INTERVIEW
WILLE STRAATHOF (ATHENEUM COLLEGE HAGEVELD) OVER DIFFERENTIATIE
‘HET ONDERWIJS IS AAN REVISIE TOE’ 8
VO-magazine 4 / februari 2015
Atheneum College Hageveld is één van de scholen waar de VO2020‑tour deze maanden neerstrijkt. Het motto van rector Wille Straathof is om geen talent en geen tijd te verspillen. “Ik ben ervan overtuigd dat een relatief kleinere school als Hageveld beter in staat is leerlingen individueel en op maat te bedienen.” Tekst: Hanneke van der Linden / Fotografie: Josje Deekens
Atheneum College Hageveld is een begrip in Heem stede, al is het alleen maar vanwege de huisvesting in een voormalig seminarie op een statig landgoed. Het is een zelfstandig atheneum met 1300 leerlingen die naast de reguliere onderwijsprogramma’s kunnen kiezen uit een keur aan extra activiteiten en onderwijs. Van verbredingsprojecten tot een programma voor hoogbegaafden onder de naam VIA Hageveld, van maatwerk binnen de lessen tot buitenschoolse activiteiten. Leerlingen hoeven zich geen moment te vervelen. College Hageveld biedt leerlingen een enorme waaier aan mogelijkheden voor individuele ontwikkeling en scholing, al moet het initiatief uit de leerling zelf komen, die persoonlijk wordt aangesproken door mentoren of docenten. Werkt dat naar behoren?
“Onze school kent een diversiteit aan extra scholingsen ontwikkelingssystemen. Leerlingen weten dus waar ze voor kiezen als ze hier binnen komen. Ik geloof niet in het meten van verschillen in prestaties of mogelijk heden. Volgens mij hoef je die meetvraag helemaal niet te stellen als je de gelegenheid biedt. Ik geloof in ruimte geven en eisen stellen. We hebben binnen het reguliere onderwijssysteem een aantal manieren bedacht om het leerlingen mogelijk maken meer te doen als ze meer kunnen. Onze leerlingen hebben zelf de animo om extra vakken te kiezen, gezien de beperkende werking van profielen. Dat begint al heel vroeg. Zo bieden we in de onderbouw Latijn aan naast de drie vreemde talen Frans, Duits en Spaans, aangevuld met Engels. Aan het einde van het tweede jaar mogen ze kiezen welke twee vreemde talen ze willen houden, maar elk jaar er zijn er wel twintig tot veertig kinderen die de derde vreemde moderne taal niet willen laten vallen. Die mogen dat dan extra doen. Ander voorbeeld: voor de bovenbouw hebben we maat pakketten. Die bestaan al sinds het moment dat de
profielkeuzes zijn ingevoerd; ze zijn bekend in de omgeving. Een leerling mag bij de decaan langskomen voor een rooster op maat als hij of zij naast de normale profielkeuzevakken nog drie extra andere vakken wil volgen. Dat kan. De leerling besteedt dan bijvoorbeeld minder uren aan een profielkeuzevak en redt het toch. De vrijgekomen tijd wordt besteed aan moderne filosofie, een derde vreemde taal of extra kunst-beeldend. Bijna de helft van alle bovenbouwleerlingen doet een maatpakket. In het kader van differentiatie hebben we verder nog het coach-uren systeem voor de bovenbouw, compacten, verrijken en verdiepen in de onderbouw, plus het hoog begaafden-stroom-systeem VIA Hageveld, dat buiten het reguliere onderwijs plaatsvindt en het optimum van gepersonaliseerd leren is.” Hoe krijgt het personaliseren en differentiëren didactisch vorm?
“Docenten krijgen van mij de ruimte om zelf in te vullen wat hun past. Er is een grote rol voor hen weggelegd, want bij hen moet het gebeuren. We hebben met elkaar een onderwijskoers afgesproken die tien jaar min of meer hetzelfde blijft: ‘Zo lang mogelijk, zo breed mogelijk’. Die koers ligt vast en daarbinnen spelen maatwerk, differentiatie en rekening houden met verschillen tussen leerlingen een hele grote rol.
‘Het politieke tij is langzamerhand aan het keren’ Hoe docenten en secties dat vorm geven, bepalen zij in principe zelf. Wel draag ik dingen aan, we zoeken inspiratie in studiedagen of wisselen met elkaar van gedachten en gaan bij elkaar op lesbezoek. Als school leiding ondersteunen en faciliteren wij dit, bijvoorbeeld met tijd om gedifferentieerd materiaal te ontwikkelen. Het ontwikkelen van gedifferentieerd onderwijs gebeurt veelal in de secties zelf. Met een docententeam waarvan
VO-magazine 4 / februari 2015
9
INTERVIEW
‘Ik droom er wel eens van een compleet nieuwe school op te starten’
85 procent van de universiteit komt, verwachten we deskundigheid en kwaliteit van elkaar. Ik geef veel ruimte en stel eisen, zowel aan leerlingen als docenten. Zo moeten vernieuwingen passen binnen de koers van de school en recht doen aan de hoofdlijnen: leerproces centraal, optimaal leerrendement, differentiatie, zo veel mogelijk maatwerk en keuzemogelijkheden, de wereld de school in en vice versa, kleinschaligheid en optimaal gebruik van moderne media. Daarbinnen zijn docenten vrij om te ontwikkelen wat past, naast de gewone klassikale lessen. Die bestaan ook op Hageveld. We zijn wat mij betreft geen voorloperschool. We zijn een hele ouderwetse, gedegen school waar veel kan. Het gepersonaliseerde zit ‘m in de mogelijkheden die je als leerling worden aangereikt. En het is aan jou of je daar gebruik van maakt.
‘Gepersonaliseerd leren is een nieuwe term voor het aloude principe dat alle mensen uniek zijn en dus niet op dezelfde manier te bedienen’
geen boek achter glas wordt. Een enthousiast groepje docenten is bezig deze omslag voor te bereiden en ik moet zorgen dat er op enig moment geld beschikbaar is om het te kunnen aanschaffen. ICT is niet de enige manier om tot gepersonaliseerd onderwijs te komen, maar als het echt goed wordt gebruikt, met interactieve leermethodes, zie ik er de meerwaarde van in. Het is ook een ontwikkeling die niet te stoppen is. Leerlingen willen nu al tablets en smartphones mee de klas in nemen om informatie op te zoeken. Dan kunnen we het maar beter gaan organiseren. De ontwikkelingen en betaalbaarheid gaan verschrikkelijk snel, dus met een jaar of twee zou het best zo kunnen zijn dat leerlingen een tablet krijgen in plaats van een boekenlijst. Al moeten ze er van ons altijd een schrift naast houden om in te schrijven, daar hechten we veel belang aan.” Wat verwacht u van het onderwijs van de toekomst?
“Diep in mijn hart vind ik dat het onderwijs in Nederland aan revisie toe is. Onderwijs is nog steeds gebaseerd op de massaproductie van het industriële tijdperk. Op beheersing en logistieke organisatie. Dat Natuurlijk verkeren we in de gelukkige omstandigheid systeem houdt zichzelf in stand en wordt steeds meer met atheneumleerlingen te werken. Het zijn de slimste doorgereglementeerd door iedereen. Wil je voldoen leerlingen die ons door de basisscholen worden aan aan de eisen van de toekomst, die we nog niet kennen, geleverd. Van de 1300 leerlingen die we momenteel dan hebben we de beloofde flexibilisering van wet- en hebben, zijn er bijvoorbeeld 200 met een IQ-score van regelgeving nodig waar staatssecretaris Sander Dekker 130 of hoger.” het over heeft. Dan kunnen er veel meer mogelijk heden voor gepersonaliseerd onderwijs ontstaan. Dat Wat vindt u van gepersonaliseerd onderwijs we bijvoorbeeld ook virtuele klaslokalen kunnen organi als een van de toekomstscenario’s voor het seren, of leerlingen de gelegenheid geven binnen vier onderwijs? jaar het vwo te halen. Als je blijft meten en afrekenen “Ach, het is gewoon een nieuwe term voor het aloude volgens het bestaande systeem, help je vernieuwingen principe dat alle mensen uniek zijn. Dat we niet allemaal om zeep. Ik droom er wel eens van een compleet hetzelfde kunnen en dus niet op dezelfde manier te nieuwe school op te starten; dan zou ik onder andere bedienen zijn. Toen ik hier tien jaar geleden binnen het klassensysteem willen loslaten. Maar er is heel veel kwam, was er al een prettige bedding voor extra onder geld nodig om dat soort veranderingen goed te laten wijs en op maat gesneden trajecten. De meeste vormen gaan.” van gepersonaliseerd leren functioneerden al, onder meer met behulp van studieplanners in verschillende tempo’s. Bekostigt Hageveld alle extra trajecten en maatwerk uit het reguliere budget? Natuurlijk zijn we nu aan het bedenken hoe we met behulp van ICT het onderwijs in de toekomst vorm gaan “Nee. De extra’s konden gemakkelijker worden bekostigd geven. We staan op een kantelpunt en buigen ons over toen we nog niet op de nullijn werden betaald. Ik heb de vraag wanneer we leerlingen tablets gaan geven. Mijn de laatste drie jaar drie keer een bezuinigingsronde visie is er één van blended learning: de combinatie van moeten houden onder het personeel en dat maakt boeken en tablets zie ik het meest zitten. Mits een tablet mijn arbeidsplezier er een stuk minder op. Het zet het
10
VO-magazine 4 / februari 2015
CV WILLE STRAATHOF Geboren
28 juli 1954, Heerhugowaard
Opleiding
Engelse en Amerikaanse taal- en letterkunde, Vrije Universiteit Amsterdam Bijvakken Spaans, dramaturgie, filmkunde, sociale geografie
Werk 1978 – 1987 1993 – 1996
1987 – 2005
2002 – 2005 2005 – heden
Docent Engels aan het City College, Kinkerbuurt, Amsterdam Hanneke Smit trainingen (timemanagement, coaching, angst en faalangst) Conrector onderwijs en leerling begeleiding, Rijksscholen gemeenschap Schagen Freelance trainer APS onderwijsmanagement Rector Atheneum College Hageveld, Heemstede
Wille Straathof heeft twee dochters, Yanna (31) en Roos (29), en is trotse oma van kleindochters Maud (3) en Floortje (1,5).
onderwijs ernstig onder druk en we hebben dan ook een paar extra’s moeten opgeven, want de lessen moeten gewoon doorgaan. Dat is een droeve ontwikkeling. Ik heb voor de toekomst mijn hoop op het ministerie van OCW gevestigd. Er is ons beloofd dat er extra miljoenen in het onderwijs worden geïnvesteerd en dat wil ik wel zien gebeuren. Daar vestig ik mijn hoop op. Het politieke tij is langzamerhand aan het keren, mede dankzij Dekker. Hij snapt wat moet gebeuren en ook Paul Rosenmöller van de VO-raad profileert de behoeften van het onderwijs op een mooie manier.
‘Ik stuur wel zestig verzoeken om sponsoring per jaar de deur uit’ Gelukkig hebben we hier op Hageveld veel onder steuning van vrijwilligers. Familieleden van leerlingen die een extra activiteit op zich willen nemen bijvoor beeld. Ook dragen ouders vaak bij. Als kinderen extra vakken willen volgen, betalen de ouders, net als bij de leerroute voor hoogbegaafden VIA Hageveld. En we kunnen niet zonder sponsors, zowel particulieren als
VO2020-TOUR OP HAGEVELD 12 februari doet de VO2020‑tour ook Hageveld aan (regio Noordwest). Wilt u er bij zijn? Meld u nu aan via vo2020.nl!
bedrijven uit de buurt. Ik stuur wel zestig verzoeken om sponsoring per jaar de deur uit; de papierwinkel is daardoor enorm toegenomen. Voor VIA Hageveld hebben we een private sponsor die vier jaar lang jaarlijks 60 duizend euro geeft en dat hebben we keihard nodig, want de sponsoring door bedrijven is ook minder geworden. Laatst hadden we een schenking van tweeën halfduizend euro. Daar kunnen we dan precies een half touchscreen voor aanschaffen. En daar moet dan een klein stickertje op ‘met dank aan...’. Tja, daar worden we ook niet wijzer van. Toch denk ik dat we het helemaal nog niet zo slecht doen in Nederland. Ik ben trots op Hageveld. Een relatief kleinere school past beter om leerlingen klein schalig en individueel te bedienen. Laat de negatieve publieke opinie over het onderwijs voor wat-ie is. We creëren onze eigen kansen voor de toekomst en willen vooral laten zien wat er goed gaat.”
VO-magazine 4 / februari 2015
11
