Jaargang 36 Januari 2009 Uitgave van de Moermanvereniging

1

Jaargang 36 Januari 2009 Uitgave van de Moermanvereniging

Suiker, van vitaal belang en toch zo bedreigend • De fiscus, ziektekosten en andere buitengewone uitgaven in 2008 • ‘Leden werven Leden’ van levensbelang voor de vereniging • Opmerkelijk interview dr. David Servan Schreiber

algemene informatie De Moermanvereniging voor natuurlijke kankerbestrijding stelt zich ten doel welzijn en belangen te behartigen van patiënten die met de Moermantherapie worden behandeld, en zoveel mogelijk bekendheid te geven aan deze therapie ter bestrijding van kanker.

Bestuur

Administratie/ algemene informatie

Informatie lezingen en kooklessen

Vriendelijk verzoek alle post bestemd

Zeeland/West-Brabant Mevr. K. Walhout Oranje Nassaustraat 26

voor het bestuur te zenden aan:

De administratie van de vereniging

Schriftelijke vragen naar:

4341 GC Arnemuiden

Postbus 508

wordt gevoerd door de heer

Postbus 508

telefoon (0118) 60 18 68

2400 AM Alphen aan den Rijn

Wim Kuling.

2400 AM Alphen aan den Rijn

Voorzitter a.i.

Administratie-adres:

Fer Kesteloo

Postbus 508

Postzegel insluiten.

Mevr. J. Rijkels

Klachten van patiënten

2400 AM Alphen aan den Rijn telefoon (0172) 49 79 44 (werkdagen

Stichting Klachtrecht AAG (Artsen­

Frits Kranenbarg

tussen 09.00 uur en 13.00 uur)

federatie Additieve Geneeskunde)

Brouwersveld 15

fax (0172) 47 06 44

Vaartstraat 177, 1075 RM Amsterdam

7031 DA Wehl

e-mail: [email protected]

telefoon (070) 383 28 81 Friesland Mevr. T. Meesters

Advertenties Uitzicht Aanmelding nieuwe leden

telefoon (0515) 56 98 13

Rob Kappé

Schriftelijk of telefonisch bij de ad­

aangevraagd bij:

Reijerskoop 291

ministratie.

J.P.H. Geraats

Groningen/Drenthe

Louis Regoutstraat 36, 6006 LL Weert

Mevr. H. Prins

telefoon (0495) 53 22 20

Schout Poelmanweg 32

e-mail [email protected]

9617 BX Harkstede

2771 BL Boskoop

Lidmaatschap

(0172) 21 47 67 Regiocoördinator

Nieuwe leden: € 22,- per kalender­jaar

Tym Kortekaas-Zaal

(automatische incasso).

Nieuweweg 57 B

telefoon (050) 404 22 46

Stichting Steunfonds Amnestie

Limburg

2685 AS Poeldijk

Voor Belgische leden minimaal

(0174) 24 75 27

e 35,50 op rekening ING bank

Giro 3290997 t.n.v. de Stichting

Groenstraat 64

335-0078672-51 t.n.v. Moerman­

Steunfonds Amnestie, Reijerskoop

6074 EL Melick

vereniging.

291, 2771BL Boskoop of via ING

telefoon (0475) 53 49 19

PR Margreet Heijerman-Strating

Dhr. F. Kessels

bank, rekeningnummer 67.20.27.240

Postbus 19

Voor de overige leden in Europa

t.n.v. Stichting Steunfonds Amnestie

Noord-Holland Noord

7050 AA Varsseveld

e 35,50, buiten Europa e 40,-.

in Boskoop.

Mevr. L. Weda

(0315) 24 13 54

Een kleine ’overbetaling’ op de mini­

Bovenstaande rekeningnummers van

Bakkumerstraat 16

mumcontributie wordt zeer

Stichting Steunfonds uitsluitend te

1901 HM Castricum

op prijs gesteld.

gebruiken voor giften.

telefoon (0251) 65 70 68

Voeding en artsencontact Hans Stoop

Legaten

Coehoornstraat 40

Contributie giro 42.39.229 t.n.v.

4611 KS Bergen op Zoom

Moermanvereniging te Alphen aan

(0164) 25 04 61

den Rijn. Opzegging lidmaatschap:

Wie het Steunfonds testamentair

Tuinvaas 16

vóór 1 december van het lopende

wil gedenken, wordt aanbevolen ge­

7609 ZT Almelo

Organisatie

jaar.

bruik te maken van de volgende for­

telefoon (0546) 56 94 11

Jan Strating

Administratiekosten e 3,50 wanneer

mulering: ‘Ik legateer aan de Stich­

Hoofdwal 61

een herinnering gestuurd moet wor­

ting Steunfonds Amnestie, gevestigd

Rotterdam

4207 EB Gorinchem

den.

te Elst (Gld) de som van e……… vrij

Dhr. M. Ouwehand

van rechten en kosten’.

Statenweg 405

(0183) 63 26 90

3039 HP Rotterdam

Regio-secretariaten

Adviseurs Judith van Akkeren

www.moermanvereniging.nl

Cor van Groningen

e-mail: [email protected]

Drs. Bob Hornstra

Patiëntenvoorlichting

Overijssel Dhr. G.J.W. Tretmans

Internet

Suiker, van vitaal belang en toch zo bedreigend

Slecht bericht van de wereldgezondheidsorganisatie WHO: van 2010 af zal kanker de belangrijkste doodsoorzaak zijn. Kanker rukt wereldwijd zo sterk op dat over een jaar hart- en vaatziekten als doodsoorzaak van de eerste plaats zal zijn verdrongen. En hoewel de stijging van het aantal mensen dat kanker krijgt zich vooral in de ontwikkelingslanden voltrekt, geldt de sombere prognose ook ons eigen land. Miljoenen mensen krijgen wereldwijd kanker (in 2030 26 miljoen, volgens WHO) en miljoenen (in 2030 17 miljoen volgens dezelfde bron) zullen er aan sterven. Kanker als doodsoorzaak nummer 1, dat is een alarmerende ontwikkeling.

Suiker is van groot belang. We kunnen niet zonder. Dan over­ leven we niet. Tegelijkertijd blijkt geraffineerde suiker veel schadelijker te zijn dan -ook in wetenschappelijke kring- altijd werd gedacht. Het witte product, waarvan we met de hele bevolking jaarlijks zo’n slordige zeshonderd miljoen kilo naar binnen werken, blijkt bedreigend voor onze gezondheid. Gezonde alternatieven krijgen weinig kans.

Singel 7 8771 SV Nijland

Advertentietarieven kunnen worden

Penningmeester

Postbus 95387 2509 CJ Den Haag

Secretaris

(0314) 68 10 25

Den Haag

Natuurlijk vermogen…

telefoon (010) 467 78 64 mobiel 06 23234874

Intussen moeten we wel bedenken dat we niet helemaal machteloos staan. Dat zou veel te somber zijn. Kiezen voor een verantwoorde leefstijl, gezonde voeding en beweging, is kiezen voor een beperking van de risico’s om een ernstige ziekte als kanker te krijgen. We kunnen zelf actief werken aan onze gezondheid. Dat is voor u, als lid van de Moermanvereniging en lezer van Uitzicht, niks nieuws. Maar er zijn heel veel mensen – ouderen en jongeren - aan wie die boodschap van het grote belang van een gezonde leefstijl tot nu toe voorbijgegaan is. Die mensen willen we graag als lid van de vereniging hebben. U mag ze werven! We hebben in uitgebreid gepubliceerd over de Franse psychiater David Servan Schreiber. In een interview met de NRC zei hij onder meer dit: “De gezondheidszorg is incompleet en niet wetenschappelijk genoeg. Het is duidelijk dat ons lichaam natuurlijke vermogens heeft om ziekte te weerstaan of te bevechten. Maar we doen er niet ons voordeel mee, we zetten die natuurlijke verdediging niet systematisch in bij het genezingsproces. Dat is jammer, want veel van die manieren zijn wetenschappelijk onderbouwd.” Met het zicht op de oprukkende kanker is het meer dan ooit tijd om de handen ineen te slaan.

De fiscus, ziektekosten en andere buitengewone uitgaven in 2008

Rijnmond/Westland

Quellijnstraat 128

Mevrouw E. Koestal

1073 XL Amsterdam

Mariendijk 50

Telefoon 088-2424240 (Infolijn)

telefoon (020) 675 41 50

2675 SZ Honselersdijk

Of voor algemene informatie over de

Gelderland

vereniging: 0172-497944

Mevrouw R. van Elk

10

Belasting betalen? Misschien komt u wel in aanmerking voor teruggave. Dat kan als u in ver­ houding tot uw inkomen veel kosten maakt in verband met ziekte of een handicap, of wanneer u naast een AOW-uitkering maar een klein pensioen hebt, een WAO-uitkering krijgt of chronisch ziek bent. Gert Tretmans zette de mogelijkheden om kosten af te trekken voor onze lezers op een rijtje. Doe er uw voordeel mee.

‘Leden werven Leden’ van levensbelang voor de vereniging

12

U draagt de Moermanvereniging een warm hart toe? En u wilt graag een keer wat doen? Dat kan. Met ingang van 1 januari 2009 is de actie ‘Leden werven Leden’ gestart. Een schitterende moge­ lijkheid om te laten blijken hoe u de vereniging waardeert. Een leuke uitdaging. U kunt er nog cadeaus en bonuspunten mee winnen ook.

‘Nederland op onacceptabele achterstand bij acceptatie complementaire therapieën

14

Nederland staat, vergeleden met andere Europese landen, op een onacceptabele achterstand bij de acceptatie van comple­ mentaire therapieën. Dat concludeert drs. Henk Trentelman in zijn boek over de keuzevrijheid voor patiënten, dat Petra Pronk bespreekt. In dit nummer de tweede en laatste aflevering.

‘We zetten natuurlijke verdediging niet systematisch in bij genezingsproces

Amsterdam en Wijde Omgeving Mevr. T. Visser

4

18

´Het is duidelijk dat ons lichaam natuurlijke vermogens heeft om ziekte te weerstaan of te bevechten. Maar we doen er niet ons voordeel mee, we zetten die natuurlijke verdediging niet systematisch in bij het genezingsproces´. Zegt de Franse psychiater dr. David Servan Schreiber in een interview met NRC.

Telefoon (0174) 29 40 97

Utrechtseweg 84 6812 AH Arnhem telefoon (026) 84 49 516



(Zie ook colofon pagina 27)

Cor van Groningen eindredacteur Uitzicht



Jongste onderzoeken: geraffineerde suiker veel schadelijker dan gedacht

Zeshonderd miljoen kilo ‘wit gif’ Jaarlijks verwerken we met z’n allen in Nederland zo’n 600 miljoen kilo geraf­ fineerde suiker. En dat terwijl de aan­ wijzingen zich opstapelen dat dit zoete goedje erg slecht voor ons is. Niet alleen veroorzaakt het overgewicht maar het wordt ook steeds meer in verband gebracht met kanker. Alle aanleiding om een duik te nemen in dit verdachte maar blijkbaar zeer gewaardeerde poduct. In dit nummer het eerste deel van een serie over “het witte gif”: Een interview met bioloog en Uitzichtmedewerker drs. Hans Stoop over een oude theorie van Nobelprijswinnaar Otto Heinrich Warburg en de jongste stand van het onderzoek. Van de hand van Hans Stoop komt er in het volgende nummer een wetenschap­ pelijke uiteenzetting met daarin tevens uitgebreid aandacht voor het late gelijk van Cornelis Moerman.

Suikers zijn van groot belang voor de mens. Zonder deze stof over­ leven we niet. Maar geraffineerde suiker kunnen we missen als kies­ pijn. Alles wijst erop dat het veel schadelijker is dan de voedings­ wetenschap altijd dacht. Tekst en foto: Hans Nieuwstad

Suiker, van vitaal belang en toch zo bedreigend D

at suiker geen onschuldige voe­ dingsstof is, is in kringen van de complementaire geneeskunde een over­ tuiging die al lang geleden heel diep wortel heeft geschoten. Ook Cornelis Moerman had het niet op suiker begre­ pen. Kanker houdt van zoet en niet van zuur, was zijn stelling. In de reguliere geneeskunde is suiker eveneens omstreden, maar dan in rela­ tie tot overgewicht. De obesitasvloedgolf die ons de komende decennia staat te wachten, kent als een van de boosdoe­ ners de overconsumptie aan geraffi­ neerde suiker. De zoete dikmaker zit bijna overal in: frisdrank, chocola, bier, koek, wijn, brood: je kunt het zo gek niet bedenken of er is suiker aan toege­ voegd. En zoals we weten gaat ieder pondje door het mondje.

Gezonde alternatieven

Bewogen we nu maar genoeg en aten we voor het overige maar gezond, dan zouden de gevolgen wellicht nog te overzien zijn. Maar dat is helaas niet het geval. Vandaar dat de beleidsmakers zich grote zorgen maken over de gigan­ tische toename van mensen met ernstig overgewicht. Zoals bekend is obesitas



een vaak fatale risicofactor voor harten vaatziekten én kanker. Tegen overtollig suikergebruik zullen de komende jaren wellicht vergaande maatregelen worden genomen, zo kwam Uitzicht op het spoor, maar daarover later in deze serie meer. Ook zal er veel meer aandacht komen voor alternatieven. Inmiddels zijn er ook alternatieven waarvan onomstotelijk is bewezen dat ze gezond zijn, zoals Stevia en Tagatose, ook daarover later in de serie meer.

‘Iets voor jullie club’

Maar terug naar de verdenking dat suiker een foute rol zou spelen bij de vorming van tumoren. Het was de Duit­ se fysioloog en geneeskundige dr. Otto Heinrich Warburg die de wetenschap in de jaren twintig van de vorige eeuw op dit spoor zette. Hij ontdekte de aard en de werking van ademhalingsenzymen in de cel. Daar kreeg hij in 1931 de Nobelprijs voor. Omdat suiker (glucose) van vitaal be­ lang is voor de celademhaling, meende Warburg het ontstaan van kanker nader te kunnen verklaren. Hij lanceerde daarover een theorie die voor die tijd

nog al spectaculair was. “Te wild”, oor­ deelde de wetenschap en ging over tot de orde van de dag. Warburg kreeg dus wel erkenning voor zijn ontdekking maar niet voor de hypothese die hij daaraan verbond. Des te opmerkelijker is het dat Warburg nu toch weer in de wetenschappelijke literatuur opduikt. “Ik kom zijn naam steeds vaker tegen”, zegt drs. Hans Stoop. Hij houdt zich bezig met tumor­ celbiologie en volgt het wereldwijde kankeronderzoek op de voet. De biochemie was in die tijd nog niet zo heel ver ontwikkeld en de ideeën die men had over het ontstaan van kanker strookten niet zo met de Warburghypo­ these. Dat verklaart volgens Stoop waar­ om de theorieën van Warburg snel werden vergeten. Er moest eerst veel meer in kaart worden gebracht over de werking van cellen, voordat het hele proces van gezonde cel naar kankercel beter begrepen kon worden. Daarbij komt dat het DNA-onderzoek decennia lang de verwachting wekte dat langs die weg het ontstaan van kanker tot in detail kon worden opgehelderd. Dat is een illusie gebleken. Het zal een jaar of drie geleden zijn dat

Stoop door een Duitse collega werd gewezen op een artikel waarin werd te­ ruggegrepen op de ideeën van Warburg. Die collega wist dat Hans actief was binnen de Moermanbeweging en teken­ de bij het artikel aan dat het iets “voor hem en zijn club” zou zijn. Het ging over de rol van suiker bij de vorming van kankercellen. Ook bij de PET-scan wordt in zekere zin gebruik gemaakt van de inzichten van Warburg. Naderhand kwam Stoop de naam van de Duitse geleerde iedere keer weer tegen. Op dit moment lijkt de wetenschap zelfs ‘om’. Stoop: “Het gaat te ver om te zeggen dat alles helder is en dat we precies weten hoe het allemaal zit. Dan zijn we mis­ schien wel veertig jaar verder. Maar de trend in het onderzoek is duidelijk. In die zin kun je Warburg vergelijken met Moerman en Pauling.” Stoop bedoelt dat Moerman werd weg­ gezet als een fantast toen hij zei dat er een sterk verband was tussen voeding en kanker. Nu twijfelt niemand meer aan die bewering. Toen Linus Pauling (ook een Nobelprijswinnaar) zijn theorie openbaarde dat vitamine-C van groot nut is bij de bestrijding van

kanker, werd hij nog net niet uitgela­ chen. Nu lijkt hij alsnog gelijk te krijgen. Stoop schreef daarover in het vorige nummer van Uitzicht.

Raffinage

Stoop benadrukt dat ons lichaam niet buiten suiker kan. Hoe valt dat te ver­ klaren: een essentiële stof die tegelijk zo bedreigend kan zijn? “De cellen waaruit ons lichaam is opgebouwd, kunnen al­ leen goed functioneren als er voldoende glucose voorhanden is. Als we gezond eten en drinken, levert dat voldoende glucose op. Maar als er teveel glucose beschikbaar komt uit met name geraf­ fineerde producten, stimuleren we het ontstaan van kankercellen. Geraffineer­ de suiker bevat niets anders dan gluco­ se, geen mineralen en geen vitaminen. Die mineralen en vitaminen zijn onder andere nodig om glucose af te breken. Bij een tekort aan vitaminen en minera­ len gaat het mis en kan de normale werking van de cel worden verstoord. Het vervelende is dat geraffineerde sui­ ker sinds de Tweede Wereldoorlog sterk in opkomst is. In de naoorlogse periode dacht men dat het beter was om voedsel te bewerken. Suiker is maar een van de

voorbeelden. Maar het is wel het meest sprekende voorbeeld omdat het nu bijna overal in zit.” En dan heb je ook nog glucosestroop dat nog slechter zou zijn dan geraffineerde suiker en dat ook massaal in ons voedsel wordt verwerkt. Stoop: “Ja, omdat het enkelvoudige sui­ ker in geconcentreerde vorm is. De al­ vleesklier moet zo’n stoot aan glucose snel omzetten door veel en snel insuline te produceren en dit af te geven aan het bloed. Dat moeten we zien te vermijden. Daarom wordt wel gezegd dat wanneer je suiker eet je dat moet doen in combi­ natie met vezels. Dan vertraag je dat omzettingsproces en zorg je dat de al­ vleesklier minder insuline hoeft te pro­ duceren en dat deze er langer over kan doen.” Is suiker in fruit, bijvoorbeeld druivensuiker, ook slecht? Stoop: “Nee omdat je dan meteen vita­ minen, mineralen en niet te vergeten vezels binnen krijgt die zorgen dat het proces van afbraak van glucose in de cellen goed verloopt.”

Mens is geen machine

Wie de Suikerstichting -het lobbykan­ toor van de suikerindustrie- raadpleegt over de schadelijkheid van suiker, krijgt te horen dat matig gebruik van geraffi­ neerde suiker geen kwaad kan. De stichting beroept zich daarbij op hoog­ leraren, die stellen dat er geen direct verband is tussen suikerconsumptie en kanker. Hoe is dat mogelijk? Stoop: “Er kunnen nog allerlei mitsen en maren bij de uitkomsten van de jongste onderzoeken worden geplaatst. Daarom ligt het niet zwart-wit. Was dat wel zo, dan kon de overheid suiker verbieden. Het is ook niet zo dat je automatisch kanker krijgt als je geraffineerde suiker gebruikt. De mens is geen machine.” Hij maakt een vergelijking met roken. Bewezen is dat niet alle rokers kanker krijgen. “Maar waarom krijgen die ande­ ren geen kanker? Dat weten we niet. Iedereen kent wel mensen die roken als een schoorsteen en toch oud zijn gewor­ den. Kanker krijg je als gevolg van een complex van factoren.” Hoe dat ook zij, van sommige factoren is bekend dat ze vanwege de hoge risico’s beter vermeden kunnen worden. Daar is roken er een van maar de consumptie van geraffineerde suiker ook. Gebruikt hij zelf dus helemaal geen sui­ ker? “Zo weinig mogelijk geraffineerde suikers en niet geconcentreerd.”



OVERPEINZINGEN...

Lachen én wenen Vroeger keken wij vol verwachting uit naar de oudejaarsconference van een van ‘de grote drie’. Tegenwoordig is een hele avond lachen er niet bij. Daarvoor is de ondertoon van de conferences te ernstig. De goede verstaander hoort door de grappen heen een serieuze boodschap. De goede waarnemer ziet door de beelden heen het spiegelbeeld van onmacht en zelfspot. De wereld lijkt een tranendal. Hoe kunnen wij hierin nog gelukkig zijn?

Salvestrolen voor optimale celbescherming Er is de laatste tijd heel veel geschreven over deze interessante nieuwe ontdekking. Sommigen noemen het al de vitaminen van de 21ste eeuw. Salvestrolen worden door planten aangemaakt om zich te beschermen tegen bacteriën, schimmels, virussen, UV-licht en insecten. Ook in het menselijk lichaam hebben ze een krachtige celbeschermende werking. Naast bepaalde enzymen en antioxidanten vormen salvestrolen een derde barrière in de strijd tegen vrije radicalen. Zij komen in beeld wanneer antioxidanten hebben gefaald in hun beschermende werking. Vraag de uitgebreide brochure aan om er meer over te lezen, bel 075-6476050.

puur en werkzaam

De mensheid gebruikt salvestrolen al eeuwenlang om op natuurlijke wijze te zorgen dat cellen gezond blijven. Vroeger kwamen ze volop voor in onze groenten en fruit, maar zijn nu alleen nog in relevante hoeveelheden aanwezig in biologische groenten en fruit. Dit komt onder andere door bestrijdingsmiddelen. Salvestrol Shield biedt een onderhoudsdosering en Salvestrol Platinum is extra hoog gedoseerd voor therapeutisch gebruik. Zoals alle Vitals producten bestelt u Salvestrol Shield en Platinum heel eenvoudig bij de Roode Roos. Raadpleeg bij therapeutisch gebruik uw arts of therapeut. Kijk ook op www.salvestrolen.nl voor uitgebreide informatie.

De cabaretier is weliswaar een humorist, maar eigenlijk een verkapte filosoof. Staande voor zijn publiek durft hij in de spiegel te kijken, en wat hij ziet, vertaalt hij in een hapklare spitsvondige clou. Getimed voert hij ons naar een onverwachte climax met een bevrijdende lach. Die lach verdringt de traan..., maar niet voor lang. De lach vergaat, de traan komt weer. Het nieuwe jaar start precies waar het oude is geëindigd. Oorlogen gaan verder, honger blijft, crisissen volgen elkaar op, natuur en milieu vervuilen, relaties verkillen en naasten sterven. Ondanks alle goede voornemens draait de wereld gewoon door, met alle ellende van voordien. Ook voor de ernstig zieke mens. Deze wordt van dichtbij geconfronteerd met een levensbedreigende situatie. Grappen en grollen kunnen zijn zorgen kortstondig doen vergeten, maar zij geven geen duurzame innerlijke rust. Door de feiten gedwongen kan hij de bittere ernst van zijn bestaan niet ontlopen. Opeens komt sterven in een persoonlijk perspectief te staan. Levens­ vragen vereisen nieuwe antwoorden. Zelfbezinning is geboden. Als ik de media moet geloven worstelt de hele Nederlandse bevolking met levensvragen. De roep om zingeving klinkt steeds luider. Hoe vinden wij in dit tranendal de weg? Welke weg eigenlijk? Waartoe moet deze leiden? Wat is het doel in mijn leven? Welke zin heeft het allemaal? Waarom of waarvoor leef ik? Omdat zingevende instituties van weleer hun gezag verliezen en iedereen zelf op zoek moet gaan naar antwoorden op levensvragen, is het aanbieden van hulp een gat in de markt. Esoterische geesten spelen gretig in op de behoefte aan houvast. Zij bieden de meest uiteenlopende -en wonderlijke- manieren om op zoek

te gaan naar je ware zelf. Een lucratieve bezigheid omdat dit ‘zelf’ een illusie is. Ook klassieke psychoanalytici hebben de neiging -freudiaanse- ficties na te jagen. Modernere psycho­ therapeuten zijn reëler en effectiever, vooral indien zij zelf­ bezinning in hun behandeling opnemen. Zoeken naar zin is als zoeken naar de bril die op je neus zit. Wij kijken door de bril en zien wel de wereld, maar niet de kleur van de glazen waardoor wij kijken, noch de helderheid of sterkte daarvan. De wereld met waarden, zin en betekenis bestaat slechts bij de gratie van die menselijke bril. Een kale werkelijkheid -de wereld zonder bewustzijn- reikt geen enkele zin aan. Zij is gewoon zoals zij is, waardevrij, niets vragend of bedoelend. De cabaretier wijst met zijn grappen terecht naar de waarde­ gevende mens, maar…, na de lach zijn wij terug bij af. Deze filosoof stopt te vroeg. Hoe verder met onze bezinning? Zoals ieder mens wel eens doktert of timmert, zo kan iedereen filosoferen. Een gelukkig leven is het beste gebaat bij filosofische bezinning. Juist omdat de werkelijkheid ‘op zich’ geen zin aanreikt, maar ieder mens zelf aan zingeving moet en kan doen, gaat het om een keuze. De clou van deze bezinning is niet het gebruikelijke zoekend kijken door een bril, maar het onderzoekend kijken naar je bril. Is deze beslagen, bekrast of verkleurd? Helder uitzicht geeft nieuw inzicht. Filosofische bezinning is kritisch onderzoeken van datgene wat je ten diepste denkt over jezelf en de wereld. Van huis uit gekoesterde ideeën kunnen illusies blijken of zinloos zijn, dan wel zodanig versleten, dat zij niet meer passen op de persoonlijke werkelijkheid van nu. Zelfs wat werkelijk onmogelijk is, kan gedacht worden. Het is daarom verstandig een realistische keuze te doen. Kiezen voor een leven van de lach zonder traan, is leven in illusie. Geluk vraagt om de reële keuze voor lachen én wenen tegelijkertijd.

Rein Stoel

www.vitals.nl Reacties: [email protected] of schriftelijk via de redactie van dit blad. Informatie: www.reinstoel.nl of telefonisch (026) 339 08 15



De fiscus, ziektekosten en andere buitengewone uitgaven in 2008 Als u in verhouding tot uw inkomen veel uitgeeft in verband met ziekte of een handicap of wanneer u naast een AOW-uitkering maar een klein pensioen hebt, een WAO-uitkering krijgt of chronisch ziek bent, is de kans groot dat u voor teruggaaf van belasting in aanmerking komt. Het is dus belangrijk dat u al deze kosten, die vallen onder de noemer ‘buitengewone uitgaven’ op een rijtje zet. U moet deze kosten wel kunnen aantonen bij eventu­ ele navraag van de fiscus. Dus: rekeningen, betaalbewijzen, enzovoort bewaren! Als u denkt dat u te veel betaalt en u krijgt geen aangiftebiljet, vraag er dan om bij de belastingdienst. Tekst: Gert Tretmans

H

et is mogelijk om een bijzondere tegemoetkoming te krijgen als de buitengewone uitgaven door cumulatie van aftrekposten en heffingskortingen geen belastingvoordeel meer opleveren. Dat is vooral van belang als mede door het lage inkomen geen belasting is verschuldigd en daardoor geen belastingvoordeel staat tegenover de aftrek van buiten­ gewone uitgaven. Voor 65+ers en arbeidsongeschikten is door de vaste aftrekbedragen vrijwel altijd aftrek van buitengewo­ ne uitgaven mogelijk. Ook bij hogere inkomensposities wordt in 2008 al snel de drempel gehaald.

Soorten uitgaven

Bij de aftrek van ziektekosten en andere buitengewone uit­gaven gaat het om de volgende soorten uitgaven: - uitgaven voor ziekte en invaliditeit; - een vaste aftrek wegens ouderdom, arbeidsongeschiktheid of chronische ziekte; - uitgaven voor bevalling; - uitgaven voor adoptie; - uitgaven wegens overlijden. De uitgaven voor ziekte en invaliditeit en de vaste aftrek­ posten wil ik nader toelichten. De ziektekosten en andere buitengewone uitgaven vormen een onderdeel van de zogenoemde persoonsgebonden aftrek. De persoongebonden aftrek wordt verrekend met achtereen­ volgens het inkomen in box 1, box 3 en box 2. Voor zover de persoonsgebonden aftrek niet kan worden verrekend met het inkomen over 2008 is verrekening mogelijk in volgende jaren. Als u heel 2008 een fiscale partner had, kunt u de aftrek vrij verdelen over u en uw fiscale partner. Dat kan ook als u maar een deel van 2008 een fiscale partner had, maar u er beiden voor kiest om het hele jaar 2008 als fiscale partners te worden aangemerkt.



De uitgaven voor ziekte, invaliditeit, bevalling en overlijden moeten gedaan zijn voor uzelf, uw fiscale partner, uw kinde­ ren die jonger zijn dan 27 jaar of voor inwonende gehandi­ capte/zorgafhankelijke personen. U kunt in 2008 alleen die uitgaven als buitengewone uitgaven in aanmerking nemen die door u in 2008 zijn betaald of verrekend.

Aftrekbare premies zorgverzekering

a. De premie voor de zorgverzekering (basispakket) is voor 2008 niet aftrekbaar. - Ook niet aftrekbaar zijn de inkomensafhankelijke bijdragen Zorgverzekeringswet die uw werkgever of uitkerende instantie(s) inhield. - Eveneens niet aftrekbaar is de inkomensafhankelijke bij­ drage Zorgverzekeringswet waarvoor u een aanslag van de belastingdienst hebt gekregen en die u zelf hebt betaald. - Niet aftrekbaar is het in 2008 ingevoerde eigen risico van € 150,-. Betalingen die u hebt gedaan op grond van het eigen risico, dus maximaal € 150,-, zijn niet aftrekbaar. - Wel aftrekbaar zijn de premies van aanvullende verzekerin­ gen die u aan uw zorgverzekeraar betaalt. De aftrek is beperkt tot de premies over maximaal 12 maanden. Verder hoeft u geen rekening te houden met de in 2008 ontvangen of terugbetaalde zorgtoeslag of met de in 2008 ontvangen no-claimteruggave van 2007, maximaal € 255,-. Ook andere bijdragen voor aanvullende voorzieningen bij ziekte en invaliditeit als bijvoorbeeld de contributies voor het Groene Kruis, Interkruis, Thuiszorg, ziekte- en ongevallen­ verzekering tijdens uw vakantie kunt u aftrekken. b. Vaste aftrek voor 65-plussers. Als u op 31 december 2007 65 jaar of ouder was, kunt u een vast bedrag van € 821 bij uw buitengewone uitgaven tellen. Als u heel 2008 een fiscale

partner had die op 31 december 2007 65 jaar of ouder was, kunt u voor die partner ook een bedrag meetellen van € 821. c. Vaste aftrek voor arbeidsongeschiktheid en chronisch zieken. U kunt een vast bedrag van € 821 meetellen bij uw buitengewone uitgaven als u aan alle volgende voorwaarden voldoet: - U was op 1 januari 2008 jonger dan 65 jaar. - In 2008 was u door ziekte of handicap niet in staat minimaal 55% te verdienen van wat gezonde mensen in gelijke om­ standigheden kunnen verdienen. Als u heel 2008 een fiscale partner had die ook aan deze voorwaarden voldeed, kunt u voor die partner ook een bedrag meetellen van € 821. - Voor chronisch zieke kinderen als uw kind op 1 januari jonger was dan 27 jaar mag u € 821,- per kind meetellen.

Specifieke uitgaven

Hebt u een vergoeding voor bepaalde kosten ontvangen, dan kunt u alleen dat deel aftrekken dat niet vergoed is. U kunt meestal de kosten aftrekken van uzelf en de leden van uw gezin. a. Moermandieet en andere dieetkosten. Het Moerman­ dieet valt onder het dieet voor oncologie. U mag als u het gehele jaar het dieet volgt € 1.118,- aftrekken. Dit is een forfaitair bedrag, wat betekent dat u hiervoor geen bewijzen hoeft te overleggen. U moet het dieet op voorschrift van een arts volgen. Is een dieet slechts gedurende een gedeelte van het jaar gevolgd, dan mag u ook slechts een evenredig deel van het bedrag aftrekken. De aftrek wordt berekend per persoon. Als meerdere personen op medisch voorschrift een dieet volgen, gelden de tabelbedragen per persoon. Als op medisch voorschrift voor verschillende ziektebeelden tegelijk verschillende dieetsoorten worden gevolgd, is in de regeling geen beperking opgenomen. Dan zijn dus de tabelbedragen van de afzonderlijke dieetsoorten aftrekbaar. b. Voorgeschreven medicijnen. U mag de kosten aftrekken van medicijnen die door een arts zijn voorgeschreven en die door Nederlandse artsen als medicijn worden beschouwd. Ook homeopathische medicijnen kunnen daaronder vallen. In het algemeen is er geen aftrekmogelijkheid voor de kosten van (aanvullende) vitamines en mineralen, omdat niet is vol­ daan aan de voorwaarde dat de middelen niet voor andere doeleinden worden gebruikt. Uitsluitend als vitamines en mineralen op medisch voorschrift in het kader van een thera­ pie (dus ook de Moermantherapie) worden gebruikt, is aftrek mogelijk. Aftrekbaar zijn ook de kosten van medicinale can­ nabis die uitsluitend op recept verkrijgbaar is.

U kunt stellen dat alle middelen die door artsen worden voor­ geschreven als ziektekosten worden beschouwd. Het maakt dan niet uit of u deze koopt bij de apotheek of bij de Roode Roos. Als u een vergoeding voor deze kosten krijgt, bijvoor­ beeld van uw verzekering of werkgever, moet u deze in min­ dering brengen op uw kosten. Uitgaven voor middelen die ook anders dan als medicijn (dus als normale voeding) worden gebruikt, bijvoorbeeld wijn of vruchtensappen (ook al zijn deze door een arts voorge­ schreven), zijn nooit aftrekbaar. De kosten van o.a. Vivonex, een middel dat ook wel als astronautenvoedsel dient, zijn niettemin door de Hoge Raad in aftrek geaccepteerd in het geval dat het op voorschrift van een arts wordt gebruikt. c. Huisapotheek. U mag voor uw huisapotheek (aspirine, laxeermiddelen, pleisters en verband) een vast bedrag van € 23 per persoon per jaar aftrekken. d. Verzorging en verpleging. Als u langdurig in een verzor­ gings- of verpleeghuis verbleef dat onder de AWBZ (Algeme­ ne Wet Bijzondere Ziektekosten) valt, dan mag u 25% van de verplichte eigen bijdrage aftrekken. De meeste verzorgingsen verpleeghuizen vallen onder de AWBZ. Bij verzorging in huis mag u aftrekken de eigen bijdrage AWBZ/Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) plus de totaal gemaakte aftrekbare kosten. Bij een persoonsgebonden budget: de totale kosten min het netto persoonsgebonden budget. e. Hulpmiddelen. Hulpmiddelen zijn voorzieningen of appa­ raten die u in staat stellen normale lichaamsfuncties uit te oefenen, hetgeen niet mogelijk zou zijn zonder gebruik van het hulpmiddel. Als uitgaven voor hulpmiddelen kunt u bij­ voorbeeld de volgende kosten aftrekken: brillen, ook compu­ terbril en lenzen (ook de onderhoudsvloeistoffen), pruiken, steunzolen, gehoorapparaten, kunstgebit, prothesen, pacema­ kers, blindengeleidehond, rolstoel, krukken, rollator, traplift, maar ook takelinstallaties bij bed of zwembad. Ook andere aanpassingen kunt u onder bepaalde voorwaarden aftrekken. Het gaat dan om zaken die hoofdzakelijk door zieke of invalide personen worden gebruikt en speciaal voor de ziekte of handi­ cap zijn aangebracht. Hieronder vallen bijvoorbeeld bepaalde aanpassingen aan een auto, (nieuwbouw-, vakantie-)woning, enz. Als de kosten van een hulpmiddel aftrekbaar zijn, kunt u ook de kosten van onderhoud, reparatie en verzekering aftrek­ ken. f. Reiskosten. De kosten van vervoer die u moet maken om geneeskundige hulp te krijgen, kunt u zonder meer tot de



ziektekosten rekenen, ook taxi en ambulance. Te denken valt aan het bezoeken van de huisarts, de tandarts en de specialist (o.a. voor controle naar het ziekenhuis en polikliniek). Ook reiskosten wegens (buitenlands) kuren op medisch voor­ schrift zijn in het algemeen aftrekbaar. Bij gebruik van de auto kunnen de extra gereden kilometers in aanmerking worden genomen tegen de gemiddelde uitgaven per kilometer van de auto. U kunt hiervoor de voor uw auto geldende ANWB-kilometerprijs hanteren. In ieder geval kunt u altijd € 0,20 per kilometer rekenen. Denkt u eraan dat u bij een be­ zoek aan arts of ziekenhuis ook de kilometers van de terugrit meetelt? Als u aannemelijk kunt maken dat door uw ziekte of invaliditeit u hogere vervoerskosten hebt dan mensen die niet ziek of invalide zijn, dan kunt u uw extra vervoerskosten aftrekken. Bij ingrijpende operaties zijn de noodzakelijke vervoerskosten en verblijfkosten van begeleiders (partners, kinderen en ouders) als aftrekbare ziektekosten aangemerkt. g. Extra gezinshulp. U mag uitgaven voor extra gezinshulp aftrekken als u gezinshulp nodig had door ziekte of invalidi­ teit van uzelf, uw fiscale partner, uw kinderen die jonger zijn dan 27 jaar of voor inwonende gehandicapte/zorgafhankelijke personen. U moet, als de belastingdienst daarom vraagt, rekeningen en/of kwitanties kunnen overleggen (met datum, bedrag en naam, adres, woonplaats van de gezinshulp of instantie) aan wie u de kosten betaalde. Als u gezinshulp hebt ontvangen via de AWBZ/Wmo of via persoonsgebonden budgetten kunt u het voor eigen rekening komende deel zonder meer als specifieke uitgaven rekenen. Andere (veelal particuliere) uitgaven voor gezinshulp komen alleen in aan­ merking voorzover zij meer bedragen dan een bepaald per­ centage van uw drempelinkomen: > € 0 t/m € 28.852 geen drempel; > € 28.852 t/m € 43.279: 1% van het drempelinkomen niet aftrekbaar; > € 43.279 t/m € 57.703: 2% van het drempel­ inkomen niet aftrekbaar; > € 57.703: 3% van het drempelinko­ men niet aftrekbaar. h. Extra uitgaven voor kleding en beddengoed. Als de uit­ gaven een rechtstreeks gevolg van ziekte of invaliditeit zijn en de zieke of invalide behoort tot uw huishouden, de ziekte duurde minimaal 1 jaar of gaat vermoedelijk een jaar duren, dan mag u een vast bedrag van € 300 aftrekken. Als u kunt aantonen dat de extra uitgaven hoger waren dan € 600 mag u € 750 aftrekken. (Denk ook aan het extra wassen). De bedra­ gen gelden per persoon en voor een heel jaar. Als u bijvoor­ beeld vanaf 1 oktober 2008 extra uitgaven had, neemt u 3/12 van het aftrekbedrag. Onder kleding vallen ook celstofluiers en pageslips die een lichamelijk of geestelijk gehandicapt persoon moet gebruiken. Uitgaven voor positiekleding en extra uitgaven voor beddengoed in verband met bevalling zijn niet aftrekbaar. i. Verhoging specifieke uitgaven. U mag uw aftrekpost ziek­ tekosten voor specifieke uitgaven verhogen met 113% als uw drempelinkomen niet hoger is dan € 31.589. Uw drempelinko­ men is het totaal van uw inkomsten en aftrekposten in box 1, 2 en 3, maar zonder uw persoonsgebonden aftrek. Als u heel 2008 een fiscale partner had, mag het drempelinkomen van u en uw fiscale partner samen niet hoger zijn dan € 31.589.

Overige ziektekosten of buitengewone uitgaven a. Medische hulp. U kunt uitgaven aftrekken voor: huisarts, tandarts of specialist. Verpleging in een ziekenhuis of andere verpleeginstelling. Paramedische behandeling door of onder begeleiding van een arts. Bijvoorbeeld: fysiotherapie, acu­ punctuur, revalidatie, logopedie, homeopathie of chiropraxie. b. Verpleging. Hieronder vallen uitgaven voor verpleging die niet kunnen worden aangemerkt als specifieke uitgaven. Bijvoorbeeld verpleging die niet valt onder de AWBZ of de persoonsgebonden budgetten.

10

c. Reiskosten ziekenbezoek. U mag reiskosten voor zieken­ bezoek onder de volgende voorwaarden aftrekken: U en de zieke voerden bij het begin van de ziekte een gezamenlijke huishouding. U bezocht de zieke in 2008 regelmatig. De ver­ pleging duurt langer dan een maand. Werd de zieke meerdere keren per jaar verpleegd? Dan mag u de reiskosten aftrekken als de zieke in totaal langer dan een maand is verpleegd en als de verpleging steeds een gevolg was van dezelfde ziekte. Bovendien mag de tijd tussen de verpleegperioden niet langer zijn dan 4 weken. De enkele reisafstand tussen uw woning of verblijfplaats en de plaats waar de verpleging plaatsvond is meer dan 10 kilometer. U mag voor de reizen per auto een vast bedrag van € 0,20 per km aftrekken. De werkelijke kosten mag u aftrekken voor reizen per taxi, met het openbaar ver­ voer of op andere wijze.

Onze specerijen Chilipepers en citroenblad

In Uitzicht/10 is Truus Hartsink, diëtist/publicist en lid van de Redac­

Bijstand/bijzondere bijstand

tiecommissie van Uitzicht gestart

Voor buitengewone uitgaven kunt u mogelijk ook bijstand verkrijgen. De ontvangen bijzondere bijstand komt dan in mindering op de aftrekbare buitengewone uitgaven. Deze bijstand moet u aanvragen bij de Gemeentelijke sociale dienst in uw woonplaats.

met een nieuwe reeks artikelen, dit keer over ‘Onze specerijen’. Truus Hartsink schreef ook al een serie artikelen over ‘Ons fruit’ en publi­

Drempelbedrag

ceerde in het (recente) verleden ver­

Het totaal van de uitgaven komst slechts voor aftrek in aan­ merking voorzover het niet-aftrekbare drempelbedrag wordt overschreden. Het drempelbedrag is voor 2008: 1,65% van uw drempelinkomen, met een minimum drempelbedrag van € 115,-. Als u heel 2008 een fiscale partner had, gaat het om het drempelinkomen van u en uw partner samen met een minimum drempelbedrag van € 230,-.Uw drempelinkomen is het totaal van uw inkomsten en aftrekposten in box 1, 2 en 3, maar zonder uw persoonsgebonden aftrek.

Giften

Gewone giften mag u onder de volgende voorwaarden aftrek­ ken: - U hebt de giften gedaan aan een instelling die bij de belas­ tingdienst is geregistreerd als een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). (De Moermanvereniging is geregistreerd). - De instelling heeft geen tegenprestatie geleverd voor de giften. - U kunt met schriftelijke stukken aantonen dat u de giften hebt gedaan, bijvoorbeeld met bankafschriften of kwitanties (bewaar deze, maar niet met de aangifte meesturen). - Het totale bedrag van de giften is meer dan het drempel­ bedrag (1% van uw drempelinkomen met een minimum van € 60). Het maximum bedrag is 10% van het drempelinkomen. Giften aan de volgende instellingen in Nederland mag u af­ trekken: kerkelijke-; levensbeschouwelijke-; liefdadigheids-, culturele-; wetenschappelijke- en instellingen die het alge­ meen nut beogen. Het gaat bijvoorbeeld om giften aan instel­ lingen voor bestrijding van ziekten, hulp aan gehandicapten, vluchtelingenhulp, natuurbehoud, enz. Ook de Moermanver­ eniging reken ik onder de laatste categorie. Ook kunt u kosten die u maakte als gift aftrekken als u deze bij de instelling kon declareren, maar dat niet heeft gedaan. Gaat het om niet-ge­ declareerde autokosten, dan kunt u een vast bedrag meetellen van € 0,20 per kilometer. Voor taxikosten kunt u de werkelijke kosten meetellen. Als u heel 2008 een fiscale partner had, dan telt u de aftrekbare giften van u en partner samen. Voor de berekening van de drempel telt u het drempelinkomen van u en uw partner samen. Ik hoop dat u met het bovenstaande uw voordeel kunt doen. Hebt u vragen, dan kunt u met mij contact opnemen. Gert Tretmans, Tuinvaas 16, 7609 ZT Almelo, telefoon/fax: (0546) 56 94 11

scheidene boeken, onder andere over het Moermandieet. In deze tweede aflevering over onze spece­ rijen bespreekt ze chilipeper en citroenblad.

Chilipepers (hete pepers)

Er zijn heel wat verschillende soorten pepers. Er wordt niet over hete pepers gesproken omdat ze extra pittig zijn, maar om onderscheid te maken tussen pepers die bij de plantenfamilie met de wetenschappelijke naam Capsium horen en andere kruiden en specerijen die ook peper genoemd worden of een hete pepersmaak hebben.

bescherming; een wondje aan de hand kan zeer pijnlijk zijn als het in aanraking komt met de sappen uit de pepers. Als men zonder handschoenen schoon­ maakt, wrijf dan vooral niet in de ogen ook niet lang na het snijden. De sapanine uit de pepers kan lange tijd branderige ogen geven. Verwijder bij het schoonma­ ken de zaadjes en zaadlijsten als er een minder hete smaak gewenst is.

Hete pepers komen oorspronkelijk uit de Amerikaanse tropen. Columbus was degene die ze naar Europa en Afrika bracht. De verschillende soorten chili­ pepers groeien aan struikvormige, vaste planten, die wel een meter hoog kunnen worden. Hete pepers zijn de scherpe, heet naar peper smakende familieleden van de paprika’s, die wel zoete pepers worden genoemd. De vlezige vruchten kunnen tussen de 1 en 20 centimeter lang zijn en kleuren bij het afrijpen van groen naar rood. Er zijn ook gele, paarse, zwarte en bruine pepers. De smaak is heet, soms zeer heet. Bijna alle pepersoorten zijn voor ‘niet geoefen­ de gebruikers’ al snel te heet. Over het algemeen geldt: hoe kleiner de peper hoe heter en meestal zijn de rijpe, rode pepers twee tot drie keer zo heet als de groene. Gedroogde rode pepers zijn meestal het scherpst van smaak. Draag bij het schoonmaken van de pepers keukenhandschoenen ter

In grote delen van de wereld worden hete pepersoorten gebruikt. De graad van heetheid van de verschillende pepers: • Chili- of Spaanse peper, de meest algemene soort, heetheid: 7 Heel kleine rode chilipepertjes van 1 tot 3 cm. In Indonesië bekend als rawit. Heetheid: 8 • Madame Janet, een van de heetste pe­ persoorten uit Suriname. Heetheid: 10 • Jalapeno peper een van de populairste pepers in Amerika en genoemd naar de Mexicaanse stad Xalapa (Jalapa). Ze zijn tussen de 5 en 7 cm lang en circa 2 tot 4 cm dik. Heetheid: 5 • Chipole peper is geen aparte peper maar een gedroogde jalapeno peper met dezelfde graad van heetheid als de verse. • Habanero pepers komen uit Mexico en het Caribische gebied. Zij zijn 5 cm lang en 3 tot 4 cm dik. Hun kleur varieert van groen, geel, paars en rood. Ontzettend heet. Heetheid 10.

Citroenblad

Citroenblad (Kaffir limoen of Djeroek poeroet): deze bladeren en vruchten groeien aan een kleine boom van drie tot vijf meter hoogte. Het is familie van de citroenen- en limoenensoort, te herken­ nen aan zijn zeer typische bladeren. Het lijkt net of er twee bladeren achter elkaar aan een steeltje groeien, maar in werkelijkheid is het een blad dat uit vrij­ wel identieke delen bestaat. De boven­ kant van de bladeren is donkergroen en glimmend en de onderkant lichtgroen en dof. De vruchten hebben een hobbelige schil en zijn zeer zuur: niet te eten. Alleen het sap en de schil worden in de keuken gebruikt. De stam van de boom zit vol venijnige stekels. De boom groeit vooral in Zuid Oost Azië. De bladeren kunnen zowel vers als gedroogd worden gebruikt. In de Nederlandse keuken wordt het nauwelijks toegepast, maar in Thailand worden het blad en de schil gebruikt in soep, bouillon, roerbak­ gerechten en curry’s. In deze curry’s wordt samen met citroenblad een grote hoeveelheid hete pepers gebruikt. In Indonesië en Maleisië gebruikt men het blad meestal in vleesgerechten. Een idee voor de Nederlandse keuken? Citroenblad maakt het vlees malser.

11

Cadeaus, bonuspunten & een leuke uitdaging

N

og nooit vertoond in verenigingsland: een verdubbeling van het ledental in één jaar! Een novum waar de radioen televisiejournaals ongetwijfeld uitgebreid melding van zouden maken. En toch zou het betekenen dat elk bestaand lid slechts één nieuw lid aan de vereniging had toegevoegd. Ziedaar de kracht van het principe ‘leden werven leden’.

Eerlijk en onafhankelijk

‘Leden werven Leden’ van levensbelang voor de vereniging Ruim 35 jaar zet de Moermanvereniging zich in voor u. Dit jaar vraagt de Moermanvereniging om uw inzet. U kunt als lid een doorslaggevende bijdrage leveren aan de gezondheid en het functioneren van úw vereniging. Hoe? Heel eenvoudig, door een nieuw lid te werven. Gestart: de actie ‘Leden werven Leden’.

Aanwas van nieuwe leden is dringend nodig. Bestuurslid Frits Kranenbarg noemt de wervingsactie zelfs “van levensbelang voor de vereniging.” En hoewel de wetenschappelijke consen­ sus groeit dat voeding en leefwijze van grote invloed zijn op het al dan niet ontstaan van kanker, zit de missie van onze vereniging er voorlopig nog niet op. In zekere zin is de reis pas begonnen. Waar vindt de ‘gezondheidszoeker’ eerlijke en onafhankelijke informatie over de waarde van voeding en supplementen? Welke vereniging kan met meer recht bij de verzekeraars pleiten voor de vergoeding van alternatieve en complemen­ taire behandelwijzen dan de Moermanvereniging? Als voor­ komen nog altijd zoveel beter is dan genezen, ligt er dan niet juist een belangrijke taak in het bereiken van de jongere ge­ neraties? Want die heeft daar het meeste bij te winnen. Een groter ledental betekent meer recht van spreken, continuïteit in de dienstverlening en een gestage groei van de kennis over voeding(supplementen) en gezondheid. “Helemaal waar”, zegt u. “Maar ik was al overtuigd van het nut van de vereniging. Daarom ben ik lid. Anderen overtuigen is echter niet mijn sterkste kant, noch mijn grootste hobby.” Uw bedenkingen bij het idee om ‘zieltjes te winnen’ zijn alleszins

voorstelbaar. Mensen worden tegenwoordig al zo achterna ge­ zeten; niet in de laatste plaats door goede doelen. Via de me­ dia, op straat, aan de deur en rond etenstijd over de telefoon: het jachtseizoen op potentiële kopers, abonnees, donateurs en leden lijkt permanent geopend. Gelukkig zijn er vele wegen die naar Rome leiden. Ongetwijfeld is er een benadering die aansluit bij uw persoonlijkheid. Elders op deze pagina’s leest u alvast wat wenken en tips [zie kader] die uw kans van sla­ gen aanzienlijk verhogen.

Werf mee en win!

Hoe fraai de gedachte ook is dat elk lid een nieuw lid werft, de praktijk zal uitwijzen dat sommige leden méér willen. Een ambitie die de vereniging uiteraard graag stimuleert. Daarom ontvangt u een cadeau voor elk lid dat u werft. Bijvoorbeeld het receptenboek ‘Culinair de wereld rond’, of het dieetkook­ boek van Lia van Geest en Lydia Sleutel. Had u het ‘Retros­ pectief onderzoek naar de effectiviteit van de Moermanthera­ pie’ al in de kast staan? Een luxe schrijfset behoort ook tot de keuzemogelijkheden. Bovendien levert elk door u geworven lid een bonuspunt op, waarmee u spaart voor exclusieve prijzen. Bestuursleden zijn hiervan uitgesloten. Ook voor de nieuwe leden liggen de welkomstgeschenken klaar. Naast de bekende voordelen van het lidmaatschap zoals bijvoorbeeld 25 % korting op voedingssupplementen via inkoopcombinatie De Roode Roos, is dat de kennismakings­ brochure, de voedingswijzer en de dvd ‘Geef ziekte geen kans’. Voeg daarbij het informatieve blad Uitzicht dat tien keer per jaar verschijnt, de uiterst bescheiden jaarcontributie van 25 euro, de uitnodiging voor een gezellige welkomstdag inclusief lunch en het moet wel heel raar lopen als u in 2009 niet één nieuw lid weet binnen te hengelen.

Ook u kunt werven! Leden werven is net zoiets als een product verkopen. Ver­ kopers weten dat hun kans van slagen voor het grootste deel afhangt van de mate waarin hen de opdracht gegund wordt. Persoonlijke voorkeuren en emoties hebben de overhand op rationele afwegingen. Nobelprijswinnaars hebben dat bewezen. Iedereen die zich ooit verbaasd heeft over het commerciële succes van bijvoorbeeld Cup a soup wist dat overigens al. Praktisch volgt daaruit dat vasthou­ dendheid en zorgvuldig opgebouwde argumentaties weinig toegevoegde waarde hebben. Het beste werft u dus onder gelijkgestemden die u een aardig mens vinden. Zij doen het voor u; laat daar geen misverstand over bestaan. Werven onder familie en vrienden is vanuit dit perspectief de meest voor de hand liggende optie. Bent u in de stem­ ming voor een wat avontuurlijker aanpak en wilt u de straat op? Dan volgt uit het bovenstaande dat u meer kans maakt voor de deur van een natuurvoedingswinkel dan voor de ingang van de McDonald’s. Onder alle omstandig­ heden is het uiteraard dienstig dat u een samenhangend verhaal paraat heeft over nut en noodzaak van de Moer­ manvereniging. Maar het meeste indruk maakt toch altijd uw persoonlijke beleving.

12

Waarom werven?

Leden werven, waarom is dat nodig? De bestuursleden van de vereniging geven daar hun eigen antwoord op. Over een ding zijn ze het allemaal eens: Leden werven Leden is noodzake­ lijk om ook in de toekomst van betekenis te kunnen zijn. ‘Samen bouwen…’ “Ik las jaren geleden over dokter Moerman. Het sprak mij meteen aan. Waarom, dat kan ik moeilijk uitleggen. Een kwestie van gevoel. Ik werd lid van de Moermanvereniging, ook al heb ik gelukkig niemand in de familie met kanker. Dat zouden veel meer mensen moeten doen: lid worden. Samen bouwen aan een gezonde zaak.” Fer Kesteloo ‘Vuist maken…’ “Wil een patiëntenvereniging als de onze nog een deuntje meeblazen anno 2009, dan is het van belang dat je een vuist kunt maken. De macht van het getal bepaalt voor een belangrijk deel je invloed.” Frits Kranenbarg ‘Samen sterker…’ “Samen staan we sterker. Bijvoorbeeld in onderhandelingen met zorgverzekeraars.” Hans Stoop

‘Groei noodzakelijk…’ “Met het oog op de toekomst en de nieuwe ontwikkelingen in de gezondheidsbeleving, is het beslist nodig dat onze vereniging een van de grotere patiëntenverenigingen blijft. Daarvoor is verdere groei echt noodzakelijk. Laten wij er samen voor gaan.” Jan Strating ‘Groot, actief, bloeiend, vitaal…’ “Denken aan de toekomst: dat is een grote actieve, aanwezige, bloeiende en vitale vereniging, die zijn stem laat horen in deze wereld. Het is goed te laten horen en zien dat je er bent als vereniging. Dat je er bent als mens en als mensen voor elkaar. Laten we de schouders eronder zetten; vele handen maken licht werk.” Margreet Heijerman ‘Baanbrekend…’ “Wetenschappelijke onderzoeken hebben de afgelopen jaren aangetoond dat de ideeën van dokter C. Moerman op het gebied van de natuurlijke kankertherapie baanbrekend zijn geweest. Het zou doodzonde zijn als de Moermantherapie op den duur in de vergetelheid zou geraken.” Rob Kappé

‘Steun…’ “De Moermantherapie was voor mij een prima hulpmiddel om niet te verdwalen in angstgevoelens en piekeren. De dagelijkse praktijk van erwtjes in de week zetten, groenten schoonmaken en sapjes maken, beleefde ik als tijd voor mezelf nemen. Blad op de mat? Benen op de bank! Heldere voorlichting, gezonde recepten, verhalen van lotgenoten. Ik had er steun aan!” Tym Kortekaas

Hoe nieuwe leden aanmelden? Zo:

1. Via de Web-site: www.moermanvereniging.nl 2. Via de administratie: (0172) 49 79 44: werkdagen van 09.00 tot 13.00 uur. 3. Via Uitzicht: Aanmeldingskaart in Uitzicht. Vermeld altijd: a. Naam van de aanbrenger. Postcode en huisnummer b. Welk cadeau de aanbrenger graag ontvangt. Cadeau 1, 2, 3. c. Naam van het nieuwe lid met alle gegevens, die nodig zijn.

13

Henk Trentelman: Op de bres voor keuzevrijheid van patiënten (2 en slot)

‘Nederland op onacceptabele achterstand bij acceptatie complementaire therapieën’ In het vorige nummer van Uitzicht stond een boekbespreking van Chemo? Of kan ik zélf kiezen? Therapievrijheid voor kankerpatiënten. Auteur Henk Trentelman, de man die volgens zijn oncoloog al 12 jaar dood had moeten zijn. Aangezien hij zelf zijn leven te danken heeft aan complementaire behandelingen, is hij een fervent pleitbezorger van het recht op die behandelingen. In dit nummer het tweede en laatste deel. Tekst: Petra Pronk Foto: Marc Pluim

D

e titel en ondertitel van het boek van Henk Trentelman spreken boekdelen. Hier is iemand aan het woord die niet bepaald enthousiast is over de mogelijkheden van chemothera­ pie. Het hoofdstuk over chemotherapie begint niet voor niets met een in de VS gehouden enquête onder oncologen waaruit duidelijk blijkt dat het meren­ deel van de specialisten chemotherapie eigenlijk geen reële optie vindt. De artsen kregen de vraag voorgelegd of zij na de diagnose kanker bij zichzelf of hun familieleden zouden opteren voor een behandeling met chemo. Ruim 80% van de respondenten antwoordde ontkennend. Als argument werd aange­ voerd de uiterst geringe kans op gene­ zing en het gebrek aan kwaliteit van leven na de chemo. Dat is op zich al onthutsend genoeg, maar nog veel onthutsender is dat zij kennelijk een onderscheid maken tussen wat goed is voor zichzelf en wat goed is voor hun patiënten, want 75% van diezelfde be­ roepsgroep beveelt chemotherapie met nadruk aan bij patiënten met kanker…!

Onjuist beeld

Trentelman plaatst ook kanttekeningen bij de claim van reguliere zijde dat 50% van de mensen met kanker geneest. Voor die claim worden allerlei soorten veel en minder veel voorkomende soorten kanker op één hoop gegooid, wat de re­ sultaten enorm vertekent en genezings­ percentages suggereert die niet

14

reëel zijn. De cijfers worden verder op­ gekrikt door onjuiste definities van kan­ ker. Zo worden in de oncologische statis­ tieken onschuldige nieuwvormingen opgenomen die helemaal geen tumoren zijn (bijvoorbeeld darmpoliepen) en die dus de betrouwbaarheid van de statistie­ ken sterk vervuilen. Omgekeerd worden mensen die een paar dagen na een che­ mokuur overlijden buiten de statistieken gehouden onder het motto ‘toeval’. Ook patiënten die verschillende keren in het ziekenhuis worden behandeld voor tumoren en bij elk ontslag als ge­ nezen worden aangemerkt, terwijl ze later terugkomen met metastasen die zijn terug te voeren op de oorspronke­ lijke tumor, zorgen voor een verkeerde beeldvorming. Tot slot wijst Trentelman op de belan­ genverstrengeling. ”De structuren en instellingen die conventionele en thera­ peutische protocollen aanbieden en toepassen, zijn tevens degenen die de statistieken samenstellen. Dat is uiter­ aard wetenschappelijk gezien onjuist, aangezien er geen garantie bestaat voor het objectieve beheer van de verkregen gegevens”, aldus de auteur. Dat alles werpt een heel ander licht op de genezingsclaims.

Verontrustend

Dat blijkt ook uit de citaten van deskun­ digen die in het boek zijn opgenomen. Enkele voorbeelden. Dr. Hardin Jones, hoogleraar aan de uni­

versiteit van Californië, is, na vele decennia lang de statistieken met be­ trekking tot het overleven van kanker te hebben geanalyseerd, tot de volgende conclusie gekomen: ‘Wanneer de patiën­ ten niet worden behandeld, wordt hun toestand niet slechter, of wordt deze zelfs beter.’ De verontrustende conclu­ sies van dr. Jones zijn nooit weerlegd, aldus Walter Last in The Ecologist. Over deze oncoloog wordt ook het vol­ gende geschreven: ‘In 1975 ging Hardin Jones naar het congres voor kankeron­ derzoek van de universiteit van Barke­ ley met schokkende stukken: een ver­ slag van de resultaten van een door hem uitgevoerd onderzoek naar kanker, dat 23 jaar had geduurd en dat in dat jaar was afgesloten. De resultaten: de kan­ kerpatiënten die hadden geweigerd de officiële behandeling te ondergaan, leef­ den gemiddeld nog twaalf en een half jaar, terwijl degenen die zich hadden onderworpen aan chirurgische ingre­ pen, chemotherapie en bestraling, ge­ middeld binnen slechts drie jaar waren overleden.’ En een hele vernietigende uit het gere­ nommeerde blad The Lancet: ‘Veel on­ cologen bevelen voor praktisch elk type tumor chemotherapie aan, met een ver­ trouwen dat niet wordt ontmoedigd door de vrijwel constante mislukkingen.’

Eed van Hippocrates

Het laatste hoofdstuk in het boek is ge­ wijd aan chemo in relatie tot de eed van Hippocrates (zie kader). Een onmoge­ lijke combinatie, volgens Henk Trentel­ man. Zo beloven de artsen o.a. het lijden te verlichten, de opvattingen van de pa­ tiënt te eerbiedigen en hem geen schade toe te brengen en de toegankelijkheid van de gezondheidszorg te bevorderen. Beloften die door de reguliere behande­ lingen absoluut niet waargemaakt wor­ den. Ter illustratie haalt Trentelman de on­ derzoeken aan van dr. U. Abel, een Duitse epidemioloog van de Heidelberg/

Mannheim Tumor Clinic. Abel heeft alle belangrijke onderzoeken en klinische experimenten met chemotherapie die ooit zijn uitgevoerd onder de loep geno­ men. Na bestudering van duizenden arti­ kelen kwam hij tot de ontdekking dat het totale, wereldwijde aantal positieve re­ sultaten als gevolg van chemotherapie schokkend laag was, en er geen enkel bewijs beschikbaar was voor het feit dat chemotherapie erin slaagt om ‘het leven van kankerpatiënten met de meest voor­ komende typen organische kanker op noemenswaardige wijze te verlengen’. “Hij benadrukte dat chemotherapie er zelden in slaagt om de levenskwaliteit te verbeteren, bestempelt de therapie als een financiële verspilling, beschrijft haar als een wetenschappelijke kommer en kwel en stelt dat ten minste 80% van de chemotherapie die in de wereld wordt toegepast, geen enkel nut heeft”, aldus Trentelman in zijn boek. “Maar ook al bestaat er geen enkel weten­ schappelijk bewijs dat chemotherapie werkt, noch de artsen, noch de patiën­ ten zijn bereid om ervan af te zien. Geen van de belangrijke media heeft dit uit­ gebreide onderzoek ooit geciteerd: Het is volledig in de doofpot gestopt.”

Achterstand

Verder stelt Trentelman dat wij vergele­ ken met het buitenland op een onaccep­ tabele achterstand staan als het gaat om de acceptatie van complementaire the­ rapieën. “Duitse artsen genieten reeds

jaren een in de grondwet verankerde therapievrijheid, waardoor zij niet be­ perkt zijn tot standaardbehandelingen als opereren, bestralen of chemothera­ pie. De twaalf rechters van het hoogste juridische gerechtshof in Karlsruhe besloten unaniem dat bevoegde artsen bij ernstig zieke patiënten volledige vrij­ heid van handelen hebben én (!)… dat verzekeringsmaatschappijen de voorge­ schreven therapie dienen te vergoeden. In Duitsland worden dus nieuwe, maar ook klassieke geneeswijzen volop inge­ zet en naast elkaar gebruikt!”, aldus Trentelman. Verder maakt hij melding van de sug­ gestie om, in navolging van Engeland, een kennisbank op te richten waar alle informatie over behandelingen bewaard wordt, om zo te komen tot een individu­ ele, op maat gesneden behandeling van patiënten. Dat sluit aan bij het idee dat elke mens uniek is, niet alleen fysiek, maar ook wat betreft de interactie tus­ sen lichaam en geest. Wat in Engeland en Duitsland kan, moet volgens Trentel­ man ook in Nederland zo snel mogelijk worden ingevoerd. Tot slot meldt de auteur dat zijn pleidooi voor therapievrijheid evenzeer de goed geïnformeerde patiënt geldt die bewust kiest voor chemo, om daar direct aan toe te voegen dat dat binnen het geldende protocol ‘nauwelijks een keuze te noe­ men is’. Trentelman besluit zijn boek met een

‘Complete onzin’ In zijn boek breekt Trentelman ook een lans voor de visie van dr. Simoncini over kanker als het gevolg van een schimmel. Simoncini beveelt met het oog daarop natriumbicarbonaat aan als effectieve stof tegen kanker. NTTT-arts Engelbert Valstar plaatst stevige kanttekenin­ gen bij die visie. “Complete onzin”, stelt hij in een reactie. “Natriumbicarbonaat is alkalisch: het tegenovergestelde van zuur. Terwijl Moerman juist acidose (zuur ) aanbeveelt, omdat dat de tumorgroei remt. Dat is dus volkomen in tegenspraak met de aanpak van Simoncini. Bovendien overschat hij de waarde van DCA. Die stof is nog volkomen experimenteel. Er zijn wel aanwijzingen dat het gebruik ervan enig effect heeft, maar er is nog veel onduide­ lijk en de bijwerkingen zijn ernstig. Het mag alleen onder strenge begeleiding voorgeschre­ ven worden. Al met al is het gebruik van DCA bij kankerpatiënten uiterst dubieus.”

ondubbelzinnig pleidooi voor keuzevrij­ heid voor de terminale patiënt - “aan wie in Nederland de mogelijkheid wordt ontzegd om zich in zijn situatie alsnog in volledige vrijheid te oriënteren op alternatieve mogelijkheden – die daarbij zelfs op steun mag rekenen van een door hem gekozen arts of specialist.” Het nieuwe jaar biedt hopelijk wat dat betreft ook nieuwe kansen.

De Eed van Hippocrates Bij het uitreiken van de artsenbul is er een moment voor reflectie op de normen en waarden van het beroep van arts. Dat ge­ beurt aan de hand van een nieuwe, moderne versie van de Eed van Hippocrates. “Deze eed markeert het moment van toetreding tot de beroepsgroep en doet de kandidaat zich rea­ liseren welke hoogstaande principes hij voor ogen heeft”, aldus de Nederlandse facultei­ ten Geneeskunde en de Koninklijke Neder­ landse Maatschappij tot bevordering der Ge­ neeskunde (KNMG) die het initiatief namen voor de nieuwe eed die hieronder volgt: Ik zweer/beloof dat ik de geneeskunst zo goed als ik kan zal uitoefenen ten dienste van mijn medemens. Ik zal zorgen voor zieken, gezondheid bevorderen en lijden verlichten. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Ik zal aan de patiënt geen schade doen. Ik luister en zal hem goed inlichten. Ik zal geheim houden wat mij is toever­ trouwd. Ik zal de geneeskundige kennis van mijzelf en anderen bevorderen. Ik erken de grenzen van mijn mogelijkheden. Ik zal mij open en toetsbaar opstellen, en ik ken mijn verantwoordelijkheid voor de samenleving. Ik zal de beschikbaarheid en toegankelijkheid van de gezondheidszorg bevorderen. Ik maak geen misbruik van mijn medische kennis, ook niet onder druk. Ik zal zo het beroep van arts in ere houden.

15

Recepten voor 4 personen

Het is mogelijk dat recepten en ingrediënten niet in overeenstemming zijn met uw persoonlijke dieet. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts.

Lekker eten

Geblancheerde knolselderij­ salade met mayonaise

Salade van wortel en komkommer

Oranje maaltijdsoep

Ingrediënten: 1 pond knolselderij 4 dl. water 4 eetl. mayonaise

Ingrediënten: 2 geschilde winterwortels 1/2 komkommer 2 geschilde appels mespunt mierikswortelpoeder sap van biologische sinaasappel 4 eetl. biogarde yoghurt 8 walnoten 2 eetl. rozijnen en/of abrikozen en/of gedroogde cranberries

Ingrediënten: 300 g kidneybonen weken • bonenkruid • 1 kg grof gehakte uien • 3 teentjes knof­ look • 1 kg oranje pompoen • 500 g knolsel­ derij • 4 eetl. milde olijfolie • 4 cm verse gember • 1 eetl. curcuma • ½ theel. zwarte peper • 2 laurierblaadjes • 4 eetl. fijngesne­ den selderijblad • 1½ liter bouillon • tamari

Bereidingswijze: Was de sinaasappel en rasp de schil dun. Pers de sinaasappel uit en roer die door de biogarde met het mierikswortel­ poeder en wat sinaasappelrasp. Rasp de winterwortels, komkommer en appels met de hand of met de keukenmachine en meng dit meteen met het biogarde­ mengsel. Voeg 8 gehalveerde walnoten toe. Roer fijngesneden rozijnen of abri­ kozen erdoorheen, maar gedroogde cranberries zijn ook erg lekker. Laat de salade een half uurtje staan om de smaken goed te laten inwerken. Daarna alles nog een keer goed doorroeren.

Bereidingswijze: Kook de geweekte bonen met bonen­ kruid in 1 uur gaar. Neem een soeppan en verwarm de olie. Schil de verse gem­ ber en snijd deze klein. Voeg de gember met de curcuma, zwarte peper, de uien en knoflook bij de olie en smoor dit goudgeel. Schil de knolselderij en snijd deze in grove stukken. Halveer de pompoen en verwijder de zaden en de kurkachtige deeltjes op de schil. Voeg de warme bouillon bij de uien en breng deze aan de kook. Voeg de pompoen, knolselderij en laurierblaadjes toe. Laat dit een kwartiertje koken. Haal de laurierblaadjes eruit en mix de soep fijn. Voeg de gare kidneybonen en het selde­ rijblad toe. Proef en maak op smaak met tamari.

Bereidingswijze: Schil de knolselderij en rasp deze, of snijd deze julienne. Breng het water aan de kook. Blancheer de knolselderij 3 minuten. Laat deze afkoelen en meng met de mayonaise. Drink het kookwater op of bewaar het voor de soep.

Mayonaise Ingrediënten 1 eidooier sap van ½ citroen ½ theel. honing mespunt kerrie peper mespunt mosterdpoeder of mosterd 1 dl. maiskiemolie of saffloerolie 1 eetl. peterselie

Bereidingswijze: Roer de eidooier met mosterdpoeder, peper, kerrie, citroensap en honing glad. Voeg druppelsgewijs de olie toe zodat een dikke mayonaise ontstaat. Proef en maak op smaak. Voeg de peterselie toe. Variaties: 1) Mayonaise/kwark: Door er 2 eetlepels magere kwark door te mengen word deze minder vet. 2) Knoflooksaus: Roer door de mayonai­ se/kwark 2 teentjes fijngesnipperde knofllook.

16

Recepten insturen Heeft u een lekker recept dat past binnen de Moermankeuken? Kok Riëtte Janssen ontvangt het graag van u. Zij wil deze recepten in deze rubriek gebruiken, zodat anderen ook kunnen meegenieten. Stuur uw recepten per mail naar [email protected].

(voor 10 personen)

met Riëtte Janssen Vegetarische burgers van kik­ kererwten

Appelsausje

Boekweit met prei

(ongeveer 12 stuks)

Ingrediënten: 4 stevige appels (bv. goudreinette) 1 kleine lepel zonnebloemolie 4 lepels water ¼ citroensap of iets geraspt citroenschil 2 eetl. gemalen mierikswortel citroenmelisse

Ingrediënten: 300 g boekweitkorrels 2 eetl. olijfolie 250 g prei in ringen gesneden 1 theel. curcuma 1 cm gemberwortel zeer klein gesneden zwarte peper 1 bouillontablet

Bereidingswijze: Schil een stukje mierikswortel en rasp deze. Was en schil de appels, snijd ze in vier partjes en haal er de klokhuizen uit. Snijd ze nog eens doormidden en laat ze zachtjes in de olie gaar worden maar niet bruin. Voeg het water, citroensap en de mierikswortel toe, zeef het sausje en geef het warm bij de kikkerewten­ burgers. Snipper er desgewenst nog wat fijngesneden citroenmelisse op.

Bereidingswijze: Neem een pan met dikke bodem en zet de warmtebron aan. Doe de boekweit in de droge pan en rooster deze al goed omroerend met een houten spatel. Door dit roosteren is de smaak veel lekkerder en de boekweit is sneller gaar. Los de bouillontablet op in 6 dl. heet water in een pan en laat daar de geroosterde boekweit in glijden en wellen. Verwarm de olijfolie en voeg de curcuma, gem­ berwortel en peper toe en roer goed. Voeg de preiringen toe en laat deze 5 min. smoren. Voeg dan de boekweit er­ bij, die inmiddels al bijna gaar is en laat het geheel nog even nagaren. Proef of de boekweit gaar is. Maak een bolvormig kopje nat en vul deze met de boekweit met prei. Goed aandrukken en in het midden van een voorverwarmd bord storten.

Ingrediënten: 400 g gekookte kikkererwten of 1 blik kik­ kererwten van de Turkse winkel • bonen­ kruid • 300 g verse groente (bijv. soep­ groenten) • kerrie • paprikapoeder • 1 eetl. tamari • 4 eetl. speltmeel, kruidenpaneer­ meel • 1 ei • 25 g geraspte kaas • knoflook­ saus of appelsaus

Bereidingswijze: Laat gedroogde kikkererwten een nacht weken en kook ze dan met bonenkruid in 1 uur gaar. Of laat een blik kikkererwten uitlekken. Maak in een keukenmachine de kleingesneden verse groente fijn. (geen diepvriesgroenten gebruiken, die geven te veel water af). Doe dit over in een kom. Maal daarna de uitgelekte kik­ kererwten in de keukenmachine fijn. Doe deze bij de groenten in de kom. Dit mengsel goed kruiden met kerrie, tamari en paprikapoeder. Voeg 4 eetlepels spelt­ meel toe. Roer dit alles in de kom heel goed door elkaar (met een houten lepel of met de hand). Op een bord een heel ei loskloppen. Maak met de hand platte burgers, haal deze door het losgeklopte ei en daarna door kruidenpaneermeel. Vet een bakblik in met olijfolie en leg de plat­ te burgers erop. Strooi er wat geraspte kaas overheen en bak ze gedurende on­ geveer 20 minuten in een voorverwarmde oven op ongeveer 160 °C. De burgers kunnen op een broodje gegeten worden of bij de warme maaltijd. Ze kunnen of met eigengemaakte knoflooksaus of met een appelsausje worden geserveerd.

Appelsausjes smaken heerlijk over bie­ ten en rode kool. Maar ook bij gerechten met bruine bonen en linzen voldoen dergelijke sausen heel goed. Ze maken de zware peulvruchten lichtvoetig.

Gember Zingiber officinalis Verse gemberwortel heeft een ontstekingsremmende werking. De stof gingerol die de gember­ wortel bevat is een sterk kankerwerende stof. Dat is een belangrijke reden om gemberwortel in het eten te gebruiken. Daarbij geeft het een lekkere pittige smaak aan gerechten en maakt het ze beter verteerbaar. Thee getrokken van schijfjes verse gemberwortel is slijmoplossend en bevordert de spijsvertering, is windverdrijvend en geeft een aangenaam gevoel van warmte.

17

Opmerkelijk interview dr. David Servan Schreiber

‘We zetten natuurlijke verdediging niet systematisch in bij genezingsproces’ Complementair geneeskundigen wordt nog al eens verweten dat ze grossieren in ‘valse hoop’ als ze kanker­

Verzwegen probleem

patiënten voedingsadviezen verstrekken. De Franse psychiater dr. David Servan Schreiber draait het om. Als we

Tijdens de bijeenkomst in New York werd erop gewezen dat sommige ontwik­ kelingslanden kanker nog steeds niet onderkennen als een enorm en groeiend probleem. “Kanker is een van de grootste verzwegen gezondheids­crises van de derde wereld,” zei dr. Douglas Blayney, president van het Amerikaanse Genoot­ schap voor Klinische Oncologie. Weini­ gen zijn zich er volgens hem van bewust dat kanker nu al meer mensen in arme landen treft dan aids, malaria en tuber­ culose samen. Tijdens de persconferentie van de WHO bleef de rol van voeding buiten beeld. Dat is opmerkelijk omdat er wereldwijd steeds meer aandacht is voor gezonde voeding als wapen in de strijd tegen kanker. Ook de wereldwijde, zeer opvallende verschillen met betrekking tot borst­ kanker kwamen in New York niet aan de orde. In ontwikkelingslanden ligt het gemiddeld kindertal op 6,5 kind en wordt gemiddeld 2 jaar borstvoeding per kind gegeven. In westerse landen ligt dat op 2,5 kind en 3 maanden borst­ voeding per kind. Dat scheelt volgens deskundigen al gauw de helft in het aantal borstkankergevallen.

mensen niet vertellen welke wetenschappelijk bewezen manieren er zijn om hun lichaam te helpen kanker te bestrijden of te voorkomen, “dan geven we hen valse hopeloosheid”.

S

ervan Schreiber zegt dat in een in­ terview vol opmerkelijke uitspraken in NRC van 4 december 2008. Aan­ leiding voor de krant voor een vraag­ gesprek met hem, was zijn optreden tijdens het congres ‘Gezondheidszorg, meer dan techniek’ dat enkele dagen eerder plaats had in het gebouw van de Koninklijke Nederlandse Maatschap­ pij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG) in Utrecht. Servan Schreiber genas zelf tot twee keer toe van kanker en verdiepte zich in een lawine aan literatuur over het onderwerp. Zijn levensverhaal maar ook zijn bevindingen geeft hij weer in het fascinerende boek Anticancer, dat vorig jaar door uitgeverij Kosmos onder de titel Antikanker op de Nederlandse markt werd gebracht. In de nummers 8 en 9 van de jaargang 2008 van Uitzicht is uitgebreid aandacht geschonken aan het boek. Dat de complementaire en reguliere geneeskunde nog steeds in gescheiden werelden leven, ligt volgens Servan Schreiber niet aan een gebrek aan wetenschappelijke onderbouwing aan de kant van eerstgenoemde sector. “Het is de weerstand van artsen ertegen.” Op de vraag van NRC-journalist Niki Korteweg wat er mis is met de huidige medische praktijk, reageert hij: “Er is niets mis, het heeft mijn leven gered, en daar ben ik zeer dankbaar voor. Maar de gezondheidszorg is incompleet, en niet wetenschappelijk genoeg. Het is duidelijk dat ons lichaam natuurlijke vermogens heeft om ziekte te weerstaan of te bevechten. Maar we doen er niet ons voordeel mee, we zetten die natuur­

18

lijke verdediging niet systematisch in bij het genezingsproces. Dat is jammer, want veel van die manieren zijn weten­ schappelijk onderbouwd.”

‘Teleurstellend langzaam’

Op de vraag wat artsen dan moeten doen, zegt Servan Schreiber: “Echt ge­ zonde voeding voorschrijven, voldoende lichaamsbeweging, en technieken om stress beter te hanteren, bijvoorbeeld ontspanningsoefeningen. Maar veel artsen weten dat niet, of weten niet hoe ze het moeten voorschrijven. Vooral te­ gen stress voelen artsen zich machte­ loos. Ze schrijven antidepressiva voor omdat ze niet hebben geleerd wat ze nog meer kunnen doen. Maar het is heel simpel. Er zijn bijvoorbeeld eenvoudige technieken, gebaseerd op yoga-adem­ haling, die een diepgaand effect hebben op het hanteren van stress, en op het verloop van kanker.” Hij verwijst onder andere naar een recent onderzoek waarover in het gerenommeerde tijd­ schrift Cancer werd gepubliceerd. Daar­ in leerden vrouwen met borstkanker hoe ze met stress konden omgaan. Ook kregen ze wat voedingstips en advies over lichaamsbeweging. Een andere groep leerde dat niet. De groep die het geleerd had, had een lagere kans te sterven in de volgende 11 jaar van maar liefst 56 procent. “Als dat een genees­ middel was, dan zou het nalatigheid zijn wanneer het niet onmiddellijk gebruikt zou worden”, tekent Servan Schreiber snedig aan. Hij zegt te merken dat de belangstelling onder artsen voor dit soort zaken toe­ neemt “maar teleurstellend langzaam”. Ze zien volgens hem wel steeds beter

de beperkingen van de conventionele behandelingen voor chronische ziekten, zoals depressie en kanker. “Iedere arts weet dat die behandelingen onvoldoende effect hebben.” Zelf geeft hij aan zijn mening over behandelingen bij te stellen als daartoe aanleiding is. In zijn eerste boek “Uw brein als medicijn” (2003) schreef hij dat acupunctuur effectief is bij depressies. Dat neemt hij terug omdat onderzoeken anders hebben aangetoond. Voor de andere technieken (ademha­ lingsoefeningen, yoga, meditatie) stape­ len de bewijzen zich juist op, zo voegt hij er volledigheidshalve aan toe.

‘Valse hopeloosheid’

Servan Schreiber zal niet zeggen dat er natuurlijke manieren zijn waarmee kanker zo maar te genezen is. “Als arts waak ik er evenzeer als al mijn collega’s tegen om patiënten valse hoop te geven, vooral wanneer het om kanker gaat. Maar als we mensen niet vertellen wel­ ke wetenschappelijk bewezen manieren er zijn om hun lichaam te helpen kan­ ker te bestrijden of te voorkomen, dan geven we hen valse hopeloosheid.” David Servan Schreiber (1961) is hoog­ leraar klinische psychiatrie aan de universiteit van Pittsburgh. Bekend werd hij met zijn boek ‘Uw brein als medicijn’ dat in 29 landen verscheen. In zijn boek ‘Antikanker’ bepleit hij een uitgebalanceerd voedingspatroon dat is gebaseerd op wetenschappelijke inzichten en sterke overeenkomsten vertoont met de adviezen van de Moermanbeweging. Servan is de zoon van Jean-Jacques Servan Schreiber, de bekende Franse journalist (1924-2006).

Kanker rukt wereldwijd op Kanker zal volgens de wereldgezond­ heidsorganisatie WHO vanaf 2010 de belangrijkste doodsoorzaak zijn. Nu zijn hart- en vaatziekten nog doodsoorzaak nummer 1, ook in Nederland. In 2008 is bij ongeveer 12 miljoen mensen in de wereld kanker ontdekt en zijn er 7 miljoen mensen aan kanker overleden. Volgens de WHO kan dit aantal in 2030 oplopen tot 26 miljoen mensen met kanker. De organisatie schat dat er daarvan 17 miljoen zullen sterven.

De WHO verwacht dat het aantal men­ sen met kanker vooral zal stijgen in ontwikkelingslanden. Voor de antirook­ lobby is daar nog een wereld te winnen. In die landen wordt namelijk nog heel veel gerookt, met name in China en In­ dia. Daar woont zelfs 40 procent van alle rokers op de aardbol. Een andere factor die ertoe bijdraagt dat kanker als doods­ oorzaak in de statistieken oprukt, is dat de diagnostiek in de derde wereld verbetert. Ook speelt mee dat infectie­

ziekten op hun retour zijn. Het rapport werd in december in New York gepresenteerd door de WHO-afdeling Internationaal Agent­ schap voor Kankeronderzoek tijdens een persconferentie met officials van het Amerikaanse Kanker Instituut en de Lance Armstrong Stichting van de wielrenner Armstrong. Hij genas van kanker en won daarna opnieuw de Tour de France.

19

In deze rubriek gaat arts drs. Bob Hornstra in op de meest

Werf een lid voor de Moermanvereniging

uiteenlopende medische vragen. Schriftelijk gestelde vragen worden uitsluitend in deze rubriek beantwoord en niet in een persoonlijk schrijven. Vragen met een algemene strekking zijn altijd welkom. Voor dringende persoonlijke vragen: bel met

De Moermanvereniging behoort tot de grootste verenigingen in ons land op het terrein van gezondheid en leefstijl. Om die positie te behouden moet de vereniging wel groeien!

Patiëntenvoorlichting 0900 MOERMAN of 0900 663 76 26*.

Vraag Sap persen ‘Men kan zelf sap persen van groente of fruit door gebruik te maken van een sapcentrifuge. Er zijn machines met een hoog toerental die het sap eruit slingeren. Er zijn echter ook apparaten in de handel die een motor met een zeer laag toerental hebben. Daarbij wordt niet met een rasp en een hoogtoerige centrifuge gewerkt, maar met één of twee ‘wormwielen’; het fruit wordt dan geplet en geperst met 80 tot 110 omwentelingen per minuut. Bijvoorbeeld van het Duitse merk de Saftpresse: Kemp-Greenpower. Heeft het gebruik van motoren met een laag toerental voordelen boven die met een hoog toerental?’ Goede vraag! Machines met een hoog toerental kunnen de kwaliteit van het uitgeperste sap nadelig beïnvloeden door veranderingen in de structuur van het sap (vitamines/mineralen). De elektro-magneti­ sche velden bij deze centrifuges kunnen de werk­ zaamheid van de zogenaamde bio-fotonen (belang­ rijk voor de ‘levenskracht’ van het sap) verminderen. Ik heb een duidelijke voorkeur dus voor de sapma­ chines die werken met een laag toerental. Behalve de door u genoemde machine werk ik zelf met de SOLO-STAR (80 omwentelingen per minuut waarbij het sap in twee fasen uit groente en fruit wordt ge­ perst). Bovendien is deze machine ook geschikt voor het maken van vruchten- en notenmoes, voor het draaien van spaghetti en, héél belangrijk, geschikt voor het uitpersen van tarwegras! Verkrijgbaar via ‘De Natuurlijke Molen’ (0318- 64 29 44). Ze leveren ook andere hulpjes voor de gezonde keuken als de Muesliwals: ideaal voor het pletten van granen tot bijvoorbeeld havervlokken (vers en krachtig voor het bereiden van je bordje havermout ‘s ochtends) maar hij walst ook het verse lijnzaad tot makkelijk in de kwark of yoghurt mengbaar gebroken of geplet lijnzaad.

Lactose-intolerantie Deze vraag is geen vraag maar een waardevolle aanvulling van een attente lezer op een antwoord dat ik gaf op een vraag van iemand met ontlastingproblemen in Uitzicht nummer 9. Ik citeer. “U veronderstelt dat hier mogelijk sprake is van lactose-intolerantie. De verschijnselen doen mij echter sterk denken aan glu-

20

Antwoord tenintolerantie of mogelijk gluten- èn lactose-intolerantie. Het is voor u misschien wel interessant wat mijn ervaringen zijn op dit gebied. Het begon bij mij met bloedarmoede, waar ik vier jaar lang aan geleden heb. Al die tijd heeft de huisarts mij staaltabletten voorgeschreven, maar blijkbaar zonder zich af te vragen wat de oorzaak van deze kwaal zou kunnen zijn. De staalpillen hielden het Hb-gehalte (Haemoglobine, een maat voor bloedarmoede) wel op peil, maar gaven geen genezing. Daarna kreeg ik echter ook nog iedere avond diarree. De Imodium (ook bekend onder de naam loperamide) die de huisarts daarom voorschreef had wel een gunstige uitwerking, maar gaf geen genezing, zodat ik werd doorverwezen naar een internist. Die wist aanvankelijk ook geen raad met mijn geval, maar kwam ten slotte op het idee om mij te laten onderzoeken op gevoeligheid voor gluten (een eiwitfractie in tarwe). Er bleek inderdaad sprake te zijn van glutenintolerantie. Een glutenvrij dieet had tot gevolg dat mijn bloedarmoede voor 100% genas (!) en mijn diarree voor ongeveer 75% wegbleef, want er bleek ook nog sprake te zijn van lactose-intolerantie (ontbreken van een enzym om lactose (melksuiker) in melk en melkproducten af te breken). Het leek mij zinvol deze informatie aan u door te geven, omdat ik de indruk heb dat veel artsen slecht op de hoogte zijn van deze materie.” Einde citaat. Hartelijk dank voor de moeite die u genomen hebt om ons te vertellen over uw eigen ervaringen over dit onderwerp; erg leerzaam! Voor mensen die lijden aan een lactose-intolerantie zijn er de volgende mogelijkheden nog eens op een rijtje. 1. Mijden van melk en melkproducten. 2. Het middel Kerulac toevoegen aan de melk, zodat u gewone melk kunt blijven drinken (kan lastig zijn buitenshuis). 3. Het middel Digestive Advantage innemen; men kan dan gewone melk blijven gebruiken. Dit middel is echter alleen in Amerika verkrijgbaar, het gemak­ kelijkste via drugsdepot.com te bestellen. 4. Het middel Lactase 350 mg gebruiken. Dit is een nieuw product van AOV en via de Roode Roos te bestellen.

Botarm ‘In Uitzicht nummer 5 adviseert u Oesterextract 350

mg van Salvé als preventief middel van botontkalking. Daar ik in de categorie van osteopenie (botarm, nog net geen osteoporose of ontkalking)) val, voel ik me aangesproken. Ik heb twee vragen. Kan ik dit middel bij mijn calciumpreparaat (Solgar Chelated Calcium) nemen? Verder gebruik ik Urticalcin, vitamine D en een Multi. Tweede vraag: waar is dit middel te verkrijgen? Mijn pogingen tot op heden zijn mislukt, ik heb geen computermogelijkheden.’ Om bij uw laatste vraag te beginnen. Het middel H&C Oesterextract plus QTZ 350 (om de exacte naam maar eens te vermelden) wordt inderdaad door Salvé geïmporteerd en is eenvoudig te bestel­ len bij de Roode Roos (nummer S4899). De Japan­ ners hebben de meeste ervaring met het gebruik van oesters en daar komt dit middel dan ook vandaan. Eén capsule bevat de werkzame bestanddelen van ongeveer 25 verse oesters. Het oesterconcentraat bevat naast calcium ook zink, vitamine B3 en taurine (een belangrijk aminozuur). Ik heb inmiddels de ervaring dat het bij een aantal mensen ook het pres­ tatie- en concentratievermogen vergroot. U kunt het oesterextract gewoon naast uw calciumpreparaat gebruiken. (Tussen haakjes: Goed om te weten dat keizer Claudius tijdens zijn feesten grote aantallen oesters naar binnen werkte. Van Casanova wordt gezegd dat hij dagelijks zo’n 25 verse oesters at om aan de eisen van zijn liefdesleven te kunnen (blij­ ven) voldoen). Ook het gebruik van Urticalcin van Vogel is nuttig omdat het o.a. homeopathisch calci­ um levert. Ik adviseer het gebruik hiervan geduren­ de een bepaalde periode, dus periodiek meestal in de wintermaanden. Langer dan 5 à 6 maanden achtereen zou ik het niet gebruiken, omdat het ook Silicium D8 en calcium fluoratum D8 bevat. Voor daarvoor gevoelige mensen zouden deze bestandde­ len op het gebied van bindweefsel teveel stimule­ rend kunnen werken. Het gebruik van vitamine D of levertraan, zeker in de winter, is toe te juichen omdat het de immuniteit en sterkte van de botten doet toenemen. Ik vind in Nederland de adviesdosis van 400 IE vita­ mine D3 per dag te laag. Bij een steekproef bij pa­ tiënten vond ik gemiddeld een veel te laag vitamine D gehalte in het bloed, vooral bij ouderen. Het zou nuttig zijn bij verdenking van een tekort, bijvoor­ beeld bij mensen die weinig buiten komen of bij types met een donkergekleurde huid, de vitamine D spiegel te laten bepalen. Voldoende vitamine D helpt mee bij het voorkomen van darmkanker, maar ook bij borst-, baarmoeder- en prostaatkanker. Als ik dit belangrijke vitamine suppleer dan bedraagt de dosering meestal 1000 tot 2000IE per dag vaak ge­ lijktijdig onder controle van de calcium- en fosfaat­ spiegel in het bloed.

Het tegendeel is echter waar: het ledental van de vereniging neemt de laatste jaren af. Dat is geen goede ontwikkeling. Hoe kunnen we het tij keren? Als ieder lid een nieuw lid werft, blijven we een sterke, krachtige vereniging. Dan kunnen we onze standpunten over natuurlijke kankerbestrijding, preventie en een gezonde leefstijl blijven uitdragen. Samen kunnen we zorgen voor een krachtige stem! De komende jaren verandert er veel in de gezond­ heidszorg. De vrijheid om je eigen keuzes te maken is nog lang niet vanzelfsprekend. De Moermanver­ eniging laat in de discussie een helder geluid horen. Er is nog veel werk aan de winkel. Draag uw steentje bij en werf een nieuw lid voor de vereniging. Nieuwe leden krijgen als welkomstgeschenk de dvd van Kees Braam ‘Geef ziekte geen kans, eet en leef gezond’. Doet u ook mee? Maak iemand lid door hem of haar de onderstaande bon te laten invullen. Met uw steun kan deze actie een groot succes worden. Bedankt! Vul de bon in en stuur die op naar: Moermanvereniging, Postbus 508 2400 AM Alphen aan den Rijn

Ja, ik word lid! Naam: Mw/Dhr/Fam: Geboortedatum: Adres: Postcode: Woonplaats: Telefoon: E-mail: Handtekening:

21

Deze artikelen publiceerde Uitzicht in 2008 Uitzicht 2008/1 •P  iet Sijpersma: ‘De enige relevante vraag is of iets werkt’, Petra Pronk, 4 •O  verpeinzingen: ‘Zin van leven’, Rein Stoel, 7 •D  e fiscus, ziektekosten en andere buitengewone uitgaven in 2007, Gert Tretmans, 8 •K  NMG herziet standpunt comple­ mentaire en alternatieve genees­ wijzen (CAM), Petra Pronk, 12 •O  ns fruit: Dadel en kokosnoot, Truus Hartsink, 14 •L  ekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Tijd voor een nieuwe koers, ‘Samenwerking’ sleutelwoord voor de toekomst, Petra Pronk, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 •C  olumn: Zevenduizend onnodige kankerdoden per jaar, Gert Schuitemaker, 25 •D  eze artikelen publiceerde Uitzicht in 2007, 30

Uitzicht 2008/2 • Tanja van Roosendaal: ‘Het dieet is geen straf, maar een geschenk’, Petra Pronk, 4 •O  verpeinzingen: ‘Witte zwanen, zwarte zwanen’, Rein Stoel, 7 •K  om in beweging en krijg energie, Petra Pronk, 8 •G  oed verzorgd, beter gevoel, Petra Pronk, 10 •N  ieuwe boeken, 13 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Mooi landschap goed voor geluk en geld, Christine Steenks, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Ons fruit: Druif, granaatappel en kaki, Truus Hartsink, 23 • Column: Groene thee bleek superieur aan chemotherapie, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2008/3 • J oos Heerebout besloot haar lijf zo duur mogelijk te verkopen, ‘Niks doen was voor mij geen optie’, Petra Pronk, 4 •O  verpeinzingen: ‘Het leven beval­ len’, Rein Stoel, 7 •F  inancieel jaarverslag over 2007 en begroting 2008, penningmeester Rob Kappé, 8 •S  ecretarieel jaarverslag, secretaris Frits Kranenbarg, 10 • Oratie prof. dr. Maria Hopman: ‘Bewegen belangrijker voor gezondheid dan gewicht’, Petra Pronk, 12 • Afweer speelt grote rol bij baarmoederhalskanker, drs. Hans Stoop, 14

22

• Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Nova-uitzending: geen nieuws. Complementaire kanker­ behandeling gevaarlijk?, Arjan van Groningen, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Ons fruit: Kiwi, meloen en mango, Truus Hartsink, 23 • Column: De leugen in de Schijf van Vijf, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2008/4 •M  arja de Rooij: ‘Uiterlijk geen cent waard, innerlijk voelde ik me heel sterk’, Petra Pronk, 4 •O  verpeinzingen: ‘Gevoelige gedach­ ten’, Rein Stoel, 7 • Vernieuwingsplan voor Moerman­ vereniging voorziet in bundeling krachten, Dr. Cor W. Aakster: ‘Meer samenwerking versterkt positie patiënt’, 8 • ALV Baarn neemt afscheid van Kees van Oosten. Fer Keste­ loo: ‘Er ligt een geweldige uitdaging voor ons’, Cor van Groningen, 12 • Fusion 2008, ‘Chronische aandoeningen; de win/win van een integrale aanpak’, Petra Pronk, 14 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Ons fruit: Passievrucht, vijg en watermeloen, Truus Hartsink, 23 • Column: Herhaal de verdraaiing en het wordt waarheid, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2008/5 • Janneke Goedhart: ‘Fijn als mensen je een duwtje geven in de goede richting’, Christine Steenks, 4 • Overpeinzingen: ‘Pijnlijke waar­ heid’, Rein Stoel, 7 • Strategisch beleidsplan moet Moer­ manvereniging nieuwe impuls geven, 8 • Een wetenschappelijk pleidooi voor de Moermanvoedingswijze. Waarom mensen géén kanker krijgen, drs. Hans Stoop, 10 • Ons fruit: Kers, papaja en peer, Truus Hartsink, 15 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Nieuwe boeken, drs. Hans Stoop, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Prof. dr. Frits Muskiet, ‘Ons voedingspatroon komt niet over­ een met onze genetische aanleg’, Petra Pronk, 22 • Column: Codex Alimentarius en TROS Radar, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2008/6 • Cisca Dekker: ‘Ondanks alle tegen­ slagen ben ik een positiever mens geworden’, Christine Steenks, 4 • Overpeinzingen: ‘Gekleurd alter­ natief’, Rein Stoel, 7 • Minister Ab Klink: zorgen over ongezond voedingsgedrag, Betere informatie over gezonde voeding op komst, Hans Nieuwstad, 8 • Telefoonmedewerker: een luiste­ rend oor, ‘Ik wil er zijn voor een ander’, Rineke Wisman, 11 • Diagnose kanker: gids met waardevolle, praktische lessen, Petra Pronk, 12 •O  ns fruit: Perzik, nectarine en pruim, Truus Hartsink, 15 •L  ekker eten met Riëtte Janssen, 16 •C  omplementair therapeut Wim Gelderblom: ‘Zelf kans op kanker beïnvloeden’, Hans Nieuwstad, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 •S  choorl: ‘Vertrouwde gastvrijheid, prachtige omgeving…’ 22 •C  olumn: Knutselvoedsel, handel op wereldniveau, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2008/7 • Nieuwe aanpak kanker, volgens oud niet-universitair concept, drs. Hans Stoop, 4 •O  verpeinzingen: ‘Volledig menu’, Rein Stoel, 7 •M  elkveehouder ing. Paul Blokker: ‘Onderzoeken naar onze voeding zijn helemaal niet geruststellend’, Hans Nieuwstad, 10 • Ons fruit: Moerbei, broodvrucht en woestijnvijg, Truus Hartsink, 12 •L  ijnzaadolie: een goed alternatief voor vis, Petra Pronk, 14 •L  ekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Acrylamide steeds meer onder verdenking, Hans Nieuwstad, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 •R  uimte voor uitwisseling tijdens vierde Bijtankdag, 23 •C  olumn: Antioxidanten bij chemo en bestraling, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2008/8 • Bob Smalhout: de professor van het volk. ‘Onwetenschappelijk om over­ al á-priori afwijzend tegenover te staan’, Rineke Wisman, 4 • Overpeinzingen: ‘Savoir-vivre’, Rein Stoel, 7 • Neem medicijnen niet met grape­ fruitsap in, 9 • De opzienbarende zoektocht van kankerpatiënt Servan-Schreiber (1), ‘Eet gewoon wat je lekker vindt’, zei de oncoloog, Hans Nieuwstad, 10

• Ons fruit: Nieuwe ontdekkingen: ‘superfruit’, Truus Hartsink, 13 • Salutogenese: de bron van onze gezondheid, Petra Pronk, 14 •L  ekker eten met Riëtte Janssen, 16 •B  aarmoederhalskanker: vaccinatie niet zinvol, drs. Hans Stoop, 18 •V  raag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • ‘Texelweek: warme, zonnige herinnering’, 22 • Column: Depressief van de antidepressiva, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2008/9 • Ellen Kampman, hoogleraar Voeding en Kanker: ‘Hoog tijd voor ondubbelzinnige en duidelijke voe­ dingsadviezen’, Petra Pronk, 4 • Overpeinzingen: ‘Crisisnullen’, Rein Stoel, 7 • De opzienbarende zoektocht van kankerpatiënt Servan-Schreiber (2), Anders leven: meer dan gezond eten en een half uur bewegen, Hans Nieuwstad, 10 • Verzet tegen plan BTW-heffing complementaire behande­ laars, Petra Pronk, 12 • Ons fruit: Nieuwe ontdekkingen: ‘superfruit’ (2 en slot), Truus Hartsink, 15 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Geen verplichte voedselbestraling, Hans Nieuwstad, 19 •V  raag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 •R  ecensie Antikanker. Wetenschapper in de lijn van Moer­ man, drs. Hans Stoop, 23 • Column: Meer kanker door tekort aan vitamine D, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2008/10 • Henk Trentelman: Op de bres voor keuzevrijheid van patiënten, Petra Pronk, 5 • Overpeinzingen: ‘Vereffening’, Rein Stoel, 7 • Studie naar de therapeutische waar­ de van vitamine C bij kanker, drs. Hans Stoop, 8 • Rode neuzen en oortjes tijdens Bijtankdag 2008, Rieky van Elk, 11 • Grondlegger van Zorgverklaring Pieter Sluis: ‘Dat je bent overgeleverd aan de medici is onzin’, Hans Nieuwstad, 12 • Recepten voor de feestdagen, Riëtte Janssen, 15 •V  raag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 •O  nze specerijen: Specerijen, van pittig tot zeer heet, Truus Hartsink, 22 • Gesprekken bij Infolijn AG ‘Steeds pittiger’, Hans Nieuwstad, 23 • Column: baarmoederhalskanker: vaccin of vitamines? Gert Schuitemaker, 25

23

Vereniging heeft denkers en doeners nodig

Werk mee aan de vernieuwing De Moermanvereniging gaat zich meer op andere doelgroepen richten en wil ook gezonde mensen, niet-patiënten dus, nadrukkelijker in beeld krijgen en bij de vereniging betrekken. Bovendien moet, als het om patiënten gaat, het accent voor wat de activiteiten betreft in de nabije toekomst vooral liggen op de bevordering van de levenskwaliteit. Dat zijn enkele belangrijke onderdelen van het vernieuwings­ proces van de vereniging waarmee de Algemene Ledenverga­ dering in 2008 instemde en die zijn vastgelegd in een Strate­ gisch Beleidsplan voor de periode 2008-2012 dat medio vorig jaar door het bestuur werd vastgesteld. “Het is duidelijk dat het bestuur dit nooit alleen kan realiseren”, zei waarnemend voorzitter Fer Kesteloo ruim een half jaar geleden. Daarom doet het bestuur een dringend beroep op u: werk mee aan de vernieuwing! Wie wil als vrijwilliger meedenken over en meewerken aan de realisering van een aantal werkgroepen binnen onze ver­ eniging? Het bestuur denkt aan de volgende werkgroepen:

- Regioactiviteiten vanuit landelijk perspectief. - Kookcursussen en overige opleidingen/scholingen ter ondersteuning van het Moermandieet als onderdeel van de Moermantherapie. - Project Gezonde Leefstijl en Voeding voor kinderen, jong volwassenen, ouders en partners van patiënten.

Suppletie van de erwtensoep

Hebt u goede ideeën en/of wilt u uw steentje bijdragen aan de vernieuwing van de vereniging? Laat dat dan weten aan ons Centraal Bureau, t.a.v. de heer Wim Kuling. Graag voor voor 15 februari a.s. We hebben uw reactie het liefst via email: [email protected] Maar schriftelijk naar Postbus 508, 2400 AM Alphen aan den Rijn mag natuurlijk ook. Het wordt erg op prijs gesteld wanneer u uw ervaring en/of specialisme wilt vermelden.

De winter laat zich dit jaar van zijn goede kant zien. Niet weer die paar graden boven nul met een vochtigheid die zo in je botten gaat zitten. Maar een periode met stevige vriesdagen die de erwtensoep en boerenkool met recht weer op het menu zetten. Reden ook om nog eens goed op de gezondheid te letten. U weet dat ik voedingssupplementen een absolute must vind en dat ik als aanvulling op de winterkost een groot voorstander ben van een multivitamine-mineraalpreparaat als basis. Maar in de periode dat de zon nauwelijks schijnt en we ons extra teweer moeten stellen, is voldoende vitamine C en vitamine D geen overbodige luxe, in voldoende hoge doseringen

Bij voldoende aanmeldingen zal op een zaterdag een speciale bijeenkomst voor de deelnemers georganiseerd worden waar ideeën geïnventariseerd worden, op hoofdlijnen de opdracht geformuleerd wordt, taken worden verdeeld en waar u vooral ongedwongen kunt brainstormen! Wij horen graag van u!

Vitamine C is de belangrijkste vitamine omdat de mens als een van de weinige levende wezens op aarde niet in staat is om zelf vitamine C aan te maken. Wij mensen missen een enzym om glucose om te zetten in vitamine C. Een paard, geit of muis heeft dit enzym wel en maakt dus zelf zijn vitamine C. Wanneer we kijken hoeveel deze dieren aan vitamine C aanmaken en we rekenen dat om op basis van lichaamsgewicht naar de mens, dan zou deze zo’n 3000 mg vitamine C aanmaken. Dat is wel wat meer dan de 70 mg die het Voedingscentrum ons aanraadt. Bovendien is gebleken dat in perioden van stress, zoals in winterse omstandigheden en bij het opkomen van een ziekte, de dieren nog meer van deze belangrijke vitamine gaan aanmaken om zich ertegen teweer te stellen. De mens is juist ook dan volledig aangewezen op wat hij via het mondje binnenkrijgt. En dan zijn twee sinaasappels echt te weinig.

- Lotgenotencontacten. - Patiëntenbegeleiding.

Het bestuur

Advertentie

In de zomer kunnen we in het algemeen rekenen op een goede aanmaak van vitamine D in de huid onder invloed van zonlicht. Maar in de winter ligt deze bron van vitamine D volledig stil. Dan zijn we aangewezen op orale vitamine D. Vis is eigenlijk de enige reële bron. De verrijkte producten zoals margarine bevatten onvoldoende om van enige betekenis te zijn. Dat betekent dat we aangewezen zijn op extra suppletie. Want 2000 IE (50 mcg) vitamine D in de winter is zeker aan te bevelen. Voor toxiciteit hoeft u niet bang te zijn. Het vijfdubbele, 10.000 IE (250 mcg) is nog veilig gebleken bij een dagelijkse inname gedurende langere tijd (zie ook www.nieuwlichtopvitamined.nl).

GOED VOOR MAAG EN DARMEN Om in conditie te blijven moeten maag en darmen ons voedsel goed kunnen blijven verteren; hierbij is het behoud van een goede balans binnen het spijsverteringskanaal van belang.

Een combinatie van 9 heilzame kruiden helpt op natuurlijke wijze de maag- darmfunctie in evenwicht te houden. Ondersteunt een gezonde spijsvertering en is te gebruiken bij o.a. een vol gevoel in de maag, als men winderig is en bij stressvolle situaties.

Van vitamine D moet gedurende langere tijd een voldoende hoge bloedspiegel opgebouwd worden. Voor vitamine C geldt dit in mindere mate. Maar zodra een verkoudheid of griep de kop opsteekt en de eerste symptomen zich aandienen, moet u juist uw dosis vitamine C direct drastisch verhogen naar wel meer dan 10.000 mg (10 gram). Wanneer vitamine C niet werkt, is dat in negen van de tien keer te wijten aan een te lage inname van deze vitamine. Begin met in één keer 4000 mg om vervolgens elk uur 1000 tot 2000 mg in te nemen. Neem de vitamine C-tabletten dus gedurende de dag. Op een gegeven moment voelt u dat de darm onrustig wordt. Dat is het moment om de dosering te minderen, door bijvoorbeeld elk uur één gram te nemen. Gelukkig gaat het om een stof die ook in dergelijke doseringen een van de minst toxische is die er op aarde te vinden is.

Ondersteunt het behoud van een normale zuurgraad in de maag. Bevordert de darmfunctie voor een betere darmpassage en natuurlijke stoelgang.

FIT – GEZOND – EXTRA WEERSTAND TIMM Health Care BV

[email protected]

KOAG-KAG toelatingsnummer: 2982-0708-0830

Zie ook: www.ortho.nl 643XXX_185x130_Uitzicht_Iberogast.indd 1

24

19-09-2008 15:45:49

25

Eerst wil ik u allen een goed en vooral gezond 2009 wensen. Wij zijn ook dit jaar weer met veel goede voornemens begonnen. Probeer het niet alleen, maar doe er zelf wat aan. Zend positieve ge­ dachten naar de wereld en leer vooral uw eigen omgeving optimistischer te bekijken. Het kan u al een eind op weg helpen. ‘Positieve invloed complementaire geneeswijzen’. Dat is de oplossing van de puzzel in Uitzicht 2008/09. Met de invoering van de Wet Uitvoering Genees­ kunst (WUG) in 1865 ontstond er een scheiding tussen de universitair ge­ schoolde artsen en de beoefenaars van andere bestaande geneeswijzen. Deze niet-universitaire artsen kregen op die manier een wettelijke bescherming. De term ‘alternatieve geneeswijze’ kwam in ons land eigenlijk pas sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw in gebruik, nadat de Commissie Muntendam een rapport uitbracht aan de regering met aanbevelingen om een aantal alterna­ tieve behandelingen toe te laten en we­ tenschappelijk te onderzoeken. Genees­ wijzen als accupunctuur, Chinese geneeskunst en kruidengeneeswijzen worden al eeuwenlang toegepast. De laatste tien jaar bestaat er een groeiende belangstelling voor alternatieve genees­ wijzen. Naast de regulier werkende arts bezoeken veel mensen ook een alterna­ tieve arts of therapeut. Deze combinatie wordt vaak als heilzaam ervaren, zowel voor de lichamelijke en geestelijke gezondheid als voor het emotionele welbevinden. Wat wij willen is dus de complementaire geneeswijze, samen­ werking tussen regulier en alternatief! De prijzen gaan naar de volgende winnaars: 1e prijs: dhr. Rebel, Den Haag 2e prijs: mevr. Wijngaard, De Bilt 3e prijs: dhr. Ramaker, Moordrecht. De inzenddatum voor de puzzel in Uitzicht 2009/01 sluit 15 maart 2009. LET OP! Het inzenden van de oplossing is alleen mogelijk door: overschrijving van tenminste € 1,00 op girorekening 6189 (eventueel via uw bank) t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn Vermeld uw oplossing onder mede­ delingen. Gert Tretmans. Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo tel/fax: (0546) 56 94 11

26

1

2

3

4

16

5

6

7

8

17 21

18

22

28

23 30

36

42

11

45

34 40

46

41

47

48

51

53

15

33 39

50

14

27

32

44

49

13

26

38

43

12

20

25

31

37

10

19

24

29

35

9

52

54 55

58

56

59

60

66

57

61

67

62

63

68

71

69 73

76

82

77

83

74

78

84

79

80

85

89

65

70

72

75

64

81

86

87

88

90 61

78

57

5

1

50

9

83

32

60

1

2

45

1

64

67

34

79

54

31

21

1

43

87

48

1

26

29

4

1

53

30

32

70

36

78

41

32

89

21

42

14

85

14

60

3

Horizontaal: 1. startperiode 8. zeer elastisch en weinig breekbaar materiaal 16. vlaktemaat 17. niet vroeg 19. stelsel 20. schil 21. meisjesnaam 23. buislamp 24. indien 26. getij 27. op grote afstand 29. voordat 30. een handtekening zetten 33. schrijfgerei 35. put­ emmertje 38. erg 40. bijbelse figuur 42. zuster 43. artificial transmission line 45. deel van de hals 46. gerecht 48. vochtig 49. sleepnet 51. inkt in poedervorm 53. broodbeleg 54. deel van de wiskunde 55. doodmoe 57. rist 58. plaats in Noord-Bra­ bant 60. Nederlandse norm 61. vaste regel 63. ogenblik 64. speelgoed 66. jongens­ naam 68. schildpad 70. woede 71. veerkracht 72. plaats in Noord-Holland 74. jong varken 75. maand 76. boksterm 77. vis 78. Eerwaarde 80. gravin van Holland 82. Chinese vermicelli 83. part 85. scheve zijde 87. watervogel 89. bijna rakend 90. be­ woner van Holland. Verticaal: 1. uitroep van afschuw 2. lof 3. plaats in Limburg 4. namelijk 5. dandy 6. mestvocht 7. heilige 9. meetstok 10. onroerende zaak 11. koeienmaag 12. bijbelse stad 13. toe­ gankelijk maken 14. Europeaan 15. inhoudsmaat 18. plakken 22. adviesraad 24. stad in Duitsland 25. krampachtige ademtocht 27. huid 28. keukengerei 31. Eer­ waarde Heer 32. landbouwwerktuig 34. voorzetsel 36. vruchtbaarmakende stof 37. steekcontact 39. harnas 41. heden 43. met een ar rijden 44. slingerplant 46. dichter 47. zout water 49. triethylbonane 50. zonder moed 51. voorzetsel 52. sterkedrank 56. stoep op een station 58. vrouwelijk schaap 59. gebied 61. op welke plaats 62. nakomeling 64. stad in Irak 65. moed 67. uitroep 68. bazige vrouw 69. voorzetsel 70. meisjesnaam 72. kip 73. bloem 75. meisjesnaam 76. steen 79. bron 81. Engels bier 82. titel 83. inhoudsmaat 84. luitenant-generaal 85. Japans bordspel 86. zon­ negod 88. kroon.

Verantwoording De redactie van Uitzicht en het bestuur van de Moermanvereniging brengen de inhoud ter kennis en beoordeling; zij aanvaarden geen verantwoordelijk-heid voor de toepassing ervan. Overname van arti­ kelen door derden is uitsluitend toegestaan met schriftelijke toestemming vooraf. Redactie en bestuur behouden zich het recht voor zonder opgave van redenen teksten, ad­ vertenties en te beantwoorden vragen te wei­ geren. Eindredactie Cor van Groningen Medewerkers aan dit nummer: Arjan van Groningen Truus Hartsink Drs. Bob Hornstra, arts Riëtte Janssen Hans Nieuwstad Petra Pronk Dr. Gert Schuitemaker Christine Steenks Drs. Hans Stoop Gert Tretmans Fotografie Stef Breukel e.a. Redactiecommissie Drs. Simon de Graaf (FIAC) Truus Hartsink Drs. Hans Stoop Cor van Groningen Redactieadres Redactie Uitzicht Hof van Azuur 30 2614 TB Delft Advertenties Advertentiemogelijkheden en tarieven kunnen worden aangevraagd bij: J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36 6006 LL Weert Telefoon (0495) 53 22 20 Inschrijving Uitzicht ISSN 0169-9938 Uitzicht op internet www.moermanvereniging.nl

E-mail: [email protected] Kopij volgend nummer: Magazine 2/2009 vóór 16 februari 2009

Als u de hele puzzel hebt opgelost, kunt u aan de hand van de cijfers ook de onderste balk invullen. Hier ontstaat dan de uiteindelijke oplossing.

Korte berichten Gezond bewegen remedie voor veel aandoeningen Mensen die te weinig bewegen, weten de weg naar een sportvereniging vaak niet te vinden. Kennismakingscursussen die sport­ verenigingen organiseren samen met scholen en gemeenten, sluiten goed aan bij de behoeften en mogelijkheden van deze doelgroep. Dat zegt onderzoeksinstituut NIVEL. Het gaat dan om bijvoorbeeld wandelen, fietsen, hard lopen en activiteiten die sportverenigingen organiseren samen met scholen en gemeenten. Te weinig lichamelijke activiteit is een belangrijke risicofactor voor hart- en vaatziekten en tal van andere chronische aandoe­ ningen. De remedie is bewegen. Het kan gaan om sporten, maar ook huis­ houdelijk werk, fietsen of wandelen naar het werk en in de vrije tijd. (Bron: GezondNu)

Antilichaamtherapie bij darmkanker

c o l o f o n

Oplossing

KRUISWOORDPUZZEL

Uitzicht is het tijdschrift van de Moermanvereniging voor natuurlijke kankerbestrijding. Het verschijnt tien keer per jaar en wordt gratis aan de leden van de vereniging beschikbaar gesteld.

Jaarlijks wordt bij zo`n tienduizend Nederlanders darmkanker vastgesteld. Ondanks de verwijdering van het primaire gezwel treden bij ongeveer een kwart van deze gevallen uitzaaiingen op. Over het algemeen hebben deze mensen slechte vooruitzichten. Onder­ zoeker G. van der Bij van het VUmc heeft vastgesteld dat bij een meerder­ heid van de darmkankerpatiënten losse tumorcellen in het bloed voor komen, die zich gemakkelijk in buikholte en lever nestelen. Daar vormen ze nieuwe tumoren. In een diermodel laat hij zien dat antilichaamtherapie na operatieve verwijdering van een gezwel uitgroei van uitzaaiingen kan voorkomen. Mogelijk dat dit leidt tot nieuwe behan­ delvormen voor darmkanker.

matie therapie. Hier vinden zij antwoor­ den die de reguliere geneeskunde niet kan bieden. Niet-reguliere geneeskun­ dige praktijken zijn als zodanig een belangrijke aanvulling op de reguliere geneeskundige sector. Sprekers zijn: Masaru Emoto, Ervin Laszlo, Pim van Lommel, Joke Tjalsma, Fritz Albert Popp, Cees Buisman.

Vakantieweken van Stichting Les Vaux In 2009 organiseert Stichting Les Vaux vier therapeutische vakantieweken op haar landgoed in Frankrijk en twee weken in Nederland. Het doel van de weken is mensen te helpen hun leven weer op te pakken na een kankerdiag­ nose. Met als ingrediënten: tijd, een mooie ruime omgeving, stilte, liefde en veiligheid. Per week zijn er maximaal acht deelne­ mers. Partners zijn welkom en doen mee met het programma. De kosten van een volledig verzorgde week bedragen € 750,-. De meeste ziektekostenverzeke­ ringen vergoeden dit (gedeeltelijk). De data van de weken in Nederland zijn: 24 tot 29 januari en 28 februari tot 5 maart. De data van de weken in Frankrijk zijn: 31 mei tot 7 juni; 21 tot 28 juni; 23 tot 30 augustus en 13 tot 20 september. Voor meer informatie: www.lesvaux.nl

Advertentie

Samen genezen, een gezonde zaak... Met het tweede congres op 20 maart 2009 wil de ABB de brug tussen regu­ liere en niet-reguliere geneeskunde verbreden, een open dialoog stimuleren en de biofysische geneeskunde bevor­ deren. Het congres vindt plaats in het Beatrix Theater, Jaarbeurs Utrecht. Steeds meer mensen met onbegrepen klachten, pijnen en noden wenden zich tot artsen met een praktijk voor biofysische geneeskunde en bio-infor­

27

De Roode Roos B.V.

Magazijn voor orthomoleculaire voeding

Bestelformulier

Deze keer een andere selectie van producten, welke door “De Roode Roos B.V.” geleverd kan worden. Hierdoor krijgt u een inzicht van ons ruime assortiment, van meer dan 3000 producten en 80 leveranciers. Bestellen bij De Roode Roos B.V. Alle producten worden in principe geleverd met een korting van max. 25% ten opzichte van de adviesprijs. Om te bestellen kunt u gebruik maken van de lijst die hiernaast is afgedrukt. Eventueel kunt u eerst een fotokopie maken. Onze volledige catalogus is op aanvraag verkrijgbaar of te downloaden via onze website www.derooderoos.com. Uw schriftelijke bestelling kunt u naar onze postbus sturen. Vervolgens laten wij de bestelling door Selektvracht bij u thuis bezorgen. De factuur ontvangt u separaat per post. Ook kunt u ons gratis naamnummer 0800ROODEROOS (0800-766337667) gebruiken. Internetgebruikers kunnen een e-mail versturen naar [email protected]. Ook kunt u bestellen via onze Webwinkel: www.derooderoos.com.

nr B4398 A5304 M4082 P0004 S4920 N4760 M3492 C4754 P5491 P5489 P5487 P0268 V4630 L3118 A4126 A3128 D4094 D4141 N4759 B4716 N1092 E0048 L3947 D4113 A4175 L3338 N1640 B4089 H2621 E0070 B4105 L4640 B3273 N4758 C0503 V0586 A1388 M3402 M3312 V3821 V4131 K0341 P4169 P0205 P0202 H0117 T3654 L2436 V5209 E0126 M4456 V4646 M1296 B2153 B3988 P0269 V5018 C4084

produkt Active Biodream Aloë Vera Sap puur Amino Pro v/h Amino 1500 Anthozym Petrasch Anti oxidant Formule Barley Grass Powder Bio Bran MGN3 Bio Nutriënt l-Tryptofaan BioActive Q10 100 mg BioActive Q10 50 mg Bio-Bloeddruk Bio-Quinon Q10 Super 30 mg Co Enzyme Q10 with MCT Colladeen Coriolus Versicolor-extract 750 mg Curcuma Longa extract 600 mg 8903 Davitamon Calcium + Glucosamine Detox Totaal D-Mannose Echinacea Extra Forte Eye Support Fem-Plex TR Free Man Glucon Combi Glucosamine 700 / Chondroïtine 200 Glucosamine 1200 mg Greens + Honeyfeel Cream Hylak forte Lecithine 1200 mg Levertraan Forte LifeCare Silicium Lignan Flax Oil Complex l-Theanine 100 mg Magnesium 250 mg AAC Max EPA Module 1 MultiVit Basic Mor DHA Mor EPA 1000 mg Omega 3-6-9 Ostamax P-5-P Plantina Algreen Plantina Multi vit.& mineralen Plantina Vit. C 1000 mg Polyerga (alleen met recept) Prostaatformule Pure Fish Oil 1100 mg Salvestrol Pro Selenium NP 50 mcg Spirulina Super Greens Plus Ultra Meal (Vanille) Valeriana Forte Venal Vitamax Original Formula Vitamine K 2 Women's Mood

fabrikant Biodream Aloelixir Mega Sports Nutr. Petrasch Salvé Now Foods Medpro CellCare Pharma Nord Pharma Nord Pharma Nord Pharma Nord Viridian Lamberts AOV AOV Davitamon DNH Research Now Foods Bloem Now Foods Ess. Organics IntiCare Districare AOV Lamberts Nagel Bfactory Health P. Homeoropa Ess. Organics Bonusan LifeCare Barlean's Now Foods Country Life Cardio Vasc. Res. Alfytal Minami Nutrition Minami Nutrition VitaFytea VitaKruid Klaire Labs Plantina Plantina Plantina Hor-Fer-Vit Best Choice Lamberts Vitals Ess. Organics Marcus Rohrer VitaKruid Metagenics Biover Bional Parmalux Vitals Care For Women

Prijswijzigingen door derden voorbehouden

Vermeld hier uw adresgegevens: Uw naam: (Dhr/Mevr): Adres: Postcode & Woonpl.: Telefoonnummer:

Lidmaatschap nr.: Geboortedatum:

aantal 800 250 150 500 60 170 50 60 30 30 60 150 60 60 90 60 60 150 120 60 60 90 40 120 180 120 264 30 100 75 60 250 473 90 90 100 90 60 60 120 90 250 150 240 150 100 60 60 90 90 180 220 630 50 90 200 60 30

vorm gram ml tab ml tab gram tab vcaps caps caps caps caps vcaps tab caps caps tab ml caps caps caps tab caps tab caps tab gram ml ml caps Licaps ml ml vcaps tab caps caps softgel caps softgel tab vcaps gram tab tab tab tab caps caps tab tab gram gram caps caps softgel softgel caps

normaal 45,00 14,95 24,95 27,99 21,00 17,50 65,00 20,90 26,75 14,95 29,95 46,50 36,34 28,95 29,85 21,40 13,95 41,25 39,50 13,95 30,00 17,95 29,95 49,95 52,80 18,70 49,95 14,50 23,50 11,25 8,50 79,00 21,95 28,50 18,10 36,30 19,25 24,95 31,95 26,95 25,50 65,34 47,75 93,25 25,25 40,61 11,50 21,95 49,90 14,40 12,69 49,90 28,30 10,40 18,50 39,95 18,95 19,85

leden 33,75 11,21 21,21 25,19 15,75 13,13 55,25 16,72 20,06 11,21 22,46 34,87 29,07 21,71 22,39 16,05 11,86 30,94 29,63 10,46 22,50 13,46 22,46 42,46 39,60 14,03 37,46 10,88 17,63 8,44 6,38 59,25 16,46 21,38 13,58 27,23 17,33 18,71 23,96 20,21 21,68 49,01 35,81 69,94 18,94 36,55 8,63 16,46 37,43 10,80 10,79 42,42 21,23 7,80 15,73 29,96 14,21 16,87

Boekenlijst Deze boeken kunt u bestellen 01. bij de Moermanvereniging. Wilt u één of meerdere boeken toe- 03. gestuurd krijgen, vul dan 04. duidelijk een girokaart in met 09. het juiste bedrag en de titels 10. van de gewenste boeken. 14. Geen geld opsturen! 15. 16. Het gironummer waarop u 17. kunt bestellen is: 355.999 t.n.v. 22. De Moermanvereniging 24. Postbus 508 28. 2400 AM Alphen aan den Rijn. 29. De prijzen zijn inclusief ver37. zendkosten binnen Nederland. Daar­ 40. buiten wordt € 3,50 extra 41. berekend. 42. 43. 44. 45.

Dr. Moerman, een weg tot genezing, C. van Groningen en A. Ronhaar De Moermantherapie, Jac. Landman De psychische achtergronden van kanker, Jac. Landman Verhütung und Heilung von Krebs, Jac. Landman Die Moerman-Krebs-Diät, E. Wannee-Immerzeel Op weg naar herstel, Simonton Het Moermandieet, gezond en lekker, E. Wannee Sap van groenten en fruit, E. Huysman en J. Huibers A solution to the Cancer Problem Variaties op de Moermankeuken, Truus Hartsink Kookboek, Lia v.d. Geest en Lydia Sleutel De actuele voedingstabel, wat zit waar in? Retrospectief onderzoek naar de effectiviteit van de Moermantherapie Het Gouden boekje voor de Gezondheid, G.E. Schuitemaker Meer variaties op Moermanrecepten, Truus Hartsink Bondgenoot, autobiografie van een immuuncel, Henk Fransen De helende factor, Bob Th. Hornstra Moermankookboek, culinair de wereld rond Voed je goed, voel je goed, Monique van den Assum Dvd ‘Geef ziekte geen kans, eet en leef gezond’, Kees Braam

€ 11,30 € 4,95 € 4,95 € 6,80 € 6,80 € 25,00 € 4,95 € 4,95 € 7,95 € 4,95 € 7,95 € 6,90 € 20,40 € 8,75 € 4,95 € 12,75 € 16,50 € 4,00 € 4,95 € 6,95

Advertenties

NOW producten zijn o.a. verkrijgbaar via: artsen, therapeuten, apotheken en De Roode Roos

Topkwaliteit voedingssupplementen met een gezonde prijs

Directe energie, zonder cafeïne

Postbus 16035 2500 BA DEN HAAG Telefoon 070-3010701 Fax 070-3010707

NIEUW

Evt. op voorschrift van:

Uitz_B12.indd 1

13-11-2008 12:51:27

29

Advertenties

Regioberichten Lezing Nell Lanting Kun je zelf iets doen als je kanker hebt? Kun je zelf iets doen als je kanker hebt? Voor Nell Lanting is dat beslist geen vraag meer. Ze zegt: “In 2001 werd ik voor de tweede keer geconfronteerd met kanker. De eerste keer was in 1984 waarbij ik een borstamputatie moest ondergaan. Deze tweede keer echter kreeg ik niet veel hoop meer van de art­ sen, omdat er uitzaaiingen waren in de botten en later ook in de lever. Al die jaren was het goed gegaan, maar nu zou ik misschien nog maar kort te leven hebben. Dat pikte ik niet en besloot daarom zelf het roer vast te houden en mijn eigen koers te bepalen. Vandaag leef ik, tegen alle verwachtingen in, nog steeds en met een goede levenskwaliteit. Ik heb heel eigenwijs diverse aanvullende hulpbronnen aangeboord, ondanks het afraden daarvan van ‘professionals’. Het is voor mij dan ook geen vraag meer of je naast reguliere behande­ lingen zelf ook nog iets kunt doen. Graag wil ik u in een lezing over mijn ervaringen vertellen. Die lezing houd ik op 14 maart om 13.30 uur in Cultureel Centrum ‘De Plataan’, Past. Nuyen­ straat 1 in Zwaag. (gem. Hoorn).”

21 februari Regioraadvergadering in Baarn Adv_GroeneThee.qxd

18-2-2008

10:13

Pagina 1

Hierbij nodig ik u van harte uit voor de Regioraadvergadering 2009, die zal plaatsvinden op zaterdag 21 februari in Het Brandpunt, Oude Utrechtseweg 4a, 3743 KN Baarn. Het Brandpunt is telefonisch bereikbaar op 035 - 5426920. De agenda is eenvoudig:

Activiteitenkalender 26 februari – Bedum Lezing Thema: Darmreiniging Sprekers: Marco Hoeksema, natuurgeneeskundig arts, en Rita Ruibing, assistente van Hoeksema. Plaats: Oogstplaats, Ellerhuizen 37, Bedum Tijd: 19.30 uur. Info/opgave: [email protected] of Jeanette, telefoon: (050-3012474) 27 februari 2009 – Zoetermeer Verrassingsdiner vegetarisch gezond kookcursus met nieuwe gerechten Plaats: Bo-keuken, Osijlaan 1, Zoetermeer Datum: vrijdag 27 februari, 2009 Tijd: 17.00 - 21.00 uur Binnenlopen tussen 17.00 en 17.30 uur Kosten: leden € 20,00 per les per persoon Niet-leden € 30,00 per les per persoon Info/opgave: Tine van Bodegom telefoon:( 079) 331 10 28 telefoon:( 010) 467 78 64 e-mail: mouwehand@ online.nl 14 maart – Zwaag Lezing Nell Lanting

10.00 -11.00 uur: Ontvangst met koffie en thee. 11.00 -12.30 uur: Vergadering met als onderwerpen: • Opening door voorzitter, afmeldingen en toevoegen agendapunten • Communicatie regio’s/bestuur • Rondvraag 12.30 - 14.00 uur: Lunch.

Goede ondersteuning AOV biedt ondersteuning van de Niet Toxische Tumor Therapie met bijvoorbeeld Coriolus Versicolor extract (met PSK/PSP) en Groene thee-extract. Vraag uw voorschrijver naar AOV producten (ook verkrijgbaar via De Roode Roos). Koperslager 17

30

2631 RK Nootdorp

T 070 352 00 74

14.00 - 16.15 uur: Lezing Moermanarts Maarten Klatte. ‘De kunst van het loslaten’, is het onderwerp van de lezing van dokter Klatte. Het is een inleiding over de Sedonametho­ de, direct gevolgd door een demonstratie, die de aanwezigen innerlijk kunnen meebeleven. Via de website www.desedonamethode.nl kunt u zich tevoren informeren!

aov

®

natuurlijk gezond

F 070 350 68 57

E [email protected]

Plaats: Cultureel Centrum ‘De Plataan’, Pastoor Nuyenstraat 1, Zwaag (gem. Hoorn) Datum: 14 maart 2009 Tijd: zaterdagmiddag 13.30 uur Spreker: Nell Lanting Thema: Hoe overleef ik mijn ziekte Info: Klasien Koster, tel. (0227) 51 14 96

www.aov.nl

Wij sluiten de vergadering om 16.30 plenair af met een snelle begroeting! Als u allen komt, belooft het een inspirerende bijeenkomst te worden! Alstublieft aanmelden bij Wim Kuling! Wie, oh wie is er bereid om te notuleren? Wilt u alstublieft de leden van uw werkgroep, waarvan ik geen e-mailadres heb, van dit bericht op de hoogte stellen? Uw komst, kritiek en enthousiasme zie ik met vertrouwen tegemoet. Tym Kortekaas-Zaal

31