Is alleen de PEP afdoende?

Is alleen de PEP afdoende? Ontwikkeling en evaluatie van twee zelfmanagementprogramma’s voor leefstijl en psychosociale klachten na hartrevalidatie Veronica Janssen

Landelijke Werkgroep CardioPsychologie  Onderdeel NIP  Doel: bevordering uitwisseling tussen wetenschap en praktijk van de cardiopsychologie  Leden: psychologen die werken met hartpatienten vanuit de praktijk of de wetenschap  Meer informatie? www.psynip.nl/ledennet-home/sectorenen-secties/sector-gezondheidszorg/secties/sectie-algemeneziekenhuizen-paz/commissies-en-werkgroepen/landelijkewerkgroep-cardiopsychologie-lwcp_.html

Is alleen de PEP afdoende? Ontwikkeling en evaluatie van twee zelfmanagementprogramma’s voor leefstijl en psychosociale klachten na hartrevalidatie Veronica Janssen

Hartrevalidatie avant la lettre…

Hoe ziet hartrevalidatie eruit?    

Gericht op herstel en secundaire preventie Duur: ±3 maanden Multidisciplinair karakter In ieder geval:  Informatie module  FIT-module (fysiek)

 Eventueel:  PEP-module (psychosociaal)  Individuele consulten psycholoog, dietist, mw

Heeft hartrevalidatie effect? Meta-analysen: ‘PEP-achtige’ hartrevalidatie programma’s effectief  ± 30% reductie in mortaliteit  ± 35% reductie nieuwe cardiale incidenten, heropname ziekenhuis  gunstige effecten op bloeddruk, cholesterol, BMI, roken lichaamsbeweging en voedingsgewoonten

Janssen et al., Eur J Prev Cardiology 2013: 20(4) Dusseldorp et al., Health Psychol 1999; 18(5) Linden et al. European Heart J 2007; 28

…en op de lange termijn? 5540 hartpatienten in 15 landen 1,5 jaar na ontslag uit het ziekenhuis

Geen HR (N=3591)

HR (N=1949)

roken

22.4%

18.7%

obesitas

33.0%

28.2%

hoge bloeddruk

51.4%

48.8%

cholesterol

68.2%

60.0%

EUROASPIRE Study Group 2001, 2004, 2009, 2012; Kotseva et al.Eur Heart J 2004;6(SJ),J17-J26

…en psychosociaal?  Prevalentie psychosociale klachten: 20-40% depressieve klachten 25-45% angstklachten  Grotere kans op herhaling cardiovasculaire incidenten, heropnames, mortaliteit  Klachten kunnen tot wel 2 jaar na diagnose blijven bestaan - of ontwikkelen!  Multidisciplinaire Richtlijn HR 2011: belang screening en nazorg

De Uitdaging

Ontwikkeling en evaluatie van twee nazorgprogramma’s voor leefstijl en psychosociale klachten na hartrevalidatie

Wat is het doel van hartrevalidatie – volgens patienten zelf?

Johan (55 jr, myocard infarct): “Zelfmanagement is voor mij het verzoenen van de eisen van mijn ziekte met mijn wensen in het leven.”

Doelen zijn hierarchisch georganiseerd Gelukkig zijn

Samen met partner oud worden

leuke dingen doen

medicatie innemen

Gezond zijn

3x per week wandelen

Stoeien met kleinkinderen

samen op vakantie

kinderen regelmatig opzoeken

Zelfmanagement bij leefstijl Start programma na afloop van revalidatie Kern: link levensdoelen aan revalidatiedoelen  Wat zijn belangrijke gezondheidsdoelen voor patienten zelf?  Coach patienten in het aanleren van zelfmanagement vaardigheden om deze doelen te behalen  Integreer nieuwe lifestyle in dagelijks leven

Zelfmanagement bij psychosociale klachten Start programma na afloop van revalidatie Kern: link levensdoelen aan revalidatiedoelen  Wat zijn belangrijke wellbeing-doelen voor patienten zelf?  Aanleren vaardigheden voor het bereiken van deze doelen  Cognitieve Gedragstherapie technieken omgaan met angst/somberheid

Opzet programma’s  Individueel intakegesprek (motivational interviewing)  5 groepsbijeenkomsten  1 keer per 2 weken  1 keer met partner  2 terugkombijeenkomsten In de 4e en 5e maand  Praktische oefeningen en thuiswerkopdrachten

Individueel Intake gesprek  Inventariseren leefstijl/ psychosociaal welbevinden (op basis van PHQ-9/GAD-7)  Exploreren levensdoelen  Link naar persoonlijke doelen ‘Als u ... wil bereiken, wat zou er dan op dit moment anders moeten zijn?’ / ’Wat zou u kunnen veranderen?’ / ‘Waar wilt u meer of juist minder van om dit te bereiken?’

 Motivatiekaart

Groepsbijeenkomsten       

Bijeenkomst 1: Gedrag onder de loep Bijeenkomst 2: Op zoek naar een patroon Bijeenkomst 3: Succeservaringen Bijeenkomst 4: Samen sta je sterk Bijeenkomst 5: Een ezel stoot zich… Bijeenkomst 6: Waar sta ik nu? Bijeenkomst 7: De Dromenvanger

Gebruikte gedragsveranderings-technieken volgens de CALO-RE Taxonomy*

* Michie et al., Psychology & Health 2011; 28

Op zoek naar een patroon (‘zelf-monitoring’)

Focus op successen uit het verleden (vergroten ‘self-efficacy’)

Een ezel stoot zich… (‘relapse prevention’) Schrijf je eigen recept “om in de puree te geraken”

Beyond Resolutions: A Self-Management Intervention for Maintenance of Lifestyle Change PostCardiac Rehabilitation Veronica Janssen, PhD, Véronique De Gucht, PhD, Henk van Exel, MD and Stan Maes, PhD

Self-Management Intervention for Maintenance of Lifestyle Change    

RCT, n = 210 FU 6 months (T2), 15 months (T3) Primary outcome: cardiac risk factors Secondary outcomes: health behaviours, psychological wellbeing  Experimental condition: lifestyle program  Control condition: standard care

sd

Cardiac Rehabilitation Self-Management Lifestyle Intervention Lifestyle Intervention

Control Condition

Individual Intake Interview Motivational Interview      

Explore life goals Costs/benefits of change Link life goals to health goals Set personal health goal Social support Self-efficacy

Intake Interview  Explore health goals  Set personal health goal

base line

Lifestyle Intervention

Control Condition

Individual Intake Interview

0 mts

5 Group session

3 mts

2 Booster sessions

4/5 mt

Reminder Health Goal T2 Assessment T3 Assessment

6 mt

15 mt

Sample  199 post-cardiac rehabilitation patients, 161♂ 37♀  Mean 58 years (32-78)  Diagnoses: 88 MI, 55 CABG, 35 PCI, 11 Arrhythmia, 10 other  No significant differences on baseline measures between experimental and control group

Outcome Measures  Blood pressure (Microlife BPA100)  Cholesterol: HDL, LDL, triglyceride, total serum cholesterol (CHOL2, HDLC3,TRIGL reagent, Roche)  Waist circumference  Body weight (Microlife WS100)  Steps p/day: pedometer (Yamax SW-200)  Dietary behaviour: FFQ fat and fruit/veg Assema et al., 2001; 2002

 Self-Regulation Skills Battery (Maes et al., 2006)

Change in Risk Factors at 6 and 15 mt Follow-Up

Janssen et al., Eur J Prev Cardiology, 2012; Janssen et al., accepted, Journal of Behavioral Medicine

Changes in Health Behaviors at 6 and 15 mt Follow-Up

g = 0.38 (95% CI -2555.9 to -310.2) Janssen et al., Eur J Prev Cardiology, 2012; Janssen et al., accepted, Journal of Behavioral Medicine

Risk Factor Management at 15 mts

Janssen et al., Eur J Prev Cardiology, 2012; Janssen et al., accepted, Journal of Behavioral Medicine

Changes in Hospital Admissions  12% reduction in self-reported cardiac hospital admission rates  Number of patients Needed to Treat in order to prevent one additional cardiac hospital admission from occurring is 8

Testing for indirect effects Bootstrapping procedure (Preacher & Hayes) using Hayes’ macro for indirect effects Analyses adjusted for age, gender, cardiac history and NYHA-classification B=.52, t=1.95, P=0.05

M: Self-Regulation Skills (6 mts)

a IV: Lifestyle Intervention

B=278.44, t=2.17, P=0.03

b c

DV: Exercise Behavior (15 mts)

Point Estimate: 144.22 (95% CI 8.42 to 329.32) Adj R² = 44.7%

Conclusion  The self-management program is capable of instigating and maintaining changes in exercise in post cardiac rehabilitation patients  Limited evidence for effects on risk factors ->continue self-monitoring, e.g., booster sessions and telemedicine technology  Changes in self-management skills (at least partly) responsible for positive effects  Linking rehabilitation goals to life goals is important in (maintenance of) lifestyle change

Een Zelfmanagementprogramma voor Hartpatiënten met Psychosociale Klachten in de Nazorgfase In samenwerking met UMCG, VUMc, MC Zuiderzee

Evaluatie  Pilot onderzoek: kleine N geen controle groep  Voor- en nameting PHQ-9 en GAD-7 Voorafgaand aan programma (n=10)

Na aflooop programma (n=8)

PHQ-9 ≥ 5 < 20 (sub)klinische depressie

70%

37.5%

GAD-7 ≥ 5 < 15 Milde tot matige angst

80%

50%

…Is alleen de PEP afdoende?  Terugval na hartrevalidatie is groot  Optreden nieuwe angst en depressieve klachten bij deel van de patienten  PEP-cursus voor meesten niet voldoende  Behoefte aan (gestructureerde) vorm van screening en nazorg  Andere inrichting revalidatie? i.e. duur en frequentie sessies, (e-)coaching op afstand, tele-monitoring, graduele fading out

Veronica Janssen Health Psychology Leiden University [email protected]