Interview Vincent Croiset. Vergadering van Aangeslotenen. Digitale exploitatie en de rol van collectieve beheersorganisaties

Magazine voor musici en acteurs

Vergadering van Aangeslotenen Digitale exploitatie en de rol van collectieve beheersorganisaties Winnaars Gouden Notekraker 2011 50 jaar Conventie van Rome

Interview Vincent Croiset

In dit nummer (september 2011)

September 2011 • NORMA Nieuws • Magazine voor musici en acteurs

inhoud ‘Je moet mij beoordelen op mijn kwaliteiten, niet op m’n achternaam’

5

50 jaar Conventie van Rome

10

Digitale exploitatie en de rol van collectieve beheersorganisaties

12

Vergadering van Aangeslotenen

16

Wetsvoorstel auteurscontractenrecht goedgekeurd

19

Winnaars Gouden Notekraker 2011

22

colofon NORMA - naburige rechten musici en acteurs Louise Wentstraat 186 1018 MS  Amsterdam Postbus 2995 1000 CZ  Amsterdam T 020 - 627 27 98 E [email protected] www.stichtingnorma.nl Redactie Wisso Wissing (hoofdredacteur) Marjon Schipper (eindredacteur) Maaike Boomstra, Marjan Feiken, Anita Verheggen Met medewerking van Marco Caspers Vormgeving Robert Swart Druk Boeijinga, Apeldoorn Omslag: Vincent Croiset beeld: Minke Faber

2

Voorwoord

I

n juli jl. is NORMA uitgenodigd door staatssecretaris van Justitie Fred Teeven om met hem van gedachten te wisselen over zijn plannen. Bij dit gesprek, waarbij ook BUMA, Thuiskopie en onze brancheorganisatie VOI©E aanwezig waren, hebben wij gepleit voor een nieuw thuiskopiestelsel. Daarnaast hebben wij ons hard gemaakt voor een overgangsregeling omdat rechthebbenden immers niet gecompenseerd worden voor de kopieën die worden gemaakt op iPods en settopboxen met harde schijf. Naar verwachting zullen de plannen van de staatssecretaris op z’n vroegst in oktober door de Tweede Kamer worden behandeld. Naast het thuis­ kopiedossier heeft het ministerie van Justitie in juli het wetsvoorstel auteurscontractenrecht naar de Raad van State gezonden. Het wetsvoorstel is in dit stadium nog geheim, maar afgaande op het persbericht van het kabinet is met name de filmrechtregeling nog verre van ideaal. Nu is het moment om de huidige onvrede over het ontbreken van een billijke vergoeding voor wijdverspreid gebruik van het werk van audiovisuele makers, eindelijk wettelijk goed te regelen. Deze maand beginnen de onderhandelingen tussen het rechtencollectief (Buma/Stemra, Agicoa, Sena, NORMA, Lira, Vevam, Sekam en Pictoright) en het Rechtenoverleg voor Distributie van Audiovisuele Producties (RoDAP). Dat zijn de vertegenwoordigers van de publieke en commerciële omroepen (zoals RTL en SBS), producenten (zoals Endemol en Eyeworks) en distributeurs (zoals Ziggo en UPC). Zij hebben aangegeven niet onwelwillend te staan tegenover het maken van collectieve afspraken voor het gebruik van audiovisuele werken. In de komende maanden zal duidelijk worden of dat haalbaar is. NORMA zal zich in ieder geval constructief en oplossingsgericht opstellen. Op de vergadering van aangeslotenen van 27 juni jl., waarover u elders in dit nummer meer kunt lezen, is afscheid genomen van Edward Reekers, die vier jaar lang bestuurslid van NORMA was. Wij hebben zijn be-

trokkenheid altijd erg op prijs gesteld. Gelukkig blijft Edward actief voor Samen1Stem, de beroepsorganisatie voor stemacteurs. Op de vergadering van aangeslotenen is een nieuw bestuurslid gekozen: musicus, tekstschrijver, acteur, recensent, producer, presentator, stemacteur en programmamaker Bob Fosko, pseudoniem van Geert Timmers. Op 28 september a.s. organiseert Portal Audiovisuele Makers (PAM) een nieuwe bijeenkomst tijdens het Filmfestival. Hier zal verslag worden gedaan van de ontwikkelingen en zal de te volgen strategie in de komende maanden besproken worden. Dit initiatief is zeker voor onze aangesloten acteurs de moeite waard om te bezoeken. Elders in dit nummer wordt ook aandacht besteed aan het feit dat het in oktober a.s. vijftig jaar geleden is dat de Conventie van Rome tot stand is gekomen. Dat is de belangrijkste internationale afspraak op het gebied van naburige rechten en de basis van alle nationale wetgeving. Toevalligerwijs is het dan ook vijftien jaar geleden dat door WIPO, de organisatie van de Verenigde Naties voor Intellectueel Eigendom, een tweede verdrag gesloten is dat de fonogrammenrechten regelt, de WIPO performances and phonograms treaty (WPPT). Omdat een WIPO-verdrag voor audiovisuele rechten (dus acteurs) er nooit is gekomen en nu een wetsvoorstel auteurscontractenrecht op de plank ligt, organiseert NORMA op 3 oktober a.s. in de Rode Hoed het seminar ‘De billijke vergoeding voor uitvoerende kunstenaars en makers in de audiovisuele sector’. Het belooft een boeiende periode te worden, waarin NORMA zich zal blijven inzetten voor een versterking van de positie van musici en acteurs. Amsterdam, september 2011 Wisso Wissing, Directeur NORMA

3

Vincent Croiset rent binnen om het interview te doen. ‘Ik heb promospots voor Veronica ingesproken, als vervanger van de “vaste stem” die met vakantie is, en ben maar gestopt met op de klok te kijken toen het uitliep,’ verontschuldigt hij zich voor zijn verlate komst. ‘Al vanaf mijn vijftiende spreek ik

commercials in. Mijn vader heeft dat vroeger ook veel gedaan en introduceerde mij bij zijn opdrachtgevers. De Croisetten hebben een vrij specifiek stemgeluid. Vooral mijn vader en m’n oom. Als je die stemmen goed beluistert, hoor je altijd een soort dubbele toon. Mijn broertje en ik kunnen die stem redelijk

goed nadoen. Je hoort een laag en een hoog. Het is een Croiset-dingetje dat ik niet vaak bij anderen hoor. Toen ik op de toneelschool zat, zag ik de commercials als een sinterklaascadeautje en ik ben ze er altijd bij blijven doen. Je bent er maar een paar uur mee bezig en het is een leuke bijverdienste.’

‘Je moet mij beoordelen op mijn kwaliteiten, niet op m’n achternaam’ Sinds 2010 is Vincent Croiset het gezicht van acteursberoepsvereniging ACT. Op zich al een dagtaak, die hij combineert met een pittige beroepspraktijk.   Tekst: Anita Verheggen  Beeld: Minke Faber

Momenteel is de agenda van Croiset tot het laatste gaatje gevuld. De komende maanden staat hij samen met onder anderen Loes Luca in het toneelstuk De ingebeelde zieke terwijl hij overdag in de weer is voor andere opdrachtgevers. ‘Het is bij mij altijd hollen of stilstaan en dat is soms frustrerend. Het kan makkelijk zo zijn dat ik een paar maanden vrij ben. Dat staat natuurlijk los van het feit dat ik drie kinderen heb en dat al druk genoeg is. Meestal werkt mijn vrouw [actrice Tjitske Reidinga, red.] in die periode want we proberen het toch een beetje op elkaar af te stemmen. Maar op het moment dat ik vrij ben en wat in zou kunnen spreken komt er helemaal niks, terwijl ik de komende twee maanden ’s avonds aan het spelen ben, overdag aan het filmen en ondertussen nog aan het inspreken.’

Ik zag een trailer van De ingebeelde zieke op internet en het is een echt spektakelstuk… ‘Het is in deze tijd van crisis een echte uitpakvoorstelling. Ik heb nog nooit met vierentwintig mensen op het toneel gestaan in zo’n decor met heel veel mogelijkheden. Tribunes die naar voren en naar achteren schuiven en dingen die uit de kap komen. Het is erg leuk als je al die technische mogelijkheden van een theater ook echt eens een keer kunt gebruiken. Ik vrees dat we in de toekomst een tijd krijgen van: “Nou jongens, we hebben nog een tafel en een stoel van vorig jaar, laten we die maar gebruiken” want het budget wordt minder. Deze voorstelling heeft ongetwijfeld veel eigen inkomsten maar kost ook veel geld. We hebben met De ingebeelde zieke twee jaar geleden gedurende een periode van zes weken in Utrecht gestaan. Dat is uniek voor een toneelvoorstelling want je staat bijna nooit zo

lang achter elkaar in één theater. Het was een experiment omdat men vindt dat voorstellingen moeten reizen en niet lang op één plek kunnen staan. Deze voorstelling heeft bewezen dat dat niet klopt. De ingebeelde zieke was twee jaar geleden bijna steeds uitverkocht, dus we wilden het nu nog eens een keer proberen met een reprise.’ Tussen de bedrijven door speelt Croiset losse sketches voor een nieuw tv-programma dat in het najaar wordt uitgezonden. ‘Het is een remake van een bestaande buitenlandse serie. Hartstikke leuk, een speeltuin waarin je heel veel verschillende personages kunt doen. Het voelt vrijer dan een normale serie, waarin je je meer vast moet houden aan één personage en dat personage soms niet meer zoveel ruimte krijgt. Vooral bij langlopende series gaan rollen wel eens een beetje vastzitten. Dus is het prettig als er iets totaal anders met een rol gebeurt.’

5

Vincent Croiset in de serie Verborgen Gebreken. Foto: Mark de Blok

Icoon Vincent Croiset is een telg uit de legendarische acteursfamilie Croiset. Zijn vader Jules staat nog steeds op de planken. Maar ook zijn grootvader Max, zijn oom Hans en zijn broer Niels kozen voor het vak. Is het een stimulans of juist een belasting als je uit zo’n titanenfamilie van acteurs komt? Ik kan me voorstellen dat het niet makkelijk is om de zoon van zo’n iconische acteur als Jules Croiset te zijn. ‘Nou, voor veel mensen is hij dat allang niet meer want we leven in een vlugge tijd. Ik

wou heel graag aan het toneel omdat ik ermee opgegroeid ben. Ik heb dat al mijn familieleden zien doen, dus dat wordt voor mijn eigen kinderen nog lastig. Ze zien veel acteurs en het leventje eromheen kan best leuk zijn. Ik ben heel benieuwd wat zij zullen kiezen. Maar ik ga ze zeker niet pushen om het toneel op te gaan. Zelf had ik al vrij vroeg dat ik het ook wilde doen, dat was vanzelfsprekend. Maar toen ik op de toneelschool kwam, heb ik veel moeten afleren omdat ik dacht dat ik veel wist. Ik had een idee over acteren, over hoe het zou moeten zijn. Maar het is veel belangrijker dat het

dichter bij mijzelf komt. In bepaalde opzichten wist ik natuurlijk wel dingen maar ik heb moeten leren om terug te komen naar wie ik nou ben. Het is de afgelopen jaren toch wel een gevecht geweest om vooral mijn eigenheid te leren kennen. En ik vraag me af of de naam Croiset me nou veel geholpen heeft. De Croisetten zijn nogal een dominante familie geweest in het theaterlandschap van de jaren ’70 en ’80, dus dat betekent niet dat mensen er graag nog een Croiset bij willen hebben. Je moet me beoordelen op mijn kwaliteiten, niet op m’n achternaam. En ik ben altijd weer verrast als mensen mij vra-

‘Er moet een cultuuromslag gemaakt worden bij de opdrachtgever. En in mijn ogen is dat de omroep’ 6

Georgina Verbaan en Vincent Croiset in De ingebeelde zieke. Foto: Leo van Velzen

gen: “Goh, ben jij familie van?” want ik ben er zó niet mee bezig. Het is gewoon mijn achternaam. Het heeft zeker deuren geopend en soms wordt mijn achternaam publicitair gebruikt door een producent terwijl ik helemaal geen grote rol speel in een voorstelling. Dat vind ik wel eens gênant.’ Jij stond samen met je vader in Karakter. Hoe ging dat? ‘Ik heb twee keer met mijn vader gespeeld. Een keer in De dood van een handelsreiziger. Daar speelden we een familie. Mijn vader speelde m’n vader en m’n broertje mijn broer. Maar als je echt familie van elkaar bent, leidt dat niet meteen tot betere rollen. We hebben er wel met veel gevoel aan gewerkt maar het is er toch niet helemaal uit gekomen. Dat vond ik een lastige periode

Vincent Croiset samen met Jennifer Hoffman in Verborgen Gebreken. Foto: Mark de Blok

want we waren er niet helemaal gelukkig mee. Later had ik weer de mogelijkheid om met mijn vader te spelen in Karakter. Dat vond ik veel leuker omdat ik zag dat mijn vader daar heel erg van genoot terwijl er minder verantwoordelijkheid was. Het was allemaal veel meer ontspannen. Hij wordt vierenzeventig en is gewoon een oud circuspaard dat je af en toe in de piste moet laten lopen. Een echte artiest: hij vindt het geen enkel probleem om hier op de tafel te gaan staan en een gedicht voor te dragen. Op sommige momenten heeft hij veel minder gêne dan ik. Maar het lastige met een creatief beroep is dat je creativiteit niet meteen stopt als je vijfenzestig bent. Dat merk ik ook bij mijn vader. Dus vind ik het erg leuk dat hij af en toe ergens een half seizoen meedraait met een mooie kleine rol. Of een

rol die belangrijk is voor het stuk maar waar niet alles van afhangt. Daar geniet hij enorm van.’

Nieuw model In 2010 werd Croiset directielid bij de beroepsvereniging ACT en het gezicht van die club naar buiten toe. Inmiddels hebben liefst negenhonderd acteurs zich bij ACT aangesloten. ‘ACT werd in 2009 een vereniging. In die tijd was ik er al actief. Ik ben toen betrokken geweest bij de totstandkoming van de toneelcao en er gaandeweg verder in gekomen. Daarna kreeg ik NORMA in mijn takenpakket en als je je daarin gaat verdiepen merk je dat NORMA meer invloed heeft op veel verschillende gebieden. Dus dat is een veel omslachtiger onderwerp dan een cao-dossier.

7

ACT heeft nu een vijfkoppige directie. We hebben een bestuur op afstand dat twee keer per jaar vergadert en verder zijn er veel commissies die een eigen winkeltje hebben. De directieleden zijn daar weer verantwoordelijk voor en proberen de zaken in goede banen te leiden. Ik houd me vooral bezig met de algemene dingen, zoals ledenwerving, het kantoor, de website en de contacten naar buiten toe. Het is belangrijk dat er steeds één persoon is die de contacten met

8

belangrijke organisaties onderhoudt.’ Croiset heeft ook bemoeienis met het Portal Audiovisuele Makers (PAM). Samen met de scenarioschrijvers en de regisseurs probeert hij binnen PAM een model te maken voor de nieuwe exploitatievormen van film en tv. Vanuit ACT doet hij dat samen met Waldemar Torenstra en Gijs Scholten van Aschat. ‘Ik vind het rechtengebied heel ingewikkelde materie. Wij zijn ook vrij pragmatisch ingesteld. Er is een systeem ontstaan dat niet

helemaal meer klopt. Er waren in het verleden wel degelijk herhalingsrechten maar die zijn er in de loop der tijd langzaam uitgesijpeld. Daar moeten we de discussie over heropenen. Dat doen we samen met de schrijvers en de regisseurs en hun collectieve beheersorganisaties.’ Weten de omroepen al waar ze heen willen met die nieuwe exploitatiemodellen? ‘Nee, het wordt een ingewikkelde discussie.

Het gaat over geld en dan krijg je natuurlijk de vraag waar dat dan vandaan moet komen. Er moet een cultuuromslag gemaakt worden bij de opdrachtgever. En in mijn ogen is dat de omroep want die stelt een budget beschikbaar aan de producent. Men heeft wel de intentie om er met elkaar over te praten en voor ons zijn de nieuwe exploitatievormen een cruciaal punt. Vroeger bevond Uitzending Gemist zich nog in de experimentele fase. Na meer dan vijf jaar is die voorbij. Sterker nog, er worden voor die filmpjes op Uitzending Gemist commercials geplaatst. Dan kan je ervan uitgaan dat er ergens geld verdiend wordt en moet je kijken waar de makers in vallen. Dit betekent niet dat tegenover alles een vergoeding moet staan maar de spelregels veranderen en daarom moet je opnieuw naar het exploitatiemodel kijken. Het grootste probleem heb ik met langdurige herhalingen zoals bij Flodder. Daar kunnen acteurs imagoschade door oplopen terwijl ze niet altijd een herhalingsvergoeding krijgen. Na ruim vijftien jaar heeft NORMA daar met de acteurs uiteindelijk wel een oplossing voor gevonden. Er zijn ook exploitatiemodellen waar de makers helemaal niet zo ontevreden over zijn. Bij Ximon hebben de producenten en makers een model gemaakt waarvan ik denk dat het hartstikke goed is. Het is een nieuwe manier waarop films online te zien zijn en daar gaat tien procent van de omzet naar de makers. Maar bij UPC zijn films ook voor vijf euro te zien en daar zit niemand in een model. Zij zouden ook met zo’n exploitatiemodel moeten werken.’ Je zit nu met alle makers aan tafel. Hoe verdelen jullie de opbrengst onderling? ‘Dat is wel lastig. Het probleem bij de acteurs in een productie is het volume. Er zit-

‘Ik vind het rechtengebied heel ingewikkelde materie’ ten meerdere acteurs in een productie terwijl je in de regel maar één regisseur en maximaal drie schrijvers hebt. Bij de verdeling wordt iedere beroepsgroep als één unit gezien en krijgen de acteurs dus minder. Daar moeten we met de andere beroepsgroepen over praten. Van mij hoeven niet alle acteurs een even groot deel te krijgen, maar kijk naar De gelukkige huisvrouw: de regisseur, schrijver en cameraman zijn daar belangrijk maar Carice van Houten en Waldemar Torenstra zijn minstens even belangrijk terwijl zij bij de verdeling binnen Ximon veel minder ontvangen. Tegelijkertijd ben ik al heel blij dat we bij Ximon in de verdeling zitten want dat is lang niet zo geweest. Bij de kabelgelden zitten alle partijen in de verdeling maar de acteurs niet.’ Hoe kan dat? ‘Daar verbaas ik me ook enorm over. De andere beroepsgroepen realiseren zich wel dat er een oplossing voor bedacht moet worden. Het is natuurlijk heel krom. De impact van met je kop in beeld komen is groot. Daarom is het heel raar dat we niet in die kabelverdeling vallen. Als de boel opnieuw verdeeld wordt, zal dat moeten worden herzien.’

Eigen beheer Jouw voorganger Waldemar Torenstra formuleerde ooit de toekomstvisie van ACT in Norma Nieuws. Die gaat over beroepsbescherming, ontwikkeling van de inhoudelijke kant van het vak en een

verbetering van de arbeidsvoorwaarden waar ook herhalingsvergoedingen en internetafspraken onder vallen. Wat hebben jullie inmiddels gerealiseerd? ‘Het verhaal van Waldemar kan je gewoon copy-pasten en weer in dit interview zetten want dat is nog steeds wat we willen. We hebben wel onderschat wat de impact van de vereniging is. In het begin waren we bezig met: wat willen wij? En hoe bereiken wij onze potentiële leden? We waren meer op onszelf gericht en gingen de discussie met elkaar aan. In het afgelopen seizoen was het belangrijk om de verschillende partijen op te zoeken en daarmee in gesprek te gaan. We wilden naar buiten toe laten zien wat we zijn en wat we in constructieve discussievorm willen gaan doen. Ik vind het moeilijk om in te schatten welke tijd er nu aan komt. Ik denk dat nu de tijd aanbreekt waarin we daadkrachtig moeten zijn. Houden we stand? Durven we echt stelling te nemen? Daarbij moet de maker een meer centrale positie krijgen. Dat geldt niet alleen voor de bezuinigingsdiscussie en voor de tv maar ook voor het theatergedeelte. Nu zitten er te veel mensen omheen die ook allemaal geld moeten verdienen aan de productie en zijn we vergeten waar we mee begonnen zijn. We zijn uit ons jasje gegroeid en te ver afgeraakt van de makers. Ik heb de hoop dat de makers in de toekomst meer zelf gaan doen. Dat er meer eigenbeheerproducties komen waarbij acteurs hun eigen ideeën op tafel leggen.’

9

50 jaar Conventie van Rome In oktober van dit jaar worden twee jubilea gevierd die voor naburig rechthebbenden, zoals uitvoerende kunstenaars, van grote betekenis zijn. Vijftig jaar geleden is met de Conventie van Rome de belangrijkste, internationale afspraak gemaakt over de verbetering van hun rechtspositie. Vijftien jaar geleden ontstond de WPPT, het verdrag voor producenten en uitvoerende kunstenaars met betrekking tot fonogrammen. Hieronder een terugblik, alsook een vooruitblik op een nieuw audiovisueel verdrag. Tekst: Wisso Wissing

Conventie van Rome In de meeste Europese landen is de Conventie eind zestiger, begin zeventiger jaren in nationale wetgeving geïmplementeerd. De onderhandeling van dit verdrag ging niet zonder slag of stoot. Omwille van toetreding door de VS is de aanvankelijke tekst gestript van veel belangrijke rechten. Ten slotte ratificeerden alle Europese landen de Conventie, maar de VS uiteindelijk niet. Sinds die tijd is er een grote kloof ontstaan op het gebied van naburige rechten tussen Europa en de Verenigde Staten. Terwijl in Europa en de meeste Afrikaanse, Zuid-Amerikaanse en Aziatische landen de uitvoerende kunstenaars wettelijk geregelde naburige rechten hebben, is dit in de Verenigde Staten niet het geval. In Nederland heeft de Conventie tot gevolg gehad dat er een speciale wet is gekomen voor uitvoerende kunstenaars: de Wet op de Naburige rechten (WNR). De publieke omroep en werkgevers in de kunstensector hebben lang kunnen verhinderen dat deze wet tot stand kwam. Maar uiteindelijk werd, mede door een sterke lobby van de

10

Toonkunstenaarsbond (Ntb), Kunstenbond en NVPI, het parlement overtuigd en in 1993 was het eindelijk zover. In hetzelfde jaar is Sena opgericht en enkele jaren later NORMA. Twee van de woordvoerders die in de tachtiger en begin negentiger jaren een grote rol hebben gespeeld bij de totstandkoming van de WNR waren Rob Stuyt (NVPI) en Maurice Ferares (Ntb).

van Rome uit 1961 de belangrijkste internationale conventie waarin rechten van uitvoerende kunstenaars zijn geregeld. Het audioverdrag WPPT is als eerste ontstaan vanwege het historische feit dat geluid ouder is dan beeld. Audiovisuele rechten voortkomende uit bijvoorbeeld televisie, videocassette en dvd, ontstonden pas in een later stadium. Bij de totstandkoming van de WPPT in 1996 is getracht om audiovisuele rechten ook in de afspraken te betrekken; ze zijn uiteindelijk niet in het verdrag opgenomen. Dat was een grote teleurstelling voor de acteurs en hun vertegenwoordigers, zoals FIA (Internationale Federatie van Acteurs).

Diplomatieke conferentie voor audiovisueel verdrag In december 2000 heeft de WIPO een speciale diplomatieke conferentie georganiseerd,

Audioverdrag: WPPT In 1996 is binnen de WIPO, de organisatie van de Verenigde Naties voor Intellectueel Eigendom, een tweede verdrag gesloten dat de rechten regelt ten aanzien van muziekopnamen voor musici (en producenten): de WIPO performances and phonograms treaty (WPPT). Dat is dit jaar dus vijftien jaar geleden. De WPPT is samen met de Conventie

Rob Stuyt

waar ikzelf als vertegenwoordiger van musici lid was van de delegatie van de FIM (Internationale Federatie van Musici). Zoals gebruikelijk op dergelijke conferenties, discussieerden regeringsvertegenwoordigers van alle lidstaten van de WIPO met elkaar in verschillende samenstellingen. Ook belangenorganisaties zoals de FIM, de FIA en AEPO-ARTIS (de koepelorganisatie voor collectieve beheersorganisaties) waren in groten getale aanwezig en zetten zich in voor het werven van steun voor hun standpunten. De eerlijkheid gebiedt hierbij wel te zeggen dat de standpunten van FIM en FIA niet altijd overeenkwamen. Om een lang verhaal kort te maken: de conferentie is stukgelopen op onderlinge verdeeldheid en de WIPO Audiovisual Performers Treaty (WAPT) is er nooit gekomen. Belangrijkste struikelblok was het artikel betreffende de overdracht en de uitoefening van rechten van uitvoerende kunstenaars. De VS wilde een internationale erkenning afdwingen van hun ‘work for hire’-regime. Dat systeem geeft producenten de feitelijke eigendom van rechten van uitvoerende kunstenaars. In plaats van het systeem van collectief beheer van rechten, zoals dat in de rest van de wereld bestaat, worden in de VS alle rechten ‘afgekocht’. Daarnaast was in de tekst zoals die er lag geen terugwerkende kracht geregeld en zouden de nieuwe rechten derhalve alleen betrekking hebben op nieuwe werken die zouden ontstaan vanaf het moment van inwerkingtreding van de WAPT. Een andere kwestie was die van de definitie van uitvoerende kunstenaar. In de tekst werd voorgesteld om dit begrip dusdanig te beperken dat bepaalde uitvoerende kunstenaars het risico liepen buiten de boot te vallen.

Maurice Ferares

Aan het eind van de laatste dag moest men erkennen dat de conferentie mislukt was. Men wilde het niet op een stemming laten aankomen, omdat dat in strijd zou zijn met de gekozen werkwijze om al discussiërende en in ‘the spirit of compromise’ tot consensus te komen.

Nieuwe poging Dit jaar is besloten dat de WIPO een nieuwe poging gaat wagen om de audiovisuele rechten via een internationaal verdrag te regelen. FIM, FIA en AEPO-ARTIS maken zich daar nog altijd hard voor en het doet me deugd dat dit keer de rijen in onze geledingen gesloten zijn. NORMA zal hierin uiteraard ook weer internationaal een actieve rol spelen. Gelet op de nationale ontwik-

kelingen, zoals het auteurscontractenrecht, en de hierboven geschetste internationale ontwikkeling, is het niet toevallig dat NORMA in samenwerking met advocatenkantoor SOLV op 3 oktober a.s. het seminar ‘De billijke vergoeding voor uitvoerende kunstenaars en makers in de audiovisuele sector’ organiseert. Meer hierover elders in dit nummer. NORMA is op dit moment in onderhandeling met gebruikers, zoals omroepen, over zaken als digitale exploitatie, Uitzending Gemist en een herhalingsvergoeding. Ik ben ervan overtuigd dat er tijdens bovengenoemd seminar stevig gediscussieerd zal worden en ik hoop dat het zal leiden tot een versterking van de rechten van acteurs en musici in audiovisuele producties.

11

Digitale exploitatie en de rol van collectieve beheersorganisaties Het internet heeft een hoop nieuwe mogelijkheden geschapen voor de verspreiding van creatieve werken als films en muziek. Maar niet elke mogelijkheid is even geliefd onder de makers. Filesharing biedt de ‘consument’ toegang tot vele illegale muziekbestanden of films en zal minder geliefd zijn onder makers en uitvoerende kunstenaars dan bijvoorbeeld video-on-demand, mits zij hiervoor een vergoeding krijgen. Tekst: Marco Caspers

In opdracht van onder andere het ministerie van Veiligheid en Justitie verrichtte SEO Economisch Onderzoek een enquête onder 4500 makers en uitvoerende kunstenaars naar hun mening over de digitale ontwikkelingen en de daaruit volgende exploitatiemogelijkheden. Ook werd de rol van de collectieve beheersorganisaties in het onderzoek betrokken, inclusief de wijze waarop zij inspelen op de digitale ontwikkelingen. De resultaten van dit onderzoek zijn te vinden in het rapport Wat er speelt. Ook NORMA heeft hieraan haar medewerking verleend.

Bedreiging of kans? Opvallend is dat een meerderheid van de ondervraagden digitale distributie en exploitatie eerder als bedreiging ziet dan als kans. Dat verbaast op zich niet, als je kijkt naar het illegale aanbod dat bijvoorbeeld filesharing de wereld heeft gebracht. Het vluchtige karakter van internet kan leiden tot een zeer snelle en oncontroleerbare verspreiding van films en muziek. Er zijn makers die vinden dat hun werken door middel van Digital Rights Management (DRM) beschermd zouden moeten worden. DRM biedt een technologische beperking op het gebruik van een bestand, waardoor ongeautoriseerde verdere verspreiding kan worden tegengegaan. In de praktijk is gebleken dat het niet werkt, omdat het eenvoudig kan worden ge-

12

kraakt, het kostbare technologie betreft en het consumentonvriendelijk is. Uit het onderzoek blijkt dan ook dat veelal makers die niet bekend zijn met DRM hiervoor kiezen, zoals fotografen en beeldend kunstenaars. De meeste musici die zich in deze materie hebben verdiept, zien geen heil in DRM.

Exploitanten Maar áls men overgaat tot digitale exploitatie van het werk of de uitvoering, zo bleek, wordt de voorkeur gegeven aan traditionele partijen als uitgevers en collectieve beheersorganisaties. Partijen die gericht zijn op louter digitale exploitatie zijn minder populair. Dit zou te maken kunnen hebben met het feit dat de wereld van digitale exploitanten nog een vrij onbekend terrein is en rechthebbenden daarom nog een beetje huiverig zijn voor partijen die zich louter op deze exploitatievorm richten. Overigens geeft een kwart van de uitvoerende kunstenaars aan de digitale exploitatie in eigen beheer te willen houden. Digitale exploitatie leent zich daar bij uitstek voor, omdat deze exploitatievorm een relatief kleine investering vergt.

Onderhandelingspositie Dat makers en uitvoerende kunstenaars een slechte onderhandelingspositie hebben, zal voor niemand een verrassing zijn. Meer dan de helft zegt de eigen positie als zwak te beschouwen. Het feit dat het merendeel aangeeft wel eens meer rechten te hebben overgedragen aan de exploitant dan men eigenlijk had gewild, illustreert dat. Bijna 80% geeft aan het contract pas te ondertekenen nadat ze dit volledig hebben gelezen en begrepen. Deze ongewilde overdracht is dus blijkbaar niet te wijten aan onwetendheid bij het aangaan van de overeenkomst. Het wetsvoorstel auteurscontractenrecht, dat binnenkort bij de Tweede Kamer zal worden ingediend, poogt de positie van makers en uitvoerende kunstenaars te verbeteren door onder meer te voorzien in een regeling voor een billijke vergoeding en een bestsellerbepaling. Die laatste moet ervoor zorgen dat de maker bij een onverwacht groot succes kan meedelen in de opbrengst van de exploitant. Voor zover we nu kunnen beoordelen, gaat het wetsvoorstel echter nog lang niet ver genoeg om de maker en uitvoerende kunstenaar een werkelijk bete-

re onderhandelingspositie te geven. NORMA zal zich de komende maanden wederom inspannen voor een betere regeling.

Onlinebeschikbaarstelling Er blijkt een grote rol voor de collectieve beheersorganisaties te zijn weggelegd bij de exploitatie van werken in de digitale omgeving. De meerderheid van de ondervraagden ziet het liefst dat het de collectieve beheersorganisaties zijn die afspraken maken over een collectieve vergoeding voor het online ter beschikking stellen van werken (denk aan online-video-on-demand, of diensten als Spotify, zoals hieronder wordt toegelicht). NORMA is samen met andere partijen overigens hard bezig om in onderhandeling te treden met online-aanbieders van films om hiervoor een collectieve vergoeding te regelen.

Spotify en naburige rechten Spotify is zo’n voorbeeld van een muziekdienst die de consument de mogelijkheid biedt om muziek te ‘streamen’, waarbij de gebruiker toegang heeft tot een breed aanbod.

13

Bij een gratis abonnement kan vijf uur per week aan muziek worden gestreamd. De inkomsten haalt Spotify bij deze gratis dienst uit advertenties, die de gebruiker te zien krijgt. Daarentegen kan de betalende gebruiker oneindig muziek beluisteren zonder lastiggevallen te worden door deze advertenties. Maar delen de musici óók mee in de inkomsten van Spotify? De Wet op de Naburige Rechten geeft uitvoerende musici recht op een billijke vergoeding voor de uitzending van een geluidsopname. Daar staat tegenover dat degene die deze opname uitzendt, daar geen toestemming voor hoeft te verkrijgen van de betreffende producent en uitvoerende kunstenaar(s). Een Europese wetgevingsmaatregel heeft het onmogelijk gemaakt dat deze regeling geldt bij on-demand-gebruik, zoals streaming via Spotify. Dit betekent dat voor de beschikbaarstelling van deze opnames wel toestemming nodig is van de producent en uitvoerende kunstenaar. Helaas blijkt in de praktijk dat de uitvoerende kunstenaar vaak zijn recht om al dan niet toestemming te

geven aan de platenproducent heeft overgedragen. Tussen de uitvoerende kunstenaar en het platenlabel zal dan een eventuele vergoedings- of royaltyregeling getroffen moeten worden. Bij fysieke albums is een fiftyfiftyverdeling gebruikelijk (bij grote artiesten als U2 en Madonna), maar uit een publicatie door The Cynical Musician blijkt dat artiesten aan het kortste eind trekken als het gaat om het muziekgebruik in Spotify. Voor de artiest levert elke stream van een nummer gemiddeld $0,00029 op, wat betekent dat zijn track ruim vier miljoen keer in een maand zal moeten worden gestreamd om de Amerikaanse minimumloonnorm te bereiken. Hier zal dus het een en ander moeten worden rechtgezet, waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor de collectieve beheersorganisaties.

NORMA beoordeeld Tevens wordt in het onderzoek het maatschappelijk belang van collectieve beheersorganisaties nog eens benadrukt.

14

Van de NORMA-aangeslotenen die aan het onderzoek hebben deelgenomen, is ruim 90% van mening dat NORMA collectief regelt wat voor hen individueel onmogelijk is. Gebundelde krachten staan immers sterker in een onderhandeling, waardoor hogere (collectieve) vergoedingen kunnen worden geregeld. Meer dan de helft acht NORMA dan ook van groot belang voor zijn inkomsten. Aangeslotenen geven aan tevreden te zijn over NORMA. De overgrote meerderheid vindt dat NORMA hun belangen goed behartigt. De huidige digitale ontwikkelingen brengen, zoals gezegd, alleen wel enige onzekerheid met zich mee voor makers en uitvoerende kunstenaars en daarbij maakt de relatief zwakke onderhandelingspositie die zij hebben het er niet makkelijker op. Voor collectieve beheersorganisaties als NORMA is dan ook een zeer belangrijke rol weggelegd om de positie van makers en uitvoerende kunstenaars te verbeteren en met betrekking tot de digitale exploitatie van hun werken een rechtvaardige vergoeding te regelen. Hiervoor zal NORMA zichzelf op de hoogte houden van alle ontwikkelingen die plaatsvinden in de digitale wereld, onder meer op het gebied van online-video-on-demand, digitale televisie, themakanalen, diensten voor muziekstreaming en ‘apps’ voor mobiele apparatuur.

Korte opleiding ‘Acteur en Ondernemerschap’ Op maandagavond 24 oktober aanstaande start er weer een korte opleiding ‘Acteur en Ondernemerschap’ van NORMA. Zeven maandagavonden brengen professionele docenten uit de branche een gevarieerd onderwijsprogramma. De korte opleiding is gericht op acteurs met allerlei verschillende achtergronden. Wat de deelnemers gemeen hebben, is dat ze zich meer willen ontwikkelen op het zakelijk vlak. De docenten brengen een gevarieerd onderwijsprogramma, dat tot doel heeft acteurs en theatermakers instrumenten aan te reiken om met meer succes hun carrière vorm te geven. Tijdens de cursus komen onder andere de volgende onderwerpen aan bod:

marketing & branding, subsidie aanvragen, contracten en rechten, belasting, netwerken & personal branding en acquisitie & denken als ondernemer. Naast de lessen is er een actief coachingprogramma, waarin je werkt aan je eigen persoonlijke ontwikkelingsplan. Ga voor meer informatie en/of aanmelden naar: www.acteursopleiding.nl. Dankzij het NORMA Fonds betaalt elke deelnemer die bij NORMA is aangesloten maar een klein deel van de werkelijke cursuskosten: € 350,-.

Seminar over de billijke vergoeding voor filmmakers in Nederland en Europa Naar aanleiding van het wetsvoorstel auteurscontractenrecht organiseert NORMA in samenwerking met advocatenkantoor SOLV op 3 oktober a.s. het seminar ‘De billijke vergoeding voor uitvoerende kunstenaars en makers in de audiovisuele sector’. Hoe is dit nu precies in eigen land geregeld en kunnen we gezien de komst van het auteurscontractenrecht leren van de ervaringen uit het buitenland? In de ochtend komen er sprekers uit Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Denemarken, Spanje en Zwitserland, die zullen vertellen over de wet en toepassing van de billijke vergoeding van

audiovisuele performers en makers in hun land. Ook zullen de internationale ontwikkelingen aan bod komen. In de middag zal het wetsvoorstel auteurscontractenrecht worden uiteengezet. Aan de hand van stellingen zal er vervolgens een panel- en zaaldiscussie plaatsvinden. Er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar. U kunt zich tot 16 september aanmelden via [email protected]. Waar: Rode Hoed, Keizersgracht 102, Amsterdam Wanneer: maandag 3 oktober 2011 Dagvoorzitter: Christiaan Alberdingk Thijm, advocaat SOLV

15

Vergadering van Aangeslotenen Maandag 27 juni, de dag dat het tropisch warm was in Nederland en er verschillende protesten tegen de bezuinigingen op de cultuursector gehouden werden, vond ook de jaarlijkse Vergadering van Aangeslotenen van NORMA plaats in Het Ketelhuis, in het Westerpark te Amsterdam. Tekst: Marjan Feiken beeld: Jan Willem de Blok

16

Frederik de Groot (voorzitter van NORMA) opende de vergadering met een korte presentatie. Daarin stipte hij de incassoen repartitiestroom aan en attendeerde hij de aanwezigen op de genomineerden voor de Gouden Notekraker van dit jaar en natuurlijk op de avond van de uit­ reiking zelf, op maandag 22 augustus. Ook vertelde hij over het samenwerkings­ verband Portal Audiovisuele Makers en lichtte hij een tipje van de sluier op ten aanzien van de toekomst van NORMA, alvorens hij het woord aan Wisso Wissing (directeur) gaf.

Wissing ging dieper in op de onderwerpen. Zo gaf hij een toelichting op de incassobron thuiskopie, het samenwerkingsverband PAM en de brancheorganisatie VOI©E.

Thuiskopie Op 11 april dit jaar werd de speerpuntenbrief van Teeven gepubliceerd over de hervorming van het auteursrecht. Belangrijkste punt in deze brief: ‘Als downloaden uit evident illegale bron niet langer onder de thuiskopie-exceptie valt, is er geen aanleiding meer voor een stelsel met thuis­ kopieheffingen.’ Voorgesteld wordt om

het thuiskopiestelsel af te schaffen. NORMA vindt dat Teeven met het downloadverbod zijn doel voorbijschiet. Na het zomerreces volgt behandeling in de Tweede Kamer.

digers van PAM hebben vele gesprekken gevoerd met politici en gebruikers, zoals omroepen, producenten en distributeurs. Voor NORMA betekende dit een stap voorwaarts.

Portal Audiovisuele Makers

Samen met BUMA en Sena is NORMA in gesprek met de ‘keten’ van producenten, omroepen en distributeurs (RoDAP) voor een rechtenvergoeding voor alle vormen van exploitatie. Het initiatief RoDAP roept veel vragen op, waaronder haar uitgangspunt dat alle rechten bij de producent zouden liggen.

Een belangrijk samenwerkingsverband, Portal Audiovisuele Makers (PAM), bestaande uit drie auteursrechtenorganisaties (NORMA, Lira en Vevam) en de drie bijbehorende beroepsorganisaties (ACT, Netwerk Scenarioschrijvers en Dutch Directors Guild), kreeg in 2010 vorm. Vertegenwoor­

Wisso Wissing licht de collectieve repartitie toe.

17

Frederik de Groot bedankt tijdens de borrel nogmaals Edward Reekers voor zijn inzet.

VOI©E Na de incassobronnen stond VOI©E op de agenda. De Vereniging van Organisaties die Intellectueel eigendom Collectief Exploiteren, kortweg VOI©E, is de brancheorganisatie van Nederlandse collectieve beheersorganisaties (cbo’s) voor auteurs- of naburige rechten. VOI©E heeft een keurmerk ingevoerd voor deze collectieve beheersorganisaties. Eén van de voorwaarden om aan dit keurmerk te voldoen, is dat beleid ten aanzien van de sociaal-culturele fondsen naar de aangeslotenen wordt teruggekoppeld en ter goedkeuring aan hen wordt voorgelegd. Na de uitleg door Wissing nam De Groot namens het bestuur de stemming voor zijn rekening. Met grote meerderheid van stemmen (90%) werd het beleid door de

18

aanwezige stemgerechtigde aangeslotenen goedgekeurd.

uitvoering en handhaving van de thuiskopieregeling.

Platform Makers

Nieuw bestuurslid

Erwin Angad-Gaur hield vervolgens een presentatie over het initiatief Platform Makers, waarin hij de aanleiding voor de oprichting toelichtte. Door bundeling van hun krachten staan auteurs en uitvoerende kunstenaars sterker. De speerpunten van het platform zijn: versterking van de positie van de makers door invoering van het auteurscontractenrecht, het creëren van een wettelijke mogelijkheid voor belangen- en beroepsorganisaties om desgewenst minimumprijsafspraken met de opdrachtgevers te maken, imagoverbetering van het auteursrecht door de maker weer centraal te stellen en

Aan het einde van de vergadering werd Edward Reekers in het zonnetje gezet. Hij nam na vier jaar afscheid als bestuurslid van NORMA. Frederik de Groot bedankte hem voor zijn inzet. Muzikant, tekstschrijver, acteur, recensent, producer, presentator, stemacteur en programmamaker Bob Fosko, pseudoniem van Geert Timmers, neemt zijn plek in het bestuur in. Na de rondvraag dankte De Groot de aanwezigen voor hun komst en nodigde allen uit om in het park, in de zon en onder het genot van een hapje en een drankje nog even gezellig na te zitten.

Wetsvoorstel auteurscontractenrecht goedgekeurd door Ministerraad Op 8 juli jl. is het wetsvoorstel auteurscontractenrecht goedgekeurd door de Ministerraad en doorgestuurd naar de Raad van State. Het wetsvoorstel is nog niet openbaar en wordt pas bekendgemaakt als het wetsvoorstel naar de Tweede Kamer wordt gestuurd. Via een persbericht van het kabinet is bekendgemaakt dat de volgende punten zijn opgenomen: - recht op een billijke vergoeding bij het verlenen van exploitatie­ bevoegdheid; - vaststelling hoogte billijke vergoeding kan op gezamenlijk verzoek van verenigingen van makers en exploitanten door de minister van OCW worden vastgesteld; - bestsellerregeling (bij succes kan de maker meedelen in aanvullende opbrengsten); - non-usus bepaling (ontbinding overeenkomst bij het niet tot weinig exploiteren); - mogelijkheid tot vernietiging van onredelijke bepalingen; - invoering van geschillencommissie. Filmrechtenregeling, 45d Auteurswet NORMA heeft samen met de andere betrok­kenen in Portal Audiovisuele Makers (PAM) intensief gelobbyd voor een betere rechtspositie van de audiovisuele makers, door te pleiten voor een vernieuwde filmrechtregeling in de Auteurswet (artikel 45d). PAM heeft hierbij gepleit voor een systeem van (uitge-

breid) collectief beheer van rechten van makers via hun rechtenorganisatie. RoDAP wil een producentenauteursrecht of cessio legis introduceren. Dat betekent dat van rechtswege alle bijdragen aan een filmwerk eigendom worden van de producent. Dat zou inhouden dat de filmmakers hun rechten standaard kwijt zijn. Door RoDAP wordt het producentenauteursrecht gepresenteerd als de enige mogelijkheid om in de toekomst nog films te kunnen maken. PAM heeft zich hard ingezet om de koers te verleggen naar een wettekst die de positie van audiovisuele makers verbetert. Volgens het persbericht blijft de huidige regeling gehandhaafd, met als vernieuwing dat de belangrijkste makers recht krijgen op een proportionele vergoeding als zij hun rechten overdragen aan de producent van het filmwerk. De vraag werpt zich op in hoeverre dat een verbetering van de bestaande situatie oplevert, aangezien de billijke vergoeding zoals deze nu is vastgelegd, niet heeft geleid tot het gewenste resultaat. Het is in ieder geval positief te noemen dat het wetsvoorstel geen producentenauteursrecht of cessio legis omvat en we zullen moeten afwachten wat de voorgestelde wijziging van het filmrecht verder inhoudt. Tijdens de behandeling in de Tweede Kamer kan er nog van alles gebeuren. Wij blijven ons uiteraard hard maken voor een stevige rechtspositie voor de audiovisuele makers.

19

NORMA Prijs Beste Solist voor pianist Thierry Castel Pianist Thierry Castel sidderde bij de gedachte dat het Amerikaanse bebopfenomeen Barry Harris in de jury van de EBU European Jazz Competition zat. Harris, zelf een begenadigd pianist, staat bekend om zijn niet zachtzinnige aanpak van jazztalenten tijdens de masterclasses die hij op conservatoria over de hele wereld geeft. Als je speelstijl hem niet bevalt, brandt hij je tot de grond toe af. Van de weeromstuit besloot Castel om extra te repeteren en zijn bebopidioom verder op te poetsen. Toen hij met zijn Castel Van Damme Quartet aantrad in de finale van de European Jazz Competition verkeerde hij dan ook in blakende vorm. Zijn solo’s waren zo goed en onnavolgbaar dat een razend enthousiaste Harris zich afvroeg wat hij nou eigenlijk precies gespeeld had. Het leverde Castel niet alleen de bewondering van de internationale jury maar ook de NORMA Prijs voor de Beste Solist op.

De EBU European Jazz Competition is een tweejaarlijks internationaal jazz­ concours dat door de gelijknamige stichting wordt georganiseerd i.s.m.

20

Erwin Angad-Gaur met Thierry Castel Foto: Ruud Zinzen

de European Broadcasting Union. De EBU jazzproducers selecteren de finalisten. De finale vindt plaats tijdens het North Sea Jazz Festival en heeft

een wereldwijde radio coverage via de EBU. De stichting NORMA sponsort de prijs voor de Beste Solist van het concours.

Bijeenkomst Portal Audiovisuele Makers (PAM) op 28 september 2011 Na de goedbezochte eerste voorlichtingsbijeenkomst van PAM vorig jaar juni in de Balie voor alle scenaristen, regisseurs en acteurs, is het hoog tijd voor een update. Inmiddels heeft PAM zich afgelopen jaar flink ingezet voor een betere rechtspositie

van de filmmakers. Op 28 september a.s. zal opnieuw een bijeenkomst plaatsvinden, waarin de laatste ontwikkelingen zullen worden uiteengezet en de plannen voor de toekomst zullen worden besproken. We hebben de steun van alle NOR-

Richtlijn verlenging beschermingsduur naburige rechten. Hoe staat het ermee? De beschermingsduur van naburige rechten is nu 50 jaar na opname van de uitvoering. In 2009 was het wetgevingsproces voor een Europese richtlijn om deze duur te verlengen van 50 naar 70 jaar, in volle gang. Nadat het Europese Parlement de richtlijn had goedgekeurd, was het aan de Raad van Ministers om overeenstemming te bereiken. Gezien de oppositie van een aantal landen tegen het voorstel, ontstond er een zogenaamde ‘blokkerende minderheid’, waardoor de richtlijn niet kon worden goedgekeurd. Sindsdien ligt het onderwerp stil bij de Europese Commissie en is het een kwestie van wachten op landen die hun positie zullen veranderen, door het voorstel alsnog te steunen. Portugal heeft onlangs de switch gemaakt. Toch blijkt dit niet genoeg voor een overtuigende meerderheid voor adoptie van de richtlijn en wacht Polen, als huidige voorzitter van de Europese Commissie, om het onderwerp op de agenda te zetten. Dus blijft het voorlopig een kwestie van intensieve lobby om nog een aantal landen over de streep te krijgen, voordat er eindelijk schot in de zaak komt.

MA-aangeslotenen die werkzaam zijn in de audiovisuele sector hard nodig! Dus we hopen jullie te zien op woensdag 28 september van 16.30 tot 18.30 uur, op het Filmfestival te Utrecht, in de Stadsschouwburg de Hekman Foyer

Richtlijnvoorstel verweesde werken Eind mei heeft de Europese Commissie (EC) het richtlijnvoorstel ‘verweesde werken’ gepresenteerd. Met ‘verweesde werken’ worden werken bedoeld waarvan de betrokken rechthebbenden niet kunnen worden geïdentificeerd of gevonden. Instellingen zoals bibliotheken die hun archieven (online) toegankelijk willen maken, lopen hier in de praktijk tegenaan. De richtlijn stelt daarom voor dat instellingen die een ‘openbaar belang’ dienen bij het gebruik van verweesde werken, dit zonder toestemming van rechthebbenden mogen gebruiken. Hier dient echter wel een zorgvuldig onderzoek aan vooraf te zijn gegaan om rechthebbenden alsnog te achterhalen. NORMA is van mening dat het probleem van verweesde werken in de praktijk beter kan worden opgelost door collectief beheer, aangezien collectieve beheersorganisaties (cbo’s) er primair op gericht zijn om rechthebbenden te vinden. Bovendien zal dit een betere garantie bieden op een vergoeding dan het voorstel van de EC. Overigens heeft NORMA met Beeld & Geluid al overeenkomsten gesloten voor het ontsluiten van hun archieven voor bijvoorbeeld onderwijsdoeleinden. Ook zou de wetgever kunnen kiezen voor het systeem van ‘Extended Collective Licensing’, waarbij het verlenen van toestemming door cbo’s voor het gebruik van werken ook geldt voor niet aangesloten en onvindbare rechthebbenden.

21

Anna Drijver en Eric Vloeimans winnaars Gouden Notekraker 2011 Maandagavond 22 augustus jl. zijn in een afgeladen Paradiso de Gouden Notekrakers 2011 uitgereikt aan Anna Drijver (Televisie) en Eric Vloeimans (Muziek). De Gouden Notekraker is de enige prijs die wordt toegekend door collega’s en niet door een jury. Zij bepalen wie van de drie genomineerden per categorie het afgelopen seizoen de meest opvallende artistieke prestaties heeft neergezet. Tekst: Marjan Feiken Beeld: Jan Willem de Blok en Minke Faber

Anna Drijver en Eric Vloeimans met hun Gouden Notekraker. Foto: Jan Willem de Blok

22

Via de website van de Gouden Notekraker hebben de bij NORMA en Sena aangesloten musici en acteurs de afgelopen maanden massaal hun stem uitgebracht. Uiteindelijk bleek tijdens de uitreiking dat zij de prestaties van Anna Drijver en Eric Vloeimans het afgelopen seizoen het meest lovenswaardig vonden. De overige genomineerden waren Monic Hendrickx en Joop Keesmaat in de categorie Televisie en Yes-R en Laura Jansen in de categorie Muziek. Nadat Wisso Wissing (directeur NORMA)

iedereen van harte welkom heette en even stilstond bij het eerste lustrum van de nieuwe opzet van de Notekraker, startte de avond met een optreden van de swingende band Sven Hammond Soul. Dit optreden zette de toon voor een feestelijke bijeenkomst.

Genomineerden Joost Karhof nam vervolgens de microfoon ter hand om het officiële gedeelte van de avond te presenteren. Na een korte introductie van de zes genomineerden

was het tijd voor Eric Vloeimans om het podium te betreden. Samen met zijn band bracht hij twee nummers ten gehore. Vloeimans was genomineerd voor (de combinatie van) zijn lopende, hoogwaardige liveprojecten Gatecrash en Kytecrash, alsmede zijn vier concerten in het Concertgebouw. Na het optreden van Vloeimans wendde Karhof zich tot Erwin Angad-Gaur (bestuurslid NORMA en Sena), die desgevraagd vertelde over de achtergrond van de Gouden Notekraker en ook het

‘Het concert van het Radio Kamer Filharmonie in Muziekgebouw aan ‘t IJ.’ Foto: D. van der Wal

Optreden van Ellen ten Damme tijdens de uitreiking van de Gouden Notekraker Foto: Jan Willem de Blok

23

Anna Drijver Foto: Minke Faber

Yes-R Foto: Minke Faber

Monic Hendrickx Foto: Minke Faber

Joop Keesmaat Foto: Minke Faber

24

Laura Jansen Foto: Minke Faber

king aan het televisieprogramma Ali B op volle toeren. Tot slot was het Monic Hendrickx die door middel van een filmpje werd geïntroduceerd. Hendrickx was genomineerd voor haar rol van Carmen in Penoza (KRO), omdat, net als bij alle andere personages die zij van zuurstof voorziet, haar spel in deze rol zich kenmerkte door waarachtigheid, zonder ooit in pathetiek te vervallen.

Uitreiking

Eric Vloeimans Foto: Minke Faber

belang van muzikanten en acteurs bij de organisaties NORMA en Sena toelichtte. Vervolgens was het tijd voor de eerste genomineerde in de categorie Televisie: Anna Drijver. Van haar werd een speciale beeldcompilatie vertoond. Drijver was genomineerd voor haar rollen van Kirsten in Bellicher; de Macht van Meneer Miller (VPRO) en Betty in Levenslied (NCRV), omdat zij met schijnbaar groot gemak en veel flair een natuurlijke diepgang gaf aan haar spel en heeft getoond zich raad te weten met alle facetten van haar vak. Inmiddels zat Laura Jansen al klaar op het podium om alle aanwezigen te trakteren op drie nummers. Jansen was genomineerd voor de geheel eigen wijze waarop ze haar zelfgeschreven muziek en performances onweerstaanbaar gestalte geeft.

Joop Keesmaat werd als tweede van de televisiegenomineerden met een beeldcompilatie geïntroduceerd. Keesmaat was genomineerd voor zijn rol als premier Den Uyl in de televisieserie Den Uyl en de Affaire Lockheed (VARA), omdat hij zijn vakmanschap naar het hart van de fictieve Joop den Uyl wist te brengen en dit zo gedetailleerd deed dat de acteur en de premier elkaar raakten en zelfs versterkten. Hierna was aan Yes-R de eer om, als laatste van de drie muziekgenomineerden, een spetterend optreden te verzorgen. Bij het betreden van het podium spoorde hij de aanwezigen aan de handen in de lucht te steken, waarna hij twee nummers ten gehore bracht. Yes-R was genomineerd voor zijn baanbrekende liveshows van internationale allure, alsmede voor zijn muzikale medewer-

Traditiegetrouw betrad voor de bekendmaking van de winnaars een oud-winnaar van de Gouden Notekraker het podium. Dit jaar was dat Ellen ten Damme, winnares in 2010. Frederik de Groot (voorzitter NORMA) opende na het optreden van Ten Damme de gouden enveloppe en overhandigde de Gouden Notekraker aan de winnaar in de categorie Televisie: Anna Drijver. Drijver zei in haar dankwoord erg blij te zijn met de prijs, maar deze gelijk in te willen ruilen voor een verlaging van de btw-tarieven. Koert Ligtermoet (voorzitter sectiebestuur Sena Performers) mocht de winnaar in de categorie Muziek bekendmaken: Eric Vloeimans. Vloeimans gaf aan dat speechen hem niet zo makkelijk afgaat en dat hij het liefst zijn trompet tussen hem en het publiek heeft, maar dat hij wel heel blij was met deze prijs. Na de afkondiging van Karhof sloot Sven Hammond Soul de avond af met een swingend optreden.

Uitzending De televisieregistratie van de NTR was op donderdag 25 augustus om 23.15 uur te zien op Nederland 2.

25

Antwoord op de meest gestelde vragen aan NORMA

Hoe kan ik eraan bijdragen dat ik krijg uitbetaald waar ik recht op heb? Het is van belang dat uw gegevens goed in ons systeem geregistreerd staan. Bij deze twee belangrijke punten: • Zorg ervoor dat uw persoonsgegevens te allen tijde up to date zijn. Dit kunt u in My NORMA bijhouden. • Wij raden u aan om aan het begin van elk jaar uw medewerkingen over het jaar daarvoor bij ons te claimen. Nu gaat dat nog via onze speellijsten, binnenkort zal dit ook via My NORMA mogelijk zijn. Ook al zoekt NORMA actief naar medewerkingen van audiovisuele producties, u bent zelf verantwoordelijk voor het opgeven van uw medewerking.

Wanneer kom ik voor een vergoeding in aanmerking? Om voor één of meerdere vergoedingen in aanmerking te komen, dient u aan alle daarvoor geldende voorwaarden te voldoen. Deze voorwaarden zijn integraal terug te vinden in de repartitiereglementen op onze website. Kort samengevat komt het erop neer dat u als uitvoerende kunstenaar heeft deelgenomen aan een audio- of audiovisuele productie en dat uw productie en/of een opname daarvan in de huiskamers van de consument is terechtgekomen. Daarmee wordt vooralsnog gedoeld op de kopie voor eigen oefening, studie en

26

gebruik (thuiskopie) en op het uitlenen van geluids- en beelddragers (leenrecht). Met betrekking tot ander gebruik, zoals doorgifte via de kabel, is NORMA vooralsnog in onderhandeling. De thuiskopieën en het uitlenen van uw audio-/audiovisuele product moet in een jaar vallen dat binnen de NORMA afrekenperiode valt. Zie hiervoor ons betalingsschema en de vervaltermijnen op de website. Welke medewerkingen mag ik opgeven? Wanneer u in de hoedanigheid van een uitvoerende kunstenaar aan een audio- of audiovisuele productie meedoet, komt u in aanmerking voor een vergoeding. Een uitvoerende kunstenaar is iemand die een herkenbare artistieke bijdrage levert aan het tot stand komen van een productie. En dat zijn zeker niet alleen musici, acteurs en stemacteurs, maar ook zangers, dansers, cabaretiers, variété- en circusartiesten, poppenspelers en mimespelers, ongeacht in welk genre zij werken.

Welke medewerkingen mag ik niet opgeven? Presentatiewerkzaamheden vallen niet onder de Wet op de Naburige Rechten (‘WNR’), net zo min als stuntwerkzaam­ heden. Volgens de WNR voeren deze personen geen werk van letterkunde of kunst op. Een deelname aan een spelprogramma

valt ook niet onder de noemer uitvoerende kunst. Bij twijfel verdient het aanbeveling op contact op te nemen met NORMA.

Komen erfgenamen in aanmerking voor een vergoeding? Mocht de uitvoerende kunstenaar overlijden, dan komen de wettige erfgenamen mogelijk in aanmerking voor de vergoeding waar de uitvoerende kunstenaar tijdens zijn of haar leven recht op zou hebben gehad. Erfgenamen dienen contact op te nemen met NORMA.



Moet ik belasting betalen over de vergoeding die ik van NORMA heb ontvangen? Ja, het netto uitkeringsbedrag op de door u ontvangen vergoedingen moet worden opgegeven bij uw aangifte inkomstenbelasting in het jaar waarin de NORMA-betaling is ontvangen. Maakt u voor uw bedrijfsvoering gebruik van een rechtspersoon - zoals bijvoorbeeld een B.V. of VOF - dan dient de uitkering van NORMA als een verkoopfactuur te worden geboekt.

Het televisieprogramma waarin ik zit, is op de buitenlandse televisie te zien geweest. Krijg ik daar een vergoeding voor? Als NORMA met de organisatie in het betreffende LAND een overeenkomst heeft afgesloten, dan ontvangt u hiervoor een vergoeding. Wij adviseren u om altijd contact op te nemen met NORMA. De juridische uitleg in deze meest gestelde vragen is vereenvoudigd weergegeven. Er kunnen geen rechten aan worden ontleend.

De vermelde betalingsdata zijn prognoses. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Voor de betalingen wordt NORMA’s verdeelsysteem VUIK gehanteerd.

ja,

O anders: O mimespeler O muzikant

O cabaretier O zanger

Planning 3e kwartaal 2011 4e kwartaal 2011 (afsluitend) 4e kwartaal 2011

O variété-/circusartiest

Achtergrond Muziek Uitbetaling 2007 t/m 2010 Uitbetaling 2007 Uitbetaling 2008, 2009, 2010

O (ballet)danser

Planning 2e kwartaal 2011 (uitgevoerd) 3e kwartaal 2011 4e kwartaal 2011 (afsluitend) 4e kwartaal 2011

O poppenspeler

Leenrecht Video Uitbetaling 2009 Uitbetaling 2008, 2009, 2010 Uitbetaling 2008 Uitbetaling 2009, 2010

O acteur

Planning 4e kwartaal 2010 (afsluitend)

Ik ben uitvoerend kunstenaar, te weten:

Leenrecht Multimedia Uitbetaling 2008

Bank-/girorekening

Planning 3e kwartaal 2011 4e kwartaal 2011 (afsluitend) 4e kwartaal 2011

E-mail

Leenrecht Audio Uitbetaling 2007 t/m 2010 Uitbetaling 2007 Uitbetaling 2008,2009,2010

Telefoon

Planning 4e kwartaal 2011

Geboorteplaats

Thuiskopie Interactief Uitbetaling 2008

Geboortedatum

Planning 4e kwartaal 2011 (afsluitend) 4e kwartaal 2011 (afsluitend) 4e kwartaal 2011 (afsluitend)

Postcode en plaats

Thuiskopie Audio Thuiskopie Audio Live 2008 Hoorspelen 2008 Orkesten 2008

Straat en huisnummer

Planning 2e kwartaal 2011 (uitgevoerd) 3e kwartaal 2011 4e kwartaal 2011 (afsluitend) 4e kwartaal 2011

Naam

Thuiskopie Video Uitbetaling 2009 Uitbetaling 2008, 2009, 2010 Uitbetaling 2008 Uitbetaling 2008

nood

Schema betalingen 2011

ik meld mij aan bij NORMA om een

exploitatieovereenkomst af te sluiten en daarmee eventueel voor een vergoeding in aanmerking te komen. Aan het sluiten van deze overeenkomst zijn geen kosten verbonden.

27

NORMA Antwoordnummer 9026 1000 VT  Amsterdam

Postzegel niet nodig

NORMA verdeelt geld onder de daarop recht

naburige rechten musici en acteurs

hebbende uitvoerend kunstenaars op basis van de Wet op de Naburige Rechten van 1993. Het betreft geld geïncasseerd op basis van Thuiskopierecht, Leen- en Verhuurrecht en Kabelrecht. Daarnaast stelt NORMA zich ten doel de belangen van de uitvoerende kunstenaars bij de collectieve exploitatie van hun rechten te vertegenwoordigen.

Als uw collega nog niet is aangesloten

✃

Het kan zijn dat u wel aangesloten bent bij NORMA, maar uw collega nog niet. Als dat het geval is, geef hem/haar dan deze bon voor kostenloze aanmelding bij NORMA.