dr. Aletta Jacobs College
iPad in de klas Deelschool onderbouw HV Januari 2012
Laan van de sport 4 Hoogezand, 9603 TG Telefoon: 0598-‐350250 E-‐mail:
[email protected] @dustindijkstra
iPad in de klas
dr. Aletta Jacobs College
1
Introductie In deze notitie beschrijven we het plan om in de deelschool onderbouw HV in het schooljaar 2011-‐2012 van start te gaan met een iPadklas.
Projecten flexibele leermiddelen
Scholing ICT en differen`a`e
Invoer iPad
Voor het succesvol gebruik van ICT in de les is het van belang dat visie, hardware, deskundigheid en de beschikbare leermiddelen met elkaar in balans zijn. In de deelschool onderbouw HV zijn al deze onderdelen aanwezig. Door een groot deel van de docenten uit het team is gewerkt aan vakoverstijgende leerarrangementen. Deze arrangementen zijn opgenomen in de elektronische leeromgeving. Ook heeft het team gewerkt aan de ontwikkeling van flexibel digitaal lesmateriaal in samenwerking met een uitgever. Er zijn er binnen het team afspraken gemaakt over het gebruik van de elektronische leeromgeving bij alle vakken. Hierdoor is er een groot aanbod van digitaal lesmateriaal ontstaan. De laatste schooljaren heeft het team gewerkt aan digitale didaktiek. De laatste schakel in het vier-‐in-‐balans-‐model is hardware. De invoering van een iPad is daardoor een logisch vervolg op de ingezette ontwikkelingen in de onderbouw HV.
Visie De didactische en pedagogische visie van het dr. Aletta Jacobs College en de deelschool onderbouw HV kenmerkt zich door: 1. variatie in werkvormen en organisatie 2. meer zelfsturing door de leerling 3. vakoverstijgend aanbod 4. samenwerken (voor zowel leerlingen als docenten) 5. aandacht voor algemene vaardigheden en competenties De afgelopen schooljaren hebben we in de deelschool onderbouw HV gewerkt aan het plan van aanpak ter verbetering van het rendement. Er is afgesproken dat ieder vak gebruik maakt van de digitale leeromgeving it’s learning. Daar is voor iedere klas en leerling een werkplanner per periode te vinden waardoor opdrachten, inleverdata en toetsmomenten vooraf duidelijk zijn. Leerlingen en docenten beschikken hierdoor over een transparant medium waarin wederzijdse afspraken duidelijk zijn benoemd. Hiernaast wordt het digitale klassenboek in Magister gebruikt. In juni ’10 is een gezamenlijke start gemaakt met het, per vak, niveau en leerjaar, vullen van het door de ICT coördinator ontwikkelde format. De afgelopen jaren is er binnen het teamoverleg regelmatig aandacht geweest voor uitbreiding van het didactisch repertoire, voor de mogelijkheden tot differentiatie binnen een ELO leeromgeving en voor lesorganisatie. Van docenten wordt verwacht dat ze met de aangereikte ideeën oefenen en deze structureel in hun lessen toepassen. In schooljaar ’10-‐’11 is gewerkt aan het inrichten van een ELO vak omgeving waarbinnen differentiatiemogelijkheden zijn opgenomen. Hierdoor is er een grote vraag naar ICT-‐middelen ontstaan. Met de invoering van de iPad kunnen we verder vorm geven aan eigentijds onderwijs. Het ontwikkelen van 21th century skills, een ontwikkeling die we als Universumschool en CultuurProfielSchool hebben ingezet.
iPad in de klas
dr. Aletta Jacobs College
2
Deskundigheid
Hardware
Het team onderbouw HV beschikt over voldoende deskundigheid om te kunnen werken met een tablet. Het inzetten van een iPad in de klas is natuurlijk een experiment en daarvoor zal ook contact worden gezocht met andere scholen die soortgelijke experimenten zijn opgestart. Ook netwerken zoals ICT-‐Noord (www.ictnoord.nl) en Thecrowd (www.thecrowd.nl kunnen worden aangesproken om de deskundigheid van collega’s te bevorden. Op www.aletta.nl zullen ervaringen van collega’s worden gedeeld. Het delen bestaat uit tips, ervaringen en videobeelden van het gebruik van de iPad in de klas.
De voorkeur van het team gaat uit naar het gebruik van de iPad. De iPad is relatief eenvoudig in gebruik. De appstore heeft een enorm aanbod van apps gericht op het onderwijs. Ook andere scholen werken veelal met de iPad. Er is veel expertise op het gebied van het gebruik van apple-‐ apparatuur in de les. Bovendien blijkt uit ervaringen van andere scholen dat leerlingen redelijk zuinig omgaan met de iPad. Ongelukkigerwijze is door groei van het aantal leerlingen in leerjaar 1 en 2 naar 235 het aantal beschikbare computers per leerling gedaald naar ongeveer 1 : 6. We beschikken over 6 ruimtes, waarvan slechts 2 met computers.
Leermiddelenbeleid De afgelopen jaren is er ervaring opgedaan met het digitaliseren en arrangeren van lesmateriaal. Wolters-‐Noordhoff bood de methodes Indigo (geschiedenis), Pincode (economie) en Terra (aardrijkskunde) digitaal aan voor leerjaar 3. Hiermee wilde de uitgever docenten van m&m-‐vakken op een aantal proefscholen in staat stellen om een eigen invulling voor het (overgangs)jaar 3 samen te stellen. Deze flexibele invulling was mogelijk op drie terreinen: • op basis van inhoud: flexibel leermateriaal in omvang en tijdsduur • op basis van afname: digitaal dan wel folio • op basis van verrekening Belangrijkste doel van dit project was om inzicht te krijgen in de flexibilisering van (digitale) leermiddelen voor leerjaar 3 havo/vwo. Schoolontwikkeling en aansluiting bij de nieuwe onderbouw VO. Ook zijn in dat kader de leerarrangementen ontwikkeld. Een groot deel van het lesmateriaal wordt aangeboden in de elektronische leeromgeving its learning. Met behulp van de iPad wordt de toegang tot het digitaal lesmateriaal nog groter doordat de iPad altijd in de les aanwezig is. Bovendien kan er van meer materiaal gebruikt worden gemaakt door gebruik te maken van de Apps in de appstore. Een voorbeeld hiervan zijn de Apps van Noordhoff en Thieme Meulenhoff waarmee de leerlingen ook beschikken over een interactieve versie van het leerboek.
Ervaringen delen op ww.aletta.nl
iPad in de klas
dr. Aletta Jacobs College
3
Opzet Een tweede klas uit de deelschool onderbouw HV krijgt de beschikking over iPads. Deze mogen tijdens alle lessen gebruikt worden. Dit doen zij grotendeels naar eigen inzicht. Veelal zal de iPad gebruikt worden om toegang te krijgen tot de ELO, aantekeningen en mindmappen te maken en Magister te gebruiken. Daarnaast organiseren de docenten van de vakken Natuurkunde, Aardrijkskunde, Frans, Biologie en Nederlands wekelijks een iPad activiteit. Bij deze activiteit zal de iPad gebruikt worden om een 21th century skill te ontwikkelen.
iPad in de klas
dr. Aletta Jacobs College
4
Beginnen met iPads in de klas
Een school heeft het plan opgevat om een tabletklas of preciezer een iPad-‐pilotklas te starten. Wat zouden volgens jou de basisoverwegingen moeten zijn? Van Ast: "Belangrijk is het om niet zo maar te beginnen. 'Bezint eer ge begint' geldt ook hier. Of in termen van Kennisnet en Vier in Balans: start met je visie. En bedenk daarbij dat lesgeven met een iPad iets anders is dan leren met een iPad. Een onderscheid dat overigens bij veel technologiemiddelen in het onderwijs helpt. Een ander onderscheid dat helpt is: maak een onderscheid tussen de app met content en de app als leeromgeving. Er komen steeds meer apps met content. Uitgevers werken daar natuurlijk ook hard aan. Maar daar ligt volgens mij niet eens de kracht. Ik geloof erg in apps waarin leerlingen, eventueel op afstand en tijd-‐ongebonden, kunnen samenwerken. Apps waarmee leerlingen buiten de lessen in contact kunnen blijven met elkaar en met de docent. Apps met repeterende oefeningen (en goede feedback) zijn dan wel weer heel waardevol om alleen mee te oefenen. In de klas zie ik de iPad vooral voor het vastleggen van bijvoorbeeld meetresultaten. Het experimenteren met simulaties. Het maken van aantekeningen (in welke vorm dan ook). Het maken van podcasts, video's, etcetera. Maar dat vraagt dus in veel gevallen echt om een andere didactiek. En dus om andere competenties van docenten. Als daar geen aandacht voor is, dan wordt de iPad een modern aantekeningenblok en een browsermachine. Maar de kracht ligt wat mij betreft op andere fronten." Met iPads kun je veel explicieter aandacht besteden aan diverse 21st century skills. Waarom een iPad en wat is de toegevoegde waarde van het gebruik? Van Ast: "Wat ik zie als kans als je iPads gaat inzetten in je onderwijs, is dat je dan veel explicieter aandacht kunt besteden aan diverse 21st century skills. Door social media in te zetten in de les, kun je het gesprek op gang brengen over 'wat zet je wel / niet online?', 'welke (ongeschreven) gedragsregels gelden er eigenlijk?', 'hoe verhoud online netwerken zich tot face-‐to-‐face netwerken?', etcetera." En dan nu praktisch… iPads zijn niet goedkoop en scholen zijn natuurlijk zuinig op hun middelen. Zou het bijvoorbeeld een goede optie zijn per 2 leerlingen een iPad ter beschikking te stellen? Van Ast: "Sommige scholen overwegen sets. Ik zou altijd kiezen voor 1 op 1, omdat de iPad (of welke tablet dan ook) een persoonlijk apparaat is. Je hebt er je eigen content op staan. Maar ook alle apps met een inlog zijn aan jou gebonden. Daarom is het ook belangrijk om leerlingen de vrije hand te geven in hun iPad-‐gebruik. Bijkomend voordeel: bij iPads heb je geen (of nauwelijks) beheer. Je komt dan wel meteen op een lastig punt: het distribueren van de apps. Daar zijn verschillende manieren voor. Fraser Speirs (sowieso een tip om te volgen!) heeft daarover veel gepubliceerd, vanuit zijn eigen -‐ inmiddels ruime -‐ ervaring." Een pilotproject vergt veel aandacht en dus ook tijdsinvestering. Hoe zouden docenten dat slim en efficiënt kunnen aanpakken? Van Ast: "Het inzetten van leerlingen heb ik bij mijn projecten als heel waardevol ervaren. Bijvoorbeeld tijdens de scholing van docenten, daarin nemen we leerlingen mee. Zij kunnen enorm waardevolle input leveren. Bovendien gaat het in de bijeenkomsten dan niet meer over de leerlingen, maar je kunt alles meteen even 'checken'. Kijk bijvoorbeeld eens naar het project Aaipad2, een mooi voorbeeld van samen leren. Ook in het leerproces van de docenten staat de iPad centraal. Ze ervaren hoe het is om met een dergelijk device te leren. Wat mij persoonlijk aanspreekt, is wat ik zelf ook veel gebruik bij trajecten: bloggen; reflecteren en uitwisselen en dan ook nog openbaar. Heel mooi!"
iPad in de klas
dr. Aletta Jacobs College
5
Docenten hoeven ook hier het (digitale) wiel niet opnieuw uit te vinden. Heb je voorbeelden van adviezen en ondersteuning via internet? Van Ast: "Een model wat ik veel gebruik is Blooms Digital Taxonomy. Er wordt op meerdere plekken op het web al de link gelegd met apps. Het model helpt om het denken van docenten (van onderwijzen naar faciliteren om te leren) op gang te brengen. En juist ict, dus ook de iPad, kun je uitstekend inzetten ter ondersteuning van die higher order thinking skills, bijvoorbeeld creëren. Een goede vraag die je bij elke app kunt stellen: ok, dit is een mooie app voor jou, maar wat gebeurt er als je die in handen geeft van de leerling en hem of haar zelf laat 'creëren'? ShowMe is daar een mooi voorbeeld van: leerlingen die zelf instructiefilmpjes met gesproken tekst voor elkaar maken. Wie onderwijst die leert het meest!" Ook hier hebben we, zoals steeds bij het gebruik van ict, te maken met de worsteling tussen techniek en educatie. Daarnaast spelen de didactische aspecten een grote rol. Wat kun je in dat verband aangeven? Van Ast: "Waar scholen over moeten nadenken is het koppelen van (nieuwe) didactiek aan die nieuwe technologie. Ik noem nog een voorbeeld: Marzano heeft geschreven over het identificeren van overeenkomsten en verschillen. Het is de kern van alle leren, zegt hij. Ik gebruik zelf iCardSort. Je maakt kaartjes met teksten. Die beam je naar de iPads van leerlingen. Leerlingen sorteren vervolgens de kaartjes naar eigen inzicht (wat mij betreft in groepjes van 2 of 3). De sorteringen gaan terug naar de docent (via mail, maar nog mooier: via de gezamenlijke Dropbox). Klassikaal kun je de verschillen bespreken om zo tot de kern te komen. De toepassingen zijn legio, ieder kan er bij zijn vak voldoende bedenken. Dropbox is een voorbeeld van zo'n contentloze app... Een docent creëert los van de content deze werkvorm. De app wordt ingezet als leeromgeving. De docent begeleid, stelt de goede vragen en neemt de bespreking voor zijn rekening. De iPad en de app zijn ondersteunend en bevatten geen content. Daar ligt wat mij betreft echt de kracht! Zeker als je niet wilt dat straks iedere leerlingen zelfstandig 'verstopt' zit achter zijn of haar eigen device en je de kans om vooral veel te praten (en dus te leren) in de klas volledig mist." De rol van de docent is cruciaal bij het slagen van deze experimenten. Hoe zie jij die in de voorbereiding en het verdere verloop van het project? Van Ast: "Veel docenten vinden dat ze boven de stof moeten staan om er les in te kunnen geven. Hoewel informatica voor een deel het tegendeel bewijst, ben ik het er eigenlijk wel mee eens. Het is erg prettig om flexibel vakkennis te kunnen hanteren. Voor de inzet van technologie geldt dit echter niet! Je hoeft niet een iPad tot in de puntjes te beheersen om 'm in te kunnen zetten. Veronderstel dat je die werkvorm met die kaartjes in iCardsSort uitvoert... Je kunt het rustig aan leerlingen overlaten om de resultaten ergens centraal met elkaar te delen. En iedere technische vraag kun je doorspelen naar andere leerlingen. Maar precies dat is een grote belemmering bij de invoering van technologie in het onderwijs, volgens mij. Een docent wil iets tot in de puntjes beheersen voor hij of zij er in de klas mee aan de slag zal gaan: je wilt toch niet voor gek staan. Ik denk dat het belangrijk is dat scholen daar aandacht voor hebben." Dank voor dit interview Michel… Heb je hier nog iets aan toe te voegen? Van Ast: "Weet je wat het mooie is van (nieuwe) technologie? Je kunt op ieder moment instappen. Als je nog nooit een computer hebt gebruikt, kun je rustig aan de iPad. Misschien wel beter zelfs. Wat ik bedoel: je hoeft niet eerst al het voorgaande te leren voor je met de nieuwste technologie aan de slag kunt..."
iPad in de klas
dr. Aletta Jacobs College
6
iPad in de klas
dr. Aletta Jacobs College
7
