J A A R V E R S L A G I K O B - B K B

JA A RV ERSL AG 2012 IKOB-BKB

JA A RV ERSL AG 2012 IKOB-BKB

Inhoudsopgave

2012: met succes tegen de stroom in

Voorwoord - 2012: met succes tegen de stroom in

3

1.

2012 in vogelvlucht

4

2.

IKOB-BKB voorzitter Jack de Leeuw: De ontwikkeling naar gebouwcertificatie hadden we voorzien!

10

3.

Twee nieuwe voorzitters CvD’s: Cas Richter en Joost Wentink over de privatisering van het bouwtoezicht

12

4.

Hajé van Egmond over de privatisering van het bouwtoezicht: “Het gaat niet over goed bouwen, maar over een goed gebouw!”

16

5.

IKOB-BKB rondt een jaar gedegen werk af: Bouwbesluit 2012 en CPR

19

6.

IKOB-laboratorium speelt in op de markt

21

7.

Maximale dienstverlening: SKW en IKOB-BKB volledig geïntegreerd

23

8.

Medewerkers IKOB-Groep

26

9.

Wie doet wat?

32

10.

Bijlagen

34

In 2012 hield de crisis aan. Dan is het gemakkelijk om te gaan zitten somberen. Bij de IKOB-Groep deden we daar het afgelopen jaar niet aan mee. De crisis is een gegeven: onze klanten merken dat en dus wij ook. Toch hielden we ons in 2012 vast aan de vele lichtpunten die er ook zijn! Juist in deze sombere tijd zoeken bedrijven naar nieuwe markten en innoveren hun producten en hun productieprocessen. Bedrijven hebben behoefte aan onderscheidend vermogen en een geborgde kwaliteit kan daarin een rol spelen. Dat biedt kansen voor die bedrijven, maar zeker ook voor IKOB-Groep. De IKOB-Groep zette zelf actief in op verbetering en verbreding van het dienstenpakket. In dit jaarverslag

komen nieuwe producten en ontwikkelingen aan de orde, die de IKOB-Groep in 2012 heeft geïnitieerd. U vindt ook een aantal interessante interviews: onze voorzitter van bestuur Jack de Leeuw komt aan het woord. Hajé van Egmond van het Ministerie BZK bespreekt de privatisering van het bouwtoezicht en ook twee nieuwe voorzitters van onze CvD’s geven hun visie op de ontwikkelingen. Een van de belangrijkste ontwikkelingen in 2012 is dat het nieuwe Bouwbesluit 2012 van kracht werd en dat de overheid belangrijke stappen zette richting de privatisering van bouwplantoetsing en bouwtoezicht. De rijksoverheid zal privaat bouwtoezicht gaan toestaan. De IKOB-Groep volgt dit nauwlettend en probeert actief op deze ontwikkelingen in te spelen. Alles wijst erop dat het in 2015 mogelijk wordt een bouwplan privaat te laten toetsen. Natuurlijk zijn IKOBBKB en SKW Certificatie volop in dit proces betrokken. Kortom, certificeringsland blijft een dynamisch werkveld. En de IKOB-Groep probeert daar actief, vernieuwend en creatief mee om te gaan. In 2012 is ons dat zeker gelukt. Ik wens u veel leesplezier. Bastiaan Benz Algemeen directeur IKOB-Groep

IKOB-BKB Jaarverslag 2012

3

1 2012 in vogelvlucht Ook dit jaar timmerde de IKOB-Groep weer aan de weg. Er kwam een volledige integratie met SKW Certificatie tot stand, de IKOB-Groep ontwikkelde een aantal nieuwe BRL’en, het nieuwe Bouwbesluit werd van kracht en er kwam er een nieuw College van Deskundigen bij.

Nieuw College van Deskundigen De BRL 5023 voor het meten van trillingen werd afgerond en de eerste vijf certificaten werden in december uitgereikt. De IKOB-Groep startte de ontwikkeling van een BRL 5024 “Bouwkundige vooropnamen”, die het objectief beoordelen van schadeclaims bij bouwwerkzaamheden beter zal borgen. In 2012 is ook begonnen met het ontwerp van een BRL voor het “Meten van omgevingsbeïnvloeding door bouwen sloopactiviteiten”. Het gaat hier om monitoring van deformatie, grondwaterstanden en geluidniveaus rondom bouwputten. Voor deze nieuwe BRL’en werd een nieuw College van Deskundigen ingesteld: Bouwtechnische diensten onder voorzitterschap van Cas Richter.

Nieuwe producten In 2012 certificeerde IKOB-BKB ook voor het BENOR-certificaat, de Belgische equivalent van KOMO. Dit certificaat is vereist voor het leveren van cementproducten op de Belgische markt. De BRL 9933 ‘Monteren van zonne-elementen op

4


en aan gebouwen’ werd vastgesteld en ter kritiek gepubliceerd. Vijf leveranciers van hydrofobeermiddel bundelden de krachten om een richtlijn op te stellen. Hydrofobeermiddel wordt gebruikt om metselwerk of beton te beschermen of vochtdoorslag te voorkomen. Om de juiste manier van aanbrengen te borgen startte IKOBBKB met het opstellen van een verwerkingsrichtlijn (URL) onder BRL 2826 ‘Metselen, lijmen en voegen’. Daarnaast heeft IKOB-BKB zich in 2012 voorbereid op certificatie van betonmortel. Een nieuwe dienst die wij vanaf medio 2013 zullen leveren.

Nieuw Bouwbesluit van kracht Per 1 april 2012 werd het nieuwe Bouwbesluit 2012 van kracht. Omdat veel BRL’en aansluiten op de bouwregelgeving betekende dat een deels technische en deels administratieve wijziging van deze BRL’en. Nagenoeg alle BRL’en moesten worden aangepast, door de verschillende Colleges van Deskundigen worden vastgesteld en door KOMO en SBK worden aanvaard. Dat was een fikse operatie, die met veel inspanning van onze mensen is gerealiseerd. De IKOB-Groep heeft de BRL voor het KOMOManagementsysteemcertificaat ‘Bouwplantoetsing’ ter accreditatiewaardigheidsbeoordeling aan de RvA aangeboden. Het toetsen van bouwplannen aan het Bouwbesluit vergt veel tijd, werk en kennis. Dit certificaat geeft kwaliteitsborging voor de beoordelende

Uitreiking eerste 5 certificaten voor het meten van trillingen. Vlnr: Patrick IJnsen (Hektec), Duurt Cazemier (Wiertsema en Partners), Sander van Monsjou (Van Monsjou en Partners), Fred Pannekoek (Fides Expertise), Tiem Muller (IFCO). Foto: Angela van Rietschoten Profound

instanties. Als opdrachtgever of gemeente is er dan de zekerheid dat de beoordeling op een juiste wijze en door bekwame personen wordt uitgevoerd.

gebieden waaronder keramiek (BRL 1007, BRL 1510, BRL 1010 en BRL 52230), dakdekken hellende daken (BRL1513), buitengevelisolatie (BRL9600 - URL0735) en systeemcertificatie (ISO9001, ISO14001 en VCA).

Volledige integratie SKW-certificatie In 2012 vond de volledige integratie tussen de kwaliteitssystemen van IKOB-BKB en SKW Certificatie op de werkvloer plaats. Hierdoor is de dienstverlening nog beter en efficiënter georganiseerd. Medewerkers van SKW kunnen nu ook worden ingezet voor certificatieregelingen van IKOB-BKB en andersom.

Klanttevredenheidsonderzoek In de tweede helft van 2012 hield IKOB-BKB klanttevredenheidsonderzoeken op verschillende techniek-

We verstuurden 241 vragenlijsten. We hebben daarvan 41,5% bruikbaar ingevuld retour gekregen. Uit het onderzoek komt naar voren dat klanten goed te spreken zijn over IKOB-BKB. Als cijfer voor algemene waardering wordt gemiddeld een 7,5 gegeven, een cijfer waar we best tevreden mee mogen zijn. Wij scoren met name goed op de meerwaarde van het bedrijfsbezoek, de toegevoegde waarde van de inspecties, certificering en de verificatiecontroles als nuttig instrument voor kwaliteitsbewaking. Uiteraard


5

kwamen er ook verbeterpunten naar voren. Deze zijn per techniekgebied verschillend en worden door de certificatiemanagers opgepakt.

Beurs Energie 2012 en energielabels Van 9 tot en met 11 oktober stonden wij op vakbeurs ‘Energie 2012’. Energie 2012 is de nationale vakbeurs gericht op energiebesparing en duurzame energie. Wij informeerden de vele belangstellenden over de laatste ontwikkelingen rond de energielabels voor nieuwbouw en de certificatie van software. Het wetsvoorstel dat in november 2012 in de Kamer is behandeld, waarin ondermeer de sanctionering op het ontbreken van het verplichte energielabel, heeft het niet gehaald. Het voorstel voor sanctionering kwam er op neer dat als het energielabel er niet was, dat dan de akte bij de notaris niet zou kunnen passeren. De Tweede Kamer oordeelde het voorgestelde systeem als kostbaar en complex en het niet kunnen doorgaan van verkoop als niet gewenst in tijden van crisis.

6


Nog niet duidelijk is welke gevolgen dat heeft voor de label-systematiek zoals die nu geldt en wat het betekent voor onze certificaathouders. 2013 wordt voor die sector een bepalend jaar.

Nieuwe collega’s en opleidingen In 2012 begroetten wij Ton van Beek (certificatiemanager) en Remco Kruit (projectleider systeemcertificatie) als nieuwe collega’s. Gerard van Ravenhorst ging, na 36 jaar bij ons gewerkt te hebben, met pensioen en Christel van Emmerik werd assistent projectleider. Voor verschillende medewerkers werden opleidings- en kwalificatietrajecten gestart om dubbele kwalificaties voor verschillende certificatieschema’s te realiseren. Het personeelsuitje leidde ons naar de 2de Maasvlakte. De personeelsvereniging organiseerde een weekend voor haar leden in de Duitse Eiffel.

Goede cijfers door efficiëncy en inzet De IKOB-Groep kijkt tevreden terug op 2012. In een lastige tijd, waarin veel bedrijven en organisaties veel moeite moeten doen hun hoofd boven water te houden, is het ons gelukt het jaar met zwarte cijfers af te sluiten. Dit is te danken aan de positieve inzet van onze medewerkers en de aandacht voor constante efficiencyverbeteringen.

Cijfers in 2012 Aantal inspecties procescertificatie 3773 Aantal audits en bedrijfsbezoeken 1181 Aantal regelingen waarop IKOB-BKB actief is 66 (51 KOMO BRL-en) Aantal opschortingen en schorsingen 10 resp. 5 Aantal actuele certificaten 1193 Afgegeven certificaten 511


7

Organisatieschema

Stichting IKOB Directie Kwaliteitszorg Arbo/BHV

Secretariaat

Businessunit Certificatie

Businessunit IKOB-laboratorium

Businessunit Keurhuis NL

Businessunit ROWIQ

Laboranten

New Business

Certificatie Producenten

Planning

Certificatie Uitvoerende bouw

Certificatie Wonen en beheren (SKW)

Projectleiders Auditoren, attesteerders, inspecteurs, keurmeesters

8



9

2

IKOB-BKB voorzitter Jack de Leeuw:

De ontwikkeling naar gebouwcertificatie hadden we voorzien! “Efficiënt, marktgericht en spirit in de zin van ondernemend”, zo typeert IKOB-BKB voorzitter Jack de Leeuw de IKOB-Groep. “Waar een paar jaar geleden nog over details werd nagedacht, daar zie je nu dat de grote lijn aan de orde is. De directie heeft haar zaken goed op orde en doet dat op een ondernemende manier. Ze sluit aan bij wat er al gebeurt en springt actief in op ontwikkelingen in de markt.” In dit interview blikt Jack de Leeuw terug op alweer een bewogen jaar. “Het was weer een zwaar jaar in de bouwsector. Toch moet ik zeggen dat de IKOB-Groep het fantastisch doet in een tijd, waarin partijen omvallen. Dan is het een prestatie om een net rendement te halen!”

Keurhuis

Nieuwe markten

De keuringsmarkt stagneert op dit moment, maar hier ziet Jack De Leeuw in de toekomst toch grote kansen. Met Keurhuis in huis heb je van binnenuit iets dat je verder kunt ontwikkelen. En dat is ook weer een prachtig opstapje naar gebouwcertificatie. “Als je een gebouw kunt inspecteren en als je een gebouw kunt keuren, dan is de volgende stap dat je het ook kunt certificeren. Gebouwen blijven complex, maar het is de moeite waard er over na te denken hoe je door samen te werken toch die stap naar dat volledige gebouw kunt maken.”

In de funderingsbranche is men nu ook bezig met het certificeringstraject. Je ziet hier dat traditie altijd een hele belangrijke rol heeft gespeeld. De IKOB-Groep kan hier op inspringen. “We hebben bovendien een prachtig laboratorium, daar kunnen we ongelofelijk mooie dingen mee doen. Aan de ene kant is het een nieuwe markt, maar je helpt ook een sector om verder te professionaliseren. De sector moet soms wel even wennen aan geavanceerder testmethoden. Dat zijn mooie spanningsvelden.”

Ontwikkelingen Ondanks de barre tijden moet de IKOB-Groep toch doorontwikkelen, want op het moment dat het weer beter gaat en er komen een paar partijen bijvoorbeeld uit het buitenland, dan moet je ze net een stap voor zijn! “Ik snap heel goed, dat het op dit moment hartstikke lastig is, maar je ziet aan de volledige integratie met SKW Certificatie dat je daar meteen al profijt van hebt. Je ziet meteen dat het beter gaat werken.”.

Gebouwcertificatie Het lukt de IKOB-Groep, omdat op tijd is ingezet op een bredere dienstverlening, waarbij gebouwcertificatie steeds belangrijker wordt. “We hebben altijd gezegd van product, naar proces naar gebouw, dat is de filosofie achter het hele denken. Dat krijg je niet zomaar voor elkaar, dat moet je stapsgewijs opbouwen, en je ziet afgelopen jaar dat het is gebeurd.” “Bij een gebouw gaat het over constructieve veiligheid, het gaat om installaties, het gaat over afbouw, over talloze producten, het gaat over processen, de ketensamenwerking. Voordat je dat allemaal in een getalletje hebt, dat is nog een hele toer.”

10


De Leeuw eindigt met de constatering: “Vanuit mijn invalshoek moet ik constateren dat de IKOB-Groep zo’n goede partij is, dat het een aantrekkelijke werkgever is voor goede medewerkers, die je nodig hebt in de toekomst.” “Er is op tijd ingezet op een bredere dienstverlening, waarbij gebouwcertificatie steeds belangrijker wordt.”


11

3

Twee nieuwe voorzitters CvD’s:

Cas Richter en Joost Wentink over de privatisering van het bouwtoezicht In 2012 startten twee nieuwe voorzitters bij verschillende Colleges van Deskundigen. Cas Richter is voorzitter van het nieuwe College van Deskundigen Bouwtechnische Diensten en Joost Wentink vervult die rol bij de Colleges Na-isolatie en Buitengevelisolatie & Gepleisterde Gevels. Deze heren zijn gepokt en gemazeld in de bouw. Ze hebben bovendien gemeen dat beiden vanuit een andere positie betrokken zijn bij private bouwplantoetsing en toezicht. Cas Richter is kind aan huis bij IKOB-BKB en goed bekend met de wereld van certificatie en attestering. In een ver verleden was hij voorzitter van het Algemene College van Deskundigen van BKB. Later kwam hij als onafhankelijk lid in het bestuur van de Stichting IKOB. Ook was hij enige tijd directeur van de Stichting Bouwkwaliteit (SBK). Bij SKW Certificatie was hij al een poosje voorzitter van een aantal colleges, waaronder die van Zonnewoningen en Algemene Woningkeur. “Door het samengaan van SKW Certificatie en IKOB-BKB kwam daar de Bouwplantoetsing aan het Bouwbesluit en Toezicht op de bouw bij”, aldus Cas Richter. Joost Wentink is het grootste deel van zijn werkzaam leven actief geweest in de aannemerij. Hij was onder andere directeur van Ballast-Nedam Beton- & waterbouw, was lid van de directieraad van DHV, tegenwoordig Royal Haskoning DHV, en directeur van

12


GeoDelft (in 2008 opgegaan in Deltares). “Sinds ik 65 werd, ben ik jong starter! Op zo’n moment komen er allerlei dingen op je af, maar ik had ook een duidelijk plan. Ik wilde iets gaan doen met duurzaam omgaan met energie in de gebouwde omgeving.” Joost Wentink gaat verder: “Bij het begeleiden van verschillende research-programma’s werd het me steeds duidelijker dat de belangrijkste sleutel ligt in het opwaarderen van de voorraad die er nu al is. Wat er nieuw gebouwd wordt is al in hoge mate energiezuinig. Het aanpakken van de bestaande omgeving is goed voor de portemonnee, goed voor het wooncomfort en voor het milieu, maar het gebeurt gewoon niet. Waarom doen mensen dat niet? Vanuit dat gezichtpunt ben ik de opleiding tot energieprestatieadviseur gaan doen.”

Na-isolatie en Buitengevelisolatie en Gepleisterde Gevels Voor Joost Wentink is het werk als voorzitter van een College van Deskundigen bij IKOB-BKB nieuw. Hij was benaderd voor een ander college, maar toen bleek dat deze colleges vacant waren, heeft hij zijn belangstelling daarvoor uitgesproken. “Ik vind het bijzonder interessant om in de keuken te kijken. Ik had voorheen nooit zoveel bemoeienis met certificatie van bouwproducten en bouwprocessen. Ik had geen zicht op details en de diepgang ontbrak. Ik ben onder de indruk van hoe de kwaliteitsborging van de bouw in Nederland is geregeld. Hoe zorgvuldig dat allemaal gaat.” “De CvD’s zijn relatief nieuw na de structuurwijziging in 2011, en ik ben nog nieuwer. Ik wil iedereen dan ook graag persoonlijk leren kennen. De onafhankelijk voorzitter en de secretaris zijn belangrijke spelers in deze formule. Als je rond de tafel zit met alle belanghebbende partijen, dan is een positief effect dat er heel veel deskundigheid is, maar wat het kwetsbaar maakt, is dat het ook allemaal belanghebbende partijen zijn. De onafhankelijk voorzitter heeft een belangrijke rol om er voor te zorgen dat, rekening houdend met die belangen, alles volgens de spelregels verloopt.”

Bouwtechnische Diensten Cas Richter

Joost Wentink

Het CvD Bouwtechnische Diensten is een nieuwe loot aan de stam. Het proces verloopt snel. “Vorig jaar

hebben we de eerste vergadering gehad over de BRL 5023 ‘Het proces van het meten van trillingen’, daarna nog een vergadering, een kritiekronde en de BRL is er gewoon en zijn in december de eerste certificaten uitgereikt. Hierbij hebben we veel te danken aan de deskundigheid van de secretaris, zowel inhoudelijk als organisatorisch”, aldus Cas Richter. “Als er een BRL ter kritiek wordt gepubliceerd, dan wordt dat, naast de openbare ter visie legging, uitgezet naar een twintigtal bedrijven en organisaties die daar allemaal mee van doen hebben, zowel aan opdrachtgevende als de opdrachtnemende kant. De inbreng van die mensen is heel enthousiast en goed en wordt meegenomen in de definitieve versie.“ De overgang naar het nieuwe collegesysteem vindt Cas Richter een goede omschakeling, “Het systeem werkt veel directer en gerichter.” Het College is nu bezig met de ontwikkeling van de BRL 5024 ‘Bouwkundige vooropname’.

Privatisering Bouwplantoets en Toezicht op de Bouw De overheid is bezig met een proces om het verlenen van bouwvergunningen en het toezicht op de uitvoering in private handen onder te brengen, waarbij ze vooralsnog een duaal systeem voor ogen hebben. Gecertificeerde en erkende bureaus die deskundig zijn zowel op het gebied van het bouwbesluit als van de uitvoering in de bouw moeten die kar straks trekken. Cas Richter: “Dit proces loopt al heel lang. Maar we


13

komen eruit, het is een beetje als Rutte en Samsom, allerlei partijen aan tafel, die allemaal een beetje naar links of naar rechts willen. Als je dit echt wilt, dan hoort daar ook marktwerking bij: dat kun je niet in handen van één partij leggen.” “Kleine verbeteringen en verbouwingen worden straks misschien vergunningvrij of kunnen op eenvoudige manier worden getoetst, maar ingewikkelde en risicovolle bouwprojecten zullen een andere behandeling krijgen. Dat zal maatwerk worden”, stelt Cas Richter vast.

Instrumenten Er zijn twee instrumenten beschikbaar die het moeten gaan doen, de TIS-erkenningsregeling van CROW en de gecertificeerde Bouwplantoetsing aan het Bouwbesluit (KOMO BRL 5019) in combinatie met Toezicht op de bouw (KOMO BRL 5006). Een groot verschil tussen de twee instrumenten is de manier van borging van de kwaliteit. Aan de TIS is een verzekeringsproduct gekoppeld en wordt vooral naar schaderisico’s gekeken. Bij de Bouwplantoets en Toezicht op de Bouw wordt het kwaliteitssysteem voor toetsing en toezicht gecertificeerd via een te accrediteren KOMO-systeemcertificatie-regeling.

“Ik ben ook voorzitter van het CROW College van Deskundigen van de Technical Inspection Services (TIS)”, vertelt Joost Wentink. “Dat kwam voort uit mijn baan als directeur GeoDelft, waar ik met een aantal andere partijen het initiatief heb genomen om de Technical Inspection Service te introduceren. Met het CROWCvD en IKOB-BKB hebben we de hele TIS regeling en de erkenning overeind getrokken.” Joost Wentink vervolgt: “Nu de privatisering in volle gang is, blijkt de TIS formule goed te scoren vanwege de strikte eisen aan onafhankelijkheid. Vooral aan de verzekeringskant is men daar heel strikt in. Er mag geen enkele relatie bestaan waardoor de TIS beïnvloed zou kunnen worden.”

Motie Tweede Kamer

Hij vervolgt: “Ik vind het een hele goede zaak, sluitend en degelijk, als je dat met een verzekerde garantie doet, dan kun je het aan de private sector overlaten. En dan hoort het straks ook tot de mogelijkheid om deskundigheden van TIS en de Bouwplantoetsing uit te wisselen.” Joost Wentink gaat hierop verder: “Cas en ik hebben tegen elkaar gezegd dat het feit dat er twee producten worden ontwikkeld eigenlijk helemaal geen probleem is. Er is geen concurrentie tussen die twee systemen, het zijn twee verschillende systemen, die ten opzichte van elkaar heel dienstbaar en aanvullend kunnen zijn. Dus als de privatisering straks doorgevoerd wordt, moeten die systemen elkaar versterken. Daar hoop ik samen met Cas vorm aan te geven.”

In de Tweede Kamer is een motie aangenomen waarin wordt gesteld, dat privaat toezicht zorgvuldig moet worden ingevoerd. In de motie wordt dan ook voor een verzekerde garantie geopteerd. Cas Richter daarover: “Als duidelijk wordt welke kant dat uitgaat, dan gaan we met IKOB-BKB en het gemeenschappelijk CvD zo snel mogelijk kijken hoe we dat gaan regelen. De onafhankelijke inspecteurs en controleurs moeten ook van wanten weten en moeten het Bouwbesluit goed kennen. Ik ben heel benieuwd hoe zich dat ontwikkelt. Het wordt een behoorlijke verschuiving: wat betekent dat voor de kosten, er moeten verzekeringen worden afgesloten en maatschappijen gaan inschatten wat het risico is. Dus we hebben nog wat werk te doen.”

14



15

4

Hajé van Egmond over de privatisering van het bouwtoezicht

“Het gaat niet over goed bouwen, maar over een goed gebouw!” IKOB-BKB en SKW zijn de voortrekkers van de beoordelingsrichtlijn BRL 5019 ‘Bouwplantoetsing aan het Bouwbesluit’. In 2007 werden op het congres ’15 jaar Bouwbesluit’ certificaten uitgereikt aan de vier koplopers. Sindsdien is er veel gebeurd. Eind 2011 heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een duidelijke uitspraak gedaan, waardoor de ontwikkelingen rondom privaat toetsen in een stroomversnelling zijn gekomen. Het Ministerie van BZK werkt aan een nieuw stelsel voor het bouwtoezicht in Nederland. Naar aanleiding van de adviezen van de Commissie Dekker is in december 2011 aangekondigd dat in de toekomst bouwpartners er voor kunnen kiezen zelf hun kwaliteitsborging te regelen. Het bevoegd gezag kijkt alleen nog naar welstand, ruimtelijke ordening, de omgevingsveiligheid en de veiligheid van derden. Hajé van Egmond is beleidscoördinator bouwkwaliteit bij het Ministerie van BZK. Zijn belangrijkste taak is het Advies van de Commissie Dekker uit te voeren. “In het najaar van 2012 hebben we een beeld geschetst hoe zo’n duaal stelsel eruit kan zien en hebben we alle betrokken partijen gevraagd naar hun reacties. Het komende half jaar moeten we komen tot een gedragen stelsel.”

16


Onderzoeken

Instrumenten

Het afgelopen jaar is er een aantal onderzoeken uitgevoerd naar onder andere de aansprakelijkheid in de bouw. Daarnaast loopt er een onderzoek naar de eisen die moeten worden gesteld aan de instrumenten, die worden ingezet om op private wijze de kwaliteit van het bouwproces en daarmee het gebouw te borgen. “Het is belangrijk dat we een systeem bouwen, dat proportionaliteit kent”, gaat Hajé verder. “Van bijvoorbeeld een dakkapel zou je kunnen stellen, dat als iemand die zelf ontwerpt ook de kwaliteit zelf moet kunnen beoordelen. Op het moment dat het gaat om een gebouw met een hoog risico, of om een situatie waarin de gevolgen als het fout gaat groter zijn, moet je tot meer onafhankelijke toetsing komen.” Afhankelijk van de risicoklasse van een gebouw zal er dus een ander instrument moeten worden ingezet. Dat betekent dat het ministerie, in het kader van geprivatiseerd bouwtoezicht, niet streeft naar een stelsel van procescertificatie. “Het is niet zo dat als je als bouwbedrijf je proces op orde hebt, dat je dan mag bouwen. Er moet een waarborg zijn ingebouwd dat het eindproduct zal voldoen. Ten slotte gaat het ons niet om goed bouwen maar om een goed gebouw.”

Er zijn verschillende partijen, die aan stelsels voor privaat bouwtoezicht werken. “IKOB-BKB en SKW zijn nauw betrokken bij de gecertificeerde bouwplantoets. Maar we willen graag een stelsel dat de kwaliteit borgt van initiatief tot en met oplevering. Met de aansluiting op BRL 5006 ‘Bouwtoezicht’ ontstaat op zich een sluitend systeem, maar in de huidige opzet is de onafhankelijkheid op een aantal punten onvoldoende om voor alle bouwwerken toegepast te kunnen worden. Afhankelijk van de positionering van het uiteindelijke instrument is aanpassing dus nog noodzakelijk.” De gecertificeerde bouwplantoets bestaat al sinds 2002. Hajé van Egmond: “De opzet dat de gemeenten de rapportage zouden gebruiken als basis voor toetsing is niet van de grond gekomen, maar door alle pilots weten we wel dat het kan werken. Er zijn overigens wel gemeenten die ook nu al korting geven of sneller de vergunning verlenen bij een op basis van BRL 5019 getoetst plan.”

Nieuwe stelsel in 2015 De Tweede Kamer heeft in een motie uitgesproken, dat als er private kwaliteitsborging komt, dit alleen kan met een verzekerde garantie. Het nieuwe stelsel voor het bouwtoezicht moet begin 2015 klaar zijn. Hajé licht toe: “Om dat te kunnen realiseren moet er een partij komen die bewaakt of een instrument aan de eisen voldoet. Wij noemen dat de toelatingsorganisatie. Ik vergelijk het met de APK

“Het primaire doel is de kwaliteit verbeteren. De verantwoordelijkheid om goed te bouwen ligt bij de markt.”

systematiek in Nederland, je hebt de Rijksdienst voor het Wegverkeer, die de keurmeesters beoordeelt en toelaat. Het is overigens nadrukkelijk niet de bedoeling om iets geheel nieuws op te tuigen, we kijken nadrukkelijk naar de systemen die nu al werken in de bouw.”

TIS Naast BRL 5019 is IKOB-BKB ook betrokken bij de auditing van de TIS-bedrijven. “De TIS-branche is op de goede weg, maar omvat nog niet het gehele Bouwbesluit. Zo zie je aan alle kanten instrumenten in ontwikkeling. Het gaat ook wel hard nu de markt begrijpt dat het echt doorgaat.”

Bouwpolitie Uiteindelijk wordt een deel van de vergunningen afgeschaft. De gemeente gaat straks over de veiligheid van de buurt en of er bijvoorbeeld door bouwactiviteiten geen hinder ontstaat. Maar wat er binnen de bouwhekken gebeurt dat is de verantwoordelijkheid van de opdrachtgever en van de private toetser die daarvoor


17

5

IKOB-BKB rondt een jaar gedegen werk af:

Bouwbesluit 2012 en CPR wordt ingehuurd. Hajé benadrukt: “En dat zal hij goed moeten doen, want het systeem zit zo in elkaar dat, als de bouwer ondanks alle toezicht toch een slecht gebouw oplevert, de private toezichthouder geen opleveringsverklaring kan afgeven. En dat betekent dat het niet mag worden gebruikt.” “Bouwtoezicht zal een beetje meer bouwpolitie worden met handhaving. Handhaving wordt een

sanctioneringstaak, gemeenten zullen zich niet meer met de technische details bezig houden. Zoals het er nu uitziet zullen we bij risicovolle gebouwen uitkomen op een soort toestemming om het in gebruik te mogen nemen. En die toestemming krijg je dan van de overheid op het moment dat je kunt aantonen dat je het private proces goed doorlopen hebt.” Ook hier geldt het proportionaliteitsbeginsel.

Op 1 april 2012 is het nieuwe Bouwbesluit 2012 van kracht geworden. Veel beoordelingsrichtlijnen (BRL’en) sluiten aan op de bouwregelgeving. In goede samenwerking met KOMO en de Stichting Bouwkwaliteit (SBK) zijn het afgelopen jaar de wijzigingen doorgevoerd in de BRL’en en zullen in het eerste kwartaal van 2013 de certificaten worden vervangen.

Hajé besluit met: “Het primaire doel is de kwaliteit verbeteren. De verantwoordelijkheid om goed te bouwen ligt bij de markt. Veel mensen denken ten onrechte door de afgegeven vergunning dat de overheid zegt dat aan alle regels wordt voldaan. Met het nieuwe stelsel wordt de verantwoordelijkheid voor het voldoen aan de regels nadrukkelijk teruggelegd daar waar hij hoort: bij de bouw zelf.”

Het betekende voor IKOB-BKB veel werk om alle administratieve en technische wijzigingen door te voeren. Eerst moesten alle Bouwbesluit gerelateerde BRL’en worden aangepast, vervolgens door de respectievelijke Colleges van Deskundigen worden vastgesteld en ten

slotte door KOMO en SBK worden aanvaard. De belangrijkste wijzigingen van de certificaten worden zichtbaar in de Bouwbesluit-tabel in de certificaten. In sommige gevallen gaat het slechts om het wijzigen van het Bouwbesluit artikelnummer. In andere gevallen is de eis inhoudelijk gewijzigd. Heel herkenbaar is de overstap van de constructieve NEN-normen (de ‘TGB’s) naar de Eurocodes en de introductie van de Europese brand- en rookklassen. In het nieuwe Bouwbesluit zijn diverse besluiten zoals Bouwbesluit, Gebruiksbesluit, en gedeeltelijk Besluit wegtunnels en onderdelen van de Bouwverordening samengevoegd. Het doel hiervan is een betere aansluiting tussen de verschillende besluiten.

EU-richtlijnen Woningwet

Besluit wegtunnels

Wabo

Bouwbesluit 2003

Gebruiksbesluit

Bouwverordening Bijlagen

Bouwbesluit 2012 Regeling Bouwbesluit

NEN

18



19

6 IKOB-laboratorium speelt in op de markt CE-markering Een andere in het oog lopende wijziging is de overgang van de Richtlijn Bouwproducten (CPD) naar de Verordening Bouwproducten (CPR). Hiermee krijgt de verplichte CE-markering een directe werking en worden de verschillen tussen de lidstaten opgeheven. Elk product waarvoor een geharmoniseerde norm bestaat moet CE-markering dragen. IKOB-BKB verzorgt de certificaten die nodig zijn voor CE-markering. Dit proces moet halverwege 2013 zijn afgerond. Ook voor producten die geen geharmoniseerde norm hebben kunnen wij de CE- markering verzorgen. Dit heet een vrijwillige CE-markering. Hiervoor worden Europese beoordelingsdocumenten gemaakt waaraan uw product getoetst wordt zodat een CE-markering op het product gezet kan worden.

Het grote verschil tussen CE-markering en een KOMO certificaat is dat CE-markering een verklaring van de eigenschappen van het product is en dat KOMO een kwaliteitsverklaring is. Dit betekent dat een KOMO certificaat kwaliteitseisen stelt die hoger liggen dan de wettelijke Europese vereisten. Deze eisen zijn gericht op het verlagen van de faalkosten en het aansluiten op de wet en regelgeving in Nederland. Met de invoering van de verplichte CE-markering geeft Europa aan dat kwaliteit in de bouw belangrijk gevonden wordt. Het geeft een goede wettelijke basis voor minimale eisen voor bouwproducten. Dit is een goede stap voorwaarts in de ontwikkeling van meer kwaliteit in de bouw.

2012 stond in het teken van anticiperen op de behoefte van de markt. Het IKOB-laboratorium speelde in op de verschuivingen in de markt. Het laboratorium deed veel onderzoek naar isolatiematerialen, cementonderzoek en had haar focus op controle met betrekking tot na-isolatie eisen. Het promotieonderzoek van de TU-Eindhoven ontwikkelde zich verder en het laboratorium onderzocht buitengevelisolatiesystemen.

Verschuiving markt Doordat er veranderingen optraden in de markt verschoof het onderzoek richting isolatiematerialen en -methoden. IKOB-BKB speelde hierop in. Het laboratorium beschikt over een geavanceerde Lambda meter waarmee de isolatie waarde van materialen gemeten kan worden. De geconditioneerde omstandigheden, die hier voor nodig zijn, kan IKOB-laboratorium creëren met de aanwezige ovens en programmeerbare klimaatkasten en -kamers.

Ion Chromatograaf In 2012 werd met de IC veel cementonderzoek gedaan. Met de IC kunnen chloride en sulfaat gehalte metingen gedaan worden. Daarnaast werden er metingen in bestaand beton gedaan. In beton is het chloride gehalte aan maxima gebonden. Een snelle en betaalbare bepaling van het chloride gehalte kan zekerheid geven over het eventueel aanwezig zijn van een te hoge concentratie. Door een te hoge concen-

20


tratie kan de wapening in bewapend beton worden aangetast, omdat chloriden de corrosie van beton- en voorspanstaal in beton bevorderen.

Na-isolatie Het laboratorium leverde een bijdrage aan de steeksproefsgewijze controle van monsters van na-isolatiemateriaal. Identificatieproeven en Lambda metingen zorgen voor een directe beoordeling van het verwerkte materiaal.

Samenwerking TU-Eindhoven IKOB-BKB was betrokken bij een promotietraject aan de TU-Eindhoven. Voor dit onderzoek meet IKOBBKB met grote nauwkeurigheid het krimpgedrag over langere periode van testbalken van een nieuwe soort kalkzandsteen. Deze nieuwe soort kalkzandsteen heeft een veel hogere druksterkte dan de normale soorten. Dat betekent dat de belastbaarheid groter is zodat de toepasbaarheid van dit materiaal ook breder wordt. In het onderzoek wordt de inzet van deze kalkzandsteen gecombineerd met voorspan wapening onderzocht. Op testbalken van dit materiaal is na verlijming op de kopkanten de sterkte van de verlijming bepaald. Er wordt een rekenmodel gemaakt waarmee dit product in de toekomst zal kunnen worden toegepast

Buitengevel isolatiesystemen IKOB-laboratorium deed onderzoek naar enkele buitengevel-isolatiesystemen die gelijmd worden op


21

7

Maximale dienstverlening:

SKW en IKOB-BKB volledig geïntegreerd HSB-elementen volgens CUAP 04.04/26 ‘ETICS with rendering for the use on timber frame buildings’. CUAP is de afkorting voor Common Understanding of Assessment Procedure, een door een Approval Body voor een fabrikant op maat gemaakte mini-richtlijn. Een CUAP heeft zijn basis in de Richtlijn Bouwproducten (CPD) voor die situaties waarin er geen geharmoniseerde norm of een ETA-guideline beschikbaar is (ETA: European Technical Approval). Bij het uit te voeren onderzoek wordt onder andere gefocust op de hechting van de isolatielaag op de houtachtige beplating onder diverse hygro-thermische condities en het verloop van het vochtgehalte binnen de gehele constructie.

In 2012 is verder gewerkt aan het maximaliseren van de efficiency met de andere units van de IKOB-groep. Dit heeft er toe geleid dat eind 2012 IKOB-BKB en SKW volledig geïntegreerd zijn. De werkprocessen van de gezamenlijke certificatieschema’s zijn samen gevoegd. Hiermee is de laatste stap naar een maximale dienstverlening in het kader van de one-stop-shop gedachte gezet.

Geïntegreerd kwaliteitssysteem Eind 2012 zijn alle kwaliteitssystemen geïntegreerd. Dit heeft er toen geleid dat in 2012 kwalificatietrajecten voor verschillende medewerkers zijn gestart om dubbele kwalificaties voor de verschillende certificatieschema’s te realiseren. Dit traject wordt in 2013 voortgezet. Een eerste resultaat is dat medewerkers van SKW nu worden ingezet voor certificatieregelingen van IKOBBKB. Hierdoor konden capaciteitsknelpunten worden opgevangen waardoor onderzoeken tijdig konden plaatsvinden, hoefde geen extra externe capaciteit te worden ingehuurd en werd een hogere efficiency bereikt.

Gecertificeerde Bouwplantoetsing In 2012 is de accreditatieprocedure gestart voor de nationale beoordelingsrichtlijn voor het Kwaliteitsysteemcertificaat Bouwplantoetsingen aan het Bouwbesluit (BRL 5019). Hiermee is een belangrijke stap naar verdere privatisering van de bouwregelgeving gezet. In dit kader is tevens de aansluiting met de nationale

22


Beoordelingsrichtlijn voor het Procescertificaat Toezicht op de Bouw (BRL 5006) geoptimaliseerd. In de eerste plaats door de Colleges van Deskundigen voor beide certificaten te integreren. In de tweede plaats door de BRL 5006 op dezelfde leest te schoeien als de BRL 5019. In werkgroepverband is door leden van het GCvD deze BRL eveneens omgevormd tot een BRL voor een kwaliteitsysteemcertificaat. Deze versie van de BRL is eind 2012 ter kritiek gelegd. Inmiddels heeft het GCvD eind januari 2013 de beoordelingsrichtlijn vastgesteld. Naar verwachting wordt in de loop van 2013 ook voor deze BRL accreditatie aangevraagd.

EPA/EPBD politiek gevoelig Het certificaat EPA/EPBD kwam ook in 2012 niet in rustiger vaarwater. Hoewel de Nederlandse staat per 9 januari 2013 een geloofwaardig sanctiebeleid moest hebben geformuleerd en toegepast, is het niet gelukt om een dergelijke wettelijke regeling door de Tweede Kamer aangenomen te krijgen. Hierdoor voldoet Nederland niet aan de Europese richtlijn en kan door de Europese Unie een boete van maximaal € 290.000 per dag worden opgelegd. Belangrijker is dat verschillende kleine certificaathouders al in 2012 hebben aangegeven dat, omdat er geen sancties werden gehandhaafd, het werk sterk terug liep. Zij gaven de voorkeur aan een vrijwillige opschorting van het certificaat in afwachting van de implementatie van de handhaving van sancties op het niet hebben van een energielabel bij verkoop/verhuur.


23

Als echter in 2013 geen sanctiebeleid wordt ingevoerd zal naar verwachting de branche daar negatieve gevolgen van ondervinden.

VvE Branche In 2012 was SKW medeondertekenaar van een convenant met de gemeente Rotterdam om de kwaliteit van VvE in de kwetsbare gebieden van de stad te verbeteren (‘Aanpak Rotterdam Zuid’). VvE’s zijn op verschillende manieren in 2012 in de publiciteit getreden. Veel aandacht heeft het faillissement van een niet-gecertificeerde beheerder getrokken. Vooral vanwege het feit dat de geldmiddelen van de VvE’s niet eenduidig op eigen rekeningen stonden. SKW heeft via perspublicaties duidelijk gemaakt dat dit bij een gecertificeerd beheerder niet mogelijk was geweest. Naar verwachting blijft ondanks de economische crisis de markt rond VvE’s stabiel.

24


Misbruik merkenrecht Voor het eerst heeft SKW te maken gehad met misbruik van het merkenrecht. Beschrijvingen dat men werkt op basis van, aan de hand van, tot en met dat men aanvragen voor certificatie in voorbereiding heeft, worden steeds vaker gebruikt. In 2012 heeft dit er toe geleid dat SKW met een bedrijf een overeenkomst heeft gesloten dat dergelijke uitingen niet meer gedaan worden op straffe van een dwangsom. Hoewel bewaking van het merkenrecht niet de primaire activiteit van een certificerende instelling is, houden wij dit nauwlettend in de gaten en ondernemen actie indien noodzakelijk.


25

8 Medewerkers IKOB-Groep

Raymond von den Benken

Jeroen van der Eeze

Ellis Roos-van Middelaar

Adnan Bektesevic´

Jeffrey Bogaard

Matthijs Daatselaar

Vincent van der Donk

Leen Iseger

Remco Kruit

ROWIQ

Bastiaan Benz

v

Algemeen directeur

André Stam

Certificatiemanager Uitvoerende bouw

Ton van Beek

Certificatiemanager Producenten

Projectleider

Willem Englebert

Certificatiemanager SKW

Projectleider

Business developer

Projectleider

Projectleider

Unitmanager IKOB-laboratorium

Projectleider

Projectleider

Erik Kampman Projectleider

Ard van de Meeberg Projectleider

Stef Weenink Projectleider

Willem Bakker

Bas Arends

Projectleider

Inspecteur

Albert Kruider

Gerard van der Weide

Christel van Emmerik

Chris de Koning

Assistent-projectleider

Inspecteur

Peter Assink

Gijs Donkersteeg

Eelco Warmerdam

Projectleider

Projectleider

Auditor

Planner/inspecteur

Inspecteur

Dominique Ewald

Rachel Wouterse

Gerda Dusschooten

Eva Knist

Medewerker financiële administratie

Officemanager

Kwaliteitsfunctionaris

Officemanager KHNL

Ingrid Endenburg Staffunctionaris

Corrie Jonkvorst

Susanne Reitsema

Marjolijn Orsel - Weiffenbach

Sandra de Hoogen-van Straaten

Secretaresse

Secretaresse

Secretaresse

Secretaresse

9 Wie doet wat? Algemene Woning Keuring (AWK) Baanvormige dakbedekkingen Beheerders van Vereniging van Eigenaars Betonmortel Betonreparatie Bouwgarant Bouwplantoetsingen aan het Bouwbesluit Bouwsystemen Buitengevelisolatiesystemen (attest) Buitengevelisolatie (proces) Cellenbeton Cement Cementgebonden houtspaanplaat Dakdekken EDR-Software Gipskartonplaat Groenkeur Kalkzandsteen Keramische producten Keurmerk Leegstand Keurmerk ZZP’ers Klimaatcorporatie KOMO-Afbouw Korrelvormige materialen Kwaliteitssysteemcertificatie (ISO 9001) Lijmen voor tegels Meten van trillingen Metselen, lijmen en voegen Metselwerkwapening Milieu (ISO 14001)

32


Peter Assink Matthijs Daatselaar Jeffrey Bogaard Ton van Beek Erik Kampman Remco Kruit / Christel van Emmerik Willem Englebert Matthijs Daatselaar Adnan Bektesevic´ Ferdinand Luigjes Stef Weenink Ton van Beek / Ellis van Middelaar Stef Weenink Leen Iseger Willem Englebert Stef Weenink Remco Kruit Ton van Beek Stef Weenink Jeffrey Bogaard Willem Englebert Willem Englebert Ferdinand Luigjes Bas Arends / Ton van Beek Remco Kruit / Christel van Emmerik Stef Weenink André Stam / Bas Arends Ferdinand Luigjes Matthijs Daatselaar Remco Kruit / Christel van Emmerik v

Montage van zonnepanelen Mortels voor metselwerk Na-isolatie (attesten) Na-isolatie (procescertificaat) NL-EPBD Onderzoek PolitieKeurmerk Veilig Wonen PPI-erkenning Recyclinggranulaten SGAT-ekenning Steenmeel Thermische isolatieplaten TIS-erkenning Toezicht op de Bouw VCA-certificatie Vereniging van Eigenaars en Onderhoud Safe Verhuren van onzelfstandige woonruimte Vulstoffen voor asfalt Wandconstructies en binnenspouwbladen Woonkeur NB + BB Woonwagens Zink Zonnewoning

Leen Iseger Stef Weenink Adnan Bektesevic´ Vincent van der Donk Ard van de Meeberg / Christel van Emmerik Erik Kampman Willem Englebert Erik Kampman Stef Weenink Matthijs Daatselaar Bas Arends / Ton van Beek Matthijs Daatselaar Matthijs Daatselaar Willem Englebert Remco Kruit / Christel van Emmerik Jeffrey Bogaard Willem Englebert Matthijs Daatselaar Matthijs Daatselaar Willem Bakker Matthijs Daatselaar Leen Iseger Willem Englebert v


33

10 Bijlagen Bestuur IKOB-BKB J. de Leeuw, voorzitter F.J.M. Jans G.P.M. Kirkels R. Korver M.P.D. Peerdeman W. Reedijk C.E.C. de Reus J.J.F. van de Kant A.H.J. Wagener T. Zanen

SBR NCV NEVUL Ongebonden lid VNK Ongebonden lid Ongebonden lid NOA VKO AFNL

F.J.M. Scheublin, voorzitter R.M.D. Wouterse, secretaris M.H.M. Coppens C.M.I. Richter J. Wentink J.H. van Wijck

College van Deskundigen Stapelbouw

34


AVM IKOB-BKB KNB VNK GeNie Consult en Partners AVA VNV IKOB-BKB VKO TCKI

College van Deskundigen Tegelwerken

Beleidsadviescommissie/CSI

F.J.M. Scheublin, voorzitter T. van Beek, secretaris F. de Bever G. Bouwman R. van Boxtel H.A.J.G. van den Heuvel B.J.G. Jansen

H. Klein Poelhuis F. Luigjes R. Mulder M.H.M. Nieuwenhuys G.M.J. Nieuwenhuijzen M. Noordberger G.J.B. Takkenkamp S. Weenink G.A. Westenbroek J.H. van Wijck

J.H. van Wijck, voorzitter T. van Beek, secretaris P.J. Bakker F. de Bever B. van Buuren M.W. Daatselaar V. van der Donk G. Reus G.A. Westenbroek T. Zanen

TCKI IKOB-BKB VLK Woningborg Groep IKOB-BKB IKOB-BKB BOVATIN AVA SGAT

IKOB-BKB VLK NEMO VKL BFBN NCV


35

College van Deskundigen Dak- en Gevelbekleding J.H. van Wijck, voorzitter T. van Beek, secretaris G. Buitenhuis J. Goorhuis J. Hamminga L. Iseger N. Kamp J.L.H. Kouwenberg J.C. van Leeuwen A.A. van Moorsel A.P.J. Peters S. Scheel M. Schreuder B. van der Vegte S. Weenink G.J.M. Westgeest

TCKI IKOB-BKB SKD Folieproducenten HHD IKOB-BKB Eternit HHD BFBN Prodak KNB KNB NedZink KIWA IKOB-BKB Zinkmeesters

College van Deskundigen Na-isolatie J. Wentink, voorzitter A. Bektesevic, ´ secretaris P. Andela R. van Boxtel F.H.R. Koster M. Lamers R. Loenen R.M.G. Peeters W.J. Renger A. Stam A. Rouwenhorst G.A. Westenbroek v

36


IKOB-BKB NVPU VENIN VENIN Stybenex VENIN MWA IKOB-BKB VENIN KNB

College van Deskundigen Buitengevelisolatie en Gepleisterde gevels J. Wentink, voorzitter A. Bektesevic, ´ secretaris R. van Boxtel H. Brocken E. Groendijk H.E. Las F. Luigjes W.J. Renger A. Stam B. ter Woerds v

IKOB-BKB NOA Deskundige PGB NII IKOB-BKB IKOB-BKB Stichting Garantiefonds Gevelsystemen

College van Deskundigen Bouwsystemen F.J.M. Scheublin, voorzitter T. van Beek, secretaris B. van Buuren M.W. Daatselaar B.J.G. Jansen G.M.J. Nieuwenhuijzen M.H.M. Nieuwenhuys W. Toonder G.A. Westenbroek

IKOB-BKB Woningborg Groep IKOB-BKB NCV Tata Steel VNK NBVG KNB

College van Deskundigen Vulstoffen voor Asfalt M.H.M. Coppens, voorzitter T. van Beek, secretaris J.P.C.M. van der Aa J.B.M. Hudales C. van der Plas H.R. Roos G. van der Weide

IKOB-BKB Rijkswaterstaat Noord-Brabant CementBouw Mineralen BV Ankerpoort NV VBW Asfalt IKOB-BKB


37

College van Deskundigen Bouwtechnische Diensten C.M.I. Richter, voorzitter P.H.J. Ligthart, secretaris H. de Bruin J.G. van Leeuwen S. van Monsjou H. Netzel C. Ostendorf F. Schipper

Colleges van Deskundigen SKW Certificatie College van Deskundigen AWK (Algemeen Woningkeur)

BTFund COBc Van Monsjou & Partners Crux BV Cauberg-Huygen Allianz

C.M.I. Richter, voorzitter W.C.M. Englebert, secretaris P.J. Assink W. Burgler H.C.M. van Egmond P.J. Fraanje E. Jung A. Pierik R. de Reuver

SKW Certificatie SKW Certificatie Expex bv Geregeld NVTB COMOG USHI, Kenniscentrum Bouwen Nova College, Unit Techniek

College van Deskundigen VvE Branche H. Adriani, voorzitter W.C.M. Englebert, secretaris J. Bogaard, plv. secretaris B.M.H. Bos R. Brinkhuijsen C.A.P. Domenie E.J. Kleingeld Mw. C.M. Philippa F.M.G. Schuurs S.L. Wayenberg Mw. M. Wijburg-van Ingen

38


SKW Certificatie SKW Certificatie Vastgoed Belang VvE Beheer BV FICIM BV Gemeente Rotterdam dS+V Triant/Aedes VvE Belang Vereniging Eigen Huis VvE Kennis & Advies


39

College van Deskundigen Woonkeur H.J. Visscher, voorzitter W.C.M. Englebert, secretaris W. Bakker J.M. Hofman W. Jagersma B. Mulder B.C.M. van Rooij E. Schellekens Mw. A.M. Waterborg Mw. S. van Waveren- van Voorst L. Weismann M. Wijk Mw. M. Wijnties

College van Deskundigen Energiecertificaten TU Delft SKW Certificatie SKW Certificatie Neprom CG-Raad Stichting VACpunt Wonen Bouwend Nederland Schellekens Advies ANBO CSO VNG, gemeente Utrecht Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg

College van Deskundigen Verhuren onzelfstandige woningen Mw. H.T. Bolsman-Ruiter, voorzitter W.C.M. Englebert, secretaris W.M. van Beuzekom B.H.M. Bos V. Buitenhuis K. Heineman C.L. Lindeboom R. de Maaijer J. Wetzels

40


Huurbeleid & Meer SKW Certificatie VNG Vastgoed Belang SSHU LSVB Landelijke Vereniging van Thuislozen Kences LSVB

C.M.I. Richter, voorzitter A. van de Bree L. Brouwer W.C.M. Englebert P. Hameetman A. Harting H. Valk J. van Wijgerden

Ecofys Senter Novem SKW Certificatie BAM Vastgoed Gemeente Utrecht DSO/M&D Adviesbureau Nieman Volksbelang Raamsdonkveer

Gezamenlijk College van Deskundigen Bouwplantoetsing aan het Bouwbesluit C.M.I. Richter, voorzitter W.C.M. Englebert, secretaris C.R.M. von den Benken P.J.M.W. Clerx F.G.J.M. Dams L.R.G. van Doornum A.R. Hanlo E. Jansen A.D.G. Kanters A.M.A. Konings J. Kroon H.M. Nieman J. Niemantsverdriet R.H.M. Nouwen H. de Ru A. Scheer E. Schot H.J. Visscher H.H. van Zeeland

SKW Certificatie SKW Certificatie Bouwend Nederland Kiwa Cauberg-Huygen Oculus INBO Vereniging BTW Nederland SWK Nieman Raadgevende Ingenieurs Witteveen & Bos NEN Alphaplan VROM-DGW-BO Woningborg TU Delft Bureau van Zeeland


41

College van Belanghebbenden/CSI D.K.J. Tommel, voorzitter H. Adriani Mw. H.T. Bolsman-Ruiter W.C.M. Englebert C.M.I. Richter H.J. Visscher

Huurbeleid & Meer SKW Certificatie TU Delft

Raad van Advies SKW D.K.J. Tommel, voorzitter A. Aalfs B.H.M. Bos W. van Beuzekom W.C.M. Englebert W.H. Reedijk M.C.B. van Rooij F.G.M. Schuurs H.J. Visscher

42


Vereniging Eigen Huis Vastgoed Belang Gemeente Den Haag SKW Certificatie Aedes Bouwend Nederland VvE Belang TU Delft


43

Colofon Dit is een uitgave van IKOB-BKB, Houten Eindredactie: Teksten: Fotografie: Vormgeving: Drukwerk:

Ligthart Communicatie, Capelle aan den IJssel IKOB-BKB, Houten Ligthart Communicatie, Capelle aan den IJssel JVF Josine Voogt Fotografie, Amsterdam Van Lint in vorm, Zierikzee Grafia, Pijnacker

Houten, april 2013

44


IKOB-BKB BV Postbus 298 3990 GB Houten Tel. 030 - 635 80 60 [email protected] www.ikobbkb.nl

J A A R V E R S L A G I K O B - B K B

Recommend Documents