten beheerd vermogen naar regio van de belegging Institutionele Particulieren
klanten
Fondsen
Totaal
1999
1998
1999
1998
1999
1998
1999
1998
4.529
8.079
2.747
3.938
6.884
18.358
14.160
30.375
24.951
19.517
4.756
6.142
9.048
4.410
38.755
30.069
6.792
1.857
2.573
207
7.152
972
16.517
3.036
36.272
29.453
10.076
10.287
23.084
23.740
69.432
63.480
4.689
3.850
7.173
5.955
7.768
5.065
19.630
14.870
Rest van de wereld
17.690
14.324
8.918
8.277
18.945
14.807
45.553
37.408
Totaal
58.651
47.627
26.167
24.519
49.797
43.612
134.615
115.758
België Nederland Luxemburg Benelux Verenigde Staten
Verloop voor klanten beheerd vermogen Institutionele Particulieren
klanten
Fondsen
Totaal
47.627
24.519
43.612
115.758
Stand 31 december 1998 Instroom
3.333
4
4.861
8.198
Waardestijgingen
7.691
1.644
1.324
10.659
58.651
26.167
49.797
134.615
Stand 31 december 1999
(1)
In de totale beleggingen voor eigen rekening zijn ook opgenomen de eliminaties en de balansposten die niet zijn toe te rekenen aan het verzekeringsbedrijf of het bankbedrijf
Jaaroverzicht 1999
Overige financiële informatie Algemeen Fortis heeft geopteerd voor consortium accounting op basis van de Zevende EG-richtlijn. Dit houdt in dat de cijfers van Fortis en die van de beursgenoteerde ondernemingen Fortis (B) en Fortis (NL) worden geconsolideerd. In de cijfers van Fortis zijn volgens de integrale methode geconsolideerd Fortis (B) en Fortis (NL), Fortis SA/NV en Fortis N.V., alsmede de maatschappijen waarin zij direct of indirect meer dan 50% van de stemmen in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders kunnen uitbrengen. Joint ventures waarvan de activiteiten nauw aansluiten bij die van Fortis worden proportioneel geconsolideerd. Acquisities en verkopen groepsmaatschappijen Northern Star In 1999 is een akkoord bereikt om Northern Star, een dochter van Generali, over te nemen. Northern Star, gevestigd in het Verenigd Koninkrijk, is hoofdzakelijk actief op het gebied van autoverzekeringen, gezinsverzekeringen en andere particuliere verzekeringen. In 1998 bedroeg Northern Star’s premie-inkomen EUR 120 miljoen. De acquisitie past in de benadering van Fortis in het Verenigd Koninkrijk van selectieve externe groei in combinatie met sterke autonome groei. Het zal de positie van Fortis in de particuliere verzekeringssector versterken en tevens schaalvoordelen bieden. Northern Star zal worden geïntegreerd met Bishopsgate en de combinatie van de verzekeringsportefeuilles zal verdere waarde toevoegen aan de klantenservice dankzij een breder productaanbod en voortdurende vernieuwing van de producten. De cijfers van Northern Star zijn meegenomen vanaf mei 1999. American Bankers Insurance Fortis heeft in 1999 de overname van American Bankers Insurance (ABI) afgerond. ABI wordt geïntegreerd met American Security Group (ASG) en wordt daarmee de toonaangevende aanbieder van kredietgerelateerde verzekeringen in de Verenigde Staten. De nieuwe combinatie gaat verder onder de naam Assurant. Ingevolge de overeenkomst heeft Fortis USD 55 (EUR 55,25) in contanten betaald per gewoon aandeel en USD 109,857 (EUR 110,36) in contanten per preferent aandeel, waarmee de totale waarde van ABI is uitgekomen op USD 2,6 miljard (EUR 2,6 miljard). Ook heeft Fortis de uitstaande schuld van ABI overgenomen. De acquisitie is gedeeltelijk gefinancierd met de opbrengst van de uitgifte van Fortis (NL) aandelen en converteerbare obligaties in juli 1999. De cijfers van ABI zijn meegenomen vanaf augustus 1999. Pierwszy Polsko-Amerikanski Bank (PPA Bank) In september 1999 heeft Fortis 4.479.922 uitstaande aandelen van de Pierwszy PolskoAmerikanski Bank S.A. verworven tegen een prijs van PLN 42,10 per aandeel, waarmee de waarde van de totale transactie USD 46,0 miljoen (EUR 46,2 miljoen) bedroeg. Tevens is een bod uitgebracht op de nog resterende uitstaande aandelen van PPA Bank; dit bod zal niet lager zijn dan PLN 40,10 per aandeel. Hierna is het belang van Fortis in PPA Bank gekomen op bijna 100%. De PPA Bank richt zich met name op kleine en middelgrote ondernemingen met een balanstotaal einde juni 1999 van USD 362 miljoen (EUR 363 miljoen). De cijfers van PPA Bank zijn meegenomen vanaf september 1999. Daarnaast zijn in 1999 een aantal kleinere bedrijven geacquireerd, dan wel is het belang in bedrijven uitgebreid. Het gaat hier onder andere om het Franse effectenhuis Meeschaert-Rouselle, de broker TCD, de Reads groep, Belgo-Factors en Bèta Capital. Tevens is een aantal kleinere bedrijven verkocht, waaronder Multifonds en de Antwerpse Diamantbank. In totaal werd er voor een bedrag van circa EUR 2,6 miljard acquisities gepleegd.
“AMEV heeft met Cockpit, een extranet-toepassing voor ondersteuning van de met AMEV samenwerkende verzekeringsadviseurs, een belangrijke stap gezet op de digitale snelweg. Dit project heeft ook duidelijk gemaakt hoezeer e-commerce onze samenwerking met de assurantietussenpersoon versterkt. Cockpit is een goed voorbeeld van de realistische aanpak binnen Fortis: zonder de bestaande situatie uit het oog te verliezen vanuit een gedeelde visie op de toekomst en gebruikmakend van elkaars ervaringen naar het uiteindelijke doel toewerken. En dat is bij Cockpit op een flexibele wijze en met veel creativiteit gedaan.”
Menno Bosman, business analyst Informatiemanagement, AMEV
Duizendste aansluiting AMEV Cockpit
Jaaroverzicht 1999
Gebeurtenissen na balansdatum Fortis Long Term Care In januari 2000 heeft Fortis haar particuliere afhankelijkheidsverzekeringen (Long Term Care) verkocht aan John Hancock Mutual Life. De cijfers betreffende Fortis Long Term Care zijn verwerkt in de balans en winst- en verliesrekening van 1999. Banque Générale du Luxembourg In januari 2000 heeft Fortis uitgebracht op de uitstaande aandelen Banque Générale du Luxembourg (BGL) die nog niet in haar bezit zijn. Ten tijde van het uitbrengen van het bod had Fortis reeds 53% van de aandelen BGL in haar bezit. Bij de sluiting van het bod op vrijdag 10 maart 2000 werden 5.373.277 aandelen BGL ter omruiling aangeboden. De participatie van Fortis in het kapitaal van BGL vertegenwoordigt zodoende 11.365.487 aandelen of 97,73% van het bestaande kapitaal. Naar aanleiding van deze transactie zullen 32.313.609 nieuwe aandelen Fortis (NL) en 16.048.503 nieuwe aandelen Fortis (B) worden uitgegeven. Fortis is voornemens om na afronding van de transactie BGL van de Luxemburgse beurs af te halen. BGL zal door deze transactie verder worden geïntegreerd in Fortis Bank. Capital Securities Ter versterking van de kapitaalsbasis van haar verzekeringsbedrijf heeft Fortis in februari 2000 voor een bedrag van USD 550 miljoen zogenaamde Capital Securities uitgegeven met een looptijd van 30 jaar via een speciaal daartoe opgerichte dochtermaatschappij. De emissie bestaat uit twee tranches: - een tranche van USD 150 miljoen met een vaste halfjaarlijkse coupon van 7,48% per jaar voor de eerste vijf jaar van het instrument. Daarna zal er sprake zijn van een halfjaarlijkse variabele coupon van $Libor plus 1,10% - een tranche van USD 400 miljoen met een vaste halfjaarlijkse coupon van 7,68% per jaar voor de eerste tien jaar van het instrument. Daarna wordt de coupon omgezet in een halfjaarlijkse variabele coupon van $Libor plus 1,25%. Goodwill In miljoenen EUR
Totaal
1999
1998
1997
1996
1995
-12.288
-1.927
-782
-9.109
-427
-43
In vele landen wordt de goodwill, betaald bij de aankoop van een groepsmaatschappij, geactiveerd en in de jaren volgend op de aankoop afgeschreven ten laste van het resultaat. Fortis brengt de goodwill echter op het moment van aankoop ten laste of ten gunste van het vermogen. In de jaren 1995 tot en met 1999 zijn bij de aankoop van groepsmaatschappijen de hiervoor genoemde bedragen aan goodwill ten laste van het vermogen gebracht. In 1995 is in België Krediet aan de Nijverheid verworven. De goodwill die in het kader van deze verwerving ten laste van het vermogen van Fortis is gebracht, vormt een aanzienlijk deel van het totale bedrag aan goodwill in 1995. Het bedrag aan goodwill voor 1996 houdt grotendeels verband met de acquisitie van MeesPierson (EUR 403 miljoen). Het bestaat uit het verschil tussen de acquisitieprijs en de nettovermogenswaarde, aangepast voor het Fonds voor Algemene Bankrisico’s en voor noodzakelijk geachte voorzieningen. De in 1997 verantwoorde goodwill houdt grotendeels verband met de acquisitie van Generale Bank (EUR 8.638 miljoen), en de uitbreiding van het belang in ASLK (EUR 282 miljoen) en verwerving van belangen in de Verenigde Staten (EUR 64 miljoen). Daarnaast waren er nog aanpassingen op goodwill uit voorgaande jaren. De in 1998 geboekte goodwill heeft voornamelijk betrekking op de verdere uitbreiding van het belang in ASLK (EUR 550 miljoen) en verwerving van belangen in de Verenigde Staten (EUR 270 miljoen). Het bedrag aan goodwill voor 1999 heeft vooral betrekking op de acquisitie van ABI.
Financieel overzicht in miljoenen EUR
Gevolgen stelselwijzigingen Het effect van de wijzigingen in de verslaggeving op het resultaat en het vermogen van voorgaande jaren kan als volgt worden samengevat:
1998
1997 pro forma
Vermogen
Nettowinst
10.347
1.584
8.601
1.315
-222
38
-225
-61
Effect van pensioenen
469
37
342
24
Effect van dividend Fortis (B) en Fortis (NL)
680
in miljoenen EUR Cijfers voorgaande jaren Effect van latente belastingen
Overige Herrekende cijfers
Vermogen Netto winst
280
-9
1
-11
-2
11.265
1.660
8.987
1.280
Voorziening voor euro en millennium In 1996, 1997 en 1998 zijn voorzieningen gevormd voor kosten samenhangend met de invoering van de euro en de overgang naar het jaar 2000. Deze kosten hebben vooral betrekking op het upgraden van systemen, marketing, training en communicatie. In 1996 is EUR 158 miljoen aan de voorziening toegevoegd, in 1997 EUR 35 miljoen en in 1998 EUR 80 miljoen. In 1999 hebben er geen verdere toevoegingen aan deze voorzieningen plaatsgevonden. Na de overgang naar het jaar 2000 zal het restant van de voorziening worden aangewend voor de invoering van de euro. Belastingen In het resultaat vóór belastingen zijn baten inbegrepen waarover door groepsmaatschappijen geen belasting is verschuldigd. Bovendien zijn in vele landen waar Fortis werkzaam is bijzondere belastingregelingen van kracht. Als gevolg van de sterke stijging van de belastingvrije baten verband houdend met aandelen is de effectieve belastingdruk 1999 ten opzichte van 1998 gedaald met 3,5 procentpunt tot 26,3%.
Jaaroverzicht 1999
Gevoeligheidsanalyse Binnen Fortis worden risico’s onder andere gereduceerd door diversificatie, verregaande functiescheiding, het expliciet afdekken van risico’s bij herverzekeraars en het risicomijdend gebruik maken van derivaten. In bijgaande tabel is voor een aantal risicofactoren een indicatie gegeven van de invloed op het resultaat en het eigen vermogen. Bovendien zijn de gevolgen voor de winst per aandeel en het eigen vermogen per aandeel van Fortis weergegeven. Dit overzicht dient uitsluitend ter indicatie en illustratie; voorspellingen kunnen er niet op worden gebaseerd. De veranderingen van de risicofactoren die in deze analyse zijn opgenomen, hebben een positieve invloed op de nettowinst en op het eigen vermogen. Indien de positieve of negatieve veranderingen van de risicofactoren worden vervangen door bewegingen van dezelfde omvang in de andere richting, dan is de weergegeven invloed op de winst en op het eigen vermogen in beginsel in dezelfde mate negatief.
Risico-analyse Verandering in Risico-element
Risicofactor
risicofactoren
Invloed van veranderingen in de risicofactoren Solvabiliteit
Nettowinst
Eigen vermogen
Nettowinst
Eigen vermogen
Bank
Verzekering
per aandeel
per aandeel
na belasting
na belasting
Total capital
Overschot
Fortis
Fortis
in miljoenen
in miljoenen
ratio
in miljoenen
in euro
in euro
euro
euro
percentage
euro
2.316
13.508
10,6
7.338
2,02
11,46
Schadeverzekering, Schaderatio
-1%
(1)
39
Directe opbrengst
+1%
(1)
32
Marktwaarde
+10%
321
0,1
191
0,27
Marktwaarde
+10%
1.159
0,1
974
0,98
brutoschaden Vastgoed Aandelen Personeelskosten
0,03 0.03
Loonkosten
-1%
24
0,02
Overige kosten
Inflatie
-1%
25
0,02
W instbelasting
Percentage
-1%
34
0,03
(1)
(1)
De invloed van wijzigingen in de risicofactoren wordt weergegeven als wijziging per procentpunt Een wijziging van de schaderatio van 60% naar 59% is een voorbeeld van een wijziging met 1 procentpunt
Verslaggevingsgrondslagen
Fortis heeft geopteerd voor consortium accounting op basis van de Zevende EG-richtlijn. Dit houdt in dat de cijfers van Fortis en die van de beursgenoteerde ondernemingen Fortis (B) en Fortis (NL) worden geconsolideerd.
Verslaggevingsgrondslagen Wijzigingen in de verslaggevingsgrondslagen Fortis heeft besloten om haar verslaggevingsgrondslagen en presentatiemodellen meer aan te laten sluiten bij internationaal erkende verslaggevingsgrondslagen. De eerste stap hiertoe werd gezet in 1999. Een deel van de veranderingen is met terugwerkende kracht ingevoerd en heeft geleid tot aanpassingen van het beginvermogen. Vanwege de vergelijkbaarheid zijn de cijfers voor 1998 en 1997 pro forma herrekend. Andere wijzigingen zijn ingevoerd per 1 januari 1999. De belangrijkste veranderingen met terugwerkende kracht betreffen: • implementatie van de balans benadering voor latente belastingen; • waarderen van funding overschotten bij pensioenfondsen. De wijziging in de verslaggevingsgrondslagen voor latente belastingen houdt in dat: • latente belastingen nu worden opgenomen voor alle tijdelijke verschillen en verrekenbare verliezen tenzij het meer waarschijnlijk is dat een actieve latentie niet zal worden gerealiseerd; • het nominale belastingtarief wordt gehanteerd in plaats van het effectieve belastingtarief. De wijziging in verslaggeving voor pensioenen heeft betrekking op de volledige verwerking van funding overschotten in de balans van Fortis, welke in het verleden slechts in beperkte mate werden gewaardeerd in de balans van Fortis. De belangrijke wijziging die per 1 januari 1999 is ingevoerd en die prospectief wordt toegepast is het toepassen van Purchase accounting voor acquisities. Wijzing in de presentatie Om het feit te benadrukken dat Fortis een geïntegreerde financiële dienstverlener is, heeft Fortis gekozen voor een geïntegreerde presentatie van de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening vanaf 1999, vergeleken met de functionele indeling uit het verleden. Afzonderlijke tabellen geven de balans en winst- en verliesrekening per segment. De toelichting op de balans en winst- en verliesrekening worden ook per segment gegeven. De presentatie van Fortis wijkt in sommige opzichten af van de Europese richtlijnen. Alle relevante informatie wordt echter weergegeven. De tabellen wijken ook in sommige opzichten af van de tabellen voor jaarrekeningen zoals opgenomen in de wetgeving inzake portefeuille maatschappijen, waaraan Fortis (B) onderworpen is. Fortis heeft toestemming gevraagd en gekregen van de Commissie voor het Bank- en Financiewezen om de afwijkende presentatie toe te passen. In verband met de bovenstaande verandering, heeft Fortis besloten een balans op te stellen vóór winstbestemming. De winstbestemming wordt opgenomen zodra de Aandeelhoudersvergaderingen de voorgestelde winstbestemming hebben goedgekeurd.
Jaaroverzicht 1999
Vanaf 1999 is een geconsolideerd kasstroomoverzicht opgenomen in de jaarrekening, evenals aanvullende toelichtingen. Fortis heeft de wijzigingen in de verslaggevingsgrondslagen ingevoerd en heeft gekozen voor de huidige presentatie om een beter inzicht te geven in de ontwikkeling van de resultaten en het vermogen van de groep, en om de vergelijkbaarheid met andere bedrijven te verbeteren. Eliminaties Onderlinge transacties tussen groepsmaatschappijen die binnen het kader van de normale bedrijfsuitoefening vallen en die tegen marktvoorwaarden plaatsvinden, worden in de winst- en verliesrekening niet geëlimineerd. Onderlinge balansverhoudingen die hieruit voortvloeien, worden in de balans van Fortis wel geëlimineerd. Alle overige onderlinge transacties worden in de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening geëlimineerd. In de geconsolideerde cijfers per bedrijfsonderdeel zijn onderlinge transacties tussen de bedrijfsonderdelen echter niet geëlimineerd. Hierdoor wordt een beter bedrijfseconomisch inzicht verkregen. Goodwill Bij verwerving van belangen in geconsolideerde maatschappijen en deelnemingen gewaardeerd volgens de equivalentiemethode, ontstaat gewoonlijk een verschil tussen de kostprijs en de waardering gebaseerd op de equivalentiemethode. Een dergelijk positief of negatief verschil (goodwill/consolidatiepremie) wordt rechtstreeks ten laste respectievelijk ten gunste van het groepsvermogen gebracht. De waarde volgens de equivalentiemethode (ook wel aangeduid met de term ‘nettovermogenswaardemethode’) wordt berekend op basis van de waarderingsgrondslagen van Fortis. Beleggingen Terreinen en gebouwen worden gewaardeerd op geschatte verkoopwaarde in verhuurde staat. Voor nieuwe investeringen wordt de geschatte verkoopwaarde in principe benaderd door de kostprijs. Beursgenoteerde aandelen worden gewaardeerd op beurskoers ultimo boekjaar. Niet-beursgenoteerde aandelen worden gewaardeerd op geschatte verkoopwaarde ultimo boekjaar. Obligaties worden in principe gewaardeerd op kostprijs. Waardeverschillen De bij verkoop van vastrentende waarden gerealiseerde positieve en negatieve waardeverschillen worden geleidelijk ten gunste of ten laste van het resultaat gebracht, gespreid over een periode die overeenkomt met de gemiddelde resterende looptijd van de verkochte beleggingen. Spreiding wordt toegepast voor zover de verkochte vastrentende waarden zijn vervangen door soortgelijke beleggingen. In het bankbedrijf wordt de hierboven beschreven spreiding toegepast wanneer sprake is van arbitrage. Voor zover niet aan die voorwaarden wordt voldaan, worden gerealiseerde waardeverschillen op vastrentende waarden in één keer ten gunste of ten laste van het resultaat gebracht. Het deel van de te spreiden waardeverschillen dat aan het boekjaar wordt toegerekend, wordt in de winst- en verliesrekening verantwoord onder rentebaten. Deze wijze van verwerking geldt niet voor de vastrentende waarden die behoren tot de handelsportefeuille van het bankbedrijf, noch voor de vastrentende waarden in de verzekeringssector die op enigerlei wijze voor rekening van verzekerden worden gehouden. Gerealiseerde waardeverschillen op andere dan vastrentende waarden komen volledig ten gunste of ten laste van het resultaat van het boekjaar, voor zover ze niet reeds eerder ten gunste of ten laste van het resultaat zijn gebracht. Bij verkoop van deelnemingen gewaardeerd volgens de equivalentiemethode en van groepsmaatschappijen binnen vijf jaar na verwerving, wordt de in het verleden van het eigen vermogen afgeboekte goodwill naar rato van het eigen vermogen teruggeboekt. Voor zover in het verleden herwaardering ten gunste of ten laste van het groepsvermogen heeft plaatsgevonden, vindt bij verkoop van de beleggingen en deelnemingen terugboeking plaats. Niet-gerealiseerde waardeverschillen worden direct ten gunste of ten laste van het groepsvermogen gebracht indien en voor zover het verschillen in waarde betreft boven de kostprijs van deze beleggingen. Indien en voor zover verschillen in waarde beneden de kostprijs liggen, worden ze ten laste of ten gunste van het resultaat gebracht.
Verslaggevingsgrondslagen
Beleggingen voor rekening en risico van polishouders Beleggingen die worden aangehouden voor rekening en risico van polishouders bij verzekeringsovereenkomsten worden gewaardeerd op marktwaarde. De onder deze post opgenomen gesepareerde beleggingen worden gewaardeerd in overeenstemming met de waarderingsregels voor deze beleggingen. De berekening van desbetreffende verzekeringstechnische verplichtingen is in overeenstemming met de waarderingen van de beleggingen. Overlopende activa Hieronder zijn onder meer de overlopende acquisitiekosten opgenomen. Bij verzekeringen waarvoor periodiek premie wordt betaald, wordt het deel van de acquisitiekosten dat varieert met de productieomvang geactiveerd en afgeschreven. Afschrijving vindt in het algemeen plaats over de periode van premiebetaling. Technische voorzieningen De verzekeringstechnische voorzieningen worden in beginsel berekend volgens de principes en methoden die worden gebruikt voor de publieke verslaglegging in de landen waarin de maatschappijen zijn gevestigd. Bij de bedrijven in de Verenigde Staten vindt berekening plaats op basis van Generally Accepted Accounting Principles (GAAP). De voorzieningen voor levensverzekeringen zijn berekend met toepassing van actuariële methoden op basis van de grondslagen waarop ook de premie is berekend. In de meeste gevallen wordt daarbij de nettomethode toegepast. In navolging van de Derde EU-richtlijn wordt van de premiegrondslagen afgeweken indien verwachtingen ten aanzien van toekomstige sterfte-, rente- en kostenontwikkelingen aanleiding geven tot verhoging van de voorziening. Schadeverzekering, niet-verdiende premies: niet-verdiende brutopremies ultimo boekjaar. Hierop zijn de vooruitbetaalde herverzekeringspremies in mindering gebracht. De niet-verdiende premies worden berekend naar evenredigheid van de nog niet verstreken risicotermijnen. Deze post omvat verder een voorziening voor lopende risico’s. Schadeverzekering, te betalen schaden: het geschatte deel van de gemelde, maar nog niet afgewikkelde schaden, vermeerderd met een voorziening voor schaden die nog niet zijn gemeld en in of vóór het boekjaar zijn ontstaan (IBNR). Onder dit hoofd is voorts een voorziening opgenomen voor de kosten van behandeling van nog openstaande schaden. Technische voorzieningen met beleggingen voor rekening van polishouders Deze voorzieningen worden gewaardeerd volgens dezelfde regels als de beleggingen voor rekening en risico van polishouders die daar tegenover staan.
Voorziening voor latente belastingen Voor zover verschillen tussen de winst volgens de resultatenrekening van de groep en het bedrag waarover belasting naar de winst wordt geheven een tijdelijk karakter dragen, wordt rekening gehouden met latente belastingen. Een voorziening voor latente belastingen wordt tevens gevormd voor waarderingsverschillen met een tijdelijk karakter die rechtstreeks in het groepsvermogen worden verantwoord. Een actieve belastinglatentie wordt gevormd voor fiscaal compensabele verliezen. Indien het naar verwachting niet waarschijnlijk is dat de compensabele verliezen kunnen worden gecompenseerd, wordt er een voorziening gevormd ten laste van het resultaat. Voor zover verschillen permanent van aard zijn, wordt geen voorziening gevormd. De voorziening wordt berekend op basis van het nominale belastingpercentage van desbetreffende maatschappij of fiscale eenheid. Overige voorzieningen Hieronder zijn onder meer voorzieningen voor reorganisatiekosten opgenomen. Daarnaast zijn opgenomen een voorziening voor de kosten die samenhangen met de invoering van de euro.
Jaaroverzicht 1999
Fonds voor Algemene Bankrisico’s Bij de vaststelling van de hoogte van dit fonds wordt rekening gehouden met de grondslagen en methoden die worden gebruikt voor de publieke verslaglegging in de landen waar de maatschappijen zijn gevestigd. Daarnaast worden specifieke voorzieningen getroffen op vorderingen in het kader van kredietverlening; deze worden in mindering gebracht op de diverse actiefposten. Derivaten Derivaten die zijn aangegaan ter dekking van activa en passiva worden gewaardeerd in samenhang met de desbetreffende activa en passiva. De resultaten van deze transacties worden tegelijkertijd verantwoord met de resultaten van de activa en passiva waarvoor de dekking is aangegaan. Transacties die niet ter dekking zijn aangegaan, worden gewaardeerd op marktwaarde. De resultaten van transacties die niet ter dekking zijn aangegaan, worden verantwoord op het moment van realisatie. Verslaggevingsgrondslagen Fortis (B) De verslaggevingsgrondslagen van Fortis (B) verschillen niet van die van Fortis, behalve voor wat betreft de waardering van het aandeel in Fortis, dat wordt gewaardeerd op de aankoopprijs. Verslaggevingsgrondslagen Fortis (NL) De verslaggevingsgrondslagen van Fortis (NL) verschillen niet van die van Fortis.
Verslag Audit Committee
Verslag Audit Committee Het Audit Committee is in 1999 driemaal bijeengekomen, waarbij de volgende onderwerpen aan de orde kwamen: • herziening van het reglement van het Audit Committee en van het Audit Charter van Fortis; • beoordeling van de kwartaal- en jaarcijfers van de bedrijven, waarbij met het management en de accountants inhoudelijk werd gediscussieerd over zaken die betrekking hebben op de grondslagen en methoden van administratieve verantwoording en verslaggeving en de beslissingen die daarbij zijn genomen; • beoordeling van de kwaliteit bij de bedrijven van de interne controle en het financiële verslaggevingsproces, waarbij met het management en de accountants werd gediscussieerd over toezicht, het opvolgen van bij de controle gemaakte aanbevelingen en de maatregelen die het management in reactie hierop al dan niet heeft getroffen; • beoordeling van de naleving door de bedrijven van de voor hen relevante wetten en regels, waarbij de aanbevelingen van de compliance officer met het management werden besproken. Het Audit Committee heeft haar taken uitgevoerd op basis van de bevindingen van de onafhankelijke externe accountants en Fortis Group Audit Services. Het Audit Committee heeft zich vergewist van de onafhankelijkheid van voornoemde accountants en het accountantscontroleplan. Op basis hiervan heeft het Audit Committee de Raad van Bestuur aanbevolen de gecontroleerde jaarcijfers in het jaarverslag op te nemen.
Accountantsmededeling De financiële informatie en de toelichting daarop, opgenomen op de pagina’s 53 tot en met 72 en 74 tot en met 77 van dit Jaaroverzicht 1999, zijn ontleend aan de jaarrekening 1999 van respectievelijk Fortis, Fortis (B) en Fortis (NL) waarbij wij goedkeurende verklaringen hebben afgegeven. Voor: Fortis en Fortis (B)
Voor: Fortis en Fortis (NL)
Brussel, 23 maart 2000
Utrecht, 23 maart 2000
PricewaterhouseCoopers Bedrijfsrevisoren B.C.V. vertegenwoordigd door Ph. Barbier
KPMG Accountants N.V.
“Fortis heeft in 1999 haar wereldwijde expertise op het gebied van asset management gebundeld in Fortis Investment Management. FIM beheert voor haar klanten EUR 100 miljard aan beleggingsfondsen en is daarmee een wereldspeler. Naar aanleiding van de introductie van de euro en om transparantie te creëren voor de klant, hebben we de naamgeving van een groot deel van het fondsengamma in oktober 1999 geharmoniseerd. We konden daarbij steunen op de ervaringen die vorig jaar zijn opgedaan bij het samenvoegen van de fondsen van de Nederlandse en Luxemburgse Fortis-banken en ASLK.”
Fortis naam voor fondsenfamilie
Francine Maniquet-Foucart, funds secretariat officer Networks & Funds Belgium,
Functies bestuurders
Functies van de leden van de bestuursorganen Executive leden Hans Bartelds Leeftijd 53 Nederlandse nationaliteit
Maurice Lippens Leeftijd 56 Belgische nationaliteit
Henjo Hielkema Leeftijd 56 Nederlandse nationaliteit
Herman Verwilst Leeftijd 52 Belgische nationaliteit
Joop Feilzer Leeftijd 50 Nederlandse nationaliteit
Gilbert Mittler Leeftijd 50 Belgische nationaliteit
Voorzitter Fortis Eerste benoeming 1987 Benoemd tot 2002
Lid Raad van Toezicht St. Antonius Ziekenhuis, lid Raad van Toezicht Stichting Partners in de Gezondheidszorg, lid Raad van Commissarissen Heijmans NV, bestuurslid Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs, lid Curatorium Postdoctorale Opleiding tot Controller (UvA), bestuurslid Stichting Prioriteit Fortis.
Voorzitter Fortis Eerste benoeming 1981 Benoemd tot 2002
Vice-voorzitter Generale Maatschappij van België, voorzitter Compagnie Het Zoute, bestuurder Finasucre, bestuurder Groupe Sucrier, bestuurslid Stichting Prioriteit Fortis.
Vice-voorzitter Fortis Eerste benoeming 1988 Benoemd tot 2000
Lid Raad van Commissarissen Van Wijnen Holding, penningmeester Wereld Natuur Fonds, voorzitter Stichting Trésor, vice-voorzitter Universitair Medisch Centrum Utrecht, lid Internationale Raad van Advies Universiteit Nijenrode.
Vice-voorzitter Fortis Eerste benoeming 1997 Benoemd tot 2000
Buitengewoon hoogleraar Universiteit Gent.
Bestuurder Fortis Eerste benoeming 1990 Benoemd tot 2001
Voorzitter Raad van Bestuur Gemiva/SVG Groep, bestuurslid Stichting VSB Fonds.
Bestuurder Fortis Eerste benoeming 1999 Benoemd tot 2001
Jaaroverzicht 1999
Non-executive leden Valère Croes Leeftijd 65 Belgische nationaliteit
Etienne Davignon Leeftijd 67 Belgische nationaliteit
Jaap Glasz Leeftijd 65 Nederlandse nationaliteit
Daniel Janssen Leeftijd 63 Belgische nationaliteit
Christine Morin-Postel Leeftijd 53 Franse nationaliteit
Annemieke Roobeek Leeftijd 41 Nederlandse nationaliteit
Jan Slechte Leeftijd 62 Nederlandse nationaliteit
Philippe Speeckaert Leeftijd 50 Belgische nationaliteit
Piet Van Waeyenberge Leeftijd 61 Belgische nationaliteit
Klaas Westdijk Leeftijd 58 Nederlandse nationaliteit
Gerrit Wilmink Leeftijd 68 Nederlandse nationaliteit
Bestuurder Fortis Eerste benoeming 1987 Benoemd tot 2000
Voorzitter Sabena, vice-voorzitter Immobilienvennootschap van België, bestuurder Generale Maatschappij van België, bestuurder Tractebel, bestuurder Tessenderlo Chemie, bestuurslid Stichting Continuïteit Fortis (NL).
Bestuurder Fortis Eerste benoeming 1989 Benoemd tot 2002
Voorzitter Generale Maatschappij van België, voorzitter Union Minière, vice-voorzitter Tractebel, bestuurder Solvay, bestuurder Suez Lyonnaise des Eaux, bestuurder Pechiney, bestuurder BASF, vice-voorzitter Arbed.
Bestuurder Fortis Eerste benoeming 1989 Benoemd tot 2001
Hoogleraar Corporate Governance Universiteit van Amsterdam, advocaat bij Trenité van Doorne, voorzitter Stichting VSB Fonds, bestuurslid Stichting VSB Fonds Den Haag, president-commissaris Van Melle NV, president-commissaris Woningbouwvereniging ACOB, commissaris Glaxo BV, commissaris Citroën NL BV, commissaris Coca Cola Beverages NL BV, commissaris Bongrain SA (Frankrijk).
Bestuurder Fortis Eerste benoeming 1999 Benoemd tot 2002
Voorzitter Solvay, vice-voorzitter UCB, bestuurder Schroders Plc London, voorzitter Solvay Business School Advisory Board, voorzitter Steering Committee Trilateral Commission, lid Steering Committee European Round Table of Industrialists (ERT).
Bestuurder Fortis Eerste benoeming 1998 Benoemd tot 2000
Gedelegeerd bestuurder Generale Maatschappij van België, bestuurder Tractebel, bestuurder Union Minière, bestuurder Suez Industries, bestuurder The Rank Group PLC, bestuurder Elyo, voorzitter Trigen (US).
Bestuurder Fortis Eerste benoeming 1994 Benoemd tot 2002
Hoogleraar Universiteit van Amsterdam en Universiteit Nijenrode, Commissaris PCM Uitgevers NV, commissaris AEDES, lid Raad van Toezicht Academisch Ziekenhuis Vrije Universiteit Amsterdam, commissaris SNT Holding.
Bestuurder Fortis Eerste benoeming 1996 Benoemd tot 2000
Voormalig president-directeur Shell Nederland BV, commissaris Samas-Groep NV, voorzitter Raad van Toezicht TU Delft, bestuurslid Stichting Continuïteit Fortis (NL).
Bestuurder Fortis Eerste benoeming 1989 Benoemd tot 2001
Bestuurder Immoran, bestuurder Spontin, bestuurder Chevron.
Bestuurder Fortis Eerste benoeming 1988 Benoemd tot 2001
Voorzitter De Eik NV, voorzitter Fortales NV, bestuurder Generale Maatschappij van België, bestuurder Janssen Pharmaceutica NV, bestuurder Campina Melkunie NV, bestuurder Pietercil NV.
Bestuurder Fortis Eerste benoeming 1996 Benoemd tot 2000
Voormalig voorzitter Koninklijke Pakhoed NV, commissaris Wolters Kluwer NV, commissaris Connexxion Holding, bestuurslid Stichting Prioriteit Fortis.
Bestuurder Fortis Eerste benoeming 1996 Benoemd tot 2001
Voormalig directeur Hoogovens Groep, voorzitter Raad van Toezicht Rode Kruis Ziekenhuis Beverwijk, lid Raad van Toezicht Heliomare, vice-voorzitter Stichting VSB Fonds.
Functies bestuurders
Extra non-executive leden Fortis (B) Frank Arts Leeftijd 56 Belgische nationaliteit
Philippe Bodson Leeftijd 55 Belgische nationaliteit
Michel de Broqueville Leeftijd 63 Belgische nationaliteit
Richard Goblet d’Alviella Leeftijd 51 Belgische nationaliteit
Jean de Jonghe d’Ardoye Leeftijd 65 Belgische nationaliteit
Ernesto Jutzi Leeftijd 67 Zwitserse nationaliteit
José Vilarasau Leeftijd 68 Spaanse nationaliteit
Bestuurder Fortis (B) Eerste benoeming 1990 Benoemd tot 2000
Investment Manager Janssen Pharmaceutica NV.
Bestuurder Fortis (B), permanent vertegenwoordiger van Generale Maatschappij van België Eerste benoeming 1989 Benoemd tot 2002
Voorzitter Diamond Boart, lid Executive Board Immobilienvennootschap van België, bestuurder Tractebel.
Bestuurder Fortis (B) Eerste benoeming 1988 Benoemd tot 2002
Bestuurder Koninklijke Bosbouwmaatschappij, voorzitter Vlaamse Landeigendom, voorzitter Vlaams Overleg voor Ruimtelijke Ordening (Vloro).
Bestuurder Fortis (B) Eerste benoeming 1999 Benoemd tot 2002
Gedelegeerd bestuurder Sofina.
Bestuurder Fortis (B) Eerste benoeming 1983 Benoemd tot 2000
Consultant Van Moer Santerre & Co.
Bestuurder Fortis (B) Eerste benoeming 1996 Benoemd tot 2000
Bestuurder Swiss Reinsurance, voorzitter Società Italiana Assicurazioni Cauzioni Roma (Sic).
Bestuurder Fortis (B) Eerste benoeming 1999 Benoemd tot 2002
Voorzitter Caja Ahorros y Pensiones de Barcelona, vice-voorzitter Repsol, vice-voorzitter Confederación Española Cajas Ahorros.
Jaaroverzicht 1999
Leden Raad van Bestuur Fortis Insurance en Fortis Bank J.L.M. Bartelds, voorzitter Raad van Bestuur Fortis Insurance Graaf M. Lippens, voorzitter Raad van Bestuur Fortis Bank
J.E.J. van Angelen
P. Evrard
J. De Mey
C. Basecq
B.J.H.S. Feilzer
G. Mittler
K. De Boeck
A.R. Freedman
C.W. van Boetzelaer
A. Georges
J-P. Cardinael
H.J. Hielkema
J.K. Clayton
S. van Keulen
(1)
(2)
M. van Pée H.J. Rutten
(3)
J. Tack (3)
G. Valckenaere
F. Dierckx
R.A.H. van der Meer
J-J. Verdickt
R. Van Elegem
E.A.J. van de Merwe
H. Verwilst
(1)
Lid Raad van Bestuur Fortis Bank en per 1 april 2000 tevens lid Raad van Bestuur Fortis Insurance
(2)
Uitsluitend lid Raad van Bestuur Fortis Insurance. Aftredend per 1 april 2000
(3)
Voorgenomen benoeming per 27 april 2000
Algemene informatie
Algemene informatie Belangrijke data in 2000 Publicatie jaarcijfers 1999 Publicatie cijfers eerste kwartaal Publicatie cijfers eerste halfjaar Publicatie cijfers eerste drie kwartalen Ex-dividend Fortis (B) Ex-dividend Fortis (NL)
23 24 28 23 26 26
maart mei augustus november mei mei
Algemene Vergadering van Aandeelhouders Fortis (B) 24 mei, 10.30 uur Fortis (NL) 24 mei, 10.30 uur Fortis Bank Auditorium Fortis Auditorium Kanselarij 1, Brussel Archimedeslaan 6, Utrecht België Nederland Adresgegevens Fortis Koningsstraat 20 1000 Brussel België Tel. 32 (0)2 510 52 11 Fax 32 (0)2 510 56 26
Archimedeslaan 6 3584 BA Utrecht Nederland Tel. 31 (0)30 257 65 76 Fax 31 (0)30 257 78 35
Internetadres: www.fortis.com E-mailadres:
[email protected] Als u vragen hebt over Fortis, dan kunt u contact opnemen met de Investor Relations Managers: Patrick Verelst Gerard-Jan van Berckel Tel. 32 (0)2 510 53 36 Tel. 31 (0)30 257 65 46 Fax 32 (0)2 510 56 30 Fax 31 (0)30 257 79 76
[email protected] [email protected]
Fortis® is een geregistreerd merk van Fortis (B) en Fortis (NL).
Frank Dausy Tel. 32 (0)2 510 53 37 Fax 32 (0)2 510 56 30
[email protected]
