Interview Trijntje Oosterhuis Eerste NORMA-opleiding voor acteurs Luister jazz! Vergadering van aangeslotenen

Magazine voor musici en acteurs

In dit nummer (juli 2006)

Interview Trijntje Oosterhuis Eerste NORMA-opleiding voor acteurs Luister jazz! Vergadering van aangeslotenen

Juli 2006 • NORMA Nieuws • Magazine voor musici en acteurs

inhoud Van je plateninkomsten moet je het niet hebben

4

Eerste NORMA-opleiding voor acteurs heeft vliegende start

8

Luister jazz!

10

Muzikantendag 2006

13

Dutch Jazz Competition 2006

14

Vergadering van Aangeslotenen

16

colofon NORMA - naburige rechten musici en acteurs Louise Wentstraat 186 1018 MS Amsterdam Postbus 2995 1000 CZ Amsterdam T 020 - 627 27 98 F 020 - 626 96 97 E [email protected] www.stichtingnorma.nl Redactie Wisso Wissing (hoofdredacteur) Ruud Zinzen (eindredacteur) Anita Verheggen Met medewerking van Marnix Langeveld, Carina Peeters Vormgeving Frissewind visuele_communicatie, Amsterdam

Foto omslag: Trijntje Oosterhuis Foto: ANP

2

Druk Boeijinga, Apeldoorn

Voorwoord I

n de maanden juni en juli vinden traditiegetrouw uitbetalingen plaats bij NORMA. Een van de meest in het oog springende betalingen van dit jaar is die van de rentebaten Thuiskopie videogelden. In het verleden zijn de uitbetalingen door een aantal oorzaken niet zo snel verlopen als wij wilden. NORMA heeft deze rentebaten die wij van Thuiskopie ontvangen hebben, nu volledig overgeheveld naar de musici en acteurs die over de basisjaren 1993-2001 een uitbetaling hebben ontvangen. Daarnaast zal deze maand de betaling plaatsvinden van de Leenrecht videogelden over de jaren 1997-2004 en de nabetaling van Thuiskopie videogelden 2000-2004. Als alles volgens plan verloopt zal NORMA in 2006 het record van € 4,2 miljoen aan uitbetalingen evenaren. Ook de incassostroom is gegroeid. Het aantal aangeslotenen kende een toename van 7000 eind 2005 naar 8000 nu.

Op 26 juni heeft de Vergadering van Aangeslotenen plaatsgevonden. Door een ingrijpende wijziging van de statuten en het huishoudelijk reglement van NORMA konden de aangeslotenen voor de eerste keer twee bestuursleden kiezen. In dit nummer een verslag van deze bijeenkomst.

Het bestuur heeft op 8 mei de jaarrekening 2005 goedgekeurd en op die dag was ook de accountantsverklaring beschikbaar. De jaarrekening is inmiddels in druk verschenen en via onze website www.stichtingnorma.nl te downloaden. Van groot belang zijn tenslotte de betalingen van NORMA in de afgelopen maanden aan het buitenland en de incasso die wij via onze zusterorganisaties voor Nederlandse rechthebbenden hebben gerealiseerd. Zo heeft NORMA een substantiële betaling gedaan aan Duitse en Oostenrijkse acteurs die op de Nederlandse televisie zijn thuisgekopieerd en worden soortgelijke uitbetalingen naar een reeks van andere landen voorbereid. Ook zit er voortgang in de uitbetalingen van Leenrecht audiogelden: een groot aantal Engelse en Ierse musici is uitbetaald en andere uitkeringen zijn in voorbereiding. Verder hebben wij van onze zusterorganisatie in Oostenrijk gelden geïncasseerd voor Nederlandse musici en verwachten wij binnenkort bedragen te ontvangen uit Frankrijk en België. Amsterdam, juli 2006 Wisso Wissing, Directeur NORMA

3

‘Misschien dat de jazzliefhebber een CD nog anders beleeft dan de popliefhebber en het legaal wil aanschaffen’

Interview

‘Van je plateninkomsten moet je het niet hebben…’ Ook zangeres Trijntje Oosterhuis heeft te lijden onder het illegaal downloaden van haar muziek. De verkoopcijfers zijn gehalveerd terwijl de legale downloads nog niet exact kunnen worden geregistreerd. ‘De digitale revolutie woekert maar voort en eigenlijk kunnen wij er nog steeds onze vinger niet op leggen.’ Tekst: Anita Verheggen

Trijntje Oosterhuis verwacht binnenkort haar tweede kind. Maar voordat ze met zwangerschapsverlof van het toneel verdwijnt, toert ze met haar band langs de Nederlandse theaters. Je bent nu op weg naar een theateroptreden, wat voor soort publiek komt er naar je optreden kijken? Dat is heel gevarieerd. Het grootste gedeelte is tussen de dertig en vijfenveertig. Het is een theatervoorstelling maar eigenlijk ook gewoon een popconcert in een theater. Er zijn stoelen maar de meeste mensen staan. De vorige keer had ik een akoestisch repertoire en was het meer een echte theatervoorstelling. Het clubcircuit waar we altijd in spelen is natuurlijk beperkt. Op een gegeven moment wil je in meer zalen spelen.

In welke zin beperkt? Een rondje clubcircuit is in Nederland zo gemaakt. Er zijn wel een heleboel kleine zaaltjes maar dat is voor zo’n grote productie niet haalbaar. Vaak sta je dan sowieso al in Paradiso- en Tivoli-achtige zalen en daar zijn er niet zo veel van in Nederland. Als je echt wilt spelen, of toeren, moet je uitwijken naar de grotere theaters. Daar zitten ook zalen bij als De Oosterpoort in Groningen waar al veel popconcerten worden gegeven. Je staat in Paradiso maar je hebt ook in de Heineken Music Hall opgetreden. Pas je je programma aan deze locaties aan? De Heineken Music Hall is toch wel een unieke grote zaal waar je dan een soort extraatje geeft. Ik had Candy Dulfer te gast en Pascal Jacobsen van Bløf en ik had een voorprogramma uit Amerika: Raul Midon, die op het Blue Note label uitkomt. De mensen ko-

Beeld: ANP

men helemaal naar zo’n grote hal, dan wil je er wat extra werk van maken. Alhoewel het optreden niet heel erg anders is. Mensen hoeven niet bang te zijn dat een theateroptreden minder is dan een ander optreden. Ik zag de verkoopcijfers van je CD’s op je website, zijn de legal downloads daar ook bijgeteld? Nee, die zitten daar niet bij, de platenmaatschappij loopt daarin nog een beetje achter op de feiten. Wij hebben nog steeds geen idee hoeveel legal downloads er zijn gemaakt. Ik stond met het album ‘See you as I do’ wel in de top 5 maar hoeveel dat nou is, is niet echt duidelijk en staat los van de verkopen in de winkel. Ik vraag daar wel naar, maar krijg er nog steeds geen duidelijk zicht op. Dat vind ik best jammer want de digitale revolutie woekert maar voort en eigenlijk kunnen wij er nog steeds onze vinger niet op leggen. Nog los van wat je daar aan zou kunnen ➜

5

verdienen, is het natuurlijk interessant om te weten hoe dat zich verhoudt tot de verkopen in de winkel. Heb jij last gehad van het illegaal downloaden? Wat betreft concerten geven niet. Wij hebben door de jaren heen veel live gespeeld en goede tours gehad die helemaal volzaten. Dáár merk ik het niet zo aan. Maar met CD-verkopen is het wel onwijs moeilijk gegaan! Het is zeker gehalveerd. Er zijn wel mensen in mijn doelgroep die een CD van me willen kopen maar er zal zeker een heleboel gekopieerd zijn, dat kan haast niet anders.

€ 120 subsidie zit, dat is ongelooflijk! Anders kunnen die orkesten helemaal niet bestaan en grote werken laten horen met dirigenten uit het buitenland. In de popmuziek kost dat ook veel geld. Maar als ik nog eens in het Concertgebouw wil staan moet ik maar hopen dat ik de eindjes aan elkaar kan knopen terwijl de zaalhuur alleen al zo hoog is dat je je afvraagt waarom je er nog zou gaan staan. Als ik dan € 120 subsidie per stoel kan krijgen kan ik natuurlijk veel gemakkelijker een tournee boeken. Er mag voor de lichte muziek wel eens wat meer gedaan worden. Nu wordt er te weinig in jong talent geïnvesteerd waardoor de spoeling van jonge talentvolle popmusici dun-

‘Ik groei mee met mijn eigen smaak, leeftijd en ontwikkeling’ De platenmaatschappijen willen minder investeren in Nederlandse popmusici vanwege de verliezen door het illegaal downloaden. Nu komt er een rijksfonds voor popmusici waarmee ze hun videoclips kunnen financieren. Wat vind je van dit initiatief ? Moet de overheid zich wel met popmusici bemoeien? Ik vind dat wel goed. Ik lijd daar ook onder. Platenmaatschappijen kunnen hun geld maar één keer uitgeven en dan steken ze het liever in marketing op een andere manier. Bij die clipzenders kom je er amper tussen want die zijn er vaak alleen maar voor lichtelijk pornografische filmpjes. Zelfs voor een clip van Marco Borsato moeten ze al bidden en smeken of ze die een keer willen uitzenden, terwijl die op nummer één staat. Dat geeft al aan hoe ingewikkeld het is. Maar ik denk dat het wel goed is dat er geïnvesteerd wordt vanuit de overheid. Als je ziet dat er in het klassieke segment op iedere stoel in een concertzaal ongeveer

6

ner wordt. In een programma als Idols wordt enorm veel geld gepompt maar daar gaat het meer om de marketing van een TV-programma en kijkcijfers, dat heeft niets meer met platen maken van doen. Dan wordt het ook verklaarbaar waarom daar opeens zoveel geld in gestoken kan worden. Maar ik denk dan: ‘Jongens, jongens, steek dat geld nou in mensen die echt kunst maken en een lange-termijncarrière krijgen.’ Want, met alle respect voor Idols, tot nu toe is nog niet gebleken dat de deelnemers er echt langdurig succesvolle carrières op na houden. Behalve dan een paar, zoals Hind, maar dat waren nog niet eens de winnaars. Idols is geen goede graadmeter voor het talent dat in Nederland rondloopt. Als je mij, toen ik twintig was, had gevraagd of ik mee zou willen doen met Idols had ik dat waarschijnlijk niet gedaan. Dan had ik aan andere, meer integere, talentenjachten meegedaan zoals de Grote Prijs van Nederland.

En het afbreukrisico is erg groot als je aan Idols meedoet... Ja, en dan ben je een ééndagsvlieg terwijl je had gehoopt op een langzaam groeiende carrière. Ik denk dat er veel talentvolle jonge mensen rondlopen. Ik zou het daarom geen slechte zaak vinden als de overheid daar wat meer in zou investeren. Het gat dat er is gevallen nu de platenmaatschappijen minder investeren, overbrug je als artiest gewoon niet. Wíj moeten al noodgedwongen deals met sponsors aangaan. Tournees bedruipen zichzelf eigenlijk bijna nooit tenzij je met een hele kleine bezetting speelt, de kosten heel laag houdt en in hele grote zalen staat die allemaal uitverkocht zijn. Met wat wij nu aan het doen zijn draaien we ook net quitte. Goed, ik vind het leuk, maar eigenlijk ben ik wel de helft van het jaar onderweg terwijl er geen inkomsten binnenkomen. Dat is best wel raar. Van je plateninkomsten moet je het ook niet hebben met al dat illegaal downloaden. En vergeet niet dat platenmaatschappijen alles recoupen. Alles wat je uitgeeft aan bijvoorbeeld hoesjes en foto’s wordt gekort op je inkomsten. De teller gaat pas tikken als die kosten er af zijn getrokken. Vroeger ging dat allemaal veel sneller, dan had je jezelf sneller terugverdiend. Nu lukt dat bijna niet. Je moet meer dan 150.000 platen verkocht hebben wil je over dat break even point komen. Dat is natuurlijk aan zo weinig artiesten besteed in Nederland. Jij bent ook actief als jazz-zangeres en erg succesvol. De verkoopcijfers van je CD ‘Strange Fruit’ zijn voor jazzbegrippen gigantisch. Ja, dat is buitensporig. Van dat album heb ik meer verkocht dan van mijn pop-CD. Moet je nagaan, dat is niet te verklaren! Wij waren er geshockeerd over. Dat is drie keer platina. Mijn pop-CD is goud geworden wat al best

zo mijn festivalletjes. Ik hou van in het diepe springen en ik heb het nodig om op die manier muziek te maken want het geeft veel meer spanning. Je weet nooit helemaal hoe de avond zal zijn. Dat is leuk en daar wil ik in blijven doorontwikkelen.

goed is. Misschien dat de jazzliefhebber een CD nog anders beleeft dan de popliefhebber en het legaal wil aanschaffen. Of misschien is het een iets oudere doelgroep die wat meer geld te besteden heeft. Maar het verkoopt ook veel meer dan wat de Nederlandse jazz-zangeressen doorgaans verkopen… Hij is buiten het jazzsegment gevallen. De mensen die vast een Trijntje-Oosterhuisalbum kopen hebben deze CD ook gekocht. En er zijn jazzliefhebbers die ‘m gekocht hebben. Ik vind het een eer hoor als mensen het vergelijken met de echte jazzmuziek. Maar ik vind dat ik mijn sporen nog lang niet verdiend heb in de jazz. Ik probeer ook maar wat. Het is een live concert dat geregistreerd is. Dat het zo’n hit zou worden had niemand kunnen verwachten. Vond je het moeilijk om de switch te maken naar jazz-zang want je zingt over het algemeen natuurlijk ander repertoire? Dat vond ik helemaal niet moeilijk want deze liedjes zijn de popliedjes van toen. Het zijn

gewoon hele mooie liedjes. Zolang je je ziel en zaligheid in een mooi liedje steekt en je kunt dat goed vertolken ligt dáár voor mij de uitdaging. Ik zie ook een verschuiving in mijn muzikale ontwikkeling. Mijn pop-CD’s worden wat meer singer/songwriter-achtig waarbij ik meer uitga van een goed liedje dan van een top-veertigachtige productie. Daarin zie je een natuurlijke verandering. Ik groei mee met mijn eigen smaak, leeftijd en ontwikkeling. Voor mij was het zingen van die jazzliedjes dus helemaal geen wereldschokkende verandering. Heb je nog andere jazzprojecten op stapel staan? Ik heb onlangs op het album van Toots Thielemans mee mogen doen. Het is een heel mooie CD geworden en ik ben er trots op dat hij mij gevraagd heeft. De klik tussen mij en Toots is echt leuk op het moment. Ik speel van de zomer nog met hem op een Blue Note festival in Gent. Dat duet met Raoul Midon is wereldwijd op het Blue Note label uitgekomen. Die track is nu toegevoegd aan mijn en aan zijn album, dus dat is ook leuk. En ik doe

Jij hebt met muzikale grootheden als Herbie Hancock opgetreden. Wat is muzikaal het meest uitdagende project voor jou geweest? Het spelen met dat soort grootheden haalt het uiterste in je naar boven. Ik heb met Herbie Hancock gespeeld bij Barend & Van Dorp. Dat was zo vrij en je verrast elkaar. Het is veel meer op improvisatie gebaseerd en dat geeft mij een uitdaging. Dat vind ik geweldig en ik hoop dat ik die stijgende lijn vast kan houden want daar heb ik behoefte aan. Het is een voedingsbodem voor mij van waaruit ik muziek wil blijven maken. Heb je geen project gedaan waarbij je het gevoel had dat je op je tenen moest lopen? Het is niet op je tenen lopen maar meer dat je vleugeltjes krijgt. Als je met dat soort mensen speelt is het niet zozeer op je tenen lopen, zenuwen en stress. Je wordt juist gedragen. Het niveau is zo hoog en je wordt ook een beetje opgevangen waardoor je boven jezelf uitstijgt. Je bent heel gelijkwaardig aan elkaar als je muziek maakt. En je kan wel erg nerveus gaan lopen doen omdat het Herbie Hancock of Toots Thielemans is, maar zo werkt dat met muziek maken niet. Want als je op een podium staat is de communicatie en energie die onderling heen en weer gaan datgene wat je te gek maakt. Dan doet het er helemaal niet toe met welke legende je samenspeelt, je trekt elkaar naar een hoger plan en dat is heel leuk om mee te maken.

7

Eerste NORMA-opleiding voor acteurs heeft vliegende start Op het nabijgelegen terras van café Vertigo heerst een bijna mediterrane zomeravondsfeer. In het leslokaal overheerst de concentratie van cursisten die worstelen met taaie belastingmaterie. De Korte Opleiding Acteurs en Ondernemerschap van NORMA is net van start gegaan en de deelnemers worden direct ondergedompeld in de harde maar uitdagende zakelijke praktijk van het vak. Wat opvalt is de gretigheid waarmee de acteurs zich op de lesstof storten.

Tekst: Anita Verheggen Beeld: Ruud Zinzen

‘De opleiding is bedoeld voor acteurs die aan het werk willen maar niet aan het werk komen’, zegt Ceren Taygun, de opleidingscoördinatrice van NORMA. ‘Je kunt dan blijven wachten, maar ook het heft in eigen handen nemen. Voor dié acteurs is de opleiding bedoeld. Er doen heel verschillende mensen mee qua leeftijd en etnische achtergrond. Dat is leuk want theater hoort ook heel divers te zijn.’ De cursisten krijgen een lesprogramma op maat voorgeschoteld. Taygun: ‘De acteurs krijgen les over netwerken en hoe ze zich persoonlijk kunnen presenteren aan castingbureaus. Ze leren een CV schrijven en krijgen een fotosessie met een goede fotograaf.’ Het zijn niet de minste docenten die hun kennis met de acteurs willen delen. Medewerkers van de belangrijke castingbureaus Kemna Casting en Harry Klooster Casting staan een avond voor de klas, maar ook door de wol ge-

8

verfde entertainment-advocaten en belastingdeskundigen geven acte de présence. Carrière coaching is een belangrijk onderdeel van de opleiding. Het is de bedoeling dat iedere cursist nog tijdens de opleiding een carrièreplan maakt voor de komende vijf jaar. Een ambitieuze doelstelling waarmee loopbaanbegeleidster Els Maas is belast. Zij heeft een ruime praktijkervaring in de toneelwereld. Begonnen als actrice en medewerkster van de Utrechtse schouwburg is ze later overgestapt op de loopbaanbegeleiding van podiumkunstenaars. Ze weet dan ook precies met welke vragen en dilemma’s je als acteur te maken krijgt. ‘Ik wil eerst met ze terugkijken. Wie ben je? Wat zijn je talenten? Hoe heb je je keuzes gemaakt? Wat zijn je wensen en tegen welke mechanismen loop je aan? Ik heb met iedere acteur maar drie bijeenkomsten. Als ik iemand een doel kan laten benoemen en daarop een stappenplan kan maken is dat al heel goed.’ Maas

heeft een uitgebreid netwerk in de theaterwereld. Ze kan mensen doorverwijzen maar bemiddelen zit er niet in. Dat is bijna onbegonnen werk, want acteurs mogen dan op steeds meer verschillende fronten actief zijn, de werkgelegenheid in de sector is momenteel niet groot. Maas: ‘De tijd is helemaal veranderd. Je ziet mensen van naam terugkeren in commercials. Hans Kemna is zo’n voorbeeld: hij spreekt zowat iedere commercial in. Acteurs zijn ook niet vies meer van het werken in rollenspelen. Je móet wel als freelancer. Maar je hebt specifieke eigenschappen nodig bij rollenspelen, commercials en stemmenwerk.’ Maas ziet nog de meeste werkgelegenheid in rollenspelen voor het bedrijfsleven. ‘Vooral mannen krijgen er nog werk, maar verder zit het vol. Er is nog wel wat werk als je kunt presenteren op beurzen. Maar het stemmenwerk zit ook vol. De cabaretiers hebben momenteel meer mogelijkheden. Als je meer kunt dan alleen tekst-

Ceren Taygun, opleidingscoördinatrice van NORMA:

Loopbaanbegeleidster Els Maas: ‘Als ik iemand een

Cursiste Kim Raasveld: ‘Ik ben altijd in loondienst

‘Je kunt blijven wachten, maar ook het heft in

doel kan laten benoemen en daarop een stappenplan

geweest en wil nu zelfstandig worden.

eigen handen nemen’

kan maken is dat al heel goed’

Nu moet ik mezelf neerzetten als een goed product’

toneel, zoals bewegen, humor en zingen, heb je het makkelijker.’ De cursisten zullen moeten ondernemen op vol vermogen willen ze een stabiele carrière opbouwen. Om die ondernemingszin te stimuleren heeft NORMA een subsidieprijsvraag aan de opleiding verbonden. Ceren Taygun vertelt enthousiast: ‘De deelnemers kunnen subsidie aanvragen voor een eigen idee. Ze moeten het idee zelf pitchen en daarbij persberichten en flyers maken. De winnaar krijgt € 5000 van NORMA om daadwerkelijk met het project aan de slag te gaan.’

‘Het is de bedoeling dat het een permanente cursus wordt die we twee keer per jaar organiseren en uitbreiden naar een Europees platform’

Cursiste Kim Raasveld heeft wel oren naar de prijsvraag. Ze komt uit de danswereld maar is intens bezig met acteren. ‘Ik geef lichaamsbewustzijnslessen. Dat is een combinatie van acteren en mijn wereld van het dansen. Ik wil het lesgeven gaan uitbreiden. Maar hoe kom ik, als kenner van het lichaam, binnen bij acteurs? Ik

ben altijd in loondienst geweest en wil nu zelfstandig worden. Ik heb bij Piet Rogier & Company gedanst en was altijd afhankelijk van subsidies. Nu moet ik mezelf neerzetten als een goed product. Ik wil een mooie combinatie maken van acteren en dansen en de kwaliteit van beide disciplines naast elkaar tonen met een verhaal. Dat is de voorstelling. Het lijkt me fantastisch om zelf wat op de planken te zetten. Ik heb altijd al veel zelf bedacht maar het krediet ging altijd naar de choreograaf.’ Biedt de opleiding haar voldoende aanknopingspunten? Raasveld: ‘Het beantwoordt aan wat ik

verwachtte, ook vanwege de contacten die ik hier opdoe. Het is allemaal heel persoonlijk, heel specifiek. Het is eigenlijk meer dan ik had verwacht.’ Ceren Taygun gaat er niet van uit dat de opleiding een ééndagsvlieg is in het activiteitenpakket van NORMA. ‘Doel is dat het een permanente cursus wordt die we twee keer per jaar organiseren en uitbreiden naar een Europees platform. De acteurs zijn erg gevangen in hun eigen land. De toneelacademies leiden niet op voor Europa, daar zit een gat in de markt.’

9

Luister Jazz! Tekst: Anita Verheggen

De meeste mensen denken bij een accordeon meer aan volksmuziek en tango dan aan jazz. Maar de legendarische Nederlandse accordeonist Johnny Meyer bewees al jaren geleden dat je fabelachtige en spetterende jazzmuziek kunt spelen op een accordeon. Tijdens het festival Het Accordeon, dat half februari jl. plaatsvond in Deventer, was dan ook een prominente plaats ingeruimd voor de jazzmuziek. Het NORMA Fonds subsidieerde het programmaonderdeel Luister Jazz! waar de rol van de accordeon in de jazzmuziek op een originele manier werd belicht voor een schouwburgzaal vol jazz- en accordeonliefhebbers. Zij zagen de internationaal bekende accordeonisten Klaus Paier en James Crabb voor het eerst samen op één podium met de befaamde jazzmusici Bert van de Brink (piano), Fred van Duijnhoven (drums) en Hermine Deurloo (mondharmonica). De meeslepende muzikale improvisaties smaakten naar meer. En dat is precies wat de organisatoren met dit programma voor ogen hadden: het promoten van jazzmuziek bij accordeonisten en accordeonliefhebbers en de promotie van het accordeon als aantrekkelijk en veelzijdig jazzinstrument.

Klaus Paier Trio

10

James Crabb

Klaus Paier

Antwoorden op de meest gestelde vragen aan NORMA Regelmatig wordt NORMA door musici en acteurs benaderd met vragen. Wij behandelen hier de meest gestelde. Mag ik ‘presentatie’ opgeven? Nee, het begrip ‘uitvoerend kunstenaar’ wordt in de wet uitvoerig gedefinieerd. Samengevat is een uitvoerend kunstenaar iemand die een herkenbare artistieke bijdrage levert aan het totstandkomen van een productie. Omdat presentatie hier niet onder valt, kunnen wij een uitvoerend kunstenaar die als presentator optreedt niet uitkeren. Wel adviseren wij in zo’n geval toch contact op te nemen met NORMA. Mag ik spelprogramma’s in mijn speellijst opnemen? Nee, een van de voorwaarden voor uitkering door NORMA is dat de uitvoerend kunstenaar heeft opgetreden in de hoedanigheid van een persoon die een werk van letterkunde of kunst opvoert, zingt, voordraagt of op enige andere wijze uitvoert. Bij een spelprogramma is een uitvoerend kunstenaar als zichzelf te zien. Mag ik figuratie opgeven? Nee, figuranten zijn volgens de Wet op de Naburige Rechten geen personen die een werk van letterkunde of kunst opvoeren, zingen, voordragen of op enige andere wijze uitvoeren. Hoe moet ik mijn rol op de speellijst invullen? Van belang is hoe ‘dragend’ de rol is binnen het programma. Bij een serie of een soap is tevens van belang in hoeveel afleveringen u te zien bent. Zit u bij de hoofdcast dan vult u A1 in, een bijrol is A2 en voor een gastrol

in een serie of soap vult u A3 in. Bij speelfilms gelden de hoofdrollen als A1 en zijn ondersteunende en kleine rollen A2. Voor muzikanten geldt dat een solo-artiest of bandlid B1 is en sessiemuzikanten of achtergrondkoor B2. Moet ik belasting betalen over de vergoeding die ik van NORMA heb ontvangen? Ja, het netto-uitkeringsbedrag op de door u ontvangen vergoedingen moet worden opgegeven bij uw aangifte inkomstenbelasting in het jaar waarin de NORMA-betaling is ontvangen. Maakt u voor uw bedrijfsvoering gebruik van een rechtspersoon – bijvoorbeeld een BV of VOF – dan dient de uitkering van NORMA als een verkoopfactuur te worden geboekt. Hoe kan ik me aansluiten bij NORMA? De volledige aanmeldingsprocedure is te vinden op onze website: www.stichtingnorma.nl onder het kopje ‘Aanmelden’. Aanmelding is geheel kosteloos en kan eenvoudig online via het elektronische aanmeldingsformulier op de site, of telefonisch: 020 - 627 27 98. U ontvangt dan van NORMA een exploitatieovereenkomst, die u ingevuld en ondertekend aan NORMA dient terug te sturen met een kopie van uw paspoort. Tevens ontvangt u speellijsten waarop u uw uitvoeringen kunt invullen. Het televisieprogramma waarin ik zit, is op de buitenlandse televisie te zien geweest. Krijg ik daar een vergoeding voor? Als NORMA met de organisatie in het betreffende land een overeenkomst heeft afgesloten, dan ontvangt u hiervoor een vergoeding. Wij adviseren u om altijd contact op te nemen met NORMA.

Komen erfgenamen in aanmerking voor een vergoeding? Mocht de uitvoerend kunstenaar overlijden, dan komen de wettige erfgenamen in aanmerking voor de vergoeding waar de uitvoerend kunstenaar tijdens zijn of haar leven recht op zou hebben gehad. Erfgenamen dienen contact op te nemen met NORMA. Wanneer wordt er uitbetaald? Het schema van geplande uitbetalingen is te vinden op de website van NORMA: www. stichtingnorma.nl. Heeft u nog vragen dan kunt u altijd contact opnemen met NORMA. Ik heb mijn medewerking niet opgegeven, maar krijg toch een bedrag. Hoe kan dat? NORMA zoekt zeer actief naar performers. NORMA haalt hiervoor gegevens van internet, tv-gidsen, cd-hoesjes en doet navraag bij uw collega’s. Op deze manier kan NORMA (een deel van) uw medewerking hebben ingevoerd en uitbetaald. Dit is een service die NORMA u biedt. Reglementair moet u echter zelf de speellijsten invullen en opsturen. Ik heb mijn medewerking niet opgegeven, heb een betaling ontvangen, maar mis nog een of meerdere medewerking(en). Hoe kan dat? Ondanks de zeer zorgvuldige zoektocht naar alle uitvoeringen, zal NORMA mogelijk niet in alle gevallen uw volledige gegevens hebben. Dit is met name het geval wanneer u uw gegevens niet zelf heeft opgegeven. U kunt reglementair nog tot maximaal drie jaar na de start van een betaalperiode uw aanvullende medewerking indienen. Als een betaalperiode eenmaal is afgesloten is dat niet meer mogelijk. Kijk regelmatig op de website of in NORMA Nieuws voor de meest actuele informatie.

De antwoorden zijn vereenvoudigd weergegeven. Aan bovenstaande informatie kunnen geen rechten worden ontleend.

11

Hoe om te gaan met piraterij?

MTV’s Downloading Service als concurrent van iTunes

In de strijd tegen piraterij heeft Universal Pictures een experiment gestart in Rusland. Daar wordt de strijd tegen de illegale kopieën van zwarthandelaren aangegaan door zogenaamde ‘Cheap’n’early dvd’s’ te verkopen. Dit zijn dvd’s die vrijwel direct na de release van een film verschijnen, maar van veel lagere kwaliteit en – belangrijker – prijs zijn dan de later uit te brengen dvd. Die laatste is dan van superieure kwaliteit en bevat vele extra’s (Bron: Tech Dirt 7 april 2006).

MTV en Microsoft hebben gezamenlijk een digitale muziekwinkel opgezet waarvan verwacht wordt dat het de eerste serieuze concurrent van Apple’s iTunes zal worden. Bij aanvang zal de MTV-winkel, genaamd Urge, meer dan 2 miljoen nummers beschikbaar hebben voor € 0,99+ per stuk of voor een vast maandelijks abonnementstarief. Gebruikers kunnen de liedjes naar meer dan 100 draagbare muziekapparaten overzetten – maar niet naar een iPod. Binnenkort begint MTV ook met het aanbieden van video’s, zoals exclusieve optredens bij MTV TRL en MTV Unplugged. (Bron: CDR info 16 mei 2006)

Hoe om te gaan met piraterij (2) De ‘Anti Piracy Foundation’ in Zuid-Afrika heeft een originele manier gevonden om de verkoop van illegale dvd’s tegen te gaan: ‘nepillegale dvd’s’. In de nieuwe campagne gaat de Foundation de straat op om zij aan zij met de zwarthandelaren de nep-dvd’s aan de man te brengen. Na een kort stukje film van de echte film krijgt de koper van de dvd de volgende boodschap op het scherm te zien: ‘Dank u voor de aanschaf van deze dvd. Uw aankoopprijs is gedoneerd aan de Anti Piracy Foundation. Piraterij is een misdrijf.’ Hoewel de koper van de nep-dvd geen juridisch verhaal kan halen, staat hij niet geheel met lege handen: bij een aantal bioscopen kan de nep-dvd geruild worden voor een kaartje van de echte film. In ZuidAfrika maken illegale dvd’s bij benadering 60% uit van de totale dvd-markt. (Bron: SouthAfrica.info reporter 19 mei 2006)

Schema betalingen 2006 Thuiskopie Video Nabetaling 2000-2004 Uitbetaling 2005

2006 3e kwartaal 4e kwartaal

Thuiskopie Audio Live 1993-2004 Interactief (games)

3e kwartaal 4e kwartaal

Leenrecht Audio Uitbetaling 2003-2005

4e kwartaal

Leenrecht Video Uitbetaling 1996-2004

2e kwartaal

Achtergrondmuziek Uitbetaling 2003-2005

4e kwartaal

De betalingen vinden door middel van het NORMA systeem VUIK plaats.

12

Muzikantendag 2006 Op zaterdag 24 juni jl. waren we met een splinternieuwe stand aanwezig op de Muzikantendag. We hebben daar muzikaal Nederland kennis laten maken met NORMA en met de opnieuw uitgebrachte brochure ‘Geld en Recht’. De brochure, waarin wordt uitgelegd wat NORMA kan betekenen voor uitvoerende kunstenaars, is aangepast aan de nieuwe huisstijl. Daarnaast is de inhoud geheel geactualiseerd. De nieuwe brochure werd dan ook enthousiast ontvangen en is

vanaf heden op onze website te downloaden: www.stichtingnorma.nl. We zagen tijdens de Muzikantendag vooral veel jonge muzikanten die we over de activiteiten van NORMA geïnformeerd hebben. Ook maakten we kennis met een professionele dansschool die ons gevraagd heeft een seminar te verzorgen over de werkzaamheden van NORMA. Al met al is de conclusie: het was een geslaagde dag. Volgend jaar zijn we zeker weer van de partij!

Jaarrekening 2005 Het NORMA bestuur heeft op 8 mei jl. de jaarrekening 2005 goedgekeurd. Bij de jaarrekening 2005 heeft de accountant van NORMA op 8 mei jl. een goedkeurende verklaring verstrekt. Ten behoeve van de in druk verschenen versie van de jaarrekening heeft de Deloitte op 7 juni jl. eveneens een accountantsverklaring verstrekt. De jaarrekening 2005 is te verkrijgen via onze website www.stichtingnorma.nl. De jaarrekening laat een stijging zien van de baten van 82% ten opzichte van het jaar 2004. Het bedrijfsresultaat is voor het eerst in de geschiedenis van NORMA positief. Deze groei is tot stand gekomen doordat NORMA wederom een recordbedrag van € 4.2 miljoen aan naburige rechten heeft verdeeld. De incasso is zelfs opgelopen tot bijna € 9 miljoen.

Afsluiten van de jaren 2000 en 2001 In juni vorig jaar zijn bij de uitbetaling van de thuiskopie-videogelden de jaren 1993-1999 afgesloten. Dat was ruim 5 jaar na de eerste uitkering die NORMA over die jaren had gedaan. Dit jaar worden de jaren 2000 en 2001 afgesloten. Vanwege onze reglementair vastgestelde verjaringstermijn kunt u uw speellijsten van de thuiskopievideogelden over het jaar 2000 nog tot uiterlijk 1 augustus 2006 insturen en speellijsten over het jaar 2001 nog

tot uiterlijk 1 december 2006. Indien u nog niet geclaimd heeft over de jaren 2000 en 2001 of dat niet zeker meer weet, kunt u altijd contact opnemen met NORMA. Onze medewerkers zoeken het dan voor u uit. U kunt alle speellijsten downloaden van onze internetsite of opvragen bij NORMA. Vergeet het niet want op het afsluiten van een periode zijn geen uitzonderingen mogelijk.

13

Franz von Chossy

And the winner is ... Pianist Franz von Chossy wint NORMA Prijs Beste Solist van de Dutch Jazz Competition 2006 Met blote voeten beroerde Franz von Chossy de pedalen van zijn piano en het leek bijna alsof hij het instrument met fluwelen handschoenen bespeelde. Tekst: Anita Verheggen Beeld: [email protected]

14

De muziek die hij met zijn trio ten gehore bracht was bij vlagen zo subtiel dat je een speld kon horen vallen in het afgeladen BIMhuis. Na afloop van de halve finales van de Dutch Jazz Competition 2006 werd Von Chossy dan ook unaniem door de jury verkozen tot winnaar van de NORMA Prijs Beste Solist. Bovendien gaat zijn trio door naar de finale tijdens het North Sea Jazzfestival op 14 juli a.s. Daar binden zij de strijd aan met drie andere talentvolle

groepen ‘Klijn, Kistjes, Fryland Trio’, ‘Arben Ramadani Trio’ en ‘Quincey’. De Dutch Jazz Competition is het meest toonaangevende jazzconcours van Nederland. Het is ontstaan vanuit de jazzmusici zelf en biedt talentvolle Nederlandse jazzgroepen de mogelijkheid zich jaarlijks te presenteren aan het grote publiek, de pers en de muziekindustrie. De editie 2006 kan mede door een bijdrage uit het NORMA-fonds worden georganiseerd.

Quincey

DigiLeen Een nieuwe vorm van exploitatie

Arben Ramadani Trio

Franz von Chossy Trio

Eind 2005 is de Centrale Discotheek Rotterdam (CDR) gestart met een nieuwe vorm van exploitatie: DigiLeen. Sinds 4 november 2005 kunnen gebruikers een aanzienlijke collectie jazz en klassieke muziek niet alleen bij de bibliotheken zelf, maar ook digitaal lenen. Muziek lenen met DigiLeen houdt in dat een muziekbestand van hoge kwaliteit wordt gedownload van het internet en wordt opgeslagen op de computer van de gebruiker, waarna de muziek gedurende een week of maximaal 70 maal te beluisteren is. In de digitale catalogus zijn op dit moment al meer dan 5.000 klassieke, jazz- en bluesalbums gratis beschikbaar.

Naast het digitale uitlenen blijft het ‘gewone’ uitlenen van cd’s, muziek-dvd’s en lp’s natuurlijk ook bestaan. Dit kan via de uitleen in Rotterdam of via één van de openbare bibliotheken in heel Nederland. Kijk voor meer informatie op de site van de Centrale Discotheek Rotterdam: www.muziekweb.nl. Het digitaal uitlenen van muziek is een proef van een jaar van de CDR, met medewerking van Bibliotheek.nl, BUMA/STEMRA, NORMA en de muziekmaatschappijen. Tijdens de proef is het digitaal lenen van muziek nog gratis. Indien de proef succesvol blijkt, zal NORMA in overleg met de CDR ook voor dit gebruik een vergoeding voor haar leden gaan innen. Hiermee biedt NORMA wederom een nieuwe service voor de bij haar aangesloten artiesten, zodat ook bands die cd’s in eigen beheer uitbrengen de vergoeding krijgen waar ze recht op hebben!

15

Vergadering van Aangeslotenen Op 26 juni jl. vond de jaarlijkse Vergadering van Aangeslotenen plaats. Locatie was het Filmmuseum in het Amsterdamse Vondelpark. Incasso In 2005 is de totale incasso opgelopen tot € 4,8 miljoen en heeft NORMA er vier nieuwe incassostromen bij gekregen: de leenrecht video, thuiskopie interactief, thuiskopie audio-live en achtergrondmuziek. Daarnaast is er vorig jaar een éénmalige incasso van € 4,1 miljoen gerealiseerd. In totaal is er vorig jaar dus € 8,9 miljoen aan te verdelen gelden bijgekomen. De target voor 2005 is daarmee ruimschoots gehaald.

NORMA-voorzitter Frederik de Groot

Repartitie In het verslagjaar heeft NORMA wederom een record gebroken als het gaat om uitbe-

2003

2004

Geïncasseerde gelden (reëel)

16

3.637.000 2005

2004

1.197.000

512.000

5.500.000

1.200.000

8.900.000

NORMA-voorzitter Frederik de Groot opende de bijeenkomst met een terugblik op de afgelopen periode. Zijn belangrijkste thema was de groei van NORMA: een verdubbeling van de geïncasseerde en gereparteerde gelden en van het aantal aangeslotenen. In zijn toespraak zei hij trots te zijn op de organisatie die getoond heeft van lessen uit het verleden te kunnen leren.. Wisso Wissing, directeur van NORMA, gaf vervolgens een overzicht van de activiteiten van het afgelopen jaar en het gevoerde beleid. Aan het eind van zijn presentatie ging hij in op enkele belangrijke beleidspunten voor de toekomst.

Foto’s: Dinand van der Wal

2005

2006

Gereparteerde Thuiskopie videogelden

NORMA-directeur Wisso Wissing

taalde gelden op het gebied van de naburige rechten. In 2005 reparteerde NORMA een bedrag van € 4,2 miljoen, een stijging van 55% ten opzichte van 2004. Het grootste deel van dit bedrag bestond uit thuiskopie videogelden (€ 3,7 miljoen). Van deze cate-

De NORMA-bestuursleden Caroline de Bruijn en Koert Ligtermoet werden gekozen voor een nieuwe termijn

gorie gelden verdeelde NORMA in 2003 en 2004 resp. € 0,5 miljoen en € 1,2 miljoen. Zo bezien heeft NORMA in 2005 de verdeelde thuiskopie videogelden zelfs verdrievoudigd. De directeur kondigde aan dat voor dit jaar weer veel repartities van thuiskopiegelden op het programma staan: de uitbetaling van de rentebaten uit het verleden, een finale uitkering over de jaren 2000-2001, nabetalingen over de jaren vanaf 2002, de uitbetaling over 2005 en uitbetalingen van de audio-live en interactief. Wisso Wissing gaf aan dat NORMA voor 2006 ten minste de cijfers van vorig jaar wil evenaren. Als verdeelorganisatie van leenrechtgelden voor uitvoerende kunstenaars heeft NORMA in iets meer dan een jaar tijd ruim de helft van de beschikbare leenrechtgelden over de jaren 1997-2002, te weten € 600.000, ver-

deeld aan binnen- en buitenlandse rechthebbende musici. Het restant wordt dit jaar verdeeld. Hetzelfde geldt voor leenrecht videogelden 1997-2004 en de audiogelden 2003-2005. Al deze repartities zullen dit jaar worden uitgevoerd.

Internationaal In 2005 is de incasso vanuit het buitenland op gang gekomen (€ 100.000). De incasso zal dit jaar in rap tempo verder geïntensiveerd worden. NORMA heeft nu met de meeste zusterorganisatie in het buitenland een bilaterale overeenkomst. En er is een belangrijke stap gezet om de buitenlandse incasso voor Nederlandse rechthebbenden verder te optimaliseren. Met drie verdeelorganisaties die ook audiovisuele rechten vertegenwoordigen, heeft NORMA het initiatief

genomen tot de oprichting van een internationale audiovisuele database. Hiermee kunnen veel eenvoudiger dan nu betalingen over-en-weer gerealiseerd worden. NORMA staat ook klaar om de uitkeringen aan buitenlandse rechthebbenden uit te betalen. Zo ontvingen in 2005 al ruim 35.000 Engelse acteurs hun thuiskopie videogelden uit Nederland. Dit jaar kunnen duizenden buitenlandse musici een leenrechtuitbetaling verwachten en ruim 8.000 Duitse acteurs een uitbetaling van thuiskopie videogelden. Er zijn weinig verdeelorganisaties in Europa die met zulke cijfers voor den dag kunnen komen!

Juridische ontwikkelingen Acteurs en musici delen sinds de komst van de Wet op de Naburige Rechten in 1993 onvoldoende mee in de inkomsten van producenten en exploitanten. Zij zijn in veel gevallen gedwongen om al hun rechten over te dragen aan de producent en/of de omroep, die vervolgens alle vergoedingen voor deze rechten in één keer in het werkhonorarium afkoopt. De naburige rechtenvergoeding is daardoor voor de performer vaak nihil. NORMA pleit er bij de minister van justitie voor dat in de wet wordt opgenomen dat de uitvoerende kunstenaar – in ruil voor de ➜

17

overdracht van zijn rechten aan de producent – altijd een recht op vergoeding behoudt. En dat vergoedingsrecht zou dan ook voor iedere exploitatievorm apart moeten gelden en niet voor afstand vatbaar mogen zijn, zodat het blijft ‘kleven’ aan de acteur of muzikant. De collectieve beheersorganisatie NORMA zou dan over de diverse vergoedingsrechten moeten onderhandelen en alles verder regelen. Alleen dan kan er van de in de wet voorgeschreven billijke vergoeding iets terecht komen.

Aangeslotenen en bureau In enkele jaren is het aantal aangeslotenen verdubbeld naar de huidige 8.000. De verwachting is dat NORMA binnen een of twee jaar de 10.000ste aangeslotene zal kunnen inschrijven. De aangekondigde verdere uitbreiding van de organisatie is inmiddels gerealiseerd. Naast de directeur bestaat de staf uit een drietal managers verantwoordelijk voor resp. financiën, repartitie en de ICT, en een jurist. Er staat nu een jonge dynamische organisatie van zo’n 8 fte met een gemiddelde leeftijd van 33 jaar. NORMA zal in vergelijking met veel andere collectieve beheersorganisaties een compacte organisatie blijven.

Nieuwe incasso De ambities van NORMA reiken ver. De directeur stond uitgebreid stil bij toekomstige incassostromen. Deze maken deel uit van het in april jl. door het bestuur vastgestelde beleidsplan 2006-2010. Een belangrijke nieuwe incasso is die bij de kabelmaatschappijen zoals UPC, Casema en Essent. NORMA heeft deze maatschappijen een

18

Aandachtig luisteren naar de betogen...

aanbod gedaan, maar daar zijn zij niet op ingegaan. Dientengevolge zullen zij binnenkort een dagvaarding ontvangen. Daarnaast heeft NORMA een claim neergelegd bij de aanbieders van digitale televisie zoals KPN en Digitenne. Meer over dit en de andere onderwerpen kunt u nalezen in het jaarverslag 2005 dat integraal op www.stichtingnorma.nl te vinden is.

gingen hebben mede tot doel de democratisering te vergroten. Zo is nu ook statutair geregeld dat twee bestuursleden door de Vergadering van Aangeslotenen gekozen worden. In het nieuwe huishoudelijk reglement is de verkiezingsprocedure vastgelegd. De vergadering heeft actrice Caroline De Bruijn en musicus Koert Ligtermoet gekozen voor een nieuwe termijn als bestuurslid van NORMA.

Verkiezingen De secretaris van het bestuur, Erwin Angad-Gaur ging kort in op de wijzigingen van de statuten en het huishoudelijk reglement van NORMA. De statuten zijn geactualiseerd naar de huidige situatie en de wijzi-

Uitreiking diploma’s ‘Acteurs en Ondernemerschap’ In de maanden mei en juni heeft voor het eerst de korte opleiding ’Acteurs en Ondernemerschap’ plaatsgevonden. In deze korte

Borrel De ruim 50 aanwezigen waren merkbaar enthousiast over de uiteenzettingen en op de borrel na de vergadering is nog lang nagepraat. Naast de jaarlijkse Vergadering van Aangeslotenen zal NORMA in de toekomst veel meer bijeenkomsten over specifieke onderwerpen met aangeslotenen en andere geïnteresseerden gaan organiseren.

O mimespeler O muzikant

O anders:

O zanger O variété-/circusartiest

O cabaretier

O poppenspeler O acteur

Ik ben uitvoerend kunstenaar, te weten:

Bank-/girorekening

E-mail

Telefoon

Postcode en plaats

O (ballet)danser

ja,

Straat en huisnummer

korte opleiding een groot succes. De opleiding zal naar verwachting dan ook een vervolg krijgen. Samen met de coördinator van de opleiding, Ceren Taygun, reikte directeur Wisso Wissing de diploma’s aan de cursisten uit (zie ook pag 8).

Naam

NORMA-secretaris Erwin Angad-Gaur

Antwoordkaart

opleiding worden door tal van specialisten uit de acteurswereld diverse aspecten van succesvol ondernemerschap voor acteurs uiteengezet. Met het ondersteunen van dit initiatief hoopt NORMA een bijdrage te leveren aan de verdere professionalisering en weerbaarheid van de Nederlandse acteurs. Afgaande op de reacties van zowel de cursisten als tal van relaties van NORMA is de

ik meld mij aan bij NORMA om een

exploitatieovereenkomst af te sluiten en daarmee eventueel voor een vergoeding in aanmerking te komen. Aan het sluiten van deze overeenkomst zijn geen kosten verbonden.

19

Stichting NORMA Antwoordnummer 9026 1000 VT Amsterdam

Postzegel niet nodig

naburige rechten musici en acteurs

Stichting NORMA verdeelt geld onder de daarop recht hebbende uitvoerend kunstenaars op basis van de Wet op de Naburige Rechten van 1993. Het betreft geld geïncasseerd op basis van Thuiskopierecht, Leen- en Verhuurrecht en Kabelrecht. Daarnaast stelt NORMA zich ten doel de belangen van de uitvoerend kunstenaars bij de collectieve exploitatie van hun rechten te vertegenwoordigen.

Als uw collega nog niet is aangesloten

✃

Het kan zijn dat u wel aangesloten bent bij NORMA, maar uw collega nog niet. Als dat het geval is, geef hem/haar dan deze bon voor kostenloze aanmelding bij NORMA.