Italië: Oerfascist Mussolini aan de macht ( )

Nederland-Rusland Centrum

Italië: ‘Oerfascist’ Mussolini aan de macht (1922-1945) College III – 05-02-2015 Nicolaas A. Kraft van Ermel, MA


De erfenis van WOI • Veelledige erfenis: – Beeldvorming – Interne verdeeldheid neemt toe – Economische en sociale erfenis

05-02-2015 - 2


Beeldvorming – Italië voelde zich verraden door zijn bondgenoten • Verkreeg territorium van Oostenrijk-Hongarije, maar niet alles wat het wenste en in 1915 was beloofd – Trento, Trentino, Triest, Zuid-Tirol (Alto Adige) tot aan de Brennerpas – Twistpunt Adriatische kust » Steden (Fiume) hadden een sterk Italiaans krarakter » Omringende platteland was dat niet: Slavische bevolking • Italië erkende niet het zelfbeschikkingsrecht van Slaven, wel het eigen zelfbeschikkingsrecht • Slavische bewoning door de Oostenrijkers aangemoedigd geweest • Woodrow Wilson was tegen elke Slavische minderheid in Italië 05-02-2015 - 3


Interne verdeeldheid • Voor WO I was Italië al verdeeld (regionale spanningen, politieke spanningen) • Oorlogsdeelname aan WO I was juist bedoeld die verdeeldheid te verkleinen • Resultaat was echter omgekeerd – Groot ressentiment tegen de Italiaanse oorlogsdeelname • Politici uit 1915 wentelen dit af op Socialisten – “Socialisten hebben de kansen die Italië had niet aangegrepen en Italië geschaad” – “Neutralisten hadden de oorlog gesaboteerd en wilden de vruchten van Italiaanse opofferingen teniet doen”

05-02-2015 - 4


Italiës rode jaren • Economische erfenis: kosten van de oorlog zorgden voor torenhoge inflatie • WO I had voor industriële boom gezorgd – Na WO I zakte de industrie echter in – Grote groei werkloosheid

• Soldaten was tijdens WO I een beloning in de vorm van land beloofd – Belofte niet ingelost – Grote landgoederen bezet • Kabinetten gedwongen tot concessies t.a.v. landbouwhervormingen • Grootgrondbezitters vervreemd van het regeringsbeleid – Vorming paramilitaire groeperingen om het eigen bezit te verdedigen

– Groei vakbonden in steden • Stakingen • Vorming arbeidersraden naar sovjetvoorbeeld

05-02-2015 - 5


Wat doet de socialistische partij? • Socialistische partij wil het liefst regering omverwerpen – 1919 verwerpen hervormingspolitiek – Nieuw beleid geënt op Sovjetmodel – Bleef bij retoriek: • Democratische instituties verworpen • Bleef meedoen aan verkiezingen • Nooit een poging tot revolutie 05-02-2015 - 6


Polarisatie • Verharding van politieke debat door verwerping democratie door socialisten – Hervormingsgezinde politici en vakbonden vervreemd – Middenklasse word angstig en schuift naar rechts op

• 1919 Socialisten worden de grootste partij in de kamer van afgevaardigden – Samen met de links-katholieke Italiaanse Volkspartij (PPI) kon er geregeerd worden – PPI weigert samen te werken met socialisten – Socialisten boycotten alle partijen en willen met niemand samenwerken – Politieke impasse 05-02-2015 - 7


Giovanni Giolitti • Elder statesman • Noodgreep: Was de enige die mogelijk iets kon betekenen – Regering probeert er het beste van te maken • Verhoging belastingen: vervreemding bourgeoisie en rechtse Katholieke Partij • Socialisten steunen het niet

– Giolitti behaalt internationaal bakzeil: – Juni 1920: Italië moest Albanië opgeven • Giolitti nu door zowel rechts als links veracht. 05-02-2015 - 8


Politieke crisis •

September 1920 arbeiders bezetten metallurgische fabrieken – Eis: salarisverhogingen

•

Industrialisten weigeren, crisis verhardt – Met hun harde aanpak hoopten industrialisten zowel de vakbonden als de regering van Giolitti te beschadigen •

Regeringsinterventie zou Giolitti’s positie onhoudbaar maken

– Staking loopt uit de hand: vorming ‘Rode Gardes’ •

Eis: Arbeiderszelfbestuur

– Giolitti grijpt bewust niet in, waardoor de zaak tot rust kan komen

•

Gevolgen 1920 – Geen acuut gevaar meer voor revolutie • • •

Holle retoriek van socialistische partij Middenklasse was echter wel van de socialistische partij vervreemd Arbeiders gedesillusioneerd

– Gemeenteraadsverkiezingen november 1920 • •

Socialisten verliezen Industrialisten en grootgrondbezitters beginnen ‘tegenreactie’ –

05-02-2015 - 9

Zou uitgroeien tot fascistisch regime


Benito Mussolini • Benito Mussolini – Socialistische schoolmeester • Zag WO I aanvankelijk als een bourgeois oorlog – Onder invloed van radicale syndicalisten: oorlog kon revolutie bespoedigen en moest daarom gevoerd worden – Ontslag bij socialistische krant Avanti!

• Met behulp van industrialisten wordt een eigen oorlogsgezinde krant opgericht: Il Popolo d’Italia – Mussolini een van de populairste interventionisten (= oorlogsgezinden) – Mussolini wordt populair bij mensen die de socialistische partij ‘defaitistisch’ vonden » Nationalisten » Anti-socialisten » Anti-parlementaristen » Paramilitaire groepen: “Futoristische fasci, Arditi’; Mussolini verkrijgt zodoende ‘stormtroopers’/knokploegen om tegenstanders lastig te vallen

05-02-2015 - 10


Benito Mussolini • Mussolini zag zichzelf als socialist – Links programma • 1919 Oproep: ‘Nationale’ en ‘Socialistische’ arbeiderspartij – Reactie: gremium van journalisten, oorlogsveteranen, voormalige revolutionaire interventionisten, republikeinen en dissidente socialisten – Organiseren zichzelf in de fasci di combattimento (strijdersgroepen) » Nationalistische geweldadige groepen met links programma • Algemeen kiesrecht • Verlaging stemgerechtigde leeftijd • Afschaffing conservatieve senaat • Constitutionele assemblee • Meer arbeidersrechten • Verlaging pensioenleeftijd • Progressiefbelastingstelsel (+ hoge belasting op oorlogswinsten)

05-02-2015 - 11


Verkiezingen 1919 • Verkiezingen van 1919 waren een fiasco voor Mussolini – Geen enkele fascist kreeg een zetel – Conclusie: een Links programma levert niets op • Beweging dreigt irrelevant te worden, politieke koers moet dus veranderen – Altijd een linkse stroming geweest binnen de fascistische beweging 05-02-2015 - 12


Economische chaos op het platteland

• In Emilia: socialisten hadden een boerenbeweging opgericht dat een machtsblok was geworden – Eisen over lonen en prijzen

• Grootgrondbezitters willen hier een einde aan maken – Tegen de achtergrond van deze spanningen kon het fascisme zich verspreiden in Italië – Bourgeoisie financierde en ondersteunde gewelddadige intimidatie van boeren door agrarische fasci – Geweldscampagne tegen socialisten, communisten, anarchisten door leden van de fasci – Lokale autoriteiten knepen daarbij een oogje dicht • Zekere mate van sympathie 05-02-2015 - 13


Positie landelijke overheid • Indirecte steun: – Giolitti veroordeelde geweld, maar ondernam geen actie • Giolitti hoopte fascisme te gebruiken om socialisten uit de weg te ruimen – Socialistische boycot blokkeerde alle politieke processen

• Giolitti begreep niet wat de fasci echt wilden – Wraak op socialisten – Herstellen ‘sociale discipline’ (d.w.z. traditionele orde)

• 1921 ontbinding kamer van afgevaardigden – Hoop dat socialisten en PPI zouden verliezen – Giolitti moedigde aan dat antisocialistische partijen, liberalen, democraten en fascisten samenwerkten in zgn. nationale blokken – Geweld had van fascisten een machtsblok van betekenis gemaakt.

05-02-2015 - 14


Socialistische partij • Geweldscampagne had effect op socialistische partij – Reformisten wilden meer samenwerken met andere partijen • Democratie bewaren • Een regering tegen de fasci steunen

– Giolitti rekende erop dat deze vleugel van de partij zich zou afscheiden • Reformisten wilde bovenal de eenheid van de partij bewaren • Linkervleugel (communisten) wil de reformisten het liefst uit de partij zetten

• In deze omstandigheden hadden socialisten en communisten juist eenheid nodig om de fascisten te verslaan 05-02-2015 - 15


Splitsing socialistische partij • Moskou zag echter niets in eenheid – 1919 oprichting Communistische Internationale • Toetredingseisen: zuiveren partij van sociaaldemocraten • Naamswijziging in ‘communistische partij’

– Partijcongres in Livorno op 15 januari 1919 • Communistische factie haalt bakzeil – Motie toelatingseisen comintern verworpen » ‘Aanpassen aan autonome context van Italië’ » Communistische factie verliet de socialistische partij, eigen communistische partij

05-02-2015 - 16


Het Rode Schisma • Verdeling Italiaanse arbeidersklasse – Verminderde capaciteit om het fascisme te weerstaan – Communisten zagen socialisten als belangrijkste vijand, niet de fascisten – Noch communisten noch socialisten waren in staat alleen op te treden tegen de fascistische beweging

• Socialistische partij kende twee facties – Reformisten – Maximalisten (streven naar revolutie, op korte termijn zo min mogelijk doen voor arbeidersklasse) 05-02-2015 - 17


Giolliti’s gok • Giolitti had verkeerd gegokt – – – –

Socialisten werden maar marginaal kleiner Katholieke volkspartij verkreeg meer zetels Communistische partij verkrijgt ook zetels Fascisten kregen 35 zetels in de kamer van afgevaardigden • + Steun andere nationalisten en rechts-liberale groepen

– Giolitti verkreeg geen centrum-rechtse meerderheid • Ontslag op 27 juni 1921 05-02-2015 - 18


Ivanoe Bonomi • Premier • Gematigde socialist in 1912 uit de partij gezet • Hoop: pacificatiepact tussen fascisten en socialisten • Mussolini kan zich wel in zo’n pact vinden – Laten zien dat fascisten ‘van goede wil waren’ – Pact wordt in augustus 1921 gesloten 05-02-2015 - 19


Pacificatie • Pacificatie toont spanningen binnen fascisme – Mussolini zag voordeel in parlementair opereren – Agrarische fascisten wilden het liefste boerenorganisaties en linkse organisaties uitschakelen – Afdeling Emilia-Romagna verwierp pact en roept een nationaal congres van de fascistische beweging uit • Mussolini stapt op als lid van de uitvoerende commissie van de Fascistische beweging • Geen alternatieve leiders, strijdbijl al snel begraven 05-02-2015 - 20


Van beweging naar partij • Mussolini wilde een echte partij vormen – Dan kon hij de beweging makkelijker controleren • Daarvoor moest het pact met de socialisten worden opgegeven – Agrarische fascisten waren de voornaamste slagkracht van de beweging

• 3e fascistische congres: oprichting partij – Nieuw programma van laissez-faire economische politiek – Nationalistische principes » Grootgrondbezitters, handelslieden, ambachtslieden en ambtenaren belangrijkste groep binnen de partij 05-02-2015 - 21


Verzwakking socialistische partij • Socialisten dachten dat zij veilig waren en dat de overheid na het breken van het pact de fascisten nu wel zou aanpakken – Socialisten hadden eigen paramilitaire verdedigingsafdeling opgeheven – Reformisten wilden daarom samenwerking aangaan met andere partijen in de regering • Samenwerken met de overheid was volgens een deel van de partij een gevaar voor de eigen achterban • Splitsing lag weer op de loer

• Fouten Katholieke PPI: – Partij kende links-rechts verdeeldheid – Werd verzwakt omdat Paus pius XI de rechtervleugel steunt

• Socialisten als PPI onderschatten het gevaar van het fascisme 05-02-2015 - 22


Aftreden Bonomi • Februari 1922 Bonomi treed af – Falen van het pact – Ondergang van Banca Italiana di Sconto • Bank niet gered door Bonomi • Verbonden aan groot industrieel conglomeraat – Alliantie tussen dat conglomeraat en democraten; doel: Giolitti terug als premier

• Crisis: – Socialisten wilden een antifascistisch kabinet • PPI en democratische partijen gaan daar niet op in • PPI spreekt veto uit over Giolitti, weigerde verantwoordelijkheid te nemen

– Compromis: rechterhand Giolitti, Luigi Facta, wordt premier • Toezegging: aftreden bij beter compromis • Wankele coalitie van PPI en liberaal-democratische groeperingen

05-02-2015 - 23


Groei fascistische beweging • Fascisten krijgen steeds meer mensen op de been – Mars op Ravenna in September 1921 – Bezetting Ferrara in mei 1922 – Soortgelijke gebeurtenissen in Bologna

• Fascisten richten eigen arbeidersbeweging op o.l.v. Edmondo Rossoni – Vergrootte aantrekkingskracht Fascistische beweging – Sterk nationalistisch en niet-marxistisch – Corporaties 05-02-2015 - 24


Regeringsreactie • Facta ondernam weinig tegen toenemend geweld van de fascisten – PPI laat regering vallen, mogelijk kan er een echte linkse regering komen – Facta blijft toch aan als premier

• Mussolini’s fascisten worden alleen maar sterker – Niemand kan een antwoord vinden op het fascisme 05-02-2015 - 25


Staking • 31 juli – 2 augustus antifascistische vakbonden staken, faalt – Doel: Nieuw Giolitti-kabinet – Stakers waren geen partij voor fascistische knokploegen • ‘Nationale solidariteit’ • Fascisten waren stakingsbrekers • Maakte machtsgreep Mussolini mogelijk – Arbeidersbeweging was zieltogend, verbrak banden met socialistische partij – Fascisten hadden controle over grote steden in het noorden en midden van het land – Voor het establishment was samenwerken met fascisten de enige optie uit de crisis te komen – Socialistische Partij voltooide in 1922 het schisma tussen revisionisten en maximalistische facties

05-02-2015 - 26


Verzilveren • Mussolini moest snel handelen om zijn winst te verzilveren – Marxistische gevaar bestond niet, bourgeois-bondgenoten konden zich weleens tegen Mussolini keren • Knokploegen waren niet goedkoop

– Twee maanden, twee bewegingen • Legalistische factie steunt nette machtsoverdracht • Hardere tak: gewelddadige machtsovername

– Mussolini combineerde beide methoden • Vrees: Leger zou coup kunnen verslaan • Onderhandelen met liberalen over een coalitie – Weigering een ondergeschikte positie te accepteren – Weigering akkoord te gaan met een regering van Giolitti » Giolitti zou het meest bereid zijn de fascistische beweging uit te schakelen – Mussolini bespeelde de koning: » Accepteren monarchie, maar niet koning Victor Emmanuel • Als de koning dwarszit vervangen door zijn neef, de Hertog van Aosta

• Fascistische strijdgroepen krijgen militaire organisatiestructuur 05-02-2015 - 27


Gabriele D’Annunzio • Nog een tegenstander – Dichter en nationalist Gabriele D’Annunzio • Had eigen achterban onder fascisten

– 4 november 1922: massabijeenkomst in Rome • Bedoeling: nationale verzoening • Reactie: Mars op Rome – Parlementaire oplossing zou een gevaar voor fascisme zijn 05-02-2015 - 28


Mars op Rome • •

Mars op Rome was een coup Op de achtergrond onderhandelingen tussen Facta en Mussolini –

•

Mogelijk was Mussolini op 26 oktober akkoord gegaan met een nieuwe Facta-regering –

• •

Mussolini geholpen door Giolitti: hij handelde niet snel genoeg

Facta verzoekt de Koning naar Rome te komen

Fascistische militaire handelingen + tegenreactie leger Sleutelrol weggelegd voor Italiaanse koning – –

Regering riep noodtoestand uit en kondigt die met plakkaten aan Victor Emmanuel weigert het decreet te ondertekenen •

–

Facta treedt af

Koning zag zich als bindende factor • • •

Oordeel: Crisis zou erger worden als het leger tegen de fascisten word ingezet Weg van de minste weerstand Met tegenzin krijgt Mussolini een mandaat een regering te vormen –

05-02-2015 - 29

Koning zag liever dat de nationalist Antonio Salandra premier zou worden


Mussolini aan de macht • Nieuw kabinet – Nationalisten, PPI, Liberalen – 5 Fascistische ministers (Mussolini als premier & Minister van binnen- en buitenlandse zaken • Fascisten dus veel meer macht dan dat ze op grond van hun parlementaire vertegenwoordiging konden claimen

• Parlement zou steeds meer macht gaan verliezen, regering zou macht verkrijgen – Italië hield op een parlementaire democratie te zijn – Vorming van de regering op 29 oktober 1922 werd gevolgd door geweldplegingen tegen tegenstanders op 30 oktober

05-02-2015 - 30


Machtsconsolidatie • Vertrouwensstemming in dekamer van afgevaardigden – Samen met het coalitiekarakter van de regering deed politici denken dat deze regering in de toekomst kon worden weggestemd – Geen rekening gehouden met de Mars op Rome en het geweldskarakter daarvan – Mussolini maakte duidelijk dat dit een beleefdheidsverzoek was • Desgewenst kon het parlement zo gesloten worden

– 3 december 1922 regering krijgt volmacht voor een jaar voor de bestrijdingen van de crisis • Mogelijkheid voor Mussolini om een eenpartijstaat te creëren

05-02-2015 - 31


Consolidatie •

Vorming Fascistische grote raad – Partijorgaan dat staatsfuncties op zich nam – Macht van de fascistische knokploegen werd doorbroken door ontbinding •

Oprichting Milizia Volontaria per la Sicurezza Nazionale (MVSN) als nieuw machtsmiddel –

•

Niet zonder slag of stoot, maar verdeel- en heerspolitiek zorgt er voor dat Mussolini heer en meester was over de MVSN

Nieuw kiesstelsel – 2/3e van de zetels zou toevallen aan de grootste partij mits deze 25% van de stemmen had behaald – Overige 1/3e deel zou worden verdeeld via proportionaliteit • • •

Linkse partijen waren tegen Rechtse partijen waren voor PPI gaf doorslag –

05-02-2015 - 32

Mussolini gebruikte Vaticaan om druk te zetten op de PPI » Linkse leider Sturzo werd gedwongen af te treden


Verkiezingen april 1924 • Verkiezingsuitslag geen verrassing – Economie was aan het groeien – Mussolini had Fiume kunnen annexeren – Prominente liberalen, leden van de PPI stonden op een kieslijst met Fascisten – Tegenstanders konden geen gesloten front vormen – Geweldpleging door MVSN en malversaties tijdens stemming – Uitslag: 64.9% voor de fascistische kieslijst • In het noorden kregen oppositielijsten meer stemmen 05-02-2015 - 33


Giacomo Matteotti •

Toespraak socialistische partijleider Matteoti – Malversaties aan de kaak stellen – Eis: nieuwe verkiezingen – Republikeinen, katholieken en liberalr monarchisten sloten zich daarbij aan – Mussolini maakte avances naar links

•

1 juni 1924: Matteotti plotseling verdwenen – Later dood gevonden – Onduidelijk is of Mussolini opdracht tot de moord had gegeven •

Hij had wel de omstandigheden gecreëerd waarin de moord mogelijk was

– Maatschappelijke beroering: Mussolini moet ministerschap van binnenlandse zaken opgeven, overgeven aan Luigi Federzoni (nationalist, door koning vertrouwd)

05-02-2015 - 34


Affaire Matteotti • Antifascisten dachten dat ze Mussolini nu konden verslaan – Boycotten kamer van afgevaardigden, participeren niet langer – Hoop: Koning ontslaat Mussolini • Gebeurt niet: 30 juni 1924 Kamer van Afgevaardigden geeft Mussolini vertrouwensstem, koning vreesde chaos

– 16 augustus: Vondst Matteotti’s lichaam • Liberale bondgenoten dreigen Mussolini in de steek te laten en een unie te vormen – Vaticaan verbood deelname PPI, Sturzo moet het land verlaten 05-02-2015 - 35


Affaire Matteotti • Liberale bondgenoten zoals Salandra bleven achter Mussolini staan – Confindustria, de organisatie van industriëlen die de fascistische lijst gefinancierd hadden onthielden echte steun – Deel van de Liberale partij stemde voor terugkeer naar een democratische situatie – Sommige liberalen sluiten zich aan bij de Nationale unie, een oppositiebeweging • Nationale unie agiteerde de situatie door onthullingen over de dood van Matteotti – Interimhoofd MVSN Italo Balbo moest aftreden – Mussolini bleef in het zadel: militaire ministers steunden hem » Mussolini was afhankelijk van militaire macht

• Eind 1924 gewelddadige vleugel van de fascistische partij eiste dat Mussolini definitief met de oppositie zou afrekenen – Heropening kamer van afgevaardigden

05-02-2015 - 36


Affaire Matteotti • Heropening kamer van afgevaardigden, toespraak Mussolini – Morele verantwoording voor Matteotti’s moord – Daagde oppositie uit het tegen hem op te nemen • Gekoppeld aan dreigement: de regering kan de oppositie vermorzelen

• Regime consolideerde zichzelf: – Niet-fascistische ministers werden uit het kabinet verwijderd • Nieuwe ministers waren wel monarchistisch, vertrouwen van koning kon gehandhaafd blijven

– Concessies aan industriëlen en leger verzekerde hun steun – Mussolini kiest voor de gewelddadige factie binnen de MVSN en gebruikt die om tegenstanders aan te pakken – Machtsgreep voltooid

05-02-2015 - 37


Corporatistische staat • Hoe moeten we Mussolini’s fascistische staat nu plaatsen – Afwijzing democratie, liberalisme, vrijhandel, laissez-faire, kapitalisme, socialisme en klassenbewustzijn – Nationale solidariteit, staatsgeleide economie onder bezielende leiding van de alziende leider, de Duce 05-02-2015 - 38


De Corporatistische staat • Staat kreeg corporatief of syndicalistisch karakter – Niet gebruik gemaakt van linkse of rechtse syndicalistische voorbeelden • Niet vakbonden of gildes die de dienst uitmaakten • Mussolini’s corporaties – Vertegenwoordigers van arbeiders, werkgevers en de staat bepaalden lonen, prijzen en industriebeleid – Centraal element: autarkie – Rol van de overheid was cruciaal: hele stelsel stond op staatscontrole – 1938 Kamer van afgevaardigden vervangen door Kamer van Fasces en Corporaties » Leden uit de corporaties, maar door de overheid uitgezocht 05-02-2015 - 39


De corporatistische staat • Verre van democratisch – Verkocht als verbetering ten opzichte daarvan • Economische belanghebbers zouden het beleid bepalen in plaats van politieke partijen, dat is beter • Anarchie zou voorkomen kunnen worden • Nationale staat zou versterkt kunnen worden

– Uiteindelijk regeerde de Duce via decreten en nam alle beslissingen – Sociale spanningen verdwenen door een verbod op stakingen en de afschaffing van onafhankelijke vakbonden – Systeem van ultieme staatscontrole op de economie • Binnen raamwerk van private ondernemingen en een kapitalistische economie 05-02-2015 - 40


De corporatistische staat • Zowel een antwoord op westerse democratie als sovjetdicatuur van het proletariaat • Test: Grote depressie – Economische machtsstructuren in Italië bleken niet goed te werken – Propaganda-apparaat verkocht het als buitenlandse schuld

• Sociale structuur werd niet fundamenteel veranderd door het fascisme – Grote verschillen tussen arm en rijk – Grote verschillen tussen stad en platteland

• Gebrek aan sociaaleconomische vooruitgang werd verbloemd door een gevoel van heroïsche nationale wederopleving – Buitenlandse avonturen vanaf 1935 05-02-2015 - 41


Oerfascist Mussolini • Mussolini was een van de eersten met een alternatief voor liberale democratie en communisme – Voorbeeld voor fascisten in andere landen • Ideologisch voorbeeld

• Maar had Mussolini wel een echte ideologie? – Eerder uit noodzaak geboren

• Gebrek aan ideologie wordt door ideologische criticasters ook gebruikt om de rol van het fascisme te verkleinen • Toch een paar ideologische wortels: – Emilio Gentile Fascismo: storia e interpretazione 05-02-2015 - 42


Fascismo: storia e interpretazione • Revolutionaire nationalistische beweging – Doel: Liberale democratie vernietigen, opbouwen nieuwe staat, natie nieuw elan geven – Middel: milities

• Fascistische partij begreep de macht van mythen – Sacralisering van de politiek • Politieke religie met mythes, riten, symbolen en geboden – Uniformen, fascistische groet en uitroep

• Totalitarisme: om de staat kon men niet heen – Alom aanwezig: economie, op het werk, in de vrijetijdsbesteding – Totalitarisme van oorsprong een Italiaans woord

• Persoonlijkheidscultus rondom de leider

05-02-2015 - 43


Antisemitisme? • Controversieel onderwerp • Antisemitisme in Italië niet bepaald diepgeworteld – Kleine joodse gemeenschap – Er waren ook Joodse fascisten

• Raszuiverheid was wel onderdeel van het ideologisch programma van de fascisten – Maar eerder geestelijk dan biologisch – Mussolini had zelfs een Joodse minnares – Mussolini heeft zelfs de Duitse antisemitische politiek niet veroordeeld

• Vanaf 1937-1938 een duidelijke antisemitische factie binnen de Italiaanse fascistische partij – Reden: Duitsland werd voor Italië steeds belangrijker – Ook: Linkse fascisten zagen Joden als ‘bourgeois’ en ideologische aartsvijanden (liberalen, communisten en socialisten) 05-02-2015 - 44


Antisemitisme? • Antisemitische politiek pas na mei 1938 (na een bezoek van Hitler) – Wetten kenden tegenstand binnen Fascistische partij – Naast toegenomen rol Duitsland nog een reden: • Mogelijkerwijs wilde Mussolini zijn macht vergroten door meer vorm te geven aan het Italiaanse (volks)karakter: – Ook racisme tegen bewoners van Italiës koloniën. – Ging gepaard met campagne tegen bourgeoisie – Gedachte dat het Italiaanse volk moest worden omgetoverd in een volk van krijgers met raszuiverheid als belangrijk element

• Je kunt je dus afvragen of Nazisme en Mussolini’s fascisme wel een ideologische gemeenschap vormden – Ideologisch en achtergrond-technisch grote verschillen – Overeenkomst vooral gelegen in uiterlijke vertoon

05-02-2015 - 45


Volgende week • Eerste Wereldoorlog centraal element in Mussolini’s machtsgreep – Hoe gaat dat in Duitsland? • Hoe komt het Nazisme aan de macht?

• Twee centrale elementen: – Erfenis WO I – Voorbeeld Mussolini in uiterlijk vertoon 05-02-2015 - 46

Italië: Oerfascist Mussolini aan de macht ( )

Recommend Documents