Integraal onderwijs in integrale geneeskunst

O. van Nieuwenhuijze [email protected]

27 Integraal onderwijs in integrale geneeskunst Is er een manier om de zo verschillende werkwijzen, van de zo verschillende geneeswijzen, te leren, en te leren integreren? Ja, ieder kan dat voor zich, en met een integrale visie is daar een integraal onderwijsaanbod voor te bieden.

O. van Nieuwenhuijze

332

Inleiding

len in benadering, werkwijze, en verschillen in het

De integratie van de geneeswijzen is een eenvoudi-

leren van, en het leren omgaan met, de desbetref-

ge zaak, en eenvoudig te leren. Hun samenspel is

fende geneeswijze. Om die reden gaat deze tekst in

af te leiden uit hun bedoeling: het verbeteren van

op de samenhangen in de verschillen. Niet het ver-

de integriteit van ons lichaam. Ze werken allemaal

schil is belangrijk, maar het feit dat ze kunnen wor-

met ons lichaam; ons lichaam wordt daarmee hun

den geïntegreerd. Om te komen tot een basis van

vanzelfsprekende integrerende factor. Om effectief

integrale geneeskunst is het nodig om eerst die in-

te zijn moet een geneeswijze ons lichaam aanspre-

tegratie van perspectieven (paradigma) helder te

ken. Vanuit de samenhangen in ons lichaam zijn

krijgen. De ‘Integratie van de Geneeswijzen’ betreft

ook de samenhangen van de geneeswijzen te be-

de integratie van de verschillende vormen van we-

grijpen.

tenschap, van geneeswijzen. Het integreren van de

Ons lichaam is een afspiegeling van de integrale

verschillende vormen van therapeutische interactie,

samenhang van het universum. Het ontstond als

gebaseerd op de verschillende manieren van com-

deel van een geheel, en heeft nooit losgestaan van

municeren met het lichaam, is te leren. Het volgen-

onze omgeving. Het is, ogenschijnlijk opzichzelf-

de beschrijft vormen van onderwijs die daarvoor

staand, integraal deel van onze omgeving en er in

zijn te gebruiken; om te komen tot een praktisch

verbonden door dynamische processen. Dezelfde

principevoorstel voor integraal onderwijs in integra-

natuurwetten die werden gevonden bij het bestude-

le geneeskunst.

ren van het universum, gelden ook voor de samen-

In Tabel 1 is een principe-overzicht te zien van de

hang van ons lichaam. Ze vormen daarmee de basis

samenhangen die daarbij worden gebruikt. De in-

van genezing: het herstellen van de integriteit van

zichten van de wetenschap van de laatste 100+ jaar

het deel in het geheel.

zijn in dit overzicht samengebracht: vormen van ge-

Belangrijker dan de verschillende vormen van ge-

nezing, vormen van interactie, vormen van samen-

neeswijzen die er zijn, is het besef dat de verschil-

hangen en relaties, zoals arts-patiënt-interacties en

lende vormen van geneeswijzen werken vanuit ver-

onderwijsvormen. Hierin is steeds hetzelfde pa-

schillende perspectieven. Om de geneeswijzen te

troon te herkennen: de relatie van het deel met het

integreren, is het nodig om die perspectieven te in-

geheel. De systeemtheorie laat zien dat elke grens

tegreren. De verschillende geneeswijzen gaan op

zowel een scheiding alsook een verbinding is.

verschillende manieren om met ons lichaam; dit is

Het voorstel voor integrale geneeskunst is een voor-

ook in hun ‘arts-patiënt’-relaties te zien. Het gaat

beeld van die samenhangen: het beschrijft een ma-

om verschillen in communicatievorm, met verschil-

nier waarop integrale geneeskunst in ons dagelijks

tig jaargang 21|22

Deel 4: Op zoek naar begrip van de rol van coherentie in gezondheid en ziekte


Integraal onderwijs in integrale geneeskunst

>

Tabel 1 Een principe-schema van de 4D-systeem/relatie-samenhangen

geneeswijze

Somatisch

Ayurvedisch

Acupunctuur

Sjamanisme

wetenschapsvisie

klassiek

relativistisch

waarschijnlijkheid

veld

lichaamssysteem

anatomie

fysiologie

neurocrien-regulatie

psycho-immuun

procesniveau

object

proces

transformatie

integratie

integriteitsysteem

body

mind (beleving)

soul (ziel)

spirit (geest)

materialisatievorm

matter

moleculen

atomen

subatomaire velden

beschrijvingsmodel

fysica

chemie

elektromagnetisme

informatica

verklaringsmodel

deterministisch

relativistisch

relationeel

integraal

levensvorm

mineraal

plant

dier

zelf-bewust

systeembeschrijving

knoop

tak

circuit

netwerk

verantwoordelijkheid

patiënt

cliënt

pupil

meester

levensontwikkeling

baby

kind

adolescent

volwassene

geneesmethode

palliatie

curatief

vroege detectie

preventie

therapievorm

controle

begeleiding

advies

voorbeeld

onderwijsvorm

klassikaal onderwijs

probleemgestuurd leren

coöperatief leren

doceren

leerstijl

schools

leergroepen

vrij doctoraal

docent

grensfacet

buiten

buitengrens

binnengrens

binnen

333 leven kan worden geïntegreerd. Het is een voorstel

gramma, vergt een andere visie wat betreft zowel

voor integratie van het leren van zelfzorg via het re-

onderwijs alsook van geneeskunst. Het begrip van

guliere schoolprogramma, waardoor al binnen één

de ontwikkeling in de wetenschap is daarbij nodig.

generatie immens veel kan worden bespaard op de

Om die reden start het verhaal met een recapitula-

kosten voor gezondheidszorg. Daarnaast leidt het

tie van de voornaamste ontwikkelingen van de we-

tot een enorme toename van ons begrip en bele-

tenschap van de laatste 100+ jaren. Daarin werd

ving van gezondheid. Dat alles tegen zeer lage in-

een fundamentele revisie bereikt, van Objectieve

vesteringskosten te bereiken met een schoolpro-

wetenschap (via relativistische- en waarschijnlijk-

gramma van één uur per week.

heids-modellen) naar de Wetenschap van het Subjectieve. Daarin zijn vier duidelijke fasen te her-

Integrale Wetenschap

kennen, die het best in hun samenhang kunnen

Het voorstel voor een aanbod van integrale genees-

worden begrepen vanuit de integrale visie van de

kunst, geïntegreerd in het reguliere curriculum-pro-

Systeemtheorie, ontwikkeld door bioloog Von

tig jaargang 21|22


>

334



Bertalanffy (1953).

verder ingaan in de materie dat wordt bestudeerd.

Het samenspel kun je goed zien in levende wezens.

In de wetenschap heeft dat letterlijke betekenis: in

Deze lijken enerzijds doods (anatomisch, materi-

het bestuderen van de materie (fysica) ontstond in-

eel), als Gesloten Systemen. Tegelijkertijd zijn ze le-

zicht dat die was opgebouwd uit moleculen (che-

vend, integraal van hun gehele omgeving (psyche,

mie), opgebouwd uit atomen (elektromagnetisme),

spiritueel), als Open Systemen.

opgebouwd op subatomaire velden (informatie).

Levende wezens hebben een vrije keuze en functio-

Elk van die aspecten functioneert volgens een

neren op fundamenteel andere wijze dan met de

ander logisch principe; de samenhangen zijn fun-

materiële visie van de Klassieke Fysica kan worden

damenteel anders. De wetenschapper speelt ook

beschreven. Klassieke fysica was ontwikkeld voor

een andere rol in de waarneming. De Onbetrokken

het begrijpen van het gedrag van inerte, dode mate-

Observator van de Klassieke (Deterministische)

rie. Voorspelbaarheid, herhaalbaarheid, unifor-

visie is door de verantwoordelijke schepper vervan-

miteit en invariantie, zijn daarin bepalende begrip-

gen in het integrale veldmodel. Op dezelfde manier

pen. Deze benadering voor de beschrijving van ma-

is de arts-patiënt-relatie per geneeswijze verschil-

terie is onbruikbaar voor het beschrijven of begrij-

lend. Hoe verschillend die zijn, is het gemakkelijk-

pen van levende wezens. Dode materie heeft geen

ste in autonomie-ontwikkeling te benoemen: van

vrije keuze, levende organismen wel. De somatische

baby naar kind naar adolescent naar volwassene

geneeskunde is nog grotendeels op deze klassieke

(zie Tabel 1). De Somatische zorg werkt veel vanuit

modellen gebaseerd. Dit maakt de modellen van de

het model van zorg-overname, Ayurveda vanuit be-

klassieke fysica ongeschikt als basis voor de ge-

geleiding, Acupunctuur vanuit advies, en Sjamanis-

neeskunst. Alle geneeswijzen hebben op deze ma-

me vanuit voorbeeld. Deze interventiemodellen zijn

nier elk hun eigen beperking – dit is voor elke theo-

per geneeswijze bestudeerd, maar de beschrijvin-

rie het geval – en dat is dan ook de grond voor het

gen zijn meer expliciet benoemd en te vinden in het

concept Integrale Geneeskunst: het complemente-

onderwijs.

ren van alle vormen van genezing, waardoor de te-

Er is een bijkomend voordeel door dit in het veld

kortkoming van elk, door de vermogens van de an-

van onderwijs te bekijken: ‘artsen opgeleid door

dere, kan worden ondervangen.

artsen’ creëren een vicieuze cirkel. (Daardoor is de

Tabel 1 biedt een beeld om alle geneeswijzen met

moderne wetenschap nog niet in de ‘moderne’ ge-

elkaar te integreren. Dit is te doen op basis van hun

neeskunde geïntegreerd.) De vicieuze cirkel is beter

relatie tot ons lichaam, en hun effect op ons functi-

te begrijpen – en te doorbreken – door te kijken

oneren. Op grond daarvan zijn vier hoofdvormen

naar de studies over ‘onderwijzers onderwezen

van geneeswijzen te benoemen: Anatomisch (So-

door onderwijzers’. De rollen in leren (‘teaching’ &

matisch), Fysiologisch (Ayurvedisch), Neurocrien-

‘learning’) zijn daardoor beter te begrijpen en te ge-

Systeemregulerend (Acupunctuur), en Psycho/

bruiken in de arts-patiënt-relatie, en ook in het ge-

Immuun (Sjamanisme). Dezelfde vierdeling is terug

neraliseren van het onderwijs in de geneeskunst.

te vinden in de vier vormen van wetenschap zoals

Zolang gezondheidszorg alleen wordt onderwezen

die over de laatste 100+ jaar werden ontwikkeld

aan een elite, is een ongezonde afhankelijkheidsre-

(Klassiek, Relativistisch, Probabilistisch, Integraal).

latie gecreëerd. Zodra de hele bevolking het

Daarin is ook te zien dat ze elk een andere betrok-

(zelf)genezen kan leren, is die afhankelijkheid in

kenheid innemen ten opzichte van de werkelijkheid

één keer doorbroken, en de effectiviteit en gezond-

die ze beschrijven. Deze zijn als vormen van onder-

heid van het gezondheidssysteem direct verbeterd.

wijs te expliciteren en te gebruiken.

Dit betreft fundamentele interactiepatronen; die

Het gaat telkens om elkaar aanvullende visies, een

spelen niet alleen in onderwijs en de therapeuti-

tig jaargang 21|22




sche interactie, maar ook in de wetenschap. Het

Door het omschakelen van zorg naar zelfzorg (van

gaat om dezelfde relaties die in de systeemtheorie

therapie naar onderwijs) wordt de bevolking als ge-

worden beschreven, waarin het deel is geïntegreerd

heel gezonder. Mensen die zichzelf kunnen gene-

met het geheel, als object, via processen, van trans-

zen, kunnen ook anderen genezen. Afhankelijkheid

formaties, in integratie (zie Tabel 1).

van anderen wordt herleid naar autonomie.

Deze interacties zijn te benoemen in termen van de

Ogenschijnlijk is dit een drastisch voorstel ten op-

ontwikkelingsfase van Baby naar Kind naar Ado-

zichte van het overheidszorgmodel zoals dat in veel

lescent naar Volwassene. Daarin zijn vier basale

landen nog wordt gehanteerd. Maar in de praktijk is

leerpatronen te identificeren (Scholing, Probleem-

dit wat al op veel plaatsen, en in toenemende mate,

gestuurd Onderwijs, Autodidactie, en Onderwijs-

gebeurt. Het verderop voorgestelde praktijkvoor-

geven). Het blijft van belang om te beseffen dat dit

beeld laat zien hoe eenvoudig dit doel is te berei-

afspiegelingen zijn van een meer fundamenteel

ken, hoe snel, en hoe weinig dit kost. Het vergt niet

principe: van samenhangen van het deel in het ge-

meer dan, zeg, één uur gezondheidsonderwijs per

heel.

week, vanaf de kleuterschool tot aan het eindexa-

De vier vormen van onderwijs, de vier vormen van

men. Studenten kunnen hiermee de medische fa-

wetenschap, de vier vormen van genezen, en de vier

culteiten ingaan met evenveel (of meer) praktische

vormen van zelfbeleving zijn allemaal afspiegeling

kennis en ervaring in gezondheidszorg als waarmee

van hetzelfde principe (Tabel 1).

de artsen momenteel de universiteiten verlaten.

>

Op basis hiervan is te begrijpen waarom de verschillende vormen van genezing vanuit verschillen-

Integrale Geneeskunst

de verklaringsmodellen (paradigmata) moeten wor-

Elke wereldcultuur ontwikkelde haar eigen genees-

den begrepen, en beter via verschillende vormen

wijze; elk in haar eigen taal, ontwikkeling en con-

van onderwijs kunnen worden geleerd.

text. Net zoals de verschillende culturen hun eigen

In het genezen van cliënten zijn om dezelfde reden

werkelijkheidsbeeld hebben, vertegenwoordigen

ook verschillende interactievormen nodig; respec-

ook alle geneeswijzen verschillen van perspectief

tievelijk wordt gewerkt met Lichaam/Anatomie,

op hetzelfde gegeven. Gebruikmakend van de in-

Mind/Fysiologie, Ziel/Neurocrine-regulatie, of

zichten in de wetenschap, zoals die de laatste 100+

Geest/Psycho-immuunsysteem. Dit verklaart ook

jaar zijn ontwikkeld, is het mogelijk om een patroon

waarom de verschillende geneeswijzen verschillen-

te herkennen in deze verschillende geneeswijzen.

de arts-patiënt-relaties gebruiken, en waardoor er

Dit is te doen in termen van de systeemtheorie, die

verschillen zijn in hun aandachtsveld: palliatie, ge-

werd ontwikkeld om complexiteiten eenvoudiger in

nezing, vroege detectie en preventie.

hun samenhang te kunnen beschrijven. Daarin wor-

Dit leidt ook tot een duidelijke conclusie: het is véél

den Objecten begrepen als Proces van een Trans-

meer praktisch om gebruik te maken van een sys-

formatie in een Integrale samenhang: het univer-

teem van Integrale Geneeskunst dat is gebaseerd

sum als geheel.

op Preventie. Dat vergt een omkering van een af-

Object, Proces, Transformatie en Integratie zijn

hankelijkheidssysteem in genezing naar een aan-

daarin verschillende zienswijzen op hetzelfde. Dit is

pak waarin zelfgenezing centraal staat. Onderwijs

ook in ons lichaam te herkennen, in de Anatomie,

komt dan op de eerste plaats te staan in het aanbod

Fysiologie, Neurocrienregulatie, en Informatie-

van Geneeskundige Zorg. Daarmee wordt het accent

systemen. Ook in de wetenschap is dit patroon te

verlegd van de beleving van ziekten naar de zorg

herkennen; daar is het benoemd als Fysica,

voor gezondheid. Zelfzorg wordt daarin de basis

Chemie, Elektromagnetisme en Informatica. Het is

van zorg.

door dat patroon te herkennen dat de samenhang

tig jaargang 21|22


335

>

336



tussen de verschillende geneeswijzen kan worden

persoon zijn eigen genezer wordt (‘genezer genees

begrepen. Systeemtheorie maak dat expliciet door

jezelf’), is de psycho-immunologie de basis voor het

deze vier aspecten te onderkennen als een deel van

werken met de neurocrienregulatie die de fysiologie

de samenhang van een Deel in een Geheel. Dat is

stuurt die de anatomie vormt.

ook de essentie van genezen, ofwel helen: om met

De specialistische behandeling van de anatomie

die samenhang te kunnen werken en waar nodig te

die met overname van zorg werkt is alleen door een

herstellen. Alle culturen beschrijven deze samen-

ander te beoefenen. Het leren omgaan met de

hang, alweer: elk in haar eigen termen. De relatie

eigen lichaamsprocessen vergt vaak begeleiding.

tussen deel en geheel is te beschrijven in termen

Het onderkennen van de optimale momenten om

van een Gesloten en een Open Systeem. Dit is de-

zelf de zelfregulatie van het eigen lichaam bij te stu-

zelfde relatie als tussen Object en Subject; of in al-

ren kan al goed zelf worden gedaan, soms met de

gemenere zin: tussen Objectiviteit en Subjectiviteit.

hulp van een ander. Zelfgenezing van binnenuit is

Beide spelen een rol in ons lichaam, en in gene-

uitstekend te leren omdat de vermogens tot zelf-

zing. Cruciaal is dat het (Objectieve) Gesloten

waarneming en zelfgenezing ingebouwd zijn in ons

Systeem deel is van het Open Systeem, ook wel ge-

lichaam. Het is mogelijk om die te leren herkennen,

noemd het Universum, of god.

en ermee te leren werken.

De verschillen in benadering, en behandeling, zijn

Wat bekend staat als de arts-patiënt-relatie is een

vooral te zien in het moment van interventie.

specifiek geval van de relatie tussen ons lichaam en

Somatische Geneeskunde is Symptoomgericht; er

onze omgeving. De verschillende geneeswijzen ge-

moet een afwijking zijn voordat therapie kan wor-

bruiken daarvoor verschillende modellen, zoals

den geboden. Dit kan leiden tot palliatie. ‘Ayurvedi-

hierboven is omschreven (zorg-overname, begelei-

sche’ geneeswijzen beïnvloeden de lichaamspro-

ding, advies, voorbeeld). De verschillen van interac-

cesdynamiek en gaan daarmee expliciet in op het

tie en betrokkenheid zijn van grote betekenis. Wat

principe van genezing. ‘Acupunctuur’-geneeskunst

speelt in de arts-patiënt-relatie is meer expliciet be-

biedt de mogelijkheid om de koppeling in de regel-

kend uit de leraar-leerling-interactie. Die onderwijs-

processen zelf te balanceren; met daarmee de mo-

ervaring is in de geneeskunde te gebruiken, ook

gelijkheid om te werken met (zeer) vroege detectie.

voor het (zelf) kunnen leren van (zelf)genezing.

‘Sjamanistische’ genezing werkt met de basis van

Daarbij worden dan ook alle geneeswijzen geïnte-

gezondheid, en daarmee met het principe van pre-

greerd, in integraal onderwijs in integrale genees-

ventieve geneeskunst. Het gaat niet alleen om een

kunst.

verschil in perspectief (paradigma, beschouwing); het gaat ook om een verschil in betrokkenheid.

Integraal Onderwijs

De therapeut biedt overname van zorg, begeleiding,

Sinds 100+ jaar zijn er fundamentele veranderingen

advies of een voorbeeld. De cliënt is respectievelijk

aan de gang op het gebied van het onderwijs. In

object, deelnemer, betrokkene of subject.

grote lijnen is te stellen dat er vier hoofdvormen

Deze verschillen in benaderingen met hun verschil-

van onderricht zijn te zien, die overeenkomen met

lende resultaten zijn gebaseerd op verschillen in

de ontwikkelingsfasen van Baby naar Kind naar

betrokkenheid, die verschillende communicatie-

Adolescent naar Volwassene. De overeenkomende

/leermethoden gebruiken.

leerstijlen zijn te benoemen als Schoolse Scholing,

Ook deze leermethoden vinden hun onderlinge

Probleemgestuurd Onderwijs, Autodidactie (‘Vrije

samenhang in ons eigen (lichaams)functioneren.

Doctoraal’) en Lesgeven. Het zijn fasen van totale

Deze samenhang biedt ook de basis voor het opti-

afhankelijkheid, spelenderwijs leren, zelfscholing

maal werken met de integrale geneeskunst: als elke

en educatie. (Educare, uit het Latijn, betekent ‘naar

tig jaargang 21|22




buiten leiden’, van de inherente eigen vermogens.)

vanzelfsprekend beschouwd, en wordt er vooral

In deze ontwikkeling/overgang vindt een fasering

gelet op de betrouwbaarheid van de informatie.

plaats van afhankelijkheid naar onafhankelijkheid;

Deze derde leervorm wordt ook veel gebruikt door

van zorgafhankelijkheid naar zelfzorg. De baby

autodidacten. In de vierde meest verregaande vorm

heeft totale zorg nodig, en is van anderen afhanke-

gaat het er om dat die informatie op optimale ma-

lijk. Het kind leert door vallen en opstaan, soms

nier met anderen kan worden gedeeld, door onder-

even aan de hand van anderen. De adolescent leert

wijsgeven.

de eigen kritische vermogens kennen, en gebrui-

De massale aanpak lijkt een voordeel te hebben:

ken. De volwassene leert de consequenties van

grote productie. De nadelen zijn echter groot: de

eigen keuzen te doorgronden.

onderwijsmachine is log en bijsturing traag. Zeker

Elke ontwikkelingsfase komt overeen met andere

in de huidige tijd met een snelle toevloed van infor-

vermogens, andere keuzen, andere relaties, en an-

matie en kennis loopt deze aanpak achter. Het ge-

dere betrokkenheden. Onderwijs past dit toe.

volg is dat de kennis van de leerlingen al achter-

Er zijn onderwijsvormen die mensen als baby’s be-

haald is op het moment dat ze de school verlaten.

handelen: ze onthouden hen alle keuze en leggen

Dat is in de geneeskundeopleiding goed te zien:

hen op wat ze moeten doen.

wetenschappelijke inzichten in de samenhang tus-

Daarnaast zijn er ook lesvormen die leerlingen be-

sen materie, processen, energie en informatie – in

perkte keuzen geven uit vastgestelde opties, en ze

ons lichaam – zijn nog steeds niet in het curriculum

daardoor behandelen ‘als kinds’.

geïntegreerd. Dit heeft geleid tot interessante dis-

Ook zijn er leermethoden die erop vertrouwen dat

cussies, en nieuwe vormen van onderwijs die hier-

de studenten weten wat ze willen leren, en waarom,

onder worden gepresenteerd. Het leidt tot een alge-

en hen de daartoe benodigde ondersteuning bie-

meen concept voor onderwijs, waarin de school een

den.

omgeving biedt voor leren, waarin de bevolking kan

Tenslotte zijn er de leerwijzen die mensen als vol-

deelnemen ongeacht leeftijd, en waar ieder zijn

wassenen beschouwen: in staat om zelf te bepalen

eigen leerdoelen en toetsingscriteria bepaalt. Dit is

wat ze willen leren, hoe en waarom, en met wie. En,

de essentie van wat momenteel door de regering

op welke manier ze zelf de kwaliteit van hun erva-

wordt voorgelegd als een algemene benadering

ring en inzicht bepalen.

voor onderwijs: competentiegericht leren. Verderop

Traditioneel is onderwijs vaak van de eerste soort:

zal dit worden gebruikt als basis voor integraal

de leerling wordt verteld wat die moet leren, hoe en

onderwijs in integrale geneeskunst.

wanneer, en wanneer de les voorbij is. Alles wordt

Waar vaak nog werd gedacht in termen van ‘onder-

van buitenaf bepaald. Deze schoolse vorm van

wijsmethoden’ is het ook mogelijk om te spreken

scholing gebeurt vaak in scholen, waar grote groe-

van ‘leerstijlen’.

pen van leerlingen op dezelfde manier worden be-

Hieronder worden vier methoden van leren met el-

handeld.

kaar vergeleken; ze vullen elkaar uitstekend aan:

In de sindsdien ontwikkelde, meer autonome, me-

het Internet, de huidige ontwikkeling van Compete-

thoden van leren, kan meer flexibel met verande-

ntiegericht Leren, het model van Probleemgestuurd

rende informatie worden omgegaan. Er wordt geen

Onderwijs, van de universiteit van McMaster (en

vaststaande kennis meer gegeven, maar een onder-

Maastricht), en het Coöperatief Leren van de univer-

steuning voor de interesse in leren. ‘Leven Lang

siteit van Waterloo. Deze kunnen allemaal in de op-

Leren’ is dan ook een logische opvatting van de

leiding geneeskunde worden geïmplementeerd.

tweede methode van leren. In een verdergaande

Competentiegericht Leren is de logische oplossing

vorm van leren wordt de interesse in het leren als

in een samenleving waar de toevloed van informa-

tig jaargang 21|22


>

337

>

338



tie steeds toeneemt, culturele uitwisselingen

varing compleet is. In de praktijk blijkt dat dit een

steeds meer meespelen, en klassiek klassikaal

meer natuurlijke manier van leren is – gebaseerd

onderwijsaanbod niet kan voorzien in de toegeno-

op eigen interesse – waarvan de kennis beter wordt

men autonomie in de leerwensen van de bevolking.

begrepen en ook beter beklijft. Meest belangrijk is

De administratie wordt te complex, te langzaam, te

dat de studenten leren om, ook na hun studie, in

beperkt en te bevooroordeeld. Het is veel eenvoudi-

geval van twijfel op onderzoek te gaan en nieuwe

ger om te vertrouwen op het vermogen van elke per-

inzichten te verwerven, in plaats van terug te vallen

soon om de eigen leerbehoefte te onderkennen en

op oude (of verouderde) kennis.

daarin te voorzien uit het beschikbare aanbod.

Coöperatief Leren is bedoeld om theorie en praktijk

Competentiegericht onderwijs vertegenwoordigt een

met elkaar te integreren. Deze aanpak werd ontwik-

paradox: het is in zekere zin ‘kwaliteitsonderwijs

keld aan de universiteit van Waterloo (Canada), in

voor de autodidact’. Het is niet meer het aanbod

de ingenieursopleiding, waar de studenten afwisse-

van onderwijs dat het onderwijs bepaalt, en be-

lend in de universiteit en in de industrie toefden.

perkt, maar de vraag die het aanbod stuurt en

Met het geld dat ze verdienden in hun werk, konden

stuwt. Het betekent ook dat de accreditatie niet

ze hun opleiding betalen. De plek waar ze werken

meer wordt bepaald door een onderwijsinstituut,

verkrijgt op die manier nieuwe inzichten uit de the-

maar is gebaseerd op de leerprestatie van de stu-

orie en de universiteit heeft het voordeel dat de stu-

dent zelf. Examencijfers worden vervangen door

denten uit eigen ervaring weten waar de lesstof

een portfolio, met direct inzicht in de interesse, mo-

over gaat. Het gevolg is dat allen er op vooruit gaan.

tivatie en resultaten van de student. ‘Beoordeling

Deze methode is ook in de medische opleiding

van buitenaf’ wordt gebaseerd op kwaliteiten in de

goed te gebruiken. Die heet nu de meest dure oplei-

persoon zelf. Dit bevordert autonomie, voorkomt af-

ding te zijn; het zou met gemak de goedkoopste op-

hankelijkheid, en maakt optimaal gebruik van

leiding kunnen worden: medische studenten willen

onderwijsvermogen, interesse en leervermogen van

praktijkervaring hebben, en de relevantie van wat

de student en het aanbod van instituten om in die

ze leren kunnen beleven in de praktijk. De patiën-

vraag te voorzien.

ten willen worden begeleid door betrokken mensen

Probleemgestuurd Onderwijs werd ontwikkeld aan

met interesse voor wat ze doen, en interesse in de

de Universiteit van McMaster (Canada) en later toe-

mensen met wie ze werken. Door de studenten

gepast en verder ontwikkeld in de Universiteit van

vanaf het begin van hun opleiding coöperatief in de

Maastricht, met een toepassing van Competentie-

ziekenhuizen te laten werken, kunnen ze de theorie

gericht Leren in de academische omgeving. Elke

met de praktijk integreren terwijl ze betaald worden

student leert er, samen met anderen, spelender-

voor hun studie.

wijs; op basis van realistische vragen uit de praktijk

Internet is momenteel aan het doorgroeien naar het

van hun studiegebied. De universiteit biedt een

grootste informatiesysteem dat we kennen.

leeromgeving, een ‘eindexamen’ vier keer per jaar

Zoekmachines bieden directe toegang tot wat er op

als voortgangstoets. Per thema worden zelfevalua-

aangesloten computers is beschikbaar gesteld. De

tie-vragen geboden, samen met praktijk- en sociale

te vinden informatie heeft zeer uiteenlopende her-

training. Het leren vindt plaats in kleine groepjes,

komst, en zeer uiteenlopende betekenissen. De ge-

waarin een onderwerp wordt verkend, volgens een

bruikers moeten om die reden goed weten wat ze

leerstrategie besproken, inzichten vergeleken.

zoeken, en goed kunnen nagaan wat de waarde is

Individuele leerdoelen worden bepaald, waarvan de

van de informatie die ze vinden. Informatie van

uitkomsten later onderling worden vergeleken en

overheden of bedrijven, instanties en organisaties

geëvalueerd om na te gaan of de opgedane leerer-

moeten allemaal kritisch kunnen worden bekeken

tig jaargang 21|22




en vergeleken. De lezer moet zelf de betrouwbaar-

erop gericht om te komen tot die autonomie, en de

heidscriteria ontwikkelen – als het ontwikkelen van

afhankelijkheid van zorg te vervangen door het

een spijsverteringsvermogen – om met de informa-

eigen vermogen tot zelfzorg. Paradoxaal blijkt daar-

tie te kunnen werken; afhankelijk van het doel

bij dat dit niet alleen de kosten van de gezond-

waarvoor ze het willen gebruiken. In die zin wordt

heidszorg drastisch reduceert, maar de kwaliteit

de hele bevolking met WWW-toegang ‘academisch

van de gezondheidszorg tegelijkertijd enorm verbe-

geschoold’.

tert.

>

Het is het WWW dat in heden en toekomst een (zelf)onderwijs in (zelf)gezondheidszorg.

Integraal Onderwijs in Integrale Geneeskunst

Afstandonderwijs en zelfstudie krijgen door het

Wat hiervoor werd beschreven kan met elkaar wor-

WWW een enorme onderbouwing, waardoor de

den geïntegreerd:

Autodidact meer vermogens en vaardigheden kan

Wetenschap laat zien dat er vier perspectieven zijn

ontwikkelen; en daardoor een belangrijker plaats

waarmee de dualiteit tussen objectief en subjectief

kan innemen dan voorheen. Het is te voorzien dat

is te overbruggen.

het WWW de belangrijkste pijler zal vormen voor

Geneeskunde past dit praktisch toe en laat zien dat

‘een Leven Lang Leren’, en daarmee ook voor het te

ons lichaam hetzelfde doet, in het integreren van

verwerven inzicht van wat er aan kennis is te vinden

informatie met materie.

op het gebied van gezondheidszorg en zelfzorg.

Onderwijs gaat over hetzelfde, nu beschouwd als

De methoden van Competentiegericht Onderwijs,

de relatie tussen leerling en leraar.

Probleemgestuurd Onderwijs, Coöperatief leren en

Eigen Beleving van de persoon is integrerende fac-

Leven Lang Leren (Zelfonderricht), zijn met elkaar te

tor. Het is ook de uiteindelijk bepalende factor voor

integreren. Verderop wordt dit beschreven voor de

ons leervermogen.

voorgestelde opleiding in Integrale Geneeskunst,

Integrale Geneeskunst brengt al deze inzichten

geïntegreerd in het dagelijks leven. Daarin worden

samen in het overbruggen van het verschil tussen

de bovenbeschreven verschillende leerstijlen met

arts en patiënt, en het overbruggen van verschillen

elkaar gecombineerd, om optimaal aan te sluiten

tussen geneeswijzen door het verband te leggen

bij de leer- en levensfasen (baby/passief,

tussen zelfgenezing en genezen. Samen leidt dit tot

kind/spelenderwijs, adolescent/zelfstudie, volwas-

een model voor een integraal gezondheidsprogram-

sene/docent). Het is praktisch om te beseffen dat

ma in het onderwijs, ‘mEducatie’, geïntegreerd in

deze verschillende leerstijlen ook overeenkomen

de praktijk van het dagelijks leven. Dit is een voor-

met verschillende interactievormen, zoals die zijn te

stel waarin scholieren leren omgaan met hun li-

zien in onderwijsvormen en ook – meer specifiek –

chaam, en het leren begrijpen in aansluiting op hun

in de arts-patiënt-relaties van de verschillende ge-

natuurlijke levensfasen. Dit leidt tot een natuurlijke

neeswijzen (Somatisch/zorg-overname, ayurve-

ontwikkeling van gezonde zelfzorg, met daaruit

da/begeleiding, Acupunctuur/advies,

voortvloeiend een natuurlijk vermogen tot zorg,

Sjamanisme/voorbeeld). In het kader van de inte-

voor anderen en de omgeving.

grale geneeskunst is het belangrijk te beseffen dat

Het is opvallend hoe weinig inzicht de schooloplei-

afhankelijkheid een kenmerk is van pathologie;

ding biedt in het omgaan met het eigen lichaam.

autonomie van gezondheid. Des te minder de per-

Het gevolg is een systematische onwetendheid

soon afhankelijk kan zijn van medische hulp en ex-

waardoor de bevolking in haar geheel afhankelijk

pertise, des te gezonder is die persoon (en, in alge-

wordt van medische zorg en expertise. Dit terwijl

menere zin: de bevolking). Het volgende voorstel is

het vermogen om verstoring in de gezondheid te

doorslaggevende rol gaat spelen in het

tig jaargang 21|22


339

>



detecteren is ingebouwd in ons eigen lichaam, en

zijn vier vormen van onderwijs nodig, om de ver-

preventie daadwerkelijk de beste vorm is van gene-

schillen in arts-patiënt-relatie optimaal met elkaar

zen.

te kunnen integreren. Dit is niet alleen iets wat art-

Het basisstreven van elke vorm van genezen is:

sen kunnen leren, maar ook de therapeuten en de

voorkómen is beter dan vóórkomen. Om daarmee

cliënten: de bevolking in het algemeen. Om op de

te kunnen, leren, werken is het nodig om ons li-

snelste manier tot een integrale geneeskunst te

chaam in meer algemene zin te leren begrijpen: niet

komen, die ook is geïntegreerd in de dagelijkse

als object (dat moet worden behandeld) maar als

praktijk van ons leven, is onderwijs nodig.

subject (wat kan worden beleefd). Hiertoe zijn

Het gaat er daarbij om, om verschillende vormen

meerdere onderwijsvoorstellen ontwikkeld waarbij

van leerstrategieën te combineren. Zoals de vier ge-

schoolgezondheidsonderwijs, gezondheidsonder-

neeswijzen (en de vier vormen van wetenschap)

wijs via het Internet, Therapeut-Tutoren en de

samen het verschil tussen objectief en subjectief

Faculteit voor Integrale Geneeskunst i.o. elkaar

overbruggen, zo zijn er ook leermethoden te combi-

complementeren. Dit wordt hieronder beschreven.

neren die van een oppervlakkige maar directe ken-

Zoals eerder is beschreven, zijn het vooral de ge-

nis van genezing en gezondheid een weg openen

neeswijzen van de andere culturen die zijn inge-

naar directe praktische bekwaamheid. Het volgende

steld op preventie, vroege detectie, en zelfgene-

beschrijft een ‘blauwdruk’ waarbij vier benaderin-

zing. Veel van deze technieken en inzichten zijn

gen worden geïntegreerd: een Website voor

eenvoudig te leren en door iedereen (zelf) te gebrui-

Integrale Geneeskunst, Schoolgezondheidsles,

ken. Integratie van deze inzichten in het schoolaan-

Therapeut-Tutoren, en een Faculteit voor Integrale

bod maakt het mogelijk om de hele bevolking, op

Geneeskunst.

eenvoudige wijze, te leren omgaan met hun eigen

340

lichaam. Het leren verzorgen van de eigen gezond-

Website Integrale Geneeskunst

heid biedt ook het vermogen anderen te kunnen

De meest directe toegang tot begrip en ervaring in

verzorgen. Het biedt ook beter begrip, en een ge-

de (zelf)gezondheidszorg is een integrale website,

fundeerde keuze wanneer externe medische zorg

waarin de gebruikers zelf hun informatie-/kennisbe-

gewenst is; en welke geneeswijze men daartoe het

stand opbouwen, ervaringen uitwisselen, behande-

beste kan kiezen.

lingen evalueren, en overzicht en inzicht bieden in de keuze uit de diverse geneeskundige alternatie-

Praktische toepassing

ven.

Hierboven is benoemd dat behandeling van ziekten

Zulke websites worden momenteel al ontwikkeld,

goed kan samengaan met het leren zelf-behandelen

maar meer werk is nodig op het gebied van de sta-

door de zieken. Het accent kan daarmee steeds ver-

biliteit van de websites en de betrouwbaarheid van

der worden verlegd van (symptoom)behandeling,

de erin geplaatste informatie.

naar genezing, naar vroege detectie, om te komen tot preventie. In de praktijk kan men tot een goed

Schoolgezondheidsles

samen-gebruik komen van methoden van somati-

Het voorstel voor Schoolgezondheidsles is geba-

sche-, ayurvedische-, acupunctuur- en sjamanisti-

seerd op de triviale constatering dat veel van wat in

sche geneeswijzen. Om hun verschillen goed te be-

de medische faculteit wordt gedoceerd, al op vroe-

grijpen is het onderscheid van belang tussen res-

gere leeftijd had kunnen worden begrepen, en met

pectievelijk de klassieke, relativistische, probabi-

nut had kunnen worden gebruikt. Op DVD kan een

listische en integrale veldtheorieën. Om met die

aanbod worden geboden uit alle culturen van de

verschillen tussen de geneeswijzen te leren werken

hele wereld, aan de hand waarvan de scholieren,

tig jaargang 21|22




hun onderwijzers en ouders eenvoudige, basale

ven. De onderwijsmethode is die van het Vrije

technieken voor de zorg voor gezondheid kunnen

Doctoraal, of een post-doctorale studie, toewerkend

leren. Daarmee is er een naslagwerk waarmee men

naar het zelfstandig kunnen uitdragen van de bo-

de eigen gezondheid kan verzorgen, en gezond-

vengenoemde principes. Uitgangspunt is dat de

heidsproblemen kan voorkomen of behandelen, of

studenten vanaf het begin werken met de professio-

weet bij welke vorm van gezondheidszorg men hulp

nele verantwoordelijkheid die later ook van hen ver-

kan krijgen. Door het aanbod af te stemmen op hun

wacht wordt, en op die basis de kwaliteit van hun

leeftijdsfase is het aanbod altijd relevant, en goed

eigen opleiding garanderen; en dat in hun werk ook

te onthouden, waardoor de kennis een leven lang

tonen. Peer-evaluation wordt gehanteerd voor het

meegaat. Simpele oefeningen in lichaamsbewe-

bepalen en behalen van de eindcriteria op Bache-

ging, aandacht, persoonlijke beleving en hygiëne

lor-, Master- of Doctorniveau, naar keuze, conform

zijn in de kleuterfase al te leren. Wondverzorging bij

hun prestatie. De opleiding word aangeboden als

vallen-en-opstaan, overlijdensgevallen en scheiding

Afstands Onderwijs, (autodidact model), als (inter-

in de familie, vormen van communicatie en voe-

net) zelf-studie groepen (Probleemgestuurd Onder-

dingsgedrag zijn in de kindertijd goed te gebruiken.

wijsmodel), als coöperatieve training (met Therapie-

Seksuele ontwikkeling, sociale omgang, ontspan-

Tutoren), en – in de toekomst, op geselecteerde

ningsoefening en ziekenverzorging zijn in de puber-

plaatsen – als lokaalonderwijs.

>

teit vanzelfsprekend en nuttig. Over de jaren heen ontstaat dan op natuurlijke wijze een goed begrip

Integrale Geneeskunst

voor, en gebruik van, het eigen lichaam.

Onderwijs is de belangrijkste weg naar een in de praktijk geïntegreerde integrale geneeskunst. De

Therapeut-Tutor

eerder genoemde vormen van onderwijs spelen

Een zeer directe benadering van gezondheidsonder-

daarbij een rol. De verschillende genoemde vormen

richt is het principe van ‘Aanstekelijke Gezondheid’.

van leeraanbod ook: Internet, Schoolgezondheids-

Een behandelaar die heeft geholpen om een zieke

onderwijs, Therapeuten-Tutoren en de Faculteit voor

te genezen kan vaak die persoon ook leren om die

Integrale Geneeskunst.

behandeling in de toekomst zelf te gebruiken, voor

De verschillende leerstijlen sluiten aan op de ver-

zichzelf en/of anderen. Daarmee kunnen de behan-

schillende levensfasen, waardoor ze uitstekend in-

delaars worden ontlast van de eenvoudige ingre-

gepast kunnen worden in een curriculum van de

pen, en kunnen ze zich bezighouden met die be-

kleuterschool, lagere- en middelbare school, tot de

handelingen waar hun expertise van groter belang

universiteit. De verschillende leerstijlen sluiten elk

is. Hun begeleiding als tutor kan op basis van indi-

op hun manier aan op de verschillende benadering

viduele coaching, groepstrainingen of abonnement,

van de geneeswijzen. Het volgende beschrijft vier

deel vormen van hun aanbod in zorg voor gezond-

cursusprogramma’s in Integrale Geneeskunst, die

heid.

deze intentie laten zien. Het betreft een cursusaanbod in twee omgevingen: de opleiding tot arts, en

Faculteit voor Integrale Geneeskunst

die tot therapeut. In de integrale geneeskunst wor-

Momenteel wordt toegewerkt naar het opzetten van

den die niet meer als losstaand beschouwd.

een faculteit voor integrale geneeskunst waarin de

Complementariteit in de Geneeswijzen is een zelf-

bovenbeschreven principes kunnen worden bestu-

studiemethode, waarin medisch studenten zelf een

deerd en geïmplementeerd in de praktijk. Daarbij

programma kunnen verzorgen waardoor ze kunnen

worden de principes van Integrale Geneeskunst ge-

zien wat er aan aanbod is aan geneeswijzen; en

bruikt zoals die in het bovenstaande zijn beschre-

hoe ze daar optimaal mee kunnen omgaan. Ze be-

tig jaargang 21|22


341

>

342



nutten daarvoor dezelfde weg als hun toekomstige

chaam als een boek’): Spierskelet, klier/chackra’s,

cliënten: het Internet. De cursus biedt een eenvou-

immuun/leer-vermogen en genezing. Deze vormen

dige, praktische structuur waarin de studenten

tegelijkertijd ook de basis voor het leren waarderen

eerst samen hun eigen leerdoelen bepalen, vervol-

van, en het leren omgaan met het lichaam. Twee

gens de wegen zoeken waarlangs ze die kunnen be-

groepen van vier vervolgmodulen bieden de deelne-

reiken, dan welke resultaten ze daar vinden, en wat

mers vervolgens de mogelijkheid om de opgedane

die waard zijn voor wat ze willen doen of begrijpen.

visie voor zichzelf te leren formuleren, en ook op

Ze presenteren hun bevindingen voor elkaar, en

betrouwbare manier met anderen te communiceren.

voor de volgende groep participanten van de trai-

Vanaf het begin wordt die professionaliteit en be-

ning.

trouwbaarheid van hen verondersteld die later van

Door deze methode kunnen ze de samenhang leren

hen in hun praktijkuitoefening verwacht wordt.

gebruiken tussen psychologie/shamanisme, neuro-

‘Mens Wording, Mens Zijn’ werd ontwikkeld als

crinologie/acupunctuur, fysiologie/ayurveda and

component in een training voor analgesietherapeut.

anatomie/somatische geneeskunde, en daardoor

Pijnbestrijding is bij uitstek een werkveld waarin de

hun natuurlijke complementariteit leren gebruiken.

integratie van Subjectiviteit en Objectiviteit van be-

Doordat de studenten hun aantekeningen met el-

lang is. De pijnbeleving van de cliënt en de behan-

kaar delen, ook met toekomstige deelnemers, bou-

deling door de therapeut staan diametraal tegeno-

wen ze een exponentieel groeiend kennisbestand

ver elkaar. In de opbouw van ons lichaam zelf is te

wat ze ook in de toekomst kunnen gebruiken.

zien hoe de interne keuzen en externe invloeden

Ons Levende Lichaam, Anatomie Cursus. Zoals de

met elkaar zijn verbonden en hoe de samenhang

naam van deze cursus al aangeeft, gaat deze voor-

van anatomie, fysiologie, neurocrinologie en

bij aan de anatomische opbouw van ons lichaam,

psycho-immunologie dat in ons lichaam laat zien.

om te komen tot begrip van haar fundamentele

Dat biedt de basis voor het kiezen uit verschillende

samenhang, vanuit de dynamiek van de fysiologie

geneeswijzen voor de therapie, en voor het opti-

op basis van de neurocrienregulatie, in respons op

maal betrekken van de cliënt als primaire factor

onze psychologische (dis)integratie in onze omge-

voor de eigen genezing. In de cursus wordt begrip

ving. De Kosmologie en Embryologie zijn daartoe

voor die integrale samenhang geboden door te

het startpunt: daarin is de integrale samenhang ex-

laten zien hoe ons lichaam als deel van het schep-

pliciet, goed, te zien. Daar ligt ook de basis voor het

pingsproces van het universum – als deel van het

begrip voor de samenhang tussen informatie en

universum –werd ontwikkeld. De schijnbare com-

materie, zoals die in ons lichaam wordt beleefd. Dit

plexiteit van ons zijn is gebaseerd op eenvoudige

geeft ook de onderbouwing voor de integratie van

fundamentele principes, die de eenheid en heel-

de somatische geneeskunde met de geneeswijzen

heid van het universum – en genezing – bepalen.

die niet op anatomische modellen (hoeven te) zijn

Door te weten dat deze principes ook de basis zijn

gebaseerd. Vier modulen werken toe naar de op-

van genezing hebben de therapeuten (in opleiding)

bouw van de integrale samenhang van ons lichaam

een inzicht op basis van de samenhang van ons li-

in onze omgeving: Embryogenese, Neuronale

chaam, waardoor de relatie tussen respectievelijk

systeemtheorie, vertering en orgaanopbouw. Daarin

lichaam, psyche, ziel en geest (body, mind, soul

komen de integriteit, communicatie-, transformatie-

and spirit) kan worden begrepen, net zoals het ver-

en integratiesystemen aan bod. Vier vervolgmodu-

lies van hun eigen samenhang in respectievelijk

len zijn erop gericht om die systematische dynami-

pijn, angst, depressie en dood. Door de subjectieve

sche integriteit (van het lichaam, en in onze omge-

beleving van de cliënt te complementeren met de

ving) te leren her-kennen (‘het lezen van het li-

objectieve methoden van de behandelaar, ontstaat

tig jaargang 21|22




de mogelijkheid voor reïntegratie tussen de interne

sjamanistische geneeswijzen in de praktijk goed te

en externe processen, waardoor (zelf)genezing kan

gebruiken. Om hun verschillen goed te leren begrij-

plaatsvinden.

pen zijn de inzichten van de wetenschap van be-

CAM-therapeut is een cursus die is klaargemaakt

lang, in de respectievelijk klassieke, relativistische,

voor implementatie. Het is een algemene en inte-

probabilistische en integrale veldtheorieën. Om met

grale benadering waarin subjectieve beleving en

de verschillen tussen de geneeswijzen te leren wer-

objectieve methoden elkaar complementeren. De

ken zijn vier vormen van onderwijs nodig, om de

arts-patiënt/therapeut-cliënt-relatie speelt zich af

verschillen in arts-patiënt-relatie optimaal met el-

op het bewuste objectieve niveau, in de onderbe-

kaar te kunnen integreren. Dit is niet alleen iets dat

wuste relaties, de onbewuste interacties, op basis

artsen kunnen leren, maar ook de therapeuten, en

van hun integratie in hun omgeving (die niet in hun

de cliënten: de bevolking in het algemeen. Om op

bewustzijn wordt beleefd). Dit speelt zich af in hun

de snelste manier tot een integrale geneeskunst te

lichaam, psyche, ziel en geest, beleefd in hun indi-

komen, die ook is geïntegreerd in de dagelijkse

viduele anatomische structuren, via relatieve fysio-

praktijk van ons leven, is onderwijs nodig. Hoe

logische processen, door interacties gereguleerd

meer de bevolking – per individu – in staat is tot

door hun neurocriensystemen, op basis van hun

zelfzorg, des te meer is ziektepreventie te realise-

psychologische beleving van hun

ren. Tegelijkertijd wordt daardoor ook de waarde-

(on)gemeenschappelijke (dis)integratie in hun ge-

ring voor goede behandeling verhoogd, de kwaliteit

meenschappelijke omgeving. (De voorgaande zin

van de gezondheidszorg enorm verbeterd, en im-

bevat de beschrijving van het mechanisme, het pro-

mens op kosten bespaard.

ces, de regulatie en integratie van het proces van

Onderwijs is daarmee de belangrijkste weg naar

genezing. Het is de integrale samenhang die het

een in de praktijk geïntegreerde integrale genees-

samenspel en het effect bepaalt; ook voor de omge-

kunst. Internet, Schoolgezondheidsonderwijs,

ving.) Het is de integratie van de subjectieve bele-

Therapeuten-Tutoren en de Faculteit voor Integrale

ving (van cliënt én therapeut) die het objectieve re-

Geneeskunst i.o. spelen daarin allemaal mee. De

sultaat bepaalt: zowel binnen de betrokken perso-

verschillen in de levensfasen, hun respectievelijke

nen, als ook in hun omgeving. De opleiding is erop

leerstijlen, de overeenkomende vormen van onder-

gericht om de therapeut dit te helpen begrijpen en

wijs, gebruikmakend van de verschillende benade-

beleven, en dit te kunnen toepassen in de behan-

ring van de geneeswijzen kunnen daarin optimaal

deling en het te kunnen overdragen op de cliënt

worden gebruikt. Het is daarmee mogelijk om via

opdat die het aspect van de zelfgenezing kan leren.

schoolonderwijs van één uur/week, binnen één generatie, te komen tot én een enorme toename in de

Conclusie

kwaliteit van de gezondheidszorg, én een immense

Hierboven is benoemd dat behandeling van ziekten

kostenbesparing. Belangrijker: de hele bevolking

goed kan samengaan met het leren zelf-behandelen

leeft ook gezonder, wat de kwaliteit van leven be-

door de zieken. Door de synergie die daaruit kan

vordert. Het leren van de integrale

worden bereikt (door integratie van subjectieve en

(zelf)geneeskunst is onderbouwd door de bestaan-

objectieve methoden) is een enorme meerwaarde

de geneeswijzen, velen daarvan al met een bewe-

te behalen. Het accent kan daarmee steeds verder

zen praktijkervaring van duizenden jaren. De krach-

worden verlegd van (symptoom)behandeling, naar

ten van de ene methode kunnen de zwakten van de

genezing, naar vroege detectie, om te komen tot

andere complementeren; door hun synergie zijn we

preventie. Daarbij is een samengebruik van metho-

in staat om te komen van behandeling naar gene-

den van somatische, ayurvedische, acupunctuur en

zing tot vroeg-detectie door preventie. De ontwikke-

tig jaargang 21|22


>

343

>



ling van de wetenschap over de laatste 100+ jaren

sen elk voor zich kunnen nemen.

biedt het inzicht waardoor de klassieke/anatomische, relativistische/fysiologische, pro-

Literatuur

babilistische/acupunctuur, en integrale/psycho-im-

nen worden geïntegreerd.

Bertalanffy, L. von (1971) General Systems Theory. London: Cox & Wuman

muun -benaderingen/ belevingen met elkaar kun

Fidelmann, U. (1999). Gödel’s theorem and mo-

Het implementeren van integrale geneeskunst is

dels of the brain: Possible hemispheric basis for

goedkoop en snel te realiseren (binnen één genera-

Kant’s psychological ideas. Journal of Mind and Behavior, 20(1), pp.43-56

tie). Het gevolg is dat ‘studenten de medische faculteiten ingaan met evenveel, of meer, praktische

bendiges Lernen

menteel de universiteiten verlaten’. Gezondheidsonderwijs via het Internet, Scholen,

Flechsig, K.H. (1996) Kleines Handbuch didaktischer Modelle. Eichenzell: Neuland Verlag für le-

kennis van gezondheid, als waarmee de artsen mo

Nieuwenhuijze, O. (2001) Onderwijs in Integrale

Therapeut-Tutoren en een Faculteit voor Integrale

Geneeskunst (2) – een voorbeeld: de Cursus

Geneeskunst complementeren elkaar daarbij.

‘Complementariteit in de Geneeswijzen’. Tijdschr. v. Integr. Geneesk., 17(4), p.148

Integrale geneeskunst is daarin dan niet meer een doel maar ook een middel: de integratie van de ge-

www.whatthebleep.com (2004)

neeswijzen helpt om de integratie van vormen van

De website van een documentairefilm die de re-

wetenschap en onderwijs te realiseren waardoor de

cente ontwikkelingen in de wetenschap samen-

relatie tussen subject en object wordt geheeld, en

vat. Diverse vooraanstaande onderzoekers verha-

gezondheid ‘vanzelf’ wordt bereikt.

len hoe hun studies laten zien dat de waarheid een waarneming is. De relatie tussen subjecti-

Het bovenstaande is gepresenteerd als een blik in

viteit en objectiviteit komt vanuit kwantumtheo-

de (directe) toekomst, vanuit het heden. Het ge-

rie, hormoon- en immunologiestudies, en psy-

schetste toekomstbeeld is niet abstract maar con-

chologie aan bod. Het is van belang te beseffen

creet: door onderwijs in de integratie van genees-

hoe via datzelfde principe de wetenschapper de

wijzen de gezondheidsbeleving van de bevolking

wetenschap bepaalt, zoals ook onze emoties onze gedachten bepalen.

enorm te vergroten, is enorm op kosten te bespa-

344

ren, kan de kwaliteit van de geneeskunst een

fcis.oise.utoronto.ca/~daniel_schugurensky

sprong vooruit maken, en neemt de levenskwaliteit

/assignment1/

toe.

Dit is een website met een overzicht van de ont-

Als we het beschouwen als een puzzel, dan liggen

wikkeling op het gebied van onderwijs over de

alle stukjes al klaar. Het gaat echter om levende we-

laatste 100+ jaren, met een beschrijving van het

zens, onszelf. Het is een zelfleggende puzzel; als

cruciale keerpunt van afhankelijkheidsscholing

tenminste iedereen zélf de stap maakt om die inte-

naar onderwijs op basis van autonomie, een

gratie van beleven van gezondheid in ons leven

keerpunt in de periode rond de Tweede Wereld-

daadwerkelijk zelf te willen be-leven. De basis van

oorlog. Deze omkering is ook voor gezondheids-

gezondheid is autonomie; het is een stap die men-

onderricht van groot belang.

tig jaargang 21|22




>

Samenvatting Integraal Onderwijs in Integrale Geneeskunst Integrale geneeskunst kan worden opgevat als de

Gezondheidsonderwijs speelt daarin een bepalen-

synergie van alle geneeswijzen. Elke wereldcultuur

de rol. Er zijn echter verschillende vormen van

heeft op elk haar eigen wijze, vanuit haar eigen

onderwijs die hierin allemaal zijn te gebruiken. Hun

wereldbeeld en in haar eigen omgeving, haar eigen

verschillen zijn het best te begrijpen vanuit de vor-

geneeskunst ontwikkeld. Elk van deze geneeswijzen

men van leraar-leerling-interacties zoals die in de

heeft de test der tijd doorstaan, en is effectief ge-

geneeswijzen zijn te zien in de vorm van de arts-pa-

bleken. Elk heeft echter ook, op basis van haar

tiënt-relaties. Deze zijn ten opzichte van elkaar te

eigen aannamen, haar eigen tekortkomingen; en is

vergelijken. Een overzicht van de ontwikkelingen op

daardoor incompleet. Dat is waar de geneeswijzen

het gebied van onderwijs, over de laatste 100+ jaar,

elkaar kunnen aanvullen. De manier waarop de ge-

biedt inzicht dat de therapeutische interactie kan

neeswijzen elkaar complementeren is te begrijpen

verrijken. Het leidt ook tot het inzicht dat er meer is

op basis van de wetenschapsontwikkeling over de

te bereiken op het gebied van de bevordering van

laatste 100+ jaar. Daaruit is ook te realiseren hoe

de volksgezondheid door een standaard schoolpro-

ze, samen, meer kunnen dan elk alleen. Dit kan lei-

gramma in (zelf-)gezondheidszorg te bieden. Dat

den tot enorme besparingen in de kosten voor ge-

verbetert niet alleen de volksgezondheid, maar be-

zondheidszorg. En een enorme toename van wat de

tekent ook een enorme verbetering van de kwaliteit

gezondheidszorg kan bieden. ‘Preventie is beter

van de gezondheidszorg. Deze tekst sluit af met

dan genezen’ wordt daarmee een feit. Het vergt wel

een voorstel voor onderwijs in de integrale genees-

dat de bevolking zelf betrokken raakt bij de eigen

kunst, van de wereldgeneeswijzen, geïntegreerd in

beleving van gezondheid; dus dat zelf ook kan

het dagelijks leven in de scholen.

leren. (Self response-ability.)

Summary Integral Education in Integral Health Care Integral Health Care can be best understood as the

patient interaction correspond with different forms

synergy of all forms of healing.

of communication as used in education. An over-

Each of the world cultures has created its own form

view of the development in education in the West

of healing, suited for its context and formulated in

over the past century offers insight and understan-

accordance to its own language and world view.

ding for enhancing the therapeutic interaction. It

Each of these forms of healing is time-tested and

also suggest that much more is to be gained by

proven; yet each has its shortcomings based on its

educating the general population in a simple school

fundamental assumptions. By understanding the

program for Health Care, boosting both health and

complementarity of the fundamental models of

wellbeing of the population, and the integral quality

science, formulated over the last century, it is possi-

and standards of health care. Most of all Integral

ble to realise how the main forms of healing can

Health Care helps achieve the aim of all forms of

complement each other, and – together – achieve

medicine: ‘prevention is better than cure’. A formal

more than alone. This can lead to immense savings

program for education is proposed based on this

in costs of health care. It can be shown that each

understanding, making use of the combined alrea-

form of healing makes use of a different form of

dy existing potentials of all forms of healing of all

interaction, and that the various models of doctor-

cultures.

tig jaargang 21|22


345

>



Key words heath care

integration

synergy

education

prevention

Auteur ir O. van Nieuwenhuijze, arts, bestudeerde de logi-

in de geneeskunde in zwang zijn. De verschillende

ca van dynamische systemen, en zag hoe levende

leermethoden en de verschillende geneeswijzen

lichamen de principes daarvan in de praktijk laten

komen overeen met verschillende logische syste-

zien. Om dat te doorzien, vergt andere methoden

men zoals die ook in de wetenschap zijn beschre-

van beschouwing, dus onderwijs, dan momenteel

ven.

346

tig jaargang 21|22


Integraal onderwijs in integrale geneeskunst

Recommend Documents