It Museum fan Binnenút Het Museum van Binnenuit

LENTE EDITIE 2015 I. Oderwald

Tekenaars en schrijvers werken samen in het Natuurmuseum Fryslân Van 14 maart tot en met 26 april 2015 is de tentoonstelling It Museum fan Binnenút - Het Museum van Binnenuit te zien. Deze expositie is het resultaat van de samenwerking tussen twaalf leden van de Nederlandse Kring van Tekenaars en twaalf Friese auteurs. Tekenaars en schrijvers gingen aan het werk in het Natuurmuseum en lieten zich inspireren door de collectie en door elkaar.

It Museum fan Binnenút Het Museum van Binnenuit J. van Spronsen

In 2012 exposeerde de Nederlandse Kring van Tekenaars voor het eerst in het Natuur­ museum met de tentoonstelling Natuurlijk Getekend. Het enthousiasme was groot en de tentoonstelling een succes. Het smaakte naar meer en al gauw ontstond het idee om nog een tentoonstelling te organiseren. Natuurlijk met een ander uitgangspunt. Voor veel kunstenaars vormt de natuur een bron van inspiratie. Landschappen, planten en dieren kunnen op veel verschillende manieren worden weergegeven; realistisch of abstract, in kleur of zwart-wit, 2D of 3D, iedere kunstenaar verbeeldt het op zijn eigen wijze. Het tekenen naar de ‘levende natuur’ is niet voor iedereen weggelegd en het tekenen van ‘dode’ objecten in een natuurmuseum vergt weer een andere blik. De leden van de Nederlandse kring van Tekenaars zagen het als een uitdaging.

1

Dit was het uitgangspunt: de tekenaars gin­ gen september vorig jaar aan het werk in het Natuurmuseum en mochten vrijelijk hun gang gaan. Eerst kregen ze een uitgebreide rondleiding door de tentoonstellingszalen, maar ook door het depot. De tekenaars kozen een favoriet object uit en maakten hier schetsen van om deze later in eigen huis of atelier uit te werken. Zes dagen lang werd het museum bevolkt door bevlogen en betrokken tekenaars. Bezoekers konden ze overal aan het werk zien met hun schetsboeken, pastelkrijt en verf. De een werd getroffen door de licht­ inval in Friesland onder Water, terwijl een ander juist inspiratie kreeg in het depot. Er waren kunstenaars die zich richtten op de dieren in het museum, maar ook op het meubilair of de relatie tussen object en bezoeker. Overal werden tekeningen van ge­ maakt: van een zwerfsteen, een gordeldier, een lade met balgen van de leeuwerik, een verzameling oude botten, de schedel van een hert, het skelet van een lees verder >>

H. Franken

A. Harkema

en historisch centrum, gekoppeld aan een Friese dichter of schrijver. De auteurs gingen in gesprek met de tekenaars en gaven op hun beurt een korte impressie van de schetsen in een gedicht of tekst. Tekenaar en auteur probeerden ieder met hun eigen medium, beeld en tekst, de verbinding te leggen.

vogel, een embryo van een veulen. De ene kunstenaar probeerde verschillende elemen­ ten die haar raakten te combineren in één tekening terwijl een collega-tekenaar juist het karakter van één object wilde uitdiepen. Er vonden ook ontmoetingen plaats. De tekenaars werden door Tresoar, Fries literair

Het doel van deze bijzondere samenwer­ king tussen het Natuurmuseum, Tresoar, de Nederlandse Kring van tekenaars en de Friese schrijvers was het samenvoegen van twee creatieve uitingsvormen. Samen op zoek naar het wezen, misschien wel ‘de ziel’ van het museum. Het gaat hier om een samenwerking waarin tekenaars en schrijvers elkaar stimuleren en inspireren. Voor het Na­ tuurmuseum is de realisatie van een tentoon­ stelling met de uitgewerkte resultaten een middel om de collectie op een vernieuwende wijze onder de aandacht te brengen. Kunste­ naars kijken anders naar objecten dan een bioloog, conservator of bezoeker. Tekenaars en schrijvers die aan het werk gaan met de collectie kunnen bezoekers een nieuwe kijk bieden op de verzameling of ons anders over de natuur laten nadenken.

Het eindresultaat van deze waardevolle samenwerking is de tentoonstelling It Museum fan Binnenút – Het Museum van Binnenuit en een boek met dezelfde titel. In het boek is een selectie van de tekeningen opgenomen met de oorspronkelijk Friese gedichten erbij en een Nederlandse verta­ ling. Het boek is te koop voor € 5,00 in de museumwinkel en wordt meegestuurd met het magazine De Moanne. 

Nieuw depot voor vijf provinciale musea Het Natuurmuseum Fryslân, Fries Museum, Fries Scheepvaartmuseum, Fries Landbouwmuseum en Tresoar gaan gezamenlijk een depot voor hun collecties bouwen. Dit zal komen te staan aan de Haak achter Crystalic aan de Freark Damwei. Nadat vorig jaar Provinciale Staten 7,4 miljoen euro beschikbaar stelden voor een nieuw collectiecentrum hebben de vijf instellingen architectenbureau LEVS opdracht gegeven een ontwerp te maken voor een zo duurzaam mogelijk gebouw waarin de collecties veilig beheerd kunnen worden. In tegenstelling tot wat in de museale wereld te doen gebruikelijk is, zien de in­ stellingen er van af om de eigen collectie bij elkaar te houden. De opzet wordt nu dat de objecten worden opgeslagen op grond van hun eigenschap, dus schilderijen bij schilde­ rijen, papier bij papier, biologisch materiaal bij biologisch materiaal. Het resultaat zal dan ook zijn dat de stukken van de instel­ lingen door elkaar komen te liggen. Dat is niet erg als er maar een goede registratie van de objecten is. Om een goede regis­ tratie mogelijk te maken is er een subsidie aangevraagd bij het Mondriaan fonds. Dit fonds heeft het initiatief van de vijf Friese instellingen gehonoreerd met een maximale bijdrage van ruim €123.000,-. In de toeken­ ningsbrief wordt de wijze van inrichten door het fonds geroemd “een actueel onderwerp dat in Nederland en elders in de

wereld veel besproken is, maar waarbij (nog) weinig daadwerkelijk gerealiseerd wordt. De commissie is positief over de plannen om de collecties integraal te categoriseren, zonder onderscheid te maken tussen de oorspronke­ lijke museale eigenaar ervan”. Naast het unieke opslagconcept kent het nieuw te bouwen depot nog een noviteit. Het depot zal niet verwarmd dan wel ge­ koeld worden, alleen de luchtvochtigheid zal gereguleerd worden. De directies van de vijf Friese musea hebben dit concept over­ genomen van de Deense musea. Daar wordt het al enkele jaren met succes toegepast. Architect Jurriaan Spigt van LEVS heeft zich verdiept in het Deense model en een zeer duurzaam gebouw met nagenoeg geen installaties ontworpen. Het pand wordt op­ getrokken uit dikke betonnen platen en zal een drietal depots huisvesten en een klein aantal werkruimten. De niet geïsoleerde

2

betonnen vloer werkt als accumulator van aardwarmte en dat zorgt gedurende het jaar voor een gelijkmatige binnentempera­ tuur. De depots zullen zo’n 2700 vierkante meter beslaan en hebben een totale inhoud van een 16.000 m3. Door de gekozen duurzame oplossingen zal het energieverbruik van het pand niet meer bedragen dan van een grote eengezinswoning, hetgeen natuurlijk een zeer gunstig effect heeft op de exploita­ tielasten van het gebouw. Op 10 april zal de eerste paal voor het depot de grond in gaan en de verwachting is dat het gebouw er eind 2015 zal staan. Na een periode van een paar maanden waarin het gebouw op temperatuur moet komen en de binnentemperatuur moet stabiliseren, zullen er vanaf april 2016 de collecties on­ dergebracht kunnen worden. 



Goddelijk Groen Alde Fryske Tsjerken één met het Friese landschap Vanaf 5 juni is er in het Rabobank Atrium een bijzondere expositie te zien: Goddelijk Groen. Deze tentoonstelling is voortgekomen uit een samenwerking met de Stichting Alde Fryske Tsjerken die dit jaar haar 45 jarig jubileum viert. Het lijkt op het eerste gezicht een niet zo voor de hand liggende combinatie: de Stichting Alde Fryske Tsjerken (SAFT) en het Natuurmuseum Fryslân. En op het tweede gezicht, als je het 45-jarig jubileum van de SAFT erbij betrekt, wordt de combinatie alleen maar onwaarschijnlijker… Maar er bleken wel degelijk overeenkomsten, ver­ banden en gemeenschappelijke belangen tussen de beide organisaties te zijn. Het Natuurmuseum zoekt graag andere organisaties om mee samen te werken. Daarmee vergroten we ons publieksbereik, komen we in contact met groepen die ver(der) van het museum af staan en samen heb je bovendien meer te besteden dan in je eentje. In de zomerperiode, als er geen schoolklassen op bezoek komen en er juist veel toeristen in de stad zijn, richten we ons wat meer op een algemeen publiek. En daar leent het verhaal van de Alde Fryske Tjerken zich uitstekend voor maar dan wel gestoken in een natuurleuk jasje! Al snel ontstond het idee om als blikvanger een zo groot mogelijk typisch Fries terpkerk­ je in het Rabobank Atrium te bouwen. In dat kerkje zijn beide organisaties te herken­

nen: de ene kant is prachtig gerestaureerd en in uitmuntende staat van onderhoud, zo ziet de SAFT het graag. De andere kant is een ruïne waar de natuur haar vrije gang kan gaan en daar houdt het Natuurmuseum weer meer van. In en rond de kerk zijn aller­ lei dieren te vinden, zoals uilen, vleermuizen en insecten.

In de tijdelijke expositiezaal is meer in­ formatie te vinden over SAFT. Bezoekers kunnen plaatsnemen in een van de oude kerkbanken en daar meer te weten komen over het werk van de stichting of dwalen langs grafzerken en meer leren over de natuur. Meer informatie is te vinden op www.aldefrysketsjerken.nl.

Drie bouwbedrijven slaan de handen ineen om de kerk/ruïne te bouwen: Bouwbedrijf Dijkstra de Graaf bv, Bouwbedrijf van der Werff en Bouw- en Restauratiebedrijf Sytse Douwe van der Vegt bv. Ook Sijperda Stei­ gerbouw heeft zijn diensten aangeboden. Waar deze bedrijven normaal elkaars concur­ rent zijn bij aanbestedingen, besloten ze enthousiast juist samen aan de slag te gaan met dit project. De bouwers stellen mens­ kracht, materialen en expertise beschikbaar en zullen de bouw van terp en kerk geheel voor hun rekening nemen! Op 28 april wordt begonnen met de bouw.

Goddelijk Groen wordt mede mogelijk gemaakt door: Provincie Fryslân Stichting Siebolt Foundation Prins Bernhard Cultuurfonds Gemeente Leeuwarden Stichting Woudsend Anno 1816 Stichting Het Nieuwe Stadsweeshuis Leeuwarden Stichting Herbert Duintjer Fonds, Stichting M.A.O.C. Gravin Van Bylandt Stichting Zabawas Goddelijk Groen is te zien van 5 juni t/m 30 augustus 2015. 

Stichting Herbert Duintjer Fonds

Aqua Zoo actie Aqua Zoo is overgenomen door Libéma en kan daardoor gelukkig een doorstart maken. Daarmee blijft het dierenpark behouden voor bezoekers van Fryslân en daarbuiten. Het Natuurmuseum en Aqua Zoo hebben ieder jaar een actie: Vrienden van het Natuurmuseum krijgen eenmalig

op vertoon van hun Vriendenpasje en de bon (uit de Winter Nieuwsbrief) 50% korting bij Aqua Zoo en andersom. Deze actie blijft gewoon staan. Vrienden van het museum hebben nog tot en met 31 december van dit jaar de tijd om met hun kortingsbon op bezoek te gaan.

www.hetnatuurmuseum.nl

3

Museumweek De Nationale Museumweek is het logische vervolg op het populaire Museumweekend en wordt gehouden van 18 t/m 26 april. Een hele week, inclusief de weekenden ervoor en erna, organiseren de musea in Nederland aansprekende activiteiten voor groot en klein. Ook het Natuurmuseum Fryslân doet mee. De Museumweek staat hier in het teken van de Fryske taal: Doe een museum in ’t Frysk! Op vrijdag 17 april wordt de eerste en enige Fryske Taal Museaal-Zuil onthuld. Het Natuurmuseum heeft deze zuil ont­ worpen om aandacht te geven aan het belang van de Fryske taal als tweede taal van Nederland. Hier krijgen bezoekers algemene informatie over (de geschiedenis van) het Fries, waarna ingegaan wordt op het ‘Fries Natuurlijk’: het Fries in relatie tot de collectie van het museum. De ruim twee meter hoge Fryske Taal Museaal-Zuil is ook door andere musea in Fryslân te gebruiken. De taalzuil is ontwikkeld in nauwe samenwerking met de Afûk. Voor kinderen is er in de Museumweek een leuke speurtocht ontwikkeld rond de Friese taal. Op de : Fryske Taal MuseaalZuil komen een aantal dieren voor en het is aan de kinderen om bij de Friese naam het juiste dier te zoeken. Dat lijkt mak­ kelijk, maar is het niet. Sommige Friese namen zijn namelijk geen directe vertaling uit het Nederlands, maar hebben een ge­ heel eigen benaming gekregen. Dat wordt dus nog een echte uitdaging! De Museumweek duurt van 18 t/m 26 april. Het laatste weekend, 25 en 26 april, is er een speciale actie: de toegang is dan slechts € 1,- p.p. Dit is tevens het laatste weekend dat de exposities De Piepshow en Het Museum van Binnenuit te zien zijn.

de PIEP show

Het hoe en wat van muis en rat Muizen en ratten leven graag in onze buurt. Je ziet ze niet elke dag, maar ze zijn er wel. Er is eten in overvloed en overal zijn warme, droge schuilplaatsen te vinden. Wij mensen hebben dubbele gevoelens als het om deze knaagdieren gaat. Aan de ene kant vinden we ze lastig en soms zelfs gevaarlijk. Aan de andere kant zijn ze voor ons onmisbaar.

Verwacht: Animal Inside Out Onlangs was al uitgebreid in het nieuws dat het Natuurmuseum vanaf oktober een internationale topexpositie in huis heeft: ANIMAL INSIDE OUT, een productie van Gunther von Hagens BODY WORLDS. Von Hagens werd bekend door zijn exposities met geprepareerde mensen. Deze conserveerde hij via de methode van plastinatie, een door hem uitgevonden techniek waarbij biologisch materiaal zeer goed bewaard blijft. Deze tentoonstelling is over de hele wereld te zien geweest en heeft miljoenen bezoekers getrokken. Zijn volgende project, een tentoonstelling met dieren in de hoofdrol, is even succesvol. Op dit moment toeren er twee van deze tentoonstelling rond: één in Amerika en één in Europa. Drie jaar is directeur Gerk Koop­ mans bezig geweest om deze spectaculaire tentoonstelling naar Leeuwarden te halen. Tot nu toe was de expositie vooral te zien in wereldsteden als Wenen, Berlijn en Chicago, waar steevast grote aantallen bezoekers werden getrokken, in London zelfs 250.000. Leeuwarden is natuurlijk een stad van een heel ander kaliber. Het winnen van de ver­ kiezing van Culturele Hoofdstad 2018 heeft er zeker toe bijgedragen dat de organisatie in Duitsland uiteindelijk groen licht gaf. Het Natuurmuseum heeft daarmee de primeur voor Nederland! ANIMAL INSIDE OUT neemt je als bezoeker mee op een anatomische safari langs de meest bijzondere diersoorten. Van geiten tot giraffen, van olifanten tot palingen en van octopussen tot struisvogels, bezoekers ontdekken vorm en functie van bekende en exotische dieren. De dierententoonstelling is minstens zo interessant als de exposities met mensen. Ieder mens ziet er inwendig hetzelfde uit, maar een gorilla is natuurlijk

In de Middeleeuwen veroorzaakte de zwar­ te rat verschillende grote pestepidemieën. De kleine veldmuis kan met een heleboel soortgenootjes een heel weiland omspitten en drijft een boer tot wanhoop. Daar hebben we de laatste tijd veel over gezien en gehoord in het nieuws. Maar ratten zijn ook in staat om mijnen, TBC en drugs op te sporen en daar maken we dankbaar gebruik van. Dat ratten en muizen slimme en aanhankelijke huisdieren zijn hebben ook al veel mensen ondervon­ den.

4

heel iets anders dan een haai. Anatomische handboeken komen dan ook tot leven tij­ dens deze onvergetelijke museale ervaring. Op dit moment is het team van het Na­ tuurmuseum al hard aan de slag met deze grootste expositie ooit in de geschiedenis van het museum. Niet voor niets worden er minimaal 40.000 bezoekers verwacht. Het atrium zal verduisterd moeten worden, er moet een landelijke promotie campagne komen en de bezoekersstromen moeten in goede banen geleid worden. Een hele span­ nende en uitdagende klus! ANIMAL INSIDE OUT is nu nog in Dublin te zien, maar deze herfst komen alle dieren en preparaten deze kant op. De expositie is in het Natuurmuseum te zien van 3 oktober 2015 tot en met 3 januari 2016.

In ieder geval maken ze deel uit van ons leven of we dat nu willen of niet. Het zijn interessante dieren die belangrijker zijn voor de mens dan je zou denken! De Piepshow is nog te zien t/m 26 april.

Jelle en Romke

In de spotlight Sinds 1 januari 2015 is Sovon Vogelonderzoek Nederland afdeling Noord gehuisvest in de Blauwe Kamer van het Natuurmuseum. Hoog tijd voor een introductie van onze ‘nieuwe collega’s’: Romke Kleefstra en Jelle Postma. Wat is Sovon precies? Romke: Sovon is een landelijke vereniging met ruim 8000 vrijwilligers. We houden ons bezig met vogelonderzoek in de breedste zin van het woord. Zo verzorgen we vo­ geltellingen, doen we specifiek onderzoek naar bepaalde soorten en houden we ons bezig met de vogelstand in Nederland. We zijn jaarrond veel in het veld te vinden. De verzamelde gegevens worden onder andere ingezet voor natuurbeleid.

vrijwilligers en veldwerk. Wat de coördinatie van vrijwilligers betreft hou ik mij bezig met projecten gericht op vogels die in Friesland en het Waddengebied doortrekken en over­ winteren. Hiermee werk ik ook samen met collega’s uit Duitsland en Denemarken. Jelle: Ik houd mij juist bezig met de vogels die hier in Friesland en het Waddengebied broeden, onder meer in het kader van het Weidevogelmeetnet Friesland. Daarnaast geven we ook cursussen.

Hoe zijn jullie bij Sovon gekomen? Romke: Ik heb van mijn hobby mijn werk kunnen maken. Ik was altijd al vogelaar, begon als vrijwilliger bij Staatsbosbeheer en leerde zo Sovon kennen. Door al mijn veldwerk, en rapportages daarover, werd me een baan bij Sovon aangeboden. Jelle: Eigenlijk geldt voor mij hetzelfde, mijn werk is ook mijn hobby. Ik heb Milieukunde gestudeerd aan Hogeschool Van Hall. Na mijn opleiding wist ik niet zo goed wat ik wilde doen. Ik ben toen begonnen als vrijwilliger bij Sovon en van het een kwam het ander.

Wat vinden jullie leuk aan jullie werk? Romke: Veldwerk! Ook het coördineren van én samenwerken met vrijwilligers. Daarnaast doe ik ook nog een stukje redactiewerk voor het vogeltijdtijdschrift Limosa. Eigenlijk mijn drie hoofdtaken dus. Jelle: Het veldwerk, contacten met vrijwil­ ligers. Maar ook het bijeenbrengen van gegevens, de berekening van trends en het geven van cursussen.

Wat zijn jullie werkzaamheden? Romke: Jelle en ik zijn beide project­ coördinatoren. We hebben overlappende werkzaamheden, zoals het aansturen van

Wat is het voordeel om nu onder één dak te zitten met het Natuurmuseum? Jelle: Het Natuurmuseum Fryslân is een cen­ trale instelling die verschillende organisaties op het gebied van natuur bijeen weet te brengen. Met de Fryske Feriening foar Fjild­ biology werken wij bijvoorbeeld veel samen, maar het Natuurmuseum ook. De FFF organi­

Nieuws van de Schelpenwerkgroep De Schelpenwerkgroep Friesland is de oudste werkgroep van het Natuurmuseum Fryslân. We bestaan sinds 1967 en houden ons bezig met zowel onze eigen schelpenverzamelingen als met de museumcollectie. Het programma voor de komende maanden is als volgt: op 11 april gaan we determine­ ren of, bij mooi weer, op excursie. Ook op 9 mei is het determinatie of excursie. De jaarlijkse Vriendenexcursie is dit jaar i.v.m. het tij weer in het voorjaar en wel op

13 juni, een voorproefje van de zomerva­ kantie! Aangezien we geen reacties hebben gekregen op onze oproep in de Wintereditie wordt het weer de bekende routine. Met de 9.30 uur boot naar Ameland om daar een fiets te huren en dan het oosten in. Het is altijd weer een verrassing wat er op zo’n dag wordt gevonden: de stromingen blijven on­ voorspelbaar. We hopen op iets leuks en het wordt meestal iets onverwachts, zoals vorig jaar de tientallen heremietkreeftjes. Terug om 16.30 uur (of later op eigen gelegen­ heid). Het verzamelpunt is op Ameland bij

5

seert regelmatig een lezing in het museum. Daarnaast maakt het de samenwerking met het museum makkelijker. Op deze mooie plek is Sovon veel zichtbaarder dan waar we eerst zaten. We kunnen bovendien hier onze cursussen houden. Er komt nog een informatiepaneel bij de ingang, wat het werven van vrijwilligers makkelijker maakt. Kortom: door de samenwerking van Sovon en het Natuurmuseum Fryslân kunnen we elkaar alleen maar versterken. Wat betekent de natuur voor jullie? Romke: Belangrijkste wat er is, alles waar ik mee bezig ben. Het is een voorrecht om in de natuur te mogen werken. Jelle: Natuur is voor mij alles om mij heen, het is fascinerend en prachtig. Hoe bevalt het nieuwe kantoor? Romke + Jelle: Heel goed. Een ruimte met sfeer en een magistraal pand natuurlijk. Sommige collega’s op het hoofdkantoor in Nijmegen zijn misschien wel een beetje jaloers. Bij de verhuizing hebben we maar liefst 450 kilo oud papier weggegooid, dus we voelen ons nu ook een stuk opgeruim­ der! 

restaurant de Piraat aan het begin van de pier, naast de fietsenverhuur. Opgave vóór 10 juni via [email protected] Lijkt het u leuk om bij een middag aanwe­ zig te zijn, kom dan gerust langs. Opgave vooraf is niet nodig. U kunt zich bij de balie melden en als Vriend heeft u altijd al gratis toegang, dus misschien tot ziens? Voor eventueel verder nieuws kunt u ook al­ tijd de website van het museum raadplegen: U vindt ons onder Collectie / Onderzoek / Schelpenwerkgroep Friesland. 

www.hetnatuurmuseum.nl

C

GEA-lezingen De GEA-Kring Fryslân (de Stichting Geologische Activiteiten) organiseert regelmatig een lezing voor haar leden in het Natuurmuseum Fryslân. Ze vinden plaats op de woensdagavond. Vrienden van het Natuurmuseum zijn van harte uitgenodigd deze lezingen bij te wonen en krijgen gratis toegang. Wel wordt er een bijdrage voor koffie en thee gevraagd. De lezingen beginnen steeds om 19.30 uur. 15 april: Prof. Henny J.G.L.M. Lamers (Universiteit van Amsterdam) 'Op zoek naar de oorsprong: van de aarde tot de oerknal'

Iedereen heeft wel eens gehoord over het ‘Uitdijend Heelal’ en de ‘Oerknal’. Maar wat is die uitdijing nou eigenlijk? Worden de sterren steeds groter? Of neemt de afstand van de sterren onderling steeds toe? Komt daardoor ook de aarde steeds verder van de zon af? En dan die Oerknal: Wat knalde er nou eigenlijk uit elkaar? Waarom, waar en wanneer? Wat was er dan voor de oerknal? Minstens even zo interessant is de vraag: Hoe weten astronomen dat? Wie heeft dat ontdekt? Hoe kun je dat meten? In deze lezing maken we met grote tele­ scopen een zoektocht door het heelal. We beginnen met de aarde en kijken dan steeds verder. We komen de zon en sterren tegen, melkwegstelsels (dat zijn verzamelingen van miljarden sterren) en groepen van melkweg­

stelsels. Naarmate we verder weg kijken, kijken we ook steeds verder terug in de tijd omdat het licht er steeds langer over heeft gedaan om ons te bereiken. Zo kunnen we vele miljarden jaren in het verleden kijken. Tot we uiteindelijk aankomen bij de oer­ knal waarmee het allemaal begon. De spreker zal op een eenvoudige manier met veel mooie opnamen laten zien wat er gebeurt in het heelal en hoe we daarachter zijn gekomen. Er blijken veel vragen en misverstanden over de oerknal te zijn die besproken zullen worden. Zoals Einstein ooit zei: “Het meest onbegrijpelijke van het heelal is dat we het kunnen begrijpen!” 

Agenda

Meivakantie: knutsel een lentedier De meivakantie staat in het teken van de lente. In het Natuurmuseum gaan kinderen een eigen lentedier knutselen: een kalfje, een veulen, een lammetje, een biggetje of een jong konijn. Met wol en stukjes stof wordt op papier een 3D diertje gemaakt.

• t/m 26 april: De Piepshow • t/m 26 april: Museum van Binnenuit • 1 april: Talentmiddag in het WaterWonderLab • 15 april: GEA-lezing Van de aarde tot de oerknal • 18 t/m 26 april: Museumweek • 4, 6, 7 en 8 mei: Meivakantie activiteiten • 3 juni: Talentmiddag in het WaterWonderLab • 5 juni t/m 30 augustus: Goddelijk Groen • 13 juni: Schelpenexcursie Ameland

Verwacht • 3 oktober t/m 3 januari 2016: Animal Inside Out

In de meivakantie, 2 t/m 10 mei, is het museum dagelijks geopend van 10.00 tot 17.00 uur, dus extra vroeg en ook op de maandag. Op Bevrijdingsdag 5 mei is het museum gesloten. De activiteiten vinden plaats op 4, 6, 7 en 8 mei, doorlopend van 10.00-16.00 uur. Er zijn, behalve een entreekaartje, geen extra kosten aan verbonden.

Hoofdsponsor

Nieuws van de Paddenstoelenwerkgroep Traditiegetrouw houdt de Paddenstoe­ lenwerkgroep Friesland haar eerste bijeenkomst in april. Tijdens deze eerste bijeenkomst van het jaar wordt het jaarver­ slag 2014 gepresenteerd. Het jaarverslag geeft een overzicht van de meldingen van

de werkgroepleden in Friesland, afgewisseld met enkele artikelen over interessante pad­ denstoelen. Verder bespreken we de plan­ nen voor het najaar en nemen leden enkele voorjaarssoorten mee. De werkgroep is van plan om in mei een voorjaarsexcursie te houden. Er zijn een groot aantal soorten die alleen in het voor­ jaar te bewonderen zijn, waaronder bijvoor­ beeld enkele kluifzwammen.

Het elzenkatjesmummiekelkje groeit in het vroege voorjaar op afgevallen elzenkatjes (© Sjoerd Greydanus, 2015)

Vindt u het leuk om met paddenstoelen bezig te zijn, dan bent u van harte uitgeno­ digd om de werkgroepavond te bezoeken en deel te nemen aan de voorjaarsexcursie van de werkgroep. Houdt u voor de precieze datum de website van de werkgroep in de gaten: www.paddenstoeleninfriesland.nl 

www.hetnatuurmuseum.nl

6

De volgende stipers steunen het werk van het Natuurmuseum Fryslân:

Colofon: De Nieuwsbrief is een uitgave van het Natuurmuseum Fryslân en verschijnt vier maal per jaar. De Nieuwsbrief geeft informatie over tentoonstellingen en activiteiten voor en achter de schermen. Eindredactie: Natuurmuseum Fryslân ISSN: 1875-7545 Natuurmuseum Fryslân, Schoenmakersperk 2 8911 EM Leeuwarden, T 058 233 22 44 I www.hetnatuurmuseum.nl E [email protected] ©2015 Natuurmuseum Fryslân