Is een energiebeleid nodig in ziekenhuizen? Elie Vanderbauwede, Pascal Verdonck 9 september 2014

Is een energiebeleid nodig in ziekenhuizen ? Elie Vanderbauwede, Pascal Verdonck 9 september 2014

Algemene economische ontwikkeling ’20 ‘10 ‘00

‘90

‘80

Duurzame ontwikkeling Cleantech Innovatie Globaliseren ICT

‘70

Kwaliteit

‘60

Massaproductie

Prof. Derrick Gosselin in DM, 15 mei 2012 “Mocht zich ooit het schrikscenario voordoen van een langdurige black-out (DM 10/5), dan kunnen we vele dodelijke slachtoffers verwachten. Het zou beginnen met het wegvallen van telefonie, tv en internet, samen met de ijskast en de verwarming. Omdat wagens geen brandstof kunnen tanken zonder elektrische benzinepompen en het openbaar vervoer voor een groot deel elektrisch is, stopt ook alle verkeer en bijvoorbeeld de bevoorrading van de groothandel met zijn vele diepvriesinstallaties die zelf ook uitvallen. Bedrijven kunnen niet meer produceren en ziekenhuizen kunnen niet verder werken. Kortom, onze samenleving komt tot stilstand.“

Energieproblematiek • Complex probleem • Het aantal factoren dat het energiedebat beïnvloedt, is de voorbije 20 jaar spectaculair toegenomen : – vrijmaking energiemarkt – globalisering – klimaatverandering – groeiende en meer welvarende wereldbevolking

Globalisering • “Proces van wereldwijde economische, politieke en culturele integratie” • Door vooruitgang in vervoer en telecommunicatiemiddelen werd een wereldwijde arbeidsdeling en -markt mogelijk gemaakt!

Bevolkingsevolutie Life expect ancy by region - 1950-2050 90

Life expectancy (years)

80 70

Lessdeveloped regions - least developed countries (Male)

60

More developed regions (Male) Lessdeveloped regions - least developed countries (Female)

50

More developed regions (Female 40 30 1950

1975

2000

2025

2050

°World Business Council 2010

Energie en klimaat • Opwarming van de aarde ontstaat doordat we met meer rijker worden, we verbruiken meer, we vervuilen meer • Voedsel • Water • Ecosysteem

Mondiale schokken • Demografische shock: een verdubbeling of verdrievoudiging van de bevolking in de komende eeuw zet de voedselproductie onder druk, vooral in ontwikkelingslanden. • Energieshock: fossiele bronnen zijn eindig. Decentralisering van de bevoorrading door hernieuwbare energiebronnen is de enige oplossing. • Klimaatshock: vermindering van de CO2-uitstoot alleen zal onvoldoende zijn. Waterschaarste en een dalende biodiversiteit beïnvloeden evenzeer de opwarming van de aarde.

Energieproblematiek (1) innovaties in hernieuwbare en niet-hernieuwbare technologie (vb. smart grids, CO2 stockage of CCS, geothermie, windenergie, CSP, zonnecellen, opslagcapaciteit, EPR, WKK...) (2) liberalisering, de- of reregulering van de energiemarkt (3) geopolitieke implicaties op bevoorrading (4) maatschappelijke en sociale gevolgen voor welvaart door koopkracht en competitiviteit (5) het NIMBY-syndroom - elke burger vindt een oplossing fijn zolang zij maar niet interfereert met zijn leefwereld (vb. windmolens en hoogspanningslijnen).

Energieproblematiek • De liberalisering en de deregulering van de energiemarkt beoogden twee doelstellingen: door meer concurrentie de prijzen laten dalen en door een goede marktwerking zorgen voor voldoende investeringen in productietransmissie en distributiecapaciteit.

Prof. Derrick Gosselin in DM, 15 mei 2012 “De overheid kan niet zonder gevolgen de marktwerking verstoren door bijvoorbeeld eenzijdig een prijsblokkering door te voeren. Zolang er bij piekmomenten een capaciteitsoverschot voorhanden is, bestaat de illusie dat dit wel ongestraft kan. Vanaf 2015 zal dit capaciteitsoverschot bij ons wellicht onbestaande zijn.”

Energiebeleid nodig? - 09/09/2014

1. Energieprijs

2.

1.1 inleiding

2.1 bouwkundig

1.2 opbouw energiemarkt

2.1.1 hoge isolatiewaarde

1.3 elektriciteitsfactuur

2.1.2 groendak

1.3.1 energiegedeelte wordt bepaald door de marktprijs 1.3.2 bijdrage hernieuwbare energie & wkk

1.3.3 transport, distributie en federale heffing

1.4 aardgasfactuur

2.1.3 regenwaterrecuperatie

2.2 technisch 2.2.1 buitenzonwering 2.2.2 topkoeling met warmteterugwinning

1.4.1 energiegedeelte wordt bepaald door de marktprijs

2.2.3 nachtijsbuffer /accumulatie

1.4.2 transport, distributie en federale heffing

2.2.4 beo

1.5 Hoe kunnen we onze factuur beïnvloeden? 1.6 groepsaankoop 1.7 noodaggregaat

3.

Energiebesparende maatregelen

Mogelijke valkuilen 3.1 toename comforteisen en techniciteit 3.2 dubbel verbruik tijdens nieuwbouwfase

2.2.5 wkk 2.2.6 gebouwbeheersysteem 2.2.7 verlichting - led

1. Energieprijs • 1.1 inleiding

ENERGIEBUDGET = VERBRUIK x EENHEIDSPRIJS OM HET BUDGET ONDER CONTROLE TE HOUDEN

DIENEN WE OP DEZE 2 ASPECTEN TE FOCUSSEN!

1. Energieprijs • 1.3 Elektriciteitsfactuur = opgebouwd uit 5 blokken

1.3.1

ENERGIE

1.3.2

BIJDRAGE HERNIEUWBAAR+WKK

• Berekend op basis van het verbruik normale en stille uren

• Berekend op basis van het totale verbruik

DISTRIBUTIE

• Berekend op basis van het vermogen en verbruik

TRANSPORT

• Berekend op basis van het vermogen en verbruik

1.3.3

TAXEN


1. Energieprijs • 1.3.1 Energiegedeelte wordt bepaald door de marktprijs

- Energiegedeelte maakt ongeveer 55% van de totaalfactuur - Meeste energiecontracten zijn gelinkt aan de Endex-termijnmarkt - Door het vastleggen van energie op de juiste momenten kan dit gedeelte van de prijs onder controle gehouden worden.

1. Energieprijs • 1.3.2 Bijdrage hernieuwbare energie & wkk = aanzienlijk deel van de prijs geworden

- Dit gedeelte maakt ongeveer 18% van de totaalfactuur

- De Vlaamse overheid ontwikkelde dit mechanisme om hernieuwbare en WKKprojecten te subsidiëren - Deze kost wordt aangerekend aan de leverancier die doorrekent aan eindklant. Deze kost is leveranciersafhankelijk. De leverancier kan maximaal 100% doorrekenen. - Aangezien de quota stijgen zal deze kost verder stijgen

1. Energieprijs • 1.3.3 Transport, distributie en federale heffing = transparant doorgerekend - Samen goed voor 27% van de elektriciteitsfactuur

- Deze kost is leveranciersonafhankelijk en is de laatste jaren aanzienlijk gestegen. De leverancier rekent transparant door wat hem aangerekend wordt. - De netbeheerders (Elia, EANDIS) doen een voorstel van tarief aan de overheid. De overheid geeft zijn goedkeuring hiervoor voor een bepaalde periode. - Initiatieven zoals smart grid, smart meters, decentrale produktie, … zorgen ervoor dat deze trend zich waarschijnlijk verder zet.

1. Energieprijs • 1.4 Aardgasfactuur = opgebouwd uit 4 blokken

1.4.1

1.4.2

ENERGIE


DISTRIBUTIE


TRANSPORT

• Berekend op basis van het totale verbruik en het vermogen

TAXEN


1. Energieprijs • 1.4.1 Energiegedeelte wordt bepaald door de marktprijs

- Energiegedeelte maakt ongeveer 80% van de totaalfactuur - Totale aardgasprijs ongeveer 1/3 van de totale elektriciteitsprijs, dus aardgas weegt minder op het budget - Aardgasmarkt is minder volatiel dan de elektriciteitsprijs. Bijgevolg is het gemakkelijker om hier het budget onder controle te houden. - De laatste jaren merken we een licht dalende markt door de gezonde vraagaanbodbalans en gunstige klimatologische omstandigheden

1. Energieprijs • 1.4.2 Transport, distributie en federale heffing = transparant doorgerekend - Samen goed voor 20% van de elektriciteitsfactuur

- Deze kost is leveranciersonafhankelijk. De leverancier rekent transparant door wat hem aangerekend wordt. - De netbeheerders (Elia, EANDIS) doen een voorstel van tarief aan de overheid. De overheid geeft zijn goedkeuring hiervoor voor een bepaalde periode.

1. Energieprijs • 1.5 Hoe kunnen we onze factuur beïnvloeden? ELECTRICITEIT

AARDGAS

Beperken verbruik

Beperken verbruik

Verschuiven verbruik NU nr SU

Beheersen uurvermogen

Beheersen kwartuurvermogen

Beheersen cos phi

 groepsaankoop  noodstroomaggregaat  …

1. Energieprijs • 1.6 Groepsaankoop vb. ESV energie – Situatie: • Individuele klant = kleine energieafname => hogere energiefactuur

– Mogelijke oplossing: • Samenaankoop met diverse zorgsector gebonden instellingen onder de vorm van een economisch samenwerkingsverband [ESV]

– Doel van ESV: • • •

Economische bedrijvigheid van haar leden te vergemakkelijken of te ontwikkelen Gezamenlijk overgaan tot het aankopen van energie (elektriciteit en aardgas) Het samenwerkingsverband streeft voor zichzelf geen winst na

– Hoe te realiseren: •

Door het uitschrijven van opdrachten volgens de regels van de overheidsopdrachtenwetgeving

–

1ste contract 2011 – 2013 (12 zorginstellingen)

–

2de contract 2014 – 2016 (48 zorginstellingen waarvan 27 ziekenhuizen= 624 EAN-nrs.) • • • •

Elektriciteit: 280GWh Aardgas: 370GWh Totaal: 650GWh In euro: € 35.000.000. Dit bedrag is richtinggevend aangezien het berekend is met een gemiddelde eenheidsprijs. Het betreft hier enkel het deel energie en is exclusief bijdragen en belastingen.

1. Energieprijs • 1.7 Noodstroomaggregaat = vraag tot inzetten voor evenwichtsbewaking door Elia – Idee oprichten werkgroep via overkoepelende organisatie: • Als er interesse is vanuit VTDV om hier inspanningen voor te leveren kunnen er gesprekken gevoerd worden met: • de geïnteresseerde instellingen • Elia, beheerder van het Belgisch transmissienetwerk voor elektriciteit • aggregatoren als Actility, Anode, enz… • AIB Vinçotte

– Voordelen: • De noodaggregaten zouden regelmatig kunnen belastdraaien indien de huidige installatie dit niet toelaat • Aanzienlijke financiële compensatie • Ziekenhuis draagt bij om black-out te vermijden

– Nadeel: • Onderhoud en slijtage installatie

– StaVaZa huidige ESV Energie: • Alle ESV Energie-leden samen, die vandaag netparallel werken, hebben 16mW aan noodstroomvermogen • In de toekomst mogelijk uitbreidbaar met 10mW

2. Energiebesparende maatregelen 2.1 bouwkundig 2.1.1

hoge isolatiewaarde • Concept • Bouwfysisch • Technisch

2.1.2

groendak

2.1.3

regenwaterrecuperatie

2.2 technisch 2.2.1

buitenzonwering

2.2.2

topkoeling met warmteterugwinning

2.2.3

nachtijsbuffer /accumulatie

2.2.4

beo

2.2.5

wkk

2.2.6

gebouwbeheersysteem

2.2.7

verlichting - led

2. Energiebesparende maatregelen - bouwkundig • 2.1.1 Hoge isolatiewaarde - concept • aandachtspunten: – Compactheid (= in ontwerpfase bepaald) heeft aanzienlijke invloed op de exploitatieprijs van een gebouw – een hoge compactheid vermindert: » de loopafstanden » de bouwprijs (minder gevels) » de globale energiebehoefte – Volumecompactheid van het gebouw (V/Atotaal) = beschermd volume / totale verliesoppervlakte

– Hoe groter de compactheid van het gebouw (hoe groter V/At), hoe kleiner het energieverbruik van het gebouw per m² vloeroppervlakte.

2. Energiebesparende maatregelen - bouwkundig • 2.1.1 Hoge isolatiewaarde - bouwfysisch • K-peil verminderen door hoofdzakelijk: – het beperken verliesoppervlakten (toename compactheid)

– het verbeteren van de isolatie

2. Energiebesparende maatregelen - bouwkundig • 2.1.1 Hoge isolatiewaarde - bouwfysisch • K-peil: – Bepaalt het globale niveau van de thermische isolatie van het gehele gebouw rekening houdend met: » de warmteverliezen en respectievelijke U-waarden van de materialen via: » buitenmuren » daken » vloeren » vensters » Beschermd volume van het gebouw » Volumecompactheid van het gebouw (V/Atotaal) – K-peil AZMM = 21 – Voor de Brusselse en Vlaamse regio geldt een maximale K-peil van 40. – In de Waalse regio geldt een maximale K-peil van 45.

– Hoe lager de coëfficiënt, hoe beter het gebouw is geïsoleerd.

K21

2. Energiebesparende maatregelen - bouwkundig • 2.1.1 Hoge isolatiewaarde - bouwfysisch • K-peil = uit berekening van Umax of Rmin afhankelijk van het constructieonderdeel – U = warmtedoorgangscoëfficiënt [W/(m².K )] » Geeft de hoeveelheid warmte die gemiddeld door 1 m² van een vlak constructiedeel trekt, als bij constant blijvende temperaturen het temperatuurverschil tussen de omgeving aan de ene en die aan de andere kant 1°C bedraagt.

– R = warmteweerstand [m².K /W] » Voor een materiaal is dit de dikte gedeeld door de warmtegeleidingscoëfficiënt. » Voor een constructiedeel is dit het omgekeerde van de warmtedoorgangscoëfficiënt.

– Streven naar maximale isolatie door: » Toepassen hogere isolatiedikten » Gebruik van betere isolatie

– Beperkingen: » Bouwprijs; dikkere isolatie = impact op de structuur (bv. zeer brede spouwen) » Brandveiligheid: de betere isolerende materialen zijn vaak minst brandwerend (bv. PUR/PIR t.o.v. rotswol) » Technische beperkingen en detaillering: raamgehelen vs. glasdikte (3-dubbel glas)

U-glas max

2. Energiebesparende maatregelen - bouwkundig • 2.1.1 Hoge isolatiewaarde - bouwfysisch • E-peil: – Maat voor het energieverbruik van een gebouw; deze berekening omvat: » de verwarming » de warmwaterproductie » de koeling » de ventilatie » het elektrisch verbruik van de toebehoren (bv. verlichting, circulatiepomp) – Bij de berekening ook rekening gehouden met: de verschillende elementen die het energieverbruik beïnvloeden: » oriëntatie en opbouw van het gebouw » thermische isolatie » technische karakteristieken van de verwarmings- en warmwaterinstallaties, ventilatiesysteem, luchtdichtheid, ... – Sinds 01/01/2012 = de norm voor het Vlaams Gewest E70. Vanaf 01/01/2014 = E60.

– Niet van toepassing voor ziekenhuizen maar geeft wel indicatie.

– Hoe lager de coëfficiënt, hoe zuiniger het gebouw.

2. Energiebesparende maatregelen - bouwkundig • 2.1.1 Hoge isolatiewaarde

2. Energiebesparende maatregelen - bouwkundig • 2.1.2 Groendak

daken West / Atrium / Oost

• 2.1.3 Regenwaterrecuperatie

daken Noord

2. Energiebesparende maatregelen - bouwkundig • 2.1.2 Groendak • 2.1.3 RW-recuperatie

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.1 Buitenzonwering Alle ramen beschikken over een buitenzonwering, behalve de noordgevel.

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.2 Topkoeling met warmteterugwinning

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.3 Nachtijsbuffer / accumulatie

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.4 BEO - boorgat energieopslag (warmte en koude)

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.4 BEO - boorgat energieopslag (warmte en koude)

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.5 WKK – warmtekrachtkoppeling (cogeneratie van warmte en elektriciteit) (warmte en koude)

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.6 Gebouwbeheersysteem

Up to 30% savings can 2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.6 Gebouwbeheersysteem be made today… Energieverbruik

100 %

70 %

Efficiënte onderdelen en installatie (10 tot 15%)

Monitoring & onderhoud (2 tot 8 %)

Optimaal gebruik via automatisatie (5 tot 15%)

Tijd

… but savings can be lost 2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.6 Gebouwbeheersysteem quickly 1. Ongeplande, onvoorziene uitschakeling van installaties 2. Gebrek aan automatisering en regeling Energieverbruik 100 %

Efficiënte onderdelen en installatie (10 tot 15%) Optimaal gebruik via automatisatie (5 tot 15%)

Meer dan 8% per jaar is verloren zonder onderhoudsprogamma; preventief onderhoud is een must.

70 % Monitoring & onderhoud (2 tot 8 %)

Meer dan 12% gaat verloren als er geen dagelijks opvolging plaats vindt. Tijd

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.6 Gebouwbeheersysteem – 5 mogelijke opvolgsystemen:  systeem-01 stand-alone  systeem-02 tijdgeschakeld systeem  systeem-03 tijdgeschakeld systeem incl. aanwezigheidsdetectie  systeem-04 tijdgeschakeld systeem incl. aanwezigheidsdetectie + buitenlichtafhankelijk gestuurd  systeem-05 tijdgeschakeld systeem incl. aanwezigheidsdetectie + buitenlichtafhankelijk gestuurd + buitenzonwering

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.6 Gebouwbeheersysteem  systeem-01 stand-alone

– Gebaseerd op manueel schakelen: – Jaarverbruiken: • • • •

verwarming koeling ventilatie verlichting

vermogen 2,00 kW 1,00 kW 0,05 kW 0,16 kW

verbruik 175 m³ aardgas 167 kWh 120 kWh 385 kWh

– Energiekosten: • aardgas 0,52 €/m³ • elektriciteit 0,21 €/kWh • totaal op jaarbasis:

91,50 € 140,84 € 232,34 €

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.6 Gebouwbeheersysteem  systeem-02 tijdgeschakeld systeem

– Gebaseerd op tijdsklok: – Jaarverbruiken: • • • •





– Besparing op jaarbasis: –

77,35 € 119,70 € 197,05 €

€ 35,29

t.o.v. stand-alone

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.6 Gebouwbeheersysteem  systeem-03 tijdgeschakeld systeem incl. aanwezigheidsdetectie

– Gebaseerd op tijdsklok en bewegingssensor: – Jaarverbruiken: • • • •






59,28 € 107,52 € 166,80 €

€ 67,54

t.o.v. stand-alone

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.6 Gebouwbeheersysteem  systeem-04 tijdgeschakeld systeem incl. aanwezigheidsdetectie + buitenlichtafhankelijk gestuurd – Gebaseerd op tijdsklok en bewegingssensor: – Jaarverbruiken: • • • •






59,28 € 91,56 € 150,84 €

€ 83,50

t.o.v. stand-alone

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.6 Gebouwbeheersysteem  systeem-05 tijdgeschakeld systeem incl. aanwezigheidsdetectie buitenlichtafhankelijk gestuurd + buitenzonwering – Gebaseerd op tijdsklok en bewegingssensor: – Jaarverbruiken: • • • •






59,28 € 75,39 € 134,67 €

€ 99,67

t.o.v. stand-alone

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.6 Gebouwbeheersysteem  samenvattend overzicht diverse systemen (toep. kantoorlokaal)

2. Energiebesparende maatregelen - technisch • 2.2.7 Verlichting - Led – De verlichtingsbranche ondergaat een radicale omvorming = LED-revolutie

93%

7%

2008 <25%

2020 Traditionele verlichting LED-verlichting

>75%

3. Mogelijke valkuilen • 3.1 Toename comforteisen en techniciteit

3. Mogelijke valkuilen • 3.2 Dubbel verbruik tijdens nieuwbouwfase campus Maria Middelares te Gent (404 bedden)

Gedurende 2 jaar: • Dubbele stookkosten • Werfelektriciteit • 2 kwartalen dubbel elektriciteitsverbruik

AZ Maria Middelares te Gent in 2015 (631 bedden)

campus Sint Jozef te Gentbrugge (150 bedden tot 04/2015)

Is een energiebeleid nodig in ziekenhuizen? Elie Vanderbauwede, Pascal Verdonck 9 september 2014

Recommend Documents