IVN Rijk van Nijmegen
Bladsmoes
herfst 2013
bladsmoes herfst 2013, no 164 Bladsmoes is het ledenblad van IVN Rijk van Nijmegen en wordt verzorgd door de werkgroep Communicatie. Het verschijnt vier maal per jaar, bij het wisselen van de seizoenen Kopijsluiting: 15 februari - 15 mei – 15 augustus 15 november Redactieadres:
[email protected] per post: Weezenhof 5220 6536 DZ Nijmegen Aan dit herfstnummer 2013 werkten mee:, Anne Baard, Doornroosje, Jan Cornelissen, Peter Engelhard, Toine Heijmans, Joop Speekenbrink, Hans Tierates, Alie Verbaas Onderzoek: Loes de Valk Foto’s : o.m.. Corrie Eibers, Gabriel Zwart, Joop Speekenbrink
IVN Rijk van Nijmegen IVN Centrum Karwij Couwenbergstraat 22 6535 RZ Nijmegen tel (024) 354 23 26 (beantwoorder) e:
[email protected] w: www.ivn-nijmegen.nl Bank: NL85 INGB 0003 0075 27 t,n,v, penningmeester IVN Rijk van Nijmegen Het lidmaatschap loopt van 1 januari t/m 31 december en wordt stilzwijgend telkens met èèn jaar verlengd. Leden betalen in 2013 per jaar € 17,50 Huisgenootleden € 10,00 Donateurs tenminste € 15,00 Bestuur (p/a Karwij) Anne Baard , voorzitter
Lies Brinkmann, secretaris Jan Tuinte, penningmeester Nico van der Poel Jana van Voorden
Werkgroepen en coördinatoren Communicatie Hans Tierates (024) 344 27 64
[email protected] Cursussen Clemon Tonnaer (024) 323 16 11
[email protected] Excursies Henk Voskuilen (024) 378 16 72
[email protected] Groen en Ruimte Bea Peeters (024) 344 40 35
[email protected] Jeugdeducatie Elise Raspe (024) 344 59 72
[email protected] Natuurpaden Pieter Willemsen (06) 51815953 / (024) 323 03 09
[email protected] Praktisch Natuurbeheer Marijke van der Laan (024) 300 33 57
[email protected]
2
redactioneel Nederland droomde en droomt. Als je het aantal ingezonden dromen ziet voor het inmiddels aan koning Willem Alexander aangeboden 'dromenboek' en ook de hoeveelheid opgehaalde exemplaren daarvan, kun je moeilijk tot een andere conclusie komen. “Mijn droom voor dit land, met als ondertitel inspiratie voor de koning”. In dromen komen wensen en verlangens tot uiting. In dit boek zijn ze bedoeld als zaken die anders en beter zouden moeten. Daardoor lijkt het een opsomming te zijn van veel wat er in dit land niet goed is. En dit gaat dan over leven in een van de rijkste en welvarendste landen van de wereld. Een land waarin vier van de vijf Nederlanders aangeven gelukkig of zelfs zeer gelukkig te zijn.
...zijn talloze nieuwe jeugdbegeleiders, natuurouders en gidsen van IVN actief hiermee bezig ....weten alle (groot)ouders dat ze via de informatie van IVN natuurlijk kunnen spelen en buiten kunnen ontdekken Daarom zouden we nu al moeten gaan bedenken hoe je dat zou kunnen bereiken. Waar zijn andere organisaties mee bezig, kunnen we daar misschien mee samenwerken? Er wat van leren. Kijk naar Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten, die heel nadrukkelijk de kids ruimte geven om op hun eigen manier in de natuur bezig te zijn. Het bos is niet alleen mooie natuur, flora en fauna, maar ook een plek om hutten
Maar om doelen te bereiken is het hebben van een droom alleen niet voldoende. Martin Luther King hield in 1963 zijn bekende rede waarin hij uitriep ”I have a dream”. Maar er waren jaren vol actie nodig om zijn droom realiseren. En zeker in het begin waren er maar weinig mensen die in succes konden geloven. Ook IVN is aan het dromen, over het jaar 2020. Nog ver weg, maar de dromen die benoemd worden, zijn de moeite van het realiseren waard: ...dan heeft ieder kind in zijn woonomgeving een groene speel- of ontdekplek ...doet ieder kind voor zijn twaalfde een geweldige natuurbeleving op tijdens een IVN-natuuractiviteit
3
te bouwen, een ven te verkennen en al doende de natuur leren kennen en te waarderen. Kinderen zijn belangrijk voor de natuur. Zij moeten leren zorgvuldig ermee om te gaan en er tegelijkertijd van te genieten. Zij zijn de beheerders van de toekomst. De IVN-pioniers van veertig jaar geleden begonnen indertijd ook met nieuwe vormen van educatie. Waarom zouden wij dit voorbeeld niet volgen? In komende nummers van Bladsmoes komt er zeker aandacht voor dit onderwerp. In deze Bladsmoes een terugblik op het feest in Ooij, naast de vaste rubrieken .Veel leesplezier toegewenst. -
operatie natuurgidsencursus, gezien vanuit een coördinatiepost
Het hele circus was verhuisd. Het had zijn tenten opgeslagen in een vriendelijk dorpje met een kerk, wat huisjes en een kroeg. En het had ook een naam: Kekerdom. Na een half jaar gidsencursus werd het tijd om de klokken gelijk te zetten. Gaat het goed met onze voorstellingen? Leveren onze artiesten- in- spe goede prestaties? Is het vangnet van docenten, mentoren en ondersteuners goed gespannen? En lukt het om het geacht publiek te boeien? Om dat te onderzoeken waren we in het voorlaatste weekend van juni twee dagen te gast in de 'Waard van Kekerdom', in een ambiance van dikke fauteuils, houten tafels, boerenbrood, koffie en grote gastvrijheid. Het was er goed vertoeven voor 35 gidsen in opleiding en een kleine 20 begeleiders. Alle verloven waren ingetrokken om dit spektakel mogelijk te maken (desondanks meende een enkele durfal toch op vakantie te kunnen gaan). En een spektakel werd het: - er werd gesjouwd met soms kilo’s zware folianten: werkmappen, waarin de nieuwe gids verslag deed van zijn of haar leer-werkproces; en er waren prachtexemplaren bij, die zo kunnen worden aangemeld bij een uitgever. - 35 keer zat een cursist met een docent aan een tafeltje, als in een examenweek in zo’n omgebouwde gymnastiekzaal, voor een soort functioneringsgesprek aan de hand van een scorelijst 'hoe ver sta ik met mijn competenties voor een beginnende natuurgids'. - mentorgroepjes in een indringend overleg om samen te komen tot een excursie in de Millingerwaardse dreven; “doe jij diersporen, dan doe ik planten” ; “oh nog even iets opzoeken”. - 8 keer een mentorgroep op weg naar een spannende proeve van bekwaam-
heid in de Millingerwaard; een excursie, waarin elke aankomende gids 'zijn kunstjes' kon laten zien; met vaak een kwaliteit en diversiteit aan werkvormen, waaraan menig ervaren gids nog een puntje kan zuigen. - om het nog spannender te maken, had de organisatie gezorgd voor een onverwachte pittige regenbui midden in de excursie: een buitenkansje voor gids en deelnemers voor improvisatie. - ook een prachtig plaatje: een tiental ernstig kijkende mensen rond een tafel; tijd voor elk om feedback te krijgen en te geven op de getoonde gidskwaliteiten; eerlijk, soms stevig maar opbouwend, zoals we dat bij IVN doen. - mentoren op zoek naar hun mentorgroepje, docenten die zich door stapels papier heen werken; ondersteuners die even op de plaats rust zitten. - soms was er tijd voor een rustmoment, om iets te eten of nog een extra mogelijkheid te benutten voor wat veldwerk. Een spektakel werd het, waarin ieder soepel zijn plaats kende, z’n rol speel-
4
de, ervaringen opdeed en uitwisselde en energie opdeed voor de komende 10 maanden. Wat is de opbrengst van deze pas op de plaats? Er is het eerste half jaar geweldig hard gewerkt door iedereen en er is over en weer veel waardering voor de grote inzet. Er komt een nieuwe ploeg gidsen aan die met veel enthousiasme, kennis en vaardigheden de IVN afdeling komt versterken.(Je moet het niet verder vertellen maar er wordt gezegd dat de nieuwe gidsenploeg er een is met veel potentie). Er valt nog veel te leren en verder te ontwikkelen, maar de basis is gelegd en het is tijd om hier op verder te bouwen. De circustent wordt afgebroken; de leiding zoeft weg in zijn BMW; de dompteurs en de clowns vegen het zaagsel bijeen; de artiesten van de trapeze staan weer met beide benen op de grond: even op vakantie en dan weer buffelen op weg naar het fel begeerde Natuurgidsendiploma. Wij houden U op de hoogte. Peter Engelhard
verslag van ons bezoek aan de imker. Woensdagmiddag 12 juni 2013 zijn we- in het kader van de maandelijkse ontdekkingstochten- met de kinderen op bezoek bij de imker geweest. We waren te gast bij dhr. Kalmar, een Hongaar die nu al 50 jaar imker is in Nederland. Als 5-jarig jongetje liep hij al mee met zijn vader, die hem het vak heeft geleerd. Wij gingen daar dus heen voor bijles. En heus we moesten wel bij de les blijven ,want er valt ontzettend veel te leren over deze kleine huisdiertjes. Onvoorstelbaar hoeveel bijen er in een volk zitten (40.000 tot 60.000 in het voorjaar en in de zomer) en hoe geweldig deze kunnen samenwerken. De darren ,de werksters en de koningin vormen een hechte eenheid, zodat zij ook wel de sociale bijen worden genoemd, de honingbijen dus. Dit in tegenstelling tot de solitaire bijen, de wilde bijen die, zoals het woord al zeg,t vaak alleen leven in het wild. En waar ook weer heel veel verschillende soorten van zijn, zoals de wolbijen ,de metselbijen de zandbijen, de klokjesbijen etc.
en hier en daar wat handschoenen, de haren vastgebonden, liepen we achter hem aan naar de bijenkasten. We zagen daar de wachters ,de bouwers en de voedsters druk in en uit vliegen. Met behulp van een demonstratiekastje van glas konden we de werkzaamheden van darren, werksters en koningin bekijken. Deze laatste was duidelijk de grootste en zij bewoog langzamerlees statiger- dan de anderen. Een groep van werksters om haar heen, de hofstaat genoemd, omringen haar met de grootste zorg. Prachtig om te zien. Deze voeden haar de hele dag met koninginnegelei, zodat ze haar eitjes kan gaan leggen in de raten.
Omdat het dit voorjaar zo koud is geweest, heeft dit ook voor de bijenactiviteit gevolgen gehad. Normaal gesproken was er al lang acaciahoning geproduceerd. Dit jaar waren de bijenpas net begonnen aan hun vlucht richting acaciabloem. Het slingeren van de honing ,wat we vorig jaar van dichtbij hebben kunnen bekijken, konden we dit jaar helaas niet zien, want er was op dit moment geen honing beschikbaar. Met lange broeken, en lange mouwen Wel hebben we de kunstraten beke-
ken, de opbouw van de raten door de bijen; hoe vernuftig en sterk die zeshoek gemaakt wordt en als toetje kregen we een zwerm bijen te zien die hij die ochtend in een korf gevangen had. De hele zwerm zat aan elkaar vast door haakjes aan de vleugels en voorzichtig werd de korf met zwerm op een nieuwe kast gezet, zodat daar opnieuw de productie van jonge bijen en honing van start kon gaan. Daarna zijn we in de schuur aan de slag gegaan voor de solitaire bijen; we hebben gezamenlijk bijenhotels gemaakt. We hebben gaatjes geboord aan de kopse kant van korte houtstammen en rietstengels gebundeld en op maat gemaakt in een afgezaagde pvc buis zodat ze mooi droog blijven en opgehangen kunnen worden in de tuin. We hebben de imker een 'gouden onderscheiding' opgespeld als dank voor zijn gastvrijheid en zijn jarenlange inzet voor de bij. Al met al een geslaagde middag, en als een van de kinderen dan op het laatst vraagt of er ook een opleiding is tot imker, dan denk ik dat ons doel, kinderen enthousiast maken voor de wonderen van de natuur, bereikt is. José
5
Feestje - leuk!
6
Bronzen rivier Duizend maal duizend jaren heeft de rivier met macht en onmacht het sediment aangesleept dat leven gaf en geeft aan de moerassen, de waarden, de stilten en de stad die hier sinds de Bataven en dankzij de Romeinen leeft – Schurend en schuierend langs en door de stuwwal in een land, een landschap, een bodem gereten, waar een stad zijn zuchtend verleden en alledaagsheid in vindt. De glorie van een ochtendzon over de Ooy & de Stad: een ooievaar, de Stevenstoren allebei in brons gevat, stil geluk om 06.00 uur. Zij staat voor dit allemaal: Vrouwe de Waal... oktober 2005
7
stadswaard, boerengrasland of inspiratiebron? Op 29 september hebben we in de Stadswaard onze laatste Jubileumexcursie. Ditmaal met een omlijsting van enkele gedichten over deze plek, gemaakt en voorgedragen door de Stadsdichter van Nijmegen in 2013 en 2014, Marijke Hanegraaf. De Stadswaard, een gebied dat bij veel inwoners niet echt bekend is. Is het alleen maar een stuk nat grasland dat weinig boeiend is, zoals een gemeenteraadslid in de wandelgangen onlangs nog opmerkte? Of is het eerder een inspiratiebron, bijvoorbeeld voor de stadsdichter? Een bezoek aan Marijke zou een helder antwoord op deze vraag moeten geven. Bij de kennismaking gaat het natuurlijk over de vraag hoe je stadsdichter wordt. Heel eenvoudig: je krijgt een brief of je dit werk zou willen doen en als je daarin toestemt, word je voorgedragen aan de gemeenteraad die je
dan voor twee jaar benoemt. Zo ging het althans bij Marijke. En daarna praatten we over het dichten, haar drie dichtbundels en over de manier hoe een gedicht bij haar vorm krijgt. Over gebeurtenissen die aanleiding waren voor een gedicht. Landschappen, familieleden, jeugdherinneringen, de samenleving. Veelal alledaagse dingen. Ze probeert scherp waar te nemen, ziet veel. Maar blijft wel zich zelf. Over de Stadswaard en IVN. Heel goed, de gids Anneke laat je veel zien en horen. Wat ironisch: je moet overigens niet alles willen weten. Te veel kennis is ook niet goed. En ja, ze is ook lid van IVN, na een eerder donateurschap. In de Stadswaard: het beleven van een geluksmoment, wat leidt tot een gedicht. Maar ook een waarneming van de hond die een haas achterna zit, en later de dode haas op de dijk. Komt
terug in één van haar gedichten. Het bruggetje (nog in aanbouw), dat ze ervaart als de overgang van het harde stadsverkeer naar de zachte rust van de Stadswaard. Over de beleving van natuur: ook zonder detailkennis kun je helemaal opgaan in je omgeving, je geluksmoment beleven. Waar we het over eens zijn. Het moge duidelijk zijn, de Stadswaard mag zeker inspiratiebron genoemd worden. Hans Tierates, september 2013 Voor belangstellenden: de dichtbundels van Marijke Hanegraaf 'Veerstraat' , 'Proefsteen' en 'Restruimte' zijn uitgegeven bij de Arbeiderspers. 'Veerstraat' is niet meer verkrijgbaar. Zie verder de website www.marijkehanegraaf.nl
Stadswaard Het regende niet en het was ook niet te warm. De wind streek door mijn haar en ritselde in de wilg. Het lawaai van het verkeer op de brug en mijn ergernis daarover, dreven van me weg. Een vogel vloog voor me langs en dat ik zijn naam vergeten was, leek onbelangrijk. Ik stond in de Stadswaard met om me heen het ruige groen, en de twijfel aan hoe ik eruitzag of in elkaar stak, viel van me af. Dat ik mijn voeten in mijn wandelschoenen ietsje begon te voelen, was alleen maar aangenaam. Nog een paar passen en ik kon haar aanraken: werkelijk vlakbij stroomde de Waal. Marijke Hanegraaf Stadsdichter Nijmegen 2013 -2014 8
-
Marijke Hanegraaf Stadsdichter Nijmegen 2013 -2014 Kleine litanie van het al of niet weten wandeling met het IVN door de Stadswaard Dat zwarte mosterd geel is in de zomer met stengels glinsterend in de winter wilgen net als populieren water willen en de laatvlieger meestal wat later op de avond uitvliegt. Dat het getjoek van schepen vrolijk stemt terwijl ik tussen de klitten rommel met volle voeten of door mijn uitgewaaide ogen langs de duinen tuur en wandelend over de zomerkade begrijp ik dat oostenwind de geluiden van de brug verdoezelt. Dat de hond die losloopt een haas naar de dood op de dijk jaagt en fazanten opschrikt - hoor de ganzen overleggen. Dat konikpaarden bij hoog water de schoorsteen nemen als hun baken en vluchten naar de vlietberg zoals ik trek naar afgesleten palen op het strand tot in de Waal. Ik stel me een oude aanlegsteiger voor en dat er ooit een pont voer. Ook al is dat niet waar dan nog vaart hij in mijn verbeelding. Zie me ruim mijn passen zetten, leeg van huizen, hoog van hemel. Marijke Hanegraaf Stadsdichter Nijmegen 2013 -2014
Bruggetje over Meertje Een kleine boog, gedoken onder de zwaarte van verbindingen is die niet even verheven als stroomafwaarts die andere? Zo’n ruggetje van composiet, groeiend uit de grond. Met twintig treden ben je van het ene vertoeven in het andere. Boven de stadswaard een gordijn van ganzen en over de kade rijden auto’s af en aan. Op de rivier een duwbak richting duitsland. Terwijl over de hoge oude het verkeer dromt, fietsers moeiteloos zeilen van het centrum naar de nieuwe wijk loop ik achter mijn gedachten aan het brugje op en zie gelijkelijk ruigte en rede. Nergens sta ik er milder tussenin. Marijke Hanegraaf Stadsdichter Nijmegen 2013 -2014
9
afscheid Circe Afscheid Moeilijk voor te stellen: jeugdeducatie zonder Circe de Gruijter. Al heel veel jaren één van de mensen waarop steeds weer een beroep kon worden gedaan. Maar toch, Circe vertrekt bij de werkgroep. Gelukkig wil ze in de toekomst nog wel wat voor IVN Rijk van Nijmegen doen. Onderstaand haar eigen verhaal. Mijn laatste excursie voor jeugdeducatie is in de Weurtse Buitenlanden. Ik zit tussen de middag te eten, als er een groepje vrouwen aan komt lopen. En ik denk: wat komen die nou hier doen?! Dan ontdek ik bekende gezichten: jeugdeducatiecollega's. Ze komen picknicken om afscheid te nemen, want ik ga stoppen bij jeugdeducatie. Erg leuk. Nogmaals dank voor de persoonlijke cadeautjes: van eitjes van de kip van Ans tot en met een getrommelde vuursteenhanger van Alie uit dijkmagazijn Bemmel, mooie kaartjese.d. Na een dikke 20 jaar jeugdeducatie te hebben gedaan, ben ik toe aan een nieuwe uitdaging. Ik heb de training van Natuurwijs gevolgd - welke is voortgekomen uit Irene Lippe Biestervelds Natuurcollege. Hiervoor maak ik zelf steeds een ander programma in overleg met de leerkracht. Deze insteek vind ik met name interessant, omdat er bewust aandacht is voor in-
'Tekenen Natuurlijk' Nog steeds tekencursussen op donderdagochtend van half 10 tot 12. Villanovastraat 4 Inl:
[email protected] Tel: 0628880956
tuïtief verbinding voelen vanuit je eigen kern (hart). Verder, ik heb de training gedaan bij Het Bewaarde Land. Deze hebben een vaste programmastructuur voor 3 dagen, met ruimte voor eigen kleur geven en iets te doen met wat je onverwacht onderweg op je pad vindt. Het leuke hier aan vind ik o.a. de werkvormen zingen, elementen (elk groepje is aarde water vuur of lucht) en het feit dat ze een werkboek hebben wat ze gedurende het project op school mee werken. Dit zijn 3 buitendagen gedurende 3 weken en dat is dus best intensief. Aan het eind maken de kids een presentatie die ze in het bos aan het eind van dag 3 uitvoeren voor elkaar. Inmiddels ben ik met verschillende klassen op pad geweest en om mezelf
en kids een hele dag op allerlei manieren onder te kunnen dompelen in natuur - "zo'n dagje leven in en met de natuur" - vind ik heerlijk. Daarbij kan ik al mijn kennis en ervaring kwijt die ik o.a. in 12 jaar natuurgericht recreatiewerk en jeugdeducatie heb opgedaan. Wat het IVN betreft ben ik nog steeds lid en me aan het oriënteren op welke manier ik actief zou kunnen zijn. Ik heb altijd wel ingesprongen bij excursies voor volwassenen, ik sta als gids bij het Zwanebroekje op de lijst en ben soms speciaal gevraagd als er zich weer eens een bijzondere doelgroep aandiende. Op dit moment vind ik het heerlijk even niks te hoeven, gewoon lekker wat voor mezelf rond te struinen en te genieten. met regenboog groetjes Circe
Vreemdeling Heb je dat nou ook zo vaak. Je bent op vakantie en een hele boel plantjes en beestjes ken je wel maar nou kom je er een tegen die je ook al niet in die plantengids “De meest voorkomende planten van Europa “ kunt vinden. Deze “strandnarcis’ vond ik in een duinpan in Noord-Spanje en op een droog strand in Zuid-Sicilië. Augustus – dus al ver na onze bloembollen! Ik heb zelfs pikzwarte zaden geoogst. Die moeten in droog duinzand gezaaid worden. Wie kent deze plant? Heb je zelf ook zo iets onvindbaars? Er zijn vast IVNers die er een verhaal en een naam bij hebben. Reacties graag naar de redactie van de Bladsmoes. 10
zo kan het ook Bloemen houden van mensen? Mensen houden van bloemen! Mensen houden van bloemen en daarop ben ik zeker geen uitzondering. Je kunt mij zelfs beschouwen als iemand die hierin overdrijf: multomappen met bloemetjes, pennen met bloemetjes, tassen met bloemetjes, sokken met bloemetjes en ja, zelfs op mijn schoenen is met regelmaat een bloemetje te vinden. Ik vind het dan ook leuk om zo nu en dan eens een bosje bloemen mee te nemen om een tafel of een kast mee op te fleuren. Ik beschouw bloemen als een natuurlijk product en zag daar dus ook totaal geen kwaad in. Tot voor kort…. In mijn leeswoede kwam ik een artikel tegen over ‘foute’ bloemen. Foute bloemen? Bloemen zijn toch kleurig, fleurig en geurig? Nederland is toch het bloemenland? Daar staan we in de wereld om bekend…. De associatie met ‘fout’ had ik daar nog niet gelegd. Het artikeltje gaf me toch een ander perspectief. Een groot deel van het assortiment komt niet van Nederlandse bodem, maar wordt van ver weg geïmporteerd. Bloemen zijn maar beperkt vers, dus transport gebeurt vrijwel altijd per vliegtuig. Andere bloemen dan van Nederlandse bodem kunnen hier niet groeien en hebben vandaar die kas nodig. Enorme schrik. Kan ik dan nooit meer een bosje bloemen op tafel zetten? Zoals bij zoveel producten geldt ook hier: kies bloemen uit het seizoen: tulpen van januari tot en met april, zonnebloemen van april tot en met oktober en potrozen in november en december (dit is een kleine selectie; er zijn meer ‘goeie’ bloemen!). Heb ik even mazzel met één van mijn lievelingsbloemen: de gerbera is oké van maart tot en met september en daar kan ik dus bijna het hele jaar zonder bijkomende schade van genieten. Gelukkig zijn IVN’ers niet voor één gat te vangen. In het wild en in de tuin groeit ook genoeg moois om het huis mee aan te kleden. Dankzij het artikeltje zal ik daar nu sneller voor kiezen dan eerst, want bovenal houden mensen van de natuur. Zo kan het ook!
letterlijk, maar figuurlijk doen ze geen vlieg kwaad De lange, zwoele zomeravonden en tot laat in de avond/ begin van de nacht buiten gezellig keuvelen met een kaarsje of haardvuurtje, zijn voorlopig helaas voorbij. Wat zal ik ze missen. Maar ja, dan maken we het binnen wel gezellig met een lekker hapje, drankje en kaarsjes. Helaas (en wellicht maar goed ook) kunnen we binnen niet genieten van de diertjes die tijdens de gezellige zomermaanden ons komen vergezellen op, boven of naast het tuinterras. En daar bedoel ik uiteraard niet de ‘gezellige’ wespen, kikkers, padden en vliegen mee, maar rupsjes, bijen en vlinders die een zomeravondje extra gezellig maken. Ook vleermuizen vind ik prachtige beesten. Niet omdat ze zo goed van dichtbij kunt observeren en ze zo lekker aaibaar zijn (onmogelijk en bovendien ook niet verstandig in verband met de kans op het hondsdolheidsvirus), maar omdat ze eigenlijk wel heel interessant zijn. Juist omdat ze zo vluchtig door de lucht voorbij stuiven en je ze dus niet rustig kunt ‘leren kennen’. Vampiers Omdat je deze ‘gevleugelde muizen’ alleen na zonsondergang tegenkomt, deden vroeger veel verhalen de ronde. Christenen zagen ze als een belichaming van de duivel. Ook zouden ze vertrouwelingen zijn van heksen. En dan heb je de welbekende sage van Graaf Dracula, de vampier die in een vleermuis veranderde en mensen leegzoog. Nu bestaat er wel een soort, genaamd vampiervleermuis — hoe kan het ook anders —, die van bloed leeft. Deze kleine vleermuisjes komen in Nederland niet voor en bovendien bijten ze mensen niet in hun nek. Ze maken met hun tandjes kleine wondjes in meestal de poot of hals van dieren als koeien en tapirs, die liggen te slapen. In hun speeksel zit een stofje dat 11
stolling tegengaat en pijnstillend is. Ze likken als het ware een beetje van het bloed op wat uit de wond van ‘hun prooien ‘ komt. De beesten merken er dus niets van en dromen lekker door. ‘Bloedzuiger’ of niet, veel mensen vinden vleermuizen ook tegenwoordig nog enge beesten. Het laatste deel van hun naam — muizen — dekt dan ook aardig de lading. Muizen zijn snel en veel mensen vinden ze angstaanjagend, evenals vleermuizen. Beide soorten doen figuurlijk geen vlieg kwaad. Letterlijk wel: ze verorberen (onder andere) insecten, dus ook vliegjes. Maar ach, die kunnen we missen als kiespijn. Vleermuizen zijn daarom dan ook nuttig. Ze eten insecten, nectar en fruit en houden hierdoor insectenplagen onder controle, bestuiven bloemen en verspreiden zaadjes. Blijf af Dat wil niet zeggen dat je zo zomaar aan kunt raken. Sowieso zijn ze daar te snel voor, maar mocht je een zieke, dode of een vleermuis in winterslaap aantreffen: blijf er alsjeblieft vanaf! Ze kunnen hondsdolheid onder de leden hebben. Daarnaast zijn ze zijn heel gevoelig. Zo is het niet verstandig ze tijdens hun winterslaap te wekken, omdat ze dan moeten opwarmen en door de energie die dat kost, is de kans groot dat ze sterven voor de zomer begonnen is. Wie weet hebben we er binnenkort wel een paar onverwachte logeetjes, want het schijnt dat dwergvleermuizen hoofdzakelijk overwinteren in huizen, bijvoorbeeld op zolders. Afijn, een vleermuis heb ik liever niet in huis. Liever wacht ik weer tot de zomer om deze handvleugeligen weer tijdens een heerlijke avond boven ons terrasje te zien fladderen. Vrijheid, blijheid. Doornroosje
agenda * zondag 15 september. De paden op de velden door. Van Groesbeek naar Beek start 10.00 uur Nieuweweg hoek Zevenheuvelenweg in Groesbeek * zondag 29 september. de Stadswaard in vol ornaat. Jubileumwandeling met nieuwe gedichten over de Stadswaard door de stadsdichter. Speciaal gemaakt voor IVN. Start 14.00 uur vanaf het Hollands-Duits gemaal aan de Ooijsedijk * zondag 20 oktober Van paddo's tot rupsendoder. De grote paddenstoelenexcursie in Heumensoord start 14.00 uur van de Beukenlaan bij de Scheidingsweg. * zaterdag 26 oktober de Nacht van de Nacht. Hoe donker is het rond Berg en Dal? Met voor de jeugd een apart programma. Start 19.00 uur van de Molenbosweg 10 in Berg en Dal (nabij hotel Erica). Uitvoerige beschrijving van de excursies op www.ivn-nijmegen.nl onder "activiteiten" Voor de kids van 8 tot 12 jaar (in samenwerking met het Natuurmuseum) Maandelijks op woensdagmiddag een bijzondere activiteit. Info en aanmelden 024-3297070 Korting voor leden IVN. * 11 september * 9 oktober * 13 november * 11 december
Struinen en jutten Paddenstoelen tocht Verrassing! Uilenballen, wat zit er in???
Let ook op de excursies van de KNNV Nijmegen
www.editoo.nl
Indien onbestelbaar retour: couwenbergstraat 22, 6535 RZ Nijmegen
