Invloed van sociale norm en pakkans op rijden onder invloed van alcohol (ROI) Onderzoeksplatform verkeersveiligheid 13 december 2013 Uta Meesmann
Vaststellingen
2
België scoort slecht inzake ROI ALC 0,1-0,49
ALC > 0,5
ALC + D
12 10
%
8 6 4 2 0 BE CZ DK ES
FI
HU
IT
LT
NL NO PL
PT SE EU
*No alcohol measured in Sweden
Figure: Alcohol prevalence among general driving population based on DRUID road side survey (cars/vans); Houwing et al., 2011
3
ROI in België daalt nauwelijks • Ondanks campagnes en controles dalen de cijfers voor ROI nauwelijks.
Alcoholcontroles verklaren maar een deel 50
% drivers who drove under influence of alcohol within the last month
45
y = -0,2965x + 27,108 R² = 0,1854
40 35
Cyprus
Italy 30 Belgium Serbia
25 Israel
20
Spain
Austria France
15
Greece Czech Rep
Slovenia
10
Germany
Ireland Hungary
5
Netherlands Poland
0 0
10
20
30
40
50
Sweden 60
Estonia Finland 70
80
90
100
% drivers who have had an alcohol check within the last 3 years.
Figure: Correlation between reported DUI and alcohol checks per country (personal cars); SARTRE4, info-graphics BIVV
5
“Sociale norm” verschilt sterk tussen landen
Zwarte lijn: gemiddelde van 19 landen
Figure: % of respondents that declare their friends drive under the influence of alcohol; SARTRE4, 2012, info-graphics BIVV
6
Onderzoeksopzet
7
Hypothese en onderzoeksvragen • Uit internationaal onderzoek blijkt dat twee factoren die ROI kunnen beïnvloeden zijn: • alcoholcontroles (en bijhorende sancties) • de “sociale norm” = “descriptieve norm” van de sociale omgeving van de respondent; bij ons: mate waarin mensen aangeven dat hun vrienden onder invloed van alcohol rijden (EU project CAST, uitbreiding TPB model).
• Onderzoeksvragen: • Spelen sociale norm en pakkans effectief een belangrijke rol bij vermijden van ROI? • Wat is de relatieve rol van sociale norm en de pakkans bij ROI? *Campaigns and Awareness-raising Strategies in Traffic Safety; *Theory of planed Behaviour
8
Methode • Statistische vergelijking van de ROI situatie in 19 Europese landen op basis van de SARTRE4* data en enkele bijkomende bronnen *SARTRE = “Social Attitudes to Road Traffic Risk in Europe“ SARTRE4 (2010) simultaan in 19 Europese landen verkeersdeelnemers over hun attitudes rond verkeersveiligheid bevraagd waaronder 12.507 autobestuurders.
• Studiedesign = multilevel analyse op twee niveaus: (multilevel multiple logistisch regressiemodel)
1. Individueel niveau (bestuurder) 2. Nationaal niveau (land)
9
Variabelen in het multilevel model • Afhankelijke variabele: Zelf-gerapporteerd ROI gedrag
“Hoe vaak heeft u de afgelopen maand auto gereden met misschien een wettelijk te hoog alcoholpromillage? (nooit, zelden, soms, vaak, zeer vaak, altijd)”
• Onafhankelijke variabelen: I. Individueel niveau • • • • • • • •
Geslacht Leeftijd Educatie Grootte stad Rijfrequentie laatste 12 maanden Persoonlijke ervaring met alcoholcontroles Subjectieve pakkans ROI gedrag vrienden
II. Nationaal niveau • • • • • • •
BAC limiet (ETSC, 2012) Algemeen alcoholgebruik (WHO, 2008) BBP per capita (UN, 2009) Agressieve rijstijl – land (SARTRE) Gepercipieerde snelheidsovertredingen - land (SARTRE) Objectieve pakkans - land (SARTRE) ROI gedrag vrienden - land (SARTRE) 10
Resultaten
11
Variabelen in het multilevel model • Afhankelijke variabele: Zelf-gerapporteerd ROI gedrag
“Hoe vaak heeft u de afgelopen maand auto gereden met misschien een wettelijk te hoog alcoholpromillage? (nooit, zelden, soms, vaak, zeer vaak, altijd)”
• Onafhankelijke variabelen: I. Individueel niveau • • • • • • • •
Geslacht Leeftijd Educatie Grootte stad Rijfrequentie laatste 12 maanden Persoonlijke ervaring met alcoholcontroles Subjectieve pakkans ROI gedrag vrienden
II. Nationaal niveau • • • • • • •
BAC limiet (ETSC, 2012) Algemeen alcoholgebruik (WHO, 2008) BBP per capita (UN, 2009) Agressieve rijstijl – land (SARTRE) Gepercipieerde snelheidsovertredingen - land (SARTRE) Objectieve pakkans - land (SARTRE) ROI gedrag vrienden - land (SARTRE) 12
Multilevel Model - Effect scores Table: Overview effect values final model Variable Label Individual level Gender Age category
Experience alcohol checks Alcohol check probability Drink drive friends National level BAC limit 2012
Alcohol check Country Drink drive friends Country
Value male female 17-34 35-54 55+ no yes no yes no yes 0 0.2 0.3 0.5 1% increase 1% increase
bold = reference category; n.s. = not significant
Effect score (EXP*100-100) % increased odds on DUI
Direction of effect Higher ROI =↗ Lower ROI = ↘
117,9
↗↗
16,0
↗
-23,8
↘
82,4
↗↗
103,4
↗↗
248,7
↗↗↗
n.s. -63,1 n.s.
↘↘
-1,5 2,0
↘↘↘ ↗↗↗
Examples isolated effect:
•
100 female DUI drivers => 138 male DUI drivers
•
100 DUI drivers in 0.5‰ BAC country => 54 DUI drivers 0.2‰ BAC country
13
Effect van alcohocontroles op ROI • Effect op nationaal niveau (verschillen tussen landen) • Landen waar veel gecontroleerd wordt op alcohol hebben een lagere prevalentie van ROI. • Dit effect gaat in de verwachte richting.
• Effect op individueel niveau (verschillen tussen bestuurders binnen een land) • Gecontroleerde bestuurders rijden vaker onder invloed van alcohol dan bestuurders die niet gecontroleerd werden • Dit is een onverwacht en contra-intuïtief effect… • Het komt voor in alle onderzochte landen, maar het is minder sterk in landen met een algemeen lage ROI-prevalentie. • Dit zou deels het gevolg kunnen zijn van de selectiviteit van de controles (e.g. plaats en tijdstip van de controle).
• Verder onderzoek naar de effectiviteit van alcoholcontroles lijkt aangewezen! 14
Multilevel Model - Effect scores Table: Overview effect values final model Variable Label Individual level Gender Age category
Experience alcohol checks Alcohol check probability Drink drive friends National level BAC limit 2012
Alcohol check Country Drink drive friends Country
Value male female 17-34 35-54 55+ no yes no yes no yes 0 0.2 0.3 0.5 1% increase 1% increase
bold = reference category; n.s. = not significant
Effect score (EXP*100-100) % increased odds on DUI
Direction of effect Higher ROI =↗ Lower ROI = ↘
117,9
↗↗
16,0
↗
-23,8
↘
82,4
↗↗
103,4
↗↗
248,7
↗↗↗
n.s. -63,1 n.s.
↘↘
-1,5 2,0
↘↘↘ ↗↗↗
Examples isolated effect:
•
100 female DUI drivers => 138 male DUI drivers
•
100 DUI drivers in 0.5‰ BAC country => 54 DUI drivers 0.2‰ BAC country
15
Invloed van de sociale norm • Effect op nationaal niveau • Landen waar relatief veel mensen aangeven dat hun vrienden rijden en drinken combineren, hebben een ook een hogere prevalentie van ROI.
• Effect op individueel niveau • Personen die aangeven dat hun vrienden rijden en drinken, rijden zelf ook vaker onder invloed van alcohol.
• Nationale and individuele effecten gaan in dezelfde richting.
16
Inschatting uiteindelijke effecten pakkans en sociale norm (netto-effecten*) • Een verhoging van de pakkans met 10%* zou volgens ons model leiden tot een daling van ROI met 2% (0,53,4%). Een stijging van de pakkans tot 70%, wat overeenkomt met een doelstelling van de Staten-
Generaal van de Verkeersveiligheid (SGVV, 2007) zou op basis van ons model kunnen leiden tot een daling van de ROI met 4,9% (3,5-6,3%).
• Een daling van de sociale norm (bij ons “ROI vrienden”) met 10% zou een daling van ROI met 6,4% (5,3-7,4%) met zich brengen.
* Omwille van het niet-lineaire karakter van de analyse hangt het effect van een bepaalde verandering af van de uitgangs-hoogte van ROI. De schatting geldt dus alleen maar als alle andere condities niet veranderen. * % hier meestal percentpunten
17
Inschatting uiteindelijke netto-effecten* Tabel: Voorspelling op basis van finaal model van ROI totaal voor verschillende waardes van pakkans en ROI vrienden. Belgische Random Slope Geobserveerd Objectieve pakkans SGVV Objectieve pakkans + 10%punten ROI vrienden 10%punten Finse Random Slope Geobserveerd + Finse slope Objectieve pakkans SGVV Objectieve pakkans + 10%punten ROI vrienden 10%punten
Pakkans
ROI vrienden
Voorspelling: Afname ROI ROI (absolute waarde)*
Afname ROI (percentueel)**
32,7%
42,0%
24,3%
0,0%
0,0%
70,0%
42,0%
20,7%
3,5%
14,5%
42,8%
42,0%
23,7%
0,5%
2,1%
32,7%
31,8%
18,9%
5,3%
21,9%
32,7%
42,0%
21,9%
2,3%
9,6%
70,0%
42,0%
17,9%
6,3%
26,2%
42,8%
42,0%
20,8%
3,4%
14,2%
32,7%
31,8%
16,9%
7,4%
30,3%
* Afname ROI-i(absolute waarde) = oorspronkelijk ROI – voorspelde ROI; **Afname ROI (percentueel) = 1(voorspelde ROI / geobserveerde ROI) * Omwille van het niet-lineaire karakter van de analyse hangt het effect van een bepaalde verandering af van de uitgangs-hoogte van ROI. De schatting geldt dus alleen maar als alle andere condities niet veranderen.
18
Conclusies • Zowel alcoholcontroles als sociale norm zijn belangrijke factoren die ROI bepalen.
• De sociale norm, zoals geoperationaliseerd in deze studie, speelt hierbij een grotere rol dan het aantal alcoholcontroles. • Maatregelen tegen ROI moeten dus niet alleen op het individu, maar ook op de sociale omgeving gericht zijn (creëren van een “don´t drink and drive” – cultuur). • Erkend wordt wel dat het beïnvloeden van sociale normen een complex proces is dat een volgehouden inspanning vergt.
• Verder onderzoek naar beïnvloedingsmogelijkheden van “sociale norm” is nodig.
19
THANK YOU FOR YOUR ATTENTION! Heike Martensen
Researcher Knowledge Centre Road Safety
Haachtsesteenweg 1405 1130 BRUSSELS Tel: +32 2 244 15 47
Uta Meesmann
Researcher Knowledge Centre Road Safety
Website: www.bivv.be Email:
[email protected]
Haachtsesteenweg 1405 1130 BRUSSELS Tel: +32 2 244 15 13 Website: www.bivv.be Email:
[email protected]
20
