14-9-2010
"Interacties van medicatie. Huisarts Apotheker: een gedeelde zorg“ Dr. Apr. Veerle Foulon Departement farmaceutische wetenschappen KULeuven.
v.z.w. Artsenkring Halle en Omgeving
Verloop van de avond • • • • •
Ter herinnering: afspraken van 2008 Medicatiebewaking Casussen: interactief Conclusie: afspraken Aansluitend: nieuwjaarsreceptie
1
14-9-2010
ENGAGEMENT HUISARTSEN
ENGAGEMENT APOTHEKERS DOEL: uniforme en correcte werkwijze ten opzichte van de patiënten
DOEL: uniforme en correcte werkwijze ten opzichte van de patiënten
Antibiotica: zijn voorschriftplichtig en mogen niet zonder voorschrift afgeleverd worden.
Griepvaccins: als de arts geen specifieke voorkeur heeft voor een bepaald vaccin, maakt hij een voorschrift op stofnaam: “influenzavaccin”.
Antidepressiva/tranquilizers/ chronische medicatie (bloeddruk, cholesterol, diabetes): zijn voorschriftplichtig. Als de arts niet bereikbaar is, zorgt de apotheker voor een continuïteit in de farmaceutische zorg waarbij de noden van de patiënt centraal staan. De apotheker brengt de arts hiervan op de hoogte. Bij vermoeden van verslaving: er wordt contact opgenomen met de huisarts. Wanneer een voorschrift niet correct is, wordt er een MAIL gestuurd naar de huisarts.
Bij wijziging van dosis: arts parafeert nog eens extra naast de dosis. Bij manuele wijziging op het voorschrift: arts parafeert nogmaals naast de aangebrachte wijziging. Huisarts is bereikbaar voor apotheker (evt via GSM, deze wordt niet verder doorgegeven) De juiste verpakkingsgrootte wordt vermeld op het voorschrift. De arts vermeldt het aantal eenheden in de verpakking en het aantal verpakkingen, of de therapieduur in weken en/of dagen.
Lijst telefoonnummers huisartsen: - wordt NOOIT doorgegeven aan patiënten - eerst contacteren via praktijknummer - geldt van maandag 8uur tot vrijdag 20uur Voor meer info/vragen/klachten:
Voor meer info/vragen/klachten:
Artsenkring Halle en omgeving 02/306.42.46 0473/31.17.21
[email protected] v.z.w. Artsenkring
Artsenkring Halle en omgeving 02/306.42.46 0473/31.17.21 v.z.w. Artsenkring
[email protected]
Halle en Omgeving
Halle en Omgeving
Uniforme en correcte werkwijze
? Medicatiebewaking
2
14-9-2010
Farmaceutische Zorg Definitie WHO (1) Pharmaceutical care is a relatively new philosophy of practice, the goal of which is to optimize the patient’s health-related quality of life and to achieve positive clinical outcomes.
Definitie WHO (2) Pharmaceutical care includes: - educating the patient or the person caring for the patient about their medications and the conditions for which they are prescribed to ensure maximum therapeutic benefit and safety - reviewing the patient’s medication history - continuous monitoring of the patient’s therapy - screening for potential adverse effects - monitoring the patient’s ability to take his or her medications correctly and to adhere to the prescribed therapies
3
14-9-2010
Definitie WHO (3) Pharmacists, through the practice of pharmaceutical care, can prevent or stop interactions, monitor and prevent or minimize adverse drug reactions and monitor the cost and effectiveness of drug therapy as well as provide lifestyle counselling to optimize the therapeutic effects of a medication regimen. The concept of pharmaceutical care is particularly relevant to special groups of patients such as the elderly and chronically ill.
Raad van Europa Resolutie ResAP(2001)2 over de rol van de apotheker in het kader van de veiligheid van de gezondheid ‘One of the pharmacist’s basic functions, as an expert in medicinal products, is to help prevent avoidable iatrogenic risks…, and pharmaceutical care is an essential element in the prevention and reduction of iatrogenic risks and should be implemented systematically’
4
14-9-2010
Wet van 01/05/2006 tot wijziging van KB78 (1) De farmaceutische handelingen in de uitoefening van de functie van de apotheker inzake de verstrekking van farmaceutische zorg omvatten de verantwoordelijke aflevering van voorgeschreven geneesmiddelen of van geneesmiddelen die zonder voorschrift kunnen afgeleverd worden, met het oog op, in overleg met andere zorgverstrekkers en de patiënt, het bereiken van algemene gezondheidsdoelstellingen zoals het voorkomen, het identificeren, en het oplossen van problemen verbonden aan het geneesmiddelengebruik.
Wet van 01/05/2006 tot wijziging van KB78 (2) De farmaceutische zorg is erop gericht om op een continue wijze het gebruik van geneesmiddelen te verbeteren en de levenskwaliteit van de patiënt te bewaren of verbeteren. Het interprofessioneel overleg omvat onder meer het eventuele terugsturen naar een arts en het informeren van de behandelende arts.
5
14-9-2010
In de praktijk? • • • •
Wat doet de arts? Wat doet de apotheker? Hoe kunnen we hierover communiceren? Welke afspraken kunnen we maken?
In de praktijk: apotheek • Bewaking op interacties ondersteund door software • Databank voor België: Delphi Care
6
14-9-2010
In de praktijk: apotheek Toepassing van apotheeksoftware
%
Patiëntgegevens (administratief)
90.9
Patiëntprofiel (ziektebeeld, allergie, zwangerschap)
45.6
Medicatiehistoriek van geneesmiddelen op voorschrift
92.3
Medicatiehistoriek van OTC geneesmiddelen
52.8
Controle op interacties
67.4
Controle op contra-indicaties
53.3
Eerste uitgifte begeleiding
40.1
Controle therapietrouw
39.6
In de praktijk: apotheek • Afhankelijk van het programma: – Ernstgraad instellen – Periode van bewaking instellen – Registratie van aanpak
7
14-9-2010
In de praktijk: apotheek • Hoe afhandelen?
8
14-9-2010
Casus 1 • Leen, 47 jaar • VS: Omeprazol EG, 28 x 20 mg Biclar forte, 10 x 500 mg Amoxycilline EG, 8 x 1 g • Medicatiehistoriek: Docsimvasta 40 mg
Interactie? Geneesmiddelengroepen? • Statines – macroliden VS:
Docsimvasta 40 mg (simvastatine) Biclar forte, 8 x 1 g (claritromycine)
9
14-9-2010
Probleem? Wat merkt de patiënt er van? • Cholesterolsyntheseremmers worden gemetaboliseerd door CYP3A4 • Macrolide-antibiotica remmen CYP3A4 Sterke stijging van de plasmaspiegels van cholesterolsyntheseremmers mogelijk
Probleem? Wat merkt de patiënt er van? • Relevant? claritromycine
AUC simvastatine x 10
10
14-9-2010
Probleem? Wat merkt de patiënt er van? • Verhoogde kans op myopathie en rabdomyolyse • Spierpijn en spierzwakte
Hoe afhandelen? • Statine stoppen tijdens macrolide-kuur
11
14-9-2010
Wat in de apotheek? • • • •
Arts bellen? Altijd? Wanneer wel/niet? Wat als arts niet bereikbaar is? Zelf initiatief nemen? Statine tijdelijk stoppen of enkel patiënt wijzen op mogelijke effecten?
Casus 2 • Lies, 31 jaar • VS: Propranolol EG, 40 mg
• Medicatiehistoriek: Ventolin 200
12
14-9-2010
Casus 2 • Lies (31) heeft een lichte vorm van astma, die haar vooral in de zomer parten speelt. De symptomen krijgt ze meestal onder controle met Ventolin. Sinds ze vorig jaar samen met haar man een zaak over nam, heeft ze het ontzettend druk. Een paar weken geleden kreeg ze voor het eerst hartkloppingen, en omdat de frequentie daarvan toenam, besloot ze haar arts te raadplegen. Die raadde haar aan om het wat rustiger aan te doen en af en toe wat tijd voor zichzelf te nemen. Ter ondersteuning schreef hij een doosje Propranolol EG voor.
Casus 2 • • • •
Interactie? Geneesmiddelengroepen? Probleem? Wat merkt de patiënt er van? Hoe afhandelen?
13
14-9-2010
14
14-9-2010
Casus 3 • Fons, 62 jaar • Vraagt doosje Aleve
• Medicatiehistoriek: Ledertrexate 30 x 2.5 mg
Casus 3 • • • •
Patiënt met reumatoïde artritis. Neemt Ledertrexate®. Neemt vaak extra paracetamol. Heeft van zijn buurvrouw gehoord dat Aleve® veel sterker is.
15
14-9-2010
Casus 3 • • • •
Interactie? Geneesmiddelengroepen? Probleem? Wat merkt de patiënt er van? Hoe afhandelen?
16
14-9-2010
Afleveren van OTC Adequate bevraging W Voor wie is het product bestemd? H
Hoe lang heeft de patiënt reeds last
H
en hoe omschrijft hij/zij de klachten?
A
Welke acties heeft de patiënt reeds ondernomen?
M
Neemt de patiënt nog andere medicatie?
Registratie / Farmaceutisch dossier
17
14-9-2010
Casus 4 • Marie, 73 jaar • Voorschrift:
• Vraagt een doosje Aspegic 1000
Casus 4 • • • •
Interacties? Geneesmiddelengroepen? Probleem? Wat merkt de patiënt er van? Hoe afhandelen?
18
14-9-2010
Casus 4 • Alle geneesmiddelen op VS chronisch gebruikt • Aspegic tegen ‘de griep’
19
14-9-2010
20
14-9-2010
Casus 5 • Anna, 86 jaar • VS: Zestril 5 mg, 28 tabletten Aldactone 50 mg, 30 tabletten Brufen 400 mg Lormetazepam 2 mg
21
14-9-2010
Casus 5 • Anna, 86, is een vroegere buurvrouw van je. Ze verblijft nu al een aantal jaar in het bejaardentehuis. De apotheek waarin je werkt is jaarlijks één maand verantwoordelijk voor de leveringen aan deze instelling.
Casus 5 • • • •
Interacties? Geneesmiddelengroepen? Probleem? Wat merkt de patiënt er van? Hoe afhandelen?
22
14-9-2010
23
14-9-2010
24
14-9-2010
25
14-9-2010
Afspraken • Bij een zeer ernstige interactie nemen de apothekers contact op met de huisarts. • Wat is een zeer ernstige interactie? • Hoe contacteert de apotheker de huisarts? • Wordt de huisarts ook gecontacteerd wanneer een van de geneesmiddelen die bij de interactie betrokken is, voorgeschreven werd door een andere arts? • Waaruit bestaat dit contact? Vraag? Suggestie voor oplossing?
Beoordelen van interacties Online-bronnen • • •
Delphi: interactie-analyse www.delphicare.be Medscape: drug interaction checker www.medscape.com ArizonaCERT: QT-lijsten www.torsades.org
26
14-9-2010
Beoordelen van interacties Naslagwerken •
• •
•
Drug Interactions Analysis and Management. Hansten P.D., Horn J.R. (ed.).Wolters-Kluwer, 2006 (ISBN: 1-57439-260-3) Drug interaction facts - The Authority on Drug Interactions. Tatro D.S. (ed.). Wolters-Kluwer, 2006 (ISBN: 1-57439-243-3) Stockley's Drug Interactions. Baxter K. (ed.). Pharmaceutical Press, 2006 (ISBN: 0-85369-624-1) Commentaren medicatiebewaking. Health Base / Escapo, jaarlijkse editie
Afspraken • De artsen zijn best meteen bereikbaar, zoniet moet de patiënt terug komen. • Is het realistisch om altijd meteen bereikbaar te zijn? • Is dit nodig? • Kunnen we op een andere manier afspraken maken over de aanpak van interacties die zich frequent voordoen?
27
14-9-2010
Afspraken • De apotheker registreert op naam, ook bij aflevering van voorschriftvrije medicatie. • Wat met patiënten die slechts occasioneel naar de apotheek komen? • Kan de huisarts rekenen op een goede registratie door de apotheker om interacties tussen voorgeschreven geneesmiddelen en medicatie die de patiënt op eigen initiatief neemt, te voorkomen?
Afspraken • De arts staat open voor de vraag van de apotheker en is bereid uitleg te geven • Wat met vragen die steeds terugkeren?
28
14-9-2010
Afspraken • Medicatiebewaking gebeurt discreet, zodat de relatie tussen patiënt en zorgverstrekker niet ondermijnd wordt • Hoe doe je dat concreet in de apotheek? • Hoe ga je om met patiënten die de vraag of de aarzeling van de apotheker ter sprake brengen tijdens een volgende consultatie?
29
