Jaarmagazine 2014 Instituut voor onderwijs en opleiden
Beter
Hoera! 5 jaar Instituut voor onderwijs en opleiden 5
Online leren Beter zijn is Toekomstgericht hoe, waar en het beste wanneer het het beste is opleiden is van uitkomt 20 beter zijn 6 groot belang 10
samen kiezen voor beter
Colofon Vumc jaarmagazine 2014 van het Instituut voor onderwijs en opleiden verschijnt 1 x per jaar Hoofdredactie Margreeth van der Meijde Eindredactie Marre Roozen;
[email protected] Interviews en artikelen Annelies Kruse, Wilma Mik en Petra ter Veer Concept en vormgeving Designyard in samenwerking met Kazeze grafisch ontwerp Fotografie Martijn Steiner Lovisa, Jeroen Hofman, Rogier Chang / bedrijfsfotografie.nl, Vincent van Gurp Infographics en illustraties Medy Oberendorff, Kay Coenen Drukwerk Verwey Redactieadres VUmc, dienst communicatie PK4X190 Postbus 7057 1007 MB Amsterdam
[email protected] Oplage 3.000 ex.
Persoonlijke ontwikkeling en communicatie Mindfulness Coaching en intervisie Leiderschap en management Vakinhoudelijke scholing ProActive Nursing Postacademische opleidngen Symposia en congressen
Geneeskunde (Bio)medische masteropleidingen Medisch specialistische vervolgopleidingen
Verpleegkunde mboen hbo-opleidingen Verpleegkunde opleidingen acute zorg Verpleegkunde opleidingen intensieve zorg OK opleidingen Radiologie opleidingen Klinische chemie opleidingen
inhoud
7
5
23
10
19
i
n f o r
m a t
13
i
i
e
26
n f o
r
m
a
t i e
In dit jaarmagazine Testimonials 7 | Strategisch opleiden 10 | Meelopen met Mireille Bakker, verpleegkundige vervolgopleiding spoedeisende hulp 13 | Testimonials 16 - VUmc School of medical Sciences in cijfers 19 Innovaties in het onderwijs 20 | Meelopen met Ayla Verhoeven, leergang topklinische verpleegkunde 23 | Docentprofessionalisering 26 | VUmc Amstel Academie in cijfers 29 Meelopen met Liane Buckens-Calis, leergang zorgadministratie 30 VUmc Academie in cijfers 31 | Testimonial 32
beter
3
voorwoord
“We zijn onze missie aan het verzilveren”
“We zijn met zijn allen beter geworden”
S
amen kiezen voor beter. Dat is onze missie die we in de afgelopen periode met elkaar hebben geformuleerd. Inmiddels zijn we onze missie aan het verzilveren. Het is geen lege tekst, we leven hem ook met zijn allen, iedere dag. De instituutsvorming heeft twee jaar in beslag genomen. Noem het de puberteitsfase waar we met zijn allen doorheen zijn gegaan, soms met pijn en slaande deuren. Nu zijn we een volwassen instituut waarin iedereen zijn plek heeft gevonden. Dat zie je onder meer aan het gegroeide vertrouwen en aan het plezier om samen te werken. Iedereen heeft zijn plek gevonden in de nieuwe structuur en begrijpt waarom we het zo hebben ingericht en wat de meerwaarde daarvan is: een samenhangend geheel van onderwijs – en opleidingsactiviteiten waar alle medewerkers op allerlei manieren deel van uit kunnen maken. Het Instituut voor onderwijs en opleiden is uniek in Nederland, nergens zijn middelbaar, hoger, wetenschappelijk en postacademisch onderwijs onder één dak samen gebracht. Dat begint nu zijn vruchten af te werpen: onderwijsinnovaties binnen een HBO cluster worden direct opgepikt in het WO cluster: samenhang en uitwisseling van expertise gebeurt daar waar het hoort, aan de start en niet ver na de finish tijdens de beroepsuitoefening. Een wellicht wat onderbelicht succes is het stroomlijnen van de onderwijslogistiek. In feite is dat de basis van ons instituut. Werkt dat niet goed, dan merkt de klant het meteen, werkt het wel goed – en dat doet het nu – dan levert dat voor alle medewerkers rust en ruimte. Voor samenwerking, voor innovaties, voor het delen van kennis, voor persoonlijke ontwikkeling. Ook dat levert zoveel op! We kunnen met trots kijken naar alle onderwijsinnovaties die we voortdurend ontwikkelen en toepassen. De posi tionering van ons directoraat is sterker geworden in de afgelopen vijf jaar. Dat is geen doel op zich maar is nood zakelijk en effectief omdat onderwijs en opleiden een academische kerntaak is. En waar we goed in zijn, brengen we op een aansprekende manier naar buiten, via expert lunches, via het onderwijsmagazine I.O. In dit jaarmagazine kunt wordt u meegenomen op reis. Aanstekelijke persoonlijke verhalen, een betoog over wat er nodig is om in het eigen VUmc huis strategisch op te leiden, zicht op vernieuwing, rapportages om inzicht te geven wat we nou precies doen en natuurlijk de cijfers per cluster. En die spreken voor zich. We zijn trots op het onderwijs en op iedereen die bijdraagt om dat state of the art en toekomst gericht te maken. Samen kiezen voor beter bij VUmc is voor ons: beter worden in beter maken. De basis ligt hiervoor bij onderwijs en opleiden en daar willen we graag steengoed in zijn én blijven.
Margreeth van der Meijde
4
Instituut voor onderwijs en opleiden
5
Jaar
5 jaar overzicht hoogtepunten
Kennisdeling Innovaties op het gebied van kennisdeling maken onderwijs mogelijk op ieder moment: e-learning is een motor die onmisbaar is. Het instituut is uniek bij i-tunes university met online onderwijs en koploper bij digitalisering van onderwijs.
Internationalisering De internationale onderwijsportefeuille is groter dan ooit: studenten gaan massaal naar het buitenland en het instituut biedt onderwijs aan in Aruba en Bonaire. Webinars en distance learning zijn hierbij onmisbaar.
Masteropleidingen De visitaties en accreditatie van de researchmasters zijn een feit: master Oncology, Cardiovascular Research Master en de postinitiële opleiding EpidM zijn volwassen opleidingen geworden. Het zijinstroomprogramma geneeskunde is gestart.
Docentprofessionalisering De basis kwalificatie onderwijs (BKO) werd meer dan 200 keer gehaald. De inzet en het enthousiasme van dokters op de academische kerntaak onderwijs is geweldig.
Clustervorming Na de reorganisatie worden drie clusters gevormd: VUmc School of Medical Sciences, VUmc Amstel Academie en VUmc Academie. Alle back office activiteiten worden ondergebracht in één shared service centrum en er wordt groen licht gegeven aan de vorming van expertisedomeinen.
Nieuwe opleidingen Nieuwe opleidingen Nieuwe opleidingen Nieuwe opleidingen Nieuwe opleidingen Nieuwe opleidingen
2015
We zijn de Missie aan het verzilveren Beter worden in beter maken, dat is onze missie. Dat kunnen we niet alleen maar alleen samen met anderen. En over de grenzen van beroepen heen: medisch, paramedisch en verpleegkundig onderwijs van de toekomst maken. Nergens in Nederland zit wetenschappelijk, hoger en middelbaar onderwijs onder één dak.
2014
Onderzoek van onderwijs Motivatiestudies en maatschappelijk verantwoord opleiden komen tot bloei in de succesvolle onderzoeksgroep. Het expertisedomein begint zich af te tekenen en dit leidt tot kennisvermeerdering en specialisatie.
2013
CZO/FZO opleidingen Met 40 ziekenhuizen als klant biedt VUmc Amstel Academie een stabiel en kwalitatief hoogstaand en veelzijdig opleidingspalet aan voor verpleegkundige specialisaties en (nieuwe) medisch ondersteunende beroepen.
2012
Accreditatie geneeskunde De uitkomst van de landelijke visitatieronde is voor de opleiding geneeskunde een groot compliment: de opleiding behoort tot de top.
2011
Reorganisatie Na een intensieve periode vanaf 2009 tot 2011 zijn de reorganisaties afgerond. Taken, functies en procedures zijn in beeld gebracht en bieden de architectuur voor het nieuwe instituut.
2010 beter
5
testimonials
Beter zijn is het beste het beste is beter zijn
7 testimonials van mensen die in persoon en werk vijf jaar Instituut voor onderwijs en opleiden vertegenwoordigen.
6
Instituut voor onderwijs en opleiden
5
Jaar
1/7 testimonial
Anton Horrevoets
Programmaleider bacheloropleiding geneeskunde Wat is de reden van de aanpassing van het bachelorsprogramma? “Ons bachelordiploma moet ook toegaan geven tot het masterprogang gramma van andere vakken dan geneeskunde. Dat is een uitdaging, want naast een standaard academische opleiding zijn we ook een beroepsopleiding. Naarmate we meer vrijheid en academische vorming in de bachelor stoppen, bestaat het gevaar dat er minder ruimte is voor de voorbereiding op de kliniek. Met een groot team zijn we aan het puzzelen hoe we deze twee facetten toch op een goede manier bijeen kunnen brengen. De beroepsvoorbereiding willen we intact houden maar iets preciezer definiëren wat je als arts nodig hebt om te functioneren. Vervolgens kunnen we het bestaande programma hier en daar indikken om ruimte te maken voor twee belangrijke onderdelen. Allereerst een academische kern, waarin de studenten diverse academische basisvaardigheden leren die iedere academicus zou moeten kunnen en kennen, maar die niet specifiek voor de geneeskundeberoepsuitoefening zijn. En meer aandacht voor internationalisering, inclusief onderwijs in het Engels.”
“Met de nieuwe bachelor ontstaat meer keuzevrijheid met meer kansen over de grens.”
Wat levert dat op? “De meeste studenten blijven bij dezelfde opleiding zonder dat ze kijken naar andere mogelijkheden. Bijvoorbeeld een andere master volgen, in een andere universiteitsstad je master doen, in een ander land. Ze kunnen veel meer hun eigen keuzes maken en hun eigen studie vormgeven. Dan profileer je je ook veel beter. Nu volgen alle studenten hetzelfde programma, drie jaar lang. Terwijl onze studentenpopulatie heel diverse types kent. Zij die meer voelen voor revalidatie, terwijl anderen vallen voor psychiatrie of juist chirurgie. Al deze vakken komen tijdens de bachelorsfase langs, maar op een basaal niveau. Dat willen we veranderen. Bijvoorbeeld in een minor waar je met een kleine groep studenten met dezelfde interesse meer de diepte in gaat. Ook voor docenten een aantrekkelijke gedachte, lijkt me. Uiteindelijk willen we artsen opleiden die op een academisch niveau kunnen denken, uitwisselen, opleiden. Dan kunnen ze ook daadwerkelijk een bijdrage leveren aan vernieuwingen in de gezondheidszorg. Routinehandelingen lijken steeds meer te verschuiven naar hbo-ers.”
“Ik ben optimist, ik geloof altijd dat dingen beter kunnen”
beter
7
2/7 testimonial
Isaäc van der Waal
kaakchirurg en emeritus hoogleraar Pathologie van de Mondholte, bestuursvoorzitter alumnikring “Van les geven, leer je ongelooflijk veel. En daar kunnen we met ons alumnibeleid aan appelleren. Ik weet zeker, dat er onder de alumni mensen zijn die het leuk vinden om met jongelui op te trekken, zeker als ze hier al een tijdje weg zijn. Het enthousiasme, alle vragen die je krijgt. Nu hebben de alumnidagen vooral een sociale functie. Ik wil daar graag een functionele invulling aan toevoegen. Denk bijvoorbeeld aan huisartsen – onze verwijzers – die een periode meelopen op een afdeling. Specialisten die doceren bij een practicum of tutor willen worden – uiteraard voorafgegaan door passende trainingen. Je creëert zo een stevige band en kunt over en weer iets voor elkaar betekenen. Als er een specialistenplek in een ziekenhuis ergens in Nederland vrijkomt, denkt zo'n betrokken alumnus eerder aan ons. En zo gaat het vermoedelijk ook bij sponsorprojecten. Of het mogelijk is, weet ik niet, maar het is de moeite waard om dat uit te zoeken.”
“Een functioneler alumnibeleid levert vermoedelijk meer op”
“Ik kan nog steeds geen afscheid nemen van mijn ouderwetse agenda. Wat snelheid betreft kan geen elektronische agenda daar tegenop.”
8
Instituut voor onderwijs en opleiden
5
Jaar
3/7 2/7 testimonial testimonial
Sophia Chen
student honoursprogramma, promovendus fysiologie, eerstejaars master geneeskunde “Patiënten willen dat je een uitleg hebt waarom je iets doet of medicijnen geeft. Wetenschappelijk onderzoek reikt je de onderbouwing van je keuzes aan. Het honoursprogramma, waarvoor ik in het eerste jaar ben uitgenodigd, is heel intensief. En we moeten allemaal onze wetenschappelijke stage doen in het begin van de master. Uiteindelijk is het de bedoeling dat je een artikel schrijft als eerste auteur. Mijn onderwerp is diastolisch hartfalen. Daar heeft de helft van de huidige hartpatiënten – mensen met overgewicht, hoge bloeddruk, diabetes – last van, maar de medicatie is tot nu toe ontoereikend. Ik hoop met mijn onderzoek bij te dragen aan een beter geneesmiddel.
“Allemaal aan het onderzoek!”
Telkens komen er nieuwe technieken en therapieën bij, allemaal als resultaat van wetenschappelijk onderzoek. Je moet bijblijven als arts. Als je zelf aan onderzoek doet, blijf je nieuwsgierig naar nieuwe ontwikkelingen. Dus: allemaal aan het onderzoek!”
“Ik voel me beter als ik mijn familie zie en spreek. Het is belangrijk om elkaar steun te geven en te krijgen als dat nodig is. En het is leuk om te weten waar de ander mee bezig is en het eens over totaal andere dingen te hebben dan geneeskunde.”
beter
9
verdieping
Van opleiden naar strategisch opleiden
10
Instituut voor onderwijs en opleiden
5
Jaar
verdieping strategisch opleiden
De zorg is volop in verandering. Ook bij VUmc volgen de ontwikkelingen elkaar in hoog tempo op. Het zijn de medewerkers van een organisatie die deze ontwikkelingen moeten dragen en vormgeven. De individuele bekwaamheid is steeds meer een bepalende succesfactor bij vernieuwingen en veranderingen, maar ook bij strategiebepaling en organisatieontwikkeling. Strategisch opleiden vraagt om nauwe samenwerking tussen Zorg, P&O en VUmc Academie.
Wim Polderman directeur VUmc Academie en VUmc Amstel Academie
Edwin Pompe zorgmanager divisie IV
‘O
pleiden doen we binnen VUmc eigenlijk altijd al. Dat komt niet in de laatste plaats omdat we een academisch ziekenhuis zijn waar het onderwijs een van de drie kerntaken is. Dat zorgt ervoor dat er een vanzelfsprekend opleidingsklimaat is binnen VUmc, zegt Wim Polderman, directeur VUmc Academie en VUmc Amstel Academie. Opleiden binnen VUmc gebeurt nu vaak op basis van wat er wettelijk verplicht is of omdat het genoemd wordt bij de NIAZ accreditatie of door de inspectie. Of omdat een afdelingshoofd met een passie voor kwaliteit van zorg en expertise van haar medewerkers het belang van opleiden aangeeft. Daar is niets mis mee, het leidt vaak tot prima opleidingen en trainingen en gekwalificeerde medewerkers. ‘Maar opleiden wordt pas strategisch opleiden als organisatie doelen verbonden worden met de individuele expertise van medewerkers en er regie op gevoerd wordt. Dan ontstaat er samenhang tussen al die losse opleidings- en trainingstrajecten. Die samenhang kan alleen worden bereikt door nauwe samen werking tussen de werkvloer, P&O en VUmc Academie. Je zou het de strategische opleidingsdriehoek binnen VUmc kunnen noemen’, aldus Polderman. Waarom is strategisch opleidingsbeleid zo belangrijk? Wim Polderman: ‘Prachtig geformuleerde organisatiedoelen met budgettaire kaders zijn tandeloze tijgers als je er ook niet bij aangeeft wat de mensen die het uitvoeren, moeten weten en kunnen. In de ideale samenwerking binnen de strategische opleidingsdriehoek vertaald P&O organisatiedoelen naar strate gisch personeelsbeleid, bepaalt de werkvloer wie, waarom, wanneer welke training of opleiding volgt en heeft VUmc Acade mie de regie op de uitvoering en/of faciliteert de uitvoering van opleidingstrajecten. Dit alles schrijven we dan met elkaar op in
Opleiden wordt pas strategisch als organisatiedoelen verbonden worden met de extpertise van medewerkers Wim Polderman
een duidelijk, toekomstgericht strategisch opleidingsplan en plakken we als bijlage aan de jaarlijkse managementcontracten.’
Met de patiënt in het achterhoofd ‘Is dit nu niet een allemaal een beetje theoretisch geneuzel met bovendien allerlei bureaucratische gevolgen’, stelt Wim Polderman zichzelf hardop de vraag. Want hoe werkt dit dan in de praktijk van alledag? Het beste antwoord op deze vraag komt van een al werkend voorbeeld: in de wet BIG worden allerlei voorbehouden en risicovolle handelingen beschreven zoals bijvoorbeeld het inbrengen van een >>
beter
11
verdieping strategisch opleiden
Inspelen op ontwikkelingen
Het is belangrijk dat we niet stoppen maar juist blijven opleiden Edwin Pompe
perifere canule voor het infuus. Om zo’n handeling te mogen verrichten moet je een aantekening hebben. De verpleegkundige moet aantonen dat zij dit kan, het wordt getoetst en in een systeem bijgehouden. De werkvloer bepaalt wie en wanneer aan welke eisen moet voldoen en VUmc Academie zorgt samen met de afdeling dat er getraind kan worden. Als organisatie moeten wij in dit voorbeeld aan de wette lijke eisen voldoen en daarnaast is het natuurlijk van belang voor de patiëntveilig heid en de kwaliteit van zorg. Door er regie op te voeren komt de ziekenhuisbrede samenhang veel beter in beeld en het werkt kostenbesparend. Daarnaast levert het managementinformatie met betrekking tot flexibele inzet van verpleegkundigen en is het input voor strategisch personeelsbeleid. De basisvraag die we daarbij altijd in het achterhoofd hebben is niet hoe we strate gisch kunnen opleiden, maar wat de patiënt er uiteindelijk mee opschiet.
12
Instituut voor onderwijs en opleiden
5
Jaar
‘Er is ook overzicht nodig van de externe ontwikkelingen die ons ziekenhuis raken. We moeten meerjarenplannen maken en verschillende scenario’s uitwerken’, legt Polderman uit. ‘Als ik nu al weet dat er in 2017 een tekort is aan mbo-verpleegkundigen dan moet ik daar samen met de Zorgmanager en P&O al rekening mee gaan houden en bedenken hoe we daar op in spelen. Dat vooruit denken blijft overigens erg lastig. We hebben de afgelopen jaren gezien hoe snel alles kan veranderen. Vier jaar geleden zochten we OK-assistenten in India, omdat ze hier niet te vinden waren. Nu is die situatie totaal omgedraaid en zijn er teveel. Verder zien we een redelijk snelle verschuiving van een deel van de zorg van intramuraal naar extramuraal. Gespecialiseerde zorg thuis, al dan niet in samenwerking met een ziekenhuis, heeft weer gevolgen voor de gespecialiseerde verpleegkundigenopleidingen en misschien straks ook wel voor de rol van de verpleegkundige in het ziekenhuis.’
Varkenscyclus Edwin Pompe, zorgmanager divisie IV, heeft ook divisie- overstijgende taken in zijn portefeuille. Eén daarvan is het opleiden van verpleegkundigen. ‘We hebben een langetermijn visie ontwikkeld op de verpleegkundige van de toekomst. Hierin staat de patiënt centraal, is er integratie van soma en psyche, leren verpleegkundigen continu, werken zij evidence based en zijn zij breed inzetbaar. Deze visie willen we vertalen naar opleiden. Een voorbeeld hiervan is de vakschool met de ROC-top die VUmc vorig jaar startte. We leiden vijftien mensen zó op dat ze voldoen aan de eindtermen van het mbo én aan de eisen van VUmc. In het curriculum besteden we veel aandacht aan klinisch redeneren, want dat vinden we belangrijk. Het uitstroomniveau staat zo veel dichter bij de praktijk.’ Pompe merkt op dat er sinds een jaar of twee een overschot is op een aantal functies. Daar door wordt er nu landelijk minder opgeleid. ‘Het is belangrijk dat we niet stoppen maar juist blíjven opleiden. De geschiedenis leert dat je elk jaar een minimum aan uitstroom van gediplomeerden moet hebben. Anders krijg je de varkenscyclus en zit je zo weer met een tekort.’
•
reportage
Verpleegkundige vervolgopleiding spoedeisende hulp
Luisteren, kijken, voelen >>
beter
13
reportage
“G
Meelopen met Mireille Bakker
een hartactie. In de taxi geboren!” Drie studenten gaan meteen aan de slag als een neonaat binnen wordt gebracht. “Help me!”, roept Mireille Bakker, een van hen. Zij is in deze oefening degene die coördineert en reflecteert. “Niet drogen, dat kost teveel tijd. Heater aan, klok aan.” Ondertussen doet een collega de neonaat in een plastic zak en zet een ander de baby een muts op en legt een doekje onder het hoofd. “Top”, coacht de docent. Er wordt beademd, gemasseerd – wat onwennig, want zo klein! En dan begint de baby te huilen. Gelukt! We zijn bij VUmc Amstel Academie, bij de verpleegkundige vervolgopleiding spoedei sende hulp (SEH). Een opleiding die is gericht op het behalen van competenties
Verpleegkundige spoedeisende hulp OLVG
14
Instituut voor onderwijs en opleiden
5
Jaar
om hoog complexe gespecialiseerde zorg te kunnen geven aan patiënten op een SEH-afdeling. Deze week staat alles in het teken van het reanimeren van kinderen, van heel klein tot aan de puberleeftijd. Het leslokaal staat vol met ziekhuisbedden, poppen, mandjes met allerlei medische hulpmiddelen, behandeltafels met appara tuur en voor deze les met heel kleine poppen. In twee hoeken van het lokaal zijn groepjes van drie studenten onder leiding van een docent aan het oefenen. “Hardop tellen!”, zegt de docent. “Door de stress wil je het juiste tempo wel eens vergeten.” De studenten hebben duidelijk ervaring in reanimatie, het is fine tunen omdat het nu om kinderen gaat. De belangrijke aspecten passeren nog eens de revue: zorg voor heldere communicatie: bevestig dat je de
reportage
"Heater aan, klok aan. Niet drogen, dat kost teveel tijd." Mireille Bakker kinderarts belt. Luisteren, kijken, voelen. Dan gaan ze door naar het volgende station: het iets oudere kind. “Wanneer schakel je over op het volwassenenprotocol”, vraagt de docent. Als het kind 15 is, probeert Mireille. 18 misschien? De grens blijkt in de loop der jaren telkens verschoven, vertelt de docent: van gewicht, naar leeftijd. Tegenwoordig wordt de puberteit als grens genomen: als er sprake is van borst- of haargroei. Die grens is van belang omdat het algoritme van kinderen en volwassenen verschilt. “Maar”, relativeert de docent, “als je die ene borsthaar mist, is er nog geen man over boord. Belangrijk is wel dat iedereen hetzelfde protocol volgt.” En hij gaat in op de signs and symptoms van het ernstig zieke kind, “want ik wil dat jullie de kinderen die onmiddellijk hulp nodig
hebben eruit kunnen pikken.” Dat haakt aan het belang van klinisch redeneren, een competentie die centraal staat in de opleiding. Via deze benadering leren studenten op een methodische wijze de zorgbehoefte van een patiënt te analyse ren en op passende wijze te interveniëren. In een volgende les blijkt hoe de verweving van theorie en praktijk gestalte krijgt. De docent vertelt over zijn ervaring de afgelo pen avond met een eenjarig jongetje op de SEH dat ernstig was uitgedroogd. Samen met de kinderarts had hij als verpleegkun dige het kind opgevangen en succesvol behandeld. Mireille zit geboeid te luiste ren.
•
Verpleegkundige vervolgopleiding spoedeisende hulp opleiding bij VUmc Academie | grote verscheidenheid aan patiënten, van jong tot oud, met kleine of grote trauma’s | Het gaat op een SEH altijd om onverwachte situaties | je leert om (hoog) complexe gespecialiseerde zorg te verlenen | 12 - 18 maanden, waarvan 40 lesdagen | De opleiding start jaarlijks op 1 april en 1 oktober | competentiegericht opleiden | klinisch redeneren | je volgt de opleiding als je in dienst bent bij een ziekenhuis |
beter
15
4/7 testimonial
Marjolein Wintzen
Opleider dermatologie “Als we aios meer betrekken bij hun opleiding, zie je dat ze meer verantwoordelijkheid nemen. Dat is een mooi effect van de gezamenlijke maatwerktraining van aios en opleiders. We stelden ons allemaal open voor elkaar en toonden onze kwetsbare punten. Het was een enorme eye opener voor aios dat ook de leden van het opleidingsteam (of: de stafleden) hun minder sterke kanten bespraken en open stonden voor feedback . En ze merkten dat ze invloed kunnen hebben als ze zich actief opstellen en zich niet alleen als 'consument' gedragen. Als ik met een aios een patiënt bespreek, komt het steeds vaker voor dat we elkaar aankijken met een blik: kpb-tje van maken? Ik zou ook graag willen dat twee aios met mij mee gaan denken over de opleiding. Immers, mijn ideeën hoeven helemaal niet de beste te zijn. Door tweerichtingsverkeer in de opleiding met veel ruimte en inbreng van de aios, haal je het beste in elkaar naar boven.”
“Als ik met m’n camera op pad ben, valt de drukte van de wereld om me heen even weg door te focussen op details van bijvoorbeeld gezichten. Op andere momenten neem ik juist afstand en probeer ik de weidsheid en patronen van een landschap vast te leggen. Dit heeft veel raakvlakken met dermatologie: een kijk-vak waar je zowel oog voor detail moet hebben als voor het grotere geheel.”
16
Instituut voor onderwijs en opleiden
“Samen kunnen we het beste uit elkaar naar boven halen”
5
Jaar
5/7 testimonial
Inge Meyer Programmaleider Teach the Teacher Vanwaar een nieuw cursusaanbod? “In de reguliere Teach the Teacher cursussen worden opleiders en aios apart getraind. Maar levert het niet veel meer op als beide groepen samen op training gaan? Bij een onderzoek naar het opleidingsklimaat bij dermatologie waren de scores uitstekend, maar het geven van feedback en het teamwork konden beter. De toenmalige opleider Theo Starink kwam bij mij om hiervoor iets te verzinnen. Dat werd de gezamenlijke cursusdag voor opleiders en aios, een maatwerkconcept dat we eerder al met veel succes bij Gynaecologie hebben toegepast. De hele afdeling deed mee, er werd een zondagsdienst gedraaid. Dat is uitzonderlijk en geeft aan hoeveel men wil investeren in opleiden. Het is overigens heel logisch dat die groepen samen trainen; ze hebben immers dag in dag uit met elkaar te maken.”
“Maatwerk leidt tot co-creatie”
Wat biedt het? “Een voorbeeld. Bij een korte praktijkbeoordeling (kpb) beoordeelt het staflid een aios, maar omgekeerd gebeurt dat nooit, terwijl dat voor het teamwork op de afdeling wel belangrijk is. Tijdens de training namen we het geven van een kpb onder de loep. Telkens deed een opleider een kpb met een aios, de rest van de groep gafdaaropfeedback – ook de aios. Stafleden zien hoe een ander het doet en aios realiseren zich dat ze zelf ook kunnen bijdragen aan een betere opleiding. Er valt zo veel van elkaar te leren, de wederzijdse betrokkenheid neemt toe, de samenwerking op de afdeling verloopt makkelijker, en mensen spreken elkaar sneller aan als ze ergens mee zitten. Momenten voor korte praktijkbeoordelingen liggen voor het oprapen, maar je moet je er bewust van worden en inzien dat het ook echt kort kan. Opleiden wordt zo een co-creatie. En het is ook een volwassen manier van omgaan met elkaar. Wel zo passend, de meeste aios zijn de dertig al gepasseerd. In de toekomst zal maatwerkaanpak tot het vaste cursusaanbod gaan behoren.”
“Als ik ter afwisseling van het vele binnen zitten en werken regelmatig buiten ben en op mijn racefiets tochten maak, voel ik me beter. Fietsen - ook in het buitenland - geeft mij het ultieme gevoel van vrijheid.”
beter
17
6/7 testimonial
Jacqueline den BandtBloemzaad
opleider VUmc Amstel Academie nieuwe opleiding Sedatie Praktijk Specialist “Sedatie kan beter, preciezer, en efficiënter. Dat betekent meer tijd en aandacht voor de patiënt, minder vermijdbare sedatiedoden en een veel grotere patiënttevredenheid.”
“Sedatie kan beter, preciezer, en efficiënter.”
Vanwaar deze nieuwe opleiding? “Patiënten worden ouder, hun ziektes complexer en er is steeds meer onderzoek en behandeling mogelijk. Dit vraagt om sedatie in plaats van anesthesie, want sedatie is zowel voor de patiënt als de arts minder ingrijpend en daardoor veel comfortabeler. Maar aan de andere kant: elk jaar zijn er nog steeds vermijdbare sterfgevallen door complicaties bij sedatie. Dat moet anders, daar is een professional voor nodig. Wij leiden Sedatie Praktijk Specialisten op die juist deze groep patiënten er doorheen moet krijgen. In januari 2013 zijn we gestart met de eerste vierentwintig deelnemers aan deze eenjarige opleiding die we samen met Utrecht hebben opgezet. Dit jaar zijn het er achtentwintig.” Wat houdt het in? “Naast je werk als anesthesiemedewerker moet je zestien uur per week aan de opleiding besteden. De groep bestaat uit ervaren anesthesiemedewerkers. Gedurende de opleiding gaan ze steeds kritischer kijken naar hun eigen handelen en dat van anderen.Zo worden ze een sparring partner voor de arts. Er is veel belangstelling voor de opleiding, je moet ernaar solliciteren.” Wat levert het op? “De Sedatie Praktijk Specialist werkt zelfstandig, met een anesthesioloog op de achtergrond. Hij of zij moet de patiënt screenen, de sedatie geven, en na de sedatie de patiënt goed wakker krijgen zodat die veilig naar huis kan. Het hoort er allemaal bij. Tot voor kort was dat het werk van de anesthesioloog, maar die zijn lastiger in te plannen en natuurlijk ook duurder. Voor anesthesiemedewerkers betekent deze nieuwe functie een mooie carrièrestap. De eerste afgestudeerden hebben inmiddels veel ervaring met het geven van sedatie. Artsen en patiënten willen niet meer anders. Onlangs riep een anesthesioloog een Sedatie Praktijk Specialist in consult. De patiënt was te slecht voor anesthesie, zou het met sedatie kunnen? Dat is natuurlijk heel gaaf!”
“Ik houd ontzettend veel van lezen. Een e-reader maakt voor mij het leven beter, want nu kan ik altijd zoveel boeken als ik wil meenemen. Het heeft ook een lampje erin dus ook in de avonden kan ik heerlijk lezen.”
18
Instituut voor onderwijs en opleiden
5
Jaar
infographic
VUmc School of Medical Sciences in cijfers
School of Medical Sciences
Academie
(Bio)medische masters
Zij-instroomprogramma geneeskunde
We leiden studenten op en investeren in het bevorderen en borgen van de professionalisering van docenten en opleiders. En we ondersteunen medische vervolgopleidingen.
Master geneeskunde
Bachelor geneeskunde
Onder VUmc School of Medical Sciences vallen de bachelor- en masteropleiding en het zij-instroomprogramma geneeskunde, alsook de Master Oncology, Master Cardiovascular Research en de post-initiële masteropleiding Epidemiologie.
Amstel Academie
Geneeskunde instroom 2013-2014
Buitenlandstages in 2012-2013
Research masters instroom 2013-2014
Eerstejaars bachelor geneeskunde
Praktijkstage zorg (bachelor)
Master Oncology
Studenten semester 3.1 in Université Angers
Studenten totaal
Zij-instromers
347
24
Waarvan tandartsen
2
93
5
67
Master geneeskunde
Totaal ingeschreven
2.381 Totaal aantal studenten bij bachelor en master geneeskunde
Honours Programme
8,7%
Van de eerstejaars studenten met een bijzonder talent voor onderzoek doen drie jaar lang verrijkingsonderwijs op één van de tien terreinen van het wetenschappelijk focusonderwijs van VUmc
179
Aantal stages van studenten in het buitenland
Eerstejaars
19
Master Cardiovascular research Studenten totaal
36
Eerstejaars
15
Klinische werkstages
Behaalde diploma’s:
Keuzestage master
Bachelor geneeskunde
123
73
Som van de losse Wetenschappelijke stages stages is hoger dan 179 studenten 46 omdat 65 studenten Semi-arts stages meerdere stages in 4 het buitenland deden
Populaire bestemmingen buitenland stages
Master geneeskunde
287 324
Master oncology
26
Master cardiovascular research
4
Master epidemiologie
6
Totaal bachelordiploma’s Totaal masterdiploma’s
287 360
4
1 2
3
Medisch specialistische vervolgopleidingen 2013 AIOS (arts in opleiding tot specialist) bij VUmc
1 Bonaire 2 Suriname 3 Zuid Amerika 4 Verenigde Staten
Aantal gestarte AIOS
452
62
VUmc (medische) Vervolgopleidingen
32
Aantal erkende medisch specialistische vervolgopleidingen bij VUmc
25
beter
19
verdieping
Online leren: hoe, waar en wanneer het uitkomt Innovaties in het onderwijs
20
Instituut voor onderwijs en opleiden
5
Jaar
verdieping innovatie
Na vijf jaar Instituut voor onderwijs en opleiden kan met recht worden gesteld dat VUmc voorop loopt in innovatief medisch onderwijs.
Website met 200 pathologische preparaten Wolter Mooi hoogleraar pathologie bij VUmc School of Medical Sciences
Virtual classroom op Aruba en Bonaire Ingena Visser adviseur e-learning bij VUmc Academie en VUmc Amstel Academie
“We verzorgen docentgestuurd onderwijs op het gebied van radiologie, verpleegkun de, medische ondersteuning enz. De manier waarop we afstandsleren inzetten binnen het competentiegericht onderwijs is innovatief. We zijn ook al heel ver in het volgen en documenteren van het doceeren leerproces. Kennisoverdracht gaat perfect online. Het is efficiënt, duurzaam en tijd- en plaatsonafhankelijk. Iemand kan een webinar thuis op zijn mobiel, tablet of pc volgen en blijft overdag beschikbaar op zijn werkplek. Je kunt direct reageren, via een poll of chatpod, of later een opgenomen versie bekijken. Onze doelgroep zit in heel Nederland. We geven zelfs afstandsonderwijs aan ziekenhuizen op Aruba en Bonaire. De deelnemers zitten daar in een lokaal en kunnen gewoon
Kennisoverdracht gaat perfect online Ingena Visser
terugpraten. Een groep MRI-laboranten wachtte al jaren op een cursus, maar zij konden het eiland niet af, omdat er dan niemand meer was om de apparatuur te bedienen. Ze vonden het geweldig om op deze manier toch hun vakkennis te kunnen vergroten.”
Een manier om kennis te verspreiden Egbert Neels
Webinars als spannend evenement Egbert Neels, opleider radiodiagnostisch laborant bij VUmc Amstel Academie
“Webinars vind ik een krachtig medium. Daarom heb ik het idee gelanceerd van de online collegereeks ‘Inspirational radio logy’. Ik nodig daarvoor inspirerende sprekers uit, die vertellen over een sterk afgebakend onderwerp. Iedereen kan zich er gratis voor aanmelden, dus ook ervaren werknemers in de radiodiagnostiek. Het is namelijk geen onderdeel van het curricu lum, maar een manier om kennis te verspreiden. Bovendien is het een mooie promotie voor VUmc Amstel Academie. De webinars zijn een groot succes. Het eerste college werd in totaal door zo’n 500 mensen bekeken, het tweede door 700. Een goede zorgprofessional is nooit uitgeleerd, zo bleek uit alle positieve feedback. De doelgroep ervaart het als een interessant vak-event. Veel ziekenhuizen willen de colleges graag opnemen in hun eigen online leeromgeving. Vanwege het copyright kan dat helaas niet. Maar ernaar linken is natuurlijk prima!”
“Ik heb zelf verschillende handboeken over pathologie geschreven. Omdat die behoorlijk prijzig zijn, zijn ze niet voor iedereen beschikbaar. Hetzelfde geldt voor ‘coupes’: preparaten van kwaad- en goedaardige afwijkingen van de huid. Zo ontstond het idee voor een website met voor iedereen toegankelijke informatie over pathologische preparaten. En ook nog eens gratis. Verder heeft een boek ruimte voor een beperkt aantal afbeeldingen, de ruimte op een website is vrijwel onbe perkt. Op mijn site zie je volledige preparaten, alsof je zelf door de microscoop kijkt. Deze virtuele microscopie werkt veel beter dan een plaatje in een boek. Van bepaalde afwijkingen laat ik ook meerdere voorbeelden zien zodat het onderscheid tussen melanomen en goedaardige moedervlekken goed zichtbaar is. Dat
Je ziet volledige preparaten, alsof je zelf door de microscoop kijkt Wolter Mooi
blijkt in de praktijk namelijk best lastig te zijn. Hoe meer kennis een patholoog hierover heeft, hoe beter hij een diagnose kan stellen. Er zijn nu 200 coupes beschik baar maar er moeten er nog veel meer bij. In de toekomst zijn er nog volop mogelijk heden voor andere pathologiegebieden, zoals leverpathologie. Inmiddels wordt www.melanocytepathology.com over de hele wereld bekeken. Dat is natuurlijk prachtig.” >>
beter
21
verdieping Innovatie
E-learning modules motiveren studenten om actief kennis te vergaren
Anatomische tekeningen voor digitaal lesmateriaal
Jeroen Meijerink
E-learning
Laurie Hageman vierdejaars student VUmc School of Medical Sciences
Jeroen Meijerink gastro-entestinaal chirurg / colorectaal chirurg
“In het kader van het Mobile Learning Initiative zetten wij in een team van zeven studenten papieren klappers om van pdf naar e-boek. Samen met Jochen Bret schneider verwerken wij er interactieve elementen in. Toen een aantal afbeeldin gen niet beschikbaar was maakte ik zelf met het tekenprogramma op mijn iPad een afbeelding op basis van bestaande plaatjes. Het zijn vooral anatomische tekeningen en doorzichten. Jochen kijkt het na, en controleert bijvoorbeeld of de hersenvlie
Wij zetten papieren cursusklappers om van pdf naar e-boek laurie Hageman zen genoeg van elkaar te onderscheiden zijn. Aan de tekst veranderen we niks, we voegen alleen iets toe en maken het toegankelijker. Ik zie het als een belang rijke en noodzakelijke stap in het onder wijs. Ik vind het leuk om te zien of onze aanpak werkt. Studenten kunnen name lijk ook nog steeds de papieren versie gebruiken. Misschien bouwen we in het komende studiejaar wel een evaluatiemo ment in, dat zou ik interessant vinden.”
22
Instituut voor onderwijs en opleiden
5
Jaar
“Naast chirurg ben ik cursuscoördinator van het blok spijsvertering en stofwisse ling in het derde jaar geneeskunde van VUmc School of Medical Sciences. Samen met Jochen Bretschneider houd ik me bezig met het invoeren van e-learning. Via e-leaning modules kunnen studenten voorafgaand aan het college de lesstof bekijken. Zo gaan de colleges niet meer uitsluitend over de basale leerstof, maar is er meer tijd voor patiëntdemonstraties en integratie van kennis. De huidige colleges moeten interactiever; van hoorcolleges naar werkcolleges die studenten motiveren en prikkelen om actief kennis te vergaren. De modules kunnen bestaan uit basisstof, externe links, video’s van operaties, et cetera. Het blok spijsvertering en stofwis seling kunnen we in september groten deels in e-learningsmodules aanbieden. Deze aanpak sluit beter aan bij de bele vingswereld van studenten. Toch wordt het nog maar mondjesmaat toegepast. Dat geldt denk ik ook voor andere umc’s. Lesmateriaal maken is niet iets nieuws voor docenten. Maar we kunnen niet van iedereen verwachten dat ze een cursus e-books maken of filmediting gaan volgen! Het is dan ook essentieel dat er voldoende ondersteuning vanuit de faculteit komt. Vooral op het gebied van ICT en audiovisu ele ondersteuning.”
Skillslabs Hans Huitink anesthesioloog, hoofd Airway Management Academy
“Airway management is de basis van acute geneeskunde. Het draait om het toepassen van technieken die ervoor zorgen dat het lichaam voldoende zuurstof krijgt en de vitale functies behouden blijven. Anesthe siologen leren veel over airway manage ment tijdens hun opleiding. Maar ook voor intensivisten en andere hulpverleners in de acute zorg is airway management essentieel. Als het acuut misgaat met een patiënt is snel en accuraat handelen en nadenken heel belangrijk, zeker in stresssituaties. Het eigen internationale onderwijsinstituut van VUmc, de Airway Management Academy, biedt trainingen, expertise, simulatiemogelijkheden, team devices en een breed internationaal netwerk. Professionals kunnen in een geavanceerd simulatielab - compleet met
In een geavanceerd simulatielab noodzakelijke vaardigheden oefenen Hans Huitink levensechte poppen - alle noodzakelijke vaardigheden oefenen. Tijdens de trainin gen draait het om technische vaardighe den, werken onder stress maar ook om de samenwerking en communicatie tussen alle betrokken zorgverleners. De deelne mers krijgen het zo moeilijk mogelijk: complicaties, incomplete apparatuur, geen hulp… Vanachter een glazen wand sturen we de hele situatie aan. Na afloop volgt altijd een debriefing: wat heb je geleerd? Deze faciliteiten zijn echt iets unieks.”
•
reportage
Leergang topklinische verpleegkunde
Honger naar kennis
beter
23
reportage
E
en groot lokaal op de 7de etage van het OZW-gebouw. Zes cursisten van de leergang Topklinische verpleegkunde van Vumc Amstel Academie buigen zich vandaag over per soonlijk leiderschap. Hoe geef je dat vorm, wat heb je er voor nodig? Enige assertiviteit lijkt daarbij geboden. In tweetallen oefenen de deelnemers of ze wel stevig in hun schoenen staan – letterlijk in dit geval. Met veel hilariteit gaat het ene duo het onderlinge gevecht aan, terwijl een ander stel er wat ongemakkelijk bij staat. “Dit is niet mijn ding”, zegt een van hen. Zit assertiviteit alleen in woorden of ook in je houding vraagt docente Barbara Wendt. De discussie breekt los, zoals bij elk thema dat ze aan de orde stelt. Opvallend is de betrokkenheid en de honger naar kennis, het delen van ervaringen. Zìj zullen het
Meelopen met Ayla Verhoeven verpleegkundige,afdeling neurologie
24
Instituut voor onderwijs en opleiden
5
Jaar
zijn die straks veranderingen brengen op de afdeling. Ayla Verhoeven is een van hen. “Ik werk op de afdeling neurologie van VUmc en ik heb honderdduizend ideeën, maar hoe breng je die in de praktijk? Bij de opleiding HBO-v kwam dit maar mondjesmaat aan bod. Mijn scriptie was prima maar ligt nu onderin een la. Hier leer ik hoe ik het kan aanpakken om het uit te werken, draagvlak te creëren, het in te voeren en te borgen.” Barbara is in haar les aanbeland bij een ander aspect van persoonlijk leiderschap: wat zijn je kwaliteiten, waar heb je zelf profijt van en waar profiteren vooral anderen van? “Perfectionisme? Als collega word ik daar echt niet vrolijk van”, schalt het door het klaslokaal. Een volgend onderwerp zijn de succesmomenten die ieder heeft meegemaakt, en wat maakte
reportage
ik heb honderdduizend ideeën, maar hoe breng je die in de praktijk? Ayla Verhoeven dat ze succesvol werden? Regels voor helder communiceren – nog zo'n onderwerp waar leiderschap bij gebaat is. Telkens daalt er een diepe stilte neer in het lokaal als de cursisten bij zichzelf te rade moeten gaan hoe ze er zelf in staan. Die stilte staat in schril contrast met de levendigheid van de discussie die daarop volgt. Dat gebeurt ook bij een presentatie over de toekomst van de zorg en de rol van deze toekomstige topklinische verpleegkundigen daarin. De welhaast oneindige technische moge
lijkheden in de zorg, maar waar blijft de patiënt? “De dokter gaat voor overleven. Het vraagt nogal wat van een patiënt om dan te zeggen: zo is het genoeg.” “En als je dat zegt, wordt er getwijfeld of je nog wel bekwaam bent”, vult een ander aan, “en wordt psychiatrie erbij geroepen als je geen pacemaker wilt”. Het wordt te duur, die zorg. “Dus sturen we mensen bleek en brakend naar huis, om ze drie dagen later weer op te moeten nemen.” Barbara presenteert de duivelse driehoek: kwali teit-tijd-geld. “Het botst aan alle kanten en het komt allemaal op jullie bordje. Maar het daagt ook uit tot creatieve oplossingen.” Dat geldt zeker voor Ayla, die zich wil blijven ontwikkelen. “Met alles wat ik hier leer, kan ik veel voor de afdeling betekenen en ik heb er echt wat aan voor de rest van mijn carrière.”
•
Leergang topklinische verpleegkunde Opleiding bij VUmc Academie | hoog deskundigheidsniveau | participeren in patiëntgebonden wetenschappelijk onderzoek | 12 maanden, 16-18 lesdagen, je zal regie voeren over zorgprocessen op het niveau van patiënt, team en organisatie, met bijzondere aandacht voor opleiden, kwaliteit en patiëntveiligheid | proactive nursing | in dienst bij een STZ of academisch ziekenhuis | start leergang maandelijks, waaronder 29 september en 27 oktober 2014 |
beter
25
verdieping
Onderwijs en opleiden is een vak Professionalisering en kwaliteit van het onderwijs
i
n f o r
m a t
i
i
e
n f o
r
m
a
t i e
Om leerkracht te worden op een basisschool, moet je een vierjarige hbo-opleiding volgen. Een hoogleraar kan echter zonder didactische aantekening aan de slag. Een goede arts is niet per definitie een goede docent, dat is een vak apart. Leergangen in verschillende gradaties leiden tot professionelere docenten die beter onderwijzen. Want: onderwijs en opleiden zijn een volwaardige kerntaak. Vijf jaar Instituut voor onderwijs en opleiden heeft geleid tot een compleet nieuw landschap waar de de docent zich kan professionaliseren. 26
Instituut voor onderwijs en opleiden
5
Jaar
verdieping Anneke Bakker
Bas Bossers
Marjan van Duist
Thecla Hekker
hoofd team Professionalisering, VUmc School of Medical Sciences
promovendus anesthesiologie
opleidingscoördinator master Oncology
arts-microbioloog/ onderwijscoördinator
W
illen we de kwaliteit van het onderwijs omhoog krijgen dan moeten we onder meer de didacti sche vaardigheden van de docenten verbeteren. VUmc startte hier in 2004 mee, zeven jaar later ontstond het team Professionalisering, inmid dels aangestuurd door Anneke Bakker, hoofd team Professionali sering, VUmc School of Medical Sciences. Dit team biedt scholing, advies en ondersteuning voor docenten in de opleiding genees kunde en voor opleiders van medisch specialisten. Anneke: “Bij artsen in een academisch ziekenhuis staan patiëntenzorg en ook onderzoek centraal, onderwijs of opleiden doet men er vaak bij. Wij willen dat het gezien wordt als volwaardige kerntaak, het is een vak. Veel docenten en opleiders hebben hart voor onderwijs, maar weinig tijd voor professionalisering op dit vlak. Onderwijs staat of valt met de kwaliteit van de docenten. Medisch-acade misch onderwijs is complex, zeker in een klinische setting, dus daar heb je echt goede docenten en opleiders voor nodig. Het bewustzijn dat verdieping in bijvoorbeeld didactiek, feedback geven en beoordelen zinvol is, groeit. En dat is precies waar we naar toe willen. Het uiteindelijke doel is een optimale kwaliteit van onderwijs en opleiden .”
Kwaliteitslabels Het aanbod bestaat uit leergangen en cursussen in verschillende gradaties. Met een Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) worden docenten geacht alle aspecten van het onderwijsvak onder de knie te hebben. VUmc verplicht iedereen met substantiële onderwijs taken, van minimaal één dag per week, een BKO te behalen. Voor docenten is een BKO een bewijs van didactische bekwaamheid die wordt erkend door alle universiteiten in Nederland. De leergang besteedt aandacht aan het ontwerpen, toetsen en het uitvoeren van onderwijs. Onderdeel is het samen bekijken en bespreken van video-opnames van onderwijs dat een docent verzorgt. Bas Bossers, promovendus anesthesiologie heeft inmiddels een BKO op zak. Het voordeel is volgens Bas uniformiteit: “Je bereikt een bepaald basisniveau. Het is mooi om te leren hoe je je verhaal nóg beter over kunt brengen.” De filmopnames van zijn eigen lesgeven waren een eyeopener. “Ik ben me nu bewuster van mijn eigen houding en ben een stuk strenger geworden! Nu weet ik de aandacht bij het proces te houden in plaats van bij de mobieltjes. Dat komt de kwaliteit van het onderwijs ten goede.”
Expert, ontwerper, coördinator en mentor Na de BKO kunnen docenten met een sleutelpositie binnen het onderwijs van de VU de Senior Kwalificatie Onderwijs (SKO) volgen. Zij kunnen zich hiermee verder ontwikkelen in (vak)
Gerda Croiset Hoogleraar onderzoek van onderwijs en opleidingsdirecteur VUmc School of Medical Sciences
Onderwijs staat of valt met de kwaliteit van docenten Anneke Bakker
Het is mooi om te leren hoe je je verhaal nóg beter over kunt brengen Bas Bossers
didactiek, onderwijskunde en manage menttaken. De leergang richt zich niet alleen op verbetering van de kwaliteit van het onderwijs maar ook op verhoging van het studierendement en de kosteneffectivi teit. Thecla A.M. Hekker, arts-microbio loog/onderwijscoördinator, afdeling Medische Microbiologie en Infectiepreven tie (MMI) behaalde in 2013 de SKO. “Je ontwikkelt jezelf in een aantal rollen: die van expert, ontwerper, coördinator en mentor. De SKO opent nieuwe deuren voor mij: zo denk ik nu mee over de inrichting van de biomedische studie. Verder richt ik me op vraagstukken als: hoe moet je studeren, wat is begrijpen, hoe bied je onderwijs aan en hoe toets je het? Ik houd
beter
27
verdieping
de literatuur bij en ga na of anderen met hetzelfde bezig zijn. Dit alles helpt me om expert te worden op het gebied van medisch onderwijs.” >>
Leren samenwerken En dan is er nog de intensieve leergang Onderwijskundig Leider schap waar de VU in 2013 mee startte. Wetenschappers met een regiefunctie in het universitaire onderwijs in diverse faculteiten en opleidingen van de VU worden klaargestoomd voor een leidinggevende functie. Dat gebeurt via meerdaagse thematische bijeenkomsten, een individueel innovatieproject en een studie reis. Vanuit geneeskunde volgde onder andere Marjan van Duist (opleidingscoördinator master Oncology) deze leergang. “De VU heeft 12 faculteiten, 48 bachelor- en 89 masteropleidingen en bijna 25.000 studenten. Elke faculteit heeft weer een eigen werkwijze; heel complex. We moeten leren meer met elkaar samen te werken. De leergang gaat in op het organiseren en opzetten van opleidingen, toetsen van kwaliteit, accreditatie en rendement. Een breed werkveld. In de leergang leer je hoe je daar mee om gaat.” In februari bezochten de deelnemers aan deze leergang topuniversiteiten in Kopenhagen, Uppsala en Stockholm (Karolinska). De reis stond in het teken van ervaringen uitwis selen met leiders en onderwijskundigen en kennis opdoen over onderwijsvernieuwingen. “Heel inspirerend om de universiteits structuur te doorgronden en te zien hoe ze het daar doen. En wat wij ervan kunnen leren.”
Inspirerend om te zien hoe ze het in het buitenland doen Marjan van Duist
SKO helpt me om expert te worden op het gebied van medisch onderwijs Teckla Hecker
Onderzoek naar professionalisering Als universiteitsinstelling wil VUmc wil haar onderwijs en opleidingen natuurlijk wetenschappelijk onderbouwen. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met collegae van de VU en onderzoekers van het MUMC. Hoogleraar Gerda Croiset legt uit wat onderzoek van onderwijs inhoudt. “Onderzoek van onder wijs bestaat uit twee pijlers. Enerzijds gebruiken we weten schappelijke publicaties voor de onderbouwing van ons onder wijs. In dit geval professionalisering van docenten. Anderzijds doen wij zelf onderzoek naar professionalisering van docenten en publiceren wij dit in internationale tijdschriften zoals Medical Teacher en Medical Education. Sinds negen jaar hebben wij een nieuw onderwijsconcept, namelijk kleinschalig en activerend probleemgestuurd onderwijs in plaats van hoorcolleges voor groepen van 350 studenten. Bij dit onderwijs hoort het dat de student centraal staat en aan zet is. Anita Jacobs, onderwijskun dige, heeft in haar onderzoek aangetoond dat de docenten in het MUMC de opvatting hebben dat de student centraal staat, terwijl bij ons de docenten kennelijk nog aan dit idee moeten wennen en nog steeds vinden dat de docent meer centraal staat.” Leidt dit onderzoek uiteindelijk tot betere docenten? “Zeker! Met deze bevinding kunnen wij ons voordeel doen om ons professionalise ringsprogramma nog meer toe te spitsen op het gedachtegoed van ons nieuwe onderwijsconcept”.
•
28
Instituut voor onderwijs en opleiden
5
Jaar
Ons onderwijs en opleiden willen we wetenschappelijk onderbouwen Gerda Croiset
infographic
VUmc Amstel Academie in cijfers
Amstel Academie
School of Medical Sciences
Academie
VUmc Amstel Academie verzorgt praktijkopleidingen voor verpleegkundigen op
Initiële verpleegkundige opleidingen
* HBOV (Duaal)* MBOV (BBL)
Verpleegkundige vervolgopleidingen: - Acuut - Acute zorgopleidingen - Intensief - Intensieve zorgopleidingen Medisch ondersteunende opleidingen
HAVO VWO MBO-4 HBO WO OA AM Verpleegkunde Anders
123 58 75 43
Aantal afgegeven diploma’s in 2013 8 13 7 13
11 3 26 56
MBO met baan in VUmc HB met baan in VUmc
219
12
151
MOO
*
Verpleegkunde mboen hbo-opleidingen
Aantallen studenten MOO naar vooropleiding
Opleidingen
Verpleegkunde opleidingen intensieve / acute zorg
voor de medewerkers van ruim 40 andere ziekenhuizen in heel Nederland.
OK opleidingen
steunende opleidingen. Dat doen we voor 17 ziekenhuizen in de regio, maar ook
Radiologie opleidingen
Klinische chemie opleidingen
mbo- en hbo-niveau, verpleegkundige vervolgopleidingen en medisch onder-
107
= BBL / Duaal - is werken en leren tegelijk
Aantallen studenten Acuut en Intensief naar vooropleiding
Instroom 2013 15 17
49 59
Verpleegkunde A
257 211 Aantal studenten in opleiding 2013
HBO-V
90 110
Anders
470 411 436
Andere VVO
Acuut 147 171
MBO-V
152
Geslacht
134 3
21
436
204
Totaal Intensief 22
373 Vrouw
49 44
461
MOO 104
2
1
79 Man
410
1
288
322
1
2
beter
29
reportage
Ik krijg inzicht in de wereld achter de registraties Liane Buckens-Calis
Meelopen met Liane BuckensCalis
powerpointpresentatie met mondelinge toelichting. Via de chat kunnen de studenten en docent met elkaar communi ceren”, licht opleider Caroline Van Vliet toe. In totaal duurt zo’n webinar 4 á 5 uur. Best inspannend, zegt Liane, maar tegelijkertijd ook heel handig. “Dan hoeven de mensen die ver weg wonen niet telkens naar Amsterdam te komen.”
De moeite waard
DBC-medewerker, Onze Lieve Vrouwen Gasthuis (OLVG)
“I
k wil graag meer bagage krijgen om mijn functie nog beter uit te kunnen oefenen. En wie weet kan ik hiermee ook nog een stapje hogerop komen”, zegt Liane Buckens-Calis. Ze is DBC-medewerker in het OLVG en controleert of de registraties voor de units Interne Geneeskunde en Klinische Geriatrie juist, tijdig en volledig zijn. De opleiding telt 10 blokken waarin telkens een ander vakgebied aan de orde komt. Een dag in de maand komen de cursisten uit het hele land naar VUmc Academie voor een gezamenlijke lesdag, die altijd wordt afgesloten met een lezing over een actueel thema van een gastspreker uit de praktijk, bijvoorbeeld van IGZ, NVZ of NZa. Daarnaast is er twee keer per maand een webinar. “Iedereen logt tegelijkertijd in vanaf huis of werk en de docent geeft een
30
Instituut voor onderwijs en opleiden
5
Jaar
Bij elk blok horen praktijkopdrachten en elk blok wordt getoetst, een scriptie vormt de afronding van de leergang. Al met al vergt het lesjaar 10 tot 15 uur per week. En dat is naast een werkweek van 24 uur, zoals in het geval van Liane, een behoorlijke investering. “Maar ik heb er zelf voor gekozen en vind het tot nu toe absoluut de moeite waard. Ik krijg inzicht in de wereld achter de registraties. Een van de praktijk opdrachten was bijvoorbeeld om het controleproces in kaart te brengen, vanaf de registratie tot en met de facturatie. Dan krijg je een beeld waar de risico’s liggen. En het afgelopen blok hebben we zorgpro fielen van de instellingen waar alle deelnemers werken met elkaar vergeleken. Dat is ontzettend leuk, want dan gaat zo’n onderwerp leven. Je ziet verschillen tussen de ziekenhuizen. De een doet meer diagnostiek, bij de ander is de ligduur langer.”
Praktisch Liane: “Ik wil graag dat de uitkomsten van mijn scriptie worden toegepast in mijn
unit. Voor een onderzoek dat op de plank belandt, voel ik niets. Samen met mijn werkbegeleider heb ik dat ook in met praktijkwerkplan geformuleerd: ik wil mijn opleiding zo praktijkgericht mogelijk invullen, zodat de instelling er echt iets aan heeft.” Zonder een werkbegeleider kun je overigens niet deelnemen aan de opleiding. Hij of zij beoordeelt alle opdrachten en is contactpunt voor de cursist. Als iemand bijvoorbeeld meer wil weten over financiën zorgt de werkbegelei der voor een nuttig contact in de instel ling. Alle werkbegeleiders krijgen vooraf een intensieve training.
Verdiepen De cursisten krijgen na afloop de officiële titel RZA: register zorgadministrateur. De geaccrediteerde leergang blijkt duidelijk in een behoefte te voorzien. Caroline: “Er is behoefte aan meer kennis. Afdelingshoof den willen kunnen aantonen dat ze kwaliteit in huis hebben en dat kan met dit diploma.” Liane realiseert zich dat ze nog niet klaar is na afloop. “Ik zie het als een introductie in de zorgadministratie: je maakt met diverse onderwerpen kennis en daarna kun je naar behoefte onderwerpen verder uitdiepen, bijvoorbeeld zorglogis tiek, of hoe je zorgprocessen in kaart brengt, projectmanagement.”
•
Leergang zorgadministratie opleiding bij VUmc Academie | spin in het web van een zorginstelling | Je vertaalt het zorgproces naar de inrichting van het zorgadministratieve proces om te komen tot de juiste vastlegging en verwerking van de gegevens rondom het zorgproces | van computervaardigheden tot medische terminologie en ziekteleer | 1 jaar, 150 contacturen, totale studiebelasting 750 uur | start september |
infographic
VUmc Academie in cijfers
VUmc Academie verzorgt ontwikkelingsgerichte opleidingen, trainingen en workshops voor alle medewerkers van VUmc en heeft daarnaast een breed aanbod voor medewerkers van andere zorginstellingen in heel Nederland. Het aanbod bestaat uit zes kennisdomeinen en twee expertisedomeinen. Binnen deze domeinen bieden we in totaal zo'n 200 leergangen, opleidingen en workshops aan. Daarnaast verzorgt VUmc Academie maatwerktrajecten en e-learning modules aan en organiseert VUmc Academie cursussen, congressen en symposia op verzoek van opdrachtgevers.
Persoonlijke ontwikkeling en communicatie
Leiderschap en management
Trainingen die je in staat stellen vaardigheden te ontwikkelen waarmee je je expertise optimaal kunnen benutten.
VUmc Academie biedt een uitgebreid aanbod op het gebied van ontwikkeling van krachtig leiderschap.
38
Aanbod cursussen:
Aanbod cursussen:
Mindfulness Mindfulness leert je de automatische piloot waarop we veelal functioneren uit te zetten zodat je meer in het hier en nu leeft.
Aanbod cursussen:
- Leiderschap en management - Vakinhoudelijke scholing - ProActive Nursing - Postacademische opleidingen - Symposia en congressen
2
Aanbod in 2013:
Klinische onderzoeksvaardigheden en bijscholingsactiviteiten voor medisch specialisten (in opleiding).
Aanbod cursussen:
1
1
114
Aantal deelnemers cursussen, bij- en nascholingen VUmc Academie in 2013 Extern
1.526
VUmc
1.910
Totaal
3.436
Postacademische opleidingen
5
Aanbod cursussen:
- Coaching en intervisie
Organisatiebureau voor symposia en congressen.
Een handzame methodiek, waar klinisch redeneren deel van uitmaakt en die uit zes stappen bestaat. Deze methode ondersteunt je in je professioneel handelen.
Coaching en intervisie kan worden ingezet als je vastloopt in je werk of om je verder te ontwikkelen waardoor je een krachtig team met elkaar kan worden.
- Mindfulness
Een veelzijdig aanbod aan bijscholingsactiviteiten voor verpleegkundigen,paramedici en ondersteunende beroepen.
100+
Academie
- Persoonlijke ontwikkeling en communicatie
Symposia en congressen
ProActive Nursing
Coaching en intervisie
Amstel Academie
Vakinhoudelijke scholing
Aanbod:
9
Aanbod cursussen:
20
School of Medical Sciences
Aantal deelnemers congressen en symposia:
42
4.487
1
1
1
1
beter
31
7/7 testimonial
Jantine Röttgering
Bestuurslid studievereniging MFVU, onderwijscontactpersoon, 2e jaars bacheloropleiding geneeskunde “De studievereniging is een plek om vrienden te maken binnen de grote en drukke studie geneeskunde. Je kunt je er persoonlijk ontwikkelen door in een commissie te gaan, workshops en congressen te volgen of een bestuursjaar te doen. Je komt in contact met veel uiteenlopende mensen, van studenten tot artsen en professoren, waar je later weer veel aan kunt hebben. Wij zetten ons in voor beter onderwijs. Officieel hebben we geen medezeggenschap, maar onze mening wordt altijd zeer gewaardeerd. Iedereen loopt bij ons binnen en vertelt over zijn of haar dag. Als we horen dat zaken beter kunnen, gaan wij hiermee aan de slag. Hoewel het bestuurswerk een dagtaak is, heb ik tot nu toe al mijn studiepunten gehaald. Mocht ik een tentamen niet halen, dan vind ik dat niet erg. De ervaring die ik opdoe tijdens dit bestuursjaar weegt daar tegenop. We zijn een hecht team en doen alles samen. Je leert heel goed samenwerken, vergaderen, leiding nemen en overleggen met mensen tegen wie je opkijkt. Waar krijg je zo'n kans?”
“Ik voel me beter als ik erugdenk aan het etent tje bij mijn ouders in de tuin voor mijn verjaardag. Het was een heerlijke dag met al mijn vriendinnen. De foto is een geweldige herinnering daaraan.”
