Ivormatie is een uitgave van Iv-Groep | jaargang 28 | juni 2014
or matie magazine
M aga z in e
Ingenieursbureau met Passie voor Techniek
Nieuwe energiezuinige productiefaciliteit Vreugdenhil Dairy Foods | Modificatie Grove Platform | Nieuw GOP-flare systeem | Aanpassing reddingsvlotten van onderzeeboten Walrusklasse
or matie
Inhoudsopgave
28e jaargang, nummer 3, juni 2014 Redactie Iv-Groep, Afdeling Marketing & Communicatie Ivormatie Een uitgave van Iv-Groep: • Iv-Oil & Gas • Iv-Infra • Iv-Industrie • Iv-Consult • Iv-Water • Iv-Bouw • Escher Process Modules • Muzada • Iv-AGA • Iv-Consult Malaysia • Iv-Infra USA • Nevesbu Redactieadres Iv-Groep b.v. Postbus 1155 3350 CD Papendrecht
[email protected] www.iv-groep.nl
4
Een totaalpakket voor natte en droge infrastructurele projecten in havengebieden wereldwijd
8
Iv-Consult verzorgt de engineering van de Work-Tables en de Centralisers voor drie pijpenlegschepen
10
Aanpassing reddingsvlotten van onderzeeboten Walrusklasse
14
Modificatie van het Grove Platform
18
Nieuw GOP-flare systeem voor Kuwait Petroleum Europoort
20
Revitalisering van het multifunctionele WNA Building in Rotterdam
24
Nieuwe energiezuinige productiefaciliteit voor Vreugdenhil Dairy Foods
28
Iv-Water verzorgt de engineering voor de renovatie van het drinkwaterproductiebedrijf Wageningen voor Vitens
Copyright © 2014 Iv-Groep. Voor het geheel of gedeeltelijk overnemen of bewerken van artikelen is toestemming van de redactie vereist. Cover: Nieuwe productiefaciliteit Vreugdenhil Dairy Foods
2
IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
Binnenkant cover: Ligplaats nautische dienstverleners Havenbedrijf Rotterdam, Scheurhaven
3
Infrastructuur & Havens
Léon Tuunter vertelt over het raamcontract met
Het project in Ghana is een typisch geval van pionieren. “Er is een
Havenbedrijf Rotterdam dat Iv-Infra begin 2013 als onderdeel van
strook land, er is water, er wordt een fabriek gebouwd en verder is
de combinatie MariTeam verwierf en waarvoor momenteel diverse
er niets. Het is heel boeiend om in zo’n vroeg stadium betrokken te
projecten op Maasvlakte 2 (MV2) worden uitgevoerd. Ook over de
zijn en mee te denken. In het geval van Ghana kunnen we ook snel
werkzaamheden in andere binnenlandse havengebieden zoals
handelen, deels omdat Iv-Infra en Iv-Consult platte organisaties
Amsterdam, Moerdijk, de Eemshaven en zelfs Maastricht is genoeg
zijn en deels vanwege de betrokkenheid door de Nederlandse
te vertellen. Daarbij moet benadrukt worden dat de dienstverlening
tussenpersoon. Daardoor is de doorlooptijd tussen de vraag en het
van Iv-Infra net zo breed is als de technische kennis: van advies,
moment waarop het eerste concept besproken kan worden heel
contractvorming en ontwerp tot uitvoering, systeemgerichte
kort.” In dit geval waren de schetsen en de kostenraming binnen
contractbeheersing en asset management.
twee weken na de aanvraag klaar. Binnenkort komt de klant naar Nederland om de vervolgstappen te bespreken. “Iv-Groep sponsort
Pionieren in de Port of Tema, Ghana
afstudeergroepen van technische universiteiten en hogescholen”,
“Kijk”, zegt Tuunter en gebaart naar de artist impression die voor
vertelt Tuunter. “Toevallig is een van die groepen in de buurt van
hem op tafel ligt. “Dit is een nieuw project dat we in samenwerking
de Port of Tema actief. We bekijken of zij ons in een later stadium
met Iv-Consult hebben opgepakt. Je ziet hier een stuk kust net
kunnen bijstaan.”
buiten de Port of Tema in Ghana, dertig kilometer ten oosten van
Een totaalpakket voor natte en droge infrastructurele projecten in havengebieden wereldwijd
de hoofdstad Accra. Het gereed product van de cementfabriek die
Starten vanuit de juiste vraag
men hier bouwt, moet straks met bulkschepen worden afgevoerd.
Doorvragen in de beginfase om de wens van de klant voor honderd
Langs de kust is de rotsbodem ondiep. Pas op 600 meter vanuit
procent helder te krijgen is één van de sterkste punten van
de kust heeft het water de minimaal benodigde diepte voor de
Iv-Groep. “Vraagverheldering is essentieel. Door in het eerste
bulkschepen, namelijk tien meter. Hoe kun je schepen op dat
overleg al diep op de vraag in te gaan, kun je een hoop ellende
punt veilig afmeren, hoe zorg je voor transport van het gereed
voorkomen. We willen er absoluut zeker van zijn dat we vanuit de
product over zo’n afstand, wat voor soort fundatie gebruik je
juiste vraag starten”, zegt Tuunter. De verschillende divisies van
voor de rotsbodem? Met dat soort vragen houden we ons nu
Iv-Groep werken intensief samen. Bij het opvolgen van een nieuwe
bezig.” De opdracht in de Port of Tema komt van de eindklant (de
lead zijn collega’s letterlijk en figuurlijk dichtbij. Daardoor kan de
cementfabriek) via een Nederlandse tussenpersoon. Op basis van
klant zo snel mogelijk worden bediend.
de informatie van de opdrachtgever, maar ook via bijvoorbeeld
De projecten die Iv-Infra uitvoert hebben vaak een internationaal
Google Earth zijn gegevens verzameld over de bodemgesteldheid,
karakter. "Bij een nieuwe vraag kunnen we snel schakelen. We
diepgang, weersomstandigheden enzovoort, en is een eerste
verzamelen zo snel mogelijk de benodigde specialisten en er kan in
schets gemaakt voor een steiger met pijpleidingen. Aan de hand
korte tijd veel werk worden verricht om de vraag te verhelderen en
daarvan heeft een kostendeskundige van Iv-Infra een kostenraming
het eerste ontwerp te presenteren.”
gemaakt.
Léon Tuunter, projectmanager en lid van het managementteam van Iv-Infra, vertelt met veel enthousiasme over de expertise van Iv-Infra op het gebied van havens. Of liever gezegd over havengebieden, want in de visie van Iv-Groep gaat het om het totaalplaatje: van steigers, kademuren, grondkeringen en fenderconstructies tot wegen, spoorwegen, pijpleidingen en transport & handling systems en alles wat daar qua constructie en techniek tussen zit. Door samenwerking met andere Iv bedrijven wordt een totaalpakket geleverd voor de droge en natte infrastructuur en technische projecten in havengebieden wereldwijd.
4
IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
5
Infrastructuur & Havens Contractvorming en contractbeheersing
Raamovereenkomst met Havenbedrijf Rotterdam
De configuraties richten zich primair op onderstaande
toegangsbruggen en een aparte locatie met circa 300 meter aan
Van een ingenieursbureau mag je verwachten dat het goede
Via Ghana gaan we terug naar Nederland, waar Iv-Infra momenteel
marktsegmenten:
ligplaatsen voor douane, havenpolitie en sleepdiensten bestaande
ontwerpen levert, maar het opstellen van contracten is één van
veel werk verricht op MV2 die halverwege vorig jaar in gebruik werd
1. Refuge en Repair: de 'openbare' palenconfiguraties bieden
uit onder meer autopontons, meerpalen en een autobrug”, licht
de andere kernspecialiteiten van Iv-Infra. Als voorbeeld noemt
genomen. Met de uitbreiding van het Rotterdams havengebied
Léon Tuunter het Havenbedrijf Rotterdam. “In dit project zitten
heeft Nederland er 2.000 hectare grond bij gekregen. Duizend
we aan de kant van de opdrachtgever. Als het Havenbedrijf een
hectare nieuwe grond is bestemd voor bedrijventerreinen, de
functie van Rotterdam voor de handel in en overslag van
Al pratend met mensen van het havenbedrijf kom je stap voor stap
kademuur, steiger of ligplaats wil realiseren, maken we niet alleen
andere helft biedt ruimte aan zeewering, vaarwegen, havens en
olieproducten en richt zich op de boord-boordmarkt die veelal
tot de juiste oplossing en contractvorm. In dit geval doen we een
een ontwerp, maar ook de vraagspecificaties. We adviseren over de
infrastructuur. Opdrachtgever Havenbedrijf Rotterdam heeft in
offshore (Southwold/Skagen) zijn weg vindt. Continuïteit
deel van het ontwerp zelf en laten we de uitvoeringsontwerpen
juiste contractvorm en maken een vraagspecificatie op basis van de
2013 met vijf partijen een raamovereenkomst gesloten voor het
van overslag op 'open' zee is door de vaak onvoorspelbare
over aan de aannemer. Die heeft daarbij een behoorlijke vrijheid en
functionele eisen.” De contractschrijvers van Iv-Infra hebben naast
leveren van advies- en ontwerpwerkzaamheden voor de realisatie
weersomstandigheden niet gewaarborgd en locaties als
dat kan voor een aannemer heel interessant zijn”, vindt Tuunter.
een technische ook een wiskundige, bedrijfskundige of juridische
van maritieme infrastructurele projecten. Eén van die partijen is
Southwold en Skagen worden bij slecht weer gesloten voor
achtergrond en kunnen in alle gevallen de beste contractvorm
de combinatie MariTeam, bestaande uit Iv-Infra, Ingenieursbureau
boord-boordoverslag.
adviseren. Dat hoeft niet altijd een Design and Construct (D&C)
M.U.C., SBE nv en MH Poly.
plaats om zowel refuge- als repairschepen te ontvangen. 2. Natte Bulk: zij dragen bij aan de versterking van de hub-
3. Droge Bulk: de configuraties zullen ook geschikt gemaakt worden voor boord-boord overslag van droge bulk.
contract te zijn. Eenvoudigere of ingewikkeldere contractvormen zijn ook mogelijk. “Het spreekt voor zich dat we daarbij objectief
Tuunter toe. “De servicehaven herbergt verschillende functies en er zijn verschillende belanghebbenden.
Ontwerp nieuwe Ringweg Distripark Maasvlakte Iv-Infra is niet alleen actief in de waterzijdige infrastructuur. Ook aan de landzijde worden er in opdracht van Havenbedrijf Rotterdam tal van projecten uitgevoerd. Een mooie opdracht is het ontwerpen van
zijn en puur een adviserende rol hebben. Bij de uitvoering van een
De ligplaatsen zijn zo ontworpen dat ze grote schepen kunnen
een nieuwe ringweg voor Distripark Maasvlakte, het distributiepark
contract kunnen we ook een begeleidende rol spelen. Steeds vaker
ontvangen zoals Panamax (bulkcarrier van 225 x 32 meter) en VLCC
op de grens van Maasvlakte 1 en Maasvlakte 2. Het projectdoel
wordt gewerkt op basis van systeemgerichte contractbeheersing in
(Very Large Crude Carrier van 350 x 59 meter). MariTeam heeft de
is het ontsluiten van uitgeefbare kavels en het vergroten van de
plaats van traditioneel directievoering en toezicht. Kort gezegd: je
opdracht gekregen voor het opstellen van het D&C-contract, het
uitgeefbaarheid van terreinen op het Distripark Maasvlakte.
hebt dan niet één van onze toezichthouders over de vloer, maar op
voorlopig ontwerp en de bijbehorende vraagspecificaties.
basis van ons risico- en auditplan controleren we op afstand of het
Tijdens de uitvoering van het project zal op basis van
Met alle huidige en toekomstige veranderingen in en om het
contract conform de eisen wordt uitgevoerd.”
systeemgerichte contractbeheersing het proces en de kwaliteit
gebied Distripark Maasvlakte ontstaan enkele problemen. Zo is er
gewaarborgd worden. “We willen sturen op ligplaatsen die optimaal
geen ontsluiting voor uit te geven kavels ten zuidoosten van het
flexibel te benutten zijn”, zegt Tuunter. De afmeervoorzieningen
Distripark. De huidige wegenstructuur in het zuidoost gedeelte
voor de verschillende scheepstypen worden bepaald op basis
zorgt voor minder uit te geven nieuw terrein. Tevens ontstaat er een
van de richtlijnen van de OCIMF (Oil Companies International
slechte bereikbaarheid van de klanten ten zuidoosten van Distripark
Marine Forum). Naast de palenconfiguraties wordt een ligplaats
Maasvlakte. In het ontwikkelplan Distripark Maasvlakte worden
gerealiseerd voor drijfkranen en duwbakken.
kavels uiteindelijk ontsloten door ringwegen, die aangesloten zijn
Combinatie MariTeam tekent raamcontract met Havenbedrijf Rotterdam
Tijdelijke ligplaatsen MV2 Met de aanleg van MV2 is er een perceel water beschikbaar in de
op de hoofdontsluiting van het Distripark.
noordwesthoek van MV2 dat tijdelijk geëxploiteerd kan worden
Duurzame ligplaatsen voor zeeschepen
Iv-Infra werkt aan het opstellen van het plan van aanpak en
zolang de ontwikkeling van MV2 dat toelaat. Het Havenbedrijf heeft
Voor het realiseren van openbare ligplaatsen voor zeeschepen op
het ontwerp van de nieuwe ringweg, het omleggen van de
ervoor gekozen op deze locatie tijdelijke multi-user ligplaatsen aan
MV2 voert Iv-Infra de systeemgerichte contractbeheersing uit. De
leidingenstraat naar de definitieve locatie en de tijdelijke ontsluiting
te leggen.
uitvoerende combinatie Van Oord – Ballast Nedam wordt binnen
van de truckbuffer. Er is gekozen om het project in
de SCB filosofie getoetst. Op basis van het functionele programma
RAW-contractvorm in de markt te zetten. Tuunter: "Ik ben hartstikke
van eisen is het voorlopig ontwerp gemaakt. In het functioneel
trots op de resultaten die de integrale aanpak tot nu toe heeft
programma van eisen kwam de wens dat de aandrijfunits altijd
opgeleverd en minstens zo nieuwsgierig naar wat de toekomst op
beschikbaar moeten zijn. Omdat er midden op het water op
havengebied in petto heeft."
Maasvlakte 2 geen stroomvoorziening aanwezig is bedacht Iv-Infra samen met Havenbedrijf Rotterdam aandrijfunits die werken op
De interdisciplinaire samenwerking binnen Iv-Groep
zonne-energie en stelde de vraagspecificatie op. Hierin is de eis
resulteert in integrale en specialistische diensten voor droge
opgenomen dat een aantal units dienen te werken door middel
en natte havenprojecten wereldwijd:
van zonnepanelen. Het toepassen van zonnepanelen betreft een
•
technisch advies;
pilot voor het havenbedrijf. In dit project draait het om units op vier
•
(integraal) ontwerp;
afmeerpalen.
•
(advies over) contractvorming, contractmanagement, systeemgerichte contractbeheersing;
Servicehaven Prinses Margriethaven
•
risicoinventarisatie en -analyse;
Naast de nieuwe ligplaatsen biedt MV2 ruimte aan
•
directievoering en toezicht;
containerterminals. De containerterminals van APMT en RWG
•
omgevingsmanagement;
zullen in oktober 2014 operationeel zijn. Er is daarom haast
•
asset management
bij het realiseren van een servicehaven met ligplaatsen voor
•
ondersteuning bij de aanvraag van vergunningen.
nautische dienstverleners en de binnenvaart in de Prinses Margriethaven. MariTeam verzorgt binnen het raamcontract het ontwerp en tekenwerk ten behoeve van het technisch programma Ligplaats voor bulkschepen
6
IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
van eisen. “Het gaat hier om circa 450 meter aan ligplaatsen voor de binnenvaart, bestaande uit dobberpalen, pontons,
Interview en tekst door Suzanne Doeleman 7
Speciale constructies & equipment Onze uitdaging; grote dynamische belasting
Samenwerking
Het moment dat de FHOC uitoefent op de Work-Tables is enorm en
Het is van groot belang om voortdurend eventuele veranderingen
het is een uitdaging om deze op de juiste manier af te dragen; eerst
van het complete systeem in de gaten te houden. Eén kleine
naar de Work-Tables en uiteindelijk naar de scheepsconstructie.
aanpassing kan namelijk grote gevolgen hebben voor de
De maximale last bij deze schepen is respectievelijk 550 ton en
specificaties van het deelsysteem. Daarom zijn voor al deze
300 ton. Dit zorgt voor een enorme belasting van het systeem. Als je
projecten tijdens de engineering voortdurend design reviews
daarbij bedenkt dat het schip ondertussen ook nog kan rollen zorgt
gehouden, zowel intern als samen met IHC Engineering Business,
dat voor een heel dynamisch lastbeeld. De uitdaging hierbij is dat
waarbij diverse aspecten van ontwerp, productie en operatie aan de
de hoogte van de Work-Table, met name bij het systeem van
orde zijn gekomen.
550 ton, beperkt moest worden. Er moet namelijk voldoende ruimte
Iv-Consult verzorgt de engineering van de Work-Tables en de Centralisers voor drie pijpenlegschepen
boven de tafel zijn om grote PLET’s te kunnen hanteren zonder dat
In januari 2013 heeft de kiellegging van het eerste 550 ton schip, de
de tensioners van de pijpenlegtoren in de weg zitten.
Sapura Diamante, plaatsgevonden bij de werf van IHC Merwede in
Tijdens het hele ontwerp is het krachtenspel nauwlettend in de
Krimpen aan den IJssel. IHC is ook aan het tweede schip, de Sapura
gaten gehouden. Bij de bepaling van de cilinders moet rekening
Topázio, gestart. In september 2013 heeft de tewaterlating van de
gehouden worden met knik. Ook een knik in de cilinder is een
Sapura Diamante plaatsgevonden. De Work-Table en Centralisers
risico dat meegenomen moet worden. De krachtenafdracht naar
zijn eind 2013 succesvol getest, waarbij engineers van Iv aanwezig
de cilinders is erg belangrijk, onder belasting zullen de voorste
waren. De onderdelen zijn begin 2014 op de Sapura Diamante
en achterste tafel namelijk samen gaan werken. Hierbij speelt
geplaatst. De kennis van de engineers van Iv-Consult wordt
het stijfheidsverschil van een cilinder, die op de boring of aan de
ook tijdens de oplevering ingezet om ervoor te zorgen dat het
stangzijde wordt belast, een belangrijke rol.
uiteindelijke product aan alle verwachtingen voldoet.
Abandon & Recovery operaties
IHC Merwede is momenteel bezig met de bouw van drie pijpenlegschepen voor TL Offshore, onderdeel van SapuraCrest. Deze schepen worden ingezet voor de aanleg van olievelden in Braziliaanse wateren voor Petrobras. De drie schepen voor TL Offshore zijn twee identieke schepen met een 550 ton pijpenleginstallatie en een schip met een 300 ton pijpenleginstallatie. De pijpenleginstallatie wordt geleverd door een van de eigen business units van IHC Merwede, IHC Engineering Business. Na een intensieve inwerkperiode waarin gezamenlijk werkpakketten zijn opgesteld, is Iv-Consult aan de slag gegaan met de engineering van de Work-Tables en de Centralisers. Iv-Consult heeft dit verzorgd vanaf concept tot detail ontwerp inclusief de werkplaatstekeningen.
Regelmatig wordt er een zogenaamde Abandon & Recovery operatie (A&R) uitgevoerd. Bij een Abandon operatie zal de flexibele pijp worden afgehangen in de CHOC. Het einde wordt afgedicht en aan een haak bevestigd. Met behulp van de A&R lier wordt het einde van de pijp op de zeebodem gepositioneerd. Tijdens de recovery gebeurt het omgekeerde, waarbij de pijp van de zeebodem omhoog wordt gehesen. De A&R draad gaat via de top van de toren door de firing line naar beneden. Om te voorkomen dat deze draad bij geopende deuren te veel heen en weer kan zwaaien, wordt deze door middel van de Centraliser in de firing line gehouden. Centraliser
Grote installaties… ruimtebeperking tot op de millimeter! De werking van een Flex-Lay installatie
De Work-Table heeft een overspanning van ongeveer 7,5 meter en
Aangezien de trekkracht in de A&R draad gelijk is aan de capaciteit
De schepen zijn uitgerust met een zogenaamde Flex-Lay installatie
in het midden hiervan zit de HOC waar de pijp aan de Work-Table
van de installatie, zijn de krachten ook op dit systeem aanzienlijk.
om flexibele pijpen te kunnen leggen. De pijpen worden vanuit
zal trekken.
De side-lead van de draad zorgt voor grote zijwaartse krachten en wrijving zorgt voor verticale belastingen. Bij de installatie van
een onderdekse carrousel over de toren geleid, om op grote diepte op de zeebodem geplaatst te worden (tot 2500 meter). De pijp
De variant van 550 ton heeft twee type HOC’s. Naast de standaard
550 ton is, net als bij de Work-Table, de beschikbare ruimte zeer
verlaat het schip vrijwel verticaal door de firing line. Met behulp
‘Collar Hang Off Clamp’ (CHOC) heeft deze installatie ook een
beperkt. Onder de Centraliser moet voldoende ruimte voor de
van Tensioners in de toren die de pijp vastklemmen, wordt de pijp
‘Friction Hang Off Clamp’ (FHOC). De CHOC wordt gebruikt in een
PLET’s zijn en boven voor de tensioners. Om de beschikbare
gecontroleerd naar beneden gebracht. Op sommige momenten
normale operatie, waarbij met flexibele leidingen wordt gewerkt.
ruimte te definiëren en te controleren (het ontwerp van de
worden de pijpen aan elkaar gekoppeld of wordt er een PLET
Aan de flexibele leiding zit een Collar die steunt op de CHOC. Voor
torenconstructie stond namelijk ook niet stil) was de intensieve
(PipeLine End Termination) geplaatst. Op deze momenten zal de
starre pijpen (Rigids) wordt gebruik gemaakt van de FHOC. Het
samenwerking met IHC Engineering Business van groot belang.
pijp afgehangen worden in een HOC (Hang-Off Clamp) om een
schip kan geen starre pijpen plaatsen, maar wel een koppeling
Het uiteindelijke ontwerp is met name door de ruimtebeperking
koppeling te kunnen realiseren.
realiseren van de starre pijp met een flexibele pijp of met een PLET.
bepaald.
Work-Table
De FHOC kan als een module tussen de tafels worden geplaatst De pijpenleginstallatie van deze schepen is gebouwd rondom
en heeft ook de mogelijkheid om onder een hoek van 10 graden
een moonpool in het schip. De Work-Table is de bovenste
te werken. Dit is nodig omdat starre pijpen, met name bij ondiepe
moonpooldeur en bevat ook een HOC. De Work-Tables kunnen
wateren, niet verticaal naar het oppervlak komen. De FHOC klemt
met behulp van hydraulische cilinders openschuiven om grote
zich om de pijp met hydraulische cilinders en houdt de pijp vast op
elementen zoals PLET’s te laten passeren.
basis van wrijving. Casper van der Pol Projectmanager, Iv-Consult
8
IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
9
Maritiem
Geschiedenis
ontkoppelingsmechanisme werd opnieuw gebruikt om de
Al sinds het eerste gebruik van onderzeeboten komt steeds
reddingsvlotten te lanceren. De engineering, levering en installatie
dezelfde vraag terug: wat te doen wanneer een onderzeeboot als
van het nieuwe reddingsvlotsysteem werden verzorgd door een
gevolg van bijvoorbeeld een ongeval niet meer naar de oppervlakte
bedrijf in Engeland.
kan komen? Om de opvarenden in een dergelijke situatie toch een redelijke overlevingskans te bieden, werden onderzeeboten uitgerust met opblaasbare ontsnappingspakken. Met zo’n pak hadden bemanningsleden een kans om op grote diepte uit de onderzeeër te ontsnappen en levend het zeeoppervlak te bereiken. Maar eenmaal boven gekomen, boden deze pakken onvoldoende bescherming tegen de elementen op zee. Bovendien was het niet altijd mogelijk om een noodsignaal uit te zenden. Dit werd pijnlijk duidelijk in 1950, toen de Engelse onderzeeër HMS Truculent zonk na een aanvaring met een koopvaardijschip. Weliswaar konden alle 72 crewleden ontsnappen, maar slechts 15 van hen overleefden de barre omstandigheden op zee. Aanvankelijk waren de onderzeeboten van de Walrusklasse uitgerust met twee markeringsboeien die het in geval van nood mogelijk maakten om de buitenwereld te laten weten dat een boot in moeilijkheden verkeerde en de locatie aan te geven voor reddingsteams. Deze boeien bevonden zich bovenop de drukhuid, onder de bovenbouw, zowel op de voor- als achterkant van de onderzeeboot. De boeien waren voorzien van een zender om een noodsignaal af te geven zodra de boei aan het oppervlak kwam.
Reddingsvlot
Via een kabel bleef de markeringsboei verbonden met de gezonken
Aanpassing reddingsvlotten van onderzeeboten Walrusklasse
onderzeeboot totdat de reddingsoperatie was voltooid. Sinds die
Hoe werkt het huidige reddingsvlotsysteem?
tijd is er een speciale internationale dienst in het leven geroepen
Het huidige reddingsvlotsysteem bestaat uit een met glasvezel
om dergelijke noodsignalen in de gaten te houden. Zodra een
versterkte container die zowel het reddingsvlot als de noodzender
noodsignaal wordt opgevangen, wordt er een reddingsoperatie
bevat en deze beschermt tegen de corroderende werking van
georganiseerd. Dergelijke operaties zijn een internationale
het zeewater. Het reddingsvlot kan zowel van binnen als van
aangelegenheid.
buiten de onderzeeër worden geactiveerd. In het laatste geval kan de bemanning de reddingsvlotten gebruiken wanneer de onderzeeboot zich nog op het zeeoppervlak bevindt. De reddingsvlotten kunnen van binnenuit worden geactiveerd wanneer de onderzeeër is gezonken en zich op de bodem van de
Nevesbu voert regelmatig opdrachten uit voor de Defensie Materieel Organisatie (DMO) en kreeg het verzoek om het huidige reddingsvlotsysteem van de onderzeeboten van de Walrusklasse te inspecteren. De reddingsvlotten bevinden zich aan de buitenzijde van de onderzeeër en komen hierdoor steeds opnieuw onder water. Door de voortdurende blootstelling aan de corroderende werking van het zeewater werd het onderhoud van de installatie een steeds grotere zorg: roestvorming kan uiteindelijk leiden tot een falend systeem. DMO heeft Nevesbu gevraagd om het systeem te onderzoeken en oplossingen te bedenken voor de problemen die door de bemanning en het onderhoudsteam werden aangedragen. DMO verzocht ook naar mogelijke andere aanpassingen te kijken om de betrouwbaarheid van het systeem te vergroten en tegelijkertijd de onderhoudskosten terug te brengen. 10 IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
zee bevindt. Het lanceren van de reddingsvlotten gebeurt in drie stappen. Eerst wordt het luik in de bovenbouw ontgrendeld, waarna het vlot wordt geactiveerd zodat het door een eigen systeem kan worden opgeblazen. Daarna wordt de container losgekoppeld. De container zal door de eigen opwaartse kracht naar het zeeoppervlak drijven, waarbij een kabel wordt meegetrokken. Deze kabel zit vast aan een lier die is voorzien van een ratel, zodat de bemanning kan Reddingsvlot container
horen wanneer de container omhoog gaat. Zodra de container het zeeoppervlak heeft bereikt stopt het geluid. Het reddingsvlot zal
De voortschrijdende technologie die het gebruik van kleinere
dan automatisch worden opgeblazen en de noodzender begint
noodzenders mogelijk maakt, en de wens om de bemanning
signalen af te geven. Via de kabel blijft het reddingsvlot verbonden
beter te beschermen tegen de elementen op zee, leidden
met de onderzeeboot. De bemanning kan dan met behulp van
ertoe dat de markeringsboeien werden vervangen door met
ontsnappingspakken naar het oppervlak ontkomen en in het
noodzenders uitgeruste reddingsvlotten. Deze vlotten werden op
reddingsvlot beschutting zoeken.
de plek van de markeringsboeien geplaatst en een deel van het 11
Maritiem
Wat moet worden verbeterd?
De lier voor de kabel is voorzien van een rem. Deze rem zorgt ervoor
Aanpassingen voor een veiliger systeem
Uit de inspecties die Nevesbu heeft uitgevoerd is gebleken dat de
De huidige reddingsvlotten worden ontkoppeld door middel van
dat de kabel niet onbedoeld uitrolt als gevolg van water dat door
Een van de oplossingen die Nevesbu heeft aangedragen is
afmetingen van de bestaande rem op de liertrommel niet goed
een hydraulisch systeem. De bemanning pompt hydraulische
de bovenbouw stroomt tijdens normale onderwater operaties. Ook
het vereenvoudigen van het ontgrendelingsmechanisme van
gespecificeerd zijn. Daardoor is het niet mogelijk de gewenste
olie met een handbediende pomp achtereenvolgens naar drie
zorgt de rem ervoor dat de kabel op spanning blijft wanneer deze
het luik in de bovenbouw en het combineren hiervan met het
remkracht toe te passen. Nevesbu heeft een nieuw remsysteem
hydraulische cilinders. Iedere cilinder activeert één stap in het
van de trommel wordt afgerold. Als de container naar het oppervlak
ontkoppelingsmechanisme van de container. Deze aanpassing
ontworpen dat het mogelijk maakt de juiste remkracht te leveren en
ontkoppelsysteem van het reddingsvlot. De afstelling van het
drijft, moet de kabel gespannen blijven om te voorkomen dat deze
maakt het mogelijk een hydraulische cilinder te schrappen,
er tegelijkertijd voor te zorgen dat deze eenvoudig en nauwkeurig
hydraulische systeem is ingewikkeld en tijdrovend. Ook zijn
verstrengeld raakt. Het bleek lastig om de rem goed af te stellen: de
waardoor minder leidingen en koppelingen nodig zijn. Dat maakt
kan worden afgesteld. Het aanpassen van het geluidsmechanisme
de koppelingen in het systeem gevoelig voor roestvorming.
ene keer ligt de kabel te los om de trommel, de andere keer kan de
het systeem veiliger en vermindert corrosiegevoeligheid (minder
is cruciaal: bij een storing tijdens het gebruik kan de bemanning het
Luchtbellen in het hydraulische systeem verminderen de werking
trommel nauwelijks ronddraaien.
koppelingen). Doordat er minder leidingen nodig zijn en er langere
signaal verkeerd interpreteren. Nevesbu heeft het ontwerp zodanig
slangen worden gebruikt in het hydraulisch systeem, kon het aantal
aangepast dat dit niet meer kan gebeuren.
van het systeem in sterke mate en het bleek lastig te zijn om het huidige hydraulische systeem goed te ontluchten.
De trommel is voorzien van een mechanisme dat een ratelend
koppelingen worden gereduceerd. Het tweede voordeel van de
geluid maakt wanneer de trommel draait. Hierdoor weten de
langere slangen is dat het eenvoudiger wordt om luchtbellen uit
Testen
Het luik in de bovenbouw, waaronder het reddingsvlot zich bevindt,
bemanningsleden dat het reddingsvlot omhoog gaat en wanneer
het systeem te laten ontsnappen. De langere slangen maken het
DMO gaat de door Nevesbu ontworpen aanpassingen als eerste
wordt op zijn plaats gehouden met een mechaniek van hendels,
het vlot het zeeoppervlak heeft bereikt. Na verloop van tijd bleek
mogelijk de cilinders na loskoppeling zodanig te bewegen dat de
toepassen op de Zr. Ms. Zeeleeuw, die op dit moment grondig
stangen en klinken. Dit systeem is in de praktijk moeilijk af te stellen.
het mechanisme echter vast te lopen.
lucht gemakkelijker uit de slang en cilinder kan ontsnappen.
wordt gerenoveerd. De Zr. Ms. Zeeleeuw zal er een jaar lang
Nevesbu is gevraagd het systeem zodanig aan te passen dat het
De hydraulische leidingen en koppelingen waren gemaakt van
geëvalueerd. Wanneer DMO tevreden is met de resultaten, zullen de
betrouwbaarder en veiliger wordt.
standaard roestvrij staal. Voorgesteld is dit te vervangen door
aanpassingen worden doorgevoerd op alle onderzeeboten van de
Super Duplex-staal, dat veel corrosie bestendiger is. Door de
Koninklijke Marine.
mee rondvaren, waarna de werking van het systeem wordt
Bovendien moet het na verloop van tijd steeds opnieuw worden afgesteld.
gecombineerde ontgrendeling van het luik en de container kan de gehele vergrendeling van het luik worden verwijderd, zodat het niet meer op een omslachtige wijze hoeft te worden afgesteld.
Buitenaf activeren van het reddingsvlot Luik in de bovenbouw (niet zichtbaar) Bovenbouw
Lier
Vanuit binnen Container met reddingsvlot en
activeren van het reddingsvlot
noodzender
Rolf Boogaart Discipline Lead Engineer, Nevesbu Martin van Vliet Senior Mechanical Engineer, Nevesbu 12 IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
13
Olie & Gas
Modificatie van het Grove Platform Iv-Oil & Gas ontving van Centrica Energy de opdracht om enkele proceswijzigingen uit te voeren op het bestaande Grove Platform. Het onderste dek van het dekhuis is met een balkrooster uitgebreid, waarop een Proppant Removal Package en een dubbele Diesel Generator Skid zijn geplaatst. Deze onderdelen zijn succesvol geïnstalleerd op 3 december 2013. De nieuwe Diesel Tank is begin maart 2014 geïnstalleerd op de andere zijde van het platform. Geschiedenis van het platform Het Grove gasveld ligt in het zuidelijke gedeelte van het Engelse plat in de Noordzee, ongeveer 120 kilometer uit de Engelse kust, dicht bij de scheidslijn met het Nederlandse deel van het continentale plat. Centrica Energy wint het gas uit de Ketch formatie die in het geologisch tijdvak Carboon zit. Dit reservoir, gelegen in blok 49/10a van de Noordzee, is gefragmenteerd in zes delen en daardoor komt er zand mee met de gasstroom. Het platform staat in 39,4 meter waterdiepte. Het Grove gasveld werd ontdekt in 1971. De eerste gasproductie vond plaats in de zomer van 2007. Het huidige Grove Platform is als Camelot platform elders geïnstalleerd geweest en na verwijdering én een grondige verbouwing bij Hollandia, door Newfield Development in blok 49 opnieuw geplaatst. De installatie werd door Venture geëxploiteerd en later aangekocht. Inmiddels is Venture opgegaan in Centrica Energy. Het Grove Platform is gekwalificeerd als onbemand opererende installatie. Het gas wordt via een stalen pijpleiding met een diameter van tien inch geëxporteerd naar het Markham J6A Platform. Het gas wordt na afscheiding van vloeistof en Fiscal Metering via een pijpleiding geëxporteerd naar de aanlanding bij
3D-Laserscanning
Proppant Package
Aan het begin van het project werd duidelijk dat mede door de
Centrica besloot om een van de putten op het Grove Platform te
wisseling van eigenaar van de concessie, de as-built tekeningen van
renoveren middels Sidetrack boring. Vanuit de Sidetrack wordt een
het Grove Platform niet meer actueel waren. Daarom heeft
horizontale boring in de bestaande formatie gemaakt, gevolgd
Iv-Oil & Gas in samenwerking met de specialisten van het
door zogenoemd Fracturing. Bij het Fracturing proces, wordt de
zusterbedrijf Iv-Infra een 3D-laserscan van het complete
put onder een hoge druk gezet, waardoor er scheurtjes ontstaan
platform uitgevoerd. Hiermee had Iv-Oil & Gas de beschikking
in de wanden van de put. Kleine keramische kogeltjes, proppants
over een nauwkeurig 3D-model om vanuit te kunnen gaan bij
genoemd, worden in de put ingebracht om zich tussen de ontstane
de ontwerptekeningen en berekeningen voor de verschillende
scheurtjes te nestelen en zo te zorgen dat de scheurtjes open
modificaties op het Grove Platform.
blijven staan als de druk op de put minder wordt. Zodoende wordt er ruimte gecreëerd om het gas makkelijker uit het gesteente
Stroomvoorziening
te bevrijden. In de eerste fase van de productie komt er dan
Op basis van de geschatte energiebehoefte, was bij de installatie
wat zand en proppant mee met het gas, wat zorgt voor extra
in 2006 gekozen voor een duurzaam systeem van windturbines
slijtage in het pijpwerk op het platform, de export pijpleiding en
en zonnepanelen. Door de geplande modificaties werd de vraag
bedieningskleppen. Daarom is er bij toepassing van proppant een
groter dan het bestaande duurzame systeem kon leveren. Voor
voorziening nodig om de korreltjes af te scheiden voor het gas het
uitbreiding van windturbines en zonnepanelen was geen ruimte
productieproces in gaat.
en daarom vroeg Centrica aan Iv-Oil & Gas een andere vorm van energieopwekking met een hoge beschikbaarheid te adviseren. Op basis van een voorstudie adviseerde Iv-Oil & Gas een dubbele Diesel Generator Package die geschikt is voor gebruik op offshore platformen (elk 100%, 32 kW). Het pakket was geschikt voor een enkel-lift plug & play installatie. Na de voorstudie, gunde Centrica Iv-Oil & Gas ook de opdracht voor het definitief ontwerp en de bouwbegeleiding van het Package, inclusief de aanpassingen op het platform voor het brandstofsysteem en de aanpassing van de elektrische installatie naar 400 Volt.
Den Helder voor verdere conditionering aan de Gasunie-eisen. 14 IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
15
Olie & Gas Installatie
In maart 2012 begonnen processpecialisten van Centrica en
Deze oplossing was eenvoudig te installeren. De uitbreiding werd
Diesel Tank
Iv-Oil en Gas gezamenlijk aan de evaluatie van Proppant
tegen vooraf aangelaste verbindingsplaten gebout en de tui-staaf
Voor de noodstroomvoorziening beschikte Grove over een kleine
Tot tevredenheid van Iv-Oil & Gas kan gemeld worden, dat de
Removal Units, systemen voor het verwijderen van proppant
met een positieve zeeg vastgezet. Vervolgens werd de gefixeerde
Diesel Generator met een brandstoftank van 3 m . Voor de nieuwe
deck-extensie compleet met de Proppant Removal Unit en de Diesel
uit de gasstroom. De uitkomst van deze evaluatie was dat de
verbinding met de verbindingsplaten scharnierend gemaakt om
Diesel Generators is die capaciteit net genoeg voor tien dagen
Generator Module succesvol zijn geïnstalleerd op 3 december 2013.
cycloonseparator als meest veelbelovende oplossing werd gezien.
geen extra, uitkragend moment in de bestaande dekbalken te
normaal verbruik. Om de bevoorradingskosten (OPEX), a raison
De installatie van de nieuwe Diesel Tank is in maart 2014 voltooid.
Deze cycloonseparator maakt gebruik van zwaartekracht en
introduceren. Hierop konden de nieuwe Proppant Removal Skid
van een boottrip en invliegen van bedienend personeel, niet te
middelpuntvliedende kracht door de snelheid van het gas in een
en de nieuwe Diesel Generator direct ingehesen en geplaatst
laten toenemen zou een opslagtank van 30 m3 nodig zijn. In een
Dankzij de nauwe samenwerking tussen het projectteam van
cilinderbeweging om de proppantdeeltjes te scheiden van het gas.
worden. Door zoveel mogelijk gebruik te maken van bout- en
voorstudie is hiervoor een geschikte plaats gevonden onder het
Centrica Energy, bouw en installatie contractor SEW, Diesel
De cycloonseparator wordt direct na de X-mas tree in de hogedruk
klikverbindingen, kon de installatietijd beperkt blijven en door de
helikopterdek naast de reddingsboot.
Generator Package leverancier Zwart-Techniek en natuurlijk de
gasleiding geplaatst: de afgescheiden deeltjes vallen omlaag in
modulaire constructie bleven de hijsgewichten onder de
het accumulatorvat onder het cycloonvat. Raakt de accumulator
32 ton. Deze 32 ton limiet maakte het mogelijk al het hijswerk met
De tank is momenteel in aanbouw en zal in het voorjaar van 2014,
vol, dan moet het cycloonvat van het accumulatorvat gescheiden
de boordkraan van de Drilling Jack-Up in minder dan 48 uur uit te
direct vanaf een supply boot door specialisten van Conbit worden
worden door middel van een Double Block & Bleed valve.
voeren, wat het invaren, afmeren en uitvaren van een kraanschip
ingehesen worden met behulp van een spectaculair
Vervolgens worden de deeltjes met behulp van water uitgespoeld
of bok overbodig maakte. In totaal is netto 62 ton (88 ton
’swing’-systeem. Hierbij zal de tank twee keer worden ‘overgepakt’.
naar een verzameltank. Dit vindt plaats onder atmosferische druk.
operationeel) toegevoegd aan de topside van circa 530 ton.
3
interne samenwerking tussen de individuele projectteamleden van Iv-Oil & Gas is dit project een succes geworden!
Vergelijkbare installaties op andere platformen maken gebruik van verschillende vaten voor de wateropslag en de verzameling
Item
van deeltjes. Iv-Oil & Gas heeft een oplossing bedacht, waardoor
Dimensie
Bestaande Topside
deze vaten gecombineerd worden, wat ruimte bespaart en
Permanent gewicht
Operationeel gewicht
530 T
620 T
de unit compacter maakt. De separator, de accumulator, het
Deck uitbreiding
8 x 4 m (l x b)
15 T
15 T
waterspoelsysteem, de verzameltank en bijbehorend leidingwerk
Diesel Generator
4 x 3 x 3 m (l x b x h)
12 T
13 T
worden in één compacte unit gebouwd op een grondvlak van
Proppant Removal Package
4 x 3 x 7 m (l x b x h)
28 T
32 T
Diesel Tank
3 x 3 x 3 m (l x b x h)
7T
28 T
vier bij vier meter, waardoor één hijsoperatie tijdens de installatie voldoende is.
Technische uitdagingen Iv-Oil & Gas kreeg in de modificatieprojecten voor het Grove Platform met verschillende technische uitdagingen te maken. Zo moest er een procesinstallatie met bijbehorende hogedrukpijpleidingen geplaatst worden op een compact platform, in vol bedrijf. Omdat het platform zo compact is, bleef er weinig ruimte over om flexibiliteit in de pijpleidingen te creëren, die nodig is om de spanningen tussen de X-mas tree naar de nieuwe Proppant Package binnen aanvaardbare limieten te houden. Een andere uitdaging was om het totale gewicht van de dekuitbreiding plus de nieuwe modules beperkt te houden, zodat Deck uitbreiding
de maximale draagkracht van de funderingspalen, de jacket
Het Grove Platform is een relatief compact platform, dat geen
onderbouw en de bovenbouwconstructie niet overschreden
vrije dekruimte meer over heeft om zowel een Proppant Removal
zouden worden. Vooral voor de Structural afdeling van
Unit als een Diesel Generator Unit te kunnen installeren. In de
Iv-Oil & Gas was de uitdaging groot. Zij moesten een relatief grote
draagconstructie van Grove bleken geen sterke vakwerk frames
uitbreiding ontwerpen die binnen de grenzen van het hijsgewicht,
voor te komen, waaraan de units afgehangen konden worden, zoals
de beschikbare installatietijd en het draagvermogen van het
dat regelmatig toegepast wordt in de offshore industrie. Daarom
platform zou blijven. Daarbij waren er de beperkingen van een
koos Iv-Oil & Gas voor een uitbreiding van acht bij vier meter van
installatie die vol in bedrijf bleef, zoals veiligheidsaspecten en
het onderste dek, uitkragend aan de westzijde en afgetuid aan het
hazardous area limieten. Ook moest rekening gehouden worden
topdek om de doorbuiging van de uitkraging te beperken.
met infrastructurele beperkingen, zoals het vrijhouden van de aanvliegroute voor de helikopter en de onderzeese pijpleidingen.
Nico Minekus Project Engineer, Iv-Oil & Gas Clement Hofman Lead Piping Designer, Iv-Oil & Gas Jacques Barentse Structural Engineer, Iv-Oil & Gas
16 IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
17
Olie & Gas
Overzicht Het nieuwe GOP-flare systeem was bedoeld ter vervanging van het bestaande flare systeem op de KPE-raffinaderij. Om de constructietijd zoveel mogelijk te beperken, kreeg Escher het verzoek om het flare systeem te installeren op het bestaande seal drum. Waar mogelijk moest gebruik worden gemaakt van de oorspronkelijke funderingen. Escher heeft niet alleen het flare systeem ontworpen en geleverd, maar was ook verantwoordelijk voor de installatiewerkzaamheden ter plekke, inclusief naleving van de strenge VGM-eisen die gelden binnen de petrochemische sector. Het ontwerp van het affakkelsysteem moest voldoen aan de volgende eisen: Een flare met een totale hoogte van 90 meter, ondersteund door
12 tuikabels op vier niveaus.
Installatie
•
Een flare stack met een diameter van 48 inch, vervaardigd uit
Op 23 augustus 2013 zijn alle onderdelen van de nieuwe flare
low temperature carbon steel met een coating van thermisch
op locatie afgeleverd, waarna de assemblage van start kon
gespoten aluminium (Thermal Sprayed Aluminum, TSA) aan de
gaan. Tegelijkertijd is begonnen met de werkzaamheden aan de
binnen- en buitenzijde.
bestaande leidingen om de nieuwe gas- en stoomleidingen aan te
Een nieuwe Inconel 625-flare tip, die bestand is tegen hoge
sluiten. De onderdelen van de flare stack waren circa tien dagen
temperaturen tijdens de ontwerplevensduur van de tip.
later gereed en op 2 september 2013 werd het eerste deel van de
Een flare tip met stoomondersteuning voor rookvrije
stack opgehesen en geïnstalleerd, gevolgd door het tweede deel
verbranding.
en de tip op 4 september 2013. De installatie is zonder problemen
•
Naleving van de meest recente Eurocode-normen.
afgerond en er waren slechts drie dagen nodig om het zware
•
Voorzien van ladders en bordessen.
hijswerk uit te voeren. Na een extra week die nodig was voor aanleg
•
Inspectie van bestaande voorzieningen (seal drum en
van de leidingen, kabels en een nieuw bordes aan de voet van de
funderingen) om te controleren of deze bestand zijn tegen de
flare stack, kon de installatie aan KPE en Jacobs worden opgeleverd
belastingen van het nieuwe affakkelsysteem.
voor een laatste inspectie. Vervolgens is de ontsteking vanaf het
• •
Nieuw GOP-flare systeem voor Kuwait Petroleum Europoort
Assemblage aan de pijponderdelen
•
bestaande ontstekingspaneel succesvol getest, waarna het nieuwe Ontwerp
flare systeem in gebruik kon worden genomen.
Escher heeft het bouwkundige ontwerp van de flare gemaakt in samenwerking met Iv-Consult. Er is bij het ontwerp speciale aandacht besteed aan optimale uitvoerbaarheid, om de
In maart 2013 ontving Escher Process Modules (Escher) een order voor het nieuwe GOP-flare systeem voor Kuwait Petroleum Europoort (KPE). Deze flare maakt deel uit van de Q8-raffinaderij in het Europoort-gebied in Rotterdam. De vervanging van de flare moest volgens planning worden afgerond voordat de installatie in oktober 2013 voor een langdurige revisieperiode uit bedrijf werd genomen (Turn Around, TA). Hierdoor moest zeer strak worden gepland en was een gezamenlijke inspanning vereist van KPE (als eindgebruiker), Jacobs (als EPC-aannemer) en Escher om het project tijdig af te ronden en het nieuwe flare systeem in gebruik te nemen vóór de TA.
installatieduur ter plekke zoveel mogelijk te beperken. De flare stack is zodanig ontworpen dat deze zoveel mogelijk in de werkplaats kon worden geconstrueerd, zodat er geen las- of andere 'hete' werkzaamheden ter plekke behoefden te worden uitgevoerd. Dit had een positief effect op de veiligheidsrisico's en de kwaliteit van de constructie. Voor de feitelijke installatie werd de flare stack volledig geassembleerd in twee delen.
Alle assemblagewerkzaamheden aan de leidingen zijn op de grond uitgevoerd, met de flare in een horizontale positie. Hierdoor is het werken op hoogte beperkt en zijn de veiligheidsrisico's verder teruggedrongen. Alle boutverbindingen die op hoogte moesten
Een flare bestaat uit een flare stack (fakkelpijp), een flare tip (fakkeltip) en een aantal leidingen die gas en stoom aanvoeren. Affakkelen is het gecontroleerd verbranden van de overtollige gassen die vrijkomen bij olie- en aardgaswinning, olieproductie en olieraffinage. Escher heeft de flare stack en flare tip voor dit systeem ontworpen, gebouwd, afgeleverd en geïnstalleerd. 18 IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
Hijswerkzaamheden van het eerste gedeelte van de fakkelpijp
worden aangebracht, waren toegankelijk vanaf bordessen. Hierdoor hoefden er geen werkzaamheden te worden uitgevoerd vanaf een hoogwerker. Escher heeft een flare tip met ruim 60 stoompijpen en drie pilot burners (waakvlambranders) ontworpen. De branders worden ontstoken met behulp van de FFG-techniek (Flame Front Generation) vanaf het bestaande FFG-paneel dat door KPE is aangepast.
Koen de Lange Projectmanager, Escher Process Modules 19
D
Gebouwen & Installaties
uu
rzaam
oe Iv-Gr p Sus
tainable
Eduard Schaepman, CEO Chalet Group: “Chalet Group is een
Van haalbaarheidsstudie tot nazorg
vastgoedonderneming die ronde concepten aanbiedt aan klanten.
Chalet Group heeft de revitalisering van het gebouw geïnitieerd
Om deze ronde concepten goed aan te kunnen bieden is het
na eerst verkennende onderzoeken te hebben uitgevoerd naar de
belangrijk dat onze gebouwen voldoen aan de verwachtingen van
verhuurmarkt. Voor het onderzoek naar de technische haalbaarheid
onze klanten. Wij zijn daarom blij aan te kunnen kondigen dat ons
en de kostenconsequenties is Iv-Bouw als adviseur opgetreden
gebouw WNA Building te Rotterdam een revitalisering heeft onder
voor bouwkundige en bouwfysische aanpassingen en de technische
gaan waardoor het gebouw op peil is gebracht van moderne bouw.
installaties. Na het eerste haalbaarheidsonderzoek bleef Iv-Bouw
Het gebouw is onder andere verbeterd van een energielabel D naar
betrokken bij het project voor het vervaardigen van de Programma’s
een label A.”
van Eisen, bestekken, bestek- en werktekeningen, kostenramingen, alle installatietechnische- en bouwfysische berekeningen.
Revitalisering van het (casco) gebouw De totale omvang van het gebouw is circa 36.000 m², waarvan circa
Iv-Bouw verzorgde tevens in samenwerking met de opdrachtgevers
16.000 m² BVO (bruto vloeroppervlak) kantoor. Kenmerken van
en de adviseur van UPC het integreren van het cascopakket en
het gebouw zijn de relatief grote diepte van circa 24 meter diep en
de klantwensen en verzorgde ook de directievoering tijdens de
de driedeling van het circa 124 meter lange gebouw, waarbij de
uitvoering, de controle op de uitvoering, de kostenbewaking, de
parkeergarage is ingebouwd over een derde deel van de lengte en
oplevering en de nazorg.
tot en met de vierde verdieping hoog. Het pand is in totaal negen bouwlagen hoog. De revitalisering heeft betrekking op de vierde tot
Duurzaamheid, van energie label D naar label A
en met de achtste verdieping.
Om het gebouw opnieuw in de markt te kunnen zetten, was het noodzakelijk om zowel bouwkundige en bouwfysische aspecten als
Revitalisering van het multifunctionele WNA Building in Rotterdam
Voor de revitalisering van het gebouw is gekozen voor een aanpak
de technische installaties aan te pakken. Voor de revitalisering had
waarbij Chalet Group als eigenaar investeert in de bouwkundige
het gebouw een zeer geringe gevelisolatie, matige glaskwaliteit
schil en de technische installaties ten behoeve van een niet
en een verouderd installatieconcept. Het klimaatsysteem
ingericht en ingedeeld kantoor, dus het casco pand. De klant
bestond uit gevelinductie-units die aangesloten waren op een
investeert in aanvullende en/of afwijkende voorzieningen.
luchtverversingssysteem en een vierpijpssysteem voor verwarmen
De voorwaarde daarbij is dat de hoofdlijnen van gebouw- en
en koelen. Beide waterzijdige mediums waren continu beschikbaar
installatie-aanpassingen, met name de infrastructuur voor de
en alleen op basis van de instelling van een ruimtethermostaat
installaties, in alle gevallen leidend zijn.
(pneumatisch) kon een luchtklep in de unit worden versteld, waardoor warme(re) of koude(re) lucht kon worden toegevoerd. Vanwege de grote diepte van het pand zijn in een later stadium ventilatorconvectoren in de middenzone’s toegevoegd om het klimaat in die gebieden enigszins onder controle te krijgen. De bestaande klimaatinstallatie was daarmee niet energievriendelijk.
Het WNA Building is een multifunctioneel gebouw met een goede uitstraling, gelegen te Weena-Zuid 106 tot en met 178 in het centrum van Rotterdam. Het gebouw huisvest kantoren, winkels en een inpandige parkeergarage. De A-locatie in het centrum en op loopafstand van het centraal station maakt het WNA Building een aantrekkelijk pand voor ondernemers. In de loop der jaren hebben meerdere bedrijven zich hier gevestigd, maar het ruime aanbod aan nieuwere gebouwen was voor veel klanten aanleiding om te vertrekken. Dit leidde uiteindelijk tot een te hoge leegstand van het WNA Building. Chalet Group uit Amsterdam is eigenaar van het complex en besloot om het gebouw opnieuw in de markt te zetten. Iv-Bouw is in verschillende fasen van dit project betrokken. Met de revitalisering wil Chalet Group het WNA Building op het peil van moderne bouw brengen, zodat het voor klanten weer aantrekkelijk wordt om naar deze A-locatie te verhuizen. Een van de uitdagingen hierbij was dat door de revitalisering van de kantoren bestaande huurders tijdelijk elders in het gebouw moesten worden gehuisvest.
Met de revitalisering wordt de gevel verbeterd en een nieuwe inpandige borstwering op de positie van de voormalige gevelconvectoren geplaatst. Ook wordt het glas verbeterd en een vierpijps plafondinductiesysteem aangebracht. Hiermee wordt een grote mate van flexibiliteit bereikt. In verband met de geadviseerde maatregelen die het energieverbruik moeten beperken, zijn de temperatuurtrajecten voor de verwarmings- en Het pand wordt casco gemaakt
gekoeldwatersystemen ontworpen op een lage respectievelijk hoge temperatuur die overeenkomt met temperatuurtrajecten
De revitalisering van het WNA Building vindt stapsgewijs plaats,
voor een WKO-installatie. De beschikbare ventilatiehoeveelheden
zodat de bestaande huurders in het pand gevestigd kunnen
(luchtverversing) waren toereikend voor de nieuwe situatie,
blijven. De revitaliseringswerkzaamheden zijn voor een deel al
zodat luchtbehandelingskasten en kanalen in de hoofdschacht
gerealiseerd en deels nog in voorbereiding of uitvoering. De
benut konden worden. Deze insteek, met inbegrip van nieuwe
reeds gerevitaliseerde zevende en achtste verdieping hebben een
elektrische installaties en HF en ledverlichting met daglicht- en
kantooroppervlak van circa 4.500 m2 BVO en zijn in november
sensorsturingen, maakte energielabel B haalbaar. Label A wordt
2013 in gebruik genomen door UPC. Tijdens de voorbereidings- en
gerealiseerd zodra de WKO-installatie gerealiseerd wordt.
uitvoeringsfase van deze verdiepingen zijn de vierde tot en met de zesde verdieping beschikbaar gekomen voor nieuwe klanten en bestaande klanten die intern moesten verhuizen.
20 IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
21
Gebouwen & Installaties
Nieuwe kantoorinrichting met stallen, hutten en zichtbare installaties
Het toepassen van een WKO-installatie met open bron was
De onderkant van de betonnen balken komt op 2,5 meter boven
Door de nieuwe, afwijkende watertemperaturen voor verwarming
Een bijkomende uitdaging was de aanmerkelijk hogere interne
onderdeel van het haalbaarheidsonderzoek, waarbij Eneco
de vloer, dus net boven de huidige deurhoogte van 2,3 meter,
en koeling moesten vanuit de technische ruimte (kelder) nieuwe
warmtelast die het call centre van UPC met zich meebracht,
Rotterdam voorstellen heeft ingebracht voor de financiële
en werden daardoor zeker in relatie tot de diepte en lengte van
systemen voor verwarming en koeling opgebouwd worden naast
waardoor de cascosystemen hun capaciteitsgrenzen bereikten.
constructie(s). De WKO-installatie dient bij realisatie de bestaande
het kantoor, gezien als een belemmering in het ruimtelijk gevoel.
de (tijdelijk) te handhaven oorspronkelijke systemen. Ingrepen in
Het call centre van UPC beslaat circa 75% van het oppervlak van de
stadsverwarmingsinstallatie en de koudwatermachines met
De onderkant van het betonplafond is op drie meter boven de
het centrale ventilatiesysteem waren nodig om de verschillen in
zevende en achtste verdieping.
koeltoren geheel of gedeeltelijk te vervangen. De WKO-installatie
vloer. Indien een verlaagd plafond zou worden aangebracht op de
vereiste voordruk op de verschillende ventilatie-units (gevelinductie
zou tevens voor meerdere (kantoor)gebouwen dienst moeten
onderkant van de betonnen balken, dan lijkt de ruimte in relatie
en plafondinductie) te kunnen realiseren gedurende de
Het bijzondere en unieke interieurontwerp van de Zwitserse
gaan doen, maar deze plannen zijn op dit moment nog niet
tot de grootte van de vloer erg benauwd. Door het platfond weg te
revitaliseringsperiode.
architect Camezind Evolution zorgde ervoor dat op veel plaatsen
uitgekristalliseerd.
laten wordt meer ruimte en lucht gecreëerd.
de casco installatiesystemen niet gerealiseerd konden worden of zelfs niet gewenst waren. Het interieur straalt een sfeer van de
De balken zijn zwaar en legden de nodige beperkingen op aan
Zwitserse Alpen uit compleet met (blok)hutten en stallen. Met
de keuze en aanleg van nieuwe installaties. In de bestaande
name door de schuine daken van de hutten, in combinatie met de
gevelinductie-units werden de watervoerende leidingen op
relatief lage ruimte, konden de inductie-units voor een deel niet
dezelfde verdieping aangeboden, maar de luchtaansluiting was
geplaatst worden, omdat ze ernstig in hun werking belemmerd
aangesloten vanuit de onderliggende bouwlaag. Een voorwaarde
zouden worden. Door een belangrijk aantal inductie-units te
van de revitalisering was dat de nog niet te revitaliseren
vervangen door klimaatplafonds, uitgevoerd als ragfijne panelen,
verdiepingen nog met het oude regiem watertemperatuur gevoed
en eenvoudige luchttoevoerroosters aangesloten op in temperatuur
moesten worden. Daarnaast was er de uitdaging dat de druk in het ventilatiesysteem gebaseerd was op hoge voordruk voor de nozzels
Vrij uitblazende plafond inductie-unit
in de gevelinductie-units. Deze voordruk was voor de nieuwe
Nieuwe (klimaat)installaties in samenhang met de inrichting
systemen aanmerkelijk te hoog.
De beslissing om geen verlaagd plafond toe te passen en de
voorbehandelde lucht, kon een inpassing in de (blok)hutten bereikt worden. Ook de lichtlijnen moesten voor een deel plaats maken voor specifieke werkplekverlichting in en rondom de (blok)hutten.
daaruit voortvloeiende keuze voor zichtinstallaties bracht een
Eindresultaat zevende en achtste verdieping en nazorg
Om een redelijke vrije hoogte te creëren, koos UPC ervoor om
aantal nieuwe uitdagingen met zich mee. De vierpijps aangesloten
Door een goede en intensieve samenwerking tussen de betrokken
geen verlaagd plafond toe te passen, zodat optimaal gebruik kon
plafond-inductie-units waarvoor in het casco gekozen was,
partijen konden de uitdagingen worden omgezet in werkbare
Markante punten en uitdagingen in het project
worden gemaakt van de vrije hoogte tussen de balken. Gevolgen
moesten nu ook kunnen functioneren zonder het gebruikelijke
plannen met het gewenste en verwachte beeld en klimaat als
Het onderzoek naar de revitaliseringsmogelijkheden van het
daarvan waren dat de installaties in het zicht aangebracht moesten
luchtgeleidende verlaagde plafond. Bovendien beperkten de
resultaat. De beleving van het kantoor, de inrichting, het klimaat
gebouw bracht ook een aantal beperkingen aan het licht die de
worden en dat vanwege de akoestiek gekozen is voor akoestisch
bestaande sparingen in de betonbalken een nieuwe vrije route
en de verlichting voldoen aan de wensen van de huurder. In een
nodige uitdagingen vormden. De van oorsprong matige gevel
spuitwerk op alle beton boven de 2.500 mm + vloer om zodoende
voor kanalen, leidingen en kabelgoten, waardoor compromissen
relatief korte tijd is vanuit een zestiger jaren situatie, via kaalslag,
speelde daarin een rol, maar ook de bijzondere stramienmaat
de nagalmtijd te beperken. Om de verse luchtaansluiting van de
moesten worden gesloten ten aanzien van posities van
een kantoor opgebouwd dat voldoet aan de huidige maatstaven
van 7.700 millimeter, de grote diepte (wide body) van het
onderliggende bouwlaag te kunnen gebruiken voor de nieuwe
installatietracés en de ’zichtlijnen’ van inductie-units en lichtlijnen.
en waarin door systeemaanpassingen het energieverbruik kan
gebouw, de extreem hoge betonnen balken op elke stramien
installatie op de zevende en achtste verdieping, moest het
Om de werking van de plafond-inductie-units te kunnen
worden teruggedrongen. Na een relatief beperkt aantal correcties
(900 millimeter constructiehoogte bij een verdiepingshoogte
ventilatiesysteem vanaf de centrale schacht aangepast worden.
garanderen, is gekozen voor speciale units met aangebouwde
in het uitblaaspatroon van enkele inductie-units en de instelling
van 3.400 millimeter) en de asymmetrische centrale schacht voor
De luchtaansluitingen aan het plafond van de zesde verdieping
vleugels die voor luchtgeleiding moeten zorgdragen.
van ruimtethermostaten, kon de nazorg als afgesloten worden
de ventilatie- en watersystemen. Bovendien dienden tijdens de
moesten daarvoor ontkoppeld en verwijderd worden. Met
Daarnaast is gekozen voor een extra tool op de inductie-units,
beschouwd.
revitaliseringswerkzaamheden de bestaande klanten over een goed
andere woorden: voor elke verdiepingsaanpak moest ook de
waarmee achteraf op een eenvoudige wijze luchthoeveelheden en
functionerend kantoor te beschikken.
onderliggende bouwlaag op de schop.
richting (worp) konden worden ingesteld.
Oude situatie met verlaagd plafond
Jaap Smeman Projectmanager, Iv-Bouw 22 IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
23
D
Industrie
uu
rzaam
oe Iv-Gr p Sus
tainable
Energiezuinig is altijd verstandig
Synergie, 1+1 is meer dan 2
Ook op energiegebied is er al in het conceptontwerp aandacht
Tijdens het concept- en basisontwerp is de fabriek als een
geweest voor optimaal gebruik en hergebruik van warmte en
geïntegreerd ontwerp benaderd. Tijdens de detailengineering
koude. Warmte die vrijkomt uit het proces, wordt direct weer
worden allerlei vakgebieden en deelleveringen verder uitgewerkt.
ingezet elders in het proces of in de utilities. Waar dit niet mogelijk
Er dient daarom intensief gecoördineerd te worden. Een praktische
is, wordt de warmte gebufferd in goed geïsoleerde tanks. Om
uitdaging hierbij is dat de verschillende ontwerpen middels
de energie bruikbaar te houden, wordt waterdamp dat vrijkomt
verschillende softwarepakketten worden gedetailleerd. Voor
in het productieproces met verschillende temperatuurniveaus
Iv-Oil & Gas, een zusterorganisatie van Iv-Industrie, is dit een
niet gemengd. Zo is er een 40°C condensaattank die wordt
bekende situatie. Iv-Industrie heeft daarom samen met Iv-Oil & Gas
ingezet als schoonmaakwater en een 80°C condensaattank die als
een 3D-coördinatiemodel opgezet. Wekelijks leveren alle partijen
ketelvoedingswater dienst doet.
hun nieuwste 3D-model aan. Automatisch wordt dit samengevoegd in het 3D-coördinatiemodel. Met dit 3D-coördinatiemodel worden
Nieuwe energiezuinige productiefaciliteit voor Vreugdenhil Dairy Foods
Door een warmtepomp op de ijswaterinstallatie te voorzien, wordt
eventuele problemen inzichtelijk gemaakt en kunnen deze
de warmte die nodig is voor de pasteurisatie van de melk en voor de
vroegtijdig worden opgelost. Hierdoor kunnen tijd en kosten
CIP (schoonmaakwater), ook op zeer efficiënte wijze opgewekt.
worden bespaard. Veel leuker is het dat door de virtuele fabriek kan
De HVAC-installatie wordt eerst gekoeld met water uit de Merwede.
worden gelopen. Tijdens het ontwerpproces worden daardoor ook
Het condensaat uit het proces is 11°C en wordt voor de diepere
de ergonomische aspecten meegenomen.
koeling van de HVAC-installatie gebruikt. Alleen als het echt nodig is, wordt de ijswaterinstallatie gebruikt. Zodoende is de capaciteit
Dat Iv-Industrie onderdeel is van Iv-Groep heeft ook op andere
van de ijswaterinstallatie zeer beperkt.
gebieden merkbaar voordelen voor het project gehad. Het ontwerp voor de inlaat van het havenwater inclusief de kadeconstructies
Ook is aandacht besteed aan het verstandig gebruik van elektra.
is gemaakt door Iv-Water. De fabriek wordt gebouwd in een
Alle motoren zijn frequentiegeregeld en voldoen aan de meest
gedempte haven. Een deel van de fabriek is voorzien van een kelder.
energiezuinige klasse. Waar verlichting langdurig aan staat wordt
Een hoofdconstructeur van Iv-Infra is betrokken geweest bij het
ledverlichting toegepast, zoals de terreinverlichting en ruimtes
ontwerp van de kelder.
waar continu mensen aanwezig zijn. In de magazijnen wordt
Vreugdenhil Dairy Foods verwerkt de melk van circa 900 Nederlandse melkveehouders tot melkpoeder. Dat gebeurt in fabrieken in Scharsterbrug en Gorinchem. In de fabriek in Barneveld worden speciaalmengsels geproduceerd. In Gorinchem is begin 2014 begonnen met de bouw van een nieuwe energiezuinige productiefaciliteit. Iv-Industrie heeft hier diverse engineeringswerkzaamheden voor verricht. In Gorinchem worden zowel blikken als bulk afgevuld. Het overgrote deel van de productie is voor de export. Een bijkomend voordeel van de locatie Gorinchem is dat de buurman, Logistiek Centrum Gorinchem, de zeecontainers met de melkpoeder per dag naar de Rotterdamse haven verscheept. De nieuwe productiefaciliteit moet in het voorjaar van 2015 operationeel zijn.
energiezuinige verlichting toegepast en is de intensiteit beperkt. Om verlichting niet onnodig te laten branden, wordt veelvuldig gebruik gemaakt van bewegingssensoren en pulsdrukkers. Ook kan de verlichting vanuit de bedieningskamer centraal geschakeld worden. ’s Nachts wordt gebruik gemaakt van oriëntatieverlichting. Aanbesteden en kwaliteit nog verder verhogen Nadat het gehele conceptontwerp met alle partijen was vormgegeven, heeft Iv-Industrie de plannen verder uitgewerkt, geoptimaliseerd en vastgelegd in het basisontwerp. Het basisontwerp is opgeleverd in de vorm van aanvraagdocumenten. Om de realisatie van het project overzichtelijk en efficiënt te laten verlopen, is gekozen om met een beperkt aantal partijen de bouwfase in te gaan. Vreugdenhil heeft uiteindelijk één partij voor
Maatschappelijk verantwoord en kwalitatief hoogwaardig Voor het realiseren van de nieuwe productiefaciliteit heeft
In het conceptontwerp is bewust gekozen om een strakke
Iv-Industrie de engineeringsopdracht gekregen voor het concept-
hygiëne zonering conform GMP aan te houden. In verband met
en basisontwerp van alles rond de procesapparatuur. Dit omvat de
de hoge hygiëne-eisen zijn alle natte ruimtes en de ruimtes
werkpakketten bouw en constructie, gebouwgebonden installaties
waar melkpoeder aanwezig is vervaardigd uit beton. Omdat al
en utilities. Iv-Industrie heeft het gebouw letterlijk als een jas
tijdens het conceptontwerp intensief contact is geweest met de
om de procesapparatuur heen ontworpen. Het productieproces
procesleverancier, heeft Iv-Industrie ook de interne logistiek kunnen
en de interne logistiek is hierbij leidend geweest. Dit vroeg om
optimaliseren. Zo kunnen alle technische ruimtes van buiten bereikt
een intensieve afstemming met de procesleverancier en met
worden, zonder eerst de productieruimtes te hoeven betreden.
de gebruikers. Ook is er rekening gehouden met toekomstige
Ook is er een looproute gecreëerd die als een aorta door de fabriek
uitbreidingsmogelijkheden. Bij het conceptontwerp worden de
gaat. Vanuit deze looproute komt men via sluizen rechtstreeks bij
uitgangspunten en initiële keuzes vastgelegd. Hier start dus ook de
de gewenste productieruimtes. Voor bezoekers is het mogelijk
kwaliteit van het uiteindelijke ontwerp en wordt de basis gelegd
om zonder de hygiënezones te betreden, een goed zicht op de
voor een maatschappelijk verantwoorde fabriek.
productie te krijgen.
24 IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
de bouw en constructie en één partij voor de gebouwgebonden installaties en utilities geselecteerd. De partij voor de procesapparatuur was vanaf het begin van het conceptontwerp bij het project betrokken. Keuzes met betrekking tot kwaliteit en maatschappelijk verantwoord ondernemen zijn bewust gemaakt gedurende het
Kinetische energie In dit project lijkt alles op zijn plaats te vallen. Dat gaat zeker niet vanzelf. De potentie voor een goed project was vanaf het begin bij alle partijen aanwezig. Het succes van een project wordt in hoge mate bepaald door de energie, toewijding en creativiteit die mensen bereid zijn erin te steken. Deze beweging maakt ons vak zo mooi.
conceptontwerp, uitgewerkt in het basisontwerp en vastgelegd in de aanvraagdocumenten. De basis hiervoor is de eigen kennis en ervaring van Iv-Industrie, contacten met mogelijke leveranciers, nauw overleg met de procesleverancier en uiteraard met de gebruikers. Aannemers gaan vervolgens verder met het ontwerp van Iv-Industrie. Iv-Industrie houdt hierbij een rol van supervisie.
Ruud Verheul Projectmanager, Iv-Industrie 25
Industrie
26 IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
27
D
Water
uu
rzaam
oe Iv-Gr p Sus
tainable
PB Wageningen
Verontreiniging
Het drinkwaterproductiebedrijf Wageningen is gebouwd in 1964.
In 2008 is bij PB Wageningen verontreiniging geconstateerd. Op
Een deel van de bufferkelders (reservoirs) is gebouwd vóór 1920.
basis van deze verontreiniging is onderzoek uitgevoerd om de
Het drinkwaterproductiebedrijf behandelt ruw water, distribueert
herkomst ervan te achterhalen en is besloten een UV-installatie
rein water in en rondom Wageningen en transporteert daarnaast
te plaatsen. De resultaten van het onderzoek toonden aan dat
water richting reservoir Hoekelum. De opslagcapaciteit bij PB
een reinwaterkelder de verontreiniging veroorzaakte. Deze kelder
Wageningen is nu beperkt, waardoor water dat getransporteerd is
is toen buiten gebruik gesteld. Ook werd geconstateerd dat de
naar reservoir Hoekelum soms moet worden teruggepompt naar
overige kelders in matige tot slechte staat verkeerden.
PB Wageningen. Wageningen ligt een stuk hoger dan Hoekelum,
De UV-installatie zorgt voor desinfectie en moet voorkomen dat er
waardoor hier extra energie voor nodig is.
besmet water naar de klant getransporteerd wordt. Naast de matige bouwkundige staat van de kelders, zijn de elektrische- en besturingsinstallatie verouderd; deze voldoen niet aan de Vitens-standaard. De elektrische ruimte is compleet volgebouwd; schakelkasten zijn op een bordes en voor ramen geplaatst. De elektrische installatie is oud en werkt nog naar behoren, maar bij wijzigingen aan de installatie zal deze niet door de NEN-3140 keuring komen. De huidige installatie moet dus vervangen worden. Ook de besturingsinstallatie is verouderd. Bepaalde componenten zijn niet meer verkrijgbaar en wanneer vervanging nodig zou zijn (bijvoorbeeld bij een storing), is improvisatie nodig om de installatie draaiend te houden. Ook hier is vervanging op zijn plaats. De werktuigbouwkundige installatie verkeert nog wel in goede
Filterhal
staat. PB Wageningen werkt samen met de watertoren op Wageningseberg. Door de watertoren buiten gebruik te stellen
Vanuit 14 winputten wordt (ruw) grondwater opgepompt
en de pompen op PB Wageningen te verzwaren, kan op energie
met een capaciteit van 85 m3/hr per winput. Dit water wordt
bespaard worden: samen met nieuwe, grotere bufferkelders is dit
getransporteerd naar een achttal zandfilters. Deze zandfilters zijn
een energetische optimalisatie.
gevuld met twee meter filterzand (1,2 –1,8 millimeter). Op elke
Iv-Water verzorgt de engineering voor de renovatie van het drinkwaterproductiebedrijf Wageningen voor Vitens
filterketel is een zuurstofdosering aanwezig. Deze dosering is nodig
Probleemaanpak
omdat het grondwater ‘deels anaerob’ is te behandelen. De filters
Om een oplossing te bieden voor de verontreiniging, heeft Iv-Water
worden gespoeld, het spoelwater wordt opgevangen en vervolgens
een ontwerp gemaakt waarbij de bestaande reinwaterkelders
behandeld met ijzerchloride. Na bezinking wordt het spoelwater
zullen worden gesloopt en twee nieuwe reinwaterkelders met
op het riool geloosd. Het gefilterde (rein-)water stroomt onder
een grotere opslagcapaciteit worden gebouwd. De bestaande
vrij verval naar de reinwaterkelders. Deze kelders dienen voor de
watertoren wordt afgekoppeld. De pompinstallatie inclusief
buffering van het reinwater voor distributie in het drinkwaternet. Ter
inpandige waterslaginstallatie voor de distributie naar Wageningen
voorkoming van waterslag in het distributienet is in een windketel
wordt vernieuwd. Daarnaast worden de elektrische-, besturings- en
voorzien.
werktuigbouwkundige installaties gerenoveerd. Als gevolg van de installatietechnische aanpassingen moet ook de indeling van de bestaande gebouwen worden aangepast voor inpassing van nieuwe pompen, leidingwerk en schakelkasten.
Eind 2011 verwierf Iv-Groep een raamcontract bij drinkwaterbedrijf Vitens. Met vijf andere bureaus wordt Iv-Water drie jaar lang, met een mogelijke verlenging van twee maal twee jaar, ingeschakeld voor technisch advies 'bovengrondse installaties'. Een van de projecten binnen dit raamcontract behelst de renovatie van het drinkwaterproductiebedrijf Wageningen (PB Wageningen). Vitens is de eigenaar van PB Wageningen.
Reinwaterkelders
28 IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
29
Engineering
Multidisciplinaire kennis
Na een zogenaamde mini-competitie met medecontractanten
Als onderdeel van Iv-Groep heeft Iv-Water de beschikking over
heeft Iv-Water de opdracht voor de engineering van de renovatie
de jarenlange kennis en ervaring in meerdere disciplines en
verworven. Deze opdracht bestaat uit het opnemen van de
kunnen projecten integraal worden aangepakt. Dat vormde
status van de gebouwen en installaties en het voorbereiden van
een toegevoegde waarde binnen dit project. Iv-Water was
de technisch uitvoerbare renovatie. Meer specifiek omvat dit
verantwoordelijk voor de engineering en het projectmanagement
onder andere het opnemen van de huidige installatie inclusief
en heeft voor de bouwkundige werkzaamheden samengewerkt
componenten, gebouwen en leidingen, het opvragen en
met Iv-Industrie. Processchema’s dienden in een bepaald format te
interpreteren van kabels & leidingen, opstellen van technische
worden getekend en daar kwamen de specialisten van
specificaties en tekeningen voor de disciplines bouwkunde,
Iv-Oil & Gas met kennis van specifieke software zoals ACAD
werktuigbouw, elektro en installatietechniek. Daartoe is een
P&ID goed van pas. Doordat al deze expertise in huis is, kan de
definitief ontwerp en een bestek gemaakt. Een belangrijk
opdrachtgever snel bediend worden en behoudt deze toch één
aandachtspunt is dat de renovatiewerkzaamheden moeten worden
aanspreekpunt. Het gehele projectteam bestond gemiddeld uit drie
uitgevoerd terwijl de installatie in bedrijf is en blijft. Hiertoe is een
engineers, drie tekenaars, een projectleider en de accountmanager.
gedetailleerd faseringsplan opgesteld. Kostenbewust en duurzaam ontwerp Het bouwkundige deel is geheel door Iv-Industrie, een
Opdrachtgever Vitens heeft het kostenbewust ontwerpen
zusterorganisatie van Iv-Water, uitgewerkt en omvatte voornamelijk
en bedrijfsvoeren intern inmiddels ver doorgevoerd. Voor dit
het ontwerp van de twee nieuwe reinwaterkelders. Gelijktijdig
renovatieproject betekende dit dat zowel Vitens als Iv-Water en
maakte Iv-Water het werktuigbouwkundig ontwerp en het ontwerp
Iv-Industrie bij technische afwegingen altijd ook het kostenaspect
van de geheel nieuwe elektrotechnische installaties.
beschouwden in de afweging en keuze voor een bepaalde technische oplossing. Door het vergroten van de opslagcapaciteit
Tijdens de ontwerpwerkzaamheden is veel overlegd met de
van de twee nieuwe reinwaterkelders, hoeft het water dat naar
opdrachtgever en zijn veel haalbaarheidsafwegingen en voorstellen
Hoekelum is gepompt niet meer te worden teruggepompt naar
behandeld. Uiteindelijk heeft dit geresulteerd in een definitief
PB Wageningen. Dit reduceert de benodigde pompcapaciteit,
ontwerp dat voldoet aan de wensen van de opdrachtgever. Dit
waardoor ook de energiekosten kunnen worden verminderd.
ontwerp lag aan de basis van het bestek dat medio 2014 aan Vitens wordt opgeleverd. De opdrachtgever zal het bestek zelf,
Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de besteksfase.
middels de gebruikelijke procedure onderbrengen bij één of meer
Er wordt naar gestreefd om de werkzaamheden in het najaar van
geprekwalificeerde huisaannemers.
2014 aan te besteden.
Paul Kloet Afdelingshoofd, Iv-Water Filterhal
30 IVORMATIE MAGAZINE JUNI 2014
Ronald Schuilenburg Projectleider, Iv-Water 31
Fan van Oranje
www.iv-groep.nl
