Interviews serie Dossier 2004 MARTIEN MELLEMA, CHEF MODE ELLEGIRL JUTTA CHORUS, JOURNALISTE NRC-HANDELSBLAD BRECHT VAN HULSEN, PRESENTATRICE JEUGDJOURNAAL GERRIT ZALM, MINSTER VAN FINANCIËN DOSSIER MODE De deskundige Speuren naar nieuwe modetrends Interview met Martien Mellema chef-mode van ELLEgirl Wat doe je als chef-mode van ELLEgirl allemaal? Ik let erop dat er verschillende soorten modereportages in het blad komen. We hebben bijvoorbeeld drie typen meisjes waar we ons op richten: het kak meisje, het modegevoelige meisje en het stoere meisje. Voor deze drie typen meisjes moet er genoeg in het blad terug te vinden zijn. Verder kijk ik wat er op modegebied allemaal gaat gebeuren, wat de trends zijn. Daarvoor ga ik naar modeshows, beurzen waar kleding wordt gepresenteerd en ik ga bij verschillende merken de nieuwe collectie bekijken. Ook is het voor ELLEgirl heel belangrijk te weten wat er onder jongeren speelt, wat er op straat gebeurt. Regelmatig ga ik naar Londen, omdat de jongerencultuur daar heel sterk is. Dan loop ik daar de hele dag rond te kijken. Als chef-mode ben je dus speurder naar nieuwe modetrends? Ja, want veel ideeën doe je op als je gewoon op straat loopt of fietst. Daar zie ik heel veel. Of als ik uit eten ga, valt me van alles op: wat voor soort eten er bijvoorbeeld opeens is. Heel veel kun je voor een modereportage gebruiken. Ook muziek en sferen uit clips en films. Alles wat er opvallend is voor deze tijd kun je gebruiken. Ik vind het ook altijd heel inspirerend om te reizen naar verre landen. Door te reizen sta je open voor andere culturen en zie je dat het ook anders kan. Als je dan weer terugkomt in Nederland, kijk je opeens anders naar de mode die wij hier hebben. En die andere manier van kijken kun je in een productie weer goed gebruiken. Wat doe je als je genoeg inspiratie hebt opgedaan? Dan praat ik samen met de moderedactie over de dingen die we in het blad willen laten zien en maken we een planning. We hebben ruimte voor drie grote modeproducties. Dan zijn een aantal pagina’s met een bepaalde sfeer, bijvoorbeeld sportkleding of feestkleding. Als we weten wat voor soort reportage het gaat worden, vragen we bij de merken een monsterselectie aan die hierop aansluit. Een monster is een voorbeeld van een ontwerp uit de nieuwe collectie. Als pers kun je die monsters lenen om te fotograferen. Zo heb je bijvoorbeeld een monster van een rok van gsus. Die kun je dan gebruiken voor de modefoto’s en daarna gaat hij weer terug. Dan kunnen ze hem weer gebruiken voor bijvoorbeeld de Vogue in Amerika of Parijs. Zo’n rok maakt dus een hele wereldreis.
Kost mode altijd veel geld? Het gaat er vooral om dat je in een tijdschrift ideeën opdoet van een stijl van kleden. We laten wel dure merken zien, maar de meeste jongeren zullen die kleren niet kopen. De groep die dat echt kan betalen is niet zo groot. Maar als ze iets soortgelijks bij een goedkope winkel zien hangen, herkennen ze het wel. Wat verder belangrijk is, is dat je dingen leert mixen. Een T-shirt kun je bijvoorbeeld op een heleboel manieren dragen. Je kunt zelf kleren maken of vermaken, maar je kunt ook heel goed iets duurs met iets goedkoops combineren. Moet je je bij mode aan allerlei regels houden? Vroeger was dat veel sterker zo. Dan stond precies vast wat je wel en niet hoorde te dragen. Daar is nu veel meer vrijheid in gekomen. We schrijven in de ELLEgirl dus niet voor hoe je je moet kleden. We laten zien wat de trends zijn, maar niets moet. Iedereen kan er een eigen keuze uit maken. Wie bepaald er eigenlijk wat mode gaat worden? De grote ontwerpers zoals Gucci, Versace en Dolce & Gabbana zijn erg belangrijk. Die komen met de nieuwe dingen. Dat wordt dan opgepikt door de trendy tijdschriften zoals Elle en Yes en de commerciële merken zoals H&M. En zo sijpelt het door. Hoe lang duurt het meestal voordat mensen een nieuwe modetrend oppikken? Vaak vindt je iets nieuws in het begin stom en denk je dat ga ik nooit dragen. Maar als je het overal terugziet wordt het opeens toch leuk. Je begint er aan te wennen. Meestal duurt het een jaar voordat een nieuwe modetrend echt bij veel mensen aanslaat. Mislukt een modetrend wel eens? Dat gebeurt natuurlijk wel. Het meest opvallende voorbeeld is de mannenrok. Dat is al vaker geprobeerd, maar nooit echt aangeslagen. Heb je tips voor iemand die er modieus uit wil zien? Het is leuk om naar tijdschriften te kijken. Hennes en Mauritz is een goede afspiegeling van de trends die spelen. Maar ontwikkel daarnaast je eigen stijl, zoek naar verrassende dingen. Ga bijvoorbeeld regelmatig naar winkels die tweedehands kleren verkopen. Pik eruit wat je mooi vind. Vaak zijn die kleren heel goed te combineren met nieuwe dingen. Verder is het ook leuk om naar winkels te gaan die niet hip zijn. Het is een kick om bij C&A net dat leuke truitje voor vijf euro te kopen en ook Zeeman heeft hele leuke dingen. Het grappige is dat je je daarmee juist weer kunt onderscheiden van anderen. Maar het belangrijkste is dat je blijft vasthouden aan wat je mooi vindt. Geloof in jezelf. DOSSIER NIEUWS Ooggetuigen Jutta Chorus journalsite Achter de schermen bij Pim Fortuyn
Als journaliste voel je soms dat er nieuws in een onderwerp zit. Dat had ik bij de opkomst van de politieke partij Leefbaar Nederland en Pim Fortuyn. Toen Leefbaar Nederland werd opgericht, heb ik geprobeerd hun vertrouwen te winnen. Dat viel niet mee, want het bestuur wilde bij die oprichting geen pottenkijkers hebben. Maar ik bleef contact zoeken, zocht uit waar ze vergaderden of op campagne gingen. Ik liet niet los. Zo lukte het me daar binnen te komen. Ik had al een paar stukken over Leefbaar Nederland voor NRC Handelsblad geschreven toen Pim Fortuyn de lijsttrekker werd. Hij was in het begin op z'n hoede. Hij had gehoord dat ik een soort terriër was, dus hield afstand. In die tijd vroeg een uitgever mij of ik een kritisch boek wilde schrijven over Fortuyn. Ik heb hem verteld dat ik meer een toeschouwer ben die probeert een persoon of gebeurtenis van verschillende kanten te bekijken. Maar dat ik wel over de campagne van Fortuyn wilde schrijven. Eindeloos heb ik optredens van Pim Fortuyn bijgewoond. Als een magiër bewerkte hij de zalen, hij had een enorme uitstraling. Maar als journalist blijf je natuurlijk buitenstaander en probeer je een goed beeld te geven van wat je ziet en meemaakt. Toen Pim Fortuyn door Leefbaar Nederland uit de partij werd gezet en de Lijst Pim Fortuyn oprichtte, werd het te veel werk. Samen met de journalist Menno de Galan ben ik daarna verdergegaan. We kregen regelmatig tips en aanwijzingen over wat er bij de LPF aan de hand was. Dit leverde een schat aan materiaal op. Zijn aanhang groeide met de week, maar ook de tegenstand groeide. Fortuyn ging altijd de strijd aan, maar achter de schermen zag je dat hij gespannen was en gevaar liep. Menno en ik zouden op 7 mei 2002 een groot interview met Fortuyn hebben. Toen we de dag daarvoor net klaar waren met de voorbereidingen, hoorden we dat hij was doodgeschoten. Ruim een week later belde de campagneleider van Leefbaar Nederland me op. Hij wilde ons het hele archief van de partij geven. Dat was voor mij als journalist het mooiste moment. Hij vertelde precies hoe het was misgegaan tussen Fortuyn en Leefbaar Nederland. Bijna alles uit het archief mocht ik kopiëren. Van faxen over de manier waarop ze Nederland wilden inrichten tot de uitnodiging aan Fortuyn om op te treden in het Radio 3-programma van Ruud de Wild op 6 mei. Vanaf dat moment vielen alle puzzelstukjes op zijn plaats en konden Menno en ik het boek In de ban van Fortuyn schrijven. De deskundige Kinderen hebben recht op nieuws interview met Brecht van Hulsen Presentatrice bij het Jeugdjournaal Het Jeugdjournaal bestaat al vanaf 1981. Waarom is een nieuwsrubriek voor kinderen belangrijk? In de Internationale Rechten van het Kind is opgenomen dat kinderen recht hebben op nieuws. Dat geldt voor alle kinderen in de wereld. Vandaar ook dat wij een Jeugdjournaal hebben, waarin het nieuws op een begrijpelijke manier aan kinderen wordt uitgelegd. Ook in andere landen komen er steeds meer Jeugdjournaals. In Suriname en Zuid-Afrika zijn ze er bijvoorbeeld net mee begonnen.
Wie beslist welk nieuws er in de uitzending zal komen? Dat doen we met z'n allen in de redactievergadering. Per dag hebben we een club van ongeveer tien mensen die aan het programma meewerken. Dat zijn redacteuren, een eindredacteur, een regisseur en een presentator. Elke ochtend om half elf bekijken we welke onderwerpen er zijn. Daarna bespreken we of we een onderwerp wel of niet zullen behandelen. Welke onderwerpen komen vooral in het Jeugdjournaal? Dat hangt er erg vanaf wat voor dag het is. Als er veel algemeen nieuws is, moeten we keuzes maken. Toen de filmmaker Theo van Gogh vermoord werd, hebben we de hele uitzending daaraan besteed. Dan valt al het andere nieuws af. Er zijn ook dagen dat er weinig nieuws is. Dan hebben we bijvoorbeeld een hond in de uitzending die heel veel puppies heeft gekregen. We streven altijd naar een goede mix van onderwerpen. Serieus nieuws wisselen we af met leuke onderwerpen. En bij het serieuze nieuws zoeken we zoveel mogelijk naar invalshoeken die met kinderen te maken hebben of die voor kinderen interessant of belangrijk zijn. Zijn er onderwerpen die nooit in het Jeugdjournaal komen? Nee, alle onderwerpen kunnen bij ons aan de orde komen. We doen het alleen wel op een andere manier. We gebruiken geen moeilijke woorden en leggen veel uit. We laten geen vreselijke beelden zien met bloed en zo. En als er iemand vermoord is, zullen we dat nooit plompverloren zeggen. Dan laten we een psycholoog of politieagent aan het woord. Die kunnen dan uitleggen hoe het zit en waardoor het gekomen is. Hiermee stellen ze ook de kinderen gerust die bang zijn dat zoiets hen ook kan overkomen. Zijn er verder nog verschillen tussen kindernieuws en nieuws voor volwassenen? In het acht uur journaal zit bijna alleen maar ellende. Het wordt hard, zakelijk en kort besproken. Wij willen laten zien dat er ook veel leuke dingen gebeuren. Een kind dat een zonnebloem van meer dan vier meter in de tuin heeft, is voor ons evengoed nieuws. Het liefst betrekken we kinderen bij het nieuws. We zullen ook nooit met een naar onderwerp afsluiten. Dat blijft dan zo in je hoofd hangen en dat kan vervelend zijn als je daarna naar bed gaat. Is presenteren het enige wat je doet bij het Jeugdjournaal? Nee, ik zit ook in de redactie. Na de redactievergadering krijg ik een onderwerp van een persbureau toebedeeld. Dat beeld is er dus al en daar hoef ik niet voor op pad te gaan. Eerst bekijk ik de beelden die zijn binnengekomen. Daarna bedenk ik wat ik ervan kan maken en schrijf de tekst. Ook kijk ik of er verder nog iets bij moet komen. Bij een onderwerp over Soedan moet bijvoorbeeld een kaartje, zodat de kinderen zien waar dit land ligt. De grafische afdeling maakt die kaartjes op de computer. Als mijn idee en de tekst klaar zijn, kijkt de eindredacteur ernaar. Als alles is zoals we het willen, worden de beelden die ik heb uitgekozen in de montage aan elkaar 'geplakt'. Nu hoef ik als het een buitenlands onderwerp is alleen nog de ondertitels te maken. Dan doen we bij het Jeugdjournaal allemaal zelf, omdat de zinnen kort en eenvoudig moeten zijn. Zijn er onderwerpen die jij moeilijk vindt om te presenteren?
Ja, vooral onderwerpen waarin iets heel ergs met kinderen gebeurt, vind ik moeilijk. Bijvoorbeeld toen in de Russische stad Beslan meer dan 300 kinderen omkwamen nadat zij door Tsjetsjeense strijders waren gegijzeld. Dit was zo gruwelijk. Die kinderen hadden niets met de zaak te maken. Zeker nu ik zelf een kind heb, raken dit soort berichten mij erg. En als je dat dan in het Jeugdjournaal moet vertellen, weet je dat kinderen er erg van zullen schrikken. En misschien zelf bang worden. Als presentatrice ben ik me ervan bewust dat het belangrijk is hoe ik dat erge nieuws vertel. Aan de ene kant wil ik laten merken dat ik betrokken ben en het ook heel erg vind, maar ik moet het natuurlijk ook niet zo dramatisch vertellen dat ik het probleem alleen maar groter maak. Ben jij als presentatrice de belangrijkste persoon van het Jeugdjournaal? Nee, helemaal niet. Zonder de cameraman heb je bijvoorbeeld geen beeld en zonder de redacteur geen verhaal. Misschien is de presentator nog wel de onbelangrijkste: je zou de filmpjes ook gewoon achter elkaar kunnen zetten. Voor het nieuws zou dat niet veel uitmaken, maar met een presentator is het wel persoonlijker, en geeft het ook meer rust. Dat is bij naar nieuws juist erg belangrijker. DOSSIER GELD De deskundige Gerrit Zalm Minister van Financiën Het geld zo goed mogelijk besteden Wat doet een minister van Financiën precies? Een minister van Financiën is verantwoordelijk voor het huishoudboekje van Nederland. Hij moet ervoor zorgen dat er voldoende geld binnenkomt. Daarmee kan datgene worden betaald waarvan we in Nederland met z'n allen hebben afgesproken dat we het samen betalen. Zoals de scholen, de wegen, de bibliotheek en de speeltuinen. Waar komt het geld vandaan dat de ministers kunnen gebruiken? Het grootste deel van het geld komt binnen via belastingen. Je betaalt bijvoorbeeld belasting over het inkomen dat je via je werk krijgt. Bedrijven betalen belasting over hun winst. En iedereen die iets in de winkel koopt, betaalt daar belasting over. Hoe weet u als minister van Financiën hoeveel belastinggeld er het komende jaar zal binnenkomen? Daarvan proberen we zo goed mogelijk een schatting te maken. Het hangt bijvoorbeeld af van hoe goed het met de economie gaat. Economie is alles wat te maken heeft met de rijkdom van een land. Hoeveel geld er wordt verdiend en hoeveel geld er wordt uitgegeven. Als iemand veel verdient, dan kan hij ook meer in de winkel kopen. En hoe meer mensen verdienen en kopen, hoe meer belasting de Nederlandse regering binnenkrijgt. Maar wat je elk jaar zal krijgen, blijft een schatting. Het kan altijd anders lopen.
Hoeveel geld is er in 2004 te besteden? Het Rijk, alle ministeries samen, geeft in 2004 135 miljard (135.000.000.000) euro uit. Elk jaar op Prinsjesdag vertelt de regering waar ze het komende jaar het geld aan willen uitgeven. Dat doen ze via de Rijksbegroting en de Miljoenennota. In de Rijksbegroting geeft de regering een overzicht van de verwachte inkomsten en uitgaven van de overheid voor het komende jaar. In de Miljoenennota wordt die Rijksbegroting uitgelegd. Schrijft u die zelf? Gelukkig hoef ik dat niet allemaal zelf te doen. Ik word daarbij geholpen door de ambtenaren op het ministerie van Financiën. Hoeveel geld wordt er aan kinderen besteed? Er wordt terecht heel veel geld besteed aan kinderen. Het grootste gedeelte hiervan wordt gebruikt voor onderwijs. Daar wordt ruim 25 miljard aan besteed. Daarnaast wordt er op verschillende andere ministeries nog geld besteed aan kinderen. Zoals bij Volksgezondheid (de schoolarts), Welzijn & Sport (de sportclub en toneelvereniging) en Sociale Zaken. En dan wordt er per jaar 3.179.000.000 euro uitgegeven aan kinderbijslag, dat is om ouders met kinderen financieel te helpen. Als de overheid zoveel geld te besteden heeft, hoe komt het dat de regering toch vaak te weinig geld heeft? Omdat er meer dingen zijn waaraan het geld besteed moet worden dan er geld beschikbaar is. Er wordt geld gegeven aan onderwijs, gezondheidszorg, politie, enzovoort, enzovoort. Iedereen weet nog wel posten waar meer geld aan besteed zou moeten worden, maar niemand wil graag bezuinigen op hun uitgaven. Bovendien is het heel moeilijk om de belastingopbrengsten goed te voorspellen. Soms zit het mee, soms zit het tegen. In 2000 en 2001 kwam er meer geld binnen dan we hadden gedacht en uitgegeven. Maar nu in 2004 hebben we weer een tekort. Toch zullen we als er tegenvallers zijn moeten proberen het huishoudboekje zo snel mogelijk weer op orde te brengen. Anders krijgen we als overheid een steeds grotere schuld. En die schuld moet je wel een keer terugbetalen. Ook moet je over die schuld steeds meer rente betalen. Geld dat we anders aan nuttigere zaken hadden kunnen besteden, zoals gezondheidszorg en onderwijs. Hoe verdeel je het geld over de ministers? In overleg met de andere ministers doe ik elk jaar in de Miljoenennota een voorstel hoe het geld verdeeld moet worden. De ministers mogen daar niet maar mee doen wat ze willen. Met het parlement, de mensen in de Tweede Kamer, is afgesproken waar de verschillende ministeries dat geld aan mogen besteden. Elke vier jaar wordt dit parlement opnieuw door de Nederlandse bevolking gekozen. Mag u een minister op de vingers tikken als hij of zij teveel geld uitgeeft? Ja, de regel is dat een minister niet meer mag uitgeven dan hij heeft gekregen. Doet hij dat toch, dan moet hij op iets anders bezuinigen. Wat gebeurt er als het belastinggeld dat binnenkomt uiteindelijk tegenvalt?
Dan moet ik meer geld lenen. De schuld van de overheid loopt dan verder op. Vaak zal dit betekenen dat er bezuinigd moet worden. Of de mensen moeten meer belasting gaan betalen. Hoe bent u minister geworden? Ik was de baas bij een organisatie die voor de overheid schattingen maakt over de ontwikkeling van de economie en de gevolgen daarvan voor de overheid. Ik wist dus al veel van het onderwerp. Toen vroegen ze me om minister van Financiën te worden. Wanneer bent u volgens uzelf een goede minister van Financiën? Als ik er zo snel mogelijk voor kan zorgen dat we in de regering niet meer geld uitgeven dan er binnenkomt. Alleen dan blijft er genoeg geld om ook later alles te kunnen betalen. Verder vind ik het belangrijk dat het geld dat beschikbaar is, zo goed mogelijk wordt besteed.
