Jaar verslag Publieksversie

Jaar verslag 2014 Publieksversie

‘Het afgelopen jaar hebben we samengewerkt met veel mensen die net zo bevlogen zijn als wijzelf.’

Zelfstandigheid en samenwerking 2014 was voor het KCR het jaar waarin we onze eerste stappen naar zelfstandigheid zetten. Na een lange periode van voorbereiding zijn we in januari ‘zelfstandig gaan wonen’, in het Gele Gebouw in het Zomerhofkwartier. Per 1 juli 2014 zijn we tevens financieel en juridisch een zelfstandige organisatie geworden. Ook was 2014 een jaar waarin we hebben samen gewerkt met vele mensen die net zo bevlogen zijn als wijzelf. Met onze voormalige collega’s van de SKVR en medewerkers van andere culturele instellingen. Met leerkrachten en school directeuren. Met bevlogen cultureel ondernemers. En indirect natuurlijk ook met de duizenden kinderen en jongeren die van het Rotterdamse culturele aanbod gebruik hebben gemaakt. Nadenken en inspelen We realiseren ons dat we veel van onze samenwerkingspartners vragen. We stimuleren en onder steunen scholen om dieper na te denken over de rol van cultuuronderwijs in hun curriculum. En we vragen culturele instellingen om nog meer in te spelen op de vraag vanuit het onderwijs, in plaats hun standaard aanbod vanuit hun eigen blik te bieden. De regeling ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’ heeft daarbij een grote rol gespeeld. Als nieuwe organisatie hebben we in het najaar van 2014 alvast een eerste balans opgemaakt. In hoeverre sluiten de activiteiten waarmee we begonnen zijn aan bij de toekomstige ontwikkelingen in de stad? En welke activiteiten kunnen we in de komende jaren verder ontwikkelen om een duurzame brugfunctie te kunnen blijven vervullen tussen het onderwijs en de culturele instellingen van Rotterdam? Wij blijven ons in ieder geval ontwikkelen om het gezamenlijke doel dichterbij te brengen: goed cultuuronderwijs voor zoveel mogelijk Rotterdamse kinderen en jongeren.

Anne Marie Backes Directeur bestuurder 2

KCR JAARVERSLAG 2014 | PUBLIEKSVERSIE


3

‘Als school hebben we al geruime tijd de lestijd uitgebreid om cultuuronderwijs meer te verankeren in ons onderwijssysteem. Op deze manier proberen we onze kinderen in aanraking te laten komen met cultuur op allerlei niveaus en in verschillende facetten. Vanuit de organisatie is er vorig schooljaar veel behoefte geweest aan het inzichtelijk maken van alle activiteiten die we deden op het gebied van cultuur en in het bijzonder van de effecten van ons handelen ten aanzien van de kinderen. Hoe goed zijn we eigenlijk bezig op dit gebied? En wat vinden de leerkrachten afzonderlijk? De rol van het KCR is hierin van een zeer groot belang geweest!’ Aziz El Amiri directeur KBS De Bavokring

Missie en functie

De brug tussen onderwijs en cultuur Lopend door Rotterdam is te zien, te horen en te voelen hoe de stad bruist. Op het gebied van kunst en cultuur heeft Rotterdam dan ook veel te bieden. Musea, theaters, poppodia, dansstudio’s, ateliers, kortom de hele cultuursector wil al het moois dat het in zich draagt graag beschikbaar maken. Daarnaast is er het onderwijs. Op de Rotterdamse scholen spannen dagelijks duizenden leerkrachten zich in om leerlingen de juiste bagage mee te geven voor de complexe de eenentwintigste-eeuwse maatschappij, die meer dan ooit om creativiteit, verbeeldingskracht en flexibiliteit vraagt.

‘Het Cultuurtraject, dat door het KCR geregeld wordt, is een onmisbare schakel tussen scholen en culturele instellingen. Het KCR is een betrouwbare partner bij het maken van afspraken en het is reuzefijn om ruimschoots van te voren scholen goed te kunnen informeren.’ Louisa Balk adviseur educatie Gemeente Rotterdam

4


Wij, als het KCR, zijn de brug die onderwijs en cultuur met elkaar verbindt. Het is onze passie om zoveel mogelijk Rotterdamse kinderen met cultuur onderwijs in aanraking te laten komen. Want duur zaam cultuuronderwijs geeft leerlingen de nodige eenentwintigste-eeuwse vaardigheden mee: een open blik, een nieuwsgierige houding, samen kunnen werken, de durf om nieuwe dingen uit te proberen en het bestaande kritisch te bevragen. Bovendien is goed cultuuronderwijs op de Rotterdamse scholen voor de stad als geheel van belang. Het houdt haar aantrekkelijk voor iedereen die de brede ontwikkeling van kinderen een warm hart toedraagt. Regie nemen Scholen adviseren en ondersteunen wij bij het inrichten van hun cultuuronderwijs. We helpen ze met de opdracht van het Ministerie van OC&W: het ontwerpen en invoeren van langere leerlijnen voor cultuuronderwijs. Dat doen we vanuit hun

eigen visie en cultuur, zodat ze zelf de regie kunnen nemen. Culturele instellingen coachen wij om van een aanbod-gestuurde tot een vraag-gestuurde aanpak te komen. Gericht op inbreng, in plaats van

Lopend door Rotterdam is te zien, te horen en te voelen hoe de stad bruist. het afzetten van producten. Met nieuwe methodiek en nieuwe deskundigheid. Drie uitgangspunten bepalen bij dit alles onze richting. Ten eerste: het kind staat centraal. Ten tweede: een creatief samen spel tussen kunstenaars en leerkrachten. Ten derde: een duurzame verankering van cultuuronderwijs in het curriculum van scholen.


5

De praktijk ‘In de bovenbouw introduceerden we een cultuurcarrousel. Iedere leerkracht geeft zes weken een uur lang les in een kunst zinnig vak naar keuze. Het KCR begeleidde de leerkrachten in het vinden van iets dat bij ze past: muziek, houtbewerking, schilderen, dans. De consulenten van het KCR hielpen ons op weg met het stellen van leerdoelen, gaven bevestiging en stuurden bij.’ Aafje Gerritse interne cultuurcoördinator OBS Fridtjof Nansen

Ambitie en commitment Ook in 2014 richtten wij ons op de ontwikkeling van zowel het aanbod vanuit de culturele instellingen als de vraag vanuit het onderwijs. Daarbij bleek bij de culturele sector een grote ambitie om inbreng te leveren. De landelijke matchingsregeling ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’ maakte het mogelijk om nieuwe vormen van cultuuronderwijs te ontwikkelen. De bedoeling van deze regeling is dat de school voldoende eigenaarschap ontwikkelt met betrekking tot projecten en programma’s. Dit komt ten goede aan de inhoud van het cultuuronderwijs en de aansluiting op het verdere curriculum van de school. Zo raakt cultuuronderwijs duurzaam in de school verankerd. En dat is precies waar ook wij voor staan. Daarom zochten we steeds naar de samenhang van projecten en programma’s met de dagelijkse onderwijspraktijk van de school. Hieruit ontstonden mooie dingen. Een voorbeeld hiervan is het programma ‘Stel je voor…’ dat wij samen met samenwerkingspartners MAAS en Villa Zebra vanuit de onderwijspraktijk ontwikkelden en uitvoerden. Van scholen vroeg dit programma draagvlak en commitment. Leerkrachten moesten zelf in de klas aan de slag willen gaan met cultuureducatie. Van de kunstvakdocenten van MAAS en Villa Zebra vroeg het de nodige creativiteit om goed aan te sluiten bij de onderwijspraktijk. Als KCR begeleidden wij het programma op het gebied van methodiekontwikkeling en professionalisering. Onze begeleiding begon al bij het selecteren van de deelnemende scholen. Andere voorbeelden van het ontwikkelen van lange leerlijnen en duurzame samenwerking zijn het traject ‘Ateliers in School’, de Rotterdamse Erfgoedcoalitie, en de Rotterdamse Muziekcoalitie.

6


Nieuwe aanpak De ambitie vanuit de culturele sector is duidelijk en ook vanuit het onderwijs lijkt ons – op termijn – voldoende vraag te bestaan. Toch bestaat er zorg. De deelname van het voortgezet onderwijs aan het Cultuurtraject Rotterdam is in 2014 verder terug gelopen. De cultuurkaart van het CJP wordt in Rotterdam voor maar 55 procent ingezet. In het middelbaar beroepsonderwijs wordt nog heel weinig aan cultuuronderwijs gedaan. Daarom is er een nieuwe aanpak nodig om cultuuronderwijs voor jongeren te stimuleren. Met het programma ‘Rotter dam, dé Stad van Cultuuronderwijs’ zetten wij op dit vlak in de periode 2013-2014 de eerste stappen.


7

Onze Activiteiten

Graag geven we een overzicht van onze belangrijkste activiteiten in 2014 ‘De Schoolscan Cultuureducatie heeft inzichtelijk gemaakt over welke activiteiten onze school beschikt, en ook de visie van het personeel is mede hierdoor goed in kaart gebracht. Het rapport is zeer uitge breid en biedt uitstekende mogelijkheden om als team tot een gezamenlijke visie te komen. Voor het management zijn er nieuwe kansen ontstaan om in gesprek te gaan met het team over de verschillende behoeftes en de eventuele begeleiding op maat als het gaat om cultuur.’ Aziz El Amiri directeur KBS De Bavokring ‘De Schoolscan Cultuureducatie is voor onze scholen het startpunt om te bekijken waar men staat op het gebied van kunst en cultuur. Dit geeft inzichten in wat er reeds gebeurt, wat wenselijk is en waaraan gewerkt kan worden. Het is een waardevol instrument voor het bepalen van de koers op dit gebied. Wij hopen daar de komende periode wederom gebruik van te kunnen maken.’ Martijn Redegeld beleidsonder steuner onderwijs RVKO

‘Het KCR helpt ons verdieping aan te brengen in de educatieprogramma’s van de Muziekcoalitie en faciliteert een goed en evenwichtig gesprek met het onderwijs.’ Marianne van de Velde directeur Music Matters 8


‘Talentontwikkeling, respect voor anderen en betere prestaties. Het kunst- en cultuur profiel heeft op onze school een duidelijke meerwaarde die dankzij de begeleiding van het KCR nog beter uit de verf komt.’ Yvonne Laging vestigingsdirecteur prak tijkschool Accent PrO Hoogvliet

Reacties op een netwerkbijeenkomst, georganiseerd door het KCR, met als onderwerp: samenwerking tussen scholen en culturele instellingen. ‘Ik vond het een zeer interessante bijeen komst. Heb veel ideeën opgedaan en voor al de vertaalslag naar mijn situatie kunnen maken.’ Helen Schreuders vakleerkracht muziek, groepsleerkracht, en cultuurcoör dinator in ontwikkeling op De Clipper ‘Ik vond het een geslaagde middag. Het was leuk om ons verhaal te kunnen vertel len aan vakgenoten.’ Henny Timmermans, interne cultuurcoördinator VSO Herenwaard

Cultuur als Bron van Leren en Schoolscan Cultuuronderwijs Met ons programma ‘Cultuur als Bron van Leren’ begeleiden en ondersteunen we scholen met de ontwikkeling van ‘schooleigen’ vormen van cultuur educatie. Het programma is opgebouwd uit verschillende onderdelen die bij elkaar een door looptijd van maximaal twee jaar vragen. Het start met een ‘Schoolscan Cultuuronderwijs’, een kort adviestraject dat scholen een duidelijk beeld geeft van de stand van zaken, de wensen en de mogelijk heden met betrekking tot hun cultuuronderwijs. Hiermee kunnen scholen gerichte keuzes maken met het oog op vervolgstappen. In 2014 hebben 25 scholen deelgenomen aan ‘Cultuur als Bron van Leren’. Daarbij ging het in 8 gevallen om de ‘School scan Cultuuronderwijs’. Ateliers in School In het programma ‘Ateliers in School’ verbindt een kunstenaar van een culturele instelling zich voor een jaar aan een school. Het uitgangspunt van de samenwerking is de onderwijskundige en pedagogische visie van de school, daarbinnen staan de vragen en initiatieven van leerlingen centraal. In 2014 hebben 11 scholen samen met een culturele instelling een atelier in hun school gerealiseerd. De ontwikkeling van deze ateliers wordt begeleid door een Kenniskring onder leiding van het KCR. In het schooljaar 2013-2014 heeft de Kenniskring de succesfactoren voor een goed atelier geïnventariseerd. Daaruit blijkt dat de ateliers voor leerlingen een grote meerwaarde hebben. Een belangrijke succesfactor daarbij is de aanwe zigheid en de betrokkenheid van de groepsleer kracht. De Kenniskring heeft ook tot doel om de resultaten van ‘Ateliers in School’ te monitoren.

het schooljaar 2014-2015, met name met het oog op de projecten en programma’s die gesubsidieerd worden vanuit de regeling ‘Cultuureducatie met Kwaliteit’. Deze achtste Summerschool telde zo’n 140 deelnemers uit het onderwijs en de culturele sector. Denkmomenten Labs ‘Denkmomenten Labs’ zijn bijeenkomsten waarin genodigden uit het onderwijs en de culturele sector met elkaar nadenken over wat zij met cultuuronder wijs bij kinderen willen bereiken. Ze zijn in het leven geroepen naar aanleiding van de onderzoeksresul taten van ‘Cultuur in de Spiegel’. Professor van Heusden van de Rijksuniversiteit Groningen stelt hierin dat het onderwijs en de culturele sector te praktisch gericht zijn: men denkt te snel in lesvor men. Hij benadrukt het belang van ‘denkmomenten’. In 2014 hebben we met ‘Music Matters’ een pilot ‘Denkmomenten Lab’ gehouden. In 2015 zullen nog vijf van deze labs volgen. Post-hbo-opleiding Cultuurbegeleider Met de hogeschool Thomas More hebben we de post-hbo-opleiding Cultuurbegeleider voorbereid. Wij zien het belang van de cultuurbegeleider als een versterkende kracht in het onderwijs. Deze draagt bij aan de balans tussen culturele instellingen en scholen. Het verankeren van cultuureducatie in het onderwijs vraagt van de interne cultuurcoördinator op scholen een andere rol dan voorheen. Deze rol is niet alleen organisatorisch, maar behelst ook de ontwikkeling en borging van een schoolvisie op cultuureducatie en het regisseren van de implemen tatie van leerlijnen. Leerkrachten leren dit in de opleiding tot cultuurbegeleider, die in 2015 van start gaat.

KCR-Summerschool De KCR-Summerschool is een jaarlijks terugkerend tweedaags evenement met workshops en lezingen. Een inspirerende aftrap van het nieuwe school seizoen. In 2014 organiseerden we de achtste editie ervan. Hierin stond het thema ‘beoordelen, evalueren, monitoren’ centraal. Een belangrijk thema voor


9

Cultuurtraject Rotterdam Het Cultuurtraject Rotterdam is het basisaanbod cultuureducatie voor leerlingen in het Rotterdamse onderwijs. Het bestaat uit educatieve activiteiten van vrijwel alle Rotterdamse culturele instellingen in de disciplines dans, theater, beeldende kunst, literatuur, erfgoed, muziek en nieuwe media. Wij zijn regisseur van het cultuurtrajectprogramma en vormen het centrale loket voor alle deelnemers. Jaarlijks maken wij in dialoog met de Rotterdamse cultuursector het programma. Daarbij is veel aandacht voor aansluiting op het onderwijs in de school. In 2014 hebben scholen meer mogelijkheid gekregen om hun eigen Cultuurtraject samen te stellen. Ook kwam er bij iedere activiteit de mogelijkheid om een digitale evaluatie in te vullen en het bijbehorende lesmateriaal te raadplegen, te downloaden of direct af te spelen op de smartboard in de klas.

centraal staan in hun culturele uitingen. In 2014, het eerste jaar van ‘Rotterdam, dé Stad van Cultuur onderwijs’, hebben we ons gericht op het voortgezet onderwijs. Scholen en culturele instellingen werden gevraagd om te tonen wat zij in schoolverband aan cultuuronderwijs doen.

In 2014 deden ongeveer 37.000 leerlingen, van groep 1 in het primair onderwijs tot en met leerjaar 3 in het voortgezet onderwijs, mee aan het Cultuurtraject. In het primair onderwijs is het aantal deelnemers ongeveer gelijk gebleven. Het voortgezet onderwijs liet in 2014 een terugval zien van 400 leerlingen. Onvoldoende financiële middelen en lesuitval worden genoemd als reden voor uitschrijving. Het cultuurtrajectprogramma wordt doorlopend digitaal geëvalueerd. Het evaluatierapport voor 2013-2014 laat een positief beeld zien: ongeveer 80 procent van de activiteiten wordt beoordeeld als ‘goed’ tot ‘zeer goed’. Slechts een krappe 5 procent krijgt geen voldoende. Online Platform Cultuureducatie Het Online Platform Cultuureducatie geeft alle Rotterdamse culturele instellingen ruimte om educatief aanbod te plaatsen op een centrale zoekmachine, gericht op het onderwijs. Doel van het platform is om de onderwijssector en cultuur sector op een laagdrempelige manier met elkaar in contact te brengen. Het platform biedt een zo compleet en actueel mogelijk beeld van het cultuur educatieve aanbod in Rotterdam. In 2014 waren op het Online Platform 43 aanbieders opgenomen die gezamenlijk tussen de 250 en 300 cultuureducatieve producten aanboden. De website telde in 2014 ruim 14.000 bezoekers.

Een KCR Cultuureducatie Roadshow ging in april 2014 twee weken langs de scholen om cultuur onderwijs prominent onder de aandacht te brengen en werk op te halen dat het afgelopen schooljaar was gemaakt. De scholen gaven ons hun leukste, mooiste en beste werken mee. De oogst bestond uit schilderijen, tekeningen, posters, magazines en USB-sticks vol toneelstukken, films en commercials. Hiervan is een fraaie expositie gemaakt die het Rotterdamse cultuuronderwijs in juni 2014 letterlijk een podium gaf, midden in de stad. Een uitgebreid beeldverslag is te zien op de website www.stadvancultuuronderwijs.nl

Ik vind dit project een meerwaarde voor het cultuuronderwijs in de stad. Ik denk dat het belang van het zichtbaar maken zeer groot is. Marloes Aben Marnix gymnasium

Reacties op het Cultuurtraject ‘De workshop ging over emoties, een onder werp dat dicht bij de kinderen staat. Het komt ook in de lessen sociale vaardigheden aan bod. Het was leuk om er toneelspelend mee om te gaan.’ Leerkracht primair onderwijs over aansluiting bij het niveau en belevingswereld van de leerlingen. ‘Mijn complimenten over hoe we zijn ontvangen en naar de zitplaatsen zijn gebracht. Goede ruime plekken met goed zicht voor iedereen. De voorstelling was zo goed in elkaar gezet dat de tijdsduur door een ieder vergeten werd.’ Leerkracht primair onderwijs over de organisatie en tijdsduur van een activiteit.

Reacties op ‘Rotterdam, dé Stad van Cultuuronderwijs’ ‘Mede namens de directie en het MT van het Lyceum Rotterdam wil ik jullie bedanken dat wij met onze school onze creativiteit mochten laten zien. Onze leerlingen Mira en Reinier han gen er mooi bij in de hele stad. Erg leuk om te zien! Een volgende keer doen we graag weer mee.’ Mascha Wasserman Lyceum Rotterdam ‘Het lijkt me erg leuk om volgend jaar opnieuw werk van leerlingen in te zenden voor de expo. Het lijkt me ook leuk om te kijken of leerlingen deel willen nemen aan de optredens. Ik vind dit project een meerwaarde voor het cultuuronder wijs in de stad. Ik denk dat het belang van het

‘Kinderen hebben vaak een verrassende mening over kunst, maar zijn niet gewend deze te geven of te beargumenteren. Deze rondleiding en workshop gaf hen die kans.’ Leerkracht primair onderwijs ‘De voorstelling sloot erg goed aan op de belevingswereld van onze leerlingen. Ze zaten stil en met open monden te kijken.’ Docent voortgezet onderwijs ‘Doordat we bij het Cultuurtraject aangesloten zijn bereiken we veel scholen in Rotterdam die we kunnen wijzen op onze educatieve projecten. Daarnaast krijgen we inhoudelijke en didacti sche tips van het KCR en dit draagt bij aan het succes van ons programma.’ Mirthe Smeets programmer Stichting Poetry International

zichtbaar maken zeer groot is. Ik hoop dat het project en het aantal tentoongestelde werken met de jaren zullen groeien!’ Marloes Aben Marnix gymnasium ‘We hebben het heel leuk gevonden om mee te doen en voelden ons ook erg vereerd en in de watten gelegd. Dank daarvoor! De leerlin gen zouden het vast leuk vinden als er volgend jaar weer een roadshow langskomt. Zeker nu ze beter weten wat er zo’n beetje gebeurt – praktijkschoolleerlingen moeten alles door ervaring leren. En ook voor ons, als docenten, geldt dat we er beter rekening mee kunnen houden, nu we weten “hoe het werkt”.’ Els Burger Accent Hoogvliet

Rotterdam, dé Stad van Cultuuronderwijs Het programma ‘Rotterdam, dé Stad van Cultuur onderwijs’ wil het cultuuronderwijs op stedelijk niveau zichtbaar maken en stimuleren. Het is de bedoeling om jaarlijks een evenement tot stand brengen waarbij Rotterdamse kinderen en jongeren 10



11

Onze organisatie

Ontwikkeling en samenhang De website www.kc-r.nl is in de periode bij de SKVR ontwikkeld en meegegaan naar de zelfstandige KCR. Deze site biedt veel informatie over cultuureducatie in Rotterdam. Het aanbieden van het Cultuurtraject Rotterdam behoort tot onze core business. Dit stedelijke basisaanbod wordt getoond op een aparte website, waarop scholen direct kunnen inschrijven: www.cultuurtrajectrotterdam.nl In het kader van het programma Rotterdam, dé Stad van Cultuuronderwijs werd de website www.stadvancultuuronderwijs.nl opgetuigd. In 2014 ontwikkelde het KCR zich van afdeling naar organisatie. Volgende stap is het aanbrengen van meer samenhang tussen de verschillende program malijnen zodat we het Rotterdams cultuuronderwijs nog beter kunnen ondersteunen. Meer variatie in de dienstverlening, meer latente vragen aanwakkeren, en het op één online platform samenbrengen van het Cultuurtraject, het stedelijke aanbod aan door gaande leerlijnen en de adviesdiensten van het KCR. Op stedelijk niveau zet inmiddels ongeveer een derde van de scholen voor primair onderwijs lange leerlijnen in, grotendeels met inbreng van culturele instellingen zoals SKVR, Hofplein, MAAS, Villa Zebra, CBK en Punt 5. Het is voor ons de uitdaging om in 2015 en 2016, in samenspel met de culturele sector, het huidige cultuurbeleid ‘Cultuureducatie met kwaliteit’ en het onderwijsbeleid ‘Leren Loont’ in de praktijk samen te brengen, zó dat meer scholen stappen maken om cultuur in het hart van hun 12


onderwijs op te nemen. Om dit te bereiken zullen we ons inzetten voor meer korte adviesdiensten binnen het onderwijs, en zullen we het culturele veld ondersteunen bij het ontwikkelen van goede aansluiting bij de scholen. Afspraken zijn hierover al gemaakt met onder meer de SKVR (‘Ieder Kind een Instrument’), MAAS en Villa Zebra, de Muziek coalitie en de Erfgoedcoalitie.

In 2014 ontwikkelde het KCR zich van afdeling naar organisatie. Het team In 2014 bestond het vaste team van het KCR uit 14 mensen. Daarnaast waren er 7 freelancers bij de organisatie betrokken bij communicatie, productie, advies en begeleiding.


13

Factsheet

KCR verbindt, verdiept Professionalisering

Kenniskring Ateliers in School

Begeleiding en onderzoek

bijeenkomsten

4

culturele instellingen

17

1184

11

83

157

54

21

deelnemers

scholen

leerkrachten

leerkrachten

607


leerkrachten

Schoolscan Cultuuronderwijs

8

educatief medewerkers

45

scholen

scholen

375

244

andere deelnemers

leerkrachten

Cultuurtraject Rotterdam

42


93 165 projecten

scholen

37.000 leerlingen

40.000 Online platform Cultuureducatie

43

culturele aanbieders 14


14.000 online bezoekers

leerlingen incl. klassenfilm

250 - 300 cultuureducatieve producten

Colofon Samenstelling en redactie KCR Tekst Jon Marrée Ontwerp Things To Make And Do Fotografie Anna Boukema, Rinie Bleeker


15

16

KCR KCR JAARVERSLAG JAARVERSLAG 2014 2014||PUBLIEKSVERSIE PUBLIEKSVERSIE

Jaar verslag Publieksversie

Recommend Documents