Jaargang 37 Januari 2010 Uitgave van de Moermanvereniging

1

Jaargang 37 Januari 2010 Uitgave van de Moermanvereniging

Slow Food: genieten met een slakkengangetje • Alles over de fiscale aftrek van zorgkosten • Nieuwe rubriek Lijf & Leden • Deel 3 in de serie ‘Gezond zwanger’ • Veel waardevolle tips van Riëtte Janssen en Bob Hornstra

Colladeen

®

Nieuw, 60 tabletten in blisterverpakking Anthocyanidinen is een specifieke groep uit de familie van flavonoïden en zijn geïdentificeerd als krachtige antioxidanten, die bovendien eigenschappen vertonen die zorgen voor het behoud van collageenrijke structuren in het lichaam. Collageen is de meest voorkomende proteïne in ons lichaam. Dit eiwit vormt de verbindingsvezels in de huid, ligamenten, kraakbeen, spieren en capillairen. In feite ontstaan een groot aantal alledaagse problemen vanuit verzwakt collageen. Doordat anthocyanidinen helpen het collageen op te bouwen en te onderhouden vormen zij een veilige natuurlijke benadering voor deze alledaagse problemen. Onderzoek toont namelijk aan dat te weinig anthocyanidinen in de voeding resulteert in een afname van de kwaliteit van het collageen. Het eten van voldoende fruit en groente is daarom noodzakelijk. Soms is het wenselijk om bij een tekort aan anthocyanidinen in de voeding een voedingssupplement op basis van anthocyanidinen, zoals Colladeen, als aanvulling op de voeding te gebruiken.

Colladeen Maximale Sterkte wordt door 70% van de Lamberts voorschrijvers gebruikt en is daarmee het top verkoopproduct in de UK op de markt van anthocyanidinen. Het is een van de rijkste soorten aan anthocyanidinen op de markt en bevat maar liefst 160 mg anthocyanidinen (uit extracten van Druivenpit en Blauwe Bosbes) per tablet.

Colladeen is een plantaardig preparaat met een hoge concentratie anthocyanidinen per tablet (160 mg per tablet) uit extracten van Druivenpit en Blauwe Bosbes. Colladeen, dat volgens wetenschappelijke inzichten naar de nutritionele werkzaamheid is ontwikkeld en wordt vervaardigd volgens GMP, kan gebruikt worden: n Voor de circulatie

n Voor het elastisch en soepel houden van de bloedvaten Bij ondermeer ontsierende aderen, vermoeide benen en voeten, zware benen en koude handen en voeten.

n Als ondersteuning voor het hart Colladeen bevat veel antioxidanten die zowel in water als vet oplosbaar zijn. Dit maakt het als antioxidant meer geschikt dan vitamine C of E.

n Als antioxidant Ter bescherming tegen vrije radicalen voor het behoud van gezonde cellen en weefsels en/of ter aanvulling van antioxidanten.

Ter bescherming van de huid tegen veroudering en bij verlies aan vitaliteit. Het is goed voor het bindweefsel in de huid en houdt het uiterlijk fris en jeugdig.

Genieten met een slakkengangetje

Binnenkort zal de belastingbetaler zich weer moeten buigen over zijn aangifte over het vorige jaar. Wie daarbij denkt zorgkosten te kunnen opvoeren, kan aan de bak. Er is van alles veranderd en tal van regelingen zijn verder verfijnd. In dit nummer zet onze expert Gert Tretmans het allemaal op een rij. Misschien gaat het u wel duizelen want uit angst dat er iemand een euro teveel opvoert, is een bijna niet meer te volgen stelsel ontwikkeld.

We rennen van hot naar her en willen duizend dingen tegelijk. De Slow Food beweging propageert dat het ook anders kan: lekker langzaam en gezond genieten. Ook wil het vergeten smaken redden van de ondergang door het op te nemen voor streekproducten.

Je zou wensen dat diezelfde overheid ook zoveel nauwgezetheid aan de dag legt waar het de controle op ons voedsel betreft. Weliswaar kent ons land de Voedsel- en Waren Autoriteit maar het valt sterk te betwijfelen of die net zo goed is opgetuigd als de Belastingdienst. Hoe kan het anders dat het aantal voedselschandalen zich de laatste tijd opstapelt? Geen tv-programma dat de neus steekt in het levensmiddelencircuit of er wordt weer allerlei ongerechtigheid aangetroffen. Chocolade met een luchtje, muesli vermengd met ijzervijlsel, kebab van dubieuze herkomst – het is het een na het ander.

De aftrek van specifieke zorgkosten vervangt vanaf 2009 de regeling van aftrekbare ziektekosten en andere buitengewone uitgaven. De aftrekmogelijkheden zijn wel sterk ingeperkt. Gert Tretmans heeft het haarfijn uitgezocht. Doe er uw voordeel mee!

Met name het programma Keuringsdienst van Waarde heeft al heel wat bedrog aan het licht gebracht. Pas ging het over kanten-klare stamppot. Wat valt daarmee te rommelen, zou je denken? Men neme boerenkool, een stamper en een rookworst. Simpeler kan het niet. Maar zodra voedsel grootschalig wordt bereid, kun je wachten op narigheid. Het resultaat van het onderzoek was dat boerenkool geen boerenkool meer is, worst geen worst en jus geen jus. Dat is buitengewoon treurig, niet alleen voor de argeloze consument maar ook voor de volksgezondheid in haar geheel. De kosten van ons systeem rijzen nu al de pan uit en zullen in de toekomst alleen maar verder oplopen. Als de overheid nu eens met dezelfde precisie waarmee het over de belastinggelden waakt, onze voedselbereiding controleert, wat zou daar dan een winst zijn te halen!

Voor het behoud van een sterke vaatwand en een goede vochtbalans.

n Voor de huid

Stamppot…

Colladeen 60t

W 28,95

n Voor het bewegingsapparaat

Alles over de fiscale aftrek van zorgkosten

Nieuwe rubriek Lijf & Leden: Dicht bij de natuur

4

8

11

Josephine van den Hooff-Van Voorthuizen was altijd al groot voorstander van dicht bij de natuur blijven maar nadat er borstkanker bij haar was geconstateerd, werd ze nog kritischer. In de nieuwe rubriek Lijf & Leden vertelt ze waarom ze veruit de voorkeur geeft aan bio­ logische producten.

Kruiden als natuurlijke heelmeesters Nog een nieuwe rubriek: Hoe u kruiden kunt inzetten om u zelf te beschermen en uw weerstand te verhogen. Petra Pronk schrijft er in nauwe samenwerking met Marry Foelkel de tekst voor. In de eerste aflevering gaat het over kruiden die werkzaam zijn bij klachten aan de luchtwegen.

Gekiemde zaden voor 1 euro Voedingsdeskundige Riëtte Janssen, bekend van de recepten in Uitzicht, is helemaal weg van het sojaproduct miso. En arts Bob Hornstra van de rubriek Vraag en Antwoord vindt gekiemde zaden een absolute aanrader. Ze zijn vaak al voor de prijs van rond 1 euro te koop. Een vervolg op de kennismakingsdag voor nieuwe leden.

15

23

Voor het behoud van gezond kraakbeen en soepele spieren, ligamenten en pezen.

www.lambertshealthcare.nl Voor informatie:

Lamberts Colladeen nov'09.indd 1

Cor van Groningen eindredacteur Uitzicht

Postbus 52, 5324 ZH Ammerzoden Tel. +31(0)88-0075700 [email protected] www.hb08.nl

3

09-11-2009 10:38:18

genieten met een slakkengangetje De moderne tijd wordt gekenmerkt door een jachtig tempo. Alles moet snel, want we willen duizend dingen tegelijk. Ook ons eetpatroon is daar het slachtoffer van. Kant-en-klaar maaltijden en fast food zijn in veel gezinnen gemeengoed geworden. Maar het kan ook anders. De Slow Food beweging staat pal voor lekker langzaam en gezond genieten. Tekst: Petra Pronk Het begin De Slow Food beweging is opgericht in Osteria del Boccondivino, een restaurant in een slaperig stadje in Italië. In 1986 besloot een groepje geëngageerde jongeren, onder wie Carlo Petrini, ter plekke om een organisatie op te richten met als doel het beschermen van streekproducten en lokale wijnen en het promoten van langzaam genieten van goed eten. Dat plan kwam in een stroomversnelling toen in 1988 in Rome de eerste Italiaanse Mc Donalds verscheen. De officiële start was 9 december 1989, toen mensen uit vijftien landen het Slow Food Manifest ratificeerden. Het manifest is een aanklacht tegen de op snelheid en productiviteit gerichte wereld van Fast Life en Fast Food, en een oproep om te genieten zonder haast maar met aandacht voor smaak, milieu en gemeenschap. Sindsdien is het slakje het symbool voor Slow Food. Het initiatief sloeg aan. Tegenwoordig kent Slow Food wereldwijd zo’n 80.000 aanhangers . De leden zijn verenigd in zogenaamde ‘convivia’ (letterlijk: samenwerkingsverbanden). Een convivium is een groep mensen die samen bijzondere producten en gerechten willen beschermen. Dat doen ze bijvoorbeeld door lokale producenten in de buurt te steunen, proeverijen te organiseren of een boomgaard te bezoeken.

4

S

low Food is een tegendraadse beweging. Ze propageert een ongehaaste manier van leven, te beginnen met de basisactiviteiten eten en drinken. In een tijdperk waarin iedereen in hoog tempo van hot naar her rent en zich tevreden stelt met een snelle ongezonde hap, propageert deze beweging het grote genieten. Weg met massaproductie en snelle consumptie. Gewoon lekker genieten van authentiek, gezond, ambachtelijk vervaardigd voedsel uit de streek. En van een ontspannen maaltijd in goed gezelschap. “Als onze gezondheid bedreigd wordt door ongezonde voeding en steeds terugkerende voedselschandalen, willen wij dat de voordelen van genieten van gezond eten opnieuw ontdekt worden”, aldus de eerste voorzitter Carlo Petrini. De beweging is ook in Nederland actief. De Nederlandse tak verwoordt het zelf zo: “Wij geloven in het recht op genieten, in eten met een goede smaak die wortelt in de gastronomische traditie. We zetten ons in voor een voedselproductie waarin rekening gehouden wordt met het welzijn van het milieu, de planten, de dieren en onze eigen gezondheid. En we vinden dat de voedselproducenten daarvoor een redelijke prijs betaald moeten krijgen. “

Goede productiemethoden

Concreet betekent dit dat Slow Food zich inzet voor puur eten door aandacht te vragen voor voedselproducten die de

natuur zoveel mogelijk in ere houden. Dat betekent dat boeren rekening houden met milieu en landschap, dat vissers zorgen dat de draagkracht van de zee en de rivieren behouden blijft en dat koks de ingrediënten zoveel mogelijk recht doen. Het is de bedoeling de culturele of traditionele keuken in stand te houden en daarmee ook het oorspronkelijke gebruik van gewassen, zaden, dieren en landbouwgebruiken van een regio. De beweging probeert consumenten en producenten bij elkaar te brengen rondom het thema ‘eerlijk eten’. Dat gebeurt zowel in lokale voedselgemeenschappen als in internationaal verband. Slow Food inventariseert wereldwijd welke producten, dieren, planten en gerechten voldoen aan hun eisen van een duurzaam productieproces en goede smaak. Om die producten ook voor de toekomst te behouden is de Ark van de Smaak opgericht (zie kader).

Activiteiten

Om de gestelde doelen te bereiken zet de beweging het hele jaar door activiteiten op touw. Zo worden er allerlei programma’s op poten gezet om het smaakbewustzijn van mensen te vergroten. Consumenten en producenten gaan bijvoorbeeld samen op zoek naar de smaak van de regio. Ook bestaan er samenwerkingsverbanden met scholen en universiteiten om kinderen en studenten in

aanraking te brengen met smaken die in de snelle samenleving dreigen te verdwijnen. Verder organiseert Slow Food voor leden allerlei smaakworkshops met eenzelfde doel. In het hele land zijn mensen in werkgroepen actief. Elke groep werkt aan een centraal thema. Zo zijn er werkgroepen over aardappels, kaas en zet Werkgroep Oogsten Zonder Zaaien zich in voor alles wat er uit de natuur geoogst kan worden. Ze organiseren bijeenkomsten en excursies, en zorgen dat leden hun kennis en ervaring uitwisselen. Het zijn thema­tische kennisnetwerken die met nieuwe en oude kennis de gastronomische cultuur verrijken.

door de lucht wil laten vervoeren, maar kiest voor eten uit de regio, kiest voor vers. Het betekent ook: groenten en fruit van het seizoen eten. Je moet geen druiven willen eten in december, want die komen uit warme oorden en moeten dus van heel ver worden aangevoerd. Maar dat niet alleen. Tegen het seizoen in werken kan alleen door toepassing van flinke hoeveelheden kunstmest en andere ongezonde stoffen. Die krijg je dus allemaal niet binnen als je Slow Food eet. Gandhi zei ooit: ‘Wees zelf de verandering die je wilt zien in de wereld’. Wil je de wereld groen en duurzaam zien? Dan

kun je heel concreet met Slow Food aan de slag. Fiets gewoon eens je reguliere supermarkt voorbij en koop je vis op de biologische markt en je seizoensgroenten bij een natuurvoedingswinkel. Schil piepers in plaats van een patatje in de frituur te gooien. De eerste stap naar gezondheid is bewustwording. Denk na over wat je eet, en als je daar goed over nadenkt, kun je haast niet anders meer dan overschakelen van ‘fast’ naar ‘slow’. Wat is er gezelliger – en lekkerder – dan gewoon eens een hele zaterdagmiddag in de keuken staan en een authentiek recept uitproberen? Misschien een goed voornemen voor het nieuwe jaar?

Biologisch

Slow Food is niet hetzelfde als biologisch eten. De beweging staat achter de principes van de biologische landbouw, zoals het milieu zo min mogelijk schade berokkenen, het terugbrengen van het gebruik van pesticiden en handhaving van de bodemvruchtbaarheid. Aan de andere kant stelt Slow Food dat biologische landbouw, als die op grotere schaal wordt toegepast, erg kan gaan lijken op de gangbare landbouw met zijn monocultures. Het enkele feit dat een product gecertificeerd is als biologisch, geldt dus niet als garantie dat het ook een duurzaam product betreft. De lat van Slow Food ligt hoog.

Gezond

Hoe zit het met de gezondheidsaspecten? Dat Slow Food gezonder is dan het fast food van ‘de Mac’, behoeft geen betoog. Maar waar zit die gezondheidswinst nu precies in? Het gezondheidsmes snijdt aan een heleboel kanten. Wie zijn eten niet duizenden kilometers

Ark van de Smaak In navolging van de Ark van Noach waarmee mens en dier voor de ondergang behoed werden, heeft Slow Food de Ark van de Smaak opgericht. Hiermee wil de beweging vergeten smaken redden van de definitieve ondergang. Veel ambachtelijke streekproducten staan op uitsterven. Wetenschappers, journalisten en Slow Food­ leden over de hele wereld zoeken naar authentieke streekproducten en achterhalen wie ze nog maken. Het gaat om boerenkazen, ambachtelijke vleeswaren, traditionele broodsoorten, oude groenten- en fruitsoorten, zeldzame veerassen en bijzondere vissen en schaaldieren. Slow Food beschouwt deze producten en landrassen als een gastronomische rijkdom, als cultureel erfgoed en als dragers van biodiversiteit. Door teelt- en verwerkingsmethoden te documenteren en de producten op te nemen in de Ark van de Smaak probeert Slow Food meer bekendheid te geven aan deze vaak unieke producten en zo hun voortbestaan te waarborgen. Inmiddels zit­ ten er al zo’n 750 producten van over de hele wereld in de Ark. Iets meer dan tien daarvan komen uit Nederland. Voorbeelden daarvan zijn de Amsterdamse Ossen­ worst, het Drents heideschaap en de Ambachtelijke Limburgse siroop. Tot de Tweede Wereldoorlog had elk dorpje in Limburg zijn eigen stroopperser, maar tegenwoordig moet je die met een lantaarntje zoeken. Echte Limburgse stroop mag alleen uit appels, peren en ouderwets vakmanschap bestaan.

5

Korte berichten Kookcursus in Brabants Asten De kookdocentes Mien v.d. Vijfeijken en Toos Scheres willen een kookcursus starten in het Brabantse Asten. Het gaat om een vegetarische kookcursus van vier dagdelen op de dinsdagen 13, 20 en 27 april en 4 mei 2010. De cursus begint elke keer om 10.00 uur en duurt tot 14.00 uur. Op deze cursus leert u onder deskundige leiding zelf gezonde, smakelijke maaltijden klaarmaken. Voor leden van de vereniging bedragen de kosten van de cursus € 80,- en voor niet-leden € 120,-. Nadere informatie en aanmelden: Toos Scheres (0475) 49 29 20 of Mien v.d. Vijfeijken (0493) 49 58 91. Graag aanmelden voor 1 maart 2010.

Silhouetwandeling in winters landschap Wist u dat u een boom kunt herkennen aan z´n silhouet? In de winter is dit prachtig zichtbaar. Marry Foelkel vertelt op zaterdag 30 januari en 6 februari 2010, al wandelend over bomen en kruiden en de hoeveelheid producten die we als voeding en medicijn nog altijd uit de wilde en winterse natuur kunnen halen. De wandeling start om 9.30 uur en wordt (rond 12.00 uur) afgesloten met een gezamenlijke maaltijd van oersoep

en veldbrood. Er wordt ongeveer vijf kilometer gelopen. Goed schoeisel en warme kleding wordt aangeraden. De kosten zijn € 12,50 per persoon. Kinderen tot en met 12 jaar betalen € 5,-. De wandeling start bij Marry’s Bloemenen Kruidenhuis aan de Engeland 25 in Beekbergen. Graag opgave vooraf bij Marry, (055) 506 13 91. Voor nadere informatie: www.marrys.nl.

Patiëntenweek Simonton in februari De Nederlandse Simonton patiëntenweek wordt gehouden van zondag 14 t/m vrijdag 19 februari 2010. De bijeenkomsten worden gehouden in conferentiecentrum Mennorode te Elspeet. Simontontherapie is een specifieke vorm van psycho-oncologische begeleiding bij kanker. Er worden tweemaal per jaar van dergelijke weken georganiseerd, waarin u intensief en effectief aan alle thema’s kunt werken die bij de ziekte kanker een rol kunnen spelen. U kunt ook individuele therapie volgen bij een Simon­tontherapeut. Hoe men tegen de ziekte, de medische behandeling en het verloop van de ziekte aankijkt, heeft een belangrijk effect op het resultaat en de kans op herstel. Daarnaast is het van belang dat u ook zelf het gevoel krijgt iets aan uw herstel

te kunnen doen en vooral dat u zich beter gaat voelen. De Simontontherapie ondersteunt de medische behandeling en zet zich in om het effect te versterken. Meer informatie? Kijk op www.simontoncancercenter.nl

Workshop over Detox

Klazien van der Toorren wil donderdag 25 februari 2010 bij Marry’s Bloemen- en kruidenhuis, Engeland 25, 7361 CS Beekbergen een workshop geven: ‘Detox’. Om 10.00 uur willen wij starten met koffie of thee met iets lekkers erbij. Naast een lezing door Marry Foelkel over inwendige reiniging van het lichaam (Detox) worden enkele toepasselijke, lekkere gerechten gemaakt, die na de gezamenlijke bereiding worden opgegeten en besproken. De kosten voor deze dag zijn € 15,-. Graag overmaken vóór 1 februari 2010 op ING (giro)rekening 5403314 t.n.v. Klazien van der Toorren-Deutekom. Voor informatie en/of opgave kunt u contact opnemen met Klazien van der Toorren-Deutekom, Meinsstraat 110, 3862 AE Nijkerk (Gld), telefoon (033) 844 29 95 of (06) 10 12 84 08 (beide met voicemail) e-mail: [email protected] of [email protected]

Vacature

De Moermanvereniging zoekt per 1 mei 2010 een nieuw lid voor het Algemeen Bestuur die de functie zal vervullen van

penningmeester De taken van de penningmeester bestaan naast het bijwonen van de maandelijkse bestuursvergaderingen onder meer uit: • het voeren van de financiële administratie; • het voeren van de loonadmini­stratie (1 pers. lid); • het verzorgen van de betalingen; • het beleggen van de financiële middelen; • het opstellen van de begroting; • het opstellen van de jaarrekening in overleg met de accountant. Er wordt bij het voeren van de boekhouding en van de loonadministratie gebruik­ gemaakt van software­programmatuur (o.a. Exact en Excel). Geïnteresseerden kunnen informatie inwinnen bij de huidige penningmeester, de heer R. Kappé, telefoon (0172) 21 47 67. Aanmeldingen graag per email naar [email protected]. Uiterlijk twee weken na de verschijnings­datum van dit nummer van ‘Uitzicht’.

6

OVERPEINZINGEN... Zes keer sterker tegen kanker…? Het Koningin Wilhelmina Fonds voert een nieuwe campagne ter voorkoming en bestrijding van kanker. Dat is hard nodig, want het Centraal Bureau voor de Statistiek meldt dat kanker sinds kort doodsoorzaak nummer één is. Bij mannen was dat al zo, maar nu geldt dat ook voor vrouwen. In totaal sterven er inmiddels meer mensen aan kanker dan aan hart- en vaatziekten. Wie zes ‘gouden’ leefregels opvolgt, heeft vijftig procent minder kans kanker te krijgen of aan deze ziekte te overlijden. Je moet een aantal dingen doen en een aantal dingen laten. Je moet wel gezond eten, veel bewegen en op je gewicht letten, maar niet roken of veel alcohol drinken en niet onbeschermd zonnen. Wie deze leefregels volgt, maakt zijn lichaam zes keer sterker tegen kanker en heeft 50% meer kans te overleven, aldus het KWF. Die gouden leefregels liggen voor de hand. Natuurlijk zal een gezonde leefwijze ziekten helpen voorkomen, en niet alleen kanker. Maar..., vijftig procent minder kans om aan kanker te overlijden? Is dat echt mogelijk, gewoon door eigen toedoen? Hoe zit het met die andere 50%? De cijfers van het KWF lijken meer te beloven dan kan worden waargemaakt. Ik heb dus twijfels. Niet aan het doel van de campagne. Dat is natuurlijk sympathiek. Ook niet aan de inhoud van de regels. Die is waardevol. Wel aan de haalbaarheid van het voorspelde resultaat. Wie kan zich een levenlang aan die regels houden? En als je dat probeert, hoe moet je dat precies doen? Wel is helder en duidelijk wat niet roken betekent, maar ademen wij geen andere schadelijke stoffen in? Wat is ‘voldoende’ bewegen? Gezond eten is een mooi streven, maar wat is precies ‘gezonde’ voeding? Wat kun je beter wel of absoluut niet eten? Ook matig drinken en verstandig zonnen zijn geen vaste begrippen, om maar niet te spreken van ‘letten op je gewicht’. Wanneer is iemand te zwaar? Dan nu de cijfers. ‘Zes maal sterker…’, dat klinkt goed. ‘Vijftig procent minder kans op kanker…’, dat klinkt nog beter. Maar wat betekent dat allemaal feitelijk? In een eerdere column schreef ik al over de moeilijkheid statis­ tische gegevens te gebruiken voor persoonlijke kansen. De per-

soonlijke onzekerheid blijft, want de vraag dringt zich op, of ik wel of niet behoor tot de populatie waaruit de steekproef is getrokken. Daarnaast blijft het interpreteren van kansen en percentages lastig. Cijfers kunnen zodanig worden gepresenteerd, dat de boodschap beter overkomt dan zij is. Stel bijvoorbeeld, dat ik zes procent rente betaal voor mijn hypothecaire lening en de bank vermindert de rente met 50%. Dan moet ik voortaan geen zes, maar drie procent rente betalen. Die vijftig procent vermindering is een relatieve vermindering, en betekent in absolute cijfers dat ik drie procent minder rente ga betalen. Terug naar de sterftekans aan kanker. Deze ligt feitelijk op bijna 35%. Dat betekent dat van alle doodsoorzaken bijna 35% kan worden toegeschreven aan kanker. Gezond leven vermindert die sterftekans met 50%. Wat betekent dat? Net als bij de hypotheekrente is deze halvering minder dan het lijkt. Het gaat immers om de helft van 35%. Dat is niet een vermindering van 50%, maar feitelijk van 17,5%. Dat is natuurlijk grote winst, maar die geldt alleen … als de onderzoekcijfers kloppen, als die regels werken en als mensen zich er aan kunnen en willen houden. Weten en doen zijn twee verschillende zaken. De regels zijn het nastreven waard, daarover bestaat geen twijfel. Toch voelt de campagne niet helemaal goed. Als kanker met 50% kan worden teruggedrongen door eigen toedoen…, heeft de kankerpatiënt zijn ziekte dan ook voor 50% aan zichzelf te wijten? Had ik maar… Mensen willen geen fopspeen, maar reële en eerlijke voorlichting. Schijnzekerheid leidt tot valse hoop en genereert onterecht individuele angst- en schuldgevoelens. Laat de cijfers maar weg. Niet zes keer sterker tegen kanker, en niet vijftig procent meer overlevingskans, maar gewoon… ‘Sterker tegen kanker!’ Dat zou al heel mooi zijn.

Rein Stoel

Reacties: [email protected] of schriftelijk via de redactie van dit blad. Informatie: www.reinstoel.nl of telefonisch (026) 339 08 15

7

De aftrek van specifieke zorgkosten vervangt vanaf 2009 de regeling van aftrekbare ziektekosten en andere buitengewone uitgaven. De aftrekmogelijkheden zijn wel sterk ingeperkt. Tekst: Gert Tretmans

De fiscus en de uitgaven voor specifieke zorgkosten in 2009 D

e specifieke zorgkosten vormen een onderdeel van de zogenoemde persoonsgebonden aftrek. De persoongebonden aftrek wordt verrekend met achtereenvolgens het inkomen in box 1, box 3 en box 2. Voor zover de persoonsgebonden aftrek niet kan worden verrekend met het inkomen over 2009 is verrekening mogelijk in volgende jaren. Als u heel 2009 een fiscale partner had, kunt u de aftrek vrij verdelen over u en uw fiscale partner. Dat kan ook als u slechts een deel van 2009 een fiscale partner had, maar u er beiden voor kiest om het hele jaar 2009 als fiscale partners te worden aangemerkt. De uitgaven moeten gedaan zijn voor uzelf, uw fiscale partner, uw kinderen die jonger zijn dan 27 jaar of voor inwonende gehandicapte/zorgafhankelijke personen.

> Niet meer aftrekbaar Ten opzichte van de oude regeling zijn niet meer aftrekbaar: • de premies voor de zorg- en aanvullende verzekering; • het bedrag van de verplichte en de vrijwillige eigen risico’s die u hebt betaald; • het vaste bedrag voor de huisapotheek; • de uitgaven voor brillen, contactlenzen, ooglaserbehandeling en andere gezichtsondersteunende hulpmiddelen; • de eigen bijdrage voor verpleging in een AWBZ-instelling; • de eigen bijdrage voor de verpleeghulp of gezinshulp via de AWBZ/Wmo, • de vaste bedragen voor 65-plussers, arbeidsongeschikten en chronisch zieken; • de uitgaven voor adoptie en overlijden; • de uitgaven voor bevalling en kraamhulp (de met de bevalling samenhangende kosten van geneeskundige en heelkundige hulp, huisarts, verloskundige, en de daarvoor gemaakte reiskosten komen wel voor aftrek in aanmerking). Eigen bijdragen die alleen in 2009 nog aftrekbaar zijn: a. 25% van de eigen bijdrage voor verpleging in een AWBZinstelling, b. de eigen bijdrage op grond van de AWBZ voor verblijf buiten een AWBZ-instelling, c. de eigen bijdrage voor de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning). Het gaat om de bijdrage over de jaren tot en met 2008 die u hebt betaald in 2009. Dit kan alleen als u de rekening na 30 november 2008 hebt ontvangen. In alle andere situaties zijn deze eigen bijdrages niet meer aftrekbaar. Dit geldt evenzeer voor de eigen bijdragen via het persoonsgebonden budget. Hebt u een vergoeding voor bepaalde kosten ontvangen, dan kunt u alleen dat deel aftrekken dat niet vergoed is. U kunt meestal de kosten aftrekken van uzelf en de leden van uw gezin. De tegemoetkoming die u krijgt via het Centraal Administratiekantoor (CAK) voor kosten die u maakt als chronisch zieke

8

of gehandicapte, is geen vergoeding. U hoeft dus uw aftrek niet te verlagen met deze tegemoetkoming.

> Aftrekbaar: specifieke zorgkosten Aftrekbaar zijn alleen nog de kosten van ziekte en invaliditeit die te kwalificeren zijn als zogenoemde specifieke zorgkosten. Dat zijn de uitgaven voor: a. Geneeskundige en heelkundige hulp: (waaronder ziekenhuis en verpleeginrichting), huisarts, tandarts, specialist of fysiotherapeut, verpleging in een ziekenhuis of een andere verpleeginstelling, paramedische behandelingen door (of onder begeleiding van) een arts, bijvoorbeeld: accupunctuur, revalidatie, logopedie, homeopathie. b. Medicijnen: op doktersvoorschrift. Alleen de kosten van medicijnen die door een arts zijn voorgeschreven, zijn aftrekbaar en die door Nederlandse artsen als medicijn worden beschouwd. Ook homeopathische medicijnen kunnen daaronder vallen. In het algemeen is er geen aftrekmogelijkheid voor de kosten van (aanvullende) vitamines en mineralen, omdat niet is voldaan aan de voorwaarde dat de middelen niet voor andere doeleinden worden gebruikt. Uitsluitend als vitamines en mineralen op medisch voorschrift in het kader van een therapie (dus ook de Moermantherapie) worden gebruikt, is aftrek mogelijk. Aftrekbaar zijn ook de kosten van medicinale cannabis die uitsluitend op recept verkrijgbaar is. U kunt stellen dat alle middelen die door artsen worden voorgeschreven als ziektekosten worden beschouwd. Het maakt dan niet uit of u deze koopt bij de apotheek of de Roode Roos. Als u een vergoeding voor deze kosten krijgt, bijvoorbeeld van uw verzekering of werkgever, moet u deze in mindering brengen op uw kosten. c. Hulpmiddelen. U mag de kosten voor bepaalde hulpmiddelen aftrekken. Hulpmiddelen zijn voorzieningen of apparaten waardoor u de normale lichaamsfuncties kunt uitoefenen, wat u anders niet zou kunnen. De volgende uitgaven voor hulpmiddelen zijn bijvoorbeeld aftrekbaar: steunzolen, orthopedisch schoeisel, gehoorapparaten, kunstgebit en prothesen, krukken, rollator, rolstoel en traplift. Eveneens onderhoud, reparatie en verzekering van deze hulpmiddelen. Hulpmiddelen gezichtsvermogen: Alleen de uitgaven voor hulpmiddelen die bedoeld zijn ter vervanging van het gezichtsvermogen kunt u aftrekken. Dit zijn bijvoorbeeld de kosten van een blindenstok, een blindengeleidehond of bepaalde aanpassingen aan een computer. De uitgaven ter ondersteuning van het gezichtsvermogen zijn niet meer aftrekbaar. Het gaat hierbij om brillen, contactlenzen, contactlensvloeistof en dergelijke. Dit geld ook voor de kosten van ooglaserbehandelingen.

d. Aanpassingen aan een woning. Uitgaven voor aanpassingen aan een woning kunt u aftrekken. Met woning wordt bedoeld: uw eigen woning, een huurwoning, woonwagen of woonboot. U mag alleen dat deel van de uitgaven aftrekken waarvoor u geen vergoeding krijgt. De aanpassingen moeten wel op medisch voorschrift zijn gedaan omdat u een beperking van uw lichaamsfunctie hebt. De volgende uitgaven zijn niet aftrekbaar: extra huur voor de aangepaste woning, energie en verwarmingskosten van de woning, snellere slijtage van meubilair en vloerbedekking, bijvoorbeeld door gebruik van een rolstoel, aangepaste vloerbedekking, verhuizing naar een verzorgingshuis en de inrichting van de nieuwe woonruimte, een telefoonabonnement of gesprekskosten. e. Andere aanpassingen. U kunt onder bepaalde voorwaarden ook andere aanpassingen dan die aan een woning aftrekken. Het gaat dan om zaken die hoofdzakelijk door zieke of invalide personen worden gebruikt en die speciaal voor de ziekte of handicap zijn aangebracht. Dit zijn bijvoorbeeld aanpassingen aan een auto. f. Vervoer. De kosten van vervoer die u moet maken om geneeskundige hulp te krijgen, kunt u zonder meer tot de ziektekosten rekenen, ook taxi en ambulance. Te denken valt aan het bezoeken van de huisarts, de tandarts en de specialist (o.a. voor controle naar het ziekenhuis en polikliniek). Ook reiskosten wegens (buitenlands) kuren op medisch voorschrift zijn in het algemeen aftrekbaar. Bij gebruik van de auto kunnen de extra gereden kilometers in aanmerking worden genomen tegen de gemiddelde uitgaven per kilometer van de auto. U kunt hiervoor de voor uw auto geldende ANWB-kilometerprijs hanteren. In ieder geval kunt u altijd € 0,19 per kilometer rekenen. Denkt u eraan dat u bij een bezoek aan arts of ziekenhuis ook de kilometers van de terugrit meetelt? Als u aannemelijk kunt maken dat door uw ziekte of invaliditeit u hogere vervoerskosten hebt dan mensen die niet ziek of invalide zijn, dan kunt u uw extra vervoerskosten aftrekken. U kunt bijvoorbeeld vergelijken door gebruik te maken van de gegevens van het NIBUD of het CBS. Bij ingrijpende operaties zijn de noodzakelijke vervoerskosten en verblijfkosten van begeleiders (partners, kinderen en ouders) als aftrekbare ziektekosten aangemerkt. g. Dieetkosten. De dieetkosten zijn aftrekbaar als het dieet op medisch voorschrift (behandelend arts of ingeschakelde diëtiste) wordt gevolgd. Het Moermandieet valt onder het dieet voor oncologie. U mag als u het gehele jaar het dieet volgt, € 1.092,- aftrekken. Is een dieet slechts gedurende een gedeelte van het jaar gevolgd, dan mag u ook slechts een evenredig deel van het bedrag aftrekken. De aftrek wordt berekend per persoon. Als uw fiscale partner even-

eens op medisch voorschrift een dieet volgt, gelden de tabelbedragen per persoon. Als op medisch voorschrift voor verschillende ziektebeelden tegelijk verschillende dieetsoorten worden gevolgd, is in de regeling geen beperking opgenomen. Dan zijn dus de tabelbedragen van de afzonderlijke dieetsoorten samen aftrekbaar. h. Extra gezinshulp. U mag onder de volgende voorwaarden uitgaven voor extra gezinshulp aftrekken: U hebt een gezinshulp nodig door ziekte of invaliditeit. U hebt de rekeningen of kwitanties waarop de volgende gegevens staan: datum, bedrag, naam, adres en woonplaats van de gezinshulp of instantie aan wie u de kosten betaalde. U mag uitgaven voor extra gezinshulp aftrekken als u gezinshulp nodig had door ziekte of invaliditeit van uzelf, uw fiscale partner, uw kinderen die jonger zijn dan 27 jaar of voor inwonende gehandicapte/zorgafhankelijke personen. Als u de gezinshulp hebt ontvangen via de AWBZ-Wmo of via de persoonsgebonden budgetten, kunt u het voor eigen rekening komende deel vanaf 2009 niet meer in aftrek brengen; daartegenover vindt een korting plaats op de eigen bijdrage. Andere (veelal particuliere) uitgaven voor gezinshulp komen in aanmerking voorzover zij meer bedragen dan een bepaald percentage van uw drempelinkomen. Het niet-aftrekbare deel is bij een drempelinkomen van € 0 t/m € 29.343: 0%; meer dan € 29.343 t/m € 44.015: 1%; meer dan € 44.015 t/m € 58.684: 2% en meer dan € 58.685: 3% van de uitgaven gezinshulp. Bij de kosten van gezinshulp moet u ook denken aan de eventuele verstrekking van kost en inwoning (koffie, thee, maaltijden), een presentje (bloemetje en dergelijke) en de bemiddelingskosten die soms verschuldigd zijn aan organisaties die tussenkomst verlenen bij gezins- of thuishulp. Als u de hulp meer dan drie dagen per week hebt, dan kan er sprake zijn van een dienstbetrekking zodat loonbelasting, enzovoort moet worden afgedragen. Dan kunt u wellicht beter meer hulpen nemen voor een kortere periode. i. Extra uitgaven voor kleding en beddengoed en het wassen daarvan. Deze uitgaven zijn onder de volgende voorwaarden aftrekbaar. De kosten waren een rechtstreeks gevolg van ziekte of invaliditeit, de zieke of invalide woonde bij u; de ziekte duurde minimaal een jaar of gaat waarschijnlijk minimaal een jaar duren. Voor deze uitgaven mag u een vast bedrag van € 300,- aftrekken. Als u kunt aan­ tonen dat de extra uitgaven hoger waren dan € 600,- mag u € 750,- aftrekken. De bedragen gelden per persoon en voor een heel jaar. Als u bijvoorbeeld vanaf 1 oktober 2009 extra uitgaven had, neemt u 3/12 van het aftrekbedrag. Onder kleding vallen ook celstofluiers en pageslips die een lichamelijk of geestelijk gehandicapt persoon moet gebruiken. Uitgaven voor positiekleding en extra uitgaven voor beddengoed in verband met bevalling zijn niet aftrekbaar.

9

Lijf & Leden Onder de kop Lijf & Leden start Uitzicht een nieuwe rubriek waarin leden van de Moermanvereniging vertellen hoe ze persoonlijk invulling geven aan het thema ‘gezond eten - gezond leven’.

Josephine van den Hooff-van Voorthuizen:

‘Gezonde voeding altijd tic van me geweest’ j. Reiskosten ziekenbezoek. U mag reiskosten voor ziekenbezoek onder de volgende voorwaarden aftrekken: U en de zieke voerden bij het begin van de ziekte een gezamenlijke huishouding. U bezocht de zieke in 2009 regelmatig. De verpleging duurt langer dan een maand. Werd de zieke meerdere keren per jaar verpleegd? Dan mag u de reiskosten aftrekken als de zieke in totaal langer dan een maand is verpleegd en als de verpleging steeds een gevolg was van dezelfde ziekte. Bovendien mag de tijd tussen de verpleegperioden niet langer zijn dan 4 weken. De enkele reisafstand tussen uw woning of verblijfplaats en de plaats waar de zieke wordt verpleegd is meer dan 10 kilometer (gemeten langs de meest gebruikelijke weg). U mag voor de reizen per auto een vast bedrag van € 0,19 per km aftrekken. De werkelijke kosten mag u aftrekken voor reizen per taxi, het openbaar vervoer of op andere wijze.

> Verhogingsfactor Bij de berekening van uw totale aftrek aan specifieke zorgkosten kan een verhogingsfactor van toepassing zijn. Het bedrag wordt namelijk verhoogd met 113% als uw drempel­ inkomen niet hoger is dan € 32.127,-. Alleen de uitgaven voor geneeskundige en heelkundige hulp en de reiskosten ziekenbezoek tellen niet mee voor deze verhoging. Als u heel 2009 een fiscale partner had (of als u voor die behandeling kiest), gaat het om het drempelinkomen van u en uw partner samen. Uw drempelinkomen is het totaal van uw inkomsten en aftrekposten in box 1, 2 en 3, maar zonder uw persoons­ gebonden aftrek. U had in 2009 geen fiscale partner: het drempelbedrag is voor 2009: 1,65% van uw drempelinkomen, met een minimum drempelbedrag van € 118,-. Als uw drempelinkomen hoger is dan € 38.000,-. dan is uw drempelbedrag € 627,- (1,65% van 38.000,-) + 5,75% van het bedrag waarmee uw drempelinkomen het bedrag van € 38.000,- overschrijdt. U had heel 2009 een fiscale partner: het drempelbedrag is voor 2009: 1,65% van uw drempelinkomen met een minimum drempelbedrag van € 236,-. Als uw drempelinkomen hoger is dan € 38.000,-. dan is uw drempelbedrag € 627,- (1,65% van 38.000,-) + 5,75% van het bedrag waarmee uw drempelinkomen het bedrag van € 38.000,- overschrijdt.

Voor bepaalde kosten kunt u mogelijk ook bijstand of bijzondere bijstand verkrijgen. De ontvangen bijzondere bijstand komt dan in mindering op de aftrekbare specifieke zorgkosten. Het zal meestal voordeliger zijn om wel gebruik te maken van uw recht op bijzondere bijstand. Deze bijstand moet u aanvragen bij de Gemeentelijke Sociale dienst in uw woonplaats.

> Giften Gewone giften mag u onder de volgende voorwaarden aftrekken: • U hebt de giften gedaan aan een instelling die bij de belastingdienst is geregistreerd als een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). De Moermanvereniging en de stichting Amnestie zijn geregistreerd. • De instelling heeft geen tegenprestatie geleverd voor de giften. • U kunt met schriftelijke stukken aantonen dat u de giften hebt gedaan, bijvoorbeeld met bankafschriften of kwitanties (bewaar deze, maar niet met de aangifte meesturen). • Het totale bedrag van de giften is meer dan het drempelbedrag (1% van uw drempelinkomen met een minimum van € 60,-). Het maximum bedrag is 10% van het drempelinkomen. Naam:

Giften aan de volgende instellingen in Nederland mag u aftrekken: kerkelijke-, levensbeschouwelijke-, liefdadigheids-, culturele-, wetenschappelijke- en instellingen die het algemeen nut beogen. Het gaat bijvoorbeeld om giften aan instellingen voor bestrijding van ziekten, hulp aan gehandicapten, vluchtelingenhulp, natuurbehoud, enz. Ook de Moermanvereniging reken ik onder de laatste categorie. Ook kunt u kosten die u maakte als gift aftrekken als u deze bij de instelling kon declareren, maar dat niet heeft gedaan. Gaat het om niet-gedeclareerde autokosten, dan kunt u hiervoor de voor uw auto geldende ANWB-kilometerprijs hanteren. In ieder geval kunt u altijd € 0,19 per kilometer rekenen. Voor taxi en openbaar vervoer kunt u de werkelijke kosten meetellen. Als u heel 2009 een fiscale partner had, dan telt u de aftrekbare giften van u en partner samen. Voor de berekening van de drempel telt u het drempelinkomen van u en uw partner samen. Ik hoop dat u met het bovenstaande uw voordeel kunt doen. Hebt u vragen, dan kunt u met mij contact opnemen. Gert Tretmans, Tuinvaas 16, 7609 ZT Almelo, telefoon/fax (0546) 56 94 11.

10

G

> Bijstand/bijzondere bijstand

J osephine van den Hooffvan Voorthuizen (1932) Woonplaats: Leerdam Lid sinds: 1990

ezond eten deed ze al lang voordat ze lid werd van de Moermanvereniging. Toen het gezin Van den Hooff in 1970 een eeuwenoude boerderij in de polders van Leerdam betrok, leerde Josephine van de buurman hoe ze zelf een moestuin kon exploiteren. Spuiten met gif deed ze niet. De appels en peren in de eigen boomgaard behandelde ze met een biologisch middel dat ze van ver moest laten komen want dat was toen nog heel ongebruikelijk. “Ik had al vroeg het besef dat het verstandig was om dicht bij de natuur te blijven. Gezond eten is altijd een tic van me geweest”, blikt Josephine terug. Ze denkt dat het met haar moeder te maken had. Die was afkomstig uit Oostenrijk en was vaak met eten in de weer. “Ze deed bijvoorbeeld overal knoflook in, zelfs in de spinazie. Dat deed niemand in die tijd.” Maar haar interesse voor gezonde voeding werd pas echt gewekt nadat in 1990 borstkanker bij haar was vastgesteld. Ze las over de Moermanvereniging en werd lid. Het idee van natuurlijke kankerbestrijding had meteen haar belangstelling.

Gezonder en smaakvoller

Ze werd al snel genezen verklaard. De operatie hoefde geen vervolg te krijgen in de vorm van bestraling of chemo­ therapie. Ze werd nog kritischer. Dat leidde wel eens tot gemopper van haar drie meiden als er weer havermout of griesmeel op tafel kwam. Al jaren is ze vaste klant bij de Groene Geer in Nieuwland, een biologische winkel niet zo ver uit de buurt. Behalve dat de producten gezonder zijn, vindt ze ook de smaak beduidend beter dan van de waren uit de supermarkt. “Bij groenten zoals boontjes, sla, andijvie maar ook bij fruit zoals sinaasappels, druiven

en tomaten proef je duidelijk het verschil. En wat dacht je van kipfilet? Wie dat verschil niet proeft….” Wel tekent ze aan dat er niets gaat boven groente en fruit uit eigen tuin. Maar sinds ze weduwe is en de jaren zich doen voelen, tuiniert ze veel minder dan voorheen. Sinds een tijdje beschikt ze over een sapmachine, een aanbieding uit dit blad. Ze heeft er niets dan lof over. Appels en peren heeft ze in overvloed. Daar maakt ze zelfs wijn van. Ook brood mag ze graag zelf bakken. Ze is een fijnproever en kan genieten van pure smaken.

Nooit ziek

Hoe strikt ze is in de leer? Ze lacht: “Met kinderen is het bijna ondoenlijk om precies volgens Moerman te eten. Nu eet ik af en toe een stukje vlees maar de meeste dagen eet ik vis. Daar voel ik me heel goed bij.” Ziek is ze eigenlijk nooit. “Maar dat klop ik af”, zegt ze er meteen bij. Toch is ze ervan overtuigd dat ze zo fit is dankzij haar voedingspatroon. “Ik doe ook veel aan beweging, kan uren wandelen.” Een positieve ontwikkeling vindt ze dat regulier en alternatief steeds meer bij elkaar komen. “Eerst werd er in de dokterswereld om de ideeën van Moerman gelachen. Nu heeft iedereen het over omega-3.” En haar kinderen? “Ja, die hebben wel het een en ander overgenomen. Een dochter die in de buurt woont, mag graag mee-eten uit de onbespoten moestuin.” Gezondheidsnieuws houdt ze goed bij, met name in Elsevier en Trouw. In Uitzicht leest ze eerst de rubriek van Bob Hornstra en vaak neemt ze recepten over van Riëtte Janssen. “Steengoed”, aldus Josephine. “Het blad houdt me prima op de hoogte.”

11

De dochter van Uitzichtmedewerker Hans Stoop is zwanger. Een goede reden voor hem om zich te verdiepen in de relatie tussen gezondheid en zwangerschap. Een verminderde vruchtbaarheid, een problematische zwangerschap en afwijkingen bij de baby zijn vaak te herleiden tot de leefstijl, luidt een belangwekkende bevinding. In deze derde aflevering geeft Hans Stoop aan hoe aanstaande moeders zelf de risico’s tijdens én na de zwangerschap kunnen beperken. Tekst: drs. Hans Stoop

Gezond zwanger (3): Kwalijke effecten van infectieziekten, pesticiden, roken, medicijnen, weekmakers en straling

Goede voeding kan levenslange problemen helpen voorkomen lijkt de ongeboren vrucht het meest op een volwassen mensje. Alle belangrijke lichaamsstructuren zijn dan aanwezig en groeien in de foetale periode verder. In deze fase kan blootstelling aan giftige stoffen afwijkingen veroorzaken maar voor het overige geldt dat een foetus minder kwetsbaar is voor omgevings­ factoren dan een embryo. Vandaar dat veel onderzoek op dat laatste is gericht.

a

b

c

Afbeelding 1: ontwikkeling van een embryo; 5 weken (a), 14 weken (b) en 20 weken (c).

V

anaf het samensmelten van de ei- en zaadcel tot aan de geboorte van de baby vinden er heel wat veranderingen plaats. Daarin zijn verschillende stadia van de ontwikkeling te onderscheiden. Het eerste stadium van ontwikkeling noemen we zygote (zie afbeeldingen 1 en 2). Deze periode duurt zo’n twee weken vanaf de eigenlijke bevruchting die plaatsvindt in het bovenste gedeelte van de eileider. Nadat eicel en zaadcel met elkaar versmolten zijn, start het vermenigvuldigen van de cellen. Het gevormde klompje cellen komt na enkele dagen in de baarmoeder terecht waar het zich nestelt in de wand. De zygote voedt zich met het baarmoederslijmvlies en het dooierzakje. In deze periode is de gevoeligheid voor allerlei stoffen, zowel uit de voeding als uit de omgeving, erg groot. Het is met name in deze fase van groot belang dat de juiste hoeveelheid voedingsstoffen ingenomen wordt. Er is een verhoogde behoefte aan folaat (foliumzuur) en vitamine B6, vitamine A, vitamine C, vitamine B3, B2 en B12. Nog sterker is de behoefte aan ijzer en jodium. Vandaar dat ook aanbevolen wordt extra te

12

eten om aan deze behoeften tegemoet te komen. Let wel, méér voedsel van hóge kwaliteit.

Uitwisseling via placenta

In het volgende stadium, dat duurt van de tweede tot ongeveer de achtste week, spreken we van een embryo. In dit vroegste stadium van ontwikkeling vindt een snelle groei en specialisatie van de lichaamscellen plaats. Het embryo dient in deze periode gevoed en beschermd te worden zodat het kan groeien en zich gezond kan ontwikkelen. Het embryo wordt gedurende deze fase groter en heeft al snel meer voeding nodig dan het kan krijgen van het baarmoederslijmvlies en het dooierzakje; er wordt een placenta (moederkoek) gemaakt. Deze ligt tegen het slijmvlies van de baarmoederwand aan. In de placenta stroomt het bloed van het embryo vlak langs het bloed van de moeder. Hierdoor kan er uitwisseling van stoffen plaatsvinden. Aardig om te weten is dat een volgroeide placenta een uitwisselingsoppervlak van 12-14 m2 heeft! De ongeveer vijftig centimeter lange

navelstreng vormt de verbinding tussen het embryo en de placenta. Via de ader in de navelstreng gaat bloed van de placenta naar het embryo en via twee slagaders gaat er bloed van het embryo naar de placenta toe. Er is dus een min of meer directe verbinding tussen moeder en het ongeboren kind, wat duidelijk aangeeft hoe groot de invloed is van de moeder op het kind. Via het bloed van de moeder krijgt het embryo de benodigde voedingsstoffen en geeft het zelf weer afvalstoffen via het bloed af aan het bloed van de moeder, die ze vervolgens uit haar lichaam verwijdert (zie afbeelding 3). Omdat alle organen in aanleg zijn en nog niet functioneren, is het eigenlijke doel van de placenta om de functie van de lever, de nieren, de longen en de darmen over te nemen. Met andere woorden: een goedfunctionerende placenta is van levensbelang voor het embryo.

Verhelderend is een onderzoek dat tot doel heeft om na te gaan of ondervoeding vóór de geboorte gevolgen heeft voor de gezondheid op latere leeftijd. Daaruit komt informatie die we ook hier goed kunnen gebruiken. Het onderzoek is uitgevoerd onder een groep mannen en vrouwen die tussen november 1943 en februari 1947 geboren

zijn in een ziekenhuis in Amsterdam. Dankzij deze unieke groep van mensen zijn we meer te weten gekomen over het ontstaan van een aantal ziekten zoals suikerziekte, hart- en vaatziekten en kanker. Het onderzoek laat zien dat ondervoeding tijdens de zwangerschap blijvende negatieve gevolgen heeft voor de gezondheid van de nakomeling, met name als de ondervoeding vroeg in de zwangerschap plaatsvond. De omgeving van het embryo blijkt dus niet alleen een grote invloed te hebben op de ontwikkeling, maar ook op het risico om ziek te worden op volwassen leeftijd. Studies zoals hier beschreven, suggereren tevens dat een onvoldoende foetale groei gevolgd door een inhaalsprong gedurende de kindertijd, een duidelijke aanleiding geeft tot onder

Natuurlijk folaat werkt het beste Vitaminesuppletie tijdens en voor de zwangerschap wordt aanbevolen om de eenvoudige reden dat de hedendaagse voeding van dié kwaliteit is dat er onvol­ doende vitamines, mineralen en derge­ lijke in aanwezig zijn. Dit geldt niet al­ leen tijdens de zwangerschap, maar ook in de periode hiervoor! Belangrijk is te weten dat natuurlijke vitaminen in ons voedsel een betere werking hebben op ons lichaam dan synthetische. Wat folaat betreft blijkt een tekort tij­ dens de zwangerschap te kunnen leiden tot een ernstig tekort bij de moeder met als gevolg stoornissen in de vorming van rode bloedcellen en een grotere kans op hart- en vaatziekten. Voor moeder en kind dient voldoende aanwezig te zijn. Het embryo zorgt dat het als eerste aan zijn trekken komt, om het populair te zeggen. Dat gaat dus bij een tekort ten koste van de moeder. Komt ook het em­ bryo tekort, dan leidt dat tijdens de zwangerschap tot een verlaagd geboor­ tegewicht en kan dat de eerdergenoem­ de aanleg- en ontwikkelingsstoornissen tot gevolg hebben. Folaat is de natuurlijke vorm van het syn­ thetische foliumzuur. Folaat (ook wel vi­ tamine B9 of B11) komt van nature voor in verse groenten. De hoeveelheid folaat vermindert tijdens het oogsten, de op­ slag en de bereiding. Vandaar dat syn­ thetisch folaat (foliumzuur) als supple­ ment aanbevolen wordt. Maar natuurlijk folaat werkt het beste.

Ondervoeding als risicofactor

In het volgende stadium van de ontwikkeling spreken we van de foetus. In deze periode, die begint rond de achtste week,

Afbeelding 2: afbeelding van bevruchting en vroege ontwikkeling van een menselijk embyo wanneer het de eileider passeert en zich nesteld in de baarmoederwand.

13

Kruiden natuurlijke heelmeesters

Van moeder naar foetus

Van foetus naar moeder

O2 Voedingsstoffen - Koolhydraten - Aminozuren - Vetten Hormonen Antilichamen Vitamines IJzer, spoorelemen­ ten Medicijnen Gigtige substanties - Alcohol - Virussen

O2 Water en zouten Creatinine Bilirubine Hormonen Rode bloedcel anti­ genen

Afbeelding 3: uitwisseling van stoffen van de moederlijke en foetale circulatie via de placenta (moederkoek).

andere zwaarlijvigheid, hypertensie (hoge bloeddruk), nieraandoeningen en suikerziekte. Verder is gevonden dat een laag eiwit­ niveau bij de moeder kan leiden tot een abnormale groei bij de ongeboren baby en ná de bevalling tot hart- en vaataandoeningen, hoge bloeddruk en zwaar­ lijvigheid bij de nakomeling. Dit laatste gebeurt ter compensatie van de slechte voeding in de baarmoeder gedurende de eerste periode van de bevruchting.

Afwijkende ontwikkelingen

Sinds begin jaren veertig van de vorige eeuw is bekend dat ook infectieziekten zoals mazelen en rode hond (rubella) aangeboren afwijkingen kunnen veroorzaken. Van het rubellavirus weten we dat het een syndroom van abnormale ontwikkeling kan veroorzaken: stoornissen aan de ogen, oren en hart. Heel wat onderzoeken laten zien dat er aanwijzingen zijn dat ook pesticiden een belangrijke rol kunnen spelen bij een afwijkende ontwikkeling. Dit geldt met name voor mensen die hiermee beroepsmatig in aanraking komen, zoals bijvoorbeeld in de landbouw. Andere nadelige factoren uit de omge-

ving zijn bijvoorbeeld kwik bevattende chemische verontreinigingen, tabaksrook en actief roken van tabak door de moeder. Roken tijdens de zwangerschap kan zelfs als gevolg hebben dat er een voortijdige bevalling plaatsvindt of dat de baby erg klein is. Ook heeft het, net als het gebruik van koffie en thee, invloed op het centrale zenuwstelsel. PCB’s, die bijvoorbeeld gebruikt werden als weekmaker in kunststoffen, kunnen eveneens een kwalijk effect hebben. Ze zijn weliswaar sinds 1985 verboden maar komen nog veel voor in onze bodem. Ze zijn moeilijk afbreekbaar en hopen zich op in vetweefsel van dieren. Blootstelling aan lood en medicijn­ gebruik tijdens de zwangerschap zijn andere risicofactoren. Dat medicijnen schade kunnen veroorzaken, is heel duidelijk gebleken bij de Softenonaffaire. Boosdoener was Thalomide, dat in Nederland bekend was onder de merknaam Softenon. Dit kalmeringsmiddel, dat tevens ingezet werd tegen ochtendmisselijkheid, werd eind jaren vijftig van de vorige eeuw veel­

Verschillende oorzaken van aangeboren afwijkingen

Kritische periode (in dagen)

Afwijking(en)

Rubella virus

0-60

Grijze staar (cataract) of hartafwijkingen

0-120+

Doofheid

Thalidomide (Softenon)

21-40

> Lees verder op pagina 27

Ontbrekende of onderontwikkelde ledematen

Mannelijke hormonen (androgenen)

Voor 90

Clitoris vergroting en vergroeide schaamlippen

Na 90

Clitoris vergroting

Anti-stollingsmedicijnen

Voor 100

Onderontwikkeling van de neus

Na 100

Mogelijk geestelijke vertraging

Radioactief jodium therapie

Na 65-70

Foetale schildklierdeficiëntie

Tetracycline (antibioticum)

Na 120

Kleuren van tandemail in het melkgebit

Na 250

Kleuren van het email van het blijvend gebit

Klachten aan de luchtwegen Tekst: Petra Pronk

K

ruiden zijn natuurlijke heelmeesters. We kunnen ze inzetten bij heel wat aandoeningen. Daarom introduceert Uitzicht een nieuwe rubriek: Kruiden, natuurlijke heelmeesters. Niet alleen met waardevolle informatie, maar ook met een recept erbij. Petra Pronk schrijft er in nauwe samenwerking met Marry Foelkel de tekst voor. In dit nummer de eerste aflevering: Klachten aan de luchtwegen Het is volop winter. Griep (al dan niet Mexicaans) en verkoudheid waren rond. Zijn we overgeleverd aan de elementen, of kunnen we iets doen om onszelf te beschermen en onze weerstand te versterken? Marry Foelkel neemt een duik in haar winterkruidentuin en plukt kruiden die verlichting kunnen bieden bij klachten aan de luchtwegen. Winter is het griepseizoen en iedereen is bang voor de griep die ons aanpakt op de luchtwegen. Maar je hoeft niet werkeloos af te wachten tot je ziek wordt. De natuur heeft genoeg te bieden om klachten aan de luchtwegen te voorkomen of te verzachten. Van de meeste kruiden kun je heerlijke thee maken. Een paar voorbeelden.

Klimop

In de nieuwe kruidenboeken is de klimop verdwenen. Reden is dat klimop in grote hoeveelheden giftig is. Maar het is wel jammer, want met mate gebruikt is klimop heel nuttig. Eén blaadje in de thee versterkt de luchtwegen en gaat kramp in de luchtwegen tegen. Voorzichtigheid is geboden: van alles een beetje en van niks teveel!

Weegbree

Zolang het niet vriest, ligt de weegbree overal in de natuur voor het oprapen. Anders in het najaar een bosje plukken en drogen. Zowel van de grote als de kleine weegbree zijn alle onderdelen bruikbaar: bloem, zaadjes en blad. De werking is slijmoplossend en ontzurend. Dat laatste is een belangrijke functie in deze tijd waarin we veel te veel verzurend voedsel binnen krijgen. In z’n algemeenheid versterkt weegbree de weefsels en gaat allergische reacties tegen (hooikoorts). Je kunt het verwerken in thee of in hoestsiroop. De smaak is licht bitter, dus het is verstandig ook iets zoets in de thee te doen zoals honing of meaple siroop of iets venkel.

Dennenknoppen

De topjes van de grote den zijn uitstekende luchtwegondersteuners. De topjes, die in februari of maart geplukt kunnen worden, hebben een ontstekingsremmende en slijmoplossende werking. Je kunt er thee van trekken of ze verwerken tot hoestsiroop. Ook kun je er een stoombad mee maken.

Tijm

Tijm overleeft in ons klimaat de winter meestal niet, dus je kunt de plant het beste in november helemaal kaalplukken en de blaadjes verwerken. Bijvoorbeeld in thee of hoestsiroop. Ook zijn ze te gebruiken in bad.

Heermoes

Heermoes is een basisingrediënt als het gaat om luchtwegklachten. Het bevat veel calcium en silicium (kiezelzuur) en werkt versterkend op het longweefsel. De smaak is neutraal. Een prima basis dus voor alle theeën.

Recepten Thee voor de luchtwegen

¼ Weegbree, heermoes, tijm, venkel, dennentop en eventueel linde of vlierbloesem, in gelijke delen. Dit overgieten met gekookt maar iets afgekoeld water Het toevoegen van een stukje schil van een eco citroen of citroensap verhoogt de waarde. De wilde natuur biedt nog veel Heil=heel planten.

Geneeskrachtige siroop

Neem 75 gram gekneusd kruid naar keuze, overgieten met 3 dl heet water. Af laten koelen, daarna inkoken met 2 dl meaple siroop tot het weer de oorspronkelijke siroopdikte bereikt heeft. Op dezelfde manier gemaakte siroop van jonge groene dennenappeltjes is niet alleen gezond maar ook een traktatie.

Tabel 1: aangeboren afwijkingen en hun oorzaken.

14

15

Recepten voor 4 personen

Het is mogelijk dat recepten en ingrediënten niet in overeenstemming zijn met uw persoonlijke dieet. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts.

Lekker eten

Witte koolsalade

Andijvie met peer smoothie

Boerenkool appel smoothie

Ingrediënten: 400 gr. witte kool, zeer fijngesneden • 50 gr. gewelde rozijnen • 1 el. pompoenpitten

Ingrediënten: 6 bladen andijvie • 4 rijpe peren • 1 appel • 1 el. gemalen lijnzaad • 1 el. tarwe­kiemen • ½ tl. kaneel • 4 dl. warm water

Ingrediënten: 4 boerenkoolbladen • 2 goudreinetten • 1 el. gemalen lijnzaad • 4 dl. warm water • peper • 1 tl. kaneel

Dressing Ingrediënten: 4 el. tahin • 1 teentje knoflook • 3 el. citroensap • citroenrasp van ½ biologische citroen • 1 el. korianderzaad • 1 tl. komijn • 2 el. olijfolie • ½ tl. zwarte peper • 1 tl. kurkuma • 1 tl. tamari

Bereidingswijze: Maak met een vijzel het koriander- en komijnzaad fijn. Voeg alle ingrediënten voor de dressing bij elkaar en mix dit fijn. Vermeng de dressing met de fijn­ gesneden witte kool en rozijnen. Laat even intrekken en strooi er de pompoenpitten overheen.

16

Bereidingswijze: Was de andijviebladen met lauw water. Scheur deze in stukken. Halveer de peren en verwijder het klokhuis en de schil. Schil de appel en verwijder het klokhuis. Doe alle ingrediënten bij elkaar in de blender en maal op de hoogste stand. Serveer deze lauwwarme smoothie in mooie hoge glazen; meteen opeten.

Amandel waterkers smoothie Ingrediënten: 100 gr. geweekte amandelen (6 uur) • 8 geweekte abrikozen • ½ bos waterkers • 2 appels • 4 dl. warm water

Bereidingswijze: Maal eerst de amandelen zeer fijn met het warme water. Zeef dit door een kaasdoek en gebruik de amandelmelk voor de smoothie. Gebruik de amandelpulp in een broodsmeersel met wat tahin. Was de waterkers en doe deze in de blender met de amandelmelk. Schil de appels en voeg deze toe zonder klokhuis. Voeg de abrikozen en kaneel toe en maal dit op de hoogste stand. Serveer deze lauwwarme smoothie in een hoog glas en eet deze smakelijk op.

Bereidingswijze: Was de boerenkoolbladen zorgvuldig met lauw water. Verwijder de harde middelste nerf en scheur de bladen in stukjes. Was de appels en verwijder het klokhuis en zo nodig de schil. Doe alles bij elkaar in de blender en maal het op de hoogste stand. Proef de smoothie en maak op smaak met peper, kaneel. Serveer deze lauwwarme smoothie in hoge glazen; meteen opeten.

De smoothies met veel bladgroen zijn zeer rijk aan enzymen en chlorofyl. Doordat de groente rauw gemalen worden, gaan geen vitamines en enzymen verloren. Ze zijn zo een heerlijke en zeer goede aanvulling. Door de smoothies met warm water te maken, zijn ze ook in de winter verwarmend door ingrediënten van hier en het seizoen te gebruiken. Heerlijk om de dag mee te beginnen of als oppepper tussendoor.

met Riëtte Janssen Tempeh met kastanje­ champignons Ingrediënten: 300 gr. tempeh • 250 gr. kastanjechampignons • 1 ui, in ringen gesneden • 2 el. roomboter • 2 el. kiemen

Marinade Ingrediënten: sap van 1 citroen • 1 teentje knoflook, fijngehakt • ½ cm verse gember uitgeperst in de knoflookpers • ½ tl. kurkuma • mespunt zwarte peper • tl. tamari • 1 el. milde olijfolie

Bereidingswijze: Snijd de tempeh in dobbelsteentjes van 1 cm². Maak de marinade van bovengenoemde ingrediënten. Schep de tempeh blokjes hierdoor en laat minstens 1 uur marineren. Borstel de kastanjechampignons schoon, en snijd deze in schijfjes. Smelt de boter en smoor de ui goudgeel. Voeg de kastanjechampignons toe en smoor deze 3 min. Voeg de tempeh met de marinade toe en laat dit 5 min. stoven. Serveer warm en garneer met kiemen.

Tip: Heb je geen blender, gebruik dan de sapcentrifuge of staafmixer en meng de pulp met het sap door de soep.

Recepten insturen Heeft u een lekker recept dat past binnen de Moermankeuken? Kok Riëtte Janssen ontvangt het graag van u. Zij wil deze recepten in deze rubriek gebruiken, zodat anderen ook kunnen meegenieten. Stuur uw recepten per mail naar [email protected].

Snelle half rauwe erwtensoep Ingrediënten: 400 gr. gare hele groene erwten (diepvries) • 1 pond prei, in ringetjes gesneden • 1 ui fijngesnipperd • 1 teen knoflook, fijngehakt • 1 schijfje gember • 1 winterpeen, geschild en in stukjes gesneden • ½ knolselderij, geschild en in stukjes gesneden • 1 aardappel, geschild en in stukjes gesneden • selderijgroen, grofgesneden • 2 blaadjes lava • 1 tl. kurkuma • zwarte peper • 1 el. bouillonpoeder • 4 el. milde olijfolie • 1 lt. kokend water

Bereidingswijze: Verwarm de olie in een soeppan en smoor daarin de prei, ui en knoflook. Voeg de kurkuma en peper toe. Breng het water aan de kook met de bouillonpoeder. Doe in een blender de gember, winterpeen, aardappel en knolselderij en ½ liter bouillon. Maal deze ingrediënten rauw heel fijn en voeg dit mengsel bij de gesmoorde groente. Doe een ½ liter bouillon in de blender met het selderijgroen, lava en de gare erwten en maal dit fijn. Verwarm deze soep tot C. 45° zodat zoveel mogelijk enzymen intact blijven. Proef en maak op smaak met peper en bouillonpoeder. Verwarm de borden voor en serveer de soep.

Gestoomde spruitjes met pompoen en broccoli Ingrediënten: 300 gr. spruitjes in vieren gedeeld • 300 gr. pompoen in dobbelsteentjes • 300 gr. broccoli • 1 ui, fijngesneden • 2 teentjes knoflook, fijngehakt • 1tl. kurkuma • mespunt zwarte peper • mespunt nootmuskaat • 1 el. bioshoyu • 2 el. roomboter • 3 el. peterselie of pimpernel, fijngesneden

Bereidingswijze: Neem een stoompan en breng daarin een halve liter water aan de kook. Schil de broccolisteel en snijd daar dobbelsteentjes van. Doe in het kokende water de broccolisteeltjes en pompoenstukjes. Snijd de broccoliroosjes los. Zet de pan met gaatjes erop, met daarin de spruitjes en broccoliroosjes. Doe de deksel erop en laat dit beetgaar worden in ± 5 min. Smoor in een hapjespan met de boter, de ui, knoflook, kurkuma, zwarte peper. Proef of de pompoen en broccolisteel beetgaar is. Giet deze dan af. (Drink dit vocht op of doe het in de soep.) Proef of de spruitjes en broccoliroosjes beetgaar zijn. Doe nu alles in de hapjespan met de nootmuskaat en bio-shoyu. Eén minuut doorroeren en meteen serveren met peterselie of pimpernel.

17

Deze artikelen publiceerde Uitzicht in 2009 Uitzicht 2009/1

• Suiker, van vitaal belang en toch zo bedreigend, Hans Nieuwstad, 4 • Overpeinzingen… Lachen én wenen, Rein Stoel, 7 • De fiscus, ziektekosten en andere buitengewone uitgaven in 2008, Gert Tretmans, 8 • Onze specerijen, Chilipepers en citroenblad, Truus Hartsink, 11 • ‘Leden werven leden’ van levensbelang voor de vereniging, 12 •H  enk Trentelman: Op de bres voor keuzevrijheid van patiënten (2 en slot), ‘Nederland op onacceptabele achterstand bij acceptatie complementaire therapieën’, Petra Pronk, 14 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 •O  pmerkelijk interview dr. David Servan Schreiber, ‘We zetten natuurlijke verdediging niet systematisch in bij genezingsproces’, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Deze artikelen publiceerde Uitzicht in 2008, 22 • Column, Suppletie van de erwtensoep, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2009/2

• Sluipsuikers en suikerbommen, Arjan van Groningen en Rineke Wisman, 4 • Overpeinzingen… Wereld van verschil, Rein Stoel, 7 • NTTT-arts Maarten Klatte enthousiast beoefenaar van Sedonamethode, Alles wat je dwars zit, loslaten, Hans Nieuwstad, 8 • Verband tussen suiker en kanker weer volop actueel, drs. Hans Stoop, 10 • Onze specerijen, Gember en geelwortel, Truus Hartsink, 15 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Fruit op het werk: een gezond alternatief, 22 • Column, Voeding, meer dan een alternatief voor medicijnen, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2009/3

• ‘Met het ondersteunen van hoop bij patiënten is niets mis’, Experimenten onder vuur, Hans Nieuwstad, 4 • Dokter Albert Ronhaar begraven, ‘Hij ging voor ons door het vuur’, 6 • Overpeinzingen…Drogreden en kwakzalf, Rein Stoel, 7 • Donateursactie maakt ook 2008 weer positief, Rob Kappé, 8 • Secretarieel jaarverslag over 2008, Frits Kranenbarg, 10 • Onze specerijen, Jeneverbes en kardemom, Truus Hartsink, 11 • Mijd voedsel met een hoge glycemische index, drs. Hans Stoop, 12 • Sterke relatie tussen lichaam en geest, ‘Waarover de mens denkt, dat wordt hij’, Petra Pronk, 15 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16

18

• Hazelnoot, noodrantsoen voor barre tijden, Margreet Heijerman, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Onderzoek Consumentenbond: Gezonde tussendoortjes niet zo gezond, Petra Pronk, 23 • Column, Voedingssuppletie als we ouder worden, Gert Schuitemaker, 25 • NCRV geen kwakzalver volgens Raad van Journalistiek, 27

Uitzicht 2009/4

• Gezond naar buiten, ‘Schoonheids­ beleving verklaring voor heilzame werking van de natuur’, Petra Pronk, 4 • Overpeinzingen…Levensgevaarlijke onzin, Rein Stoel, 7 • Bestuurslid Jan Strating voorspelt op ALV: ‘Komende jaren snelle groei vereniging’, Cor van Groningen, 8 • Prof.dr.ir. Ellen Kampman praat leden Moermanvereniging bij, ‘Houd het gewicht vast dat je had op je 21ste’, Hans Nieuwstad, 10 • Even langs de dokter voor ’n prik tegen huidkanker, Matilde Newman, 12 • Onze specerijen, Karwijzaad, kentjoer en komijn, Truus Hartsink, 15 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Samen zijn we zeventig miljoen kilo te zwaar, Hans Nieuwstad, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Prof.dr. Jan Keppel Hesselink gooit knuppel in hoenderhok, ‘Onwetendheid, onbegrip en onnozelheid, pijlers van EBM’, Petra Pronk, 22 • Column, Geef onze groenten hun gezondheid terug, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2009/5

• NTTT-arts Leo Huijsen hoopvol gestemd met pensioen, ‘Niet-toxische tumortherapie niet langer laatste redmiddel’, Arjan van Groningen, 4 • Overpeinzingen…Hoofdzaak, Rein Stoel, 7 • Ei een belangrijke bron van voedingsstoffen, drs. Hans Stoop, 8 • Het is wit en smaakt als suiker: de gezonde revolutie van Damhert, Hans Nieuwstad, 12 • Veel positieve ervaringen van lezers, Stevia gaat erin als koek, Hans Nieuwstad, 14 • Onze specerijen, Kruidnagel, laos en laurier, Truus Hartsink, 15 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Op biologisch-dynamische zorgboerderij Thedingsweert mag natuur haar gang gaan, Waar de tomaten geen waterballen zijn en de aardbeien smaken zoals vroeger, Hans Nieuwstad, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Sleutelwoord in Chinese geneeskunde, Balans is een keuze: neem je verantwoordelijkheid, Petra Pronk, 22

• Column, Witte suiker weer in zwang…; met hulp van de wetenschap, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2009/6

• Maas van Beek fietst op leven en dood, ‘Alles eruit halen op de fiets en alles doen om kanker te overwinnen’, Arjan van Groningen, 4 • Overpeinzingen…Lazarus, Rein Stoel, 7 • Naarderheem ruilt industriële voeding in voor ‘gezond en lekker’, Verse en biologische maaltijd voor maar 65 cent extra, Hans Nieuwstad, 8 • Natuurlijke heelmeesters uit eigen tuin, Petra Pronk, 10 • Onze specerijen, Mierikswortel en nigelle, Truus Hartsink, 13 • Schoorl: fijne week, volop genoten, 15 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Immunotherapie bij kinderen, Dendritische cellen triggeren eigen afweersysteem, Petra Pronk, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Suikervervangers te kust en te keur, Hans Nieuwstad, 22 • Column, Medische studenten in Amerika geven tegengas, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2009/7

• Janine Schaap: ‘Moermantherapie is meewerken met de natuur’, Petra Pronk, 4 • Overpeinzingen…Uitstel van weten, Rein Stoel, 7 • Nieuwe boeken, Twee absolute aan­ raders, drs. Hans Stoop, 8 • Kinderen met kanker (deel 1), Mokerslag die lang blijft nadreunen, Hans Nieuwstad, 12 • Onze specerijen, Nootmuskaat, foelie en peper, Truus Hartsink, 15 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Gifmeter: minder gif op groenten, maar nog steeds teveel, 19 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Nieuwe start voor CAMresearch, Petra Pronk, 22 • Column, Mexicaanse griep: liever medicatie dan immuun­ systeem versterken, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2009/8

• Kinderarts Inès von Rosenstiel: ‘Artsen ontdekken dat er meer is onder de zon’, Mariadistel voor een leukemiepatiëntje, Hans Nieuwstad, 4 • Overpeinizingen…Gebonden in vrijheid, Rein Stoel, 7 • Gezond zwanger (1): Leefstijl en voeding zijn van cruciaal belang, drs. Hans Stoop, 8 • Onze specerijen, Piment en saffraan, Truus Hartsink, 13 • Meer openheid nodig in de spreekkamer, Integrale kindergeneeskunde: tussen kaf en koren, Petra Pronk, 14

• Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Vlees? Ik zou niet weten waarom, Petra Pronk, 18 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Zonnebanken? Beter van niet!, Petra Pronk, 23 • Column, Depressief? Denk aan de schildklier!, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2009/9

• Aaltje en Co van Maare uit Amersfoort: ‘Dit is voor ons een goede levensstijl’, Petra Pronk, 4 • Overpeinzingen…Integrale zorg, Rein Stoel, 7 • Kinderen met kanker (deel 2), Hoe gezonder ze eten, hoe beter, maar realiteit is weerbarstig, Hans Nieuwstad, 8 • Gezond zwanger (2), Gezond eten en leven vergroten de kans op een gezonde baby, drs. Hans Stoop, 12 • Lekker eten met Riëtte Janssen, 16 • Onze specerijen, Steranijs en sichean peper, Truus Hartsink, 19 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • MS te lijf met linolzuur en vitamine D, Amerikaanse wetenschapper ontdekt waarde van complementaire geneeswijzen, Hans Nieuwstad, 23 • Column, Voedingscentrum misleidt publiek, Gert Schuitemaker, 25

Uitzicht 2009/10

• Bart Bakker genas van blaaskanker, ‘Zou die ouwe duivendokter toch gelijk hebben gehad…?’, Petra Pronk, 4 • Overpeinzingen…Heel het leven, Rein Stoel, 7 • Nieuw lid Leo Lampe: ‘Belang gezonde voeding kan niet genoeg benadrukt worden’, 8 • Muisstille zaal onder indruk van relaas Ronni van Schie, ‘Mijn situatie is na acht jaar nog steeds stabiel’, 9 • Mevrouw H. de Jong: ‘Vaak missen we het vlees en de zuivel niet eens’, 10 • Onze specerijen, Tamarinde en wasabi, Truus Hartsink, 11 • Kinderen met kanker (deel 3), Reinier van der Geer was hopeloos geval en toch maar drie chemokuren, ‘Mijn devies was: je doet het voor je eigen bestwil’, Hans Nieuwstad, 12 • Recepten voor de feestdagen, 14 • Vraag en Antwoord, drs. Bob Hornstra, 20 • Warm aanbevolen: elke ochtend havermout, 22 • Column, Codex Alimentarius? Alles is al geregeld in Europa, Gert Schuitemaker, 25

19

In deze rubriek gaat arts drs. Bob Hornstra in op de meest uiteenlopende medische vragen. Schriftelijk gestelde vragen worden uitsluitend in deze rubriek beantwoord en niet in een persoonlijk schrijven. Vragen met een algemene strekking zijn altijd welkom. Voor dringende persoonlijke vragen: bel met Patiëntenvoorlichting 088-2424240.

Vraag Darmontsteking ‘Ik ben een vrouw van 58 jaar en tob al jaren met de overgang. In het verleden waren de klachten zo ernstig (ik sliep helemaal niet meer en had 25 opvliegers per dag) dat ik twee jaar Femoston heb geslikt. Uiteindelijk heb ik dit uit angst voor borst- en eierstokkanker laten staan. Ik heb echt elk product geprobeerd wat maar verkrijgbaar was, homeopathisch, fytotherapeutisch, maar niets helpt. Nu zit ik rond de tien opvliegers per dag en slaap wel beter. Sinds een paar jaar heb ik last van een dikke darm­ ontsteking. Deze verdwijnt spontaan voor een paar maanden, maar komt daarna zonder duidelijke aanleiding weer terug. Aangezien dikke darmkanker in de familie voorkomt, ben ik alert op mijn voeding. Kan de dikke darmontsteking komen door een oestrogeentekort en zou ik dus weer hormonen moeten gaan slikken? Wat kan ik verder nog proberen om de dikke darm weer gezond te krijgen? Ik heb langdurig pro­ biotica gebruikt en dat helpt enigszins. De angst dat de chronische dikke darmontsteking leidt tot darmkanker zit er behoorlijk in. Graag uw antwoord.’ Om te beginnen heeft oestrogeentekort niets te maken met de darmontsteking. Het door u gebruikte Femoston is een combinatie van oestradiol- en progestageentabletten en wordt zonder pauze de hele maand door geslikt. Deze vorm van hormoontherapie kan de kans op borst- en baarmoederkanker verhogen, evenals de kans op trombose. Verstandig dat u hiermee gestopt bent! Er bestaan echter in de homeo­pathie remedies, die wél kunnen helpen tegen de vervelende opvliegers. Zoals bijvoorbeeld Boletus laricis, vooral als de opvliegers gepaard gaan met nachtelijk zweten en koude rillingen over de rug. Of Amylenum nitrosum met opvliegers naar het gezicht, gevolgd door zweten, uitputting en grote behoefte aan frisse lucht zelfs in de winter. Acidum sulfuricum is bekender en hierbij gaan de opvliegers gepaard met een opgejaagd karakter. U zou dus hiervoor een klassiek homeopathisch arts kunnen raadplegen. Wat betreft de dikke darmontsteking beschrijft u geen symptomen, dus daar kan ik moeilijk iets over zeggen. Behandeling en preventie ten aanzien van darmkanker kan onder andere met quercetine en kurkuma

20

Antwoord (van ieder tweemaal daags 500 mg bij de maaltijd) in combinatie met een multi vitamine/mineraal tablet, visolie en bij een te laag vitamine D gehalte in uw bloed (lager dan 75 nmol/l) vitamine D extra slikken of levertraan in de winter. Bedenk ook dat gezonde voeding (minder vet, minder calorieën, veel groente en fruit, voldoende tarwe- of havervezels, geen vlees maar vette vis) beschermend werkt tegen darmkanker. In de zomer vooral blauwe/bosbessen en frambozen (bevatten onder andere anthocyanen) eten. Van de groenten vooral van de brassica familie genieten, zoals broccoli, bloemkool, boerenkool en andere koolsoorten, spruitjes en water­kers. Regelmatig probiotica gebruiken zoals u al doet, is verstandig. Ik wil er nog op wijzen dat recent meer en meer gepubliceerd wordt over de kankerpreventieve en soms ook kankerremmende werking van vitamine D, niet alleen ten aanzien van darmkanker maar ook ten aanzien van borst- eierstok- en prostaatkanker.

Sterke botten ‘In maart 2008 ben ik met de fiets gevallen en heel hard op de weg terecht gekomen. Het bleek dat mijn heup gebroken was en ik ben geopereerd. Er zijn drie lange schroeven in mijn heup gezet. Na drie dagen ziekenhuis was ik weer thuis en het gaat nu heel goed. Ik ben een vrouw van 66 jaar. Nu is mijn vraag of ik er goed aan doe een DEXAmeting te laten doen? Ik heb verder geen klachten. Kan ik op een homeopathische of een natuurlijke manier iets doen om sterke botten te houden? Ik ben veel in beweging, we hebben een grote tuin en een groentetuin, ik fiets en wandel graag.’ Het DEXA-onderzoek (Dual Energy X-ray Absorptiometry) is gebaseerd op een röntgenbuis die twee bundels van verschillende energie levert. Hierbij kan het mineraalgehalte van het bot bij mensen binnen een vrij korte tijd worden vastgesteld en met een goede diagnoseprecisie. De stralenbelasting van de meting van de botdichtheid ter hoogte van de lumbale wervelkolom is relatief laag. Ook leent deze meetmethode zich goed om na enige jaren de botdichtheid nog eens te vergelijken.

Over het algemeen laten we eerst de vitamine D spiegel in het bloed bepalen, dat wil zeggen de 25(OH)D3 en deze dient boven de 50 nmol/l, liever nog boven de 75 nmol/l te liggen. Bij een te laag vitamine D gehalte dient vitamine D gesuppleerd te worden, bijvoorbeeld in de vorm van levertraan in de winter of vitamine D3 in capsulevorm of tegenwoordig ook in vloeibare vorm. Mensen van uw leeftijd of ouder geef ik bij een duidelijk te kort aan vitamine D circa 1800 i.e. vitamine D3 dagelijks, soms zelfs meer als er duidelijk sprake is van ontkalking. Interessant wellicht om te weten is dat een lage vitamine D spiegel vaak gepaard gaat met een slecht geheugen; de cognitieve functies worden duidelijk beter als voldoende van genoemd vitamine wordt aangevuld, zo blijkt uit recent onderzoek. Daarnaast calcium en magnesium gebruiken, want calcium kan niet werken zonder magnesium en vitamine D kan niet zonder calcium. Meestal in de verhouding van ongeveer twee op een en tegenwoordig geef ik het in de vorm van het nieuwe calcium/magnesium pidolaat 30/20 mg (driemaal daags een capsule tijdens de maaltijd), een verbinding die zo uitstekend wordt opgenomen door het lichaam dat je er ook weinig van hoeft te suppleren. Dus: vitamine D minimaal 1800 i.e. en 2 tot 3 capsules van calcium/ magnesium pidolaat per dag bij de maaltijd. Ook kan vitamine K2 (uit natto) in de vorm van bijvoorbeeld menaq7 erbij worden genomen (45-90 ucg per dag) als er tenminste geen bloedstollingsremmers worden gebruikt zoals marcoumar of sintrom. Daarbij elke dag een flinke multi vitaminen/mineralentablet die voldoende boron bevat (2 à 3 mg) , visolie (capsules) en zuivelproducten in de vorm van biogarde en yomio. Geen Hüttenkäse (teveel zout en te weinig calcium), wel eventueel geitenkaas, geitenkwark en weinig of geen vleesproducten. Zeker geen suikerproducten (ook geen frisdranken!) gebruiken want die stimuleren onder andere de ontkalking door onze botten te beroven van calcium. Alfalfa, brandnetel- en heermoesthee zijn ook aan te bevelen.

Schimmel ‘Mijn zus heeft schimmel in haar gehoorgang en dit geeft jeuk en afscheiding. De KNO-arts heeft een antibioticum voorgeschreven, maar dit helpt niet. Zelf heeft zij de gehoorgang gespoeld met molkosan, maar toen werd het nog erger. Weet u een oplossing voor dit probleem?’ Dit is een kwaaltje dat momenteel veel voorkomt. Zo, vanachter mijn bureau, zonder meer gegevens te hebben, is het moeilijk te adviseren. Soms zie ik met een biologische antischimmel zalf verlichting; bijvoorbeeld Pefrakehl D3 zalf of Albiansan D3 zalf van het merk Sanum uit Duitsland. Ook Grafietzalf van VSM doet het soms goed met Graphites D6 driemaal daags 3 korrels onder de tong. Als de huidschimmel onderdeel is van een systeemschimmel dus als bijvoorbeeld ook de darm meedoet dan heeft het zin een kuur van enkele maanden te doen met Mycopryl 680 (AOV) tweemaal daags een capsule na de maaltijd. Ook een probioticum als Trenev- Trio of Bio-dophilus is dan aan te raden. En natuurlijk geen suikerproducten en snelle koolhydraten eten! Zou dit geen verbetering geven, dan adviseer ik uw zus een homeopathisch arts te raadplegen.

‘Leden werven leden’: Winnaar naar tophotel! Kerstvakantie, jaarwisseling, Nieuwjaarsparty’s. Je zou denken dat de achterban van de Moermanvereniging even geen gelegenheid had om nieuwe leden te werven. Niets is minder waar. Ook in de afgelopen periode bleven de aanmeldingen binnenstromen. De teller liep zelfs op richting de 50. In totaal konden 47 nieuwe leden worden ingeschreven. Geweldig! De actie loopt nog zo goed dat ze voorlopig wordt voortgezet. Wie de smaak van het ledenwerven te pakken heeft, hoeft dus niet op zijn of haar lauweren te gaan rusten. Het plan is degenen die de meeste leden hebben geworven, tijdens de jaarvergadering op 24 april in Baarn in het zonnetje te zetten. De hoofdprijs is een zogeheten “Hartverwarmend Arrangement” van twee dagen voor twee personen in tophotel Havezathe Carpe Diem in Zeddam (zie ook hotelcarpediem.nl). Het ligt op een schitterende locatie en het Moermandieet behoort er tot de mogelijkheden. Ook voor de andere ledenwervers uit de top tien is er op 24 april bijzondere aandacht. Alle reden dus om door te gaan. Eind maart wordt de definitieve balans opgemaakt. Tot die tijd kunt u dus naar harte­ lust anderen over de streep trekken. Heel veel succes daarbij! Wat ook doorloopt, is dat ieder nieuw lid een kleine tegen­ prestatie oplevert. Wie tot 1 april een nieuw lid aanbrengt, kan kiezen uit • het receptenboek ‘Culinair de wereld rond’ • het dieetkookboek van Lia van Geest en Lydia Sleutel • het interessante ‘Retrospectief onderzoek naar de effectiviteit van de Moermantherapie’ met daarin bijzondere patiënten­ verhalen • een luxe schrijfset.

Zo kunt u nieuwe leden aanmelden: 1. Via de website: www.moermanvereniging.nl 2. Via de administratie: (0172) 49 79 44 (werkdagen van 09.00 tot 13.00 uur). 3. Via Uitzicht: Aanmeldingskaart in Uitzicht.

Vermeld altijd: a. Naam van de aanbrenger, postcode en huisnummer. b. Welk cadeau de aanbrenger graag ontvangt; cadeau 1, 2, 3. c. Naam van het nieuwe lid met alle gegevens, die nodig zijn.

Leden werven Leden!

21

Ma pun Voo voo din chu tien zich kom

Veel waardevolle tips van Riëtte Janssen en Bob Hornstra

‘Budwigpapje, regelrechte vitaminebom’ Wat is er zo gezond aan het Budwigpapje? Hoe moet je omgaan met soja bij borstkanker? De kennismakingsdag voor nieuwe leden op 14 november 2009 in Baarn is aanleiding om verder op deze vragen in te gaan.

D

e deelnemers aan deze kennismakingsdag kregen bij binnenkomst een bakje gevuld met het Budwigpapje. Dat hadden ze onder andere te danken aan magazijn voor orthomoleculaire voeding de Roode Roos in Den Haag, die de dag financieel mogelijk maakte. Voedingsdeskundige Riëtte Janssen noemde het Budwigpapje in haar lezing één grote vitaminebom. Vandaar dat het ook deel uitmaakte van haar recepten voor de feestdagen in het vorige nummer. Wat er nu precies zo gezond is aan dit papje en waarom het zo heet? Om met het laatste te beginnen: Het Budwigpapje is oorspronkelijk samengesteld door de Duitse arts Johanna Budwig. Zij was op zoek naar een licht verteerbare, voedzame en vooral heilzame starter voor het begin van de dag. In een toelichting wijst Riëtte Janssen erop dat de citroen zorgt voor vitamine C; de tarwekiemen voor ijzer, vitamine B1 en vitamine E en de gistvlokken voor vitamine B1, B2, B3, B6, foliumzuur, magnesium en kalium. Verder heeft lechitine een gunstige invloed op hart en bloedvaten en zorgt het voor zowel verlaging van de cholesterol als voor verbetering van het geheugen; de abrikozen leveren ijzer; lijnzaadolie omega 3-vetzuren en vitamine E en ook versgemalen lijnzaad bevat omega 3-vetzuren. Deze vetzuren hebben onder andere een zeer gunstige werking op de slijmlaag van de darmwand waardoor de stoelgang ver­betert. Aan het slot van dit artikel is het recept voor de liefhebbers nogmaals weergegeven; eet smakelijk!

Nieuw: Salvestrol Borst 50+ en Prostaat Op basis van de meest recente wetenschappelijke inzichten hebben de ontdekkers van salvestrolen twee nieuwe producten ontwikkeld. Salvestrol Borst 50+ om cellen en weefsel in de borsten te beschermen bij vrouwen boven de vijftig en Salvestrol Prostaat voor een gezond prostaat bij volwassen mannen. Salvestrol Borst 50+ bevat een fruitcomplex met salvestrolen waaronder een specifieke salvestrol die een rol speelt in het behoud van gezonde cellen in de borst. Het propolisextract in Salvestrol Borst 50+ bevat bepaalde wateroplosbare componenten die een rol spelen bij het behoud van gezonde cellen. Een grote inname van groene thee is in verband gebracht met het behoud van gezonde cellen en weefsels in de borst. Salvestrol Borst 50+ bevat een groene thee-extract met een gestandaardiseerde hoeveelheid EGC en EGCG.

Salvestrol Prostaat bevat een fruitcomplex met salvestrolen waaronder een specifieke salvestrol die via diverse mechanismen betrokken is bij celbescherming en het behoud van een goede prostaat. De polyfenolen in het gestandaardiseerde granaatappelextract van Salvestrol Prostaat worden door deskundigen in verband gebracht met het behoud van een normale prostaat. Het zoethoutextract is gestandaardiseerd om twee belangrijke componenten te bevatten die een rol spelen bij celbescherming en het behoud van een goede prostaatfunctie. Zoals alle Vitals producten bestelt u Salvestrol Borst 50+ en Salvestrol Prostaat heel eenvoudig bij de Roode Roos. Raadpleeg bij therapeutisch gebruik uw arts of therapeut. Kijk ook op www.salvestrolen.nl voor uitgebreide informatie.

Sojaproduct miso

Riëtte Janssen bleek erg enthousiast te zijn over het sojaproduct miso. Ze had het leren kennen tijdens haar bezoek aan Azië en vond het een openbaring. In ons land is miso verkrijgbaar in Aziatische toko’s.

puur en werkzaam www.vitals.nl

Bij kanker kan sojaconsumptie minder gunstig zijn als de tumor hormoon gerelateerd is zoals bij borstkanker, reageerde Riëtte desgevraagd. Sojaproducten bevatten namelijk veel phytoestrogeen, een micronutriënt die het effect heeft van het vrouwelijk geslachtshormoon oestrogeen. “Altijd overleggen met je arts”, adviseerde ze. Andere tips van Riëtte: •K  urkuma is vanwege de ontgiftende werking een echte aanrader; bij voorkeur gebruiken in combinatie met zwarte peper omdat dan veel meer curcumine vrij komt. •E  et veel kleine vruchten, zoals frambozen; onderzoek laat zien dat de bestraling bij kanker veel effectiever is bij ruime consumptie van klein fruit. •D  rink drie keer per dag groene thee en laat die eerst minimaal tien minuten trekken; opgieten met water van tachtig graden. • Tarwe in ons brood kunnen we goed missen; beter is brood van gierst, spelt of gerst en liefst zuurdesembrood. Ook arts en Uitzichtmedewerker Bob Hornstra, een andere spreker tijdens de kennismakingsdag, gaf zijn publiek een aantal waardevolle tips mee: •G  ebruik gekiemde zaden (“Ik kan u niet vertellen hoe gezond die zijn!”) zoals brassicamix; ze zijn vaak al voor de prijs van rond een euro te koop in supermarkten. •B  ij het stomen van de warme maaltijd blijven de vitaminen en mineralen veel beter behouden dan bij bakken, koken en bereiding in de magnetron. •C  hocola is goed voor ons maar houd maat en eet chocola met een cacao­ percentage van 85 procent. • ‘Zonder goed dieet is iedere behandeling van kanker zinloos!’

Recept Budwigpapje 100 gr. kwark (bij intolerantie voor kwark Hüttenkäse) • 1 of 2 el. lijnzaadolie • 1 of 2 el. lecithine poeder • 1 el. gistvlokken • 1 el. tarwekiemen • 1 el. gemalen lijnzaad • 1 el. gemalen rozijnen of 4 fijngesneden • abrikozen of honing of diksap; sap van ½ citroen • pompoenpitten (eventueel). Bereidingswijze: Meng de lijnzaadolie met de lecithine poeder, hierdoor ver­ mindert de oliesmaak. Voeg de kwark, gistvlokken, tarwekiemen, lijnzaad en rozijnen of abrikozen of honing of diksap toe. Roer het citroensap er­ door. Eventueel 1 el. pompoenpitten. Goed mengen. Langzaam eten en goed kauwen. Tip: Tot hier kan dit papje voor meer­ dere dagen worden gemaakt en in de koelkast bewaard. Citroensap altijd vers toevoegen voor het gegeten wordt.

23 adv borst prostaat uitzicht a4.indd 1

1/8/10 11:57 AM

Adv_CurcumaLongaNAP_7

18-2-2009

11:45

Pagina 1 Advertenties

Een ei hoort erbij Er zijn maar weinig voedingsmiddelen die zoveel gezonde voedingsstoffen bevat als een ei. Het is juist daarom jammer dat het ei sinds de jaren zestig in diskrediet is. Het ei heeft dit te danken aan zijn rijkdom aan cholesterol. Maar het ‘cholesterol is slecht voor je hart’-verhaal kraakt in al zijn voegen. Zeer ten onrechte is het ei in de ban gedaan, mede door toedoen van Nederlandse wetenschappers. Zo zette de Nederlandse dr. Rianne Weggemans in 2001 samen met de hoogleraar Martijn Katan de resultaten van een groot aantal onderzoeken op een rij, in een zogenaamde metaanalyse. Hierin werden alle wetenschappelijk goed uitgevoerde studies die tussen 1974 en 1999 ergens in de wereld waren gedaan, op een rij gezet en opnieuw in hun totaliteit geanalyseerd. Ze zag dat de consumptie van eieren zowel het totale cholesterol als het gunstige HDLcholesterol deed stijgen, maar de eerste net iets meer. Reden voor de Nederlandse wetenschappers om te concluderen tot het advies om de cholesterolinname met eieren en andere cholesterolrijke voedingsmiddelen beperkt te houden.

Goede ondersteuning AOV biedt ondersteuning van de Niet Toxische Tumor Therapie met bijvoorbeeld Curcuma longa (met 95% curcuminoïden) en Quercetine. Vraag uw voorschrijver naar AOV producten (ook verkrijgbaar bij De NatuurApotheek Pijnacker). Koperslager 17

2631 RK Nootdorp

T 070 352 00 74

aov

®

De bekende onderzoeker Walter Willett van Harvard is in zijn boek ‘Eet, drink en blijf slank & gezond!’ zeer mild over het eten van eieren. Hij stelt dat een directe relatie tussen eierconsumptie en een verhoogd risico om een hartinfarct te krijgen nooit is aangetoond. Integendeel. Een onderzoek, gepubliceerd in 1999, met 120.000 mannen en vrouwen liet geen verschil zien tussen mensen die minstens een ei per dag aten en mensen met minder dan een ei per week. In ander onderzoek werden deze bevindingen bevestigd.

natuurlijk gezond

F 070 350 68 57

E [email protected]

NOW producten zijn o.a. verkrijgbaar via: artsen, therapeuten, apotheken en De Roode Roos

www.aov.nl

In al het onderzoek dat is gedaan, worden alle soorten eieren op één hoop gegooid. Vreemd is dat geen rekening wordt gehouden met het type ei: zacht gekookt ei, hard ei, spiegelei, roerei, omelet of uitsmijter. Als een paal boven water staat dat een ei een volwaardige voedingsbron is van eiwitten. Bovendien bevatten eieren veel vitamines, mineralen en het gezonde lecithine, vooral in de dooier. De beste manier om het ei te eten is in de vorm van een zacht gekookt eitje. Dit is wel rijk aan cholesterol, maar het cholesterol is niet omgezet in het ongezonde geoxideerde cholesterol. Het cholesterol zelf is juist bijzonder nuttig omdat het lichaam hieruit de geslachtshormonen kan aanmaken en ook vitamine D.

BIO-PRODUC

T

Green Magma bevat het extract van 100% biologisch geteelde jonge, groene gerstebladeren. Het groene gerstextract bevat alle belangrijke vitaminen, mineralen, enzymen, spoorelementen en antioxidanten zoals die ook voorkomen in verse bladgroente. Bovendien is Green Magma rijk aan chlorofyl. Er is ook een Green Magma Plus variant. Deze bevat groen gerstextract aangevuld met groente- en fruitextracten, probiotica en voedingsvezels.

Vitamine D-3, nu ook in druppelvorm

Topkwaliteit voedingssupplementen met een gezonde prijs

Juist door industriële bewerking van eieren worden we opgescheept met de ongezonde kant van eieren, omdat dan, zoals bij de productie van het populaire eipoeder, het cholesterol oxideert tot oxycholesterol. Voor de voedingsindustrie is eipoeder een uitkomst en verre te prefereren boven de moeilijk hanteerbare eieren. Eipoeder wordt gemaakt door in grote ketels eieren in een hete luchtstroom en onder hoge druk te verstuiven. Hierdoor wordt het cholesterol in de eieren geoxideerd en ontstaat het oxycholesterol. Van oxycholesterol zijn toxische effecten op de bloedvatwand aangetoond. Mogelijk is de hele hype rond de schadelijkheid van cholesterol op dit fenomeen van het oxycholesterol terug te voeren. Wie hart- en vaatziekten wil voorkomen, dient producten waarin eipoeder is verwerkt zoveel mogelijk te vermijden. Hierbij gaat het vooral om koekjes en andere bakkerswaren, naast allerlei (zoete) snacks. Hoogbewerkte leverproducten, zoals leverworst, zijn ook rijke bronnen. Bij het bakken van een spiegelei, mits men de dooier heel laat, zal de vorming van oxycholesterol beperkt zijn. Indien een ei gekookt wordt, is er tijdens de verhitting geen sprake van zuurstoftoetreding. Om zoveel mogelijk te profiteren van de voedingswaarde van het ei is het zachtgekookte eitje wellicht het gezondst.

Verkrijgbaar bij De Tuinen, Gezond & Wel, drogisterij en natuurvoedingswinkel. Voor meer informatie: www.greenmagma.nl of bel de infolijn van TS Products 0341 - 46 21 46

NIEUW!

Nu ook in handige meeneemverpakking met shaker. Vraag nu een gratis stick* aan om zelf te proberen met actiecode GMU10 . *zolang de voorraad strekt

Zie ook: www.ortho.nl

24

Uitz_D3 drup.indd 1

25

20-11-09 16:05 TSR747-ADV.GREENMAGMA.UITZICHT.indd 1

05-01-2010 11:20:30

KRUISWOORDPUZZEL Het Nieuwe Jaar begint met Zegen aan de menschen, Gelyk men is gewoond malkaar Geluk te wenschen. Dus koom ik hier met regt in ‘t kwyten van mijn pligt, Met U mijn Zegen Wensch te brengen in dit Digt. (Uit 1764) Heel veel Gezondheid en Voorspoed in 2010! ‘Een gezonde leefstijl daar weten leden alles van’. Dat is de oplossing van de puzzel in Uitzicht 2009/09. Pas sinds een aantal jaren wordt serieus onderzoek gedaan naar de relatie tussen psychische processen en (het ontstaan van) ziekten zoals kanker. Tot ver in de twintigste eeuw ging men er vanuit dat lichaam en geest twee losstaande aspecten van de mens zijn. Nu komen wetenschappers steeds meer tot de ontdekking dat het niet te ontkennen valt: kanker en psyche hebben met elkaar te maken. Plato schreef in ongeveer 380 v. Chr.: ‘De grote vergissing die bij de behandeling van het menselijk lichaam tegenwoordig wordt gemaakt, is dat de artsen eerst de ziel van het lichaam scheiden’. De visie van dokter Hans Moolenburgh is: “Ieder mens heeft zijn eigen melodie. Door opvoeding, school en dergelijke leert hij een andere melodie te zingen. Op een gegeven moment weet hij niet meer wat zijn eigen melodie is. Als je dat te lang doet, kun je ziek worden”. Moolenburgh heeft veel patiënten gezien die door hun ziekte weer hun eigen melodie zijn gaan zingen. De prijzen gaan naar de volgende winnaars: 1e prijs: mevr. Kroeskop, Vlaardingen, 2e prijs: dhr. Gomperts, Zwijndrecht 3e prijs: mevr. Adriaansz, Zoetermeer. De inzenddatum voor de puzzel in Uitzicht 2010/01 sluit 15 maart 2010. LET OP! Het inzenden van de oplossing is alleen mogelijk door: overschrijving van tenminste € 1,00 op girorekening 6189 (eventueel via uw bank) t.n.v. Moermanvereniging te Alphen aan den Rijn. Vermeld uw oplossing onder mededelingen. Gert Tretmans. Tuinvaas 16 7609 ZT Almelo tel/fax: (0546) 56 94 11.

26

1

2

3

4

15

5

16

6

23

27

25

26

41

46

36

42

47

43

48

49

51

53

54

59

52

55

56

60

61

65 70

57 63

67

71

73

74

77

81

85

69

72

76

80

64

68

78

82

86

79

83

84

87

Verantwoording De redactie van Uitzicht en het bestuur van de Moermanvereniging brengen de inhoud ter kennis en beoordeling; zij aanvaarden geen verantwoordelijkheid voor de toepassing ervan. Overname van artikelen door derden is uitsluitend toegestaan met schriftelijke toestemming vooraf. Redactie en bestuur behouden zich het recht voor zonder opgave van redenen teksten, advertenties en te beantwoorden vragen te weigeren.

Medewerkers aan dit nummer: Drs. Bob Hornstra, arts Riëtte Janssen Hans Nieuwstad Petra Pronk Dr. Gert Schuitemaker Drs. Hans Stoop

Aangeboren afwijkingen

Natuurlijk kan, ondanks dat er goede voorzorgsmaatregelen genomen zijn, er toch iets niet precies verlopen zoals het zou moeten gaan in de baarmoeder. Wanneer dit het geval is kan de baby hier direct, of later, nadelige gevolgen van hebben. We spreken dan van aangeboren (congenitale) afwijkingen. Twee tot drie procent van de borelingen vertoont een aangeboren afwijking die herkenbaar is. De oorsprong van aangeboren afwijkingen kan gezien worden als een interactie tussen de genetische aanleg van het embryo (de erfelijke eigenschappen die het meegekregen heeft van beide ouders) en de omgeving. Zoals bekend ligt de basisinformatie van elk mens opgeslagen in zijn genen (de dragers van onze specifieke erfelijke eigenschappen in onze lichaamscellen). Wanneer deze

Fotografie Stef Breukel e.a.

88

65

82

79

28

36

51

37

77

9

31

4

10

84

83

75

40

87

45

63

24

12

60

11

36

13

33

56

6

1

73

34

15

36

52

32

45

25

59

48

62

69

73

81

68

Horizontaal: 1. lagere landbouwschool 4. jongensnaam 8. handvat 12. roem 15. melkklier 17. een en ander 19. lidwoord 20. hogepriester 21. krijgsgod 23. nogmaals meten 26. proberen 27. omlaag 29. verkorting van microfoon 30. dun 32. duivel 34. oude Franse daalder 35. jongensnaam 37. getij 39. orgelregister 41. montuur (Frans) 43. Frans lidwoord 44. grappenmaker 46. dochter van Thestius 48. installatie 49. jong varken 50. aarde 51. ongeschreven regels met betrekking tot erezaken 52. keur 53. noodsein 54. plaats 56. gestold vleesnat 58. vreemde munt 59. voegwoord 60. vals 62. plaats in Limburg 64. zangnoot 65. de wacht houden 66. lofdicht 68. munteenheid van Nigeria 70. schaden 71. kers 73. jongen 75. op jacht gaan 76. opschrijven 78. lijfwacht 80. het zij zo 81. gelofte 82. godin van de dageraad 84. plaats in Polen 85. de mensen 86. in stukken snijden 87. gevat - 88. windrichting. Verticaal: 1. windvrij 2. leeuw (Engels) 3. zetel (Latijn) 5. Votre Excellence 6. lidwoord 7. venster 9. jongensnaam 10. telwoord 11. ex tempore 12. krijgsmacht 13. voorzetsel 14. Europeaan 16. waarneming door radiogolven 18. evenementengebouw in Maastricht 20. vrouwelijke gast 22. van licht katoen vervaardigde weefsels 24. honing (Frans) 25. handige zet 26. situatie waarbij geen mogelijkheid meer is tot een oplossing 28. woede 30. eetgelegenheid voor officieren 31. handvat 33. dichterbij komen 35. met paneermeel bestrooien 36. de zegen over iets afsmeken 38. edelman 40. planeet 42. Friese mansnaam 43. inhoudsmaat 45. roodachtig 47. handeling 49. nogmaals 55. voorteken 57. land in Azië 60. naaigerei 61. harde vrucht 62. water 63. door de mond 65. het gewicht bepalen 67. modder 69. bijbelse figuur 70. vrouw 71. tijdelijke smaak 72. smart 74. ontwikkelingsstoornis van autistische aard 75. broodbeleg 76. troefkaart 77. gevangenis 79. en zo wijders 82. errore excepto 83. selenium. Als u de hele puzzel hebt opgelost, kunt u aan de hand van de cijfers ook de onderste balk invullen. Hier ontstaat dan de uiteindelijke oplossing.

Redactiecommissie Drs. Simon de Graaf (FIAC) Truus Hartsink Drs. Hans Stoop Cor van Groningen Redactieadres Redactie Uitzicht Hof van Azuur 30 2614 TB Delft Advertenties Advertentiemogelijkheden en tarieven kunnen worden aangevraagd bij: J.P.H. Geraats Louis Regoutstraat 36 6006 LL Weert Telefoon (0495) 53 22 20 Inschrijving Uitzicht ISSN 0169-9938 Uitzicht op internet www.moermanvereniging.nl

E-mail: [email protected] Kopij volgend nummer: Magazine 10/2009 vóór 21 november 2009

> Vervolg van pagina 14

vuldig gebruikt. Het veroorzaakte tal van afwijkingen. Ook ioniserende straling, zoals röntgenstraling en bestraling bij de behandeling van kanker, kan afwijkingen in de ontwikkeling van de ongeboren baby veroorzaken (zie tabel 1).

Eindredactie Cor van Groningen

58

62

66

75

14

35

40

50

13

20

34

39

12

30

33

45

11

29

32

44

10

19

24

28

38

9

18

22

31

8

17

21

37

7

c o l o f o n

Oplossing

Uitzicht is het tijdschrift van de Moermanvereniging voor natuurlijke kankerbestrijding. Het verschijnt tien keer per jaar en wordt gratis aan de leden van de vereniging beschikbaar gesteld.

genetische informatie beschikbaar komt, zijn de structuren of organen die zich ontwikkelen onderworpen aan de invloed van de omgeving. Deze omgeving ondersteunt of verstoort een goede ontwikkeling. Als de afwijking daarentegen erfelijk bepaald is, vindt áltijd een afwijkende ontwikkeling plaats, ook al is de omgeving normaal. Het zijn dus puur de omgevingsfactoren die inwerken op de embryologische ontwikkelingen wanneer de genen normaal zijn. Een zeer belangrijke bevinding is dat voeding van goede kwaliteit eventuele risico’s die kunnen optreden gedurende de zwangerschap, kan doen verdwijnen! Verder is nog van belang om te weten dat een zwangerschap een aanzienlijke belasting is voor het lichaam van de aanstaande moeder, met name voor het hart en het bloedvatstelsel. Het slagvolume van het hart neemt bij een zwangere vrouw met vijftig procent toe. Vandaar ook de kans op een hoge bloeddruk en diabetes (zwangerschapssuikerziekte) tijdens de zwangerschap. Al met al volop redenen om een zo’n gezond mogelijke leefstijl te volgen.

Bronnen: Langley-Evans SC. Proc. Of the Nutr. Soc. 2006; 65: 97-105. Environmental Health Perspectives 2004;112(5):631-635. Wigle DT et al. J Toxicol Environ Health B Crit Rev. 2008; 11(5-6): 373-517. Kwan ML et al. Am J epidemiol 2007 165(1): 27-35. Wen W et al. Cancer 2002; 95(8): 1786-94. Belson M et al. Environmental Health Perspectives 2007;115(1):138-145. Polakowski L. Obster Gynecol 2009 Aug;114(2, Part 1):318-325. Plichart M et al. Eur. Journ of cancer prevention 2008;17(4): 376-383. Jensen CD et al. Cancer Causes and Control 2004; 18: 559-570. Kwan ML et al. Public Health Rep. 2009; 124(4): 503-14. Balkova D et al. Akush Ginekol Soffia 2007; 46(6):27-31. Stallings VA Pediatr Blood Cancer 2008; 50:442-444). House SH Nutr. Health, 2009; 20(1): 51-67. Proefschrift L. Pellis Wageningen 2006: Folate metabolism in the humon colon.

27

Advertentie

De Roode Roos B.V.

Boekenlijst Postbus 16035 2500 BA DEN HAAG Telefoon 070-3010701 Fax 070-3010707

Magazijn voor orthomoleculaire voeding Deze keer een andere selectie van producten, welke door “De Roode Roos B.V.” geleverd kunnen worden. Hierdoor krijgt u een inzicht van ons ruime assortiment, van meer dan 3500 producten en 80 leveranciers. Bestellen bij De Roode Roos B.V. Alle producten worden in principe geleverd met een korting van max. 25% ten opzichte van de adviesprijs. Om te bestellen kunt u gebruik maken van de lijst die hiernaast is afgedrukt. Eventueel kunt u eerst een fotokopie maken. Onze volledige catalogus is op aanvraag verkrijgbaar. Uw schriftelijke bestelling kunt u naar onze postbus sturen. Vervolgens laten wij de bestelling door TNT-Post bij u thuis bezorgen. Ook kunt u ons gratis naamnummer 0800-ROODEROOS (0800-7663376) gebruiken. Internetgebruikers kunnen een e-mail versturen naar [email protected] of direct bestellen via onze webwinkel op www.derooderoos.com Vanaf nu biedt De Roode Roos u de mogelijkheid uw bestellingen te betalen via doorlopende machtiging voor automatische incasso. Een machtigingskaart hiervoor kunt u opvragen via onze website: www.derooderoos.com/machtigen

Nr

Fabrikant

Normaal

Leden

B4398

Active Biodream (800 gram)

Biodream

€ 45,00

€ 36,00

A5304

Aloë Vera Sap puur (250 ml)

Aloelixir

€ 14,95

€ 11,21

S4920

Anti oxidant Formule (60 tab)

Salvé

€ 21,00

€ 15,75

M3492

Bio Bran MGN3 (50 tab)

Medpro

€ 65,00

€ 58,50

C4754

Bio Nutriënt l-Tryptofaan (60 vcaps)

CellCare

€ 21,90

€ 17,52

P5491

BioActive Q10 100 mg (30 caps)

Pharma Nord

€ 26,75

€ 20,06

P5489

BioActive Q10 50 mg (30 caps)

Pharma Nord

€ 14,95

€ 11,21

P5487

Bio-Bloeddruk (60 caps)

Pharma Nord

€ 29,95

€ 22,46

P0268

Bio-Quinon Q10 Super 30 mg (150 caps)

Pharma Nord

€ 46,50

€ 34,87

B0547

BioSil (30 ml)

Bio Minerals

€ 28,90

€ 21,68

V4630

Co Enzyme Q10 with MCT (60 vcaps)

Viridian

€ 35,80

€ 28,64

L3118

Colladeen (60 tab)

Lamberts

€ 28,95

€ 21,71

A4126

Coriolus Versicolor-extract 750 mg (90 caps)

AOV

€ 30,45

€ 22,84

A3128

Curcuma Longa extract 600 mg 8903 (60 caps)

AOV

€ 21,85

€ 16,39

P5861

Delima Feminin (10 ovula)

Pekana

€ 14,10

€ 10,58

N2308

DHA 250 (120 caps)

Now Foods

€ 37,50

€ 28,13

S5878

Glucosamine Summum (120 tab)

Supplemed

€ 33,95

€ 25,46

B4105

Levertraan Forte (60 Licaps)

Bonusan

€ 9,00

€ 6,75

B3273

Lignan Flax Oil Complex (473 ml)

Barlean's

€ 17,95

€ 13,46

C0586

MaxEPA (100 caps)

Cardio Vasc. Res.

€ 37,00

€ 27,75

P5964

Meridian Balance 4 Zelfvertrouwen (30 ml)

Pervital

€ 19,96

€ 16,97

A1388

MultiVit Basic (module 1) (90 vcaps)

Alfytal

€ 20,75

€ 18,68

V3821

Omega 3-6-9 (120 softgel)

VitaFytea

€ 26,95

€ 20,21

M3402

Optimal Prenatal DHA Formula (60 softgel)

Minami Nutrition

€ 27,95

€ 20,96

P4169

Plantina Algreen (150 gram)

Plantina

€ 48,70

€ 36,53

B3654

Prostaatformule (60 tab)

Best Choice

€ 11,50

€ 8,63

Z4617

Solidago Complex Tinctuur (50 ml)

Zonnegoud

€ 9,80

€ 7,35

M4456

Spirulina (180 tab)

Marcus Rohrer

€ 13,32

€ 11,32

V4646

Super Greens Plus (220 gram)

VitaKruid

€ 52,90

€ 44,96

V5018

Vitamine K 2 (60 softgel)

Vitals

€ 18,95

€ 14,21

C4084

Women's Mood (30 caps)

Care For Women

€ 19,95

€ 14,96

Deze boeken kunt u bestellen bij de Moermanvereniging. Wilt u één of meerdere boeken toegestuurd krijgen, vul dan duidelijk een girokaart in met het juiste bedrag en de titels van de gewenste boeken. Geen geld opsturen! Het gironummer waarop u kunt bestellen is: 355.999 t.n.v. De Moermanvereniging Postbus 508 2400 AM Alphen aan den Rijn. De prijzen zijn inclusief verzendkosten binnen Nederland. Daarbuiten wordt € 3,50 extra berekend.

01. 03. 04. 09. 10. 14. 15. 17. 22. 24. 28. 29. 37. 40. 41. 42. 43. 44. 45.

Dr. Moerman, een weg tot genezing, C. van Groningen en A. Ronhaar De Moermantherapie, Jac. Landman De psychische achtergronden van kanker, Jac. Landman Verhütung und Heilung von Krebs, Jac. Landman Die Moerman-Krebs-Diät, E. Wannee-Immerzeel Op weg naar herstel, Simonton Het Moermandieet, gezond en lekker, E. Wannee A solution to the Cancer Problem Variaties op de Moermankeuken, Truus Hartsink Kookboek, Lia v.d. Geest en Lydia Sleutel De actuele voedingstabel, wat zit waar in? Retrospectief onderzoek naar de effectiviteit van de Moermantherapie Het Gouden boekje voor de Gezondheid, G.E. Schuitemaker Voor meer boeken van de heer Schuitemaker zie: www.gezondeboeken.nl Meer variaties op Moermanrecepten, Truus Hartsink Bondgenoot, autobiografie van een immuuncel, Henk Fransen De helende factor, Bob Th. Hornstra Moermankookboek, culinair de wereld rond Voed je goed, voel je goed, Monique van den Assum Dvd ‘Geef ziekte geen kans, eet en leef gezond’, Kees Braam

Vermeld hier uw adresgegevens: Uw naam: (Dhr/Mevr):

Lidmaatschap nr.:

Adres:

Geboortedatum:

Postcode & Woonpl.:

E-mailadres:

Telefoonnummer:

Evt. op voorschrift van:

€ 9,50

€ 4,95 € 12,75 € 16,50 € 4,00 € 4,95 € 6,95

Advertenties

Vascu-Vitaal® doet wat het belooft:

het houdt de bloedvaten schoon.

In de achterliggende 20 jaar heeft Vascu-Vitaal® haar werking bewezen blijkens de vele positieve reacties van mensen in binnenen buitenland, die Vascu-Vitaal® gebruikt hebben. Vele natuurgeneeskundigen hebben ervaren dat hun cliënten/patiënten klachtenvrij waren na een behandeling met Vascu-Vitaal®.

Gezond leven Gezond blijven 10% kort i Rood ng bij de e Ro os

Een leven lang vitaal!

Houdt de bloedvaten schoon

VASCU-VITAAL

ondersteunt het lichamelijke weerstandsvermogen en bevordert een algemene goede gezondheid

Prijswijzigingen voorbehouden

€ 11,30 € 4,95 € 4,95 € 6,80 € 6,80 € 25,00 € 4,95 € 7,95 € 4,95 € 7,95 € 6,90 € 20,40

OLIGO PHARMA BV, Kerklaan 2, 1211 PP Hilversum Tel. 035 - 6244671, fax 035 - 6244672 e-mail: [email protected] www.vascuvitaal.com

Squalene is een bijzondere stof die zowel in het menselijk lichaam als in de natuur wordt aangemaakt. Het behoort tot een speciale groep antioxidanten, de zogenaamde isoprenoïden en wordt uit de levertraan van de diepzee dogfish verkregen. Squalene heeft het vermogen om zuurstof toe te voegen aan de menselijke cel. Hierdoor beschermt het de cellen waardoor het lichaam wordt behoed voor de ziekmakende moleculen. Issho Genki® Squalene iP6 is een veelzijdig, natuurlijk en zuiver voedingssupplement dat uw lichaam weer in balans brengt.

Versnelt herstel

Toename energie, vitaliteit en uithoudingsvermogen Beschermt tegen vroegtijdige veroudering van de huid

Beschermt tijdens chemotherapie en bestraling Beschermt cellen en weefsels

Fyto-Life van Hogendorpplein 28 5051 SR Goirle T: +31 (0) 13 534 6437 F: +31 (0) 13 530 2247 E: [email protected] W: www.fyto-life.nl www.isshogenki.com

29

Activiteitenkalender algemene informatie

In het volgende nummer van Uitzicht • Serie Lijf & Leden Jo Huige-Kik: “Dokter Vogel noemen ze mij wel eens gek­ scherend” • Drs. Hans Stoop: Soja en een wereld van tegenstellingen • Zelf kruiden kweken (was aangekondigd voor dit nummer maar houdt u tegoed) • Maag- darm- en leverarts Ben Witteman: “Kennis over voeding bij veel huisarten onder de maat”

30 januari – Beekbergen Silhouetwandeling Onder deskundige leiding winterse wandeling met info over bomen en kruiden. Plaats: Beekbergen, Kruidenhuis, Engeland 25 Data: zaterdagen 30 januari en 6 februari Tijd: van 09.30 tot 12.00 uur, daarna gezamenlijke maaltijd Kosten: Kosten € 12,50,-, kinderen € 5,Opgave: Marry Foelkel (055) 506 13 91

25 februari – Beekbergen Workshop Lezing Marry Foelkel over inwendige reiniging lichaam; gerechten maken en samen eten. Plaats: Beekbergen, Kruidenhuis, Engeland 25 Data: donderdag 25 februari Tijd: van 10.00 tot 16.00 uur Kosten: € 15,-; graag overmaken voor 1 februari op ING (giro)rekening 54403314 Opgave/info: Klazien van der Toorren-Deutekom, Meins­

sstraat 110, 3862 AE Nijkerk (Gld), telefoon (033) 844 29 95 of (06) 10 12 84 08. E-mail: [email protected] of [email protected]

De Moermanvereniging voor natuurlijke kankerbestrijding stelt zich ten doel welzijn en belangen te behartigen van patiënten die met de Moermantherapie worden behandeld, en zoveel mogelijk bekendheid te geven aan deze therapie ter bestrijding van kanker.

Bestuur

Administratie/ algemene informatie

Informatie lezingen en kooklessen

voor het bestuur te zenden aan:

De administratie van de vereniging

Schriftelijke vragen naar:

4341 GC Arnemuiden

Postbus 508

wordt gevoerd door de heer

Postbus 508

telefoon (0118) 60 18 68

2400 AM Alphen aan den Rijn

Wim Kuling.

2400 AM Alphen aan den Rijn

Voorzitter a.i.

Administratie-adres:

Fer Kesteloo

Postbus 508

Postzegel insluiten.

Advertentie

telefoon (0172) 49 79 44 (werkdagen

Stichting Klachtrecht AAG (Artsen-

Frits Kranenbarg

tussen 09.00 uur en 13.00 uur)

federatie Additieve Geneeskunde)

Brouwersveld 15

fax (0172) 47 06 44

Vaartstraat 247, 1075 RM Amsterdam

7031 DA Wehl

e-mail: [email protected]

telefoon (070) 391 02 79 Friesland Mevr. T. Meesters

Advertenties Uitzicht Aanmelding nieuwe leden

Penningmeester

Gerrit van de Veenlaan 216 2552 WN Den Haag

Secretaris

(0314) 68 10 25

Den Haag Mevr R Rosier

Klachten van patiënten

2400 AM Alphen aan den Rijn

April – Asten (NB) Vegetarische kookcursus Onder deskundige leiding maaltijden klaarmaken die gezond en smakelijk zijn. Plaats: Asten (Noord-Brabant) Data: dinsdagen 13, 20, 27 april en 4 mei Tijd: van 10.00 tot 14.00 uur Kosten: Leden € 80,- en niet-leden € 120,Opgave: Toos Scheres tel (0475) 49 29 20 of Mien v.d. Vijf­ eijken (0493) 49 58 91. Aanmelden graag voor 10 maart.

Mevr. K. Walhout Oranje Nassaustraat 26

Vriendelijk verzoek alle post bestemd

27 februari – Baarn Regioraad Plaats: Baarn, Het Brandpunt, Oude Utrechtseweg 4A Datum: zaterdag 27 februari Aanvang: 10.30 uur

Zeeland/West-Brabant

Singel 7 8771 SV Nijland

Advertentietarieven kunnen worden

telefoon (0515) 56 98 13

Rob Kappé

Schriftelijk of telefonisch bij de

aangevraagd bij:

Reijerskoop 291

administratie.

J.P.H. Geraats

Groningen/Drenthe

Louis Regoutstraat 36, 6006 LL Weert

Mevr. H. Prins

telefoon (0495) 53 22 20

Schout Poelmanweg 32

e-mail [email protected]

9617 BX Harkstede

2771 BL Boskoop (0172) 21 47 67

Lidmaatschap

telefoon (050) 404 22 46

Regiocoördinator

Nieuwe leden: € 22,- per kalender­jaar

Tym Kortekaas-Zaal

(automatische incasso).

Nieuweweg 57 B

Voor Belgische leden minimaal

2685 AS Poeldijk

€ 35,50 op rekening ING bank

(0174) 24 75 27

335-0078672-51 t.n.v. Moerman­

Giro 3290997 t.n.v. de Stichting

Groenstraat 64

vereniging. Voor de overige leden in

Steunfonds Amnestie, Reijerskoop

6074 EL Melick

PR

Europa € 35,50, buiten Europa € 40,-.

291, 2771BL Boskoop of via ING

telefoon (0475) 53 49 19

Margreet Heijerman-Strating

Een kleine ’overbetaling’ op de

bank, rekeningnummer 67.20.27.240

Postbus 19

minimumcontributie wordt zeer op

t.n.v. Stichting Steunfonds Amnestie

Noord-Holland Noord

7050 AA Varsseveld

prijs gesteld.

in Boskoop.

Vacature

(0315) 24 13 54

Contributie giro 42.39.229 t.n.v.

Bovenstaande rekeningnummers van

Stichting Steunfonds Amnestie

Limburg Dhr. F. Kessels

Moermanvereniging te Alphen aan

Stichting Steunfonds uitsluitend te

Overijssel

Voeding en artsencontact

den Rijn. Opzegging lidmaatschap:

gebruiken voor giften.

Dhr. G.J.W. Tretmans

Hans Stoop

vóór 1 december van het lopende

Coehoornstraat 40

jaar. Administratiekosten: € 3,50

4611 KS Bergen op Zoom

wanneer een herinnering gestuurd

(0164) 25 04 61

moet worden.

Wie het Steunfonds testamentair wil

Tuinvaas 16

Legaten

7609 ZT Almelo telefoon (0546) 56 94 11

De Moermanvereniging en de

gedenken, wordt aanbevolen gebruik

Rotterdam

Organisatie

stichting Steunfonds Amnestie zijn

te maken van de volgende formulering:

Dhr. M. Ouwehand

Jan Strating

door de Belastingdienst erkend als

‘Ik legateer aan de Stichting Steun-

Statenweg 405

Hoofdwal 61

algemeen nut beogende instelling

fonds Amnestie, gevestigd te Elst (Gld)

3039 HP Rotterdam

4207 EB Gorinchem

(ANBI), sinds 01-01-2008. Een schen-

de som van €……… vrij van rechten en

telefoon (010) 467 78 64

(0183) 63 26 90

king aan onze stichting is aftrekbaar

kosten’.

mobiel 06 23234874

van de inkomstenbelasting (binnen Adviseurs

de daarvoor geldende regels).

Regio-secretariaten

Cor van Groningen

Rijnmond/Westland Vacature

Judith van Akkeren

Internet

Drs. Bob Hornstra

Amsterdam en Wijde Omgeving Mevr. T. Visser

www.moermanvereniging.nl

Quellijnstraat 128

e-mail: [email protected]

1073 XL Amsterdam telefoon (020) 675 41 50

Patiëntenvoorlichting Gelderland Telefoon 088-2424240 (Infolijn)

Mevrouw R. van Elk

Of voor algemene informatie over de

Utrechtseweg 84

vereniging: (0172) 49 79 44

6812 AH Arnhem telefoon (026) 844 95 16

30

(Zie ook colofon pagina 27)

31

100106-plantina-Basis-Uitzicht_210x297-lc.indd 1

11-01-10 08:44