IVN Rijk van Nijmegen. Bladsmoes. winter 2012

IVN Rijk van Nijmegen

Bladsmoes

winter 2012

colofon Bladsmoes is het ledenblad van IVNRijk van Nijmegen en wordt verzorgd door de werkgroep Communicatie. Het verschijnt vier maal per jaar, bij het wisselen van de seizoenen Kopijsluiting: 15 februari - 15 mei – 15 augustus 15 november Redactieadres: [email protected] per post: Weezenhof 5220 6536 DZ Nijmegen Aan dit winternummer 2012 werkten mee:, Anne Baard, Doornroosje, Hans Tierates, Joop Speekenbrink, Toine Heijmans, Onderzoek: Loes de Valk Foto's : Gabriel Zwart ,o.a. voorpagina), Willy de Koning, Joop Speekenbrink

IVN Rijk van Nijmegen IVN Centrum Karwij Couwenbergstraat 22 6535 RZ Nijmegen tel (024) 354 23 26 (beantwoorder) e: [email protected] w: www.ivn.nl/rijkvannijmegen Bank: ING 3007527 t,n,v, penningmeester IVN Rijk van Nijmegen Het lidmaatschap loopt van 1 januari t/m 31 december en wordt stilzwijgend telkens met èèn jaar verlengd. Leden betalen in 2013 per jaar € 17,50 en donateurs tenminste € 15,00 Bestuur (p/a Karwij)Anne Baard , voorzitter Lies Brinkmann, secretaris en en penningmeester a.i Aldo van Broekhoven Nico van der Poel Jana van Voorden

Werkgroepen en coördinatoren Communicatie Hans Tierates (024) 344 27 64 [email protected] Jeugdeducatie Elise Raspe (024) 344 59 72 [email protected] Groen en Ruimte Bea Peeters (024) 344 40 35 [email protected] Praktisch Natuurbeheer Marijke van der Laan (024) 300 33 57 [email protected] Excursies Henk Voskuilen (024) 378 16 72 [email protected] Natuurpaden Pieter Willemsen (06) 51815953 / (024) 323 03 09 [email protected] Publiekscursussen Clemon Tonnaer (024) 323 16 11 [email protected]

inhoud Bladsmoes winter 2012, nr 161 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Colofon IVN Rijk van Nijmegen Werkgroepen en inhoudsopgave Bestuursmededelingen en redactioneel De wereld kwam langs ... Floriade De boswachter en uitnodiging nieuwjaarsreceptie IVN tekent mee en Nieuwe coordinatoren Zuiver Zwartwit Operatie natuurgidsen, Otters en bevers Doornroosje - Paddenstoelen Zo kan het ook 40 tinten groen en "Gouden Mispel" Groene pagina: Cursussen en Klankbordgroepen Heiderijk Activiteiten - Agenda's 2

bestuursmedelingen De Penningmeester Op de laatste Algemene Ledenvergadering is Aldo van Broekhoven gekozen als nieuw bestuurslid. De bedoeling was dat hij de vertrekkende penningmeester Hans Tierates zou opvolgen omdat die aftrad als bestuurslid. Door een ongeval van Aldo moest de overdracht echter worden uitgesteld. Inmiddels heeft Aldo aangegeven dat hij door persoonlijke omstandigheden niet in staat zal zijn om het penningmeesterschap te gaan vervullen op de manier waarop hij dat zou willen doen. Wel blijft hij deel uit maken van het bestuur. Dit betekent dat er opnieuw gezocht wordt naar een penningmeester. Het bestuur heeft Lies Brinkmann benoemd als penningmeester ad interim, naast haar functie van secretaris. Onder haar verantwoordelijkheid blijft Hans Tierates vooralsnog de financiële zaken en de ledenadministratie verzorgen.

Samenvattend: a) we zoeken een penningmeester en b) er verandert vooralsnog niets in de feitelijke afhandeling van de financiële zaken.

Contributiebetaling Het is de bedoeling in januari de incasso voor de betaling van contributies en donaties naar de bank te zenden. Ook de acceptgiro’s zullen in deze maand worden klaargemaakt. U kunt ook nu nog aangeven te kiezen voor betaling per incasso. Betaling per acceptgiro kost IVN ca. € 2.50 aan administratie- en bankkosten. Geld dat we liever voor een IVN-activiteit gebruiken. Een berichtje per telefoon of mail is voldoende.

Diploma Door het IVN-Cursushuis is dit najaar de eerste cursus “didactiek voor docenten” geïntroduceerd.

Totaal vijftien deelnemers hebben deze cursus met goed gevolg volbracht. Van onze afdeling zijn dat Angela Mundi en Lieke Vullings. Beiden gefeliciteerd.

RABO-check Om de uitgave van een (gratis Jubileum wandeling in de Stadswaard mogelijk te maken hebben we een aanvraag voor een bijdrage in de kosten gedaan bij het Coöperatiefonds van de Rabobank Nijmegen. We kregen bericht dat ons een bedrag is toegekend. De feestelijke overhandiging van de cheque hiervoor was op 12 december in het Kolpinghuis tijdens het jaarlijkse “Lokaal Compliment” van de Vrijwilligerscentrale. De hoogte van het toegekende bedrag werd pas op deze avond bekend gemaakt. Het werd een bijdrage van € 1350,In totaal waren er 140 aanvragen, die lang niet allemaal gehonoreerd zijn.

redactioneel U heeft de laatste Bladsmoes van 2012 in uw handen. Een jaar waarin we belangrijke veranderingen bij IVN konden communiceren met onze leden. Aan het IVN-lidmaatschap is niet langer de verplichting van actief meewerken verbonden, wat het mogelijk maakt voor ondersteunende leden(weer) gewoon lid te worden. Veel van hen hebben dit gedaan. Samen met de nieuwe aanwas door de Natuurgidsencursus betekent dit ruim meer dan honderd lezers erbij. Allemaal hartelijk welkom! En dat laatste geldt natuurlijk ook voor de leden die zich aanmeldden via de acties van de Floriade en het Natuurontbijt of bij de website van IVN Nederland en kozen voor onze afdeling. Als redactie willen we er alles aan doen om Bladsmoes nog aantrekkelijker te maken. Komend jaar bestaan we veertig jaar als afdeling Rijk van Nijmegen. een respectabele leeftijd voor een vrijwilligersclub met leden die actief hun be-

langstelling voor natuur(behoud) toonden en aandacht hebben voor het milieu. Uiteraard is dit een feestje waard. Omdat de oprichtingsdatum 12 januari 1973 is, wordt het eerste verjaardagsgebeuren gevierd als onderdeel van de Nieuwjaarsreceptie op 12 januari. Verderop in het blad vindt u de uitnodiging. Bladsmoes houdt u het hele komende jaar door op de hoogte van de overige jubileumactiviteiten. Het jaar 2012 is bijna teneinde. Tijd voor een terugblik of juist niet? We weten wat er goed was in onze ogen, wat beter zou moeten en wat driemaal niks was. Een ieder geeft daar een eigen invulling aan, zodat teruggaan in de tijd en oordelen daarover niet iets is waar deze redacteur zich aan wil wagen. De Kerstdagen zijn nabij en daarna ontmoeten we Vader Tijd met zijn zandloper, die om precies twaalf uur ’s nachts op de laatste dag van december het nieuwe jaar inluidt. 3

En na de toast op 2013 is het glas misschien net half leeg, maar halfvol is dan toch echt een positiever begin van ons jubileumjaar De redactie wenst u allen heel prettige kerstdagen en een goed en gezond begin van alweer een nieuw jaar.

De wereld kwam langs op de Floriade Een impressie uit het logboek op de inzending De Floriade in Venlo is voorbij. De inzendingen zijn opgeruimd, de balans wordt opgemaakt en ook IVN kijkt terug. Het boek is gesloten, maar het logboek gaat open. Wat vonden de honderden vrijwilligers van het project ? Kernwoorden als zichtbaarheid, samenwerking, netwerken en unieke ervaring zijn wel de belangrijkste superlatieven . Wie het logboek doorneemt, de reacties op de mail leest en de verhalen hoort van de honderden vrijwilligers kan volmondig antwoorden; “Het was de moeite en energie meer, maar dan ook meer dan waard!” Samenwerking Een niet te missen evenement en prima samenwerking met de Vivaramedewerkers en kennismaking met andere IVN-afdelingen zijn woorden die herhaaldelijk in het logboek staan. “De wereld kwam langs” noteerde Bea uit Nijmegen. “Elk moment was een leermoment”, schreef Marina en “bedankt dat ik dit mocht meemaken” vond Petra en “je ontmoet mensen die je wilt ontmoeten” volgens Cees . Velen roemen de mooie mix van bemensing van IVN-ers uit Sellingen met de gidsen uit Limburg, of de Friese bijdrage met de Hardenbergers en de combinatie van de Randstadstedelingen met de Zeeuwen uit de polder. Uitwisselen van mailadressen, afdelingsprojecten, namen en de vraag ‘hoe doen jullie dat daar?’zijn niet te tellen; de samenwerking is meer dan geslaagd en zal ongetwijfeld tot nieuwe initiatieven leiden. “Een project dat we in de toekomst vaker met Vivara moeten doen”. Los van de financiën kan je een dergelijk project als IVN niet alleen realiseren. Facilitair moet je gebruik maken van de partners als Vivara, Ravon, Vogelbescherming en Vlinderstichting, waarbij nieuwe verbindingen en contacten ontstaan. “Inspirerend en leerzaam”omschreef Albert zijn ervaringen met Vivara en partners.

Zichtbaarheid Een van de doelstellingen was om de naam van het IVN uit te dragen. Dat is gelukt. Natuurlijk waren er de kinderziektes, de opstartproblemen of ontbreken van materiaal, het toilet dat te ver weg was, de verwaaide folders en gestolen verrekijkers, maar de taal van de natuur is universeel en het laten zien wat IVN doet maakte veel goed. De meer dan duizend aanvragen voor een proefexemplaar Mens en Natuur en digitale nieuwsbrief, de vele foto’s van de mier, het uitzicht vanuit de kabelbaan op de stand dragen bij aan zichtbaarheid. Inzending Iedereen is het er zonder meer over eens dat we een prima inzending hadden. Veel te zien en te ontdekken naar de groeiende groep tuinvogels die een walhalla aan voer ontdekten. De muur met kijkgaten naar de voederplaats was een ‘oh’ en ‘wauw’ en ‘pap kom ook eens kijken’ en de boomklever en tamme groenling vonden het allemaal prima. “Dat er zoveel te zien en te doen is beter dan al die digitale schermen”, vond een bezoeker. De scootmobiel die niet in het paviljoen kon en de vrouw die met haar rolstoel achter een tak bleef hangen waardoor de voederpotten omvielen, hoort bij een dergelijk evenement waar je niet alles kan regelen. En dat half juni het dak van de inzending dichtging om de kwikstaartjes een kans te geven uit te vliegen, was ook geen probleem. Zij vonden trouwens een prima nestje. Water en kinderen Een onderdeel dat het altijd goed doet is water. Neem een kind en zelfs een volwassene mee met schepnetje, zoekkaart en loeppotje en je hebt geen ‘scharrelkind’ aan ze. En als het stokje van het schepnetje net te kort is om de kleine watersalamander te vangen dan doe je gewoon je schoenen uit en stap je als natuurgids de vijver in om een handje te helpen; zeker bij 30 graden plus. Ook de ruim 3000 schoolkinderen beleefden water als een onderdeel van de verwonderende natuur. Het water van de vijver moest tijdens hete dagen regelmatig worden bijgevuld en niet altijd vonden de waterkevers het prettig om gevangen en bekeken te worden. Als het even slecht weer was 4

kwamen de kinderen terug voor hun vervolgopdracht met als cadeautje een maskertje van een egel, kikker of een van de andere 7 diersoorten. Ook ouders speelden hun rol mee, zoals de moeder die als een merel rond hupte en het niet uitmaakte als het maskertje verkeerd op het hoofd zat.

Moe maar voldaan Als na een lange werkdag tijdens het avondeten de balans in het restaurant in Swolgen of de tuin van Rosemarie (B&B de Oude Pastorie) werd opgemaakt, dan was ‘men moe maar voldaan’. “Een unieke ervaring”en “gouden dagen’ schreven twee IVN-ers. In de B&B was Rosemarie een gezellige gastvrouwe. “Prima plek en ontbijt, de fietsen goed geregeld”, vertelde een IVN-er mij. Ook lof voor het introductieteam die de mensen ontving en wegwijs maakte. Als projectgroep zijn wij heel tevreden over het behaalde resultaat van dit omvangrijke project. Dat IVN-ers prima in staat zijn willekeurige mensen natuurervaringen te bieden en zij ook buiten hun vertrouwde omgeving en met vreemde collega´s perfect functioneren is meer dan bewezen!

Arnoud van de Ridder, Rene Horsten, Tineke Hoogeboom, Marieke Wingens, Sylvia Spierts

De Boswachter Man in groen pak, hoedje met veer op het hoofd, vergezeld door zijn trouwe hondje. Rustig kuierend door bos en hei, maakt een praatje met boer Piet, drinkt koffie bij diens buurvrouw en kapittelt tussendoor een man met loslopende hond. Veel mensen herkennen ongetwijfeld dit beeld van een boswachter. Maar deze figuur kom je niet meer tegen als je in de natuur bent. Toch zijn er nog steeds boswachters maar die nemen je mee en vertellen verhalen over heksen en geesten op de heide. Of toch niet? Om op die vraag een antwoord te krijgen ging Bladsmoes op zoek en kwam terecht bij Corien Koreman, boswachter bij Staatsbosbeheer. Corien leidt de vestiging Rijk van Nijmegen-Zuid in de Overasseltse Vennen. Ze voldoet op geen enkele manier aan de in het begin gegeven beschrijving: ze is vrouw en rustig rondlopen is er niet bij. Corien werkt al lange tijd voor SBB. Vanaf het begin op kantoor bij afdeling communicatie en marketing. Ze deed daarnaast een ”groene opleiding” in Velp en volgde bij IVN de gidsencursus. Toen de kans zich voordeed solliciteerde ze naar de boswachtersfunctie en werd tot haar vreugde benoemd. Dit was mede mogelijk doordat SBB een onderscheid ging maken tussen mensen die specialist zijn op het gebied van de flora en de fauna en hen die voorlichting, marketing en educatie in hun pakket hebben, naast de gebruikelijke basiskennis. In ons gesprek wordt duidelijk dat

ze haar werk met plezier doet. Een goed team, een fantastische natuur rondom en daarnaast de vele contacten met mensen. Haar uitgangspunten: mensen met natuur verbinden, laten zien dat natuur de moeite waard is, nu en in de toekomst. En, door zorgvuldig beheer er voor zorgen dat ook de generaties na ons nog kunnen beschikken over een afwisselend landschap met gezonde bossen, heidevelden en bouwland met een rijk geschakeerde flora en fauna. Zo mensen laten genieten, nu en straks. We praten over het betrekken van de huidige gebruikers bij de plannen voor onderhoud en bij eventuele ingrepen in de natuur. Niet elke boom kan blijven staan als je ook nieuwe begroeiing een kans wilt geven. Een teveel aan dieren moet soms aangepakt worden, hoe wreed dat ook lijkt te zijn. In deze situaties is uitgebreide voorlichting noodzakelijk en een echte dialoog een must, met wederzijds respect voor de visie van de ander. Bij de jeugd beginnen is voor Corien een belangrijk punt. Niet alleen excursies, maar ook gelegenheid in de natuur actief te zijn, een speelbos, zelf op onderzoek uitgaan.. De maatschappij verandert en je moet daarbij steeds alert blijven op de nieuwe mogelijkheden die zich voordoen. Corien noemt hier o.a. het participeren

bij de social media. Een weblog en twitter, zonder overdrijving, maar je krijgt toch volgers. Je houdt zo contact met een jongere generatie. Nieuwe inzichten bij de Rijksoverheid betekent een lagere financiering van SBB, met directe gevolgen voor beheer en uitbreidingen maar de taak om een vitale natuur over te dragen aan volgende generaties blijft. Dus, samen met je team zoeken naar nieuwe mogelijkheden en misschien een andere aanpak van zaken dan “zoals ze altijd gingen”. Simpel gezegd; (meer) geld gaan verdienen bij je terreinbeheer en met nieuwe initiatieven komen, gebruik maken van je expertise. Laten zien waar je mee bezig bent aan de mensen rondom. Want voor hen doe je dit. Natuur is de moeite (en het geld) waard. Wat ze bij dit alles mist? Tijd om regelmatig in het gebied aanwezig zijn, je laten zien, een gesprekje met de toevallige passant. Want dat hoort toch ook bij het boswachter zijn. Bij het einde van het gesprek kijken we nog even uit over de Vennen in herfstpracht. Een voorrecht om hier te mogen werken. En een laatste opmerking van Corien: mensen met de natuur verbinden, dat is het voor mij. Corien, een bevlogen boswachter. HT

nieuwjaarsreceptie Uitnodiging 40 jaar Rijk van Nijmegen De Nieuwjaarsreceptie staat dit jaar in het teken van veertig jaar IVN Rijk van Nijmegen. De afdeling werd op 12 januari 1973 formeel opgericht. En op 12 januari 2013 begint voor ons dus het jubileumjaar. Op deze zaterdag zijn alle leden van harte welkom in Zaal Groenewoud aan de Groesbeeksweg in Nijmegen. Ingang Postweg. Om 10.00 uur ontvangen we u met koffie / thee en muziek. Vanaf 10.30 uur is er een programma met sprekers, een koortje en cabaret. Dit alles vergezeld van een hapje en een drankje. Tot ca. 12.30 uur.

5

IVN tekent mee voor Landschapscommunity Duffelt-Groesbeek-Ooijpolder. Misschien hebben jullie het al in de krant gelezen. Op 9 oktober tekenden wel 23 organisaties een ‘verklaring van de Wylerberg’. IVN afd. Rijk van Nijmegen is een van die 23. Al deze organisaties steunden daarmee de intentieverklaring . “Wij hebben het gezamenlijk doel het landschap van de Ooijpolder, de Duffelt en Groesbeek in stand te houden en ontwikkelen tot een gevarieerd gebied met een duurzame en gezonde landbouw, een gevarieerd landschap, rijke natuur, beleefbare cultuurhistorie en een gevarieerd recreatieaanbod. We willen streven naar bewustwording bij bewoners en bezoekers en willen daartoe de onderlinge samenwerking bevorderen.” Wij beschikken aan deze kant van Nijmegen over een uniek cultuur- en natuurgebied, maar binnen dat gebied ook over aantal bijzondere organisaties die zich allemaal daarvoor inzetten. Met name de samenwerking tussen landbouwers en natuurbeschermers is hier uniek. Op het 10-jarig jubileum van de Ploegdriever (een orga-

nisatie waarin natuurmensen en agrariërs zich samen inzetten voor verbeteringen in het landschap bv. heggen en bloemstroken) waren veel organisaties bijeen en wilde men meer samen optrekken: de landschapscommunity. Er werd een interactieve website geopend. Maar men vond toch dat men elkaar te weinig zag. Toen werd een werkgroep opgericht waarin ook Hans Langendam vanuit onze werkgroep ‘Groen en ruimte’. Die hebben de bijeenkomst van 9 oktober voorbereid: dus de intentieverklaring en de vraag aan alle organisaties om hun eigen belangrijkste bijdrages voor het gebied in een rij van Highlights te verwoorden. Op 9 oktober werd het een feestelijke bijeenkomst met veel bestuursleden die de intentieverklaring van de Wylerberg ondertekenden. Om er maar een aantal te noemen: De Ploegdriever, Via Natura, Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organisatie (ZLTO), Natuurmuseum, St. Landschapsbeheer Gelderland (SLG), Stichting Landschap Ooij-

polder-Groesbeek (SLOG), Staatsbosbeheer, Ark, IVN, Werkgroep Miliebeheer Groesbeek, ’t Zwanenbroekje, st. Landwaard, de Voorn, Monument en Landschap en Notre Dame (vo.). Alles wat er te doen is moet tot uitdrukking komen op een website: www. landschapvaniedereen.nl Op een landkaart staat het gebied en wat er te beleven is met links en verwijzingen naar de verschillende organisaties. Leuk om eens te bekijken ! En ook om eventueel suggesties te doen vanuit onze club om highlights toe te voegen. Tevens kunnen activiteiten vermeld worden (bv. excursie Nederrijk 26-12, of jeugd die struint in de Groenlanden op 14-11) door een mail te sturen met activiteit, datum, tijd en plaats naar [email protected] . Je kunt het ook volgen op facebook onder de naam: landschapscommunity Duffelt-Groesbeek-Ooijpolder. Reacties en suggesties zijn welkom. Nico van der Poel.

t/m heden lid van de werkgroep PN en nu dus sinds kort coördinator van deze club.

mateur)muzikant, brandweerofficier, vader en historicus. Ik woon tussen de Mookerhei en de Maas en ik werk bij de Brandweeracademie aan de rand van de Hoge Veluwe en ik voel me erg bevoorrecht dat ik in zo’n prachtig stuk van Nederland mag wonen en werken. Ondanks mijn volle agenda hoop ik toch regelmatig mijn gezicht te laten zien bij cursussen en IVN-activiteiten. Ik heb er zin in! “

Nieuwe coördinatoren Bij werkgroep Praktisch Natuurbeheer heeft Koby van der Knaap haar taak van coördinator neergelegd en het stokje overgegeven aan Marijke van de Laan. Marijke stelt zich hierbij voor: Per augustus j.l. ben ik Koby van der Knaap opgevolgd als coördinator van de werkgroep Praktisch Natuurbeheer. In principe doe ik dit voor een jaar ter overbrugging naar Geerten de Jong, die in de laatste jaarvergadering van PN heeft aangegeven als coördinator beschikbaar te zijn met ingang van het seizoen 2013/2014. Wellicht dat Geerten en ik daarna tot een duo-coördinatorschap overgaan; dit zal de komende periode nog duidelijk moeten gaan worden. In 2007 ben ik bij IVN gestart met de opleiding tot natuurgids en heb deze opleiding in mei 2008 afgerond. Vanaf die periode t/m juni j.l. ben ik lid geweest van de werkgroep publieksexcursies; daarnaast vanaf januari 2009

Ook de werkgroep Publiekscursussen ziet een nieuwe coördinator aantreden. Ingaande 1 januari 2013 wordt Han Oomen opgevolgd door Clemon Tonnaer. Clemon wil ons het volgende laten weten: “Na drie keer de Groencursus gedaan te hebben, vond ik dat het tijd werd om wat terug te doen voor de vereniging. Ik vind IVN een leuke club en ik vind dat IVN belangrijk werk doet. IVN draagt ertoe bij dat mensen de natuur (weer) leren waarderen en respecteren. Daar wil ik graag mijn steentje aan bijdragen, dus toen Han mij belde of ik zijn functie van cursuscoördinator over wilde nemen, heb ik volmondig ‘ja’ gezegd. Voor de mensen die mij nog niet kennen: naast natuurliefhebber ben ik (a6

zuiver zwartwit Het licht trekt weg naar doodmoe grauw als het gezicht van een plotseling zieke; het hemelblauw versombert langzaam in bruinig grijs – en dan: een muur van zware witte vlokken, daalt neer op al het zwarte hout van kale stammen & takken: hemelschuim verkantklost in enkele minuten iedere boom en struik. In dit abstract zwartwit decor spelen twee eksters behoedzaam hun verdwijntruc: alleen wanneer zij als twee stille sculptuurtjes, secondenkort, minzaam hun koppen knikken en verliefd hun staarten wippen, zijn zij een oogwenk zichtbaar voor een dankbaar, verwonderd mens... Toine Heijmans 21.01.2011

7

Operatie Natuurgidsencursus, gezien vanuit een coördinatiepost Vorige keer spraken we over een circus in opbouw en over die enthousiaste mensen die voor de poort stonden te dringen voor een plaatsje in de Natuurgidsencursus. Eerder hadden we het al over het “vaste” personeel. En dat alleen al vult een hele tribunewand. Van onderop gezien: - de 5 grondacrobaten die als ondersteuner hand- en spandiensten verrichten; - de 8 door de wol geverfde artiesten die als mentor stut en toeverlaat zijn voor de nieuwe lichting; - de 10 instructeurs, die als docent het klappen van de zweep zullen leren aan de nieuwe gidsen; - en in de nok het management van het cursusteam dat er voor verantwoordelijk is dat de tent draait en dat er voldoende rendement wordt geleverd. Met de slogan: “we gaan ervoor” hebben zij het programma samengesteld, trapezeoefeningen ingebouwd en vangnetten geplaatst. Het spel kan beginnen!

En wie zijn dan de mensen die met succes de sollicitatieprocedure hebben doorlopen? Een eerste indruk van lichting 2013: - we hebben 2 maal zoveel mannen als vrouwen; - onze oudste deelnemer is 67 en onze benjamin 23; - in het leeftijdsblok zestig- tot zeventigjarigen zitten 10 deelnemers; van de vijftig- tot zestigjarigen hebben we er 13; in de categorie veertig tot vijftig jaar eveneens 13; we tellen 5 dertigers en 6 twintigers; - onze cursisten wonen bijna allemaal in Nijmegen: 38; uit Beuningen, Druten, Groesbeek en Ooij komen elk 2 mensen en nog 1 uit Schaijk. En voor de aardigheid nog een beeld van wat onze cursisten aan bagage meetorsen:

- in het bedrijfsleven zijn of waren 12 mensen werkzaam waarvan 3 in de ICT-branche, in het onderwijs 6, in de welzijnssector 7, bij publiciteit en vormgeving 4, bij de Overheid 3, bij Groene Organisaties 2 en verder hebben we een dierenarts, een psycholoog en een verpleegkundige; - 11 genieten van hun pensioen en/of doen vrijwilligerswerk; - 4 mensen volgen een opleiding; - volgens opgave hebben er 17 een Universitaire opleiding , 19 HBO. Poeh, dat was nog een hele uitzoekerij. Maar ik hoop hiermee wat inzicht te hebben gegeven van al die nieuwe mensen die onze gelederen komen versterken. Ze zijn meer dan welkom! Hartelijke groet aan Nina, Ineke, Dianne, Ria, Annemie, Marianne, Wietske, Marjolein, Natalie, Robin, Marie-Louise, Martine, Trix, Saskia, Pieta, Inge, Piet, Harm, Martijn, Niek, Lennart, Gerben, Marcel, Luna, Victor, Ton, Izaäk, Arend, Clemens, Vincent, Theo, Bert, Hilbrand, Vincent, Han, Marc, Ben, Peter, Henri, Joop, Merlijn, Pieter, Guus, Martin, Peter, Maarten en Gabriël. Peter Engelhard

otters en bevers in de Ooijpolder De otter, die een aantal jaren geleden in de Weerribben opnieuw is geïntroduceerd, breidt zich langzaam maar zeker uit langs de IJssel. Bij Doesburg zijn reeds enkele exemplaren gesignaleerd. Misschien mogen wij dit bijzondere dier binnenkort ook in de Ooijpolder, de Duffelt en de Rijnstrangen verwelkomen. De otter kan goed zwemmen maar verplaatst zich meestal te voet langs de oevers van het water. Dat betekent dat hij bij bruggen waar de oever door beton wordt onderbroken vaak de weg over steekt. Dat vraagt om ongelukken en dit is dan ook een belangrijke doodsoorzaak. In de Ooijpolder is de brug in de Hubertusweg over het Meer een dergelijke risicofactor. In het periodieke overleg over het Landschapsontwikkelingsplan heeft de werkgroep Groen en Ruimte van het

IVN daarom gepleit voor het tijdig aanbrengen van loopplanken onder deze brug. Dit om ongelukken te voorkomen. Ten zuiden van de verkeersweg van Nijmegen naar Beek ter hoogte van ‘t Zwanenbroekje hebben zich bevers gevestigd. Bij het oversteken zijn hier twee slachtoffers gevallen. Onlangs is er aan de noordzijde van de verkeersweg een raster geplaatst. Dit om de bevers te dwingen 8

door de duiker onder de weg te zwemmen waar het beekje doorheen loopt. Het verheugt ons dat het waterschap Rivierenland in overleg met de provincie Gelderland, die de weg beheert, heeft besloten de voorzieningen aan te brengen. Waarschijnlijk wordt dit jaar nog aan beide kanten onder de brug een loopplank aangelegd.

Paddenstoelen, mysterieus mooi! Paddenstoelen associeer je snel met de gezellige rode zwammenhoedjes met klavecimbelmuziek in de Efteling. De kaboutertjes in het Sprookjesbos hebben hun habitat in het paddenstoelendorp. En menig kind is opgegroeid (en nog steeds) met de kleine goed gemutste Smurfen. Iedereen kent wel het liedje ‘Op een grote paddenstoel’. Je hebt ongetwijfeld snel een aantal paddenstoelen gevonden tijdens dit seizoen. Het leuke is, dat er zoveel verschillende soorten te vinden zijn. In Nederland ongeveer tienduizend! Sommige paddenstoelen hebben een hoed, steel, manchet en beurs. Er zijn er ook waarbij één of meerdere onderdelen ontbreken. Ook qua kleur zijn er veel varianten, van de bekende rode met witte stippen (vliegenzwam) tot – de naam zegt het al – de zwarte kluifzwam. Dit bijzondere natuurverschijnsel is in feite niks meer en minder dan het vruchtlichaam van een zwam of schimmel die onder de grond of in een (dood) organisme leeft. Ze nemen via hun dradennetwerk voedsel op uit deze

schepsels. De meeste paddenstoelen breken dood plantaardig of dierlijk materiaal af. Er zijn er bij die op koeienvlaaien groeien! Ook bestaan er zwammen die hun habitat hebben op levende planten, bomen en dieren. De ene paddenstoel doet geen kwaad, maar de andere (de parasiet) kan schade aanrichten waardoor de ‘gastheer’ ziek wordt of sterft. Ook mensen kunnen ziek worden of dood gaan door het eten van paddenstoelen. Pas op voor paddenstoelen die je vindt in het bos. 75 procent is giftig. Gezwam Dit is geen gezwam. Het begrip ‘als paddenstoelen uit de grond schieten’, is hier een overtreffend feit. Zo zijn eens in een Amerikaans bos duizenden paddenstoelen gevonden, die allemaal vastzaten aan dezelfde schimmeldraden. De totale zwamvlok telde ongeveer twintig hectare! Bijna ongelooflijk. Vroeger was dat anders. Mensen konden niet verklaren dat een leeg veld ineens vol met paddenstoelen kon staan. Zo dacht men in de middeleeuwen dat padden de huisdieren waren van heksen en tovenaars. Deze vieze huisdiertjes rustten uit op paddenstoelen in het bos. De naam paddenstoel

was geboren! Een andere sage: het wrattige diertje was een duivel, verkleed als pad. Wanneer hij wilde rusten, liet hij een ‘stoel’ uit de grond komen: de paddenstoel. De naam van het elfenbankje is ook zo ontstaan. Deze soort groeit op dode bomen. Padden konden zo hoog niet komen. Voor de elfjes (want ook die bestonden!) waren deze paddenstoelen heerlijke fauteuils. Liefhebbers Daarentegen waren er ook liefhebbers van de zwammen. Zo vereerden de Romeinen de paddenstoelen en zijn er in Midden- en Zuid-Amerika eeuwenoude rituelen, waarin hallucinerende paddenstoelen worden genuttigd door de genezers. Ook wij zijn dol op paddenstoelen. Zo zijn paddo’s al heel lang een ‘tripmiddel’, wordt penicilline van een paddenstoelensoort gemaakt en worden de champignon en oesterzwam flink geteeld in Nederland. Ik heb ineens zin om vanavond een heerlijk biefstukje te bereiden met pepersaus. En uiteraard mogen niet ontbreken: de champignons! Met (eekhoorntjes)brood… Doornroosje

De redactie wenst u fijne en smakelijke feestdagen

9

zo kan het ook 40 tinten groen Het is bijna zover; in 2013 bestaat onze afdeling alweer 40 jaar. 160 seizoenen zijn voorbij gegaan waarin we de bewoners van het Rijk van Nijmegen liefde en zorg voor de natuur hebben bijgebracht. Vier decennia met verschillende visies op onze eigen leefomgeving. Het is natuurlijk niet toevallig dat een vereniging als de onze in de jaren ’70 kon ontstaan. Het zijn de jaren van het Brundtland-rapport, waarin we er, het lijkt wel voor het eerst, bij stil staan dat de producten die wij aan de aarde onttrekken op kunnen én beginnen te raken. Het zijn de jaren van de autoloze zondag en de oliecrisis en het groeiend besef en bewustzijn van milieu. Tevens de jaren dat de Europese Gemeenschap voor het eerst een gezamenlijk milieubeleid probeerde te ontwikkelen. Denken over voorraden van natuurlijke bronnen en zorg hebben voor het milieu, bijna als een abstract begrip, werd ‘in’. Blijkbaar een goede voedingsbodem voor onze vereniging, want op 12 januari 1973 werd het Instituut voor Natuurbeschermingseducatie afdeling Nijmegen een

feit. Doelstelling in die jaren: ‘niet verbieden, maar aan het publiek laten zien wat interessant is, wat waard is om beschermd te worden.’ In de jaren ‘80 raken termen als natuurbescherming en milieuzorg ‘uit’. ‘Groen’ daarentegen is ‘in’. De natuur zelf komt centraal te staan. Er verschijnen politieke partijen met groen in hun naam en in het devies. Het publiek en de rol van mensen zelf wordt steeds belangrijker. De IVN-gids wordt van een leider in de natuur een begeleider, die anderen helpt zelf de natuur te beleven en te ontdekken. Zure regen maakt vooral dat er aandacht is voor behoud van bossen en het wereldvoedselvraagstuk. De naam wijzigt naar Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie. De jaren ’90 kenmerken zich opnieuw door een verschuiving in aandacht. Duurzame ontwikkeling komt centraal te staan, waarbij alles erop gericht wordt dat er evenveel bijkomt als dat er op wordt gemaakt. In de jaren ’00 vindt er opnieuw een visiewijziging op de natuur plaats. De nieuwe natuur komt centraal te staan;

we gaan de natuur teruggeven aan de natuur. Ecologisch denken combineren we met het economiseren van de natuur. We gaan de waarde van de natuur in geld uitdrukken om financiële stromen ter behoud ervan op gang te brengen of te houden. De letters IVN krijgen weer een nieuwe uitleg; de naam verandert, niet tot ieders tevredenheid overigens, in Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid. De jaren ’10 zijn nu net begonnen. Ongetwijfeld krijgen deze jaren weer eigen accenten in natuurbeleving met eigen bijpassende termen. Ons IVN heeft iedere keer weer bewezen dat ze mee kunnen groeien met de tijdgeest en hun programma kunnen aanpassen aan de eisen van het publiek. Politieke meewind of tegenslag, maatschappelijke weerstand of betrokkenheid; IVN’ers bieden ze net zo makkelijk het hoofd als de klimatologische wind en regen. Deze flexibiliteit en aanpassingsgezindheid geven vertrouwen voor de volgende 40 jaar; op naar de volgende 40 nieuwe tinten groen. Zo kan het ook! Anne Baard

gouden mispel voor deltaplan ooijpolder IVN-er Hans Maertens wint prijs Jaap Dirkmaat reikte op 14 december 2012 drie Gouden Mispels uit aan bijzondere Gelderse natuurprojecten in Jachtslot Mookerheide. De Gouden Mispel is de jaarlijkse prestigieuze onderscheiding van de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap (VNC), waar Jaap Dirkmaat directeur van is. De prijzen gingen naar Buitengewoon, het natuurprogramma van TV Gelderland, naar Stichting Doornik Natuurakkers en Voorbeeldgebied Deltaplan Ooijpolder.Bij het laatste project is ook de IVN-er Hans Maertens betrokken met het gebied rondom zijn schuur in Persingen. Hier organiseert hij diverse natuurprojecten en daar wordt zo nu en dan overlegd met IVN Praktisch Natuurbeheer. Ook ligt dit gebied bij het terrein van 't Zwanenbroekje waar Praktisch Natuurbeheer jaarlijks on-

derhoud pleegt. In het voorbeeldgebied Deltaplan Ooijpolder leggendiverse landeigenaren in de Ooijpolder een ecologisch netwerk (EHS) aan. Op die manier kunnen vele diersoorten zoals kerkuilen, reeën en salamanders overleven, omdat ze zo makkelijker van het ene gebied naar

10

het andere kunnen gaan. Het landschap wordt hierdoor ook fraaier, zodat recreanten ervan kunnen genieten. De landeigenaren zijn vanaf 2011 al bezig met het aanleggen van 28 kilometer lengte aan heggen, natuuroevers, knotwilgenrijen, akkerranden, fruitlanen en fruitboomgaarden.

groene pagina

CURSUSSEN Bomencursus Goffertpark De bomencursus in het Goffertpark wordt voor de negende keer gehouden. Deze omvat 10 “buitenlessen” op vrijdagmiddagen. Plezier hebben in het kijken naar bomen is het uitgangspunt van de cursus. Deze waarnemingen kan Iedere deelnemer kan zijn/haar waarnemingen vastleggen in een zelf te maken bomenboek met tekeningen, foto's, gedroogde bladeren, tekst, etc. De eerste cursusdag is op 8 maart en de afsluiting ’s avonds op 11 december. De kosten bedragen € 55,00 Leden van IVN Rijk van Nijmegen betalen € 44,00 Aanmelden vóór 22 februari 2012 bij Lieke Vullings, telefoon (024) 377 88 85 of per e-mail [email protected]. Groencursus Voorjaar 2013 In de voorjaarscursus kijken we hoe de landschappen rondom Nijmegen zijn ontstaan: het stuwwallenlandschap van de Sint-Jansberg, het rivierduinenlandschap van de Overasseltse Vennen, de nieuwe natuur van de Millingerwaard, de uiterwaarden van de Bemmelse Waard en de natte schraalgraslanden van de Bruuk. Tijdens de excursies wordt de theorie zichtbaar. We zien waarom sommige planten en dieren juist wel in dat gebied voorkomen en waarom andere soorten juist niet. De eerste lesavond is op dinsdag 9 april, gevolgd door de excursie op zaterdag 13 april. Kosten inclusief cursusboek € 65,00 Ledenprijs € 55,00 Info en opgeven bij Angela Mundi . E-mail : angelamundi@dse en tel. 06-40475954

klankbordgroepen heiderijk In Bladsmoes Herfst 2011 was te lezen dat de projectgroep Heiderijk een viertal thematische klankbordgroepen wilde oprichten. Inmiddels zijn we een jaar verder, reden voor Nico van der Poel om een uitgebreid verslag te maken over de voortgang binnen deze groepen. Het verslag is echter te lang om het in zijn geheel in deze Bladsmoes te kunnen opnemen. Wel zal het onverkort op onze website geplaatst worden. De redactie biedt hier alvast een samenvatting met de belangrijkste bevindingen van Nico. 1. Groep boscompensatie heeft een aantal mogelijkheden voor herplant elders in het landschap besproken en ter plekke bekeken.Er was veel tevredenheid over de samenwerking waarin tot beslissingen gekomen werd. 2. Groep beheer. De beheerders kiezen hierin vooral voor het beheer met schapen en verschillende manieren van begrazen. Soms zijn ook nog wat extra acties nodig. De ontwikkelingen geven hoop, maar we blijven alert en gaan daarom met onze IVN-werkgroep Praktisch Natuurbeheer wat vaker het gebied in. Vooral de ontwikkeling van afwisselend heidelandschap met al veel jonge heideplantjes is positief. 3.Groep monitoring. De doelsoorten zijn wat planten maar vooral de fauna, zoals hagedis, heidevlinder, blauwvleugelsprinkhaan, zadelsprinkhaan, nachtzwaluw etc. De hagedissen verspreiden zich snel op de nieuwe zandige terreinen en ook zijn er meer blauwvleugelsprinkhanen en gladde slangen gezien. Van de ontwikkeling bij andere soorten is nog weinig te zeggen. In de genoemde werkgroepen waren steeds IVN-ers actief, wat niet het geval is bij de communicatie-groep. Wel is namens IVN commentaar geleverd bij een nota die is opgesteld. Daarna is er geen activiteit geweest van deze groep. Jammer omdat een wat andere manier van communiceren met het publiek in de toekomst wellicht tot meer begrip zou kunnen leiden. Vermeldenswaard is dat dit voorjaar nog een nieuwe groep is ontstaan: “oud bos”. Hierin is discussie over het vrij laten van de ontwikkeling in een bos en er wordt vooral ter plekke bekeken wat dit kan betekenen. Doel en inhoud van deze werkgroep moeten nog verder duidelijk worden. Nico van der Poel houdt ons ook verder op de hoogte van de ontwikkelingen in het Heiderijk. -

11

activiteiten AGENDA Za 12 januari 10.00 – 12.30 uur Jubileum Nieuwjaarsreceptie voor leden en genodigden Zo 20 januari 10.00 – 16.00 uur Lange wandeling Nijmegen – Groesbeek, met aandacht voor het landschap. Start P-plaats bij Rozenhof Nijmeegsebaan 114 6564 CK Heilig Landstichting Za 16 maart Feestelijke opening van het gerenoveerde Wijkcentrum Hatert. Open Huis, ook voor IVN-leden. Zo 21 april 11.00 uur Jubileumwandeling “ Muzisch onthaal in de Vennen”. Start bij SBB Donderweg 3 6611 KL Overasselt. Do 9 mei 7.00 – 9.00 uur Vroege vogels op Hemelvaart Start bij Oortjeshekken Erlecomsedam 4 6576 JW Ooij ( Een landelijke actie) Zo 12 mei 14.00 uur Jubileumwandeling met een muzikale start bij de Koepel in het Goffertpark. ( Nabij de Muntweg). Uitgebreide beschrijving op www.ivn.nl/rijkvannijmegen JEUGDAGENDA Wo 9 januari

Winterwandeltocht op de Stuwwal in Beek.

Wo 13 februari Dier of Ding? In het natuurmuseum. Wo 3 maart

We helpen de natuur een handje in Het Zwanenbroekje (bij Beek).

Wo 10 april

Beverspeurtocht in de Millingerwaard.

Wo 8 mei

Watermonsters in de Ooij.

Dit zijn activiteiten van IVN en Natuurmuseum. Zie www.ivn.nl/rijkvannijmegen voor meer informatie.

www.editoo.nl

Indien onbestelbaar retour: couwenbergstraat 22, 6535 RZ Nijmegen