Jaar verslag 2010
2011
Voorwoord
Volop in beweging ‘Wij zijn Dimence’. Zo luidde de introductie van onze organisatie in 2008. Dimence heeft zich ondertussen ontwikkeld tot een organisatie uit één stuk. Vanuit drie regio’s en twee divisies werken ruim 2200 medewerkers van Dimence, ondersteund door 300 vrijwilligers, aan de geestelijke gezondheidszorg in ons verzorgingsgebied, dat zich uitstrekt over de provincies Gelderland en Overijssel. Dimence helpt mensen ontwikkelen. Dat is het motto waarmee we 2010 zijn ingegaan en waar we ons ook in de toekomst aan blijven vasthouden: de ontwikkeling van de geestelijke gezondheid van onze cliënten en patiënten, de ontwikkeling van onze medewerkers om de kwaliteit van de hulpverlening op hoog niveau te houden. En de ontwikkeling van onze organisatie, om ervoor te zorgen dat we in de toekomst betaalbare zorg kunnen blijven bieden. De nog steeds toenemende vraag naar de zorg die wij bieden staat op gespannen
Pagina 2
Jaarverslag 2010
voet met de beperking van de beschikbare middelen en vraagt grote inspanningen en creativiteit van onze medewerkers. Wij gaan de uitdaging aan. Wij nemen u in dit jaarverslag van 2010 graag mee op een reis door Dimence voor een kennismaking met een aantal van de vele betrokken en gedreven medewerkers van onze organisatie. Van Almelo via Deventer naar Zwolle. Van het familiebeleid naar onze gespecialiseerde centra. Van preventie naar het circuit Ouderen. Wij presenteren u de ontwikkelingen die in gang zijn gezet, de initiatieven die zijn ontplooid en onze ideeën over de beste zorg. We delen ze graag met u. Raad van bestuur Dimence: Sybren Bangma (voorzitter), Herma van der Wal (geneesheer directeur) Ernst Klunder (lid)
4 9
30 26
16 28 In dit nummer:
Colofon © Augustus 2011 Jaarverslag over 2010 van Dimence Interviews, redactie en eindredactie: Trea ten Kate en Wilma Kleiboer Vormgeving: Reclamebureau Circuit Fotografie: Gerlinde Schrijver Druk: Sonodruk Informatie: Team Communicatie Dimence
[email protected] 0570 639 589
En verder:
4 Op weg naar de toekomst 9 Formule 1 in de zorg 16 Preventie in de voorhoede 26 Artsen in opleiding 28 Ouderen hebben de toekomst
30 Andere kijk op zorg
We denken in kleine stapjes Langerdurende behandeling en zorg Pagina 18 Van Separeer tot berghok Over terugdringen dwang en drang Pagina 22 In de schoolbanken Mensen inspireren om zich te ontwikkelen Pagina 24 Zelfde onderwerp, ander perspectief Cliéntenraden Dimence Pagina 36 Contactinformatie Pagina 43
Jaarverslag 2010
Pagina 3
“Gastvrij, veilig en resultaatgericht”
Pagina 4
Jaarverslag 2010
Op weg naar de toekomst Het resultaat van de behandeling en de tevredenheid van cliënt en patiënt staan voorop in de werkwijze van Dimence. Drie centrale waarden vormen de basis van de toekomst, die vandaag al is begonnen: gastvrijheid, veiligheid en resultaatgerichtheid. Gastvrije zorgomgeving Ook bij een gedwongen opname is een gastvrije ontvangst mogelijk”, zegt Herma van der Wal, geneesheer directeur en lid van de raad van bestuur. “Eerst even een kopje koffie aanbieden, een gesprekje voeren. Gewoon even gewoon doen. Gastvrijheid gaat over respect en de eerste indruk. We hebben in de zorg geleerd om de grens tussen patiënt en hulpverlener heel strak te houden. Maar contact van mens tot mens doet ertoe in de hulpverlening. We stappen uit onze koker en ontwikkelen ons daarin.” In 2010 hebben Mystery Patients de locaties van Dimence bezocht. “We werden gewezen op blinde vlekken. Patiënten misten informatie in de uitnodigingsbrief. Hoe lang duurt het gesprek? Waar kan ik mijn auto parkeren? En waarom staat er geen streep op de vloer voor de balie om achter te wachten in verband met de privacy? Het gevoel van gastvrijheid hangt vaak van relatief kleine dingen af.”
V.l.n.r. Ernst Klunder, Herma van der Wal en Sybren Bangma
Veiligheid voor patiënten en medewerkers Suïcidepreventie, terugdringen van dwang en drang, aanstellen van veiligheidscoördinatoren. Slechts een greep uit het scala aan maatregelen om Dimence veiliger te maken en te houden, voor patiënten en medewerkers. In 2010 zijn veiligheidscoördinatoren aangesteld, die het onderwerp patiëntveiligheid onder de aandacht brengen en collega’s van instructies en advies voorzien voor het terugdringen van dwang- en drangmaatregelen. “Er is echt iets veranderd ten opzichte van 2009”, zegt Sybren Bangma, voorzitter van de raad van bestuur. “We fixeren niet meer en het aantal separeerruimtes is sterk verminderd. Per situatie en per persoon vragen we ons bewust af of er een andere oplossing is dan de routinematige handelingen die we gewend waren. Dat is in de meeste situaties het geval. Een goed voorbeeld is de comfortroom, waar patiënten tot rust kunnen komen om een escalatie te voorkomen. Ook bespreken we dit onderwerp regelmatig met patiënten zelf en in de cliëntenraad. Het onderwerp veiligheid blijft hoog op onze agenda staan. Het is nooit af.”
Resultaatgericht “In de zorgprogramma’s wordt zorgvuldig omschreven hoe een ziektebeeld behandeld moet worden. Daar is tachtig procent van onze patiënten mee geholpen. De zorgprogramma’s zijn echter geen keurslijf, we maken van onze medewerkers geen machines. Professionals krijgen veel ruimte om zich te ontwikkelen. Dat is nodig om de twintig procent van de patiënten, die niet gebaat zijn bij de richtlijnen van het zorgprogramma, te kunnen helpen.” Ernst Klunder, lid van de raad van bestuur, ziet een verbetering van de kwaliteit van de hulpverlening ten opzichte van de voorgaande jaren. “We toetsen de effecten van de hulpverlening met de Routine Outcome Monitoring (ROM). Cliënten vullen vóór, tijdens en na de behandeling vragenlijsten in. We passen ROM inmiddels op behoorlijke schaal toe. Door de zorgprogramma’s en ROM is de kwaliteit van onze zorg objectief, toetsbaar en transparant. Dat vragen zorgverzekeraars en de inspectie van ons. En als organisatie leren we van de uitkomsten.” Q
Jaarverslag 2010
Pagina 5
15 Dimence in cijfers 0,4
Pagina 6
2,7 1,5 Jaarverslag 2010
Het primaire verzorgingsgebied van Dimence strekt zich uit over de provincies Overijssel en Gelderland. Dimence is in ieder geval actief in de gemeentes die in de afbeelding zijn weergegeven. Van de cliënten die in 2010 in zorg kwamen bij Dimence was 94% afkomstig uit dit werkgebied. De overige 6% komt deels uit direct omliggende gemeenten/provincies. De voornaamste adherentiegebieden buiten het eigen werkgebied zijn: Q Q Q Q
Overige gemeenten in Overijssel en Gelderland: 2,7%; Provincies Drenthe, Friesland en Flevoland: 1,5%; Provincie Zuid-Holland: 0,9%; Provincie Utrecht: 0,4%.
(bron: jaardocument Dimence 2010. www.dimence.nl)
Percentage cliënten per diagnosegroep % %
4 16 11 6 17 6 6 34 %
%
In het verslagjaar 2010 zien we een stijging van het aantal cliënten en ambulante contacten. 2010 laat een positieve ontwikkeling zien van de financiële situatie van Dimence. In 2010 is het positieve resultaat hoger dan begroot en hoger dan het positieve resultaat in 2009. Financiële resultaten (in euro’s) 2010 Baten 150.057.941 Lasten 141.952.567 Resultaat voor afschrijving 15.171.570 Afschrijving 7.066.195 Rente -2.914.882 Resultaat voor resultaatsbestemming 5.190.493
2009 144.113.390 137.186.618 13.717.784 6.791.012 -3.560.966 3.365.806
Bedrijfsopbrengsten in verslagjaar (in euro’s) 2010 Totaal bedrijfsopbrengsten 150.057.941 Waarvan Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten en/of subsidie 131.470.273 Waarvan Niet gebudgetteerde zorgprestaties 586.473 Waarvan Subsidies (inclusief overige Wmo-prestaties) 9.411.166 Waarvan Overige bedrijfsopbrengsten 8.590.029
2009 143.897.231
Productie in verslagjaar Geopende DBC’s Gesloten DBC’s Dagen met verblijfszorg ZZP-dagen met verblijfszorg Deeltijdbehandelingen Ambulante contacten Dagdelen dagactiviteiten
%
%
Q Aan een middel gebonden stoornissen Q Angststoornissen Q Delirium, dementie en amnestische en andere cognitieve stoornissen
0 15.109.86
Aantal in 2010 Aantal in 2009 26.404 28.455 25.012 25.312 260.338 250.134 142.502 149.716 30.677 26.305 474.491 389.571 80.626 78.199
Personeel Aantal in 2010 Aantal in 2009 Personeelsleden in loondienst 2.289 2.391 FTE personeelsleden in loondienst 1.788 1.707
Q Persoonlijkheidsstoornissen Q Schizofrenie en andere psychotische stoornissen Q Stemmingsstoornissen Q Stoornissen in de kindertijd Q Overige
Aantal cliënten in zorg
127.758.109 1.029.259
%
%
35 30 25 20 15 10 5 0 Q Op 1 januari 2010 in zorg Q Nieuw in zorg in 2010 Q Waarvan eerste opnames
Jaarverslag 2010
Q Totaal in zorg in 2010 Q Uitschrijvingen in 2010 Q Op 31 december 2010 in zorg
Pagina 7
Column
Mijn vader M
ijn vader is tweeëntachtig, fobie-patiënt en woont al bijna tien jaar op Brinkgreven in Deventer. Gisteren belde hij me op en vroeg me hem een nieuwe roman te sturen. “Dat andere boek van Schlinck, hoe heet het ook…” “De voorlezer.” “Ja. Dàt boek. Wil je dat voor me kopen?” “Doe ik” “Heb je het gelezen?” “Nee. Ik heb de film gezien.” “Juist. Het gaat over een jongen toch? Die verliefd wordt… net na de oorlog in Duitsland?” “Echt iets voor jou.” “Jij weet waar ik van houd. ‘De voorlezer’. Niet vergeten…”
Er was een tijd dat onze verhouding behoorlijk verstoord was. Toen ik puber was, werd hij met regelmaat opgenomen in psychiatrische ziekenhuizen. Ik zie hem nog zitten in de hoek van de bank, bevroren van angst. Als kind ‘las’ ik die lichaamstaal en paste mijn gedrag erop aan. Als volwassene moest ik daarmee ‘dealen’ totdat ik sterk genoeg was om te zien dat mijn vader echt ziek was, en dat hij ook maar zijn stinkende best deed om wat van zijn leven te maken, dat hij van mij hield en houdt.
De meeste ouders worden slomer en suffer en klageriger wanneer de ouderdom toeslaat; met mijn vader gebeurt het tegenovergestelde. Alsof hij ‘wakker’ is geworden na een lange winterslaap. Alsof hij iets in te halen heeft; hij verslindt het ene na het andere literaire boek, volgt de politiek als geen ander en belt me regelmatig op. “Hoe gaat het? Ben je lekker aan het schrijven? Hoe gaat het met de kinderen?” Daardoor is onze band hersteld. Dankzij de nieuwe anti-depressiva die hij slikt, maar meer nog denk ik door de liefdevolle serieuze aandacht van de verpleegkundigen op zijn afdeling, die precies begrijpen hoe belangrijk contact met familie is voor patiënten.
Inmiddels heb ik geaccepteerd dat hij op Brinkgreven woont en dat de verpleegkundigen als een soort familie zijn. Ze zorgen dat hij wekelijks de Vrij Nederland en Haagse Post krijgt, zorgen voor – zo goed en zo kwaad als dat gaat in een instelling – een ‘thuis’. Ze scheppen een sfeer waarin hij en ik onze gesprekken over boeken en literatuur kunnen voeren. Het mooie daarvan is dat we indirect over andere persoonlijke dingen met elkaar kunnen praten. De zinnen die we uitspreken staan meteen ook voor iets anders. Hij zegt: ‘Jij weet waar ik van houd.’ Ik hoor: ‘Jij begrijpt me; weet hoe belangrijk de Tweede Wereldoorlog voor me is geweest. Zie je nu wel dat we een echte band hebben?’ Of ik zeg: ‘Echt iets voor jou.’ En ik stel me voor dat mijn vader erin hoort: ‘ Je bent belezen, slim en jij en ik delen iets unieks. Ik hou van jou.’ En dan antwoordt mijn vader: ‘Ik ook van jou.’ Q
Pagina 8
Christine Otten, Amsterdam, juli 2011
Jaarverslag 2010
Specialistische Centra van Dimence
De Formule 1 in de zorg Dimence maakt zich sterk om de beste zorg te bieden voor diverse doelgroepen. Dimence hecht belang aan een goede inhoudelijke ontwikkeling en het betrekken van (top)professionals bij het vormgeven van het beleid. Daarom heeft de organisatie geïnvesteerd in gespecialiseerde centra. In de centra wordt onderzoek verricht, second opinions uitgevoerd en externe ontwikkelingen op de voet gevolgd. “Vergelijk het met autofabrikanten die meewerken in de Formule 1 om nieuwe technieken te ontwikkelen en te testen, die uiteindelijk ook voor gewone auto’s gebruikt worden. Zo blijf je aan de top meedraaien”, zegt Bart Geerling van het Centrum Bipolaire Stoornissen. Dimence heeft drie specialistische centra:
10 11 12 13
Centrum Bipolaire Stoornissen Centrum Ontwikkelingsstoornissen Centrum Infant Mental Health Centrum Verslavingspsychiatrie i.o. Jaarverslag 2010
Pagina 9
Centrum Bipolaire Stoornissen Centrum Bipolaire Stoornissen
Anja Stevens, psychiater en manager zorg en Bart Geerling, verpleegkundig expert en hoofd bedrijfsvoering
Het Centrum Bipolaire Stoornissen is de vraagbaak op het gebied van complexe bipolaire stoornissen, een stoornis die men vroeger ‘manischdepressief’ noemde. In 2010 ontwikkelde het centrum de Kinderwenspoli.
Een toegankelijke vraagbaak
Pagina 10
A
ndere organisaties reageren enthousiast en met belangstelling op de manier waarop het centrum is opgezet. “Er zijn drie reguliere teams binnen Dimence voor bipolaire stoornissen en overkoepelend is er het specialistisch centrum voor complexe vragen en second opinions”, zegt Anja Stevens, psychiater en manager zorg. “Daarin zijn wij uniek in Nederland en internationaal. Kennis delen is belangrijk en wij willen een toegankelijke vraagbaak zijn voor alle disciplines op het gebied van bipolaire stoornissen.”
Signaleren Innovatie is een belangrijke poot van het gespecialiseerde centrum. Eén van de innovatieve initiatieven is het digitale signaleringssysteem, waarmee een patiënt en zijn naasten signalen van een naderende manie of depressie registreren, bijvoorbeeld via sociale media. Na weging van verschillende signalen kan er een berichtje naar de behandelaar gaan, zodat deze actie kan ondernemen. Doel is vooral het vergroten van het zelfmanagement en het betrekken van naasten bij de behandeling.
Kinderwenspoli In 2010 ontwikkelde het centrum de Kinderwenspoli. Anja: “Een bipolaire stoornis is chronisch. Je moet meestal je leven lang medicijnen gebruiken. Bij een kinderwens roept dat veel vragen op. Wat is het gevaar van de medicijnen voor het kindje? Wat zijn de gevolgen als je tijdelijk stopt met de medicijnen?” Alle beschikbare kennis is voorhanden op de Kinderwenspoli. Anja: “Ik adviseer vrouwen over de risico’s van het tijdelijk stoppen met de medicijnen en op de risico’s voor het kindje als dat niet kan. We maken met de vrouw en haar partner vaak een signaleringsplan specifiek voor de zwangerschap en de periode na de bevalling.”
Veelzijdige en leuke mensen “Mensen met een bipolaire stoornis zijn in het algemeen veelzijdige, leuke mensen, ze zijn creatief en hebben gemiddeld een hoog IQ” zegt Anja. De problematiek bij deze groep is veelomvattend en er is vaak sprake van meerdere aandoeningen. Vanuit het centrum streeft Anja naar het verbeteren van de zorg aan deze patiënten. Er is veel bekend, maar ook nog veel onbekend op dit gebied. Door contact met andere professionals op internationale symposia en congressen dragen de mensen van het centrum hun kennis uit, vergroten hun eigen kennis en blijven op de hoogte van de internationale ontwikkelingen op hun vakgebied. Q
Jaarverslag 2010
Centrum Ontwikkelingsstoornissen Centrum Ontwikkelings Stoornissen
De motor achter kennisverbetering Bram Sizoo, psychiater en hoofd centrum (links) en Fried Lubbers, hoofd bedrijfsvoering
Het gonst van de activiteiten in het Centrum Ontwikkelingsstoornissen. De doelgroep bestaat uit patiënten met ADHD en autisme van alle leeftijden. “Wij willen de motor zijn achter verbetering van kennis van ontwikkelingsstoornissen.” Kennis delen “Bij complexe vragen behandelen wij patiënten in de reguliere teams”, legt Bram uit. “Zo snijdt het mes aan twee kanten: we beantwoorden behandelvragen en we delen onze kennis.” Daarnaast ziet het centrum ook patiënten van andere organisaties voor een second opinion en voor forensische second opinions in TBS klinieken. “Er zijn meer centra in Nederland voor ADHD of autisme”, vertelt Bram “Wij zijn het enige centrum dat die twee combineert omdat ADHD en autisme vaak door elkaar lopen.” Professionals met ambitie Medewerkers van het centrum geven lezingen en zijn vertegenwoordigd in verschillende netwerken, zoals de stichting CASS18+, een landelijk netwerk voor behandelaren van volwassenen met autisme. Bram constateert een toename van onderzoek op het gebied van ontwikkelingsstoornissen. “Er lopen nu drie onderzoeksprojecten, zowel landelijk als internationaal. We ondersteunen onderzoekers. Doordat je wetenschappelijk onderzoek uitvoert en faciliteert, trek je professionals met ambitie naar je toe.”
I
n 2010 is gestart met het ontwikkelen van zorgprogramma’s, cursussen en trainingen. “Ruim dertig medewerkers van Dimence in de regionale teams zijn getraind”, vertelt Bram Sizoo, psychiater en hoofd centrum. “Wij wijzen erop dat het belangrijk is om goed te kijken naar de ontwikkeling van een patiënt. Als iemand binnenkomt met een depressie kan je die wel behandelen, maar kijk ook naar een eventueel onderliggende ontwikkelingsstoornis. Het is een nieuwe manier van denken, maar heel logisch. En natuurlijk hoeft er niet altijd sprake te zijn van een ontwikkelingsstoornis. We zijn er niet om etiketten te plakken.”
Leren van elke patiënt Vaak komt pas op volwassen leeftijd aan het licht dat iemand al een leven lang ADHD of autisme heeft. Bram: “Als kind kun je je kwetsbaarheid nog wel de baas, als volwassene worden er steeds hogere eisen aan je gesteld. De diagnose is vaak een heel emotioneel moment. Dan is het duidelijk waar deze mensen hun hele leven al tegenaan lopen. Het intrigeert mij dat mensen met veel capaciteiten zo beperkt kunnen zijn. Een ingenieur met wereldfaam, die alles weet op zijn vakgebied, kan bijvoorbeeld niet zijn eigen tas inpakken voor een congres. Eén onderbroek en dan weet hij het niet meer. Hij kan zich niethandhaven in een groep of op een verjaardagsfeestje. Deze patiënten zijn zelf heel goed in staat te vertellen hoe zij dat ervaren. Zo leer ik nog steeds van elke patiënt die ik zie.” Q
Jaarverslag 2010
Pagina 11
Centrum Infant Mental Health Centrum Infant Mental Health
Het Centrum Infant Mental Health is ontstaan uit de KIDZ teams binnen Dimence. Het jaar 2010 stond in het teken van opstarten en voorwaarden creëren.
Aandacht voor baby’s en jonge kinderen F
ried Lubbers, hoofd bedrijfsvoering: “De medewerkers van deze teams hebben in de loop der jaren heel veel kennis vergaard op het gebied van hulpverlening aan de allerjongsten. Daaruit ontstond in 2010 het Centrum Infant Mental Health.” Aandacht voor de allerjongsten “We volgen de ontwikkelingen op het gebied van Infant Mental Health op de voet”, zegt Fried. Hedwig van Bakel: “Aandacht voor baby’s en jonge kinderen is de laatste jaren sterk in opkomst. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat de eerste drie jaar enorm belangrijk zijn voor de verdere ontwikkeling van een kind. Er zijn echter nauwelijks behandelingen die bewezen effectief zijn. Wij gaan behandelmethoden onderzoeken en ontwikkelen.” Het ontwikkelen en uitvoeren van zorgprogramma’s voor kinderen van 0 - 5 jaar is één van de speerpunten van het centrum. Daarnaast biedt het centrum expertise binnen en buiten de organisatie, doet wetenschappelijk onderzoek en biedt scholing aan professionals. Instrument “Het is zo belangrijk om al vroeg in de ontwikkeling van het kind in te grijpen als dat nodig is om te voorkomen dat het op latere leeftijd ontspoort”, zegt Hedwig. “We richten ons ook op de vroege ouder-kind relatie. Ik vind het belangrijk
Pagina 12
Jaarverslag 2010
Hedwig van Bakel, hoofd centrum en Fried Lubbers, hoofd bedrijfsvoering dat ouders plezier hebben in de omgang met hun kind.” Een instrument dat al snel na de geboorte kan worden ingezet om ouders te helpen hun kindje beter te leren kennen is de ‘Neonatal Behavioural Assesment Scale’. Al bij de jongste baby’s kan dit instrument aantonen wat het kind kan en in huis heeft aan mogelijkheden. Het Centrum Infant Mental Health biedt scholing om ook in Nederland met dit instrument te kunnen werken. Een eerste stap is gezet door begin 2011 een workshop aan te bieden voor Nederlandse professionals. Bruisend “We zitten nu nog volop in de brainstorm- en ontwikkelfase”, zegtFried. “Er worden mogelijkheden ontwikkeld voor consultatie en om patiënten te zien in de reguliere teams en we zijn bezig met het opzetten van (deeltijd)behandelingen voor ouders en kind. We zetten nu in op wetenschappelijk onderzoek en het aanbieden van de onderzoeksresultaten aan bijvoorbeeld ziekenhuizen en het meldpunt kindermishandeling.” Het Centrum Infant Mental Health bruist van ideeën en mogelijkheden om aan de allerjongsten de best mogelijke zorg te bieden. Q
In 2010 is de start gemaakt met de vorming van het specialistisch centrum Verslavingspsychiatrie. Hier wordt de kennis gebundeld die in de loop der jaren is opgedaan in de regio’s van Dimence. Net als de andere specialistische centra van Dimence is het Centrum Verslavingspsychatrie een bovenregionaal bolwerk van kennis en ervaring. Uniek: in Zwolle staat de enige behandelkliniek in Nederland voor jongeren met dubbeldiagnose.
Specialistisch centrum i.o.: Verslavingspyschiatrie M
arjan Hansman is kinder- en jeugdpsychiater en behandelcoördinator Dubbeldiagnose Jeugd. “Jongeren die naar ons doorverwezen worden, zijn gemiddeld 18, 19 jaar. Vaak is het problematisch middelengebruik begonnen rond hun 12e. Door het middelengebruik hebben ze de cruciale jaren van hun ontwikkeling gemist. Op de afdeling Dubbeldiagnose Jeugd trekken we die ontwikkeling weer vlot, in een hechte samenwerking met de jongere, het systeem en hulpverlening.”
7000 kinderen en jongeren Uit prevalentieonderzoek blijkt dat alleen al in de provincie Overijssel 7000 kinderen en jongeren tussen 12 en 24 jaar te maken hebben met problematisch middelengebruik. Verwijzingen komen vanuit het hele land. Opvallend weinig verwijzingen komen uit de regio. Hansman: “Veel jongeren experimenteren met middelen. Slechts een beperkt deel raakt ermee in de problemen. Ik hoor vaak: ‘volgens mij hoort dit niet bij jullie, want dit is alleen verslaving’. Inmiddels dringt ook in Nederland het inzicht door dat er dan in de regel sprake is van dubbeldiagnoseproblematiek. Als het middelengebruik een functie krijgt in het leven van een jongere, dan ligt daar altijd psychi(atri)sche problematiek achter.”
Volwassenen Dat geldt ook voor volwassenen, zegt Vincent Spikker, circuitmanager Verslavingspsychiatrie. “Niemand drinkt, spuit of rookt zichzelf voor zijn plezier de vernieling in. Wij richten ons op het behandelen van de psychiatrische problematiek en de verslaving. Net als bij de DubbelDiagnose Jeugd zien we hier alle psychi(atri)sche problematiek en verslavingsproblematiek in de volle breedte. We behandelen in de polikliniek en indien noodzakelijk in de kliniek. Binnen de opnameafdelingen staat ontwennen en psychiatrische diagnostiek centraal. Op de vervolgafdelingen leert men alternatieven vinden voor de middelen die eerder gebruikt werden om de symptomen van de psychiatrische problematiek weg te werken. Dat is een intensief leerproces.” Specialistisch centrum Het circuit Verslavingspsychiatrie is het specialistisch centrum van Dimence voor zorg en kennis rond psychiatrie en verslaving, met de hoofdlocatie in Zwolle en nevenactiviteiten in het gehele werkgebied van Dimence. Het specialistisch centrum biedt kwalitatief hoogwaardige diagnostiek en behandeling aan volwassenen en jongeren met meervoudige psychiatrische problemen in combinatie met verslavingsproblematiek. Het reguliere aanbod bestaat uit ambulante, deeltijdklinische, klinische zorg en crisisopnamen. Q
Jaarverslag 2010
Pagina 13
Minella Bessels
Pagina 14
Jaarverslag 2010
Als iemand psychisch ziek wordt, neemt de familie vaak verschillende rollen op zich. Opeens ben je niet meer alleen zus of vader, maar ook zorgverlener, crisismanager, belangenbehartiger. Dat vraagt veel van familie en andere naastbetrokkenen. Goede zorg betekent zorg voor de patiënt, maar ook voor de familie. De visie en richtlijnen van Dimence met betrekking tot familie en andere naastbetrokkenen zijn vastgelegd in het familiebeleid. In 2010 zijn in alle regio’s de bestaande activiteiten rondom de zorg aan familie en andere betrokkenen geïnventariseerd en in verschillende teams zijn contactpersonen familiebeleid aangesteld.
“Mijn doel is dat de familie zich welkom voelt” Ineke Korenromp is ziekenverzorgende in het team Zorgappartementen in Raalte en contactpersoon familiebeleid: “Het is goed voor onze bewoners als de familie zich goed voelt en betrokken is. Mijn doel is dat de familie zich welkom voelt en dat er ruimte is voor overleg. We onderhouden goede contacten met familieleden. Je krijgt soms heel leuke reacties als je familieleden laat meedenken. Voor onze familiedag in 2010 kregen we een compleet koor aangeboden. Dat zijn leuke dingen. Je kan op veel manieren gebruik maken van de inbreng van familie en betrokkenen, maar zij moeten weten dat ze ook bij ons terecht kunnen.” “Ik vraag me af hoe ik het zou vinden” Minella Bessels, verpleegkundige en contactpersoon familiebeleid op de afdeling Mediumcare in Zwolle probeert zich te verplaatsen in de familie. “Dan loop ik op de afdeling en vraag me af hoe ik het zou vinden als ik hier een familielid zou hebben en wat er anders kan. Als patiënten hier komen, is er vaak al een heel traject afgelegd. Soms heeft de familie het even gehad en is er geen behoefte aan extra ondersteuning. Over verlof overleggen we altijd met de familie. Soms wil een patiënt het liefst een hele dag naar huis. Als de familie aangeeft dat ze niet meer dan vier uur aankunnen, dan respecteren we dat.”
“Ik heb echt respect voor de manier waarop er gewerkt wordt” De zus van Jeanette Flier (51) uit Elburg is in 2010 opgenomen op de afdeling Mediumcare in Zwolle. “Al op de kleuterschool was duidelijk dat Gerdy anders was. De juf zei: ‘Zij krijgt het moeilijk in het leven.’ Ze werd geduld, maar nooit echt geaccepteerd in de groep. In de vierde klas zei de kinderarts: ‘Je moet de moeilijkheden in het leven voor haar uit de weg halen.’ Maar dat kan natuurlijk niet. Vroeger kregen we vaak te horen dat het beter zou gaan met Gerdy als wij ons maar anders opstelden. Je deed het als familie nooit goed.
“Tegenwoordig wordt de familie veel meer bij de behandeling betrokken.” Tegenwoordig wordt de familie veel meer bij de behandeling betrokken. Dat is goed. Als je een lichamelijke ziekte hebt, dan gaat je partner mee naar een gesprek over de behandeling. Je doet dat samen. In de psychiatrie kan je familielid – de patiënt – een enorme stoorzender zijn in het gesprek. Gerdy vindt dat het allemaal goed gaat, maar kan haar eigen leven niet helemaal overzien. Waar we als familie dan tegenaan lopen is de mate van privacy en bescherming van de patiënt. Als familie wil je met de beste bedoelingen wel eens rustig kunnen praten over de behandeling. Dat kan alleen met Gerdy’s toestemming. Ik denk dat patiënten, familieleden, maar ook medewerkers er baat bij hebben als het mogelijk zou zijn om die grenzen soms wat op te rekken. Bij Dimence hebben we ervaren dat er bewust aandacht is voor de familie. Ik deed iedere woensdagmiddag iets leuks met Gerdy. Dat kon in goed overleg en haar behandelingstijden werden erop aangepast. Toen ik mijn grens aangaf en duidelijk maakte dat het niet meer ging, was daar ook aandacht voor en werd dat samen opgelost. Ik heb echt respect voor de manier waarop er gewerkt wordt. Petje af.” Q
Jaarverslag 2010
Pagina 15
Preventie in de voorhoede Verbinden en vernieuwen is het thema van waaruit Dimence haar beleid op preventie ontwikkelt. Herbert van Petersen, regiodirecteur WestOverijssel is voorzitter van de stuurgroep Preventieontwikkeling. “Wij zijn altijd vooruitstrevend geweest. Dat willen we blijven.” “
V
anuit de drie regio’s ontwikkelen en verzorgen we onze preventieactiviteiten. De wijkgerichte preventie kent per regio een andere focus. Zo hebben de teams zich in de loop der tijd gespecialiseerd op verschillende onderwerpen. Tussen de teams vindt over en weer kennisdeling plaats. Dat is winst.” Verbinden Het zijn onzekere tijden. De overheid komt met forse bezuinigingen, tegelijkertijd wordt preventie steeds belangrijker. Daar ligt een grote uitdaging. Dimence zet in op behoud van preventie. “De vraag is groot, het effect bewezen. Ons thema is verbinden en vernieuwen. We verbinden het preventieaanbod met de zorg, aansluitend op zorgprogramma’s van Dimence. Verbinding leggen we ook in de collectieve preventie, het gebied van de gemeente in de WMO. Samen met andere aanbieders in de keten
Pagina 16
Jaarverslag 2010
zetten we in op een wijkgerichte aanpak bij onderwerpen als huiselijk geweld, mantelzorg, kwetsbare groepen en programma’s voor allochtonen. We leveren de preventiediensten in de wijk, dicht bij de burger, rekening houdend met de typische kenmerken van de wijken in de steden.” Vernieuwen Vernieuwen is voor de preventiemensen van Dimence bijna vanzelfsprekend volgens Herbert: “We zijn vaak voortrekker en ontwikkelaar geweest van nieuwe en succesvolle projecten die landelijk veel aandacht hebben gekregen. Met onder meer KOPP (kinderen van ouders met psychische problemen), moeder-baby interventie, Kleur je Leven, Grip op je Dip en het preventieaanbod bij huiselijk geweld en voor allochtonen. We hebben altijd in de voorhoede meegespeeld, dat is een positie die bij ons past. Daar willen we blijven.” Q
Portret van een cursist In 2010 hebben de drie regionale preventieafdelingen van Dimence een mooi voorlichtingsconcept ontwikkeld. In korte filmpjes delen deelnemers van preventiecursussen hun ervaring. Hiermee is een reeks prachtige portretten ontstaan.
Ook de cursusbegeleiders komen aan het woord. Zo krijgen belangstellenden zicht op waar het in de cursus om gaat en wat het effect is. Meer informatie over de cursussen en de filmpjes is terug te vinden op:www.dimence.nl/cursussen. Q
Regio Midden-Overijssel: Nieuw aanbod
Regio Hanzestreek: Run op korte cursussen
Regio West-Overijssel: Unieke samenwerking in de wijk
J
T
M
ennifer Kleiss, teamleider a.i. “In 2010 is een begin gemaakt met een nieuw aanbod met betrekking tot huiselijk geweld, in samenwerking met Stichting Maatschappelijk Werk Noord West Twente. Een gespreksgroep voor vrouwen is gestart, een cursus voor kinderen die in aanraking zijn geweest met huiselijk geweld en individueel aanbod, waarbij kinderen en jongeren ondersteuning op maat krijgen. Ook zijn we in 2010 gestart met de samenwerking met een middelbare school in Almelo: Het Erasmus. Wij hebben een aantal workshops gegeven aan scholieren op Het Erasmus. In de workshops wordt geleerd om op een positieve manier gezond gedrag te bevorderen. Door het aanleren van vaardigheden en gedrag, kunnen jonge mensen makkelijker om gaan met de uitdagingen die de maatschappij hen biedt.” Q
eamleider Karin van Doesum: “In 2010 is een run ontstaan op de korte cursussen. Er is enorm veel belangstelling voor ‘Kennismaken met mindfulness’, ‘Assertiviteit’ en de ‘Kracht van anders denken’. Een positieve ontwikkeling. Nieuw is het programma ‘Zwanger en dan?’ dat vorig jaar van start is gegaan. Dat loopt heel goed, deelnemers zijn erg tevreden over het aanbod. Daarnaast is op managementniveau de afspraak gemaakt dat alle kinderen van cliënten aandacht krijgen in de vorm van informatie en/of ondersteuning. Er is een folder ontwikkeld voor alle cliënten met kinderen. Daarmee komt het preventieaanbod voor KOPP dichter bij de behandeling.” Q
Jaarverslag 2010
aureen Rijks, teamleider: “In 2010 zijn we gestart met lezingen over de werking van het Puberbrein. Daar is ongelooflijk veel belangstelling voor. Dat geldt ook voor de training voor hulp- en dienstverleners, over huiselijk geweld en kinderen. We verzorgen al vele jaren cursussen voor kinderen die getuige zijn geweest van huiselijk geweld. Vorig jaar hebben we een boek uitgegeven met tekeningen, die kinderen tijdens de cursussen hebben gemaakt: ‘Met je vingers in je oren’. Een indrukwekkende bundel. In opdracht van de gemeente Zwolle zijn we gestart met een wijkgerichte aanpak van het thema depressie en ouderen. Samen met de gemeenteambtenaren en zoveel mogelijk professionals in dit werkveld bekijken we hoe vroegsignalering van depressie bij ouderen vorm kan krijgen. Waar mogelijk vragen wij ouderen om deel te nemen aan dit proces. Een unieke samenwerking.” Q
Pagina 17
Wilko Jaket (links) en Dolf Prijs
Langerdurende Behandeling en Zorg
Pagina 18
Jaarverslag 2010
Zijn patiënten met zware blijvende psychiatrische problematiek uitbehandeld? Grote onzin, aldus Wilko Jaket. “Het is absoluut geen kwestie van pappen en nathouden. We proberen met en voor onze patiënt het hoogst haalbare te bereiken”, zegt de psychiater en manager zorg van het circuit Langerdurende Behandeling en Zorg (LBZ) in regio West-Overijssel.
We denken in kleine stapjes B
ij deze groep patiënten wordt in kleine stapjes gedacht, maar ontwikkeling is absoluut mogelijk: “Als iemand na jarenlange opnames en vaak separeren uiteindelijk toch begeleid zelfstandig kan wonen, dan is dat toch fantastisch en een enorme vooruitgang?” zegt Wilko. “We proberen met onze patiënt het hoogst haalbare te bereiken, een zo normaal mogelijk bestaan, binnen de eigen mogelijkheden.” Weg met de bedbak Een belangrijk moment in 2010 was het afschaffen van de ‘bedbak’, een instrument om patiënten te fixeren. “Het was de laatste bedbak in de regio West-Overijssel. Hiermee is het doel bereikt dat er in heel West-Overijssel niet meer gefixeerd wordt.” Een ander hoogtepunt was de verhuizing van een groep LBZ-patiënten van Deventer naar zorgappartementen aan de Hagensvoordestraat in Zwolle. Dat werd met zorg voorbereid en uitgevoerd. Naast de dagelijkse zorgverlening, hadden de patiënten extra aandacht en geruststelling nodig in de tijd rondom de verhuizing. De gloednieuwe appartementen zijn ruim. Patiënten hebben de kleuren gekozen voor hun eigen appartement. Patiënten konden details, zoals de kleur, uitkiezen voor hun eigen appartement. Dat geeft elk appartement een persoonlijk tintje. Samenwerking “We bieden klinische zorg op de afdelingen highcare, mediumcare en in de zorgappartementen. Dat is een mooie keten van opname op een gesloten afdeling tot een vorm van begeleid wonen in een zorgappartement”, licht Wilko toe. Het circuit zoekt daarbij op sommige locaties de
samenwerking met de RIBW. “De RIBW biedt begeleiding bij het wonen en wij bieden behandelingen.” In de wijk Zwolle-Zuid is deze samenwerking intensief en Wilko is daar erg positief over. “We zijn daar kleinschalig in de wijk aanwezig. De mensen kennen elkaar, de lijnen zijn kort. Dat is de allerbeste manier om zorg te bieden die maar voor te stellen is.” LBZ en RIBW werken ook samen in het ACT-team in West-Overijssel (Assertive Community Treatment) voor patiënten met ernstige en blijvende psychiatrische stoornissen die niet zelf om zorg vragen. Patiënten worden thuis behandeld. Of onder de brug, als het moet. Er wordt nauw samengewerkt met onder andere Tactus Verslavingszorg en het Leger des Heils. Onder regie van de GGD zijn LBZ-medewerkers actief in voorzieningen zoals de Soepbus en Team VIA (Vangnet Informatie en Advies). Q
Een leven lang zorg Het Circuit Langerdurende Behandeling en Zorg van Dimence is er voor volwassenen die vanwege hun ziekte jarenlang en vaak zelfs een leven lang afhankelijk zijn van zorg, behandeling en begeleiding. De behandelingen worden ambulant, in dagbehandeling of klinisch geboden. Er zijn verschillende varianten mogelijk op het gebied van behandeling en wonen. In de drie regio’s van Dimence zijn 32 teams LBZ werkzaam in 18 locaties in Steenwijk, Kampen, Almelo, Nijverdal, Deventer, Raalte, Lettele en Zwolle.
Jaarverslag 2010
Pagina 19
Internethulpverlening Internethulpverlening is in opmars. Dimence werkt volop aan het ontwikkelen van behandelprogramma’s die de patiënt gedeeltelijk via internet kan volgen. In 2010 volgden ruim 125 patiënten een online behandeling van Dimence. De ervaringen zijn positief. Dimence biedt online behandelprogramma’s voor verschillende klachten waaronder angst, depressie, burn out, ADHD en verslavingen. Ook zijn er algemene programma’s die zich richten op activeren, verwerken, piekeren, sociale vaardigheden en denken & voelen. Er zijn 1,4 miljoen mensen in Nederland met problemen op het gebied van depressie, angst en verslaving. Veel van deze mensen zoeken geen hulp, maar blijven wel ziek thuis. Dimence is ervan overtuigd dat via internethulpverlening een deel van deze groep te bereiken is.
Pagina 20
Jaarverslag 2010
Fenno
Mic
hel
“Ik begon zwaar depressief. Ik ben er als herboren uitgekomen.” Fenno en Michel volgden in 2010 hun behandeling bij Dimence gedeeltelijk via internet. Zij stonden open voor deze nieuwe behandelvorm. Door de combinatie van persoonlijk contact en contact via internet weet de patiënt wie zijn behandelaar is. Michel: “De behandelaar die je ontmoet tijdens het intakegesprek, is ook je internetbehandelaar. Het is dus niet zo dat je online met een vreemde te maken hebt.” Fenno omschreef zichzelf als een zwaar depressieve man toen hij startte met de behandeling. Hij vertelt dat de behandeling zijn leven in
positieve zin heeft veranderd. “Ik ben er als herboren uitgekomen. Ik heb een groot aantal handvatten gekregen waardoor ik niet meer in de negativiteit val.” Michel geeft aan dat de behandeling hem absoluut heeft geholpen. “Ik ben er veel sterker uit gekomen en ik raad het anderen zeker aan.” Om mee te kunnen doen, hoef je geen computerexpert te zijn, zegt Fenno: “Wie in staat is om een e-mail te typen, en volgens mij is iedereen dat, kan dit programma ook doen.”. Q
g volop in beweging Toegankelijkheid eid eid en keuzevrijheid gitale groter door digitale hulpverlening De digitale hulpverlener die die met de handen aan de knoppen zijn cliënten behandelt via een toetsenbord bord en een beeldscherm. Is dat de toekomst? Voor een grote groep cliënten wel, denkt Rob Gerrits, staflid e-mental health van Dimence: “Er zijn 1,4 miljoen mensen in Nederland met problemen op het gebied van depressie, angst en verslaving. Veel van deze mensen zoeken geen hulp, maar blijven wel ziek thuis.
Met internethulpverlening kunnen we een deel van deze mensen bereiken. De verwachting is dat over vijf jaar dertig procent van de hulpverlening online geregeld wordt. Over tien jaar, maar waarschijnlijk al veel eerder, kan dat zelfs vijftig procent zijn. De toegankelijkheid van preventie en hulp én de keuzevrijheid voor de klant wordt groter.”
Patiënt als P m mede-onderzoekers iin GGZ 2.0
Patiënten regelen zelf hun zaken op Mijn Dimence Tegenwoordig regelen we veel online. Denk aan vakanties, bankzaken of boodschappen. Bij Dimence kunnen patiënten via ‘Mijn Dimence’ op dimence.nl zelf al hun Dimencezaken regelen. Met een eigen gebruikersnaam en wachtwoord komt de patiënt in zijn eigen internetbehandelomgeving.
GGZ 2.0 is een samenwerkingsG project tussen Dimence en de p Universiteit Twente (UT). Via GGZ U 22.0 wordt toegepast wetenschappellijk onderzoek verricht met als doel de preventie en behandeling van angst- en depressieve stoornissen te verbeteren. De inzet van moderne technologie, als internettherapie, patiënten- en verwijzersportalen en sociale media, vormen een belangrijk onderdeel van GGZ 2.0. Het onderzoek wordt uitgevoerd door promovendi, behandelaren, ICT-specialisten en studenten. Patiënten worden betrokken bij de opzet en de resultaten van de onderzoeken en zijn op deze manier medeonderzoekers. Zij vormen letterlijk een brug tussen wetenschap en praktijk. www.ggz20.nl
Ook op ‘Mijn Dimence’: video’s waarin patienten en behandelaren hun ervaringen met internethulpverlening van Dimence delen en een video die stap voor stap de werkwijze laat zien. Ook kan de patiënt voor, tijdens en na zijn behandeling vragenlijsten invullen waarmee behandelresultaten gemeten worden. Q
Jaarverslag 2010
Pagina 21
Van separeer tot berghok
Terugdringen dwang en drang Psychiatrisch centrum de Rielerenk in Deventer sloot in 2010 twee van de vier separeerruimtes. Teamleider Harry Brinkman: “Wij hebben een andere visie ontwikkeld. We leren waar de ruimte zit om een separatie te voorkomen.
D
e twee separeerruimtes zijn getransformeerd tot berghok. “Het sluiten van de separeerruimtes is een heel praktische handeling, dat is het minst lastig. Belangrijker is een cultuuromslag; meer preventief werken, eerder weer uit de separeer, alternatieven vinden. Het separeerprogramma werd in het verleden stapsgewijs verminderd. Voordat een patiënt terug kon naar de afdeling, moesten alle stappen doorlopen worden. Nu kijken we per moment of het mogelijk is om stappen over te slaan.” Gastvrijheid op gesloten afdeling Waar de medewerkers van de Rielerenk vooral op inzetten is gastvrije zorg. “We willen de zorg zo leefbaar en prettig mogelijk houden. Ook hier, op een gesloten afdeling, kan dat. De deuren naar de kantoren staan zoveel mogelijk
Pagina 22
Jaarverslag 2010
open, medewerkers zijn nog beter benaderbaar. Als het mogelijk is, kunnen patiënten lunchen in het restaurant. Bij een opname wordt niet direct naar de separeer uitgeweken. Eerst wordt gekeken of er andere mogelijkheden zijn en die blijken er steeds vaker te zijn. We richten onze aandacht op een zo gastvrij mogelijke ontvangt. We groeien hier nog steeds in en leren steeds beter waar ruimte zit om het anders op te lossen.” Tevreden klanten In de wekelijkse huiskamervergadering, waaraan medewerkers en patiënten deelnemen, zijn bejegening en sfeer vaste agendapunten. “We merken dat depatiënten tevreden zijn over de bejegening en gang van zaken op de afdeling, ondanks de gedwongen opname.” Q
Blauwe muren en zachte muziek De comfortroom: een zeeblauwe kamer waar de patiënt zelf elementen aan kan toevoegen, zoals rustgevende muziek, lichttherapie en aromatherapie. Met als doel het gebruik van de separeer nog verder terug te dringen op de gesloten afdeling van De Westeres in Almelo. Madelon Meijer en Ed van Harn in de comfortroom
H
et jaar 2010 stond voor het team in Almelo in het teken van scholing, ideeën ontwikkelen en voorwaarden creëren om dwang- en drangmaatregelen terug te dringen. “Er zijn overlegvormen opgestart met projectleiders uit alle regio’s van Dimence”, zegt teamleider Ed van Harn. “Vooral het delen van kennis en ervaringen staat centraal. In 2011 rollen we verder uit waar we mee begonnen zijn. We zoeken de beste praktijkvoorbeelden en bekijken wat we kunnen toepassen.” Observatie Het gebruik van de comfortroom is nieuw voor het Almelose team. Madelon Meijer is senior psychiatrisch verpleegkundige en wierp zich op als kartrekker op weg naar een optimaal gebruik van de comfortroom. Observatie is daarbij erg belangrijk. “Een patiënt kan zelf aangeven dat hij zich onrustig voelt en vragen of hij gebruik kan maken van de comfortroom. Of wij bieden het aan als we signalen zien dat er onrust ontstaat”, legt Madelon uit. “Dan overleggen we of hij daar begeleiding bij wil, welke muziek hij wil en of hij iets van zichzelf mee wil nemen. We separeren al heel weinig en elke separatie die we hiermee kunnen voorkomen is er één.”
“Patiënten reageren heel positief” Andere kijk Ed ziet belangrijke ontwikkelingen bij zichzelf en collega’s in het omgaan met separeren. “Een jaar of zes geleden was separeren nog heel vanzelfsprekend, het hoorde er gewoon bij. Dan zeiden we tegen elkaar: die patiënt is erg onrustig, die zal over een dag of twee wel in de separeer zitten. Nu kijken we op dat moment wat we kunnen doen om separatie te voorkomen. Dat is een enorm positieve ontwikkeling. Niet alleen voor de patiënt; voor verpleegkundigen is separeren ook aangrijpend.” Patiënten reageren heel positief en geven aan dat het een prettige plek is om tot rust te komen, aldus Madelon. “Zij zien dat de afdeling mooier is geworden.” Q
Risicomanagement Binnen Dimence wordt kritisch naar veiligheid gekeken en waar nodig verbeterd vanuit het Meerjarenprogramma Risicomanagement. In 2010 is er in elke regio een veiligheidsconsulent aangesteld. Zij vervullen een belangrijke rol op het gebied van signaleren en adviseren. Het Risicomanagementprogramma bestaat uit verschillende projecten, waaronder: Q Q Q Q
het terugdringen van dwang- en drangmaatregelen; medicatieveiligheid; veilig werken; brandveiligheid.
Jaarverslag 2010
Pagina 23
‘Mensen inspireren om zich te ontwikkelen‘
In de school Naam: Hilda Kist Functie: Projectmedewerker User Opleiding: HBO Projectmanagement
“Andere blik op mijn werk“ “Ik gaf in mijn jaargesprek aan dat ik wel eens wat anders wilde. Mijn teamleider bracht de opleiding projectmanagement ter sprake. Dat bleek een schot in de roos. In de opleiding leer ik wat er komt kijken bij het managen van
Hilda
projecten: een projectplan schrijven, een vergadering voorzitten, medewerkers coachen. Je bent ook bezig met je eigen ontwikkeling, je leert veel over jezelf. Ja, ook je eigen zwakke punten. Voordat ik begon aan de opleiding, werd ik al gevraagd om mee te werken aan het project User. Het was een goede keus om naast de theorie ook in de praktijk aan de slag te gaan. De studie geeft mij een andere blik op mijn werk. Mijn leidinggevende en mijn naaste collega’s in het project stimuleren en motiveren me. Op die manier worden de voorwaarden geschapen om je te ontwikkelen.” Q
Naam: Stefan Olink Functie: Senior boekhoudkundig medewerker Opleiding: HBO SPD Bedrijfsadministratie
“Ik kan de kennis direct toepassen” “Met deze studie wil ik me meer verdiepen in de financiële kant van mijn vak. De opleiding sluit goed aan bij mijn functie en biedt een goede basis om door te groeien. Ik leer hoe je relevante financiële gegevens verzamelt, interpreteert en verwerkt. Door de extra kennis van de financiële afdeling zie ik beter hoe dingen werken en hoe dingen gaan. Ik kan mijn kennis gelijk toepassen op de werkvloer, waardoor het de ideale combinatie is tussen theorie en praktijk. Door de tijd die je krijgt en de eventuele bekostiging van je studie doet Dimence er alles aan om je te motiveren en te ontwikkelen. Ik vind het erg positief.” Q
n
Stefa
M
Naam: Thea Daggenvoorde Functie: Verpleegkundig Expert ggz Opleiding: Verplegingswetenschap
“Het denken op wetenschappelijk niveau is aan mij besteed” “Het geeft een kick dat ik op vijftigjarige leeftijd een universitaire studie heb gedaan. De studie leidt op voor vier rollen: academisch professional, wetenschappelijk onderzoeker, kennisdeler en innovator. Vooral het denken op wetenschappelijk niveau is aan mij besteed. Het gebeurt te vaak dat er in de zorg gezegd wordt ‘onder-
Thea Pagina 24
Jaarverslag 2010
S
zoek wijst uit dat…’. Nu vraag ik door: welk onderzoek, wat waren de resultaten? Elk onderzoek beantwoordt vragen, maar roept ook vragen op. Ik heb geleerd hoe je een onderzoek vanaf de basis goed opzet en hoe je een onderzoek moet lezen. Ik zie mezelf nog worstelen met het eerste onderzoeksartikel. Als ik nu een artikel lees, scan ik het op de belangrijkste punten. Heel bijzonder hoe je dat in relatief korte tijd leert.” Q
lbanken Naam: Sandra Meijerink, Functie: Hoofd secretariaat Preventie in West-Overijssel. Opleiding: Management Development-traject
“Blijven werken aan ontwikkelingen” “Ik vind het boeiend om bezig te zijn met mijn eigen ontwikkeling en het is mooi dat Dimence daarin investeert. Je leert andere collega’s kennen, inspireert en motiveert elkaar. Een mooi proces. Het vereist een flinke tijdsinvestering, maar ik kwam er vaak geïnspireerd en gemotiveerd
vandaan. De inspiratie en ideeën die je opdoet in het MD-traject kun je weer doorgeven aan je eigen team. Het is goed dat het MD-traject er is, maar het is minstens zo belangrijk dat je met je team blijft werken aan de ontwikkelingen binnen je team en circuit.” Persoonlijke ontwikkeling en kennis van bedrijfskundige principes zijn belangrijke onderdelen van het Management Development-traject. Samen met de Twente Business School zette Dimence dit traject voor leidinggevenden op. Eind 2010 rondden 52 leidinggevenden hun MD-traject af. Q
Cliënten trainen medewerkers
Sand
ra
M
ia árr
Joyce de Vries is dertig jaar cliënt en deelt haar kennis en ervaring in de training ‘Cliënten trainen medewerkers’. Het ervaringsverhaal van de cliënt is het vertrekpunt voor deze training. “Wat ik miste tijdens een opname is de vraag: wie is de méns Joyce. Je bent je ziekte. Er was geen aandacht voor de rollen die je daarnaast vervult: die van moeder, dochter, partner. Dat valt weg bij een opname.” Deze boodschap wil Joyce aan medewerkers van Dimence overbrengen. Eén van de praktijkverhalen die ze tijdens de training vertelt gaat over een opname. “Ik was in de war, boos, verdrietig. In mijn dossier was opgeschreven dat ik recalcitrant was en onredelijk. Bij de overdracht kijkt men alleen in het dossier. Dan begin je al op de verkeerde voet.” Tijdens de training wordt ook aan de medewerkers van Dimence gevraagd een persoonlijk verhaal te vertellen. In combinatie met rollenspellen wordt zo de dialoog op gang gebracht. Joyce: “Ik leer zelf ook van de dialoog tussen hulpverlener en cliënt. Ik heb bewondering en begrip gekregen voor medewerkers. We staan niet met een opgeheven vingertje om eens even te vertellen wat er allemaal fout gaat. Wij willen de dialoog op gang brengen zodat er wederzijds begrip ontstaat.”
Joyce Márria Sybom is psychiatrisch verpleegkundige en loopt al heel wat jaren mee in de ggz. Zij volgde in 2010 de training. “Ik heb geleerd dat er aandacht moet zijn voor de verschillende rollen van de cliënt, niet alleen voor het ziek-zijn. Dat kan al door aandacht te schenken aan kleine dingen. Een complimentje over hoe iemand eruit ziet, bijvoorbeeld”, zegt ze. “Waar ik me bewust van geworden ben, is dat verpleegkundigen door de hoge werkdruk soms heel gericht hun vragen stellen aan de cliënt. Het moet allemaal snel. We vergeten dan eerst te vragen: hoe is het vandaag met je?” De belangrijkste vraag is natuurlijk: werkt het? Joyce: “De deelnemers krijgen huiswerk mee voor de terugkombijeenkomst. Dan zie je dat het werkt. Bij negentig procent van de deelnemers valt het kwartje. Daar doe ik het voor.” Q
Artsen in opleiding bij Dimence Pagina 26
Jaarverslag 2010
“Wat betekent het voor de mens om ziek te zijn?” “Bij Dimence leren we onze artsen in opleiding niet alleen het handwerk, maar we besteden ook veel aandacht aan ethische en levensbeschouwelijke vragen”, zegt Gerrit Glas, A-opleider van Dimence. Hij coördineert alles wat te maken heeft met het opleiden van arts tot specialist.
S
inds begin 2010 werkt ook Dimence met het nieuwe opleidingsplan psychiatrie, opgesteld door de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. Het onderwijs vindt plaats in tutorgroepen. Er wordt getoetst op kennis en ook op vaardigheden in communicatie, samenwerking en organisatie. “De opleiding zit goed in elkaar”, zegt Gerrit. “Er zijn nieuwe toetsmethoden ontwikkeld en elke arts in opleiding heeft een digitaal portfolio. Dimence heeft dit vlot ingevoerd en loopt hierin voorop.”
mens betekent om ziek te zijn. Ik vind het wel lastig dat er in de psychiatrie nu ook steeds meer nadruk komt te liggen op productie.” Ethiek Inmiddels is Joan bijna twee jaar in opleiding. Ze merkt in de praktijk dat de opleiding binnen Dimence breed is. “Er is veel ruimte om te participeren in verschillende processen die niet direct noodzakelijk zijn voor de opleiding en er wordt veel aandacht besteed aan ethiek. De artsen in opleiding zijn allemaal actief in vakgroepvergaderingen en je wordt gestimuleerd om je aan te sluiten bij verschillende werkgroepen. De mensen van Dimence bekijken een vraagstuk niet alleen van de medicamenteuze of biologische kant. Als de biologische oplossing voor een vraagstuk goed is, vragen we ons ook af of dit ethisch de beste oplossing voor deze specifieke patiënt is.” Q
Digitaal portfolio “In het digitale portfolio vind je de beoordelingen, gesprekken, presentaties en feedback. Het digitaliseren maakt het breder en inzichtelijker, omdat je uit verschillende bronnen feedback krijgt. De opleider kan het niet meer afdoen met ‘je hebt het goed gedaan het afgelopen half jaar.’ Dat is een enorme verbetering. Daarnaast is er een digitale leeromgeving ontwikkeld waardoor landelijk hetzelfde interactieve onderwijs wordt aangeboden.” De arts in opleiding Joan Termeer koos bewust voor Dimence toen ze in 2008 een opleidingsplaats zocht voor haar opleiding tot psychiater. “Ik deed mijn keuze-coschap bij deze organisatie en voelde me hier thuis. In die periode hoorde ik dat er een fusie aan zat te komen. Uiteindelijk koos ik toch bewust voor Dimence, zodat ik ook een fusietraject kon ervaren. Dat heb je dan ook in je pocket. De organisatie is groot. Als je hier nieuw komt, heb je veel tijd nodig om dit te overzien. Maar collega’s op verschillende niveaus zijn heel toegankelijk.” Geblesseerde teen Op de middelbare school was Joan al geïnteresseerd in psychiatrie en tijdens haar co-schap chirurgie werd haar duidelijk dat de psychiatrie haar einddoel was. “Tijdens de behandeling van een patiënt met een geblesseerde teen, werd ik de behandelkamer uitgeroepen. Ik hield me niet aan de geplande vijf minuten voor deze behandeling: ik praatte met de patiënt over wat het voor hem betekende dat hij de komende tijd niet mobiel zou zijn. Toen realiseerde ik me dat ik het belangrijk vond om na te denken over wat het voor de
Opleidingsplaatsen Naast de basis- en beroepsopleidingen biedt Dimence opleidingsplaatsen aan voor zes specialistische opleidingen: Q Q Q Q Q Q
Psychiater; Gezondheidszorgpsycholoog; Klinisch psycholoog; Psychotherapeut; Klinisch neuropsycholoog; Ggz verpleegkundig specialist.
Jaarverslag 2010
Pagina 27
Ouderen hebben de toekomst Jeroen Traas
De maatschappij vergrijst. Een gevolg waar ook de ouderenpsychiatrie zich op voorbereidt. Er komen meer ouderen, de zorgvraag neemt toe. Dat vraagt om strategische keuzes. De ouderenpsychiatrie bekeken vanuit de drie regio’s van Dimence.
Midden-Overijssel: opsteker Inspectie In de regio Midden-Overijssel zijn twee ambulante teams werkzaam vanuit Almelo en Hardenberg. Jeroen Traas is circuitmanager. “Als we terugkijken op 2010, dan denk ik aan het bezoek van de Inspectie. Jaarlijks onderzoeken zij een thema. In 2010 was het thema de risico’s van onverantwoorde zorg in de ouderenpsychiatrie. Het circuit Ouderen in Almelo is onderworpen aan een uitgebreide inspectie. We hebben de hoogste score ontvangen die je kunt krijgen. We werken hard aan de kwaliteit. Dan is dit een kroontje op ons werk.” Keten De samenwerking in de keten is van het grootste belang om goede zorg te kunnen bieden. In 2010 was dit een belangrijk onderwerp op de agenda. “De klant heeft een zorgvraag en heeft te maken met meerdere partijen: thuiszorg, verpleeghuis, verzorgingshuis en psychiatrie. De kunst is om de keten
Pagina 28
Jaarverslag 2010
voor ouderenzorg zo goed mogelijk in te vullen. We kijken met andere zorgaanbieders in de keten zorgvuldig naar wie wat doet en vragen ons af of dit ook zo moet blijven. Dit onderwerp blijft op de agenda staan.” Toekomst De vergrijzing vraagt om strategische keuzes. “Ook de groep mensen met psychische problemen wordt ouder. Binnen de nieuwbouwplannen in Almelo is voorzien in een aantal bedden voor de ouderenzorg, zodat we straks ook de mogelijkheid hebben om klinische zorg te bieden als dat nodig is. Daarnaast kijken we naar andere middelen om de groeiende vraag het hoofd te bieden. We onderzoeken hoe we internethulpverlening kunnen inzetten, we richten ons op mantelzorgondersteuning en op de inzet van informele zorg bij behandeling.” Q
West-Overijssel: voor alle leeftijden O
uderen met verslavingsproblematiek was lange tijd een onderbelicht probleem. Het circuit Ouderen in de regio West-Overijssel vult dit gat in de hulpverlening op. “Cijfers tonen aan dat er steeds meer ouderen zijn met een verslavingsprobleem”, zegt circuitmanager Jan Aberson. “Het gaat bij ouderen vooral om verslaving aan alcohol en medicijnen. Bij aanmelding van een patiënt kijken we actief of er ook sprake is van verslaving.” In 2010 is gestart met een scholingsaanbod voor verpleegkundigen op het gebied van ouderen en verslaving. Geheugenproblematiek Het circuit Ouderen is gespecialiseerd in de diagnostiek van geheugenproblematiek. Deze kennis wordt niet alleen ingezet voor ouderen. Mensen van alle leeftijden met neuropsychiatrische problematiek, zoals niet-aangeboren hersenletsel, kunnen terecht bij de professionals in Zwolle. Ook de behandeling van mensen met Korsakov, een geheugenstoornis die voornamelijk veroorzaakt wordt door langdurig overmatig alcoholgebruik, vormt een belangrijke tak van het zorgaanbod. Toekomst “Als je meer patiënten met hetzelfde aantal hulpverleners moet behandelen, dan moet je keuzes maken”, zegt Saskia Troost, manager zorg. “Het zwaartepunt ligt bij ons op Gerontopsychiatrie. Door samenwerking met thuiszorg,
Rob Veldkamp (links) en Paul van Dalen
Jan Aberson en Saskia Troost
verpleeghuizen en huisartsen kunnen patiënten met eenvoudige geheugenproblematiek door hen begeleid worden. Wij zijn er voor scholing, consultatie en advies.” Jan voegt daaraan toe: “De uitdaging voor de toekomst is met hetzelfde aantal bedden een grotere vraag beantwoorden. We zien een opname als een intermezzo in de behandeling.” Q
Hanzestreek: TOPzorg TOPzorg Ook in 2010 was er veel vraag naar zorg vanuit het team TOPzorg. Het team biedt zorg aan zelfstandig wonende ouderen met ernstige vergeetachtigheid die niet of nauwelijks hulp accepteren. Het team is opgezet om crises in de thuissituatie en spoedopnames te voorkomen en toe te leiden naar passende vormen van zorg. “Er is vaak sprake van gedragsproblemen en het systeem rondom de patiënt raakt dan overbelast. De zorg die wij bieden wordt erg gewaardeerd door patiënten, familie en de huisarts”, zegt Paul. In TOPzorg werken professionals van Dimence en een aantal thuiszorgorganisaties samen.
I
n de regio Hanzestreek zijn ambulante teams werkzaam vanuit Deventer, Zutphen en Raalte. Opname- en behandelafdelingen zijn gevestigd in Deventer. “Ouderenzorg is een zaak van veel partijen die vanuit hun eigen specialisme een bijdrage leveren aan de gezondheidszorg voor ouderen”, zegt circuitmanager Rob Veldkamp. “Wij stappen in die keten als er behoefte is aan specialistische geestelijke gezondheidszorg.” Paul van Dalen, manager zorg, vult aan: “Er is veel steun, zorg en afstemming nodig. Soms spelen wij daarin een centrale rol.”
Toekomst Het circuit Ouderen biedt een breed scala aan behandeling. Van kortdurend ambulant tot langerdurende klinische zorg en alles wat daar tussenin zit. Rob: “De Ouderenpsychiartrie is een specialisme in opkomst dat ertoe doet. Het is een relatief jong specialisme waarin veel gebeurt en waarin veel ontwikkelingen gaande zijn.” Tussen 2010 en 2020 neemt het aantal 65 plussers in het werkgebied toe met maar liefst veertig procent. “Een sleutelwoord is ambulantisering”, zegt Rob. “Ambulant behandelen zolang het kan. Een opname proberen te voorkomen is vaak ook voor de patiënt de beste oplossing.” Q
Jaarverslag 2010
Pagina 29
Persoonlijke ervaring ontwikkelt andere kijk op dagelijkse handelingen Effect en meerwaarde De verwachting is dat de inzet van ervaringsdeskundigheid de zorg verbetert, bijdraagt aan het herstelproces van de cliënt en aan de ontwikkeling van meer herstelondersteunend werken door de organisatie. De uitkomst van de eerste evaluatie over effect en meerwaarde wordt rond januari 2012 verwacht.
Pagina 30
Jaarverslag 2010
Ervaringsdeskundigheid in zorgteams I
n oktober 2010 is de eerste ervaringsdeskundige in dienst getreden bij Dimence. Met de inzet van medewerkers die persoonlijke ervaring hebben als cliënt in de geestelijke gezondheidszorg, ontwikkelen zorgteams een andere kijk op dagelijkse handelingen. Een vruchtbare uitwisseling van ervaring, kennis en kunde.
Elles Horstman (links), Anja Straakenbroek en Lode Resing kennen de psychiatrie van binnenuit. Als ervaringsdeskundigen zetten zij hun kennis, vaardigheden en hun eigen ervaringen in. Zij bieden zorg vanuit een ander perspectief.
“Toen ik een vacature zag voor ervaringsdeskundige dacht ik direct: dát is iets voor mij. Vaak krijg je het advies om het deel van je leven waarin je zelf psychiatrisch patiënt was, verborgen te houden in je werk. Hier hoeft dat niet en dat voelt goed.” Elles heeft SPW3 en SPW4 afgerond en is één van de drie ervaringsdeskundigen in dienst van Dimence.
Van ik naar wij Anja: “Ik leerde hoe ik van mijn ik-verhaal een wij-verhaal maak. Je neemt je eigen ervaring mee, maar ook de ervaringen van anderen door je contacten met andere patiënten. Als mensen geen toekomst meer zien, kan ik mijn verhaal vertellen.” Lode: “Als een verpleegkundige niet verder komt in een gesprek, dan kan ik er bij komen. Ik zeg niet dat het dan opgelost is, maar ik kijk wel anders. En dat helpt vaak om het gesprek weer vlot te trekken.”
“ Omdat ik mijn ervaringen deel, delen cliënten ook meer Leren omgaan met mij. Dat draagt bij aan Naast de ervaring als cliënt in de psychiatrie hebben de ervaringsdeskundige medewerkers van Dimence een opleiherstel” ding gevolgd om te leren hoe en wanneer ze hun ervaringsdeskundigheid kunnen inzetten. Lode: “Je leert wanneer dat relevant is en wanneer juist niet. Je leert omgaan met je eigen emoties en je identiteit van patiënt los te laten. Een belangrijk onderdeel van de opleiding is je eigen herstelverhaal en hoe je dat kunt inzetten in de praktijk.”
Elles: “Ik zie dat dingen anders kunnen. Dat gaat soms om kleine dingen. Ik weet nog dat ik het vervelend vond als de deur van de verpleging dicht was. Mijn advies is: als de deur open kan, laat ‘m dan open.” Lode. “Er moet wel degelijk enige afstand zijn tussen professionals en cliënten, maar door mijn eigen ervaringen weet ik dat een te grote afstand niet goed voelt. De gedachte is nog vaak: als een cliënt te veel van je weet, kan hij dat tegen je gebruiken. Dat voel je als cliënt. Ook voel je als cliënt feilloos aan als iemand niet veel tijd voor je heeft en elke tien minuten op de klok kijkt.” Herstelgericht Anja vindt het belangrijk dat ze met haar werk een bijdrage levert aan een meer herstelgerichte werkwijze. “Ik heb heel vervelende ervaringen, die me veel gekost hebben. Ik heb de menselijkheid vaak gemist als cliënt.” Ze probeert collega’s anders te laten denken, door vragen te stellen als ‘zou jij een familielid hier laten opnemen?’ “Al doende leren we van elkaar, we hebben elkaar nodig. Als verpleegkundige heb je een afgebakend takenpakket en alles is in methodieken en protocollen beschreven. Ervaringsdeskundigheid is geen methodiek, het is een aanvulling op wat er al is.” Q
Jaarverslag 2010
Pagina 31
Een goed onderzoek Op de afdeling Dubbeldiagnose in Raalte bleek dat opvallend veel mensen met verslaving aan een ontwikkelingsstoornis leden. De relatie tussen verslaving en ADHD was al wel bekend, maar behandelaars zagen ook veel gedrag dat op autisme leek. Er bleek niets bekend te zijn over de relatie tussen verslaving en autisme. Bram Sizoo startte een onderzoek en promoveerde op 30 maart 2010. De conclusie was dat verslaving regelmatig samengaat met autisme. Om patiënten goed te kunnen behandelen, moet er bij de diagnose autisme ook gekeken worden of er sprake is (geweest) van verslaving. En als een patiënt met verslavingsproblematiek komt, moet goed gekeken worden naar onderliggende ontwikkelingsstoornissen.
Steeds meer medewerkers van Dimence zijn actief op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Vaak wordt dit onderzoek in samenwerking met academische centra opgezet en uitgevoerd. De Commissie Wetenschappelijk Onderzoek helpt onderzoekers binnen Dimence en adviseert de raad van bestuur.
De onderzoeksgeest stimuleren “
D
e onderzoeksgeest binnen Dimence is belangrijk en wordt gestimuleerd”, zegt Gerrit Glas, voorzitter van de Commissie Wetenschappelijk Onderzoek. “Onderzoeksvragen ontstaan vaak op de werkvloer. Er gaat een belletje rinkelen omdat je steeds tegen dezelfde vraag aanloopt. Zo’n vraag kan bij de commissie neergelegd worden. Die kijkt of het haalbaar is om onderzoek te doen. De vanzelfsprekendheid waarmee je zaken aanpakt in de dagelijkse praktijk niet voor lief nemen, dat is een vorm van innovatie. Dat is de onderzoeksgeest. Daarmee houd je mensen wakker.” Praktijk De commissie bestaat uit een groep van onderzoekers en opleiders die onderzoeksvoorstellen beoordeelt op
Pagina 32
Jaarverslag 2010
kwaliteit en haalbaarheid. “Onderzoek kost tijd en geld en we willen weten of het goed besteed wordt en of de uitvoering haalbaar is. Het moet antwoord bieden op vragen en problemen uit de praktijk.” De kwaliteit van het onderzoek is vaak afhankelijk van de bereidheid van behandelaren, verpleegkundigen, patiënten en andere betrokkenen om mee te werken. “In het DBC tijdperk merken we dat die bereidheid onder druk staat. Toch is het van groot belang onderzoek te blijven doen. Er wordt onderzoek gedaan naar iets waar de behandelaar iedere dag mee te maken heeft, waarom iets wel of niet werkt en hoe het anders of beter kan. Daar wordt uiteindelijk onze patiënt beter van.” Q
Het aanbod van de praktijkondersteuner
De POH GGZ werkt onder de regie van de huisarts en biedt een breed scala aan diensten om de huisarts te ondersteunen en om zorg dichtbij huis te realiseren, zoals: Q Q Q Q
adviesgesprekken met patiënten; kortdurende behandelingen bij psychische klachten; verwijzing naar de juiste professional; begeleiding van uitbehandelde patiënten met chronische psychiatrische klachten; Q coördineren van de hulpverlening of begeleiding door verschillende hulpverleners rondom één patiënt; Q vraagbaak voor de huisarts op het brede gebied van geestelijke gezondheidszorg.
Mathilde Vermeire in de huisartsenpraktijk
Hulp dichtbij huis In 2010 zag de functie PraktijkOndersteuner Huisartsen (POH) het levenslicht. Al vanaf 2001 werken sociaal psychiatrisch verpleegkundigen als tweedelijns consulenten in huisartsenpraktijken. Door maatregelen van de overheid kon deze samenwerking niet langer stand houden. Met huisartsen is bekeken hoe de bestaande, goede samenwerking voortgezet kon worden. Huisartsen kunnen nu een overeenkomst aangaan met Dimence om een POH GGZ in hun praktijk aan te stellen. In de praktijk Mathilde Vermeire werkt twee dagen per week als POH GGZ in twee huisartsenpraktijken. “In de huisartsenpraktijk kom ik een diversiteit aan problematiek tegen in alle leeftijdsgroepen. De huisarts verwijst zijn patiënt naar mij, de assistente plant
de afspraken”, zo licht Mathilde de werkwijze toe. “Ik beoordeel dan samen met de patiënt wat de ernst van de klachten is, wat de hulpvraag is en hoe het vervolg zal zijn.” Nieuwe vorm van samenwerking “Er zijn mensen die veel moeite hebben met het vragen om hulp bij psychische problemen”, zegt Mathilde. “Die groep bereik je nu makkelijker omdat de hulp binnen de praktijk van de eigen huisarts blijft.” Het is een nieuwe vorm van samenwerken en er wordt veel tijd geïnvesteerd in het afstemmen van de wederzijdse doelen en wensen. Mathilde: “De samenwerking verloopt heel prettig. Je zit dichtbij de huisarts zodat tussentijds overleg mogelijk is.” Opleiding De meeste POH’ers zijn sociaal psychiatrisch verpleegkundigen uit de tweedelijn en hebben brede ervaring in de geestelijke gezondheidszorg op verschillende gebieden en met verschillende doelgroepen. Een aantal praktijkondersteuners heeft de pilot voor de opleiding POH GGZ gevolgd. “In de opleiding is aandacht besteed aan wat je als POH nodig hebt om het werk in de eerstelijn goed te kunnen doen”, vertelt Mathilde. “In Zwolle zijn regelmatig intervisiebijeenkomsten waarin we de praktische zaken rondom de POH bespreken, maar waar ook ruimte is om ingewikkelde casussen te bespreken.” Q
Jaarverslag 2010
Pagina 33
De zorg voor de patiënt stopt niet altijd als de behandeling bij Dimence is afgerond. De patiënt is weer aangewezen op de huisarts, krijgt een vervolgbehandeling bij een andere organisatie of gaat begeleid wonen. Organisaties slaan steeds vaker de handen ineen voor optimale zorg.
Dimence o
Forensisch Psychiatrisch Centrum Oldenkotte e Stichting Forensisch Psychiatrisch Centrum Oldenkotte is sinds 2010 onderdeel van de Dimence Groep. Er wordt gewerkt aan de integratie van het zorgaanbod en binnen Dimence wordt een divisie Forensische Zorg opgezet. “We creëren een keten van zorg met een diversiteit aan milieus”, zegt Martin Mennen, directeur Zorg regio West-Overijssel. De psychiatrische problemen van patiënten van Dimence zijn vaak vergelijkbaar met die van de patiënten van Oldenkotte. Wanneer de behandeling van het delict of tbs erop zit of wanneer patiënten van Oldenkotte met transmuraal verlof mogen, zijn veel van hen gebaat bij de ambulante of klinische behandeling die Dimence biedt. Dimence heeft soms patiënten in behandeling die beter functioneren bij meer controle, veiligheidsmaatregelen en beperkingen. Dat biedt Oldenkotte.
Pagina 34
Jaarverslag 2010
Carint Reggeland Groep CCarint Op 13 augustus 2010 tekende Dimence een samenwerkingsovereenkomst met Carint Reggeland in Almelo. Carint biedt verschillende welzijns-, woon- en zorgdiensten op het gebied van verpleging en verzorging. De twee organisaties hebben de handen ineengeslagen op een aantal fronten, zoals het opstarten van gezamenlijke projecten voor de ouder wordende mens en voor kinderen. “De cliënt staat centraal”, licht Peter Bournas, regiodirecteur Midden-Overijssel van Dimence, toe. “Door onze kennis te delen kunnen wij nog betere zorg bieden aan onze cliënten.” Bij eventuele tekortkomingen in behandel-, begeleidings- en zorgaanbod nemen de organisaties gezamenlijk het initiatief om de cliënt toch van passende zorg te voorzien.
e werkt samen met
RIBW Groep Overijssel Drieduizend ballonnen in de kleuren van Dimence en RIBW Groep Overijssel kleurden de lucht boven Deventer op 17 mei 2010. De ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst tussen de beide organisaties is de bezegeling en uitbreiding van een krachtige samenwerking waarbij de beste zorg aan de cliënten en patiënten voorop staat. De RIBW biedt begeleiding op het gebied van wonen, werken en welzijn in de geestelijke gezondheidszorg. Twee cliënten lieten duizenden ballonnen op om de ondertekening feestelijk te bezegelen.
Zorgaccent & Thuiszorg Noord West Twente Dimence en Zorgaccent & Thuiszorg Noord West Twente tekenden op 25 februari 2010 in Almelo een intentieverklaring tot samenwerking bij zorg voor ouderen met geronto-psychiatrische problematiek. “Wij voelen een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor ouderen met psychiatrische problematiek”, zegt Peter Bournas, regiodirecteur Midden-Overijssel. “Daarom nemen we het initiatief om samen een passend aanbod te bieden op punten waar nu leemtes zijn in de mogelijkheden voor behandeling, begeleiding en zorg.” De organisaties zetten voor deze doelgroep gezamenlijk een klinische en een deeltijdvoorziening op, voorbereidend op de nieuwbouw van Dimence in Almelo.
De Hezenberg De Hezenberg is een pastoraal psychologisch centrum, gevestigd op een oud landgoed in Hattem. In 2010 besloten de Hezenberg en Dimence om de bestaande samenwerking te versterken en vast te leggen. Samen zorgen zij dat mensen snel de juiste behandeling en begeleiding krijgen. De Hezenberg biedt behandeling, begeleiding en/of een tijdelijk verblijf aan mensen met psychosociale problematiek. De Hezenberg wil voorkomen dat deze mensen ernstige, psychiatrische problematiek ontwikkelen. Maar als er onverwacht toch meer zorg nodig is, kan de Hezenberg door de samenwerking sneller verwijzen naar Dimence. Vanuit de samenwerking met Dimence zijn er concrete plannen om de herstellingsoordfunctie, die in de wijde regio ontbreekt, verder te ontwikkelen en een psychosociale time-out functie op te zetten.
Jaarverslag 2010
Pagina 35
“ Het lijken vaak kleine, praktische dingen waar we ons op richten. Maar als je opgenomen bent, zijn die ‘dingetjes’ van levensgroot belang.”
Pagina 36
Jaarverslag 2010
Zelfde onderwerp, ander perspectief Medezeggenschap heeft zich binnen Dimence in 2010 verder ontwikkeld. “We kwamen van een situatie met één raad per organisatie, nu werken we met zes raden: drie regionale cliëntenraden, twee divisieraden en de Centrale Cliëntenraad. Dat is een ingewikkeld proces geweest.”, vertelt Tineke de Jong, voorzitter van de Centrale Cliëntenraad en voorzitter van de Regionale Cliëntenraad Hanzestreek.
Maar het is ook vooral leuk en boeiend. We nemen een kijkje in de keuken, maar vanuit de andere kant. Wij kijken vanuit een ander perspectief naar dezelfde onderwerpen. We leren over en weer van elkaar.” Ander bestuur “We hebben nu te maken met een heel andere manier van besturen. Een verademing vind ik het, er zit echt beweging in.” Achterover leunen is er echter niet bij. Voor de komende jaren staan er nog genoeg onderwerpen op de agenda. “We maken ons veel zorgen over de bezuinigingen, over de verschraling die dit met zich meebrengt. Daar zitten we bovenop. De samenstelling van de cliëntenraden is ook een vast agendapunt. Het vraagt voortdurend aandacht.” Q
D
e Centrale Cliëntenraad houdt zich bezig met uiteenlopende onderwerpen die heel Dimence betreffen. Ze treedt op als gesprekspartner van de raad van bestuur. In 2010 zijn vijftien thema’s behandeld, waarover advies is uitgebracht. Van beleidszaken tot protocollen over ongewenst gedrag en medisch inhoudelijke onderwerpen. Naast de adviesaanvragen bespreekt de raad van bestuur verschillende beleidszaken met de CCR, waaronder samenwerkingsovereenkomsten met externe partners, financiële verantwoording, voeding en natuurlijk medezeggenschap. Kleine dingen van levensgroot belang De regionale raden hebben wettelijke bevoegdheden gekregen. Ze behandelen thema’s die hun regio of divisies aangaan. Tineke: “Het lijken vaak kleine, praktische dingen waar we ons op richten. Maar als je opgenomen bent, zijn die ‘dingetjes’ van levensgroot belang. Ze dragen bij aan je eigenwaarde. Dat is door je ziek-zijn toch al niet groot.” Ervaring Tineke spreekt uit ervaring. Vijftien jaar geleden werd ze voor het eerst opgenomen. In de loop der jaren heeft ze veel zien veranderen. ”Vroeger was alcohol absoluut verboden op de afdelingen. Dus ook geen wijntje op je verjaardag. Dat soort regels zijn menselijker geworden. Dat vind ik de grootste winst: de mens staat centraal, niet de regels. Natuurlijk zijn er uitzonderingen, maar die zijn altijd terug te voeren op het behandel- of verpleegplan van de individuele patiënt.” Leuk en boeiend “Het raadswerk vraagt veel van een mens, dat moet je niet onderschatten. We krijgen heel veel informatie te verwerken.
Koninklijk onderscheiden “Zij is een inspiratiebron voor vele anderen”, aldus burgemeester Heidema van Deventer. Hij benoemde Tineke de Jong op 8 april 2010 tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Tineke is sinds 1996 actief in de cliëntenraad: “Ik praat open over mijn beperkingen. Vijftien jaar geleden werd ik voor het eerst opgenomen. Ik ben nog steeds een ambulante klant, met soms een opname als dat nodig is. Betaald werk is voor mij geen optie meer. Ik weet wat het is om ziek te zijn, ik zet mijn ervaring graag in voor deze doelgroep.”
Jaarverslag 2010
Pagina 37
Dwars doo Sybren Bangma vice-voorzitter GGZ Nederland Werk veiligheidsconsulenten scoort op internationaal congres In oktober 2010 heeft Dimence op het congres ‘Violence in the Health Sector’ de prijs voor de beste wetenschappelijke poster gewonnen. De poster blonk uit in de criteria ‘informatief, wetenschappelijke onderbouwing en presentatie’. De poster laat zien hoe de veiligheidsconsulenten van Dimence medewerkers trainen in het voorkomen en het hanteren van agressie. Linda van den Brink, programmaleider risicomanagement: “Het is erkenning voor het werk van onze drie veiligheidsconsulenten. Deze functie is een vrij nieuwe ontwikkeling binnen de zorg. Onze veiligheidsconsulenten zijn pioniers op dit gebied. Dat werpt nu zijn vruchten af, ook internationaal gezien.” Pagina 38
Jaarverslag 2010
Sybren Bangma, voorzitter van de raad van bestuur, is sinds 1 juli 2010 vice-voorzitter van het bestuur van GGZ Nederland, brancheorganisatie voor de ggz en verslavingszorg. Marleen Barth, voorzitter GGZ Nederland: “Sybren Bangma is gekozen omdat hij veel ervaring heeft en een hoge mate van kennis van de belangrijke thema’s die de komende jaren actueel zijn. Daarnaast is hij een buitengewoon aardige collega met wie je goed kunt samenwerken.” Sybren is sinds 2004 actief bij GGZ Nederland als bestuurslid en voorzitter van de commissie informatiebeleid. Hij was betrokken bij de oprichting van GGZ Nederland. Q
Talent naar de top Dimence tekende op 27 april 2010 in Den Haag het Charter ‘Talent naar de Top’. De Stichting Talent naar de Top helpt bij de praktische uitvoering van deze ambitie. Herma van der Wal, lid raad van bestuur en geneesheer-directeur bij Dimence: “Organisaties waar vrouwen in topposities werkzaam zijn presteren beter. We streven daarom naar een evenwichtige verdeling van vrouwen en mannen aan de top binnen onze organisatie. We doen het al heel goed, 51% van onze leidinggevende is vrouw. Maar in een organisatie waar het merendeel vrouw is, geeft dit percentage een vertekend beeld. Daarom investeren we in de vrouwelijke medewerkers, om ook op langere termijn vrouwen voor topposities beschikbaar te hebben.” Q
or Dimence Dimence bakt ze bruin voor Haïti.
Goedgekeurd Dimence heeft in 2010 keurmerken ontvangen voor goede zorg en dienstverlening. Dimence kreeg twee HKZ-certificaten voor geestelijke gezondheidszorg en algemeen maatschappelijk werk. Daarnaast werd het ISO9001-certificaat uitgereikt voor de voedingsdienst van Dimence.
Medewerkers van Dimence zijn spontaan in actie gekomen om de slachtoffers van de aardbeving in Haïti te steunen. Uit alle regio’s van Dimence meldden zich enthousiaste vrijwilligers om de handen uit de mouwen te steken. Vrijwilligers van de keuken bakten duizenden brownies, die door andere vrijwilligers zijn verkocht. De spontane actie leverde 4.423 euro op voor de landelijke actie ‘Help Haïti’.
Vijfhonderd bezoekers over de rode loper Eerdelaan Vijfhonderd buurtbewoners en medewerkers namen op 4 september 2010 een kijkje aan de locatie Eerdelaan in Zwolle. Contact leggen met de buurt was het doel van deze open dag. Dat is ruimschoots gelukt! Wethouder Erik Dannenberg en Herma van der Wal van de raad van bestuur verzorgden de opening. Herma: “Dimence wil graag laten zien wie we zijn en wat we doen. We willen écht onderdeel zijn van de wijk. Daarvoor moet je elkaar leren kennen.” Monique Westrup, projectleider van de open dag: “Ik heb het beleefd als heel ongedwongen en speels. Mensen hadden de tijd om samen te praten en wat te eten en Dimence te ervaren.”. Q
Jaarverslag 2010 2
Pagina 39
Medezeggenscha is goed in vorm ge In 2010 heeft de Ondernemingsraad van Dimence zich gevormd. Voorzitter Anneke Grit - Rodink: “Na de fusie in 2009 was de animo groot om de medezeggenschap binnen Dimence goed vorm te geven. Voor het eerst sinds jaren vonden echte verkiezingen plaats. De nieuwe medezeggenschap is goed van de grond gekomen.” Pagina 40
Jaarverslag 2010
“ We verschillen natuurlijk wel eens van mening, maar daar komen wij samen tot nu toe goed uit.” partner is de raad van bestuur.” Deze constructie werkt goed, constateert de voorzitter. “De onderdeelcommissies zitten dicht bij de medewerkers. Zij hebben contact met de achterban, zij horen, zien en voelen wat er leeft. Dat is ontzettend belangrijk.”
ap ekomen Anneke Grit - Rodink met op de achtergrond de OR-leden
“
W
ij willen daar zijn waar de besluiten worden genomen: bij de raad van bestuur en op regio- en divisieniveau. Wij hebben hier onze medezeggenschapstructuur op aangepast. We werken met een Ondernemingsraad en Onderdeelcommissies. De onderdeelcommissies volgen de besluitvorming in de regio’s en divisies. Hier zijn de gesprekpartners de directies en managers. De Ondernemingsraad houdt zich meer bezig met strategische onderwerpen die de hele organisatie aan gaan. Gespreks-
Samen beleid maken De samenwerkingsrelatie met het bestuur en de directies heeft zich goed ontwikkeld. “We hebben elkaar leren kennen en respecteren. We verschillen natuurlijk wel eens van mening, maar daar komen wij samen tot nu toe goed uit.” De OR en de raad van bestuur trekken samen op in het medezeggenschapstraject ‘Beleid maak je samen’. Anneke: “We vinden het belangrijk dat medewerkers meedenken over beleid en zich mede verantwoordelijk voelen. Zij worden uitgenodigd door hun leidinggevenden om mee te denken bij de ontwikkeling van zaken die spelen op de afdeling. Medewerkers kunnen ook zelf met voorstellen komen.” Personele regelingen De OR heeft in het afgelopen jaar haar handen vol gehad aan tal van onderwerpen. “De rode draad is de harmonisatie van de personele regelingen (HPR). Dat gaat over de regelingen vanuit de verschillende fusiepartners van Dimence. Deze regelingen raken de medewerkers direct, denk bijvoorbeeld aan afspraken over bedrijfsfitness of ongewenst overschrijdend gedrag en het medewerkertevredenheidsonderzoek. De werkgroep HPR spit alle regelingen door. Het beste van de oude regelingen wordt meegenomen naar de nieuwe regeling. De OR heeft hierin instemmingsrecht. Het harmoniseren van de regelingen heeft meer tijd gekost dan gedacht. We hopen de werkgroep nu snel op te heffen. Dan is voor ons de fusie echt afgerond.” Q
Jaarverslag 2010
Pagina 41
Bestuursmodel Raad van Toezicht
Raad van bestuur
Bestuur & Beleid Kennismanagement Human Resource Management Financiën & Administratie Concerncontrol Informatisering & Automatisering Facilitair bedrijf Vastgoed
Specialistische opleidingen
Regio West-Overijssel
Regio Hanzestreek
Regio Midden-Overijssel
Divisie Jeugd & Autisme
Circuit Spoedeisende psychiatrie
Circuit Spoedeisende psychiatrie
Circuit Spoedeisende psychiatrie
Regio Midden-Overijssel
Circuit Volwassenen
Circuit Volwassenen
Circuit Volwassenen
Regio Hanzestreek
Circuit Ouderen
Circuit Ouderen
Circuit Ouderen
Regio West-Overijssel
Circuit LBZ
Circuit LBZ
Circuit LBZ
Specialistisch Centrum Infant Mental Health
Circuit Perspectief
Circuit Perspectief
Circuit Perspectief
Specialistisch Centrum Bipolaire stoornissen
Pagina 42
Circuit Verslavingszorg
Jaarverslag 2010
Centrale Cliëntenraad
Ondernemingsraad
Specialistisch Centrum Ontwikkelingsstoornissen
Divisie Maatschappelijke Dienstverlening
Familieraad
Vakgroepen
‘tCentrum
De Kern
Het bestuursmodel van Dimence wordt gekenmerkt door de structuur van één concern met daaronder drie regio’s en twee divisies. De drie regio’s zijn regio West-Overijssel, regio MiddenOverijssel en regio Hanzestreek. De twee divisies zijn de divisie Jeugd & Autisme en de divisie Maatschappelijke Dienstverlening. Stichting De Kern is in zijn geheel onderdeel van de divisie Maatschappelijke Dienstverlening.
Contactinformatie Heeft een onderwerp uit ons jaarverslag uw belangstelling gewekt? Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de geïnterviewden. Zij staan u graag te woord. Raad van bestuur Sybren Bangma,voorzitter Herma van der Wal, geneesheer directeur Ernst Klunder, lid
[email protected] of via 0570 639 604 Cliëntenraad Tineke de Jong, voorzitter
[email protected] Ondernemingsraad Anneke Grit, voorzitter
[email protected], 038 4693 153 Specialistische centra Dimence Centrum Bipolaire Stoornisen Anja Stevens, psychiater en manager zorg
[email protected], 0546 542 424 Bart Geerling, verpleegkundig expert en hoofd bedrijfsvoering
[email protected], 0546 542 424 Centrum Ontwikkelingsstoornissen Bram Sizoo, psychiater en hoofd centrum
[email protected]. 0570 668 677 Fried Lubbers, hoofd bedrijfsvoering
[email protected] Centrum Infant Mental Health Hedwig van Bakel, hoofd centrum
[email protected] Fried Lubbers, hoofd bedrijfsvoering
[email protected] Specialistisch centrum Verslavingspychiatrie i.o. Patricia van Wijngaarden, psychiater, manager Zorg
[email protected], 038 4693200 Vincent Spikker, circuitmanager
[email protected] 06 43588045 Dubbeldiagnose Tactus/Dimence regio Hanzestreek Peter Boswinkel, psychiater, hoofd behandeling
[email protected] , 0570 639238 Gerrit Kroes M M&I, hoofd bedrijfsvoering,
[email protected] 06 13122193 Praktijkondersteuners in de huisartsenpraktijk POH GGZ Jörgen Spit, coördinator POH GGZ regio Midden-Overijssel
[email protected], 0546 832 320 Ina Palm, teamleider POH GGZ regio Hanzestreek
[email protected], 0575 509 940 Marten Otten, coördinator POH GGZ regio West-Overijssel
[email protected], 038 4269 481
Preventie Karin van Doesum, teamleider Hanzestreek
[email protected], 0570 604 227 Jennifer Kleiss, teamleider a.i. regio Midden-Overijssel
[email protected], 0546 832 313 Maureen Rijks, teamleider regio West-Overijssel
[email protected], 038 4269 550 Herbert van Petersen, voorzitter stuurgroep Ontwikkeling Preventie
[email protected], 038 4269 560 Ouderen Jan Aberson, regio West-Overijssel
[email protected], 038 4691 126 Jeroen Traas, regio Midden-Overijssel
[email protected], 0546 547 500 Rob Veldkamp, regio Hanzestreek
[email protected], 0570 639 243 Langerdurende Behandeling en Zorg Wilko Jaket, psychiater en manager zorg LBZ regio West-Overijssel
[email protected], 038 4650 773 Wetenschappelijke Commissie Gerrit Glas, voorzitter
[email protected], 038 4565 848 Opleidingen Gerrit Glas, A-opleider
[email protected], 038 4565 848 Familiebeleid Monique Westrup, projectleider
[email protected], 0570 680 858 Terugdringen dwang en drang Ed van Harn, teamleider en Madelon Meijer, senior psychiatrisch verpleegkundige
[email protected],
[email protected], 0546 547 500 Harry Brinkman, teamleider
[email protected], 0570 639 262 Linda van den Brink, projectleider Risicomanagement
[email protected], 0570 639 584 Ervaringsdeskundigheid Elles Horstman,
[email protected] Lode Resing,
[email protected] Anja Straakenbroek,
[email protected] Pelle Oosting, projectleider
[email protected], 0570 680 825 Internethulpverlening Rob Gerrits, projectmanagement internethulpverlening
[email protected], 0570 680 850 www.dimence.nl
Jaarverslag 2010
Pagina 43
