Interview Henriëtte Hoogenboezem. NORMA ook voor Klassiek! Verlenging beschermingstermijn naburige rechten. Vergadering van Aangeslotenen

Magazine voor musici en acteurs

In dit nummer (augustus 2008)

Interview Henriëtte Hoogenboezem

NORMA ook voor Klassiek! Verlenging beschermingstermijn naburige rechten Vergadering van Aangeslotenen

Augustus 2008 • NORMA Nieuws • Magazine voor musici en acteurs

inhoud Als agent ben je geen partij, het gaat om je cliënten

4

Verlenging beschermingstermijn naburige rechten

9

Zinderend slot Dutch Jazz Competition: NORMA Prijs Beste Solist naar Bulgaarse bassist

10

NORMA ook voor Klassiek!

14

Vergadering van Aangeslotenen

16

colofon

NORMA - naburige rechten musici en acteurs Louise Wentstraat 186 1018 MS Amsterdam Postbus 2995 1000 CZ Amsterdam T 020 - 627 27 98 F 020 - 626 96 97 E [email protected] www.stichtingnorma.nl Redactie Wisso Wissing (hoofdredacteur) Ruud Zinzen (eindredacteur) Marnix Langeveld, Anita Verheggen Met medewerking van Carolien de Boer, Femke Ravensbergen en Ceren Taygun Vormgeving Frissewind visuele_communicatie, Amsterdam

Foto omslag: Henriëtte Hoogenboezem Foto: Minke Faber

2

Druk Boeijinga, Apeldoorn

Voorwoord I

n dit nummer van NORMA Nieuws treft u een verslag aan van de jaarlijkse Vergadering van Aangeslotenen. Wij zijn bij NORMA in de gelukkige omstandigheid dat de belangstelling voor deze bijeenkomsten stijgende is. Meer dan 120 aanmeldingen kwamen er binnen, terwijl de filmzaal van het Filmmuseum maar 80 zitplaatsen heeft. Uiteindelijk bleek dat net genoeg. Bij NORMA is alles erop gericht om zoveel mogelijk gelden uit naburige rechten te innen en tegen zo laag mogelijk kosten te verdelen. De belangrijkste bronnen zijn op dit moment thuiskopie- en leenrechtgelden en vergoedingen voor achtergrondmuziek en Beeld & Geluid. NORMA int deze vergoedingen bij de verschillende incasso-organisaties of incasseert ze direct en verdeelt ze vervolgens - zonder winstoogmerk - aan de rechthebbende uitvoerende kunstenaars. De afgelopen drie jaar heeft NORMA op die manier 92% van de totale incasso verdeeld. Het restant kan dit jaar worden uitgekeerd. NORMA behoort op dit gebied tot de meest efficiënte verdeelorganisaties in de branche. Op de Vergadering van Aangeslotenen is ook verslag gedaan over de activiteiten van het NORMA-fonds. Bij NORMA staat individuele repartitie voorop: 90% van alle geïnde gelden wordt individueel verdeeld en maximaal 10% van de geïncasseerde gelden wordt afgezonderd voor collectieve doelen. Ons beleid is dat de collectieve gelden – net als bij de individuele repartitie – bij de acteurs en musici terecht moeten komen. Tijdens de vergadering bleek uit de discussie en de vragen dat het NORMA-fonds op veel sympathie van de aangeslotenen kan rekenen. Het NORMA-fonds is overigens belangrijker geworden sinds het Thuiskopiefonds begin 2008 is opgeheven. Na de zomervakantie zet NORMA wederom een belangrijke stap voorwaarts. Naast ons nieuwe verdeelsysteem VUIK2 wordt dan ook MYNORMA en de nieuwe website van NORMA gepresenteerd en in werking gesteld. Het

belangrijkste voordeel van VUIK2 is dat medewerking in veel gevallen maar één keer opgegeven hoeft te worden. Dat scheelt acteurs en musici heel veel (invul)-werk. Ook heeft Vuik2 een rekening courant-systeem waardoor correcties eenvoudiger te verwerken zijn. In feite heeft elke aangeslotene een eigen rekening bij NORMA. Met het nieuwe systeem kunnen tevens uitbetalingen van verschillende incassogebieden tegelijk worden uitgevoerd. MYNORMA wordt de persoonlijke internetpagina waar de aangeslotenen hun zaken eenvoudig en snel kunnen regelen. MYNORMA heeft een veilig inlogsysteem op de website van NORMA waar uitvoerende kunstenaars hun eigen gegevens kunnen inzien en aanpassen. Met dit systeem kunnen ook de claims (zoals medewerking aan films, series of andere beschermde werken) online worden ingediend, zodat de papieren speellijsten voortaan achterwege kunnen blijven. U kunt de voortgang van de verwerking hiervan door NORMA volgen en de reeds van NORMA ontvangen vergoedingen (met specificatie) bekijken. NORMA heeft samen met externe bureaus lang gewerkt aan het nieuwe verdeelsysteem en MYNORMA. Wij hopen dat de aangeslotenen er veel profijt van zullen hebben. Mijn zomervakantie begon op het North Sea Jazz Festival. Daar heb ik op 12 juli de NORMA-prijs van de Dutch Jazz Competition voor de beste solist aan de Bulgaarse bassist Mihail Ivanov overhandigd. Bij de uitreiking heb ik van de gelegenheid gebruik gemaakt erop te wijzen dat het NORMA-fonds veel waarde hecht aan het stimuleren van jong talent. Vandaar dat het fonds initiatieven zoals the Dutch Jazz Competition al jaren ondersteunt. Amsterdam, augustus 2008 Wisso Wissing Directeur NORMA

3

‘De omroepen zijn heel machtig: voor jou tien anderen’ Haar kantoor aan het Entrepotdok in Amsterdam is geheel behangen met de foto’s van acteurs, regisseurs en scenarioschrijvers. Het is een portretgalerij van de cliënten die zij vertegenwoordigt. Henriëtte Hoogenboezem was met haar bedrijf Features Creative Management de allereerste agent voor acteurs in Nederland. Gepokt en gemazeld door de praktijk kan ze heel ontspannen vertellen over haar vak. Er hangt sowieso een relaxte sfeer in het kantoor waar collega’s om de haverklap in gezang uitbarsten. ‘De sfeer is goed maar er wordt hier ook héél hard gewerkt’, zegt Hoogenboezem lachend. ‘Het is

arbeidsintensief maar heel leuk omdat er geen dag, geen productie en geen mens hetzelfde is. We hebben het hier zo georganiseerd dat ieder van ons een eigen groepje cliënten heeft waar je alles voor doet. Onze cliënten, maar ook de producenten vinden het handig om een vast aanspreekpunt te hebben.’ Opvallend is dat Features CM helemaal door vrouwen wordt gerund. ‘Zonder mijn mannelijke collega’s te willen beledigen… het is een beetje een vrouwenvak. Omdat je ego volslagen ondergeschikt moet zijn. Je bent dienstverlenend. Ach, het is natuurlijk een beetje flauw en traditioneel om te zeggen

dat het typisch vrouwelijk is. Onze mannelijke collega’s werken ook prima. Maar het is zo gegroeid. Bij sollicitatieprocedures waren vrouwen altijd de betere kandidaten. En het is heel leuk om met een groep vrouwen van rond de 30 jaar te werken. In die levens gebeurt veel. Je kunt er bij wijze van spreken zo een camera op zetten. We willen goede kwaliteit leveren in een prettige sfeer. Zowel intern als naar buiten toe. Dus je zult hier nooit één van ons aan de telefoon horen schreeuwen. We blijven altijd vriendelijk. Het kan er soms best hard aan toe gaan maar er wordt niet geschreeuwd of gescholden, daar houd ik niet van.’

‘Als agent ben je geen partij, het gaat om je cliënten’ Henriëtte Hoogenboezem was de eerste agent voor acteurs in Nederland. Zij maakt zich zorgen over de toenemende macht van de omroepen. ‘De overheid zou wel eens wat meer bescherming kunnen bieden aan acteurs.’ Tekst: Anita Verheggen Beeld: Minke Faber

Jij was de eerste agent in Nederland. Hoe is dat zo gekomen, want jij was toch eerst kostuumontwerpster? Ja, dat is mijn achtergrond. Ik ben jarenlang kostuumontwerpster geweest voor film- en tv-producties. Daardoor kende ik een hele-

casting director. Maar er waren geen agenten die zuiver agent waren. Monique was daar erg verbaasd over. Zij had het gevoel dat daar behoefte aan was en dat het nodig was in Nederland. Op een dag zei ze tegen me: ‘Waarom ga jij dat niet doen? Dat lijkt me echt iets voor jou!’

‘Als iemand tegenwoordig in een dramaproductie speelt weet je niet meer wat daarmee gaat gebeuren’ boel acteurs. Een goeie vriendin van mij, Monique van de Ven, kwam terug uit Amerika en zei: ‘Wat is het eigenlijk raar dat er hier geen agenten zijn voor acteurs.’ Want in Amerika is dat de gewoonste zaak van de wereld. In Nederland werd er wel eens onderhandeld door een advocaat of zelfs een

Waarom was het echt iets voor jou? Ik heb altijd mijn eigen zaak gehad en ben altijd vrij open en helder in mijn benadering van dingen. Kennelijk had zij het gevoel dat ik er talent voor zou hebben. Daar heb ik eerst een half jaar over nagedacht. Het was net op het moment dat ik dacht dat ik een

draai aan mijn carrière moest geven. Het was in 1991 en ik was toen begin veertig. Ik ben met een aantal producenten die ik kende gaan praten om te vragen of zij het een goed idee vonden. Want ik dacht: ‘Ja, ik kan wel gaan beginnen maar als die producenten roepen ‘Zeg, ben jij helemaal gek, daar wil ik helemaal niets mee te maken hebben!’, dan is het misschien niet zo’n goed idee. Maar de mensen die ik sprak vonden het unaniem een fantastisch idee. Vervolgens heb ik een verlanglijstje gemaakt van een klein groepje acteurs en regisseurs dat ik kende en die ben ik gaan benaderen. Ze waren allemaal enthousiast. Toen ben ik gewoon begonnen en in het diepe gesprongen. Daarna is het waanzinnig hard gegaan want er was een enorme behoefte aan. Ik kreeg ook schrijvers. Ik wist natuurlijk veel van film en het productieproces en ben me ook gaan verdiepen in het auteursrecht. Ik vind het nog steeds een enorm boeiend vak. ➜

5

‘Het leuke van NORMA is dat die organisatie een bron heeft aangeboord die extra geld oplevert voor acteurs waar ze anders nooit aan gekomen zouden zijn’ Take it or leave it Je stond ook aan de wieg van de agentenassociatie in Nederland… Eén van mijn vrienden, de helaas pas overleden Bob van Hellenberg Hubar, was advocaat en was zich gaan specialiseren in het entertainmentrecht. Hij behartigde al de belangen voor een aantal talenten. Met hem had ik altijd een heel goed contact en heb ik de Nederlandse Agenten Associatie (NAA) opgericht. Dat hebben we in 1994 gedaan en daar waren wij met z’n tweeën lid van, ha, ha. Zo nu en dan gingen we lunchen met elkaar en namen we dingen door die over het vak gaan. En ook veel plezier maken natuurlijk. Op een bepaald moment was het een beetje een slapende vereniging. Inmiddels hadden we er een aantal collega’s bij gekregen die het vak gingen uitoefenen. Dat konden we alleen maar toejuichen natuurlijk want je kunt niet alle acteurs van Nederland vertegenwoordigen. En iedereen heeft zo’n beetje zijn eigen stijl en cliëntenbestand. Er sloten zich steeds meer agenten bij ons aan en in 2000 is de NAA nieuw leven ingeblazen. Sindsdien komen wij één keer in de twee maanden bij elkaar en bespreken we dingen die met ons vak te maken hebben. Het doel is om de kwaliteit van de agenten te optimaliseren zodat alle collega’s goed beslagen ten ijs komen.

6

Kan iedereen lid worden? Nee, niet iedereen kan lid worden. We hebben bepaalde criteria waaraan een nieuw lid moet voldoen. Iemand die zich bij ons wil aansluiten moet minimaal twee jaar werkzaam zijn als agent, moet kunnen leven van zijn vak en een redelijk cliëntenbestand hebben. Leden van het bestuur hebben dan een gesprek met zo iemand om te kijken of hij bij ons past. Het is dus niet zo dat iemand die net begonnen is het vak bij ons kan komen leren. Dat is niet de bedoeling. Van tijd tot tijd nodigen wij mensen uit om over het vak te komen praten: een advocaat over portretrecht of iemand over auteursrecht. Dat zijn leuke dingen. Daarmee bouw je meer kennis op. En we brengen elkaar ook op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen op de markt. Zonder specifiek man en paard te noemen overigens. Want jullie zijn ook concurrenten van elkaar… We zijn concurrenten van elkaar maar het voelt meer als collega´s. We houden elkaar goed op de hoogte van dingen die er spelen. Kijk, hoe beter de agenten zijn, hoe beter het fenomeen wordt geaccepteerd. Als één van ons er een zooitje van zou maken straalt dat af op onze hele branche. Het is dus in ieders belang om er voor te zorgen dat de agenten hun werk goed doen.

Maar er is meer. Jullie hebben een collectieve afspraak gemaakt met NORMA over de exploitatie van oude films en tv-series die op dvd worden uitgebracht. Ja, daarvan zijn de rechten nooit overgedragen omdat de dvd nog niet bestond op dat moment. Met NORMA hebben we afgesproken om daarin samen te werken. We kijken welke agent in een bepaalde productie de meeste acteurs heeft en die gaat dan samen met NORMA onderhandelen over de opbrengst. Dat wordt dan volgens een bepaalde verdeelsleutel verdeeld. Over nieuw werk maak je als agent zelf afspraken. Maar als het om een bijrol gaat waar een acteur maar één draaidag heeft gehad, is daar administratief geen beginnen aan voor een producent. Het zou goed zijn als je dat op termijn wél collectief zou doen omdat je daar dan heel makkelijk een verdeelsleutel voor kunt maken. Dan kun je zeggen dat alle acteurs recht hebben op een deel van de opbrengst. We stimuleren acteurs om zich aan te sluiten bij NORMA voor de Thuiskopierechten, de Kabelrechten en het Leenrecht. Want het zijn best substantiële bedragen die daar binnenkomen dus is het voor een acteur alleen maar voordelig om daarin mee te delen. Het leuke van NORMA is dat die organisatie een bron heeft aangeboord die extra geld oplevert voor acteurs waar ze anders nooit aangekomen zouden zijn. Dat is goed nieuws. Het zijn ook zaken die je alleen maar collectief kunt incasseren. Als individu kom je daar niet bij. Je merkt dat je als individueel acteur, maar ook als agent van veel acteurs, eigenlijk geen partij bent voor een heleboel organisaties. Hoewel wij het meerdere malen bij de omroepen hebben aangekaart en geprobeerd hebben om met ze in gesprek te komen, zeggen die toch: ‘jullie zijn geen vakbond’. En dat is ook zo. Je komt niet met

meer mee’. Want op een gegeven moment moet je natuurlijk sancties hebben. En niet iedereen kan zich dat veroorloven. Dan moet je een staking organiseren en een bond met een stakingskas hebben… Precies, en dat zie ik er niet zo gauw van komen. Dat zit er niet in. Musicalacteurs of dansers zijn bang om niet meer aan de slag te komen als ze te hard onderhandelen over hun contract. En dat is best een gegronde angst, absoluut…

ze in gesprek over algemene dingen zoals herhalingsvergoedingen. Als iemand tegenwoordig in een dramaproductie speelt weet je niet meer wat daarmee gaat gebeuren. Je krijgt een hele rij waar je voor moet tekenen. Om te beginnen staat er in het contract dat de omroep daar 7 of 10 jaar een aantal dingen mee mag doen of soms zelf voor de eeuwigheid. Afgezien van de uitzendingen op het publieke net zijn er betaalnetten die ook geëxploiteerd worden door de publieke omroepen en waar een acteur zomaar zijn rechten voor overdraagt. En dan is het toch een beetje een ‘take it or leave it’ situatie. De omroepen zijn heel machtig. Voor jou tien anderen. Er zijn relatief weinig acteurs in Nederland en die zijn lang niet allemaal lid van een vakbond. Dus collectieve belangenbehartiging komt moeilijk van de grond. Je zult de zaken daarom op een heel ander niveau moeten aanpakken. Dat zit echt op overheidsniveau. Er moet een aantal dingen door de overheid worden opgelegd aan de

publieke omroep. De overheid zou wel eens wat meer bescherming kunnen bieden aan acteurs. Want hun werk wordt echt behoorlijk geëxploiteerd en dat allemaal voor een eenmalige vergoeding! In andere landen word je keurig per herhaling afgerekend en dat wordt collectief geïncasseerd. In Amerika en Engeland doen de vakbonden dat en daar werkt het feilloos. Het zijn helemaal geen wereldschokkende bedragen maar het is wel iedere keer een bedrag waar je niets voor hoeft te doen. Beide partijen spinnen daar garen bij herhalingen en niet alleen de omroepen. Ik vind eigenlijk dat de overheid daar regels voor zou moeten stellen. Er zijn nu wel signalen richting overheid maar de ambtelijke molens malen langzaam. Het onderwerp leeft wel onder acteurs maar het is heel moeilijk om ze te verenigen. Acteurs zijn per saldo individualisten. Bovendien is het moeilijk om collectieve afspraken te maken en te zeggen ‘oké jongens, als we dit niet voor mekaar krijgen werken we niet

Geldt dat ook voor de tv-wereld? Mmmm….ik heb het nog niet ervaren. Ik denk dat die angst er wel is ja. Maar daarom is het ook prettig voor acteurs om een agent te hebben. Kijk, uiteindelijk moet iedereen zijn eigen contract tekenen. Maar in de onderhandelingsfase kan een acteur zich verschuilen achter z’n agent. Daardoor houd je de werkrelatie tussen een acteur en z’n opdrachtgever zuiver. Zij kunnen het hebben over de creatieve of artistieke prestatie terwijl achter hun rug de producent met de agent in de slag gaat over de voorwaarden. Het is natuurlijk heel ongemakkelijk voor een acteur om z’n eisen bij een producent op tafel te moeten leggen terwijl hij ook nog wordt geacht om daar leuk te gaan spelen. Als je een agent hebt kan het er ook wel eens moeilijk aan toe gaan maar dan heb je daar als creatieve beroepsbeoefenaar niet zoveel last van. De meeste producenten vinden het trouwens ook prettiger om met een agent te onderhandelen. Hij kan vrijer zijn naar ons toe over wat hij denkt en vindt zonder daar rechtstreeks iemand mee te kwetsen. En wij weten waar ie het over heeft. Dat was niet zo vanzelfsprekend toen ik begon want toen waren de meeste producenten daar nog helemaal niet aan gewend. ➜

7

Wegwerp product Vind je onderhandelen het leukste aspect van je vak? Alle aspecten van het werk zijn leuk. Ik vind het heerlijk om contracten te lezen en iedere punt en komma op z’n merites te bekijken. Bij de onderhandelingen overleg ik met mijn cliënt wanneer ik ‘nee’ zeg tegen iets. Gelukkig komt dat niet zo vaak voor. Je probeert er altijd uit te komen met een producent. Als dat niet lukt betekent dit meestal dat de producent te hoog grijpt: hij wil een topacteur voor een figurantenprijs. Maar je komt er altijd wel uit. Want je hebt begrip voor elkaar. Soms weet je gewoon dat er niet meer in zit en soms weet je dat er wél veel meer in zit. Je kunt altijd heel makkelijk uitvinden wat het budget van een film is. Die informatie kunnen wij redelijk goed vergaren. Dat is ook één van de onderdelen van ons bestaansrecht. En je kent de opdrachtgevers. Je weet met wie je te maken hebt en we staan met iedereen op goede voet. Het gaat soms wel eens even stroef maar je weet dat je nooit iets echt stuk kunt laten lopen. Want jij bent geen partij, het gaat om je cliënten. Hoe gaat het eigenlijk aan de afnamekant? Is er over de hele linie een verslechtering van de arbeidsmarkt? Of valt het wel mee? We zijn aan de omroepen overgeleverd, aan de machtspositie van die omroepen. Je merkt dat de budgetten steeds kleiner worden. Er komen steeds meer zenders waar materiaal aan geleverd moet worden maar de pot met geld wordt niet groter. Je moet meer leveren voor minder geld. Drama-producties zoals ‘Pleidooi’ of ‘Oud Geld’ worden nooit meer gemaakt. Doodzonde! Het moet veelal op een koopje. En veel producenten gaan dan voor een vreselijk laag budget toch maar een serie produceren omdat ze ook aan de gang

8

‘Hoe beter de agenten zijn, hoe beter het fenomeen wordt geaccepteerd’ moeten blijven. Maar uiteindelijk verlagen ze daarmee de norm. Want een omroep zal zeggen: ‘Zie je wel, het kan tóch.’ En dat het er niet uitziet of dat iedereen zich vijf slagen in de rondte werkt voor niks, interesseert niemand. Het gaat ten koste van de kwaliteit. Televisie is wel een wegwerpproduct maar het wordt zo langzamerhand ook helemaal op die manier benaderd en dat is erg jammer. Er gaat veel cultuur verloren. Het moet allemaal snel en hoge kijkcijfers genereren. De publieke omroep zou niet moeten willen concurreren met de commerciëlen. Het is publiek geld en je hebt toch een andere taak.

heus wel een rol in maar het is niet zo dat wij zeggen dat iemand zijn haar anders moet doen of een andere jurk aan moet. Dat type cliënten vertegenwoordigen wij niet. Maar als een cliënt twijfelt over een script of een rol overleggen we en geven we advies. Mensen hebben een bepaald imago en meestal klopt dat. Als iemand voor de zoveelste keer wordt gevraagd om een politieinspecteur te spelen, gaan we wel praten met een casting director om te kijken of we dat kunnen doorbreken. Soms loopt een carrière een beetje vast en dan proberen we dat op een ander spoor te zetten…

Hebben deze ontwikkelingen invloed op jouw keuze voor bepaalde cliënten? Nee, wij kijken naar de kwaliteit van de talenten die we vertegenwoordigen en of we iets hebben met hun werk. We kijken naar scholing en gaan naar voorstellingen om te zien of een acteur goed is. We kijken ook of we een klik hebben met de acteur, of er op termijn een vertrouwensbasis kan ontstaan. We hoeven onze keuze dus niet aan te passen. Dat is niet nodig en gaat ook nooit nodig wezen want kwaliteit duurt toch het langst. Daar ben ik van overtuigd. Kwaliteit kan ook commercieel zijn. En uiteindelijk beleef je het meeste plezier aan kunst en hoge kwaliteit.

Doen jullie actief aan acquisitie, zoeken jullie werk voor acteurs? Als een acteur zich hier komt melden en zegt: ‘Ik zoek een agent want ik zoek werk’, dan is ie aan het verkeerde adres. Want we kunnen dat niet. Dat is in handen van de casting directors. In principe krijgen zij de scripts en kijken zij welke acteurs ze het meest geschikt vinden voor de rollen. Pas dan worden wij ingeschakeld. We bellen wel met een casting director om te vragen of hij aan een bepaalde cliënt denkt voor een bepaalde rol. Maar dan zal hij altijd zeggen: ‘O, maar we kennen al jullie acteurs en natuurlijk denken wij er aan’. Want Nederland is heel klein. We zorgen altijd dat er enigszins aandacht is voor onze acteurs maar echte invloed hebben we niet. Dat vind ik niet frustrerend want de acteurs die wij vertegenwoordigen doen ook heel veel toneelvoorstellingen of hebben zelfs een vaste verbintenis met een theatergezelschap.

Spelen jullie een rol bij de vorming van het imago van jullie cliënten? Imago…. Grappig dat je dat vraagt. Gek genoeg wordt imago hoofdzakelijk bepaald door wat iemand doet. En daar spelen wij

De Europese Commissie heeft ingestemd met een voorstel van Eurocommissaris Charlie McCreevy om de beschermingstermijn van naburige rechten te verlengen van 50 naar 95 jaar. Doel van het voorstel is om de rechten van uitvoerende kunstenaars meer in lijn met die van auteursrechthebbenden te brengen Tekst: Marnix Langeveld

Auteurs (waaronder componisten, tekstdichters etc.) genieten al sinds jaar en dag van een beschermingstermijn op hun werken die voortduurt tot 70 jaar na hun dood. Uitvoerende kunstenaars kunnen slechts rekenen op bescherming gedurende 50 jaar na de eerste openbaarmaking van hun uitvoering. Het verschil in beschermingsduur heeft twee belangrijke gevolgen. De eerste is dat de auteur (bijvoorbeeld de tekstschrijver en/of componist van een muziekwerk) wél bescherming geniet na 50 jaar, terwijl de artiest die hetzelfde werk vertolkt níet meer beschermd is. Hoewel die situatie op zich al oneerlijk is, heeft dit een nog veel schrijnender tweede consequentie. Een groot deel van de uitvoerende kunstenaars begint zijn carrière rond de leeftijd van 20 jaar. Met de huidige beschermingstermijn van 50 jaar vervallen de eerste rechten wanneer ze rond de 70 zijn. Als er niets zou veranderen, zouden vele duizenden Europese artiesten van wie de werken zijn opgenomen in de jaren ’50 en ’60 hun naburi-

ge rechten verliezen op het moment dat ze het juist het beste kunnen gebruiken. Om te voorkomen dat uitvoerende kunstenaars nog tijdens hun leven rechten verliezen, heeft de Europese Commissie het voorstel van McCreevy aangenomen. Op termijn leidt de termijnverlenging tot een verbeterde culturele diversiteit, omdat het oudere repertoire behouden blijft, terwijl er tegelijkertijd meer geld beschikbaar komt voor de fi nanciële ondersteuning en ontwikkeling van nieuw talent. Hoewel het voorstel natuurlijk een stap in de goede richting is, heeft het ook een belangrijke keerzijde. De verlenging zou namelijk slechts gelden voor fonogrammen en niet voor audiovisuele uitvoeringen (zoals tv-series of films). De voorgestelde verlenging komt dan ook voornamelijk ten goede aan muzikanten en muziekproducenten. Voor deze rechthebbenden omvat het voorstel tevens een use-it-or-lose-it clausule. Dit houdt in dat overgedragen exploitatierech-

Foto: ANP

Verlenging beschermingstermijn naburige rechten

De Blue Diamonds. Hun eerste releases werden begin jaren 60 uitgebracht. Ruud de Wolff overleed in 2000. Als de verlenging van de beschermingstermijn tot dtand komt kan Riem de Wolff hiervan wellicht nog profiteren.

ten waar een producent binnen een bepaalde periode niets mee doet, terugvallen aan de uitvoerende kunstenaar die ze aanvankelijk had overgedragen. Op die manier kan een artiest zijn uitvoering waar een producent misschien geen brood (meer) in ziet zelf aan de man proberen te brengen. Al met al heeft het voorstel voor- en nadelen. De verlenging van de beschermingstermijn is natuurlijk een goede zaak, maar de eenzijdige werking is dat niet. Bovendien is het voorstel vooralsnog niets meer dan dat: een voorstel. Eerst dienen het Europees Parlement en de Raad zich over dit voorstel uit te laten, waarna pas kan worden beslist of met dit voorstel een bestaande richtlijn zal worden aangepast. En van de Brusselse ambtelijke molen is bekend dat hij niet zo snel maalt. Wordt dus vervolgd…

9

Winnaar NORMA-prijs beste solist Mihail Ivanov met NORMA-directeur Wisso Wissing (links) en presentator Jules Deelder

Zinderend slot Dutch Jazz Competition: NORMA Prijs Beste Solist naar Bulgaarse bassist Tekst: Anita Verheggen Beeld: [email protected]

Trombonist Michael Rorby en klarinettist/saxofonist Srdjan Ivanovic van het Srdjan Ivanovic Blazin’ Quartet

10

Srdjan Ivanovic Blazin’ Quartet

Invallen bij het Srdjan Ivanovic Blazin’ Quartet en er meteen met twee hoofdprijzen vandoor gaan. Dat overkwam de Bulgaarse bassist Mihail Ivanov. Hij werd gevraagd om mee te spelen met genoemd kwartet tijdens de halve finale van de Dutch Jazz Competition 2008 en veroverde met zijn virtuoze spel de harten van juryleden Tineke Postma (saxofonist/componist), Volkskrant journalist Koen Schouten en Dick de Graaf (saxofonist/componist). Zij waren vooral onder de indruk van ‘het ogen-

schijnlijk gemak en de fabuleuze techniek waarmee Ivanov het soms complexe groepsgeluid door zijn frisse partijen op een aanstekelijk en swingende manier tot één geheel weet te verweven’. Ivanov werd dan ook gekozen tot beste solist van het concours en ontving de NORMA Prijs Beste Solist 2008 uit handen van directeur Wisso Wissing. De bassist studeerde in 2006 af aan het Conservatorium van Amsterdam en speelt sinds-

dien in diverse jazzformaties. Hij kwam speciaal over uit Bulgarije om het kwartet ook tijdens de finale van de Dutch Jazz Competition te versterken en zijn solistenprijs in ontvangst te nemen. De finale speelde zich af op het North Sea Jazz Festival en liep uit op een nek-aan-nek-race. Uiteindelijk sleepte het kwartet van Ivanov ook nog de hoofdprijs in de wacht zodat het die avond dubbel feest werd.

Trompettist Ryan Carniaux en drummer Sjoerd Rutten van de Mike Roelofs Band

11

Afsluiten thuiskopie videogelden Mede vanwege onze reglementair vastgestelde verjaringstermijnen, is het indienen van speellijsten over bepaalde jaren niet onbeperkt mogelijk. Inzending van speellijsten die betrekking hebben op 2004 en eerder is helaas niet meer mogelijk. Aan het eind van dit jaar wordt het jaar 2005 afgesloten. De uiterste inzenddatum voor de speellijsten van 2005 is 30 november 2008. U kunt alle speellijsten downloaden van onze website www. stichtingnorma.nl onder het kopje ‘SPEELLIJST’ (ook te vinden onder ‘DOWNLOADS’) of telefonisch bij ons opvragen: 020 - 627 27 98. Vergeet het niet, want zodra een periode is afgesloten, kunnen geen oude speellijsten meer in behandeling worden genomen!

Jaar Vervaltermijn Uiterste inzenddatum speellijsten <2004 reeds vervallen Niet meer mogelijk 2005 01/12/2008 30/11/2008

Schema betalingen 2008 Thuiskopie Video Uitbetaling 2007 Nabetaling 2006 Afsluitende betaling 2005

Planning 4e kwartaal 4e kwartaal 4e kwartaal

Thuiskopie Interactief Uitbetaling Interactief 2004-2006 Afsluitende betaling 2000-2003

4e kwartaal 4e kwartaal

Leenrecht Audio Nabetaling 2003-2006 Afsluitende betaling tot 2003

4e kwartaal 3e kwartaal

Leenrecht Video Uitbetaling 2004-2006

4e kwartaal

De vermelde betalingsdata zijn prognoses. Aan deze informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Voor de betalingen wordt NORMA’s verdeelsysteem VUIK gehanteerd.

12

Volg de korte opleiding ´Acteur en Ondernemerschap´ van NORMA Wil je actief je carrière vormgeven? Een goede start maken met de rest van je loopbaan? Of juist op zoek naar een nieuwe impuls?

6 maandagavonden cursus (+ 1 maandagavond inleiding) 10 docenten uit het vak 1 coach NORMA-opleiding ‘Acteur en Ondernemerschap’ Tekst: Femke Ravensbergen

Ga aan de slag met jouw persoonlijke kwaliteiten als uitgangspunt. Laat je informeren over hoe je zelf je eigen project of loopbaan vorm kunt geven. Word geïnspireerd door castingdirectors, een subsidieschrijver, bedrijfsadviseur, marketingkenner, theatermaker, auteurs- en naburige rechtenspecialist, agenten, pr-talenten en je persoonlijke loopbaancoach. Het is opvallend hoe groot de behoefte blijkt aan zakelijke kennis bij jonge acteurs, maar ook oudere acteurs die al een tijdje in het vak zitten. Veel acteurs en theatermakers hebben alleen een inhoudelijke opleiding gehad. De kennis over de zakelijke aspecten van het vak is vaak niet groot. In een ideale wereld zou dat ook niet hoeven. Je bent immers opgeleid tot kunstenaar en niet tot zakenman of vrouw. Helaas is in de wereld waarin we leven het slechts voor weinigen haalbaar om een voortreffelijk inkomen te incasseren terwijl je niets anders doet dan ‘kunst maken’. De rest moet een manier vin-

den om rond te komen door ‘ondernemend’ te zijn. Een castingbureau zal je niet de rol van je dromen aanbieden als je 24 uur per dag naar je telefoon zit te staren. De subsidie van je dromen zul je niet krijgen met een goed plan dat alleen in jouw hoofd bestaat. Dus wat doe je als je toch je beroep wil blijven uitoefenen? Je creëert je eigen werkgelegenheid. Dat is wat de korte opleiding acteur en ondernemerschap de cursisten probeert bij te brengen. Maar hoe ga je ondernemend te werk? Wat maakt jou uniek? Wat is je markt? En: hoe doe je het zonder je artistieke integriteit te verliezen? Al deze vragen en meer komen aan bod tijdens de cursus.

De 6e editie van ´Acteur en Ondernemerschap´ begint op 27 oktober a.s. Schrijf je in via www.acteursopleiding.nl Mede dankzij het NORMA-fonds betaalt elke deelnemer maar een klein deel van de werkelijke cursuskosten: € 350,-.

13

NORMA ook voor Klassiek! Tekst: Wisso Wissing Beeld: Robert Swart

‘Wat doet NORMA voor musici die werkzaam zijn in de klassieke sector’, wordt ons wel eens gevraagd. Een belangrijke vooruitgang voor musici uit de orkesten is dat zij zich sinds vorig jaar individueel kunnen aansluiten bij NORMA. Wij gebruiken niet langer de oude collectieve overeenkomsten per orkest. Dat betekent dat de vergoeding nu ook bij de individuele musici terecht komt. Het kost NORMA veel meer werk, maar het is voor ons een principiële kwestie.

Audio-live De thuiskopie audio-live gelden zijn het mooiste voorbeeld van een grote uitbetaling die op deze wijze is uitgevoerd. In december 2007 heeft NORMA uitbetalingen gedaan aan alle orkestmusici en vocalisten die betrokken waren bij radioregistraties van concerten die in de periode juli 1993 tot december 2005 live zijn uitgezonden. Het spreekt voor zich dat de Omroeporkesten en het Koninklijk Concertgebouworkest de lijst aanvoerden, maar ook honderden individuele musici van het Nederlands Philharmonisch Orkest, Residentie Orkest en Rotterdams Philharmonisch Orkest hebben uitkeringen ontvangen. Voor de musici van de regionale orkesten zijn de vergoedingen berekend.

14

De musici uit het Gelders Orkest en het Brabants Orkest hebben hun uitkering inmiddels ontvangen. De musici van andere orkesten ontvangen ze binnenkort. De vocalisten van o.m. het Groot Omroepkoor ontbreken natuurlijk niet. Ook de dirigenten zijn we niet vergeten.

121/2 jaar tegelijk De systematiek van audio-live is door NORMA ontwikkeld en door Stichting de

Thuiskopie goedgekeurd. Het ontwikkelen van een methodiek om de repartitie van de gelden mogelijk te maken is niet eenvoudig gebleken. Dankzij de levering van het repertoire door Beeld & Geluid, is het uiteindelijk allemaal gelukt en heeft de betaling aan de musici en vocalisten, zoals gezegd, in december 2007 plaatsgevonden. NORMA was in staat om 121/2 jaar tegelijk te verdelen aan de andere orkesten en koren die zich kwalificeren voor een uitbeta-

ling. Hiermee kunnen we de bestaande achterstand in één klap weg te werken. Vanaf heden zullen de betalingen met grote regelmaat plaatsvinden.

Complexe materie NORMA heeft bij de voorbereiding van deze operatie veel medewerking gehad van een drietal enthousiaste orkestleden van de omroeporkesten. Daarnaast van de administraties en IT-afdelingen van de orkesten, die - na instemming van de musici - aan NORMA gegevens van de individuele orkestleden hebben verstrekt om de betalingen mogelijk te maken. Dat was een complexe zaak want NORMA had niet alleen

een overzicht van de orkestleden (vaak ook remplaçanten) nodig, maar ook een opgave van het aantal dienstjaren per musicus in de betreffende periode van 121/2 jaar. Het doel van deze inspanningen was om een individuele uitkering aan die musici mogelijk te maken. De orkestleden die nog geen aangeslotene waren, zijn dat inmiddels geworden.

Sponsoring ‘Liever live’ NORMA ziet het grote belang ervan in dat de (live) klassieke muziek onder de aandacht van een groot publiek wordt gebracht. Wij ondersteunen dan ook de plannen van de orkesten, muziekensembles en

concertzalen om het draagvlak van de klassieke muziek te vergroten. Zo is het NORMA-fonds een van de sponsors van de Klassieke Muziekweek ‘Liever Live’. Deze manifestatie wordt georganiseerd door het Bureau Promotie Podiumkunsten. Sponsors zijn - naast het NORMA-fonds - o.m. het Contactorgaan Nederlandse Orkesten, de Vereniging van Concertgebouw en Schouwburg directies, de Vereniging Nederlandse Muziekensembles en het Nederlands Fonds voor de Podiumkunsten. Bij NORMA hebben dus ook de musici uit de klassieke sector de volle aandacht!

15

Vergadering van Aangeslotenen In het Filmmuseum te Amsterdam vond op 30 juni 2008 de jaarlijkse Vergadering van Aangeslotenen plaats. Het bleef nog lang gezellig in het Vondelpark... Tekst: Marnix Langeveld Beeld: Jan Willem de Blok

Hoewel de Parisienzaal van het Filmmuseum afgeladen was, opende voorzitter Frederik de Groot - die een etmaal eerder nog op een Curaçao’s strand vertoefde - zichtbaar ontspannen de vergadering. Vooruitlopend op de presentatie van de directeur stond De Groot stil bij de publieke opinie.

bezig om nieuwe incassobronnen te realiseren. Als praten onverhoopt niet lukt dan wordt ook het aanspannen van een rechtszaak niet geschuwd, zoals in het geval van de vergoeding op dvd - harddisk recorders en mp3-spelers of de procedure tegen de grootste kabelmaatschappijen.

‘Onder invloed van eenzijdige mediaberichten, is het beeld van rechtenorganisaties als Buma/Stemra, SENA en NORMA tegenwoordig vrij negatief. De indruk wordt gewekt dat ons soort organisaties hun werk niet goed zouden doen, niet efficiënt zouden werken en er vooral voor zichzelf in plaats van voor de aangeslotenen zouden zijn. Deze suggestieve beeldvorming doet echter geen recht aan de werkelijkheid.

Daarnaast wordt er hard gewerkt aan het contractenrecht, wat een sterkere positie voor de acteur en musicus moet opleveren. NORMA heeft zo een standaardcontract voor acteurs gepresenteerd en is ook actief betrokken bij het regelen van vergoedingen voor oud werk. NORMA werkt daarbij nauw samen met de agenten, en een aantal projecten is al succesvol afgerond.

Core-business van NORMA is en blijft natuurlijk het uitkeren van zoveel mogelijk naburige rechtengelden aan de aangeslotenen. Mede om die reden is NORMA voortdurend

16

Als gevolg van deze efficiënte en proactieve werkwijze heeft NORMA de afgelopen drie jaar een bedrag van € 13,7 miljoen aan naburige rechtengelden geïncasseerd en € 12,7 miljoen uitbetaald aan rechthebbende uit-

voerende kunstenaars. Deze resultaten zijn ongekend in onze branche, maar NORMA heeft het toch maar mooi weten waar te maken’, aldus een trotse voorzitter alvorens het woord aan NORMA-directeur Wisso Wissing te geven. In een aansprekende presentatie liet directeur Wissing alle activiteiten van het afgelopen jaar de revue passeren en richtte hij zijn blik op de toekomst. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste onderwerpen.

Groei aantal aangeslotenen Hoewel verwacht werd dat het plafond al bereikt was, blijkt dat er nog altijd groei zit in het aantal aangeslotenen. De verwachting is dan ook dat we nog dit jaar de 10.000e aangeslotene kunnen verwelkomen. Deze mijlpaal is mede te danken aan de geweldige inzet van het PR-team van NORMA, dat wederom vele rechthebbenden heeft weten te traceren.

NORMA-directeur Wisso Wissing presenteert het beleid voor een volle zaal

Efficiënte werkwijze Bij NORMA is alles erop gericht om zoveel mogelijk naburige rechten gelden te innen en die tegen zo laag mogelijk kosten te verdelen. De belangrijkste vergoedingsbronnen zijn op dit moment thuiskopie- en leenrechtgelden en vergoedingen voor achtergrondmuziek en Beeld & Geluid. NORMA int deze vergoedingen bij de verschillende incasso-organisaties of incasseert deze direct en verdeelt ze vervolgens – zonder eigen winstoogmerk - aan de rechthebbende uitvoerende kunstenaars. De afgelopen drie jaar heeft NORMA op die manier € 13,7 miljoen geïncasseerd en € 12,7 miljoen (92% van de totale incasso) verdeeld. Het restant zal dit jaar kunnen worden uitgekeerd. NORMA behoort wat dat betreft tot de meest efficiënte verdeelorganisaties in de branche.

Juridische strijd Helaas lopen de geïncasseerde thuiskopievergoedingen sinds enkele jaren terug. Een

NORMA voorzitter Frederik de Groot

belangrijke oorzaak hiervan is het uitblijven van een vergoeding op mp3-spelers en dvdrecorders met harde schijf. Hoewel er een wettelijk recht op een dergelijke thuiskopievergoeding is, weigert de minister van Justitie om deze in te voeren. Omdat acteurs en musici hierdoor jaarlijks veel geld mislopen (zie eerdere edities van NN), zet NORMA haar juridische strijd tegen de Staat onverminderd voort.

Collectief geld Bij NORMA staat individuele repartitie voorop: 90% van alle geïnde gelden wordt individueel verdeeld. Maar het gebeurt in de praktijk ook dat gelden niet individueel kunnen worden uitgekeerd. Dit kan het geval zijn wanneer de vastgestelde drempel voor repartitie niet wordt gehaald, de rechthebbenden ondanks alle inspanningen van NORMA onvindbaar zijn, of wanneer een vergoeding zich niet leent voor individuele repartitie (bijvoorbeeld wanneer de kosten voor verdeling

hoger zijn dan de vergoeding zelf). Deze gelden worden collectief verdeeld. Maximaal 10% van de geïncasseerde gelden wordt afgezonderd voor collectieve repartitie. Het beleid van NORMA daarbij is dat deze collectieve gelden – gelijk de individuele repartitie – bij de acteurs en musici terecht moeten komen. Dit gebeurt, naast het toekennen van subsidies uit het NORMA-fonds, door het bekostigen van collectieve acties die ten goede komen aan álle uitvoerende kunstenaars. Enkele voorbeelden hiervan zijn de juridische procedure tegen de Staat voor een thuiskopievergoeding op mp3-spelers en dvd-harddisk recorders, ondersteuning van de ‘Flodder-procedure’ voor herhalingsvergoedingen en de constante lobby voor betere wetgeving. Daarnaast wil NORMA acteurs en musici weerbaarder maken en subsidieert de korte opleidingen Muzikaal Ondernemerschap en Acteur en Ondernemerschap. Sinds 1 januari 2008 is het Thuiskopiefonds opgeheven. De verdeelorganisaties ➜

17

NORMA-aangeslotenen vragen Wisso Wissing bijna het hemd van het lijf

(waaronder NORMA) mogen sindsdien zelf bepalen of zij gelden aanwenden t.b.v. sociaal-culturele doelen, tot een maximum van 15%. NORMA heeft gekozen voor 10% collectieve verdeling via het NORMA-fonds, waardoor er per saldo meer gelden beschikbaar zijn gekomen voor zowel individuele als collectieve verdeling (zie ook de vorige editie van NN).

Nieuwe incassobronnen Dit is echter een druppel op een gloeiende plaat omdat de incasso terugloopt. NORMA is dan ook continu op zoek naar nieuwe incassobronnen. Inmiddels heeft NORMA vergoedingen geclaimd voor kabeldoorgifte, digitale televisie, themakanalen en internet. Voor de exploitatie van oud werk, zoals de uitgifte van een oude televisieserie op dvd of een hoorspel als luisterboek op cd, heeft NORMA de handen inéén geslagen met de agenten. Dientengevolge zijn de eerste vergoedingen inmiddels geïncasseerd en verdeeld en dit zullen er in de toekomst alleen maar meer worden.

MYNORMA Daarna gaf de directeur het woord aan ICTmedewerker Reinold Binkhuijsen, die een nieuwe stap voorwaarts voor NORMA pre-

18

Het bleef nog lang gezellig in het Vondelpark

senteerde: MYNORMA. De tijd staat niet stil en de technologie doet dat ook niet. Daarom zal in het najaar van 2008 MYNORMA worden geïntroduceerd: een veilig internetportaal waar uitvoerende kunstenaars kunnen inloggen en hun eigen gegevens kunnen inzien en kunnen aanpassen. Ook kunnen met dit systeem de claims online worden ingediend, zodat de papieren speellijsten voortaan achterwege kunnen blijven. Dat scheelt veel tijd, geld en energie en is bovendien nog goed voor het milieu ook. Uitvoerende kunstenaars die al zijn aangesloten bij NORMA krijgen binnenkort bericht over MYNORMA. Nadat alle presentaties waren afgerond, was er ruimte voor vragen. Het is een goede ontwikkeling dat uitvoerende kunstenaars zich steeds vaker laten horen en de aanwezigen maakten van de gelegenheid dan ook dankbaar gebruik. De vele aanwezigen waren bijzonder geïnteresseerd in alle nieuwe ontwikkelingen en vroegen directeur Wisso Wissing bijna het hemd van het lijf. Na alle vragen naar tevredenheid te hebben beantwoord, werd de vergadering gesloten. De goede sfeer werd echter voortgezet op het terras van Vertigo, waar de aanwezigen werden getrakteerd op een borrel. En het bleef nog lang gezellig in het Vondelpark…

NORMA-directeur Wisso Wissing

Onderonsje...

Belangstellend luisteren...

Reageer snel want vol = vol! Voor meer informatie: www.damloop.nl www.stichtingnorma.nl - link dam tot damloop.

ja,

O (ballet)danser

O cabaretier

O anders:

O poppenspeler

O zanger

O mimespeler

O acteur

O variété-/circusartiest

O muzikant

Ik ben uitvoerend kunstenaar, te weten:

Bank-/girorekening

E-mail

Telefoon

Postcode en plaats

Straat en huisnummer

Op zondag 21 september a.s. zal voor de 24 e keer de Dam tot Damloop worden gehouden. Al jaren is dit het grootste hardloopevenement van Nederland waarbij tienduizenden sportievelingen zich van Amsterdam naar Zaandam bewegen. De loop is totaal 10 Engelse mijl lang, dat komt neer op iets meer dan 16 km. Langs deze weg willen we jou uitdagen met NORMA op de loop te gaan. Durf je het aan? Laat het ons weten! Als je met ons deelneemt, krijg je het mooie NORMA t-shirt en een rugnummer. Ook voor de minder sportievelingen onder ons is er goed nieuws: je kunt sportief worden! Je hebt nog een tijdje om te trainen, dus begin direct! De inschrijving en deelname via NORMA is gratis. Meld je aan bij Carolien de Boer: [email protected]

Naam

Tekst: Carolien de Boer

Antwoordkaart

Foto: Le Champion

Met NORMA op de loop

ik meld mij aan bij NORMA om een

exploitatieovereenkomst af te sluiten en daarmee eventueel voor een vergoeding in aanmerking te komen. Aan het sluiten van deze overeenkomst zijn geen kosten verbonden.

19

NORMA Antwoordnummer 9026 1000 VT Amsterdam

Postzegel niet nodig

NORMA verdeelt geld onder de daarop recht

naburige rechten musici en acteurs

hebbende uitvoerend kunstenaars op basis van de Wet op de Naburige Rechten van 1993. Het betreft geld geïncasseerd op basis van Thuiskopierecht, Leen- en Verhuurrecht en Kabelrecht. Daarnaast stelt NORMA zich ten doel de belangen van de uitvoerend kunstenaars bij de collectieve exploitatie van hun rechten te vertegenwoordigen.

Als uw collega nog niet is aangesloten

✃

Het kan zijn dat u wel aangesloten bent bij NORMA, maar uw collega nog niet. Als dat het geval is, geef hem/haar dan deze bon voor kostenloze aanmelding bij NORMA.