Interview met Jenn~Tanghe

• Ouderenweek 2004: Veiligheid, een basisrecht!

• Vaccinatie bij senioren

• Interview met Jenn~Tanghe

2

EDITORIAAL Zomermijmeringen over leeftijd

3

Onveiligheidsgevoelens bij ouderen Verkennend gesprek: OOK - Minister Vervotte Ouderenweek 2004. Veiligheid, een basisrecht! Betaling van een pensioenbijslag of een bijzondere bijslag zelfstandige vanaf juli 2004 Aanpassing verhoogde inkomensgarantie voor ouderen die bij kinderen inwonen vanaf 1 september 2004 Werkgelegenheid van personen met een langdurig gezondheidsprobleem of handicap: een Onderzoek van het Nationaal Instituut voor Statistiek Informatiepakket "Ouders met kanker"

4-5 5 5

SOCIAAL

6 6

7 7

ACTUEEL Een zelfgemaakt kaakbeen Herrie rond seksuele discriminatie in Japan Tweehonderd jaar wachttijd voor een plaats in een instelling In 2050 telt België 11 miljoen inwoners De fontein der eeuwige jeugd opnieuw ontdekt Twee miljoen mensen overlijden jaarlijks aan tuberculose Britse controversen over de efficaciteit en de kostprijs van anti-Alzheimermedicamenten De veroudering van de wereldpopulatie wordt versneld door selectieve abortus van de meisjes in Azië Meer en meer isolement van ouderen in Italië Opgelet met de anti-verouderingspil! Rokers verliezen hun cognitieve capaciteiten vijfmaal vlugger

8-9

TOERISME Op verkenning in"" Texel

10-11

Infopunt Europa van de provincie Antwerpen. Tentoonstelling en evenementen: Onze Oranje Boven buur Nederland in Antwerpen Tentoonstelling: Tatu-Tattoo! In KMKG te Brussel Een succesvolVlaams Liberaal familieweekend: Energie 2004 te Herzele

12-13 14-15 15

CULTUUR

INTERVIEW Interview met Jenny Tanghe

16-17

GEZONDHEID Vaccinatie bij senioren Senioren kunnen nog gezonder Het internet: informatiesnelweg naar de goede gezondheid

18-19 19 20-21

Sinaasappelen, mandarijntjes en clementijntjes zijn echte vitaminebronnen Recepten: Eend met sinaasappel Sinaassoufflé met rozemarijn

22 22-23 23

VOEDING

CURSIEFJE Waar het land in de zee verdwijnt

24

UIT DE PROVINCIES Antwerpen, Brabant, Limburg, Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen

25-31

ED\T@R\ÁÁL

3

ZOMERMIJMERINGEN OVER LEEFTIJD We wandelen samen op de dijk van St. Idesbald. Mammie, mijn vrouw, duwt het kinderwagentje met ons eerste kleinzoontje erin. Ik wandel naast haar en tel ongeduldig de minuten af tot wanneer het mijn beurt is om pappie te spelen. Als ik mijn arm over haar schouders leg, heb nog ik even de illusie dat sommige passanten ons een lief jong koppel vinden. Maar de andere pappies en mammies die we op de dijk ontmoeten, weten wel beter. "Nog twee grootouders", denken ze. De tijd gaat snel. Ik ben er nu 56. Ik mag ook al eens meespreken. De leeftijd van vijftig moet wel een mijlpaal zijn. Ik herinner mij dat ik vanaf dat moment een soort van nieuw statuut kreeg. Ineens was ik geloofwaardiger. Mijn collega's van andere organisaties kennen dat fenomeen van het begin van de wijsheid ook. Van sommige "ouderen" hebben we jarenlang moeten horen dat we onvoldoende ervaring hadden. Onze inspanningen werden geapprecieerd maar met een vleugje kritiek zoals "wij weten het toch nog beter" of "wacht maar tot jou tijd komt, dan spreek je wel wat anders". Op een dag ben je vijftig en plots hoor je erbij. Ik begin aan de middag van het leven met een nieuw statuut. 't Is een bijzondere beleving om grootvader te zijn. Nog voor het mij allemaal overkwam, had ik discreet mijn vrienden geobserveerd. Het viel me op hoe fris en hoe klank- en kleurvol ze over het grootouderschap bezig waren. Nu behoor ik ook tot de club en ik onderschrijf hetzelfde geluk. Ook ik zie de dingen nu anders en nieuwe vragen komen in me op. Zo irriteren mij meer en meer de passionele discussies over het juiste woord waarmee je aan leeftijdsintervallen een duiding geeft. "Senioren" is niet goed, "ouderen" is verkeerd, "gepensioneerden" onjuist, "bejaarden" vernederend. Het ergert me dat alles wat ook maar eventjes verwijst naar ouder worden, de woordenlijst uit moet alsof verouderen een besmettelijke ziekte zou zijn. Hoogste tijd dus dat onze universiteiten alle met geria of geronto beginnende academische titels aanpassen. Ik krijg nu de titel honoris causa van pappieboomer toegekend.

In kranten en tijdschriften word ik alzo geduid omdat ik het product ben van de naoorlogse babyboom. In verband hiermee herinner ik mij het akelige gevoel dat mij enige maanden geleden overviel op een congres in Nantes. Toen ik tijdens een uiteenzetting geconcentreerd zat te luisteren en te noteren, kwam ik ineens tot het rare besef dat die hooggeleerde jonge mensen het duidelijk over mij hadden. Die vijftigplusser was ik, en van mij werd een portret gemaakt zonder dat iemand daarvoor de toestemming of mijn mening vroeg. Ineens voelde ik me als een stereotiepe. Ik was een product, een mikpunt voor seniormanagers. Als u dit portret wil zien, dan kan u dat in magazines voor mensen van "mijn tijd". Ik ben hypermodern gekapt en heb enige grijze haren. Er zijn wat rimpeltjes in mijn verblindende witte pepsodentsmile en mijn brilletje is van de laatste mode. Meestal staat het trouwens niet op mijn neus maar wel op mijn kop. Bovenop mijn "Lacosthemdje" siert een wollen trui mijn schouders. Ik ben slank, mij jeansbroek zit perfect. Ik ben charmeur, hoe kan het ook anders met al die uiterlijke attributen van mijn innerlijk dynamisme en evenwicht. Op de volgende bladzijde ziet u de foto van mijn vrouw. Met enige discrete rimpeltjes juist rond haar stralende ogen en met netjes geknipt en iets bijgekleurd haar, heeft ze alles weg van een geëxperimenteerde mannequin. Een fleurig kleed vloeit over haar perfect lichaam met benen als Madonna. Die prachtige look danken we voor een stuk aan allerlei toebehoren en cosmetica "omdat we het waard zijn" zegt de publiciteit. Ook ons psychologisch profiel is voor niemand een geheim. Volgens wat "seniormanagers" over ons neerpennen, zijn we gezonde en dynamische mensen die aan alles willen participeren. We zijn perfecte actieve verbruikers, mensen met geld. By the way: we genieten ook nog volop van seks en daarvoor trekken we buiten onze dagelijkse bezigheden voor onszelf jaarlijks tijd uit via enkele vakantieweken in het zonnige Spanje.

We spelen met computer, sculpteren ons lichaam in fitnesscentra, we bruisen van energie. Een Franse antropologe noemt ons zelfs "de nieuwe adolescenten" . Bij mij geeft het een gevoel van leve "Ie beaujolais nouveau"! Ik draag geen "Iacosthemdjes", mijn jeansbroek zit niet perfect en mijn bril heb ik nodig op mijn neus. Soms vindt mijn vrouw dat mijn haar eventjes moet worden bijgeknipt of heeft zij bedenkingen omtrent mijn kapster. Voor winterverblijven in Spanje heb ik noch tijd, noch centen. Ik behoor tot die nieuwe generatie waarvan de kinderen laat uit huis gaan. Ik ben partner, vader, grootvader en ook nog zoon. Ik wil het allemaal zo goed mogelijk doen en dat vraagt tijd, begrip, persoonlijke investering en heel veel filosofie. Als men ook eens aan mij denkt vind ik dat fijn. Ik heb me nooit de vraag gesteld naar welke generatie het nu beter, gemakkelijker of moeilijker had. Met respect kijk ik naar de ouderen die de oorlog hebben meegemaakt, ik ben echter eveneens bezorgd voor de toekomst van de jongeren en voor mensen van mijn leeftijd. Want we zijn allemaal anders, geen "beaujolais nouveau". Mensen zijn fijne streekwijntjes, verschillend al naar het aantal uren zon op de druiven en de kwaliteit van de bodem. Gelukkig smaken we niet allemaal naar rode vruchten en banaan. Ons kleurenpallet varieert van rosé naar donkerrood of paars. Sommigen verbeteren met de tijd, anderen verzuren. We zijn perfect in staat onze eigen productie te managen, hoe meer we onszelf zijn des te pittiger en typisch is onze wijn. Op een bank aan zee, zit een oud koppel te "baden" in de warme zon. Wat een genot, want bruinen hoeft niet meer. " "Old can also be beautiful", in alle eenvoud.

o Guido Verbrugghe Hoofdredacteur

4

ONVEILIGHEIDSGEVOELENS BIJ OUDEREN

I

De toegenomen terreur in de wereld brengt onrust met zich mee, maar ook vormen van overlast en verloedering in de eigen buurt scherpen de gevoelens van onveiligheid aan. Het weze duidelijk: onveiligheidsgevoelens zijn een 'hot item'. Enerzijds is er het politieke discours dat een verlaging van de onveiligheidsgevoelens bepleit. Anderzijds is er de onmogelijkheid van de sociale en criminologische wetenschappen om het fenomeen te vatten, te meten of er een antwoord op bieden. Daar waar de ene pleit voor meer 'blauw op straat' doet de andere onveiligheidsgevoelens af als een ongegronde, ingebeelde angst. In opdracht van de Koning Boudewijnstichting werd aan enkele universiteiten gevraagd een literatuurstudie over het onderwerp samen te stellen. Onze aandacht ging vooral uit naar onveiligheidsgevoelens bij ouderen. Onveiligheidparadox? Heel wat studies en onderzoeken wijzen op een hoger onveiligheidsgevoel bij ouderen dan bij jongeren. Cijfers wijzen uit dat mensen vanaf 65 jaar het minst slachtoffer worden, maar zich toch onveilig voelen. Men heeft het in deze context over een 'onveiligheidparadox'. Ouderen voelen zich onveiliger, ondanks dat zij als groep veel minder vaak het slachtoffer zijn van misdaad en criminaliteit. Sommige onderzoekers besluiten dan ook (gemakkelijksheidshalve?) dat ouderen vooral last hebben van hun eigen angsten, dan van werkelijke criminaliteit.

sociale kwetsbaarheid. Ouderen schatten de gevolgen van misdaad zwaarder in dan jongeren. Dit niet alleen door hun fysieke kwetsbaarheid, maar ook door hun grotere kans op isolatie. Ouderen hebben immers minder mensen rondom zich op wie ze kunnen terugvallen. Ook het feit dat ouderen over onvóldoende financiële middelen beschikken om een eventuele aanval te boven te komen zou de angstgevoelens aanwakkeren. Naast een rationele verklaring rond kwetsbaarheid, bestaat er ook een symbolische verklaring die de angstgevoelens van ouderen in een ruimer perspectief van machteloosheid plaatst. Onze samenleving wordt gekenmerkt door een negatieve beeldvorming van ouderen en 'ouder worden', die zowel in de media, de wetenschap, de arbeidswereld als de gehele samenleving tot uiting komt. Ouderen worden vaak geportretteerd in de rol van kwetsbare en passieve slachtoffers. Vervolgens zou de negatieve beeldvorming door de ouderen worden geïnternaliseerd. Door het beeld op te hangen van gebrekkige, fragiele en afhankelijke mensen bestaat de kans dat ouderen zich ook zo gaan voelen en gedragen. Hierdoor voelen oudere mensen zich niet alleen kwetsbaar, ze hebben ook het gevoel minder hun eigen leven en omgeving te kunnen controleren. Volgens deze zienswijze mag angst voor criminaliteit niet louter beschouwd worden als een reactie op een bedreiging, maar eerder als een 'veruitwendiging van een dieperliggende problematiek van vervreemding en verlies op het leven en de

samenleving.' Dat zijn zware woorden die ons suggereren om terug nauwe sociale contacten te onderhouden. Maar ook dit blijkt de angstgevoelens aan te zwengelen. Gespreksonderwerpen tussen buurtbewoners handelen immers veelal over criminele feiten die zich (zouden) in de omgeving voorgedaan hebben, waardoor er ook hier een ongegronde angstsfeer wordt gecreëerd. Onderzoekers maken ook een verband tussen gevoelens van onveiligheid en mediaconsumptie. Wie veel naar TV kijkt of sensatiekranten leest zou meer geplaagd worden door gevoelens van angst en onzekerheid. Herkent u zich hierin? Natuurlijk niet. Het overgrote deel van de kijkers trekt zich niets aan vanwaar de beelden komen en de programmatie van beide netten loopt vaak gelijk. Toch zijn niet alle onderzoekers er over eens dat oudere personen over meer angstgevoelens zouden beschikken. Een auteur concludeerde dat uitgerekend jongeren de meeste angst zouden hebben. Ook zouden ouderen hun risico op slachtofferschap lager inschatten en tevens een vrij realistisch beeld hebben over hun geringe risico om het slachtoffer te worden van een misdaad. Geen eensgezindheid De wetenschappers zijn er blijkbaar zelf niet helemaal uit. Bij het nalezen van de bevindingen, kan men zich niet van de indruk ontdoen dat ook zij bijdragen tot een stigmatisering van de oudere bevolking.

Een gevolg van verhoogde kwetsbaarheid? Verschillende auteurs verklaren de hogere onveiligheidsgevoelens bij ouderen door hun grotere kwetsbaarheid. De verminderde fysieke kracht en behendigheid, een verminderd gehoor en zicht en ook de zwaardere gevolgen van slachtofferschap (langere genezingstijd of hogere kans op blijvende kwetsuren) leiden tot voorzichtiger gedrag bij ouderen, maar zouden tegelijk ook meer angstgevoelens oproepen. Naast de fysieke kwetsbaarheid, zouden ouderen ook angstiger zijn door hun

Foto: O.O.K.

5

Problemen en fenomenen worden al te vlug gekaderd in te meten eenheden als 'leeftijd' of 'de ouderen' en vertaald in gesocialiseerde tabellen die de individuele verscheidenheid platwalsen. De tendens is in ieder geval merkbaar om de groep van ouderen als 'afwijkend' te beschouwen. Niemand lijkt zich bijvoorbeeld de vraag te stellen hoe het komt dat jongeren minder onveiligheidsgevoelens (zouden) hebben ondanks een verhoogde kans om geconfronteerd te worden met criminaliteit. Ook wordt vreemd genoeg in enkele studies een onderscheid gemaakt tussen ouderen en volwassenen. Alsof een 60-jarige geen volwassene zou zijn! Bovenal dient men het onderwerp serieus te nemen. Onveiligheidsgevoelens afschilderen als een ongegrond of ingebeeld fenomeen zal het probleem niet oplossen. Het past in een tendens van verschuiving van verantwoordelijkheid: het zijn niet de onruststokers of criminelen die angstgevoelens veroorzaken, maar de (oudere) mensen zelf die een sfeer van angst en onveiligheid creëren. Hiermee is niemand gebaat.

van overlast. Onveiligheid is een complex fenomeen waarbij tal van sociale, demografische en economische factoren een rol spelen. Misschien moeten we het pad van de sociale wetenschappen verlaten en eerder een biologische verklaring zoeken. Mogelijk zijn angstgevoelens wel eigen aan ons menszijn en refereren ze naar tijden waar oplettendheid en gevoelens van onbehagen deel uit 'maakten van een overlevingsstrategie die uiteindelijk leidde tot het succes van onze soort.

Bronnen: De Ryver, B. e.a., Bibliografische synthese "Algemeen verslag over de onveiligheid". Universiteit Gent. Elchardus, M., e.a. 2003. Onveiligheidsgevoelens - een literatuurstudie. VUB.

o Frederik

Fluyt

Het is even onrealistisch te denken dat angstgevoelens zullen verdwijnen bij een hard en repressiever beleid t.o.v. elke vorm

VERKENNEND GESPREK OOK-MINISTER VERVOTIE Het Dagelijks Bestuur van het Vlaams Ouderen Overleg Komitee, waaronder LBV-directeur Guido Verbrugghe, heeft op 26 augustus een gesprek gehad met minister van Welzijn, Inge Vervotte. Het OOK bepleitte de uitvoering van het decreet betreffende de oprichting van de Vlaamse Ouderenraad en de afstemming van de lokale ouderen adviesraden op het lokaal sociaal beleid. Er is nog een formele beslissing nodig of de welzijnsminister de opdracht krijgt van coördinerend minister van ouderenbeleid, in opvolging van het decreet op de beleidsparticipatie van ouderen. Verder werd ook de participatie van ouderen op alle terreinen die betrekking hebben op de oudste leeftijdsgroepen, de steun voor het verenigingsleven, de relatie gezondheid en sport en bewegen voor ouderen en de problematiek van de beeldvorming van ouderen in de media aangekaart. Als jongste minister van de Vlaamse regering toonde mevrouw Vervotte zich bereid op te komen voor de ouderen. Het OOK is hoopvol gestemd.

OUDERENWEEK 2004. VEILIGHEID, EEN BASISRECHT! r -..,..

Ouderenweek 2004

VAN 15 TOT 21 NOVEMBER De ouderenweek wordt telkens de derde volle week van november ingericht. Het is een traditionele feestweek waarbij ouderen overal in de kijker worden gezet. Rusthuisbewoners krijgen bloemen. Kinderen en kleinkinderen vieren de grootouders. Seniorenverenigingen zetten evenementen en vieringen op. Voor 2004 koos het Vlaams Ouderen Overleg Komitee (OOK) een minder voor de hand liggend thema. Onder de noemer 'Veiligheid, een basisrecht!' wil het OOK tijdens de week van 15 tot 21 november wat langer stilstaan bij enkele hete hangijzers van het ouderenwerk en suggesties aanreiken voor plaatselijke initiatieven. Door op lokaal vlak maatregelen te treffen kan je soms onveiligheidsgevoe-

-:1

l"

lens wegnemen. Kleinschalige projecten, die niet noodzakelijk tot grote acties hoeven te leiden, kunnen sensibiliserend werken en mensen er toe aanzetten om over problemen in de buurt na te denken. Door een buurtwandeling te maken, kan een inventaris gemaakt worden van alles wat bijdraagt tot onveiligheid: graffiti, vandalisme, sluikstorten en verloedering, ... Zo kunnen de bevoegde diensten ingelicht worden en kan men een bijdrage leveren tot een aangename woon- en leefomgeving. Meer tips en achtergrondinformatie voor uitwerking van het thema in verenigingsverband is te vinden in de kleurenbrochure "Veiligheid, een basisrecht! ",

van 15 tot 21 november

VEiliGHEID EEIIBASISlECHT! U kan een exemplaar aanvragen op de provinciale secretariaten van LBV of rechtstreeks bij het OOK op het nummer 02 209 34 51 of e-mailen naar [email protected]. Er is zowel een papieren als een digitale versie verkrijgbaar.

6

BETALING VAN EEN PENSIOENBIJSLAG OF EEN BIJZONDERE BIJSLAG ZELFSTANDIGE VANAF JULI 2004 Aan sommige pensioengerechtigde zelfstandigen werd in de maand juli, samen met het pensioen, een pensioenbijslag of een bijzondere bijslag zelfstandige betaald. 1. BETALING VAN EEN PENSIOENBIJSLAG ZELFSTANDIGE I

Algemene bepalingen en voorwaarden U moet gerechtigd zijn op een rustpensioen als zelfstandige dat daadwerkelijk en voor de eerste maal ten vroegste ingegaan is op 1 juli 1997 en u moet bovendien een kind hebben opgevoed waarvoor u kinderbijslag heeft genoten. De loopbaanbreuk van het rustpensioen als zelfstandige moet groter of gelijk zijn aan twee derden van een volledige loopbaan. Het Rustpensioen zonder onderbreking januari van dit jaar worden in de maand

zelfstandige moet betaald zijn sedert 1 en effectief betaald juli.

De bijzondere bijslag zelfstandige is nochtans niet betaalbaar indien u: • een loopbaan heeft die minstens gelijk is aan twee derden van een volledige loopbaan, waarbij de pensioenen ten laste van het regime zelfstandige en werknemer van dezelfde aard worden samengevoegd (rustpensioen werknemer + rustpensioen zelfstandige enl of overlevingspensioen werknemer + overlevingspensioen zelfstandige) • een pensioen zelfstandige geniet waarvan het bedrag hoger is dan het minimumpensioen zelfstandige vermenigvuldigd met de overeenstemmende breuk • meerdere pensioenen geniet waarvan het totaal maandelijks bedrag (waarde 07/2004) groter of gelijk is dan 839,58 EUR (gezin) of 629,77 EUR (alleenstaande of overleving). Alle pensioenen komen hiervoor in aanmerking. BEDRAGEN

Er wordt maar één pensioenbijslag betaald, zelfs als beide echtgenoten voldoen aan de opgelegde voorwaarden. Bedrag juli 2004 136,85 EUR voor alle categorieën

van

gerechtigden. 2. BETALING VAN EEN BIJZONDERE BIJSLAG ZELFSTANDIGE Algemene bepalingen en voorwaarden U moet effectief een pensioen zelfstandige genieten in juli.

PERSBERICHT

AANPASSING VERHOOGDE INKOMENSGARANTIE VOOR OUDEREN DIE BIJ DE KINDEREN INWONEN vanaf 1 september 2004 Ouderen die in een instelling verblijven ontvingen reeds langer een verhoogde inkomensgarantie voor Ouderen (IGO). Hierdoor worden ouderen die in een instelling verblijven, bevoordeeld ten opzichte van ouderen die bij kinderen inwonen omwille van hun hulpbehoevendheid. Tevens stond dit haaks op de intentie van de overheid om ouderen ertoe aan te zetten om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen. Hieraan is sedert 1 mei 2004 verandering gekomen. Ouderen die bij hun kinderen inwonen en recht hebben op een IGO, krijgen nu het verhoogde basisbedrag IGO als alleenstaande in plaats van dit als samenwonende.

JULI 2004

• 108,32 EUR voor de gerechtigden op een RPZgezin; • 54,17 EUR voor elk van de gescheiden echtgenoten die het gezinspensioen delen; • 86,67 EUR voor al de andere gerechtigden. Het bedrag van de bijzondere bijslag mag niet groter zijn dan 20 % van het totaal van de voorwaardelijke pensioenen zelfstandige van de maand juli 2004.

Bron: Rijksdienst voor Pensioenen

Met andere woorden vanaf 01 september 2004 zal het bedrag van 644,56 euro i.p.v. 429,71 euro aan hen toegekend worden. Ouderen die menen hiervoor in aanmerking te komen en momenteel nog geen IGO genieten, kunnen hiertoe een aanvraag indienen via de sociale dienst van de gemeente. Eventueel kunt u voor bijkomende informatie eveneens terecht bij de sociale dienst van het ziekenfonds.

7

WERKGELEGENHEID VAN PERSONEN MET EEN LANGDURIG GEZONDHEIDSPROBLEEM OF HANDICAP EEN ONDERZOEK VAN HET NATIONAAL INSTITUUT VOOR STATISTIEK 2003 werd door de Europese Unie uitgeroepen tot het Europees Jaar van Personen met een Handicap. Integratie was hierbij het centrale woord. Naar aanleiding hiervan besloot het NIS in het tweede trimester van 2002 na te gaan hoe het zit met de integratie van langdurig zieken en personen met een handicap op de arbeidsmarkt. Werken is immers van groot belang. Het zorgt voor een financiële zekerheid, geeft een gevoel van eigenwaarde, maakt mensen onafhankelijk, levert sociale contacten en brengt structuur aan het leven. De resultaten van dit onderzoek zijn opvallend. Enkele van de belangrijkste bevindingen op een rijtje gezet: Wie heeft een langdurig gezondheidsprobleem of handicap? Onder langdurige gezondheidsproblemen wordt hier verstaan: problemen waarvan men verwacht dat ze minstens 6 maanden zullen duren of die al 6 maanden of langer bestaan op het ogenblik van het interview Ongeveer 1 131 000 personen of 16.7 % van de Belgische bevolking tussen 15 en 64 jaar verklaarde tijdens de periode van het onderzoek een langdurig gezondheidsprobleem te hebben. 8.2% verkoos geen antwoord te geven. Mannen hebben iets meer gezondheidsproblemen dan vrouwen en het aantal stijgt ook naarmate de leeftijd toeneemt. Personen die werken lijken minder gezondheidsproblemen te hebben dan personen zonder job. Aard van het probleem: De belangrijkste klacht die werd gegeven was: problemen met de rug, wervels, bekken of nek (27.6%). Op verre afstand volgde de restcategorie met onder meer verslavingen en stoornissen van het voortplantingssysteem. De derde belangrijkste categorie was: problemen met voeten en benen, gevolgd door hart-, bloeddruk-, of bloedsom loopstoorn issen. Oorzaak: Divers, meestal niet-arbeidsgebonden. Bij de mannen komen arbeidsgebonden

problemen iets meer voor, ongeveer 1/4. In veel gevallen is de oorzaak zelfs onbekend: 1/5 bij de mannen en 1/4,bij de vrouwen.

INFORMATIEPAKKET "OUDERS MET KANKER"

Duur: De gezondheidsproblemen bestaan in meer dan de helft van de gevallen (67%) al meer dan 5 jaar. Gevolgen voor het beroepsleven: Personen met een handicap of langdurig gezondheidsproblemen zijn minder actief dan de gemiddelde bevolking. De kans om al dan niet te kunnen werken, hangt dan ook onder meer af van het soort probleem. Dit onderzoek maakt duidelijk dat personen met een langdurig gezondheidsprobleem of handicap nood hebben aan extra ondersteuning om te kunnen werken. Zij ondervinden namelijk allerlei en zeer diverse beperkingen. Deze ondersteuning is er reeds in sommige gevallen: zo zijn er werkgevers die aanpassingen aanbrengen aan het soort werk, de werkuren, de rustpauzes, de mogelijkheid bieden tot het nemen van verlof in moeilijke periodes, enz ... Ook voor speciale aanpassingen die nodig zijn op de werkvloer, kan worden gezorgd. Het Vlaams Fonds voor Sociale Integratie van Personen met een Handicap voorziet daarin zelfs tussenkomsten voor de werkgever. Maar voor velen biedt dit echter geen oplossing ... Bijna 59% van de personen met een langdurig gezondheidsprobleem of handicap acht zich blijvend inactief, vooral wanneer het gaat over mensen met progressief verlopende ziektes zoals kanker, MS, epilepsie, emotionele stoornissen, enz ... Toch kan de toegang tot de arbeidsmarkt ook voor hen vergemakkelijkt worden, indien de nodige ondersteuning er is. Er is dus nog werk aan de winkel ...

Bron: NIS

0 Madie Coevoet

Hulpverleners in de thuiszorg krijgen geregeld de vraag van kankerpatiënten hoe ze met hun kinderen over hun ziekte kunnen praten. Wat moeten ze zeggen? Hoe moeten ze het hen vertellen? En hoe vangen ze de reacties en emoties van de kinderen op? Dit is eveneens belangrijk voor grootouders, die met hun (klein)kinderen hierover willen praten. In Vlaanderen is er weinig materiaal beschikbaar dat de kinderen kan helpen bij de opvang. Daarom hebben de Vlaamse Liga tegen Kanker en de dienst Sociaal Werk van de Universitaire Ziekenhuizen Leuven een informatiepakket "Ouders met Kanker" samengesteld. Er is een brochure Als u als ouder ziek wordt - Met kinderen praten over kanker". Voor de jongste kinderen (tot 9 jaar) is er het (voor)leesboekje "Mama heeft kanker". Achterin het boekje zit een woordenlijst over kanker, met een eenvoudige uitleg van moeilijke begrippen, die ook apart verkrijgbaar is. Jongeren kunnen terecht op de website www.kankerspoken.nl van de Nederlandse Kankerbestrijding (voor kinderen vanaf 6 jaar). 11

Het materiaal is gratis te bekomen bij de Vlaamse Liga tegen Kanker "Ouders met kanker" Koningsstraat 217 1210 Brussel Tel.: 02/227.69.69. E-mail: [email protected] Website: http://www.tegenkanker.be

AtTtAEEl

8

EEN ZELFGEMAAKT KAAKBEEN Een team van de universiteit van Kiel is erin geslaagd om bij iemand een kaakbeen in te planten dat in het lichaam van de patiënt zelf is aangemaakt. Het kaakbeen werd volledig opgebouwd op de rug van betrokkene. Daarvoor werd aan de hand van laserstralen eerst een structuur uit titaan geconstrueerd die volledig voldeed aan de vorm en afmetingen van het echte kaakbeen. Deze basisvorm \ werd daarna opgevuld met beensubstituut 'l en beendermerg met stamcellen en werd gegrift op een spier onder de schouder. Zeven weken nadien begon de beenderstructuur uit te groeien en werd door het medische team op de plaats van het vorige kaakbeen gegrift. Vier weken na de heelkundige ingreep kon de patiënt opnieuw vast voedsel eten. Het wetenschappelijke team blijft echter voorzichtig. Het wenst de resultaten van de ingreep eerst nog te valideren op lange termijn.

TWEEHONDERD JAAR WACHTTIJD VOOR EEN PLAATS IN EEN INSTELLING De wachttijd voor het bekomen van een plaats in een rusthuis te Canberra, bedraagt tweehonderd jaar. In verband hiermee schrijft "the Cambera Times", dat de ouderenraad sterk ongerust is over het grote tekort aan bedden en dat er dus dringend een colloquium moet georganiseerd worden met de bedoeling aan deze situatie te verhelpen. Volgens de directeur generaal van de raad wachten zowat 700 à 800 mensen op hun opname. Omdat men verwacht dat het ouderenaantal te Camberra zowat zal verviervoudigen tegen 2020 worden prioritaire bouwvergunningen toegekend voor de constructie van instellingen. Bron: The Camberra Times

IN 2050 TELT BELGIË 11 MILJOEN INWONERS

Bron: The Lancet

HERRIE ROND SEKSUELE DISCRIMINATIE IN JAPAN Mannen in de middenleeftijd en jonge vrouwen zijn oververtegenwoordigd in de equipes van de presentatoren van de Japanse televisiezenders. De mannen monopoliseren daarbij de uitzendingen met de hoogste kijkcijfers en eigenen zich de debatten en reportages toe tijdens de beste uren. Jonge en mooie vrouwen van het mannequintype verzekeren het late avondnieuws of kondigen de programma's aan. De pioniersters van de Japanse televisie zijn daar helemaal niet gelukkig mee. Eens de vijftig voorbij worden ze van het scherm geweerd. Daar waar op de lijst van het personeel van de verschillende zenders nog een groot aantal mannen geboren voor 1955 vermeld staan, zijn er bijna geen vrouwelijke collega's van dezelfde leeftijd terug te vinden. De nieuwe generatie van vrouwelijke journalisten liet weten dat ze zich tegen dergelijke discriminatie zullen verweren wanneer hun tijd er is. Bron: Seniorscopie

De Belgische bevolking zou in 2050 met 5% stijgen in vergelijking met 2004. De totale Europese populatie zou echter dalen met 8% terwijl de Verenigde Staten een groei van 43% zouden kennen. Ongeveer 99% van de aangroei van de populatie gebeurt in de arme landen, terwijl er een vermindering wordt vastgesteld in de rijke landen. Enkel Amerika maakt daarop een uitzondering. In Europa kennen volgens het cijferbureau de volgende landen een stijging van de populatie: Frankrijk (+7%), Engeland (+10%) en België (+5%). In volgende landen zou de populatie dalen: Duitsland (-9%), Italië (-10%), Spanje (-3%) en Portugal (-11 %). Bron: Belga

DE FONTEIN DER EEUWIGE JEUGD OPNIEUW ONTDEKT Dierproeven tonen aan dat voedseldeprivatie het leven verlengt. Onlangs ontdekten wetenschappers de oorzaak daarvan. Die zou gelegen zijn bij receptoren van de lichaamscellen die instaan voor de communicatie tussen de cellen zelf en hun omgeving. Sommige van die receptoren zijn al goed gekend als inkomdeurtjes voor

medicamenten. Proefdiertjes die via genetische manipulatie bepaalde receptoren niet hebben, leven minder lang. Daaruit hebben de onderzoekers afgeleid dat die receptoren een beschermende rol zouden spelen tegen chemische agressie. Betere kennis van de werking ervan zou aan de basis kunnen liggen van een medicament. Daardoor zou voedselrestrictie niet meer nodig zijn. Het zal wellicht nog een tijdje duren vooraleer een dergelijk medicament op punt staat, maar de farmaceutische nijverheid is er in elk geval sterk in geïnteresseerd. Bron: Belga

TWEE MILJOEN MENSEN OVERLIJDEN JAARLIJKS AAN TUBERCULOSE Volgens de Wereld Gezondheid Instelling worden er elk jaar zowat 300.000 nieuwe gevallen van tuberculose te wijten aan multiresistente bacillen vastgesteld. Dit is voor de toekomst een essentiële bezorgdheid temeer daar drie van de vier meest gebruikte medicamenten tegen die ziektekiemen niet actief zijn bij de meerderheid van de patiënten. Bron: Science et vie

BRITSE CONTROVERSEN OVER DE EFFICACITEIT EN DE KOSTPRIJS VAN ANTIALZH EIM ERM EDICAM ENTEN Volgens de studies gepubliceerd door de afdeling klinische onderzoeken van de universiteit van Birmingham zouden de dure medicamenten die de staat onder de druk van sommige farmaceutische laboratoria terugbetaalt, zeer weinig effect hebben op de werking van het geheugen van de zieken. Ze zouden daarnaast trouwens de verdere aftakeling van de levenskwaliteit niet beïnvloeden. De studie werd uitgevoerd bij 565 zieken. In vergelijking met de personen die een placebo werden toegediend, stelden de onderzoekers geen verschil vast met diegenen die met de dure medicamenten werden behandeld. Op vandaag worden ongeveer 39.000 Britten met Alzheimerziekte op die manier behandeld. De National Health Service komt hier voor zowat 1500 euro per

AtTtAEEl persoon in tussen. De publicatie van het onderzoek veroorzaakte een ware storm van reacties vanuit de farmaceutische bedrijven Bron: The Guardian

DE VEROUDERING VAN DE WERELDPOPULATIE WORDT VERSNELD DOOR SELECTIEVE ABORTUS VAN DE MEISJES IN AZIË Gekoppeld aan de drastische daling van het vruchtbaarheidscijfer gedurende de laatste 40 jaar, is de voorkeur toegekend aan de geboorte van jongens in China, Zuid Korea en India, een versnellende factor voor de veroudering van de wereldbevolking. De meisjes, die de minderheid vertegenwoordigen zullen gemakkelijk een partner vinden. Dat is niet het geval voor de jongens. Dit fenomeen brengt met zich mee dat er minder geboorten zullen zijn. Met een geboorteaantal van 100 meisjes tegenover 105 jongens is een gemiddelde van 2,1 kinderen per vrouw noodzakelijk om de situatie terug in evenwicht te brengen. In het geval van 120 jongens voor 100 meisjes is daarvoor een gemiddelde van 2,25 nodig. Vandaar de verhoging van de gemiddelde leeftijd van de populatie. Conclusie van de demografen: ten gevolge van dit feit zal de wereldbevolking vlugger de bovengrens bereiken. Het demografisch gewicht van China en India die 38% van de wereldbevolking concentreren alsmede een derde van alle geboortes verklaren de omvang van dit wereldfenomeen. Bron: Seniorscopie,

Prof. Or. J Y Ruaux

MEER EN MEER ISOLEMENT VAN OUDEREN IN ITALIË Een kleine advertentie van een gepensioneerde professor in de letterkunde, op zoek naar een onthaalfamilie heeft in Italië heel wat opzeg gemaakt. "Gepensioneerde professor is op zoek naar een familie die een grootvader wil adopteren die in staat is om zijn pensioen te betalen". Zo luidde de boodschap die onlangs verscheen in een Italiaanse krant. De betrokkene stelde aan de adoptiefamilie een som van 500 euro per maand voor.

Een dergelijke boodschap onderlijnt in welke mate de toenemende mobiliteit en de toename van het aantal echtscheidingen de familiebanden uit elkaar rukken. Veel ouders van hoge leeftijd komen daardoor in eenzaamheid terecht. Verschillende families hebben op de aankondiging positief geantwoord. Bron: Corrie re del/a serra

9

lag merkelijk hoger bij diegenen die het roken tijdens deze periode niet opgaven. Deze resultaten tonen duidelijk aan dat de gedachte dat roken op hoge leeftijd toch niet meer belangrijk zou zijn voor de gezondheid, verkeerd is. Bron: Erasmus Univ. Rotterdam

Samengesteld door: Guido Verbrugghe

o

OPGELET MET DE ' ANTI-VEROUDERINGSPIl! De Belgische farmaceutische vereniging heeft recent een aanpassing gepubliceerd met betrekking op de veiligheid van DHEA. Dit is een hormoon dat gesynthetiseerd wordt door de bijnieren en waarvan men weet dat de productie ervan vermindert met de leeftijd. Het wordt regelmatig voorgeschreven als anti-verouderingshormoon en is in Amerika of via Internet vrij te koop als voedingssupplement. Tot op heden is het volgens de Belgische farmaceutische vereniging niet duidelijk in welke mate DHEA echt efficiënt is. Over de effecten op lange termijn weet men helemaal niets. Ondertussen weet men wel welke de mogelijke bijverschijnselen ervan zijn. De balans tussen de voordelen en de mogelijke risico's helt duidelijk over naar de richting van de tweede. Het is dus helemaal niet aan te raden om DHEA aan te kopen zonder voorschrift, noch te gebruiken zonder medisch advies. Het is de arts die beslist wanneer DHEA daadwerkelijk nodig is.

ROKERS VERLIEZEN HUN COGNITIEVE CAPACITEITEN VIJFMAAL VLUGGER Een Nederlands onderzoek uitgevoerd bij 9000 senioren aan de hand van neuropsychologische tests, in het medisch Erasmus centrum te Rotterdam, komt tot deze belangrijke conclusie. Tezelfdertijd werd vastgesteld dat de achteruitgang van de intelligentiefuncties afhangt van de hoeveelheid tabaksverbruik. De proefpersonen werden na een interval van drie jaar opnieuw getest en bevraagd naar hun tabaksverbruik en de resultaten werden vergeleken. De vermindering van de mentale prestaties

NIEUWE LBV-FOLDER LBV wordt vaak beschouwd als een vereniging voor gepensioneerden en SO-plussers. Maar wist je dat we ook een tweede doelgroep hebben? Naast senioren richten we ook sociaalculturele activiteiten in voor personen met een handicap en langdurig zieken. Om nog meer onze werking te promoten hebben we voor deze doelgroep een kleurenfolder uitgebracht waarin we kort onze werking voorstellen. U kan deze folder aanvragen op het landelijk LBV-secretariaat te Brussel of bij het provinciaal secretariaat van uw afdeling.

liberale •• :.

•

~'~.

•

beweg~~

v ,

völks

ontwikkelingvzw

vO<m;ng••••••••cultuur. 00_1'9. seciele octie en belangenbehartiging voor penoneo

met een handicap,

Iongdvrig

eken, invoMen en hun naaste omgeving l.ivomIWtoDI2S 538 59 05

""""'''''''''400

IO.50Btvuei fcp. 02538 10 81 be _Ibvvzw "",,400 be

T~ER'~tI\E

10

OP VERKENNING

IN ..•

van bedrijfsvoering in de weg. In 1968 werd het gebied van de Hoge Berg aangewezen als landschapsreservaat. De boeren zijn sindsdien verplicht om hun tuinwallen goed te onderhouden. , Vanaf het haventje van Oudeschild fietsen we langs en op dijken aan de oostzijde van Texel. Met de wind in de rug en het zicht op de Waddenzee is het een ware verademing om te genieten van deze schitterende open ruimte. Onderweg

De ronde van Texel 'We mogen niet te hard trappen, of we staan binnen de kortste keren terug waar we vertrokken zijn!' roep ik tegen mijn fietsgezellen. Fietsen rondom een eiland brengt zo z'n eigen wetmatigheden met zich mee. Alhoewel dat uitgerekend voor Texel, het grootste van de zes bewoonde Nederlandse Waddeneilanden, niet meteen een probleem vormt. Wie het hele eiland rond wil fietsen is algauw een dagje zoet en bovendien is het voorbijglijdende landschap net iets te mooi om er een stevig tempo op te leggen. Zowel voor de sportieveling als voor de rustige genieter heeft het eiland 135 km fietspad te bieden, die bovendien naar plekjes leiden die niet met de auto bereikbaar zijn. Ons vertrekpunt is Den Burg, het centrale hoofdplaatsje van het eiland. De weg tussen Den Burg en Oudeschild heeft zowaar enkele hellingen in petto, eerder ongewoon voor een eiland dat voor de rest uit biljartlaken polders en duinen bestaat. Dit wordt dan ook met enige zin voor overdrijving 'De Hoge Berg' genoemd. Het glooiende gebied is 200.000 jaar ontstaan door de stuwende werking van de toen aanwezige gletsjers. We fietsen hier langs schapenweiden die verkaveld zijn door aarden walletjes, de zogenaamde tuinwallen. Deze werden opgetrokken in de 16e eeuwen bij gebrek aan gaas en draad, als perceelscheiding ingesteld. Veel van deze tuinwallen zijn in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw weggehaald. Ze stonden de moderne manier

worden we regelmatig aangemoedigd door de blatende schapen - er zijn er enkele duizenden op het eiland - die de dijken begrazen om in een later stadium op een of andere menukaart te prijken. Nadat we het natuurgebied De Schorren gepasseerd zijn, draait de waddendijk naar het westen toe. In de verte zien we reeds de vuurtoren van De Cocksdorp en ook Ameland ligt binnen oogafstand. Net voor de vuurtoren leidt het betonnen fietspad

dwars door de begroeide duinen die de hele westkant van het eiland beheersen. Na enkele kilometers doortrappen - de meewind is nu tegenwind geworden bereiken we de hoge duinrug waarachter zich het natuurgebied 'de Slufter' uitstrekt. De Slufter is een uniek gebied dat in open verbinding staat met de Noordzee. Bij vloed stroomt het zeewater de vlakte in en bij eb verlaat het water het gebied langs dezelfde doorgang. Het Sluftergebied bestaat dan ook uit een krekenstelsel van geulen en kanaaltjes. Kenmerkend is de kweldervegetatie met planten als zoutmelde, zeekraal, de geurige zeealsem en het lamsoor, waarvan de bloemen in de zomer het hele gebied paars kleuren. Schapen houden de vegetatie kort. Het is half juli en luidruchtige grote sterns en visdiefjes scheren boven onze hoofden met kleine visjes voor hun hongerige jongen. De Slufter is dan ook in alle opzichten vergelijkbaar met het Zwin, maar dan uitgestrekter en zonder de vogelkooien, het entreegeld en de prullariawinkeltjes. Een ouder koppel waagt het om met opgetrokken broekspijpen een geul over te steken. Dat hadden ze beter niet gedaan want plots reikt het water hen tot navelhoogte. Wanneer de twee onfortuinlijke wandelaars de overkant hebben bereikt, kletsnat en beslijkt, barsten we in een spontaan applaus los, waarop het koppel ons enkele veelzeggende banbliksems toewerpt. De laatste etappe leidt terug naar Den Burg. Onderweg fietsen we langs onbemande uitstalkraampjes waar de plaatselijke boeren aardappelen, eieren en bloembollen aanbieden. Enkele euro's in een blikken doos werpen en meenemen wat je nodig hebt, hier kan het nog! Den Burg is in zicht en we beëindigen onze fietstocht met een welverdiend terrasje in het pittoreske centrum van het dorp.

T~ER'á~E

11

TIPS VOOR TRIPS Robbentocht met De vriendschap Wie zin heeft in een heuse zeehondensafari kan een tocht van anderhalf uur maken met het schip 'De Vriendschap' langsheen de zandbanken waarop de zeehonden rusten. De vertrektijden zijn afhankelijk van het tij en het weer. Ter plaatse reserveren: Vuurtorenweg 100 in de Cocksdorp, dit is nabij het reddingspaviljoen.

Een apart eiland Texel - men spreekt het meestal uit als 'Tessel' - is in de lengte 25 km lang en heeft een gemiddelde breedte van 8 km. Op het eiland wonen een kleine 14.000 inwoners verspreid over zeven dorpen die samen de gemeenten Texel vormen: Den Burg, het centrale dorp, Oosterend, Oudeschild, De Cocksdorp, De Koog, Den Hoorn en De Waal. Texel moet, in tegenstelling tot de andere waddeneilanden, al ruim voor de jaartelling bewoond zijn geweest. Diverse archeologische vondsten wijzen op het bestaan van nederzettingen. In de vroege middeleeuwen duikt in geschriften de benaming 'Insuia Texla' op, waarvan de huidige naam is afgeleid. De vorm van het eiland is onder invloed van wind, zee en mensenhanden in de loop der eeuwen sterk veranderd. Aan het begin van onze tijdrekening maakte Texel nog deel uit van het vasteland. De zee gaf en de zee nam en in de vroege middeleeuwen werd Texel door een alsmaar breder wordende geul van het vasteland gescheiden. Ook vandaag is het eiland nog aan verandering onderhevig. De duinen langs de Noordzeekust zijn onderhevig aan afslag, terwijl er zich aan de zuidpunt van het eiland natuurlijke aanwas voordoet. Zeehonden en vogels Het Eierlandse Gat vormt de zeegeul tussen de waddeneilanden Texel en Vlieland en is het leefgebied van zeehonden. Er komen twee soorten voor: de gewone zeehond en de grijze zeehond. Deze laatste zijn te herkennen aan hun forse puntsnuit. Ze worden ook veel groter dan gewone zeehonden. Een volwassen mannetje kan tot 2.30 meter lang worden en weegt dan 330 kilo.

Bij laagwater liggen de zeehonden te genieten van de zon op een vrijgekomen zandbank. De zeehonden in het waddengebeid jagen voornamelijk op platvis. Ze eten wat ze kunnen pakken. De scherpe tanden en kiezen komen goed van pas bij het vasthouden van glibberige en spartelende vissen. Volwassen zeehonden eten per dag 3 tot 5 kilo vis en kunnen bij het jagen een snelheid van wel dertig kilometer per uur halen. De jongen moeten meteen na hun geboorte kunnen zwemmen, want als de vloed opkomt staan de zandbanken onder water. Ze kunnen wel meteen zwemmen, maar nog niet voor zichzelf zorgen. Bij stormweer gebeurt het wel eens dat moeder en jong van elkaar gescheiden worden. In het beste geval spoelt zo'n 'huiler' aan op de kust en wordt het opgevangen in een zeehondencrèche. Voor een relatief kleine oppervlakte kent Texel een bijzonder grote verscheidenheid aan vogels. Het eiland heeft dit vooral te danken aan zijn ligging langs de noordwestkust van Europa, pal in de trekbaan van een groot aantal steltlopers, eenden en zeevogels. Honderdduizenden vogels die vanuit Scandinavië en Siberië in het najaar naar de Noordzeekusten of verder zuidelijk tot in Afrika trekken, passeren de Waddeneilanden. De ondiepe Waddenzee vormt voor hen een onmisbare voedselbron om krachten op te doen. 's Winters verblijven er duizenden rotganzen uit het hoge noorden op het eiland.

o Frederik

Fluyt

Ecomare Ecomare is het bezoekerscentrum voor de wadden en de Noordzee op Texel. Je komt er van alles te weten over de natuur van het waddengebied en over de invloed van de mens in dit gebied. Blikvangers zijn o.a. de zoutwateraquaria, het duinpark en de zeehondenopvang. Tot 1 november dit jaar loopt er de tijdelijke tentoonstelling Mager als de Mient. De tentoonstelling gaat over mensen die vroeger in de Texelse duinen woonden, hoe ze leefden, wat ze deden en hoe de duinen eruit zagen. Het brengt bezoekers terug naar de tijd rond 1900. Ecomare is rolstoeltoegankelijk. Maritiem en Juttersmuseum Oudeschild Jutten is het verzamelen van aangespoelde spullen op het strand. Het is van oudsher een welkome aanvulling op het karige inkomen van de Texelaar, maar sinds vele jaren wettelijk verboden. In het museum zijn de meest onmogelijke dingen te vinden die op het strand zijn aangespoeld. Een jutter vertelt iedere dag om 11.30 u over zijn belevenissen langs het strand. Maritiem & Jutters Museum Barentszstraat 21 -1782 Oudeschild E-mail: [email protected] PRAKTISCH Het eiland Texel ligt op ongeveer 4 en een half uur rijden van Brussel. In de haven van Den Helder vertrekt om het uur een veerdienst. Een retour, incl. de verscheping van een voertuig, kost 35 of 25 EUR,afhankelijk van het seizoen. Reserveren is niet nodig. Er zijn tal van mogelijkheden om op het eiland te verblijven: campings, jeugdherberg, bead & breakfast en hotels. In Den Burg en De Koog bevinden zich verschillende restaurants en eetgelegenheden. MEER INFO: VVV Texel Emmalaan 66, 1791 AV Den Burg Telefoon 0222 314741 www.texel.net

12

ttALT\AREEl

INFOPUNT EUROPA

VAN DE PROVINCIE ANTWERPEN drugsgedoogbeleid. En natuurlijk mag een taalspel met Nederlanders en Vlamingen als tegenstanders niet ontbreken! Zit je met een vraag over Europa? Rep je dan als de bliksem naar het Infopunt Europa! De Infopunten Europa (lPE) zijn door de Europese Commissie - in België in samenwerking met de provincies - opgericht om het brede publiek te informeren over de Europese Unie omdat deze niet alleen een steeds groter wordende invloed uitoefent op de nationale wetgeving en het bedrijfsleven, maar ook op ons dagdagelijkse leven. Het Antwerpse IPEzal uw vragen over de Europese instellingen en hun werking graag beantwoorden door middel van brochures en documentatiemateriaal/ officiële documenten en een vraag- en antwoorddienst.

Heel onze maatschappij wordt beïnvloed door Europa. Niet alleen onze nationale wetgeving wordt tegenwoordig grotendeels bepaald door Europese richtlijnen, ook het dagdagelijkse leven wordt beïnvloed door Europa. Denk maar aan de bescherming van ons leefmilieu, de vele voedselkwaliteitsnormen en onze Europese munt. Vele Europeanen zijn zich hier echter niet bewust van. Daarom heeft de Europese Commissie speciaal voor het brede publiek een voorlichtingsnetwerk uitgebouwd: de Infopunten Europa.

Er zijn 144 Infopunten verspreid over de lidstaten van de Europese Unie. Het Infopunt Europa in Antwerpen werd in samenwerking met de Provincie Antwerpen officieel geopend op 7 mei

1998 en is gehuisvest in een historisch en prestigieuze gebouw aan de Lombardenvest. Het Antwerpse Infopunt Europa wil de burger informeren over de Europese instellingen en hun werking via brochures en documentatiemateriaal, officiële documenten en een vraag- en antwoorddienst. Daarnaast organiseren zij onder andere studiedagen, bijeenkomsten en geleide bezoeken. Het is eveneens mogelijk om als vereniging gebruik te maken van de zaalaccommodatie van het Infopunt Europa indien de georganiseerde activiteit kadert in de Europese thematiek. Er is echter ook nog een cultureel luik: het Infopunt Europa organiseert telkens een tentoonstelling rond het land dat het voorzitterschap van de EU waarneemt. Op 1 oktober gaat daarom de tentoonstelling rond Nederland van start. Op deze tentoonstelling zullen onder andere werken van drie Noord-Brabantse kunstenaars Marleen Van Lanen, Franca Beijers en Lizette Luijten - tentoongesteld worden. Verder zullen er nog oud Nederlands zilver uit het Zilvermuseum Sterckshof en memorabilia uit het Oranjemuseum bewonderd kunnen worden. Naast de tentoonstelling zijn er ook nog voordrachten gepland over fietsen in Nederland, de geschiedenis van Nederland en de lage landen; en het

Daarnaast organiseren zij o.a. nog studiedagen, bijeenkomsten en rondleidingen. Er is echter ook nog een cultureel luik: het IPE organiseert telkens een tentoonstelling rond het land dat het voorzitterschap van de EU waarneemt. Op 1 oktober gaat daarom de tentoonstelling rond Nederland van start. Op deze tentoonstelling zullen o.a. werken van drie Noord-Brabantse kunstenaars en oud Nederlands zilver tentoongesteld worden.

INFORMATIE: Infopunt Europa van de provincie Antwerpen Lombardenvest 23 2000 Antwerpen tel.: 03/202 42 92 fax: 03/202 42 99 e-mail: [email protected] website: www.provant.be/ipe Alle werkdagen van 9.30u tot 17u, na de openingsuren op afspraak.

ttALTtAREEl

13

TENTOONSTELLING EN EVENEMENTEN VAN HET INFOPUNT EUROPA

ONZE ORANJE BOVEN BUUR NEDERLAND IN ANTWERPEN

3 OKTOBER - 17 DECEMBER 2004

Alle fietspaden leiden naar Nederland Zaterdag 4 december 2004 Paul Benjaminse, ontwerper van fietskaarten en directeur van Carto Studio in Amsterdam vertelt over fietsen in Nederland en Europa. Deelnameprijs: 2 euro Aanvang: 14.00 uur Noord en Zuid ... ooit waren ze één Woensdag 15 december 2004 Historicus prof. dr. Hans Blom laat de geschiedenis van de lage landen in hun eenheid en verscheidenheid herleven. Deelnameprijs: 2 euro Aanvang: 14.00 uur Tentoonstelling en evenementen van het Infopunt Europa in het kader van het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie onder de hoge bescherming van Z.E. Rudolf Bekink, Ambassadeur van Nederland in België.

TENTOONSTELLING van 3 oktober tot 17 december 2004 Het Infopunt Europa exposeert het werk van drie kunstenaressen uit NoordBrabant: de figuratieve schilderijen van Marleen van Lanen en van Franca Beijers en de naakte vrouwenportretten van Lizette Luijten. Voorts worden memorabilia gepresenteerd uit het Oranjemuseum in 's Gravendeel, Nederland, authentiek Nederlands zilverwerk uit het Zilvermuseum Sterckshof en informatiepanelen over enkele interessante aspecten van onze oranje bovenbuur. Openingsuren: De tentoonstelling is open, op werkdagen van 9.30 tot 17 uur. Weekendopeningen zijn er op: Zondag 3 oktober 2004 van 10 tot 17 uur Zaterdag 4 december 2004 van 10 tot 17 uur Toegangsprijs Het bezoek is gratis.

EVENEMENTEN EN VOORDRACHTEN

Het activiteitenprogramma is onder voorbehoud van eventuele wijzigingen.

Grenzeloos genieten, een cocktail van poëzie en muziek Donderdag 28 oktober 2004 Culturele avond: de in Vlaanderen wonende Nederlandse dichter Benno Barnard brengt een selectie uit eigen werk en wordt daarbij muzikaal bijgestaan door het ensemble van Dirk Van Esbroeck met een Nederlands repertoire. Nadien Nederlandse hapjes en drank. Deelnameprijs: 10 euro Aanvang: om 20 uur

PRAKTISCHEINFORMATIE

Het Nederlandse gedoog beleid: heeft het wel zin? Vrijdag 5 november 2004 Voordracht, maar vooral debat over het Nederlands drugsgedoogbeleid met dr. Peter Cohen, voormalig directeur van het Centrum voor Drugsonderzoek in Amsterdam. Kritisch publiek gezocht! Deelnameprijs: 2 euro Aanvang: 14.00 uur Slag der lage landen Vrijdag 19 november 2004 In een quiz komen een Nederlandse en een Vlaamse ploeg tegen elkaar uit, zodat we voor eens en voor altijd weten wie het Nederlands het best beheerst en wie de lage landen het best kent! Mogelijkheid tot individuele deelname. In samenwerking met dr. Hilde Van Belle. Nadien Nederlandse hapjes en drank. Deelnameprijs: 5 euro Aanvang: 20.00 uur

Plaats van de tentoonstelling activiteiten: Infopunt Europa Lombardenvest 23 2000 Antwerpen Tel. 03/202 42 92 Fax: 03/202 42 99 e-mail: [email protected]

en de

Toegangsprijzen: • Een bezoek aan de tentoonstelling isgratis. • Voor de culturele avond wordt een bijdrage van 10 euro per persoon gevraagd. • Deelname aan de evenementen en de voordrachten kost respectievelijk 5 euro en 2 euro per persoon. • De plaatsbewijzen zijn verkrijgbaar aan de balie van het Infopunt Europa. • De zaalcapaciteit voor de activiteiten is beperkt tot 100 plaatsen. Info en reservatie voor alle evenementen: Kultureel Centrum Baarle Pastoor de Katerstraat 5-7 2387 Baarle-Hertog Tel. 014/69 93 26, e-mail: [email protected] www.grensincidenten.be

o Christine

Moreau

14

ttALTtAREEl TENTOONSTELLING

Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis Van 15/9/2004 tot 27/02/2005 Wist je dat tatoeage een van de meest verspreide vormen van lichaamsversiering is en wellicht ook een van de oudste?

PRAKTISCHE INFORMATIE Waar Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis Jubelpark 10 - 1000 Brussel Wanneer van 15/09/2004 tot 2710212005 Openingsuren van dinsdag t.e.m. zondag van 10.00 tot 17.00 uur (de kassa sluit om 16.00 uur) Gesloten op maandag, 1 en 11/11,25/12 en 111. Toegangsprijs € 6 (€ 5 met korting) € 3 t.e.m. 17 jaar Gratis voor kinderen jonger dan 13 jaar vergezeld door een familielid. Het kaartje geeft ook toegang tot de vaste collecties van het museum. Rondleidingen (max. 15 personen per gids) € 62/€ 75 op zaterdag (geen rondleiding op zondag) + € 5 pp. Inlichtingen en reserveringen Educatieve & culturele dienst: 021741 72 14 - [email protected] Algemene inlichtingen Tel. 021741 72 11 E-mail: [email protected]

Zelfs bij ons zien we de laatste jaren dolfijnen, draken, rozen en tribale motieven verschijnen als tatoeage op de huid van familieleden, vrienden en kennissen. Waar komen die motieven vandaan en wat betekenen zij? Geïntrigeerd door het fenomeen besloten de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis er een ambitieuze tentoonstelling aan te wijden. Die zal plaatsvinden van 15 september 2004 tot 27 februari 2005. Als in een caleidoscoop en vanuit steeds wisselende invalshoeken, komen twaalf sleutelthema's aan bod. Zij belichten de uitzonderlijke verscheidenheid en het universele karakter van de tatoeage.

Op 1500 m' worden meer dan 350 authentieke voorwerpen samengebracht: beeldhouwwerken, foto's, textiel, ceramiek, schilderijen en unieke, historische exemplaren van getatoeëerde menselijke huid. Nooit eerder geëxposeerde meesterwerken uit verschillende culturen worden opgenomen. De tentoonstelling wordt een zoektocht naar het waar en het waarom. De visuele ervaring staat daarbij op het voorplan. Een tentoonstelling van deze omvang is een Europese première. Grote musea en internationale verzamelingen werden bereid gevonden om eraan mee te werken. De revival van de tatoeage in het Westen was een uitstekende gelegenheid om dit miskende en verdrongen aspect van onze cultuur te bevrijden van een vastgeroest taboe. Met deze tentoonstelling hopen wij ook dat deel van het publiek aan te trekken dat zelden of nooit een museum betreedt en willen wij duidelijk maken dat onze instelling openstaat voor ieders leefcultuur. Thema's Aandacht voor het eigen lichaam en het conform maken aan het maatschappelijke of het persoonlijke ideaal, zijn preoccupaties van mensen uit alle tijden. Tatoeage is slechts een van de vele mogelijke lichaamstransformaties. Sedert wanneer wordt er getatoeëerd? Neolithische figurines, gegraveerde tekeningen op de rotsen in de Sahara en Azteekse sculpturen vertonen versieringen die doen vermoeden dat het gebruik oeroud is. Tastbare bewijzen worden geleverd door getatoeëerde mummies. Een exemplaar uit Peru zal op de tentoonstelling aanwezig zijn. Is tatoeage kunst? Een goed ontwerp met talent aangebracht op een mooi lichaam laat niemand onberoerd. Er zijn bovendien verschillende tatoeagetechnieken, die telkens met andere instrumenten worden gerealiseerd. Op de tentoonstelling wordt aan de hand van robots en multimediamontages duidelijk gemaakt hoe belangrijk het aandeel van het lichaam zelf is: de tatoeagekunst komt pas echt tot leven als het lichaam beweegt. Tatoeage is niet enkel versiering. Het is ook beeldtaal die aangeeft tot welke cultuur iemand behoort en welke plaats hij inneemt in de samenleving. Of die beeldtaal kan duidelijk maken dat de persoon in kwestie, gemerkt voor altijd, uit de maatschappij werd gestoten. Zij kan ook door de persoon zelf zijn gebruikt als middel om zichzelf af te zonderen, zich af te zetten tegen geldende

t\A LTtAREEL

15

EEN SUCCESVOL VLAAMS LIBERAAL FAMILIEWEEKEND:

ENERGIE 2004 TE HERZELE

4 EN 5 SEPTEMBER 2004

normen, of juist als middel om weer aan te sluiten bij een nieuwe groep, een nieuwe tribe. Tatoeage is dus geen betekenisloze versieringskunst. Grote wereldgodsdiensten hebben het gebruik verboden, terwijl in andere religies het de goden waren die het gebruik ingang deden vinden bij de mensen. Van culturele diversiteit gesproken! De hoog ontwikkelde Japanse tatoeagekunst wordt door het grote publiek bijzonder gewaardeerd. Japanse prenten, sculpturen en kimono's zijn dan ook prominent aanwezig op de tentoonstelling. Dat geheel wordt zeker een feest voor het oog. Ben je bang om je te laten tatoeëren? Heb je een tatoeage die je kwijt wil? Welke zijn de risico's voor de gezondheid? Welke voorzorgsmaatregelendient men in acht te nemen? In het deel 'dermatologie' krijgt men een wetenschappelijk en onpartijdig antwoord op deze vragen. De toepassingen van tatoeage op het medische vlak zullen zeker verbazing wekken.

Hoe kijken de jongeren naar het verschijnsel tatoeage? Verkiezen zij imitaties zoals zelfklevers, sierbandjes, T-shirts, stickers of gestempelde motieven? Op de tentoonstelling werken zij hun eigen concept uit. Het resultaat zal ongetwijfeld verrassend zijn.

Tegen het einde van de vakantie wachtte 'Energie 2004', een tweedaagse happening, met een speciaal georganiseerde seniorennamiddag die eveneens in het teken stond van de viering van 45 jaar LBG-werking van De Voorzorg en 30 jaar LBG-werking van OostVlaanderen. Op zaterdag 4 en zondag 5 september kreeg te Herzele 'Energie 2004', de Vlaamse Liberale Familiehappening zijn beloop. Het goede weer en de massale opkomst zorgden ervoor dat deze traditionele manifestatie opnieuw een voltreffer werd.

Met het pittoreske Burchtplein als decor werden op zaterdag in een afgeladen tent de Vlaamse LBG-ers vergast op een spetterende show waarbij de energieke inbreng en swung van Willy Sommers, Lisa Del Bo, Luc Steeno, Garry Hagger, Tony Cabana en Paul Severs aanstekelijk werkten; menig heupwiegende, klappende en zwaaiende LBG-er blijk gaf van een gezonde dosis spirit en dito energie. Rimpelrock wordt waarschijnlijk voor velen de volgende halte.

Op zondag liep het in het kinderdorp voor peuters tot echte rakkers storm en in de tent gaven de M-Kids, Ellen, Mama's Jasje, Astrid, Abba Gold, Natalia en anderen het beste Iran zichzelf. Menigeen ging uit de bol wellicht gedreven door de opzwiepende muziek en de genuttigde "Energie"lunch met warme Breydelham.

De deelnemende liberale organisaties zetten hun beste beentje voor opdat de duizenden deelnemers op hun wensen werden bediend en aan deze happening, editie 2004, een energierijke herinnering zullen bewaren. Een dikke proficiat aan alle mensen die voor en achter de schermen instonden voor de voorbereiding en het vlotte verloop van het ganse gebeuren.

En hoe is de situatie nu? Niet-westerse volkeren grijpen terug naar oude tradities. Kunstenaars experimenteren ongeremd met lichaamstransformatie. Identieke motieven ziet men op verschillende plaatsen opduiken. De hedendaagse tatoeage is in volle bloei. Het is actuele kunst, in de volle betekenis van het woord. Om dit feit kan men niet meer heen.

In de aanloop naar dit muzikaal en vokaal gebeuren maakten de heren R. De Waele en J. Van Titelboom van de gelegenheid gebruik om de 50+ te verwelkomen.

o Christine

De Liberale Bonden van Gepensioneerden van Oost-Vlaanderen en de gelijk-

Moreau

namige bonden van De Voorzorg werden daarna in de persoon van mevrouw M. De Smaele als voorzitster bijzonder in de bloemetjes gezet voor hun respectievelijk 30en 45-jarig bestaan.

0 Bob Schatteman

'~TERV'EW

16

INTERVIEW MET

JENNY TANGHE

Nog voor ik de kans had om mezelf voor te stellen ten huize Tanghe, werd ik door de dame zelf onthaald met de zinsnede 'Wat, zo'n jong ventje en dat werkt voor de gepensioneerden?! Kom binnen maat, ik verwacht u!' Ik had haar niet anders kunnen voorstellen. De toon was in ieder geval meteen gezet. Wat volgde was een gezellige babbel met een van de coryfeeën van de Vlaamse televisie. U begon op vroege leeftijd toneel te spelen. Ik kan me voorstellen dat dat in die tijd niet vanzelfsprekend was voor een jong meisje. Ik ben begonnen op 16-jarige leeftijd. AI heel lang stond mijn besluit vast dat ik toneel wilde spelen. Hollywood, dat was een droom voor mij! Ik had een vriendinnetje dat actief was in het café-chantant. Nu klinkt het onvoorstelbaar, maar toen werd er in volle zaaltjes getapdanst, gezongen en dit alles afgewisseld met sketches. Eenmaal mocht ik haar vergezellen. Ik moest toen wel aan mijn moeder beloven dat ik stipt om 10 uur thuis zou zijn. Die zaak met al dat vertier leek haar maar niets, het moest maar eens gebeuren dat ik met een baby in m'n buik

naar huis zou komen! Het bleef uiteraard niet bij die ene keer. Algauw werd ik ingeschakeld om de, aankondigingen te verzorgen. 'Dames en heren, de thee wordt opgediend in de wintertuin'. En het duurde niet lang of ik mocht een rolletje spelen in een sketch. De toneel microbe had me voor goed te pakken. Gelukkig had mijn moeder vlug door dat ze mijn voornemen om toneel te spelen onmogelijk uit mijn hoofd kon praten. Ik herinner me nog dat ze plechtig tegen me zei: 'Als je absoluut actrice wil worden, dan ga je naar het Koninklijk Conservatorium in Gent.' Je begrijpt dat ik daar geen twee keer over hoefde na te denken! Ik heb even je filmdebuut opgezocht. Wij schrijven 1960 met 'Hoe zotter hoe liever'. In de cast zie ik legendarische namen als Gaston Bergmans en Jef Cassiers. Jef Cassiersvan de Woodpeckers! Dat was de tijd toen cinema nog met een 'K' geschreven werd. De pionierstijd van de Vlaamse film zou ik het niet noemen. Er voren was er immers nog De Witte, met Jefke Bruyninckx. In mijn filmdebuut speelde ik toen maar een klein rolletje en ik heb me nooit veel van die grote namen aangetrokken. Neen, dat ligt niet in mijn karakter. Vervolgens gaf je gestalte aan de bazige moeder overste in 'Wij heren van Zichem', met de onsterfelijke Moeder Cent. Om zo getrouw dat personage te spelen durf ik wedden dat je een deel van je jeugdjaren in een streng nonneninternaat hebt doorgebracht. Neen hoor. Ik had het trouwens niet voor nonnen! Mijn jeugdjaren heb ik onbezorgd beleefd. Wij woonden toen nog in Oostende. Nog voor de 2de wereldoorlog had mijn vader een schip gekocht voor de binnenvaart. Onze eerste reis voerde ons al meteen naar Parijs! Wanneer het schip gelost werd, dat ging toen nog allemaal met zuivere mankracht, was er tijd over om de stad in te trekken of om op verkenning te gaan. De wereld lag aan mijn voeten. Soms kon het wel 14 dagen duren eer er zich een nieuwe opdracht

aandiende. Dat gaf veel gelegenheid om mensen te leren kennen. Overal had ik dan ook vriendinnetjes. Nu moet het laden en lossen in enkele uren gebeuren. 'Just in time' heet dat tegenwoordig. Weet je, dat is met het maken van televisie tegenwoordig net hetzelfde. Om 16 uur dient de opname af te zijn, goed of niet goed. Het is daarom dat er zo veel rommel uitgezonden wordt! Vaak word je vereenzelvigd met de rol van 'kwaaie madam', Dat is de typische mentaliteit in ons land. Als je opgemerkt wordt in de rol van een vrouw die van zich af weet te bijten, dan kan je er van op aan dat ze je de volgende keer terug voor een gelijkaardige rol vragen. Telkens als ze me opbelden van de toenmalige BRT,antwoordde ik voor er iets gevraagd werd 'Hebben jullie weer een stout wijf nodig?' Haha, die verbouwereerde stem aan de overkant wist niet meer wat zeggen! Ik noem die rollen echter geen 'stoute madams', maar geëngageerde vrouwen. Neem nu Moeder Cent. In zekere zin was zij een anarchiste die zich wist te weren tegenover een door mannen beheerste buitenwereld. In De Kampioenen speelde ik de moeder van DDT. Die vrouw had al gauw door dat haar zoon Oimitri zich door het voetbalclubje in de doeken liet doen. Als moeder had zij echter haar trots en fierheid. Maar ja, dat zien de mensen niet, je bent en blijft voor hen de feeks. Weet je, als je als vrouw altijd ja-knikt ben je een trut. Maar wanneer je eenmaal nee durft zeggen ben je een stout wijf. Ik werd goed bevonden als Moeder Cent. Als ze ergens een non of kwaad mens nodig hadden, weerklonk er maar een naam: Jenny Tanghe. Ik heb zo zes of zeven rollen gespeeld en dan had ik er genoeg van! Binnenkort mogen we je terug verwachten in de nieuwe reeks van de Kampioenen? Inderdaad, ik zal mijn opwachting maken in één aflevering. Ik mag uiteraard nog niets verklappen, maar ik zal me met het huishouden van m'n achterneefje, Pol De Tremerie moeien. De confrontatie tussen

\tJTERV\EW het bazige personage en Doortje, het huiselijke vrouwtje van Pol zal de nodige vonken geven! Die rol is deels geïnspireerd op mijn zus, ook zij kon op een bevelend toontje allerhande nutteloze opdrachtjes geven. 'Jenny, reik me m'n bril eens toe'. 'Neem hem zelf,' antwoordde ik dan, 'hij ligt voor je neus!'. Zie je toneel als een hoge kunstvorm of mag het publiek ook geëntertaind worden? Jazeker. Je kan bijvoorbeeld de monoloog 'Moeder Cent Malcontent' niet vergelijken met Shakespeare. In het stuk verlaat zij Zichem voor een bedevaart naar Oostakker. Ondertussen vertelt zij wat zij allemaal heeft meegemaakt. Een uur en twintig minuten lang. Het publiek verwacht in deze voorstelling geen complexe situaties of ellende en verdriet. Neen, het publiek wil vermaakt worden. Nadenken over wat er nu precies gezegd wordt in een toneelvoorstelling, daarvoor bedanken veel mensen. Dat is gewoon de realiteit. laat het mij zo samenvatten: komen, gaan zitten en willen lachen. Daarom vind ik de interactie met het publiek ook zo belangrijk. Je moet voeling hebben met de mensen die naar je voorstelling komen en desnoods kunnen inspelen op hun reacties. In de opvoering 'Moeder Cent Malcontent' wordt het personage geconfronteerd met de hedendaagse opvattingen en moraal. Hoe staat u in uw dagelijkse leven tegenover onze moderne maatschappij? Bedoel je zaken als computers en internet? Neen, daar begin ik niet meer aan. Toen ik pas mijn GSM had, veegde ik al de ingesproken boodschappen uit! Nu lukt het min of meer. Een toestel met vier knoppen, daar kan ik nog mee werken. Als het te ingewikkeld wordt, dan pas ik. Ach, soms klagen we wel over die moderne prularia, maar het is een feit dat je niet ter plaatse kunt blijven trappelen. Meegaan met de tijd is de boodschap. Daarom vind ik het zo prachtig dat veel senioren avondschool volgen of zelfs de stap zetten om naar de universiteit te gaan. Toch lijkt het beeld van de 'actieve senior' nog niet doorgedrongen in de media. Daarentegen al wat jong is en rondhuppelt krijgt een camera voor de neus geschoven. Precies. Heel wat acteurs die vroeger populair waren komen nu niet meer in beeld. Hetzelfde voor nieuwslezers. Waarom worden oerdegelijke journalisten als Bavo Claes en Jan Becaus naar de laatavonduitzendingen verwezen? Martine

Tanghe, waarvoor ik heel veel respect heb, vormt de spreekwoordelijke uitzondering op de regel. Ook over de acteerprestaties op de huidige televisie heb ik zo mijn bedenkingen. Dankzij mijn opleiding aan het conservatorium en mijn carrière als lesgever let ik uiteraard extra op de gesproken taal. Vaak merk ik dat men niet eens de moeite doet om correct te spreken. Ik vind echter dat men zich op een beschaafde wijze dient uit te drukken tegenover de rpedemens. Dat is een elementaire vorm van respect. Net zoals je je uiterlijk dient te verzorgen. Ik ga ook wekelijks naar de kapper. Niet omdat ik zo gesteld ben op mijn haar, maar omdat ik nog steeds een publieke functie te vervullen heb, ook dat zie ik als een vorm van respect tegenover de anderen. Een jaar geleden hebt u in volle voorstelling een waarschuwing gekregen aan uw hart. Bent u sindsdien anders gaan nadenken over uw leven en werk? Tijdens een opvoering van 'Mijn leven, mijn carrière' in Ronse werd ik plots misselijk. Gelukkig zat er een dokter in de zaal die meteen doorhad dat het geen appelflauwte betrof. Ik ben naar het ziekenhuis gevoerd waar men een hartslag van 250 vaststelde. In allerijl is men begonnen met het toepassen van hartmassage. Tegen de avond, nadat alles terug wat gestabiliseerd leek vroeg ik of ik naar huis mocht gaan. Om maar te zeggen dat ik de ernst van de situatie nog niet doorhad! Na vele onderzoeken en het provoceren van het ongemak aan mijn hart heeft men besloten om een pacemaker te plaatsen. Aan aandacht had ik tijdens mijn ziekenhuisopname in ieder geval geen gebrek. Zes dokters hebben zich over mij gebogen. Misschien wilden ze Jenny Tanghe wel eens van nabij bekijken (lacht). Ik ben er goed doorgekomen, maar het voorval heeft mijn leven niet radicaal veranderd. Enkel met elektrische apparaten dien ik voorzichtig te zijn. Vooral computers schijnen gevaarlijk te zijn, omdat ze straling geven die de werking van mijn pacemaker kan beïnvloeden. Niet makkelijk hoor, want tegenwoordig kom je overal computers tegen, in het warenhuis en zelfs op straat! Hebt u buiten uw acteerwerk nog andere passies of bezigheden? Tegenwoordig lees ik heel veel. Ik heb vroeger vaak gereisd, vooral in ZuidEuropa. Italië, Spanje, Portugal, dat waren

17

onze favoriete bestemmingen. Ook fietsen deed ik graag, maar sinds ik last heb van evenwichtsproblemen heb ik ook dat moeten laten. Het is ook niet aan te raden, voor je het goed en wel beseft lig je onder een auto! Ik maakte me vroeger wel eens druk tegen autobestuurders die de fietspadmarkeringen negeerden. Ja, op zo'n momenten komt de stoute madam in mij weer boven! Hartelijk dank voor uw tijd Het is graag gedaan!

o Frederik

Fluyt

MOEDER CENT MALCONTENT Na 30 jaar kruipt Jenny Tanghe terug in de rol die haar op het lijf was geschreven, de bazige maar sociaal voelende non uit de verhalen van Ernest Claes. Scenarist Frank Van laecke schreef een verhaal over de ultieme bedevaart van Moeder Cent in Oostakker, waarin ze op haar bekende scherpe, onverbloemde stijl afrekent met haar verleden, de moderne tijd en de heilige maagd die ze rekenschap gaat vragen voor al die jaren in de dienst van de Vader, de Zoon en de Heilige geest. Amusement verzekerd! Afdelingsverantwoordelijken die geïnteresseerd zijn om deze monoloog in de programmatie op te nemen kunnen rechtstreeks contact opnemen met mevrouw Tanghe op het nummer 015/55 23 18.

18

6EZ~t+lD#E\D

VACCINATIE BIJ SENIOREN

Griep, ook wel influenza genoemd, is een besmettelijk virus dat niet verward mag worden met een verkoudheid of een hoest. Het is een belangrijk gezondheidsprobleem in de meeste Westerse landen. Iedereen kan geveld worden door het griepvirus maar een bepaalde groep mensen is bijzonder kwetsbaar. De aanbevelingen inzake vaccinatie met betrekking tot oudere personen verdienen dan ook onze grootste aandacht. Ook al verkeren ze in goede gezondheid, ze lopen steeds een groter risico om ziek te worden. We constateren dat griepepidemieën een belangrijke oorzaak van sterfte bij bejaarden vormen. Wanneer we de vaccinatiegraad bij senioren van de voorbije jaren bekijken, merken we toch een duidelijke stijging op. Een belangrijke sleutelrol ligt dus bij de artsen. Vooral de huisartsen die mensen moeten vaccineren, verdienen extra ondersteuning. Zij moeten de senioren motiveren om zich te laten vaccineren. Er is dus nog werk aan de winkel ... GRIEPVACCIN Wie moet zich laten vaccineren? • Als je ouder bent dan 65 en getroffen wordt door griep, verhoogt het risico op een complicatie. 65-plussers laten zich dus het best vaccineren, ook al zijn ze nog gezond. • Mensen die kwetsbaar zijn lopen vlugger complicaties op en kunnen aan deze complicaties sterven. Deze risicogroep bestaat uit mensen met chronische aandoeningen van het hart, de lever, de nieren, het metabolisme of die lijden aan immuniteitsstoornissen. Vaccinatie resulteert

in een vermindering van hospitalisaties omwille van verwikkelingen van het basislijden, pneumonie of ernstige influenza en in een daling van de mortaliteit ten gevolge van deze aandoeningen. • Bovendien moet er specifiek aandacht besteed worden aan de personen die in de medische of sociale sector actief zijn (o.m. van ziekenhuizen en andere verzorgingsinstellingen) en personen die onder hetzelfde dak wonen als de risicopersoon. Naasteen persoonlijke bescherming, zal hun vaccinatie ook bescherming bieden aan de risicopersonen met wie ze in contact komen. • Kinderen tussen de leeftijd van 6 maanden en 18 jaar, die een langdurige aspirinetherapie ondergaan wegens het gevaar voor het Reye syndroom. Wat houdt zo'n vaccinatie in? Het griepvaccin biedt een bescherming die schommelt tussen de 30 en 70 procent naargelang de leeftijd. Het vaccin is vooral efficiënt omdat het complicaties doet afnemen en zo de sterfte met 80% en het aantal hospitalisaties met 70% vermindert. Het vaccin wordt toegediend vanaf eind september tot begin december. Zolang de winter nog niet is doorgebroken, kan het griepvaccin toegediend worden. Hiervoor kan je dus terecht bij de huisarts. Het dient ieder jaar hernieuwd te worden. Sinds enkele jaren kan de samenstelling (bepaald door de Wereld Gezondheids Organisatie) in 88% van de gevallen de circulerende virussen opvangen. Er zijn geen gevaarlijke bijwerkingen van het vaccin. Wel kan de patiënt wat pijn hebben op de plaats waar de injectie toegediend werd tot enkele algemene afgezwakte

griepsymptomen. Het vaccin kan in elk geval geen griep veroorzaken omdat het geen levende virussen bevat. Daarenboven wordt het ook aangeraden de griepvaccinatie te geven bij de gezonde, professioneel actieve volwassenen. Dit zal leiden tot minder luchtweginfecties, minder consultaties bij de huisarts en minder ziekteverzuim.

PNEUMOKOKKENVACCIN Senioren worden ook vaak getroffen door de pneumokok: een gevreesde bacterie. Het is een bacterie die zich bij voorkeur in de luchtwegen nestelt. Wie pneumokokken zegt, denkt vaak automatisch aan longontstekingen (pneumonie). Maar laat ons ook niet uit het oog verliezen dat pneumokokken ook verantwoordelijk kunnen zijn voor oorontstekingen, sinusitis en hersenvliesontsteking. De bacterie kan erg agressief uit de hoek komen. Wanneer de bacterie in het bloed terecht komt, kan ze een algemene bloedvergiftiging veroorzaken, wat toch een aandoening is die de nodige aandacht en voorzichtigheid vereist. Preventie is hier dus zeker op z'n plaats. Het is beter voorkomen dan genezen ... Wie moet zich laten vaccineren? • De pneumokok valt vooral verzwakte mensen aan, en in het bijzonder mensen ouder dan 60 jaar. We kunnen dus stellen dat het risico op een pneumo-

6EZ~tJD*E\D kokken infectie en de ernst van de infectie stijgt naarmate men ouder wordt. • Mensen die een transplantatie hebben ondergaan, patiënten met een longziekte of een chronische hart- en vaatziekte zijn gemakkelijke slachtoffers voor de pneumokok. • Verder kunnen diabetes, alcoholisme, levercirrose en bepaalde aandoeningen van de nieren en het bloed iemands weerstand tegen een pneumokokkeninfectie behoorlijk doen afnemen. De sterfte veroorzaakt door pneumokokken bedraaqt 30% tot 50% bij bejaarden en risicopatiënten. Die sterfte, die aanleiding vindt tijdens de eerste dagen van deze ernstige infecties, daalt trouwens niet door behandeling met antibiotica, zelfs indien die tijdig gestart wordt. Hoe een pneumokokkeninfectie bestrijden? Er bestaan nogal wat antibiotica tegen pneumokokken, maar het probleem isdat de bacterie voor een aantal van deze producten ongevoelig is geworden. Bovendien kunnen antibiotica de sterfte tijdens de eerste ziektedagen niet teqenqaan. Het is ook niet altijd onmiddellijk duidelijk wanneer iemand een longontsteking heeft. Vooral bij oudere mensen veroorzaakt een pneumokokkeninfectie aanvankelijk slechts wat lichte vermoeidheid en een verminderde eetlust. Gezien de hoge kosten die deze infecties met zich meebrengen, is het huidig vaccin dat sinds 1995 bestaat en 95% van de pneumokokkenstammen in België dekt, meer dan nuttig. De doeltreffendheid schommelt volgens studies tussen de 50% en de 80%. Ook hier zijn er geen onmiddellijke significante bijwerkingen op te merken. Soms merkt men op de plaats van de inspuiting een beetje roodheid, een lichte pijn of een zwelling, maar die zijn meestal van korte duur. In uitzonderlijke gevallen treden ook koorts en spierpijnen op. Een allergische reactie is hoogst uitzonderlijk. Het vaccin mag op elk moment van het jaar toegediend worden. Het kan ook tesamen met andere vaccins, zoals het griepvaccin, gegeven worden. De twee vaccins moeten dan wel op een andere plaats worden ingespoten. Let wel op: het griepvaccin wordt jaarlijks toegediend terwijl het pneumokokkenvaccin slechts om de 5 jaar mag toegediend worden. Het is dus belangrijk dat het vaccin tegen pneumokokken op de vaccinatiekaart wordt ingevuld. Te vroeg vaccineren kan ongewenste reacties veroorzaken.

o Rudolf

Van Coillie

19

SENIOREN KUNNEN NOG GEZONDER Vlaanderen telt steeds meer senioren, en we blijven met z'n allen ook steeds langer gezond. Van de 65-plussers zegt echter slechts 52% zich 'goed' te voelen... Ouder worden betekent ook steeds vaker geconfronteerd worden met verlies. Iedereen wil bovendien zo lang mogelijk gezond én onafhankelijk blijven. Senioren moeten echter vaak leren leven met beperkingen, en met het vooruitzicht dat ze - vroeg of laat hulp kunnen nodig hebben. Het Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie heeft alle feiten over de gezondheid van de groeiende groep senioren op een rijtje gezet. Hoe goed ze zich voelen, hoe gezond ze werkelijk zijn, en wat ze doen en kunnen doen om gezond te blijven. Uit deze bundeling van informatie bleek dat blijven bewegen erg belangrijk isom zo lang mogelijk gezond en onafhankelijk te leven. De onafhankelijkheid van vele senioren eindigt echter nog al te vaak met een val. Een goede manier om die te vermijden blijkt het beoefenen van de sport tai-chi te zijn. We brengen u ook graag op de hoogte van de onderzoeksresultaten zodat u in de week van de senior van 15 tot 21 november de nodige aandacht aan het onderwerp kan besteden.

• 9% van de 65-plussersvoelt zich regelmatig tot vaak ronduit depressief. Depressie komt vooral voor bij oudere mannen: tot 13% van de mannen ouder dan 75 is depressief. • 44% van de 55 tot 65-jarigen beweegt voldoende om daarvan de positieve impact te merken op hun gezondheid. Bij 75plussersis dit nog 21%. Over valpreventie • Meer dan een kwart van de thuiswonende senioren valt minstens één keer per jaar. De helft van de 80-plussersvalt jaarlijks. • Bij 65-plussers vallen vrouwen dubbel zo vaak als mannen. • 20% van de valpartijen hebben ernstige letselstot gevolg. • 33% van de senioren met een heupfractuur als gevolg van een val sterft binnen het jaar. • Omdat tai-chi traint op spiersterkte, evenwicht, coördinatie, stabiliteit en indirect op zelfvertrouwen is het zeer effectief om vallen te vermijden. Algemeen blijkt dat senioren die aan tai-chi doen 47% minder kans hebben om te vallen. • Ook de angst om te vallen, het nemen van medicatie en de omgeving waarin senioren wonen en komen zijn van invloed op hun risico om te vallen. Dé manier om aan valpreventie te doen is dus door aandacht te besteden aan al deze factoren.

ENKELE FEITEN OP EEN RIJ:

AGENDA

Over de gezondheid van senioren in het algemeen • Ongeveer 16% van de 55-plussers is zwaarlijvig. Dat is 5% meer dan het totaal van de Vlaamse volwassenen. • Ouderen eten wel veel regelmatiger: 92,4% van de 65-plussers eet op regelmatige tijdstippen een ontbijt, lunch en avondmaal. Bij Vlamingen tussen 25 en 35 is dit slechts 33%. • Vanaf 55 jaar stijgt het aantal mensen dat definitief stopt met roken opvallend. 28% van alle Vlamingen ouder dan 15 rookt. Van wie ouder is dan 55 rookt 20%. Vanaf 75 rookt slechts 8% nog. Nochtans kreeg 36% van de rokende senioren nooit de raad van hun dokter om te stoppen met roken.

• 15 oktober om 15 uur: Workshop valpreventie op het Health Care vakevenement in Flanders Expo in Gent • 10 november om 11 uur: Persmoment op het VIG naar aanleiding van de week van de senior • 15 tot 21 november: week van de senior • 25 november: Zenith, beurs voor de actieve senior in BrusselsExpo - 11u30: workshop valpreventie - namiddag: demonstratie tai-chi Voor meer informatie kan u terecht bij: Liesbeth De Bruyn - Communicatiemedewerker Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie Gustave Schildknechtstraat 9, 1020 Brussel T 02/422 49 35, F 02/422 49 59 E [email protected]

6EZ~tJD#E\D

20

HET INTERNET

INFORMATIESNELWEG NAAR DE GOEDE GEZONDHEID

De interesse voor allerhande gezondheidsthema's is groot. En dit niet alleen bij gezondheidswerken maar ook bij het grote publiek. Behalve in de gezondheidsbijdragen in dagbladen en tijdschriften, op radio en tv wordt ook steeds meer gegrasduind op het internet. De kwaliteit van de aangeboden gezondheidsinformatie is zeer variabel. Consumenten beschikken vaak niet over voldoende wetenschappelijke achtergrond om het onderscheid te maken tussen degelijke en onbetrouwbare informatie. Zorgverleners en voedingsvoorlichters kunnen hierin een belangrijke rol spelen en de nieuwe vormen van communicatie die het internet biedt verder op een goede manier helpen uitbouwen. Het internet is een modern en zeer populair medium. België telt momenteel ongeveer vier miljoen internauten. Alleen al tijdens het voorbije jaar zijn er zo'n 750.000 surfers bijgekomen. Op vijf jaar tijd is de Belgische internetpopulatie verviervoudigd. Bevolkingsgroepen die aanvankelijk minder aanwezig waren op het net zoals senioren, lager geschoolden en vrouwen, groeien het sterkst aan. Gezondheidsinformatie is wereldwijd een van de meest bekeken onderwerpen op het internet. De relatie tussen voeding en gezondheid is een vooraanstaand aandachtsgebied. Zowel de gezondheidswerker als de consument kunnen hiermee hun voordeel doen op voorwaarde dat zij niet blind surfen en kritisch omgaan met de beschikbare informatie. Typisch internet De geschreven pers, radio en tv blijven belangrijk informatiekanalen voor wie nog geen aansluiting heeft op het web. Daarnaast willen sommigen ook nog wel eens rustig door een magazine of brochure kunnen bladeren of gewoon tijdens de dagelijkse bezigheden wat interessante nieuwtjes opvangen. Desondanks maakt het internet een belangrijke opmars. Het internet is een flexibel en breed toegankelijk informatiemedium. De informatie is op elk moment beschikbaar voor iedereen met een internetaansluiting en kan zeer snel worden bijgewerkt en geactualiseerd. Het internet is een wereldwijd medium. Men kan met een eenvoudige muisklik informatie over de hele wereld verspreiden en, omgekeerd, informatie

van overal opvragen. Via het internet is informatie makkelijker terug te vinden dan via de klassieke mediakanalen. Hiermee past het internet goed binnen het concept van "information on demand" vyaarbij het accent komt te liggen op het beantwoorden van vragen in plaats van op het verspreiden van voor het publiek mogelijk interessante antwoorden. De beperkte kost van het internetgebruik maakt dat de drempel om regelmatig in het internet te duiken laag is. Alle informatie kan op het internet worden gepubliceerd zonder enige wettelijke controle van nationale autoriteiten. Dat betekent echter dat naast waardevolle informatie ook gemakkelijk onverantwoorde en gevaarlijke nonsens kunnen worden aangeboden. Op zoek naar eenvoudige remedies tegen allerhande kwaaltjes kan men zo gemakkelijk slachtoffer worden van misvattingen en kwakzalverij en uiteindelijk verkeerde beslissingen nemen. Niet iedereen beschikt immers over een voldoende wetenschappelijke achtergrond om het onderscheid te maken tussen degelijke en valse of onbetrouwbare informatie. Verkeerde interpretatie van informatie kan leiden tot gezondheidsschade. Het is niet altijd eenvoudig om ingewikkelde wetenschappelijke concepten te vertalen in eenvoudige adviezen. Vertalen en vereenvoudigen, vaak eigen aan de schrijfstijl van webpagina's kan gepaard gaan met verlies aan informatie, accuraatheid en nuancering. Gericht en kritisch surfen Gezondheidsinformatie op het net varieert van persoonlijke ervaringen en patiëntenforums tot artikels uit gerenommeerde wetenschappelijke tijdschriften. De kwaliteit is dus zeer variabel. De veelheid en mogelijke tegenstrijdigheid van informatie kan de consument bovendien in verwarring brengen. De consument verzamelt om verschillende redenen gezondheidsinformatie op het internet. Mogelijk vindt hij dat hij van de arts of diëtist te weinig informatie heeft gekregen of is hij onzeker over het advies of de behandeling en wenst hij een tweede opinie. Sommigen zijn bang om hun arts of diëtist domme vragen te stellen en zoeken dan zelf maar het antwoord via het internet. Ten slotte gaan velen ook op zoek naar informatie uit bezorgdheid voor de gezondheidstoestand van anderen uit hun

directe omgeving (bv. familie, vrienden). De gevonden informatie moet relevant zijn voor de betrokkene, goed toegankelijk en betrouwbaar. Het kaderartikel"Hoe kan je via het internet snel adequate en betrouwbare informatie vinden?" geeft tips om het kaf van het koren te scheiden. Gezondheidswerkers kunnen hierbij een belangrijke rol spelen. Zij kunnen leergierige consumenten behoeden voor verkeerde beslissingen door duidelijk aan te geven dat zij ervoor openstaan hen in hun zoektocht naar informatie te helpen en te begeleiden. Communicatienet Niet alleen de informatieverstrekking op zich maar ook de interactie tussen alle betrokkenen (dialoog, overleg, onderhandeling) en de rol van communicatie in de voedings- en gezondheidsvoorlichting met het oog op gedragsverandering zijn belangrijk geworden. In dit opzicht kan het internet extra mogelijkheden bieden. Het gebruik van internet en e-mail biedt nieuwe vormen van communicatie tussen patiënt en zorgverlener. De betere toegang tot meer voedings- en gezondheidsinformatie versterkt de positie van de patiënt. De informatieachterstand die de patiënt vroeger had ten opzichte van de zorgverlener wordt kleiner. Zorgverleners zoals artsen en diëtisten moeten leren omgaan met patiënten die het internet afsurfen naar allerlei gezondheidsinformatie. De bereidheid om op een interactieve manier met internetpatiënten om te gaan, kan bovendien bijdragen tot een betere en een meer open zorgverlener-patiëntrelatie. Hoewel een diagnose en aangepaste behandeling niet van het internet kunnen worden verkregen, kunnen opvolgconsultaties mogelijk wel voor een deel worden vervangen door informatie-uitwisseling via e-mail. Artsen en andere zorgverleners worden zo minder gestoord in hun werk door de telefoon en patiënten zijn niet afhankelijk van een tijdstip waarop de arts hen te woord kan staan. Artsen en patiënten kunnen zo beter voorbereid op elkaar reageren. Voor een goede manier van werken mogen bij een verdere uitwerking van deze vorm van communicatie praktische bijkomstigheden zoals vergoedingen en de bescherming van de privacy niet uit het oog worden verloren.

21

Lotgenotencontact via bijvoorbeeld patiëntenverenigingen of via online-zelfhulpgroepen draagt bij aan "patiënt empowerment". Er worden virtuele gemeenschappen opgezet om ervaringen uit te wisselen en elkaar op de hoogte te houden van de laatste ontwikkelingen. Juist op het gebied van de gezondheid is het echter van groot belang dat de kwaliteit van deze uitgewisselde informatie en communicatie kan worden gewaarborgd. Bijvoorbeeld door ze onder toezicht te plaatsen van deskundigen ter zake. "Chattende" patiënten moeten er regelmatig op worden gèwezen kritisch te blijven voor allerhande voedings- en gezondheidsadviezen en in geval van twijfel de mening van de arts of diëtist te vragen. Ten slotte is er een toenemende ontwikkeling van "one-to-one"-communicatie en de individualisering van informatie- en communicatietechnieken. De consument kan bijvoorbeeld zelf zijn BMI via het internet bepalen en indien deze te hoog uitvalt, zich meteen ook inschrijven voor een online dieet. Hij ontvangt na het inbrengen van de benodigde gegevens een gepersonaliseerde menuplanning, boodschappenlijsten en non-stop toegang tot "chat rooms". Het idee dat men zich niet hoeft te verplaatsen, dat niemand iets van de dieetplannen hoeft te weten en men zich niet rechtstreeks aan derden moet blootgeven, vinden velen een voordeel. Op die manier kan het internet een sterke invloed krijgen op het denk- en gedragspatroon van mensen. Dit kan positieve effecten hebben, bijvoorbeeld een gunstige gedragsverandering, maar dergelijke initiatieven kunnen ook worden misbruikt (manipulatie en bedrog) en inbreuk plegen op de privacy. Over het effect van het gebruik van internet op het uiteindelijke gezondheidsgedrag van consumenten en patiënten is nog nauwelijks iets bekend wegens te weinig empirisch onderzoek hiernaar. Een goede opvolging en blijvende bewustmaking van de internetgebruikers voor mogelijke valkuilen zal altijd nodig blijven.

1. Verifieer de informatiebron. De informatie op websites van de overheid en van professionele en erkende gezondheidsorganisaties is doorgaans meer geloofwaardig en betrouwbaar dan de informatie op sites van onbekende individuen of groepen en commerciële instellingen die vaak focussen op een bepaald thema en éénzijdige informatie bieden. Op de website moeten de contactgegevens van de informatieverstrekker duidelijk vermeld staan om feedback vanwege de webgebruikers mogelijk te maken.

7. Wonderen bestaan niet. Wanneer de gegeven adviezen te mooi lijken om waar te zijn, is dit waarschijnlijk ook zo en houden ze weinig of geen steek. Een dergelijke aanpak ondermijnt vaak de geloofwaardigheid van de aangeboden informatie. Idem voor allerhande voedings- en gezondheidsproducten die via internet te koop worden aangeboden en schijnbaar voor alles goed lijken en snel resultaat beloven. Dergelijke sites hebben vaak als enig doel producten te verkopen.

8. Hou in het oog waar je je op het inter2. Verifieer de publicatiedatum. Oud nieuws is geen nieuws. Binnen de wereld van voeding en gezondheid moeten gegevens regelmatig worden herzien en waar nodig geactualiseerd. Erkende gezondheidsorganisaties volgen de wetenschappelijke evolutie op de voet en houden hiermee ook rekening in hun adviezen aan de consument. 3. Wees kritisch. Geloof niet zonder meer wat je leest. Hoed je voor teksten of slogans die gonzen van woorden zoals "vergif", "geheim", "samenzwering", "wonderkuren". Hoed je ook voor het woord "nooit". De wetenschap is immers zelden absoluut. Laat je niet inpakken door angstaanjagende waarschuwingen zoals "eet dit nooit" en "doe dit nooit" of je leiden door lijsten van "goede" en "slechte" voedingsmiddelen. Eén voedingsmiddel of één maaltijd maakt of breekt geen gezonde voeding. Wat en hoeveel iemand eet over verschillende dagen bekeken, is belangrijk, samen met de hoeveelheid lichaamsbeweging die hij of zij neemt. 4. Wees voorzichtig met anekdotes. Het verhaal van één individu of verhalen "van horen zeggen" vormen geen wetenschappelijk bewijs. Als de informatie is gebaseerd op studies die werden gepubliceerd in toonaangevende medische tijdschriften, dan moeten daarvan duidelijk referenties terug te vinden of op te vragen zijn. Zon iet is de kans groot dat de informatie is gebaseerd op een mening en niet op feiten.

net bevindt. Het surfen via internetlinks kan je in enkele minuten over heel de wereld brengen. Op die manier kan je gestart zijn bij een gereputeerde bron maar eindigen bij en minder betrouwbare. 9. Wantrouw een gebrek aan respect Websites die zichzelf profileren als de enige bron van informatie over een bepaald thema of die een gebrek aan respect tonen voor elke andere informatiebron moeten worden gewantrouwd. Je kan je zoekactie ook starten op betrouwbare websites over voeding en gezondheid of verder beroep doen op de links die in deze websites zijn opgenomen. Wij doen enkele suggesties van websites die je naar eigen goeddunken kan opnemen in je lijst van favorieten. Nederlandstalig, bv. • Vlaams instituut voor Gezondheidspromotie (www.vig.be) • Voedingscentrum (www.voedingscentrum.nl) • Nutrition Information Center (www.nice-info.be) De NICE-site bevat onder meer alle artikels verschenen in Nutrinews (meer dan 160 artikels), tips op maat van de consument (tip vld week) en een overzicht van links, ingedeeld per rubriek, naar andere organisaties die werken rond voeding en gezondheid. Bron: Nutrinews nr. 2 - 2004

Hoe kan je via het internet adequate en betrouwbare informatie vinden? Er zijn talrijke zoekmachines op het internet die je op weg kunnen helpen. (bv. www.google.com of www.altavista.com). Als je bij een zoekmachine bijvoorbeeld het woord "vitaminen" ingeeft, krijg je echter duizenden documenten. Het kan overweldigend, frustrerend en moeilijk zijn om daarin precies te vinden wat je zoekt, zeker als leek. Op welke info kan je vertrouwen en op welke niet?

5. Controleer de info. Bespreek het voedings- en gezondheidsadvies dat je op het internet hebt gelezen met je arts, diëtist of een andere gezondheidswerker met kennis van zaken. Zij kunnen de veelheid aan informatie en eventuele tegenstrijdigheden stroomlijnen naar jouw persoonlijke situatie. 6. Vraag een tweede mening. Raadpleeg andere websites om uit te maken of de gevonden boodschappen consequent zijn.

0 I. Coene Voedingsdeskunige NICE

V~ED\t46

22

SINAASAPPELEN, MANDARIJNTJES EN CLEMENTIJNTJES ZIJN

ECHTE VITAMINEBRONNEN

Variëtieten en seizoenen Het sinaasappelseizoen loopt van oktober tot juni. Het seizoen start met mandarijnen en clementijnen rond de 15e oktober. Begin november komen de eerste sinaasappels (Navilinas) aan, gevolgd in december door Navels. Begin maart arriveren de Navel-Late. Half april volgen de Lane-Late en het seizoen wordt in de maand mei afgesloten met Valencia-Late.

Sinaasappelen, mandarijntjes, cJementijntjes, pompelmoezen, citroenen, enz... Eet ze uit het vuistje, pers ze voor het sap of verwerk ze in een salade of bij vleesgerechten. Ze zijn sappig, hebben veel smaak en hun kostbare vitamine C komen de volgende maanden zeker goed van pas. Voedingswaarde en vitaminegehalte De sinaasappel bevat 47 kcalorieën per 100 gr. vers sap, wat minder betekend dan van een citroen dewelke er 80 kcal. op nahoudt. Zijn gehalte aan vitamine C is zeer belangrijk: ongeveer 50 milligram per 100 gr. vruchtvlees. Als men één sinaasappel per dag eet, heeft men hiermee voor 4/5 vitamine C opgenomen van wat ons organisme dagelijks nodig heeft. De sinaasappel is ook rijk aan vitamine A, vitamine B (1, 2 en 6), aan caroteen en is ook nuttig voor de groei en het gezichtsvermogen. Andere aantrekkingskracht van de sinaasappel is het kaliumgehalte dat de werking van de hartspier stimuleert. Zwavel, ijzer en fosfor zijn eveneens aanwezig.

Zijn goede verteerbaarheid garandeert een beter voedingsevenwicht, dewelke meestal gericht is op vlees, dus teveel zuren. De sinaasappel bevat weinig sodium en wordt dus sterk aanbevolen aan mensen die een zoutloos dieet voorqeschreven krijgen. In tegenstelling tot wat men algemeen denkt, is het niet aan te raden sinaasappelsap te drinken op een nuchtere maag. Het is beter eerst een ontbijt van brood of tarwevlokken met koffie of thee te nuttigen en vervolgens te eindigen met sinaasappelsap.

Bewaren van sinaasappels Sinaasappels kunnen ongeveer 2 weken bewaard worden. Bewaar ze niet in de koelkast want al uw overige levensmiddelen gaan er naar ruiken. Een perssinaasappel die op kampertemperatuur is, zal veel meer sap leveren dan een koude sinaasappel.

o Christine

Moreau

De reden hiervoor is dat de suiker (fructose) in de sinaasappel de neiging heeft te vlug opgenomen te worden in het menselijk organisme. Het is dus beter het fruit of het sap ervan tot zich te nemen met een stukje brood of tarwevlokken zodat deze de suikers kunnen opslorpen. Het is eveneens niet raadzaam een sinaasappel te eten voor het slapengaan, want zijn prikkelende eigenschap zal u beletten te slapen.

I

V~ED\tJ6

23

EEND MET SINAASAPPEL

SINAASSOUFFLE MET ROZEMARIJN

Voor twee personen 2 eendenborsten, 4 sinaasappelen, 45 gr suiker, 1 soeplepel balsamische, azijn opgelost in 5 cl water, 10 cl kalfsfond, 1 borrelglas Cointreau

Voor 4 personen 2 à 3 sinaasappelen, takje rozemarijn, 1 dl sinaasappelsap, 4 eierdooiers, 80 gr griessuiker, 30 gr maïzena 2 eetlepels rietsuiker, 3 eiwitten, boter, zout 4 soufflépotjes 8 cm diameter

De sinaasappelen goed wassen (kies bij voorkeur biologische teelt), ze ontdoen van hun schil en deze versnijden in fijne reepjes. Dit kan ook gebeuren aan de hand van een citroentrekkertje dat in de handel gemakkelijk is te vinden (foto 1).

Haal met een scherp mesje fijne schilletjes van een gewassen sinaasappel. Snijd ze in reepjes en blancheer ze in kokend water. Verfris, laat uitlekken en houd apart.

Zorg er voor dat het witte gedeelte van de schil niet mee komt want dit geeft een bittere smaak. Vang het sap van de sinaasappel op en voeg toe aan het sap van een tweede sinaasappel. In een pannetje met de suiker en de opgeloste azijn een blonde karamel maken door zachtjes te laten inkoken. Voorzichtig hieraan het sap van de sinaasappelen toevoegen en heel eventjes aan de kook brengen. Voeg daarna de kalfsfond toe en laat vijf minuutjes inkoken (foto 2). De sinaasappelschilletjes in een pannetje koud water leggen. Ze aan de kook brengen en laten uitlekken. Ze opnieuw in koud water leggen twee mespuntjes zout toevoegen, vijf minuutjes laten koken en afgieten. De eendenborsten rosé bakken (eerst langs de huidkant) zonder braadvet toe te voegen. Ze tien minuutjes laten rusten op een rooster en vooraleer op te dienen langs elke kant nog een minuutje onder de ovengrill opwarmen. De segment jes van de twee overig sinaasappelen eventjes in een weinig geklarifieerde boter bakken en flamberen met een weinig Cointreau. De eendenborsten versnijden en op het bord leggen. De sinaasappelsegmentjes er rond schikken. Een cordonsaus er omheen brengen. Versieren met de fijne schilletjes. Serveren met de spinazieblaadjes, geparfumeerd met een zachte vinaigrette, de gekarameliseerde stukjes witloof en enkele gebakken aardappeltjes.

o Guido Verbrugghe

Schil de sinaasappel verder tot op het vruchtvlees, snijd de partjes tussen vliesjes uit. Mix het vruchtvlees (met sap) fijn. Pers de tweede sinaasappel, meet 1 dl sap af. Breng het zachtjes aan de kook met het rozemarijntakje. Klop de eierdooiers met de griessuiker tot een lint. Roer er de maïzena door. Leng al roerend aan met het hete sinaasappelsap en laat even doorkoken. Roer er ook het gemixte vruchtvlees door en laat afkoelen. Roer af en toe door en verwijder het rozemarijntakje. Strijk de soufflépotjes grondig in met boter en bestrooi bodem en' wanden met rietsuiker. Verwarm een oven voor tot 200°(, Klop de eiwitten schuimig met een snuifje zout en klop verder tot stevige sneeuw. Spatel de eiwitten onder de lauwe massa en verdeel over de soufflépotjes. Maak de randen even los met de punt van een mesje. Bak de soufflés 8 à 10 minuten in de voorverwarmde oven. Bestrooi met de geblanceerde reepjes, werk af met een topje rozemarijn en dien zo snel mogelijk op. Tip: Vul de soufflépotjes tot net onder de rand. Bron: Creatieve Keuken-2001

o Christine

Moreau

24

aAR~'Ef~E

DE ZEE VERDWIJNT Er mag nog gebeuren wat wil, maar ik moèt nu gewoon ook de laatste rots van Sheep's Head zien! Ik wil tot daar, tot waar het alierlaatste stukje land als de bovenkaak van een krokodil in zee verdwijnt.

naast zich. Van toen af aan werden de torens verplicht door drie in plaats van door twee personen bemand, maar sinds de jaren '90 van de vorige eeuw gebeurt alles- hoe kan het ook anders- automatisch.

Bij het laatste stuk asfalt moet ik de fiets achterlaten. Een man die terugkeert, met zijn baby op de schouder, vertelt me hoe ver het nog is. Verder dan het lijkt: een half uur flink doorstappen - klauteren eigenlijk - over de rotsblokken en door zompige stukjes moeras.

Mocht ik al vergeten geweest zijn waarom ik al decennia lang naar Ierland verlang, dan zou het me hier zonder enige twijfel weer duidelijk geworden zijn. Ik klik de ene foto na de andere om het thuisfront al was het maar een glimp mee te geven van de sfeer. Vergeefse moeite: nooit laat het landschap zich inblikken, zelfs niet met duizend plaatjes. Nooit kan je de wind meenemen, de zoute geur en de ragfijne waterdruppels die meters hoog opspatten.

De wandelroute die zowat de hele tijd over de kam van het schiereiland liep, slingert nog wat verder: eerst over een richel die bijna loodrecht recht uit de zee oprijst en verder rots op en rots af. Aan drie kanten krijgen we nu de zee te zien twee brede fjorden en vóór mij de Oceaan - en alsof dit nog niet genoeg water is, ligt er ook nog een bergmeertje: water en land in een nooit ophoudende paringsdans met de schapen als hun kroost. Land dat in zee dringt of zee die in het land dringt: het maakt me bijna duizelig. Nadat God de rest van Europa geschapen had, had hij niets meer over toen hij de vingertoppen van Ierland bereikte, niets, op wat rotsen en heidekruid na: zo staat het in een of andere Keltische mythe. Dit is wat ik zoek, het land van mijn dromen, een gedicht van de natuur, onder een zware wolkenhemel. Hier wordt de mens op de naaktheid van het bestaan gedrukt. Het regent zachtjes, maar de zon is nooit ver weg en hult de bergen bij momenten in een goudgeel licht. Van op de allerlaatste rots duikt het pad definitief omlaag tot aan het vuurtorentje. Voor de laatste meters hebben ze er een trap aangelegd, maar vroeger waren de meeste vuurtorens enkel bereikbaar vanop zee. De wachters verbleven er zes weken, waarna ze twee weken rust kregen aan wal. Oorspronkelijk waren er telkens twee mannen per toren. Toen er halverwege de negentiende eeuw eens een wachter overleed tijdens de dienst, dierf zijn collega geen hulp inroepen uit angst dat ze hem van moord zouden verdenken. Weken lang heeft hij er alleen geleefd met een lijk

Alleszins neem ik me voor om toch nog met Gerda en de kinderen terug te keren. Mijn telelens zoemt naar de overkant van de baai, richting Mizen Head, het meest zuidwestelijke punt van Ierland. De oude vuurtoren daar is door een heuvelrug aan het gezicht onttrokken, de nieuwe staat kilometers ver in zee op een kunstmatig eilandje. "Dit was het laatste stukje Europa dat de Titanic in april 1912 passeerde alvorens zijn ondergang tegemoet te varen," vertelt een gidse, met lange, golvende haren. Ze heeft, althans wat de bovenkant betreft, iets weg van een zeemeermin. Bij geen twee vuurtorens in Ierland - en er zijn er nogal wat - is de periode dat het licht aanen uitgaat gelijk en zo weet een geoefende stuurman meteen waar hij zich bevindt. Als ik weer bij mijn fiets ben, spreek ik de eerste de beste automobilist op de parking aan. Ik zit met een probleempje: de vijzen van de beugel rond het stuur zijn losgekomen en al meer dan twintig kilometer lang moest ik ze voortdurend met mijn vinger weer aandraaien. De man probeert me tevergeefs te helpen met zijn zakmes. "Een beetje verderop zijn ze een huis aan het bouwen," zucht hij tenslotte. "Misschien hebben die mannen wel iets." Met een stuur dat het elke minuut opnieuw kan begeven, spurt ik de steile helling af: de arbeiders hebben gelukkig wel een potsleutel. Zelden zo'n behulpzaam volkje gezien als de leren! Wanneer ik mij recht op de pedalen de

helling ophijs en de heuvel rij vóór mij zie, lijkt het me onbegonnen werk om nog tijdig in Bantry te zijn om de fiets binnen te brengen. Net voorbij de heuveltop maakt de weg een bocht naar rechts, dan naar links om meteen weer omlaag te gaan. Hij ligt helemaal bol en plots gaat het iets te snel naar mijn zin, ik trek nog aan mijn rem en vóór ik het goed en wel besef, vlieg ik over het stuur heen en buitelt de fiets de weg op: als bij wonder kom ik er enkel met de schrik van af zonder ook maar één enkel schrammetje. De terugweg is minder heuvelachtig dan het stuk dat ik er 'svoormiddags heb opzitten. Rond kilometer vijftig kom ik het eerste dorpje van de dag tegen en dus ook de eerste pub: ik vergast mezelf op een kopieuze pint of Guinness. Ik neem er lekker mijn tijd voor. May the road rise to meet you. May the wind be a/ways at your back. Twee Ierse heilwensen die de rest van de rit uitkomen. AI trappend geniet ik van de grandioze uitzichten over de baai die steeds smaller wordt tot er nog slechts een beekje overblijft. Frans

______

tA'T DE PR~V'~t'E'--ANTWERPEN LBG -LVSW

Bezoek aan de Matongéwijk Op aanraden van educatief medewerkster van de provincie Vlaams Brabant brachten leden van L.B.G. Berchem, L.B.G. Hoboken en 55+ Actief Antwerpen een bezoek aan de Matongéwijk te Brussel op 8 juli jl. Na de trein- en metrorit was het afspraak aan de Naamse Poort waar de geleide wandeling van start ging. De gids vertelde ons wat geschiedenis over Congo, Afrika, hoe dat de Matongéwijk ontstond en wat de gewoonten en gebruiken zijn van de mensen in deze wijk.

Toneel "Het Bal van de Burgemeester" Zaterdag 20 november 2004 Theater Zeemanshuis presenteert een nieuw stuk van Alex Van Haecke, "Het Bal van de Burgemeester" . Het gaat hier om een nostalgisch getinte, authentieke kroniek en milieuschets van de fameuze jaren zestig. In de castvan HETBALVAN DEBURGEMEESTER vindt u een stel "oude getrouwen" terug, maar ook enkele gastacteurs zijn bereid gevonden aan deze inne~ende productie mee te werken. Daarbij is de meest opvallende figuur niemand minder dan een van de "éminences-grises" van de Vlaamse theaterwereld Bob Van der Veken (o.m. bekend als Thienpondt uit "De Collega's) in de prachtige rol van grootvader Pier. Waar: Theater Zeemanshuis Falconrui 21 te Antwerpen Aanvang: 14.30 uur Prijs: € 10/kaart

We trokken verder door de wijk waar we kennis maakten met de Afrikaanse stoffenwinkels, eetwaren, muziek, de LangLevenstraat, de godsdienst, de kappers, enz .... Kortom te veel om op te noemen. De Matongéwijk is niet groot maar levendig en boeiend. Als afsluiter van deze wandeling zijn we nog een typisch Afrikaanse maaltijd gaan nuttigen: kip moambe, om uw vingers af te likken! Een aanrader voor onze andere afdelingen. Doen! Koninklijke Poppenschouwburg Van Campen "Fee, de Smid" Woensdag 13 oktober 2004 Koninklijke Poppenschouwburg Van Campen laat op de poppenvloer de oude Antwerpse tradities en folklore van lange tijd geleden een beetje herleven, zij het dan op verkleinde schaal. Elke opvoering wordt door de acteurs-poppenspelers "live" gebracht en daarbij worden de dialecten in alle toonaarden gebruikt. Af en toe wordt met een knipoog naar de actualiteit een kwinkslag ingebracht en de lachsalvo's blijven dan ook niet uit. Plaats: Poppenschouwburg Van Campen (St. Niklaaskapel) Lange Nieuwstraat 3 - 2000 Antwerpen Aanvang: 14.00 uur Prijs: € 6,50 (leden Lib. Mut.) € 8,00 (niet leden Lib. Mut.) Inbegrepen: 1 drankje (bier - frisdrank koffie) tijdens de pauze

ACTIVITEITEN

KALENDER

_

25

L.B.G. Geel 15 december: Viering 20-jarig bestaan Plaats: Zaal "De Maan" - Geel Aanvang: 13.00 uur L.B.G. Boom 12 oktober: Ledenbijeenkomst Plaats: Zaal "Palace" - Boom Aanvang: 14.00 uur L.B.G. Willebroek 18 oktober: Film over Egypte Plaats: Zaal "Casino" - Willebroek Aanvang: 13.00 uur L.B.G. Lier 20 oktober: Bowling Plaats: Superbowl - Lier Aanvang: 14.00 uur Seniorenclub "Help U Zelve" 21 oktober: Jaarlijks Banket Aanvang: 12.30 uur 4 november: Filmdocumentaire Aanvang: 14.00 uur 2 december: Sint Niklaasfeest Aanvang: 14.00 uur Plaats: De Meirminne - Antwerpen

L.B.G. Gestel en L.B.G. Gestel Bella Donnas 4 oktober: Geheugentraining onder spelvorm met nadien etentje 24 november: Volksspelen Plaats: Café "Landbouwerszonen" - Gestel Aanvang: 14.00 uur

Zorg voor Later Vrij Edegem 21 oktober: Volksspelen 18 november: Geheugentraining onder spelvorm Plaats: Volkslust Aanvang: 14.00 uur

L.B.G. Hoboken 5 oktober: Geleid bezoek aan China-Town te Antwerpen Bijeenkomst: Astrid Park Plaza Hotel te Antwerpen Aanvang: 11.00 uur

L.B.G. Aartselaar 26 oktober: Geleid bezoek aan China-Town te Antwerpen Bijeenkomst: Astrid Park Plaza Hotel te Antwerpen Aanvang: 11.00 uur

55+ Actief Antwerpen 12, 26 oktober - 16, 30 november 14 december: Bewegingsles Plaats: "De Meirminne" - Antwerpen Aanvang: 10.00 uur 27 oktober: Kegelen Plaats: Kegelkluis - Antwerpen Aanvang: 14.30 uur 9 november: Geleid bezoek aan het Fotomuseum met als tentoonstelling "Antwerpen, bouwwerf van de eeuw" Plaats: Fotomuseum - Antwerpen Aanvang: 15.00 uur

L.B.G. Niel 28 oktober: Daguitstap naar Brakel met bezoek aan kaasboerderij Vertrek: Niel 22 november: Herfstfeest Plaats: "Ons Huis" - Niel Aanvang: 16.00 uur

L.B.G. Mol 25 oktober: Volksspelen Plaats: Hotel "Corbie" - Mol Aanvang: 14.00 uur

Vriendenkring Senioren Turnhout 16 november: Educatieve kwis Plaats: "Hoofdstuk 11" - Turnhout Aanvang: 14.00 uur L.B.G. Schelle 19 november: Geheugentraining onder spelvorm Aanvang: 14.00 uur Plaats: Zaal "Ravenstein" - Schelle

26

_____

L.B.G. Mortsel 25 november: Ledenbijeenkomst Plaats: Den Vleghel - Mortsel Aanvang: 14.00 uur L.B.G. Hemiksem 13 december: Hoger Lager Plaats: "Ons Huis" - Hemiksem Aanvang: 17.00 uur L.B.G. SATINU 5 oktober: Uiteenzetting "Sociale voordelen voor 50-plussers" 9 november: Uiteenzetting "Wat te doen bij overlijden?" Plaats: Ontmoetingscentrum Den Tip Deurne Aanvang: 13.45 uur Kaarten te bekomen en/of info bij: LBG/LVSW Antwerpen Lauwrijs Petra Lange Nieuwstraat 109 2000 Antwerpen Tel.: 03/203.76.91 Fax.: 03/225.02.35

BRABANT LBG-LVSW

"1\T DE PR~V\~t\E,-Gegidste rondleiding in het Provinciehuis te Leuven Ontvangst door Mevr. Wiske Ockerman, gedeputeerde Vlaams Brabant, dienst Welzijn en Gezondheid Wanneer: woensdag 1 december Aanvang: 14.00 uur Gezamenlijk bezoek met nabespreking aan: 1. Tentoonstelling: "Beweeg" in St.-Pieters-Leeuw Een interactieve tentoonstelling die wijst op het belang van beweging voor zowel het fysieke als mentale welzijn. De bezoeker zal er zowel wetenschappelijke achtergrondinformatie als tips, tests en oefeningen vinden. Wij bezoeken deze gratis tentoonstelling, ingericht door de provincie Vlaams-Brabant, in St.-Pieters-Leeuw. Wanneer: woensdag 8 december 2. Tentoonstelling "Van kaarten en automaten" 25 jaar elekronisch betalen in België - Koninklijke Munt te Brussel Wanneer: woensdag 22 december Aanvang: 14.00 uur ACTIVITEITENKALENDER

Bezoek Rioolmuseum te Brussel Dit bezoek streeft ernaar ons publiek gevoelig te maken voor de saneringproblemen van de stad Brussel. Indien het waterpeil het toelaat kunnen de bezoekers afdalen in de overwelfde Zennekoker en in een hoofdriooI. Na het bezoek is er een facultatieve wandeling, op zoek naar de oude bedding van de Zenne. Wanneer: Vrijdag 15 oktober Aanvang: 13.00 uur Prijs: € 5 Reservatie gewenst wegens het beperkt aantal plaatsen Bijwonen Musical: "Portret van een verloren lente" door het Ballet van Vlaanderen Theater 't Eilandje te Antwerpen In de buurt van waar Russische Joden aan het eind van de negentiende eeuw naar Amerika vertrokken in de hoop op een beter bestaan. Zelden was de pers zo unaniem over een productie: het is een ingetogen, ontroerende voorstelling, die bij jong en oud heel wat losmaakt! Wanneer: woensdag 24 november Aanvang: 14.30 uur Prijs: € 25, busvervoer inbegrepen (verschillende opstapplaatsen)

Gespreksnamiddagen en creatieve ateliers in verschillende LBV en LVSW kringen, openstaand voor al onze leden LVSW Aarschot 12 oktober: Film: "Minder dood dan de andere" Fr. Buyens 9 november: Gespreksnamiddag: "Humanisering van het levenseinde" Plaats: Liberale Mutualiteit Aanvang: 13.30 uur LVSW Asse 18 oktober: Gespreksnamiddag "Diabetes" 15 november: "Gezonde voeding: start uw dag met een gezond ontbijt" 20 december: Bloemschikken: kerststuk Plaats: "In De Bloeyenden Wijngaerdt" Aanvang: 14.00 uur LBG Machelen-Diegem 19 oktober: Audiovisuele namiddag: "Toon Hermans: ik heb het leven lief" Plaats: CC Kosterstraat Diegem Aanvang: 14.00 uur LVSW Diest 21 oktober: Film: "Minder dood dan de andere" Fr. Buyens

_

9 december: Bloemschikken: "kerststuk" 4 november: Gespreksnamiddag: "Humanisering van het levenseinde" Plaats: Zaal Casino, Grote Markt Aanvang: 14.00 uur LBG Galmaarden 26 oktober: Gespreksnamiddag: "Humanisering van het levenseinde" Plaats: Zaal Willem Teil, Hernestraat Tollembeek Aanvang: 14.30 uur LVSW Tiense Suikerraffinaderij 28 oktober: Gespreksnamiddag: "Diabetes" Plaats: Lokaal gepensioneerden, St. Truidensesteenweg 229 Aanvang: 14.00 uur LBG Zaventem 3 november: Audiovisuele namiddag "Toon Hermans: ik heb het leven lief" Plaats: Cultuurhoeve Mariadal Aanvang: 14.30 uur LBG Blauwe Bloem Brussel 8 november: Gespreksnamiddag: "Diabetes" Plaats: Trefpunt De Markten Aanvang: 14.00 uur LBG Vilvoorde Kassei 16 november: Gespreksnamiddag: "Humanisering van het levenseinde" Plaats: Liberale Mutualiteit Aanvang: 14.00 uur LBG Leuven 55 Plussers 17 november: Gespreksnamiddag: "Erfenisrechten" Plaats: Café "Raadhuis, Tremelo Aanvang: 14.00 uur LBG Zemst 19 novem ber: Gespreksnam iddag: "Humanisering van het levenseinde" Plaats: Chalet Molenveld, Elewijt Aanvang: 14.00 uur LBG Koningslo 25 november: Gespreksnamiddag: "CO: de stille moordenaar" Plaats: c.c. Streekbaan Aanvang: 14.00 uur LBG Hoeilaart 29 november: Gespreksnamiddag: "Osteoporose" Plaats: Zaal Eekhoorn Aanvang: 14.00 uur

______

tA\T DE PR~V\tJt\E:.--

lVSW Aarschot 14 december: Bloemschikken: kerststuk Plaats: Liberale Mutualiteit Aanvang: 13.30 uur

26 november: Show Plaats: Lokaal OCMW Aanvang: 13.30 uur

Voor inlichtingen, reservaties en inschrijvingsformulieren kunt u terecht bij: LBG - LVSW Brabant Liliane Vannieuwenborgh Koninginneplein 51-52 1030 Brussel Tel.: 02/2094930 - Fax: 02/20901 54 E-mail: [email protected]

LIMBURG LBG - MIVAL lBG Provinciaal 13 oktober: Internetinitiatie 22 oktober: Algemene vergadering LBV te Wemmel 17 november: Bezoek aan rustoord 2 december: Algemene vergadering provinciaal Plaats: Lokaal De Markies Aanvang: 14.00 uur ACTIVITEITENKALENDER

lBG

lBG Beringen 7 en 21 oktober, 4 november en 9 december: Bingo 14 oktober: Natuurwandeling 18 november: Showavond 23 november: Petanque Plaats: Taverne Modern Aanvang: 14.00 uur lBG Dilsen-Stokkem Elke maandag: turnen tussen 13.00 en 14.00 uur Elke maandag: petanque van 14.0 tot 17.00 uur 11 oktober: Pasta en frisse slaatjes 25 oktober: Bloemschikken Allerheiligen 8 november: Craqueleren 6 december: Benecol 13 december: Bloemschikken Kerstmis Plaats: Paviljoentje Stockheim Aanvang: 14.00 uur lBG Eisden 12 en 19 oktober: Koken voor mannen 26 oktober: Bloemschikken Allerheiligen 30 november: Sinterklaasfeest Plaats: Lokaal Harmonie Aanvang: 14.00 uur lBG Ham Elke maandag samenkomst

Mival Alken 7 oktober: Heksen maken 3 november: Adventskrans Plaats: Lokaal Rijksbasisschool Aanvang: 14.00 uur

lBG leopoldsburg 12 oktober: Bingo Plaats: Lokaal Cultureel Centrum Aanvang: 14.00 uur lBG lommel Elke dinsdag samenkomst om 13.00 uur 26 oktober, 23 november en 28 december: Creatief atelier: Bloemschikken Plaats: Zaal Heuvel W Aanvang: 13.30 uur lBG Maaseik 26 oktober: Bloemschikken Allerheiligen 4 november: Uitstap met modeshow 24 november: Adventkrans 15 december: Bloemschikken kerst Plaats: CC Achter Olmen Aanvang: 14.00 uur lBG Ordingen 5, 19 oktober en 2, 16, 30 november en 28 december: Samenkomst Plaats: Parochiaal Centrum Aanvang: 13.30 uur lBG Riemst 27 oktober en 22 december: Samenkomst 24 november: Bingo Plaats: Lokaal Lemmekes Aanvang: 14.00 uur Provinciale samenkomsten kaderdagen MIVAl 22 oktober: Algemene vergadering te Wemmel 27 oktober: Internetinitiatie 23 november: Aangepast wonen of serviceflat 7 december: Algemene vergadering Provinciaal Plaats: Lokaal St. Kristoffel Aanvang: 10.00 uur ACTIVITEITENKALENDER

_

en

MIVAl

Mival Aktief 16 oktober: Creatief atelier: Taartjes 27 november: Eindejaarsactiviteit Plaats: Lokaal Ons Heem Aanvang: 13.30 uur Mival Riemst 18 oktober: Kaas- en wijnnamiddag Plaats: Lemmekes Aanvang: 14.00 uur

Mival Bilzen 13 oktober, 10 en 24 november, 8 december: Creatief atelier 14 oktober: Mijn rug en ik 27 oktober: Bloemschikken Allerheiligen 17 november: Assertiviteit Plaats: c.c. De Kimpel Aanvang: 13.30 uur Mival Borgloon Elke dinsdagnamiddag: Creatief atelier 30 november: Bloemschikken Kerst Plaats: Lokaal Burgerwelzijn Aanvang: 14.00 uur Mival Herk-de-Stad 26 oktober: Help je huis 30 november: Reuma Plaats: The Gillis Touch Aanvang: 13.30 uur Mival Hoepertingen 11 en 25 oktober, 8, 15 en 29 november, 6, 12 en 13 december: Samenkomst 22 november: Koken met fruit 30 november: Bloemschikken Kerst Plaats: Lokaal Ons Heem Aanvang: 13.30 uur Mival Kortessem Elke dinsdag: Creatief atelier Plaats: Lokaal Fikske Aanvang: 14.00 uur Mival lummen 28 oktober: Bloemschikken Allerheiligen 25 november: Suikerziekte en zelfhulp Plaats: Oosterhof Aanvang: 14.00 uur Mival Maasmechelen 14 oktober: Wafels bakken 28 oktober: Bloemschikken Allerheiligen 25 november: Educatieve kwis Plaats: De Maasvallei Aanvang: 14.00 uur Mival Overpelt-Neerpelt 12 oktober: Desserten: dieet 9 november: Groentetaartjes Plaats: De Schakel Aanvang: 14.00 uur Mival Tongeren 8 november: Toneel

27

_____

\A\T DE PR~V\t+Jt\E.

6 december: Sinterklaasfeest Plaats: Zaal StJan Aanvang: 14.00 uur

verder gezet naar de Diamantwijk. Op dit ogenblik echter gesloten voor alle publiek wegens gevaar voor aanslagen!! ! Hierna kwamen we terug in de buurt van het station waar we afscheid namen van de gids. Diep onder de indruk van deze bewogen dag namen we terug de trein naar Gent. Een uitstap die kan aanbevolen worden, maar men dient wel open te staan voor andere culturen!!!

28

Mival Tessenderlo 9 november: Adventskrans maken Plaats: Lokaal OCMW Aanvang: 14.00 uur Mival Wandelclub Gaat weer de educatieve toer op met verschillende natuurtochten: 14 oktober, 17 november: Kortessem 21 oktober: Kiewit 28 oktober: Scherpenheuvel 10 november: Mettkoven 24 november: Ruilingen 8 december: Herk 15 december: Piringen 22 december: Stevoort Plaats: Telkens vertrekpunt Lokerstraat 80 Aanvang: 13.30 uur Mival Wellen 6 oktober: Uitleendienst: noodoproepsysteem 14 oktober: Dansnamiddag 13 en 27 oktober, 3 en 17 november, 15 december: Samenkomst Plaats: Lokaal Vloeiherk Aanvang: 14.00 uur Voor inlichtingen kan u terecht: LBG-MIVAL Limburg Monique Muës Geraetsstraat 20 - 3500 Hasselt Tel.: 011/29.10.24 Fax: 011/22.20.67

OOST-VLAANDEREN LBG - MIVAL Daguitstap: Een dagje joodse cultuur in Antwerpen Op 18 mei 11. stonden wij met z'n 25 op het perron van het Dampoortstation in Gent. We vertrokken naar Antwerpen om eens te proeven van de Joodse cultuur. Na het drinken van een kopje koffie ontmoetten we onze gids die ons binnenloodste in de Joodse wijk. We bezochten de synagoge, wandelden langsheen de Joodse winkels en leerden onderweg heel wat van onze gids. Bijna ongeloofelijk hoe deze mensen nog functioneren in een stad als Antwerpen. De discipline die men moet opbrengen om te voldoen aan de 626 regels die er zijn en waar men dient naarte leven zijn onbegrijpelijk. We gingen dan ook het koosjer middagmaal gebruiken en hierna werd de wandeling

_ hadden we ook 's avonds nog een programma af te werken want we werden elke avond nog verwend door life muziek, optreden van zigeuners ... En voor wie nog niet overtuigd is, Hongarije heeft ook een goede burgerlijke keuken, een prachtige natuur en een heerlijk klimaat, naast de cultuur die dit land te bieden heeft. Een aanrader om deze verre verplaatsing te maken. ACTIVITEITEN KALENDER

Verslag reis Hongarije Van 11 juni tot 18 juni 2004

LBG Dendermonde (De Beiaard) 19 oktober: Bingonamiddag LBG Eksaarde met culinair

2 oktober: Ontmoeting

moment 06 november: Herfstfeest

Amper een week terug van Parijs of de volgende bus stond reeds vertrekkensklaar. Deze keer hadden we wel 1.500 km voor de boeg vooraleer we onze eindbestemming Hongarije bereikten. De reis verliep vlot en de stemming zat er al meteen in. Een beetje stil werd het in de bus toen we de grens van Oostenrijk naar Hongarije overschreden. Immers, hier kon men ons niet meer begrijpen, want in Hongarije spreekt men slechts in de grotere steden Engels en Duits. Hongaars is niet direct de taal die men kan begrijpen. Immers, het Hongaars leunt aan tegen het Fins. Maar, eens aangekomen in ons verblijfhotel waren wij meer dan aangenaam verrast over de vriendelijkheid van de Hongaren en de manier waarop zij hun gasten verwelkomen en onderhouden. We kregen meteen voor de komende week een Nederlandstalige gidse Christina toegewezen die de ganse periode bij ons bleef. We bezochten Budapest, in twee delen opgesplitst, Buda en Pest. Twee volle dagen hadden we nodig om hier onze bezoeken af te leggen, het prachtige Parlementsgebouw, de prachtige gebouwen die hier nog bewaard zijn gebleven, de synagoge ... teveel om op te sommen. Want ook buiten Budapest is er nog heel wat te bewonderen. Steden als Esztergom met de mooiste kathedraal en schatkamer van Hongarije. Bezoek aan het oude stadje Szentendre met zijn typische folkloristische winkeltjes. Plaatsen zoals Kecskemét waar prachtige gebouwen staan in Jugendstil. Als vanzelfsprekend mocht hier ook een boottocht op de Donau niet ontbreken en natuurlijk werd er eveneens een bezoek gebracht aan Poesta met hun beroemde paardendressuur. Naast al deze activiteiten

LBG Geraardsbergen (De Korenbloem) 18 oktober: Ontmoeting met culinair moment LBG Hamme (Libera) 09 november: Verrassingsnamiddag 20 november: Avondfeest 04 december: Sinterklaasfeest LBG Moerbeke (Verbroedering) 05 oktober: Daguitstap naar Philippine en Brugge LBG Moerzeke 18 november: Kwisnamiddag '50 jaar TV kijken' 23 december: Muzikale namiddag LBG Oudenaarde 26 oktober: Evocatie Romain De Coninck LBG Ronse 07 oktober: Daguitstap met bezoek aan het Museum van de Geschiedenis van de Geneeskunde (Gent) en culinaire stop te Assenede 30 november: Sinterklaasfeest LBG St.-Lievens-Houtem 05 december: Sinterklaasfeest LBG St.-Lievens-Houtem (Hobby Club) 04 oktober: Wenskaarten 08 november: Bloemschikken: Kerststuk LBG Zele 12 oktober: Volksspelen

______

"1\T DE PR@V\Wt\E'---

LBG Zwalm 28 oktober: 18e verjaardagsfeest 25 november: Sinterklaasfeest

De Voorzorg Merelbeke 18 oktober: Voordracht: Veiligheid 8 november: Kaarting, bingo en kaas en wijn Plaats: Zaal Wilgenhof Aanvang: 14.00 uur

De Voorzorg Heusden-Destelbergen 4 oktober: Muzikaal intermezzo en kaasen wijnnamiddag Aanvang: 14.00 uur 15 november: Middagmaal en volksspelen Aanvang: 12.00 uur Plaats: Zaal De Eekhoorn 17 december: Daguitstap: Kerstverlichting in Parijs De Voorzorg "Mensen met onze wensen" 28 oktober: Diareeks Oostenrijk Aanvang: 14.00 uur 16 december: Kerstfeest en muzikaal intermezzo Aanvang: 12.30 uur Plaats: Zaal The Sport 3 november: Bezoek aan de Chinese Wijk in Antwerpen

De Voorzorg Hoogpoort 5 november: Daguitstap: Gastronomie in de Ardennen 19 november: Voordracht: Weet wat je eet! Plaats: Zaal Carlos Quinto Aanvang: 14.00 uur De Voorzorg Sint-Amandsberg 19 oktober: Natuurdocumentaire 22 december: Bloemschikken Plaats: Zaal St. Elooi Aanvang: 14.00 uur

_

Plaats: Lakenmetershuis Aanvang: 14.00 uur Sinterklaasfeest in de Salons Mantovani op maandag 6 en dinsdag 7 december 2004. Voor inlichtingen en inschrijving terecht bij: LBV Oost-Vlaanderen • Bob Schatteman • Aimée De Vos Hoogpoort 37 - 9000 GENT Tel.: 09/225 18 17 of 09/265 82 03 Fax: 09/223 71 04

kunt u

WEST-VLAANDEREN LBG - SO-ACTIEF - MIVAL PROVINCIALE

De Voorzorg Pluspunt 20 december: Bloemschikken Plaats: Zaal Lakenmetershuis Aanvang: 14.00 uur

29

ACTIVITEITEN

2000 Musical "Portret van een verloren lente" door het Koninklijk Ballet van Vlaanderen Wanneer: Woensdag 24 november 2004 Waar: Theater 't Eilandje te Antwerpen om 14.30 uur Prijs: Ticket € 15

De Voorzorg Sint-Martens-Latem en Sint-Denijs-Westrem 7 oktober: Daguitstap La Coupole en Rijssel 27 oktober: Halve daguitstap: Gastronomie in Berchem 13 oktober: Voordracht: Veiligheid 2 december: Volksspelennamiddag Plaats: Lokaal 't Zwaantje Aanvang: 14.00 uur 23 november: Voordracht: Gezonde voeding 16 december: Bloemschikken Plaats: Zaal Fanfare Aanvang: 14.00 uur

De Voorzorg Melle 12 oktober: Voordracht: Het leven van Romain Deconinck Plaats: Zaal Brouwershof Aanvang: 14.00 uur

De Voorzorg Ledeberg 7 oktober: Daguitstap La Coupole en Rijssel 22 oktober: Voordrachtnamiddag Solidariteit 10 december: Voordrachtnamiddag Gent Plaats: Zaal Brittannia Aanvang: 14.00 uur

De Voorzorg Wondelgem 2 november: Bezoek tentoonstelling Allison Aanvang: 14.00 uur 20 oktober: Vertel namiddag en bingo 15 december: Gesonoriseerde dia reeks Plaats: Zaal De Voerman Aanvang: 14.00 uur

De Voorzorg Wachtebeke 7 oktober: Daguitstap La Coupole en Rijssel 21 oktober: Voordracht Gent 22 november: Kwisnamiddag Plaats: Zaal 't Pruisenhof Aanvang: 14.00 uur

De Voorzorg AZ 13 oktober: Diareeks Krekengebied Wintermemoires 24 november: Kerstkaarten Plaats: Zaal Willen is Kunnen Aanvang: 14.00 uur

Met medewerking van Alpro Soja en Vitelma.

De Voorzorg Gavere 2 november: Voordracht: Solidariteit Plaats: Zaal The Club Aanvang: 14.00 uur 5 november: Daguitstap: Mosselen, rondrit Knokke Heist

De Voorzorg Rabot-Meulestede 26 oktober: Breughel en muzikale kwisnamiddag Plaats: Zaal Fluvial Aanvang: 12.00 uur 20 december: Bloemschikken

50 Actief Brugge 12 oktober: diareportage China 16 oktober: busreis naar Brussel + tuin Meise 26 oktober: speleologie met dia's 13 november: Night of the Proms

De Voorzorg Berlare 14 oktober: Voordrachtnamiddag: Koken op grootmoeders wijze Plaats: Bij Julien Overmere Aanvang: 14.00 uur 9 november: Volksspelen en bingo Plaats: Zaal Den Draver Aanvang: 14.00 uur

GEZOND GEWICHT: Infosessies over gezonde voeding, eetproblemen en overgewicht Sessie 1 op 23 november 2004: "Over overgewicht, gezonde voeding en gezond afslanken", door diëtiste NICE. Sessie 2 op 2 december 2004: "Eetstoornissen", door mevr. Elie Van Vreckem, psychologe. Sessie 3 op 9 december 2004: "Eetproblemen bij kinderen", door Mevr. Marleen Genetello, diëtiste UZ Gent. Elke sessievindt 2 keer plaats op dezelfde dag, telkens om 14.30 uur in zaal Damier, Stationsplein 13 te 8800 Roeselare en om 19.00 uur in de zaal van het WLZ-center, Revillpark 1 te 8000 Brugge. De deelnameprijs bedraagt € 3 per sessie of € 7 voor de 3 sessies.In deze prijs zijn 2 consumpties per sessie inbegrepen.

ACTIVITEITEN

KALENDER

30

tA\T DE PR~V\~t\E,-

_____

23 november: humor en ernst in de Brugse politiek 7 december: het onbewuste in de communicatie Plaats: In WLZ-center Aanvang: 14.00 uur 50 Actief leper 19 oktober: wijndegustatie 16 november: omgaan met verlies 21 december: komische monoloog "Zuinige Marie" Plaats: In De Koperen Haan om Aanvang: 14.00 uur 50 Actief Jabbeke 18 oktober: de bende van Bakelandt 29 november: rondneuzen in de Vlaamse volksmuziek Plaats: In De Linde Aanvang: 14.00 uur 50 Actief Knokke 11 november: concert met muziek uit 20 december: bloemschikken Plaats: In CC Scharpoord Aanvang: 14.00 uur

wo I

50 Actief Kortrijk 28 oktober: over Blauwers en Komiezen 25 november: de werking van het Belgische hof 16 december: werken met diepvriesproducten Plaats: In Jeugdcafetaria KV Kortrijk Aanvang: 14.30 uur 50 Actief Maldegem 28 oktober: zich ziek lachen is gezond 25 november: fiscaal vriendelijk (st)erven 16 december: creatief koken, aperitieven en hapjes Plaats: In dienstencentrum Kanunnik Andries Aanvang: 14.00 uur 50 Actief Oostende 18 oktober: depressie, de ziekte van de eeuw 8 november: praktisch GSM-gebruik 22 november: erfenissen en testamenten 6 december: bloemschikken Plaats: In Feestzaal Hertendale Aanvang: 14.00 uur 50 Actief Veurne 5 oktober: erfenissen en testamenten 9 november: met een sensuele zucht Plaats: In De Joker Aanvang: 14.00 uur

LBG Avelgem 13 oktober: diavoordracht China 16 november: kookactiviteit 18 november: seniorennamiddag 23 november: aromatherapie 14 december: quiznamiddag Plaats: in De Golf Aanvang: 14.00 uur LBG Blankenberge 18 november: educatieve quiz 16 december: verrassingsnamiddag Plaats: in Sint-Sebastlaan Aanvang: 14.00 uur LBG Brugge 8 november: diavoordracht Corsica Plaats: in Vrijzinnig Huis Aanvang: 14.30 uur LBG Diksmuide 19 oktober: kooknamiddag 16 november: ontstaan en geschiedenis van onze Belgische kust Plaats: in Sint-Jan Aanvang: 14.00 uur LBG Eernegem 21 oktober: voordracht "soja" 18 november: voordracht "seksualiteit bij ouderen" Plaats: in New Capri Aanvang: 14.00 uur LBG Gistel 14 oktober: filmnamiddag 9 december: volksspelnamiddag Plaats: in 't Koekoeksnest 25 november: Lionel Bauwens, de onvergetelijke tamboer Plaats: in CC Aanvang: telkens om 14.00 uur LBG Gullegem 8 november: veiligheid thuis, ongevallen voorkomen Plaats: in 't Vijverhof Aanvang: 14.30 uur LBG Harelbeke 26 oktober: koken door mannen 20 november: seniorenfeest Plaats: in de Cercle Aanvang: 14.00 uur LBG Houthulst 15 oktober: veiligheid in en rond de woning 19 november: kookdemonstratie Plaats: in zaal Maeke-Blyde Aanvang: 14.00 uur

_

LBG Knokke 9 oktober: Euregio Concert door de Koninklijke Harmonie "De Zeegalm" 22 november: bowling Plaats: in CC Scharpoord Aanvang: 14.00 uur LBG Koksijde 28 oktober: bedrijfsbezoek Regionale Media Maatschappij te Roeselare 25 november: zich ziek lachen is gezond 16 december: afslanken volgens uw bloedgroep Plaats: in Hotel Apostroff Aanvang: 14.30 uur LBG Kortrijk 12 oktober: diavoorstelling Ecuador en de Galapagoseilanden 14 december: zich ziek lachen is gezond Plaats: in ABA Aanvang: 14.30 uur LBG Kortrijk Serviceflats 21 oktober: quiz 15 november: muzikale namiddag 18 november: vertelnamiddag "anekdotes uit het schoolleven" 13 december: koffienamiddag met goochelaar Plaats: in De Korenbloem Aanvang: 14.30 uur LBG Kuurne 11 oktober: Versailles 8 november: diavoorstelling Plaats: in Salons Vaernewijck Aanvang: 14.30 uur LBG Lauwe 18 oktober: gebruik GSM 15 november: bergen beklimmen in Columbia Plaats: in het Cultureel Centrum Aanvang: 14.30 uur LBG Menen 19 november: kaas- en wijnavond 21 december: kampioenenviering Plaats: in zaal Eendracht Aanvang: 14.30 uur LBG Mesen 20 oktober: begeleid bezoek aan de stedelijke bibliotheek 17 november: osteoporose Plaats: in 't Hobbyhuisje Aanvang: 3.30 uur

______

\I1\T DE PR~V\~t\E"---

LBG Middelkerke 12 oktober: rugklachten begrijpen en voorkomen 9 november: een gezond kijk op voeding Plaats: in Ter Duinen Aanvang: 14.00 uur

2 november: bloemschikken tegen Kerst Plaats: in Den Oliemeulen Aanvang: elke activiteit om 14 uur

LBG Moorsele 4 oktober: diavoordracht Ecuador en de Galapagoseilanden 6 december: rationeel energiegebruik Plaats: in 't Vijverhof Aanvang: 14.30 uur LBG Oostkamp 12 oktober: over Blauwers en Komiezen 9 november: leven met reuma Plaats: in 't Boldershof Aanvang: 14.30 uur LBG Poperinge 6 oktober: feestnamiddag Plaats: in 't Belfort Aanvang: 14.30 uur 3 november: het harde leven van de Vlaamse seizoenarbeiders in Frankrijk Plaats: in 't Romanhof Aanvang: 14.30 LBG Roeselare Eekhoorn 26 oktober: zich ziek lachen is gezond Plaats: in De Eekhoorn Aanvang: 14.00 uur LBG Staden 21 oktober: jaarlijkse feestmaaltijd 25 november: diavoorstelling Noorwegen Plaats: in Hof Ter Loo Aanvang: 14.00 uur LBG Torhout 22 november: internet voor beginners 20 december: Meisje Mus Plaats: in 't Gravenhof Aanvang: 14.00 uur LBG Waregem 11 oktober: geneeskracht van groenten en gebruik van koffie 15 november: klonen, het eeuwige leven Plaats: in Eikenhove Aanvang: 14.30 uur LBG Wervik 4 oktober: het Rode Kruis 8 november: shownamiddag Plaats: in zaal De Teerling Aanvang: 14.00 uur LBG Zedelgem 5 oktober: Water, elke druppel telt

LBG Zwevegem 20 oktober: kaas- en wijnavond 17 november: de apotheek op reis Plaats: in 't Boldershof Aanvang: 14.00 uur

LVSW Oostende 20 oktober: goed voorbereid naar het ziekenhuis 17 november: diareportage Noorwegen 15 december: educatieve quiz Plaats: in Feestzaal Hertendale Aanvang: 14.00 uur

LVSW Roeselare 5 oktober: bezoek aan de Regionale Media Maatschappij 16 november: onze Vlaamse taalschat, spreuken en gezegden 14 december: omgaan met kritiek en waardering Plaats: in zaal achter WLZ Aanvang: 14.30 uur

LVSW Brugge 21 oktober: rondneuzen in de Vlaamse Volksmuziek 18 november: de Galapagos 16 december: zich ziek lachen is gezond Plaats: in het WLZ-center Aanvang: 14.00 uur LVSW Ichtegem 4 oktober: zich ziek lachen is gezond 8 november: diavoorstelling Griekenland 6 december: viering 10-jarig bestaan Plaats: in New Capri Aanvang: 14.00 uur LVSW leper 4 oktober: over heksen, hekserijen en heksenprocessen 8 november: veilig voedsel van in de grond tot in de mond Plaats: in 't Zweerd Aanvang: 14.00 uur LVSW Kortrijk 14 oktober: slaapstoornissen en gezond slapen 18 november: de herbergen in Kortrijk 9 december: wijnen voor de feestdagen Plaats: in Jeugdcafetaria KV Kortrijk Aanvang: 14.30

LVSW Menen 12 oktober: Haloween 19 november: kaas- en wijnavond Plaats: in Zaal Eendracht Aanvang: 14.30 uur

31

LVSW Revill (themawerking Brugge) 7 oktober: depressie, de ziekte van de eeuw 4 november: stressbeheersing Plaats: in WLZ-center Aanvang: 14.00 uur

LVSW Blankenberge 28 oktober: Sint-Janskruid en depressie 25 november: veilig voedsél van in de grond tot in de mond Plaats: in Sint-Sebastiaan Aanvang: 14.00 uur

LVSW Maldegem 14 oktober: goed voorbereid naar het ziekenhuis 18 november: rationeel energiegebruik het huishouden Plaats: in Café Canada Aanvang: 14.00 uur

_

LVSW Torhout 12 oktober: diavoordracht over de mooiste plaatsjes van Hongarije 9 november: een mensenleven is op zijn minst een discussie waard 14 december: creatief atelier Plaats: in 't Lusthof Aanvang: 14.00 uur LVSW Wervik 19 oktober: hoe besparen op mijn mobiele en vaste telecommunicatie? 16 november: darmklachten Plaats: in zaal De Teerling Aanvang: 14.00 uur LVSW Zedelgem 26 oktober: dia reeks Slovakije 23 november: te voet naar Rome Plaats: in Den Oliemeulen 28 december: Mimi en Didi Plaats: in Ter Velde Aanvang: elke activiteit om 14 uur

in

Voor inlichtingen en inschrijving terecht bij: • LBG en 50 actief - Nadine Fiems • LVSW - Madie Coevoet Groeningelaan 40 - 8500 Kortrijk Tel.lbv: 056/25.72.61 Tel.lvsw: 056/25.71.52 Fax: 056/22.96.26 Email: [email protected] Email: [email protected]

kunt u

COURANT is het driemaandelijks tijdschrift van de v.z.w. Liberale Beweging voor Volksontwikkeling Redactie A. DE Vos, C. MOREAU, N. FIEMS,P. LAUWRIJS,M. COEVOET M. MUES, L. VAN NIEUWENBORGH, R. VAN HEE, B. SCHATIEMAN,F. FLUYT G. VERBRUGGHE, Hoofdredacteur Guido VERBRUGGHE Zetwerk - Lay-out en abonnementenbeheer Christine MOREAU Briefwisseling en verzendadministratie Alle briefwisseling in verband met de redactie, de abonnementen en de advertenties dienen gericht Courant, Livornostraat 25, 1050 Brussel Telefoon: 02/538.59.05 Fax: 02/538.20.82 E-mail: [email protected] Website: www.lbvvzw.mut400.be Abonnementen 7,00 € door betaling het rekeningnummer Prijs per afzonderlijk

op 310-0005171-19 van de L.B.V. nummer: 2,50 €

Verantwoordelijke uitgever Jacky Raymaeckers, Kasteellaan Druk Drukkerij

Perka, Maldegem,

33, 3500 Hasselt

050 71 6071

aan: