Interpersoonlijke psychotherapie in een ambulante groep
“een behandelprotocol voor depressie” Dina Snippe, psychotherapeut Opleider-supervisor NVGP en NVIPT
De genezing van de krekel • Geacht somber gevoel, • Hoe gaat het met u?
• Hoe het met mij gaat weet u vast wel. • Kan ik misschien iets voor u doen?
Focussen in IPT • • • •
Rouw Interpersoonlijk conflict Rolverandering Interpersoonlijke tekort/sensitiviteit
Protocollaire behandeling van depressie
• • • •
Evidence based behandeling Doelgroep volwassenen 18-65 jaar Voorbereidende gesprekken Farmacotherapie
bio-psycho-sociaal model IPT biologische factoren genetische stress gevoeligheid temperament
sociale factoren huidige betekenisvolle relaties huidige sociale steun
interpersoonlijke crisis interpersoonlijk conflct, rolverandering, rouw, interpersoonlijk tekort
interpersoonlijke problemen en psychiatrische symptomen
psychologische factoren vroeg kinderlijke ervaringen hechtingsstijl
Meta analyses IPT Cuijpers et al. 2011 • Effect IPT is vergelijkbaar met medicatie en beter dan placebo • IPT effectief zowel voor acute behandeling als onderhoudsbehandeling • Combinatie IPT met medicatie niet effectiever dan IPT alleen • IPT overall effectiever dan CBT • IPT laat minder drop outs zien in vergelijking met placebo, medicatie en CBT
Korte termijn groepstherapie • • • •
Beperkte duur Homogene samenstelling Psychodynamisch focus Interpersoonlijk focus
Diagnosen
• Depressieve stoornis, eenmalige episode matig/ernstig • Depressieve stoornis, recidiverend • Depressieve stoornis NAO
Contra-indicaties (1) • Ernstige psychiatrische problematiek • Zwakbegaafdheid • Mensen, die teveel in een (inter)persoonlijke crisis zitten • Onvermogen tot het aangaan van een werkrelatie • Actueel seksueel misbruik
Contra-indicaties (2) • • • •
Verslaving aan alcohol of drugs Suicidaliteit Ernstige persoonlijkheidsstoornis Mensen, die erg stotteren of doof zijn • Het niet beheersen van de Nederlandse taal • Cognitieve beperkingen
Voorbereidende gesprekken • Verband tussen interpersoonlijke problemen en depressieve klachten • Opbouw werkrelatie • Focus kiezen • Behandelplan maken
Depressie en interpersoonlijke context • • • • • •
Inventarisatie belangrijkste personen Wensen en verwachtingen Veranderingen door depressie (tijd) Wil men anders omgaan met contacten Stappen ondernomen? Belangrijkste relaties in het verleden
Houding therapeut • • • • • • • •
Niet neutraal steunend actief evocatief bevordert zelfstandigheid naast de patiënt creatief geen duiding overdracht
Keuze focus
• Relatie in de tijd • Affect beladen • (veranderbaar)
Samenstelling van de groep • Homogene groep • Verschillen en overeenkomsten • Ark van Noach
Afspraken en regels • Groepsregels bespreken • Vertrouwelijkheid • Contacten buiten de groep
Werkwijze IPT-G Gespecialiseerde GGZ Zittingen
• • • •
Beginfase Middenfase Eindfase Follow-up
1-3 4-11 12-14 15-16
Werkwijze IPT-G Basis-GGZ Zittingen 1 ind kennismakingsgesprek Beginfase Middenfase Eindfase Folluw-up
1 - 2 3 - 7 8 2
Kennismaking • • • • •
Focus Iets over je probleem vertellen Tweetallen Groepsregels Vragenlijsten
Psycho-educatie • • • •
Oorzaken depressie Prevalentie Ontstaan van depressie Klachten inventariseren
Sociogram
Sociogram • • • •
Inventarisatie belangrijkste personen Wensen en verwachtingen Veranderingen door depressie (tijd) Wil men anders omgaan met contacten • Stappen ondernomen? • Belangrijkste relaties in het verleden
Ontwikkeling van het groepsproces (1) • • • •
Opnemingsfase Differentiatie of conflictfase Wederkerigheidsfase Eindfase
Opnemingsfase zitting 1-3
• • • •
Structuur met oefeningen Actieve therapeut Steunende interventies Interactie gericht op de therapeuten
Conflict of differentiatiefase zitting 3-5
• • • •
Iets minder actieve therapeuten Benoemen verschillen Kritiek exploreren Meer interactie tussen de groepsleden
Wederkerigheidsfase (1) zitting 5-11
• Algemene thema’s verbinden met het individuele focus • Gebeurtenissen in het dagelijks leven • Hoe somber was je de afgelopen week
Wederkerigheidsfase (2) zitting 5-11
• • • • •
Therapeuten: Procesgerichte interventies Bruggen slaan minder actief Groepsleden werken samen
Technieken (1)
• Verhelderen van gevoelens • Aanmoedigen tot het uiten van gevoelens • Analyseren van de communicatie
Communicatieanalyse • Veel gebruikt bij interpersoonlijk conflict • Woord voor woord verbatim verslag van een (klein) stuk gesprek • Vraag naar exacte woorden • Vraag naar de toon (affect) • Wat had de patiënt willen zeggen? • Wat werd er eigenlijk gezegd?
Technieken (2) • Vasthouden aan het focus • Verbinden van de probleemgebieden • Experimenteren met verschillende coping stijlen
Rollenspel • Verhelderen probleem • Vervolg op communicatie-analyse • Oefenen van nieuwe vormen van communicatie • ‘Reverse’ role-play
• Niet zaken voordoen.
Eindfase (1) zitting 12-14
• Afscheid nemen • Evaluatie • Terugvalpreventie
Eindfase (2) zitting 12-14
• • • •
Therapeuten actief Meer structuur Sociogram Vragenlijsten
Follow-up zitting 15-16
• • • •
Geen therapie Evaluatie Verwijzing Terugkoppeling vragenlijsten
Vragenlijsten • • • • •
IDS-SR-30 SCL-90 MOS SF-36 UCL GGZ-thermometer
Patienten en SES • 9 groepen; 60 patienten • 44 vrouwen en 16 mannen • Merendeel was getrouwd en had middelbare school gedaan. • 53 hadden Ned. nationaliteit. • 11 drop out (4 tijdens de therapie; 7 bij follow up) • 69% was matig ziek. 20,5% ernstig (CGI)
Diagnosen
• • • • •
Depressieve stoornis, eenmalige episode, matig/ernstig 87%, waarvan 26% recidiverend Depressieve stoornis NAO 8,4% Dysthyme stoornis 6,7% Aanpassingsstoornis met depressieve stemming 3,2 %
Focussen
• • • •
Rolverandering Rouw Interpersoonlijk conflict Interpersoonlijk tekort
73,3% 21,7% 5% 0%
Effectmetingen IDS-SR; MOS SF-36 en SCL- 90 • IDS-SR-30 • Depressie, angst, piekeren en wantrouwen is significant verminderd op tijdstip 2 en 3 • Emotionele rolproblemen verminderen
Effectmetingen UCL • Actief aanpakken is op tijdstip 2 en 3 sig. meer • Passief afwachten is op tijdstip 2 en 3 sig. minder • Vermijden is op tijdstip 2 minder, maar niet sig, op tijdstip 3 sig. minder
IPT-groepen • • • • • •
Depressie Ambulant en in dagbehandeling Post-partum depressie IP-SRT groep IPT-G voor adolescenten In ontwikkeling: revalidatiegroep
Adressen • • • • •
www.groepspsychotherapie.nl www.iptnederland.nl www.interpersonalpsychotherapy.org www.ids-qids.org
[email protected]
