INSTROOMNOTA vmboT → 4havo Deze nota is bedoeld voor leerlingen die in mei 2014 examen vmboT doen en daarna hun havodiploma willen halen. INHOUD
pagina
Inleiding Procedure en Tijdpad Contact
3 3 3
Toelatingscriteria Instroomklas
4 4
Het gemeenschappelijk deel
5
De vier profielen
6-7
Keuzevoorwaarden en verbodscombinaties
8
Het vrije deel Een extra vak in het vrije deel
9 9
Moeilijke vakken De vakken management & organisatie en filosofie
10 10
Het vak rekenen Rekenen en dyscalculie De kosten
11 11 11
Veranderen van vak in 4havo Vwo doen na het havo
12 12
Loopbaanoriëntatie
13
Extra activiteiten en certificaten
14
De lessentabel
15
Keuzepercentages
16
Gegevens voor het HBO en MBO
17-26
Inleiding Toen het vmbo werd ingevoerd, was het eigenlijk de bedoeling dat leerlingen aansluitend naar het mbo zouden gaan, de zogenaamde verticale leerlijnen. Daardoor kon het vmbo toegankelijker gemaakt worden, met minder grammatica bij de talen en minder algebra bij wiskunde, om uitval van leerlingen zo veel mogelijk te beperken. De keerzijde is dat daardoor de overstap van vmboT naar 4havo moeilijker is geworden. De overstap naar 4havo valt veel leerlingen in de praktijk daarom erg tegen. Het is veel moeilijker dan verwacht en het blijkt nodig te zijn veel meer tijd aan het huiswerk te besteden dan ze gewend waren. Een aantal heeft het gevoel dat ze alleen nog maar met school bezig zijn. Motivatie en doorzettingsvermogen zijn belangrijke succesfactoren. Leerlingen die havo gaan doen omdat ze niet zo goed weten wat ze anders zouden moeten gaan doen (parkeerstudie), redden het vaak niet. Bij veel vakken speelt tekstbegrip een rol, zelfs bij de exacte vakken. Goed leren is dus niet voldoende. Een leerling moet kunnen interpreteren, combineren, afwegen, toepassen in nieuwe situaties, etc. Kiezen voor de havo betekent kiezen voor nog twee jaar theoretisch onderwijs. Als dat niet bij je past, is een beroepsopleiding vaak leuker, passender en effectiever. Wees dus eerlijk voor jezelf.
Procedure en tijdpad Aanmelden kan vanaf maandag 3 februari tot en met donderdag 17 april 2014 middels het daarvoor bestemde aanmeldingsformulier, te vinden op onze website. Lever ook een kopie van je ID-bewijs in. Je komt samen met een van je ouders naar de informatieavond op woensdag 23 april 2014, aanvang 20.00 uur. Op vrijdag 13 juni lever je twee dingen bij ons in: een kopie van je voorlopige cijferlijst en een verzuimoverzicht van je huidige school over het gehele schooljaar 2012/2013 Uiterlijk dinsdag 17 juni sturen we een bericht over toelating per post op.
Contact en/of vragen Voor al uw vragen kunt u terecht bij de teamleider havo bovenbouw, de heer R. Schuurmans, via
[email protected].
2
Toelatingscriteria instroom vmboT → 4havo 2014 Een leerling wordt zonder meer toegelaten tot 4havo indien hij/zij aan alle zes onderstaande voorwaarden voldoet 1. Het gemiddelde van de eindcijfers van de voorlopige cijferlijst n.a.v. het eerste tijdvak is ten minste 6,8. 2. Voor de vakken Engels, Nederlands en wiskunde heeft de leerling op het C.S.E. 1e tijdvak ten minste een 6,0 gehaald; 3. Het vmboT is zonder vertraging, dus in vier jaar, doorlopen; 4. De leerling heeft examen gedaan in wiskunde; 5. De leerling kiest alleen vakken waarin hij/zij examen heeft gedaan of vakken die in 4havo starten (Spaans, filosofie, management&organisatie, tekenen, muziek,…) 6. De leerling heeft op het vmboT geen gedrags- en/of motivatieproblemen. Uit het verzuimoverzicht blijkt dat hij/zij zelden te laat komt, nooit (of hooguit een enkele keer) ongeoorloofd absent is geweest en ook niet om andere redenen regelmatig absent was. Hiervoor vragen wij een verklaring en een verzuimstaat van de vmboT-school. Verder gelden de volgende richtlijnen.
Een leerling die geen examen in wiskunde heeft gedaan, kan worden toegelaten indien het gemiddelde van de eindcijfers van de voorlopige cijferlijst n.a.v. het eerste tijdvak ten minste 7,0 is. Bij dit gemiddelde wordt het vak maatschappijleer niet meegerekend. Deze leerling moet gedwongen het profiel C&M kiezen, zonder wiskunde en zonder economie. Indien het gemiddelde van de eindcijfers minder dan 6,8 is, maar ten minste 6,5, of indien aan een van de andere vijf criteria niet is voldaan, dan kan de leerling worden toegelaten op grond van de resultaten van het havo-uitstroom-traject, dan wel de toetsen op donderdag 5 en dinsdag 10 juni.
Leerlingen van De Fontein hebben voorrang bij plaatsing, daarna de leerlingen van de andere vestigingen van de Gooise Scholen Federatie.
Instroomklas Bij voldoende belangstelling formeren we een speciale instroomklas. Deze klas heeft een enigszins gewijzigde lessentabel die beter aansluit bij de behoefte van instroomleerlingen.
3
HET GEMEENSCHAPPELIJK DEEL Het vakkenpakket is opgebouwd uit drie delen:
het gemeenschappelijk deel het profieldeel het vrije deel
In het gemeenschappelijke deel zitten de vakken die alle leerlingen volgen: Gemeenschappelijke deel lesuren 4H lesuren 5H instroomklas Nederlands 4 5 4 Engels 4 5 4 maatschappijleer 2 2 0 lichamelijke opvoeding 2 1 1 mentorles 1 1 1 CKV 2 1 0 NB. Aantal lesuren per vak per week kan met ingang van volgend schooljaar wijzigen. HAVO
lesuren 4H
4
DE VIER PROFIELEN In de profielen die je hieronder ziet, kunnen kleine aanpassingen worden aangebracht. Als te weinig leerlingen een bepaald vak in het Vrije Deel kiezen, kan dat verstrekkende gevolgen hebben voor de roosters van vele andere leerlingen. De schoolleiding kan dan besluiten dit vak in het Vrije Deel niet aan te bieden. De schoolleiding behoudt zich bovendien het recht voor af te wijken van de instroomnota wanneer onvoorziene, ernstige roosterproblemen zouden ontstaan door bepaalde keuzes van vakken of vakcombinaties. Natuur & Techniek
verplichte profielvakken Vrije Deel:
HAVO wiskunde B natuurkunde scheikunde biologie ges, du, ec, m & o, fi te, mu, ak, fa, sp-e
Lesuren 4H 4 3 3 4
Lesuren 5H 4 3 3 3
één vak kiezen uit NB. Aantal lesuren per vak per week kan met ingang van volgend schooljaar wijzigen.
Natuur & Gezondheid HAVO wiskunde A of B verplichte biologie profielvakken scheikunde profielkeuzevakken: aardrijkskunde 1 van de 2 natuurkunde Vrije Deel: ak, na, fi, ges fa, du, sp-e, één vak kiezen uit ec, m & o te, mu
Lesuren 4H 4 4 3 3 3
Lesuren 5H 3/4 3 3 3 3
NB. Aantal lesuren per vak per week kan met ingang van volgend schooljaar wijzigen.
5
Economie & Maatschappij
verplichte profielvakken profielkeuzevakken: 1 van de 4 Vrije Deel: één vak kiezen uit
HAVO wiskunde A * geschiedenis economie aardrijkskunde m&o Frans of Duits ak, fi, bi fa, du, sp-e m&o te, mu, na *
Lesuren 4H 4 3 4 3 3 4
Lesuren 5H 3 3 3 3 3,5 3/4
NB. Aantal lesuren per vak per week kan met ingang van volgend schooljaar wijzigen. * zie opmerkingen over na en wisB in E&M
Cultuur & Maatschappij HAVO Frans of Duits geschiedenis rekenen(leerlingen zonder wiskunde) profielkeuzevakken: aardrijkskunde 1 van de 2 economie Frans of Duits profielkeuzevakken filosofie 1 van de 5 tekenen of muziek verplichte profielvakken
Vrije Deel: één vak kiezen uit
Lesuren 4H 4 3 1
Lesuren 5H 3/4 3 0
3 4 4
3 3 3/4
3 3
3 3
ak, fi, wia fa, du, sp-e ec, m & o te, mu
NB. Aantal lesuren per vak per week kan met ingang van volgend schooljaar wijzigen.
6
Verklaring afkortingen Ak: aardrijkskunde Bi: biologie Ckv: culturele en kunstzinnige vorming Du: Duits Ec: economie Fa: Frans Fi: filosofie Ges: geschiedenis
M&o: management en organisatie Mu: muziek Na: natuurkunde Sk: scheikunde Sp-e: Spaans elementair Te: tekenen Wia: wiskunde a Wib: wiskunde b
KEUZEVOORWAARDEN VOOR PROFIELVAKKEN EN VRIJE DEEL Aanvullende eis voor een natuurprofiel Een leerling mag alleen een N-profiel (NG of NT) kiezen, indien het gemiddelde van de eindcijfers voor de profiel(keuze)vakken van het vmboT-examen (1e tijdvak) ten minste 7,0 is. Als je dit gemiddelde net niet haalt, kan de afdelingsleider besluiten jou de keuze van een NG-profiel toe te staan met een verandering van het vakkenpakket, zoals bijvoorbeeld WA ipv WB en/of AK ipv NA of een minder riskant vak in het vrije deel. Niet alle vakkencombinaties zijn mogelijk Ieder profiel is opgebouwd uit verplichte profielvakken en profielkeuzevakken. Leerlingen kiezen één of meer profielkeuzevakken (2 vakken in het profiel Cultuur & Maatschappij, 1 in de andere profielen) en één vak in het Vrije Deel. Voor deze keuzes gelden aanvullende regels, omdat wij ervoor willen zorgen dat alle leerlingen een zo goed mogelijk rooster krijgen. De volgende vakkencombinatie is niet mogelijk:
Management & organisatie en tekenen
Economie niet zonder wiskunde A Leerlingen die in het profiel C&M economie willen kiezen moeten dan ook wiskunde A kiezen omdat economie anders te moeilijk voor hen is. Voorwaarden bij de keuze van wiskunde-B en/of natuurkunde in een EMprofiel. Voor de keuze van de vakken wiskunde B en natuurkunde binnen het profiel E&M gelden voor onze eigen leerlingen strenge voorwaarden. Wij raden instroomleerlingen af een dergelijke keuze te doen Natuurkunde in N&G Het vak natuurkunde kan in het profiel N&G gekozen worden als profielkeuzevak. Hierbij kan de leerling wiskunde A of wiskunde B kiezen. De algebraïsche vaardigheden die bij natuurkunde vereist zijn, komen echter onvoldoende aan bod bij wiskunde A. Aan de ene kant is wiskunde B dus de juiste ondersteuning van het vak natuurkunde. Aan de andere kant is wiskunde B voor veel leerlingen een zeer moeilijk of zelfs te moeilijk vak.
7
Hoewel we dus niet een duidelijk advies kunnen geven, hopen we hiermee wel inzicht te geven in de knelpunten en de risico’s.
Het vrije deel Eén vak in het Vrije Deel is verplicht! In zeer uitzonderlijke gevallen kan het voorkomen dat de keuze van het vak in het vrije deel niet gerealiseerd kan worden. In dat geval nemen wij voor de zomervakantie contact op om een oplossing te vinden Een extra vak in het vrije deel Een aantal leerlingen zou graag een extra vak ingeroosterd willen hebben, bijvoorbeeld omdat ze na het havo nog vwo willen doen. Het volgen van een extra vak vereist uiteraard meer inspanning. Je hebt dan drie of vier lessen in de week extra, je hebt meer huiswerk en je moet meer toetsen voorbereiden. De tijd die je aan een extra vak besteedt, gaat af van de tijd die je beschikbaar hebt voor je andere vakken. Daarom is een extra vak alleen zinvol voor leerlingen die meer kunnen en meer willen. Bij het maken van het rooster houden we in eerste instantie rekening met gewenste extra vakken van leerlingen die op hun eindlijst CSE 1e tijdvak voor de vakken die ze ook in 4 havo volgen gemiddeld ten minste 7,0 staan. Het vak maatschappijleer wordt hierbij niet betrokken. In de regel lukt het om het gewenste extra vak te realiseren. Zo niet, dan worden de leerling en de ouders uitgenodigd voor een gesprek om te onderzoeken of een ander extra vak wel mogelijk is, dan wel of het gewenste extra vak gedeeltelijk kan worden gevolgd. In de overige gevallen kijken we achteraf, dus als het rooster klaar is, of er nog mogelijkheden zijn het extra vak te realiseren. De kans dat dit niet lukt, is echter een stuk groter. Als je een extra vak kiest is het verstandig zo te kiezen dat het een profielkeuzevak is. Er ontstaat dan een uitruilmogelijkheid tussen een profielkeuzevak en een vak in het vrije deel. Die uitruilmogelijkheid kan later nog van pas komen. In verband met de kosten die het volgen van een extra vak oplevert, zijn we genoodzaakt hiervoor € 25,- in rekening te brengen. Leerlingen die een extra vak kiezen en ingeroosterd krijgen, moeten dat vak in ieder geval volgen t/m de SE1-week. Na de SE1-week mag een leerling een extra vak laten vallen als hij/zij zich voor dat vak naar behoren heeft ingezet (er is een acceptabel resultaat gehaald en de werkhouding is voldoende of beter). Het volgen van een extra vak is dus niet vrijblijvend.
NIEUWE VAKKEN
8
Management & organisatie Als je m&o kiest… - heb je interesse voor cijfers en kostprijsberekeningen; - lijkt bedrijfseconomie jou wel interessant - denk je over een studie die iets met het bedrijfsleven te maken heeft; - zijn onderwerpen als financiën, jaarverslag en onderneming belangrijk voor jou. Onderdelen die aan bod komen bij dit vak zijn: Vaardigheden Interne organisatie en personeelsbeleid Financiering van activiteiten Marketingbeleid Financieel beleid Informatievoorziening met behulp van ICT Externe financiële verslaggeving Filosofie Als je filosofie kiest….. - neem je geen genoegen met de eerste de beste rammelende verklaring; - vind je het interessant om diepgravende teksten en boeken te lezen; - heb je belangstelling voor de maatschappij en hoe die moet worden ingericht; - wil je leren hoe je een stevig betoog goed in elkaar kunt zetten; - heb je een brede belangstelling. De onderwerpen die aan bod komen bij dit vak zijn: Vaardigheden Wijsgerige antropologie Lichaam, geest en emotie De mens als redelijk wezen Ethiek Het goede leven Integriteit en verantwoordelijkheid Sociale filosofie Schaarste begeerte en macht Ideologie Uit: MC keuzebegeleiding vakkenwijzer
9
Het vak rekenen De leerlingen die in augustus 2014 in 4 havo starten, krijgen te maken met een verzwaring van het programma: de verplichte rekentoets. Dit is het gevolg van de Wet referentieniveaus die in 2010 is aangenomen door de Tweede en Eerste Kamer. Inmiddels is er nieuws over de ontwikkelingen omtrent de rekentoets. De bewindslieden van OCW hebben op 19 december 2012 de vierde voortgangsrapportage Nederlandse taal en rekenen naar de Tweede Kamer gestuurd. Daarin wordt voorgesteld dat de rekentoets volgens plan wordt ingevoerd vanaf 2013-2014, maar leerlingen kunnen er de eerste twee jaren nog niet op zakken; de rekentoets zal vermoedelijk pas vanaf het CSE 2016 deel uit van de slaag-/zakregeling. Het cijfer voor rekenen komt vanaf het examen 2014 al wel op de cijferlijst. De invoering van de rekentoets als onderdeel van het eindexamen heeft als doel basale rekenkennis te borgen. De rekentoets wordt centraal ontwikkeld (door het CITO) en zal digitaal worden afgenomen. De rekentoets wordt afgenomen in 5havo en kent een eigen, aparte herkansingsregeling: alle leerlingen mogen de toets één keer herkansen. De herkansing voor de rekentoets is dus aanvullend op die van het centraal examen. De rekentoets wordt voorbereid in de lessen wiskunde. Voor leerlingen zonder wiskunde (alleen mogelijk in het profiel cultuur & maatschappij) staat het vak rekenen op het lesrooster.
Rekenen en dyscalculie Scholen mogen aan leerlingen met dyscalculie – behalve tijdverlenging – slechts onder strikte voorwaarden enkele ontlastende faciliteiten bieden. Het Goois Lyceum is op dit moment nog in onderzoek of aan die voorwaarden voldaan kan worden. Leerlingen met dyscalculie wordt aangeraden aan het begin van het schooljaar contact op te nemen met de afdelingsleider.
De Kosten (tarieven 2012/2013) borg kluis nieuwe leerlingen excursies overige activiteiten en kluishuur borg gebruik schoolboeken buitenlandse reis 4havo grafische rekenmachine (wiskunde)
15,00 70,00 95,00 75,00 405,00 100,00 (circa)
Verandering van profielvak in 4-havo
10
We gaan er van uit dat je je profiel en vakkenpakket weloverwogen hebt vastgesteld. Toch kan het wenselijk zijn om één of meerdere vakken om te ruilen voor andere vakken, bijvoorbeeld als een vak echt te moeilijk blijkt te zijn. Hierover zijn de volgende richtlijnen. Je moet een vak serieus geprobeerd hebben. Dus pas als de gegevens voor het tussenrapport bekend zijn, kun je in de week voor de herfstvakantie een verzoek indienen voor een vakkenwissel. We nemen je verzoek alleen in overweging als je docent bevestigt dat je echt je best hebt gedaan. Anders gezegd: als je voor een vak een M of een O als werkhouding krijgt, mag je het vak niet inruilen voor een ander vak. De boodschap is dan dat je eerst maar eens je best moet doen. Een vakkenwissel is technisch niet altijd mogelijk. Het kan zijn dat een door jou gewenste verandering niet in het rooster gerealiseerd kan worden of dat er geen plaats meer is in de lesgroep(en) van het door jou gewenste vak. Het kan ook zijn dat je een ander vak wilt waarvoor je vorig schooljaar onvoldoende stond, waarvoor je een negatief advies had of waarvan het om een andere reden twijfelachtig is of dat wel verstandig is (bijvoorbeeld als je alsnog m&o wilt kiezen terwijl je zwak bent in wiskunde en economie). In het geval een vakkenwisseling gerealiseerd kan worden, besteed je de herfstvakantie aan het inhalen van de gemiste stof. Op de maandag na de herfstvakantie haal je de gemiste toets(en) van je nieuwe vak in. Er zijn twee momenten waarop je een vakkenwijziging kunt aanvragen. Zoals gezegd is de week voor de herfstvakantie het eerste moment. Als je dit moment voorbij laat gaan, kun je pas weer na de SE1-week in de periode tot aan de kerstvakantie een verzoek indienen. Er gelden dan dezelfde voorwaarden en beperkingen als hierboven vermeld. Na de kerstvakantie is het wijzigen van je vakkenpakket niet meer mogelijk. Vwo doen na het havo De overstap van 5havo naar 5vwo is geen gemakkelijke. Je moet daar goed over nadenken en het met je mentor bespreken. Als je hebt besloten 5vwo te willen gaan doen, moet je je vóór 1 mei aanmelden bij de afdelingsleider bovenbouw vwo. Deze bespreekt met jou en je ouders wat de overstap inhoudt. Een voorwaarde voor 5vwo is dat je voor je vakken op de eindlijst havo gemiddeld een 7.0 staat. Een tweede voorwaarde is, dat het havo-examen is afgelegd met wiskunde en bovendien met Frans of Duits als extra vak. Op het vwo moeten leerlingen namelijk een vak meer doen dan op het havo. Wiskunde en – naast Engels – een tweede moderne vreemde taal (Duits of Frans) zijn op het vwo verplicht in ieder profiel. Dyslectische leerlingen kunnen ontheffing van die 2e moderne vreemde taal aanvragen als zij in het bezit zijn van een officiële dyslexieverklaring. Zij moeten in plaats van Frans of Duits dan een ander regulier vak kiezen zodat ze wel een extra vak hebben. DE LOOPBAANORIËNTATIE EN BEGELEIDING BIJ ONS OP SCHOOL (LOB)
11
De keuze op de korte termijn De keuze van een profiel zal vaak afhangen van de vakken die je leuk vindt en de rapportcijfers die je haalt. De vakken met de hoogste rapportcijfers en de beste adviezen(het 2e rapport vermeldt die) zullen waarschijnlijk je profielkeuze grotendeels bepalen. De docenten geven in de loop van het schooljaar voorlichting over hun vak zoals die in de bovenbouw onderwezen wordt, zodat je weet wat het programma is in de bovenbouw. De keuze op de lange termijn Het is natuurlijk belangrijk om te weten welke opleidingen je kunt volgen als je een bepaald profiel hebt gekozen. En welke beroepen horen bij die opleidingen? Als je overzicht hebt van die opleidingen en de daaraan gekoppelde beroepen, dan krijg je te maken met de vraag: welke opleidingen en welke beroepen passen goed bij mijn persoon? Als je bijvoorbeeld accountant wilt worden, dan moet je heel precies en nauwkeurig kunnen werken en beschik je niet over deze vaardigheid dan kun je maar beter een andere opleiding en een ander beroep kiezen. Waar haal je al die informatie vandaan ? Tijdens de mentorlessen in januari en februari werk je met een Profielkeuzegids. De opdrachten in deze gids moeten er voor zorgen dat je een goed beeld krijgt van jezelf. Als je die opdrachten hebt gemaakt dan kun je achterhalen wat jouw sterke kanten zijn en wat jouw zwakke kanten zijn en welk profiel daar het beste bij past. In januari krijgt ook deze Keuzenota aandacht. De mentor deelt de Keuzenota uit in de mentorles en bespreekt de inhoud. In de Keuzenota vind je informatie over de opbouw van de profielen : wat zijn de verplichte vakken,wat zijn de profielkeuzevakken en welke vakken kan ik in het Vrije Deel kiezen? Verder vind je hierin de ‘vooropleidingseisen’ van alle studierichtingen die je op een Hogeschool of aan de Universiteit kunt volgen. Op het 2e rapport kun je zien welke adviezen jouw docenten je geven als je hun vak wilt kiezen in je profiel. In deze periode maak je een voorlopige profielkeuze die je bespreekt met je mentor. In uitzonderlijke gevallen verwijst de mentor je door naar de decaan. Als je deze gesprekken hebt gevoerd, dan maak je in mei een definitieve keuze voor een profiel. Op dat moment heb je de keuze op de korte termijn gemaakt. Die andere keuze, de keuze op de lange termijn, maak je in de bovenbouw. In 4 en 5-HAVO krijg je uitgebreide voorlichting over vervolgopleidingen en beroepen: er komen voorlichters naar school, je bezoekt open dagen, je gaat proefstuderen, je loopt een dag mee met een student(e) en er zijn nog meer van dat soort activiteiten. Je bent bovendien wat ouder en misschien heb je daardoor beter zicht gekregen op je persoonlijke eigenschappen en vaardigheden. Je kunt met andere woorden dan beter inschatten welke studierichtingen en welke beroepen bij jou passen. Je kiest een studierichting en je hebt een beeld van het beroep dat je wilt uitoefenen, maar in de loop van de studie aan een Hogeschool kan het gebeuren dat je ontdekt dat je met de studie die je volgt ook nog andere beroepen kunt kiezen. Ook als je aan een studie bent begonnen, blijven er dus keuzes open als het gaat om de vraag welke beroepen
12
kan ik hiermee uitoefenen. Met de keuze op de lange termijn maak je hier op school een begin en deze keuze zul je in de komende jaren op allerlei momenten telkens iets bijstellen en verfijnen.
EXTRA ACTIVITEITEN EN CERTIFICATEN Als je in de bovenbouw extra activiteiten verricht, dan kun je daar van school een officieel certificaat voor krijgen. Deze certificaten kunnen bij de toelating van een aantal studies in het Hoger Onderwijs een belangrijke rol spelen. Voor sommige studierichtingen melden zich namelijk veel studenten aan, terwijl het aantal studieplaatsen beperkt is. Dit probleem wordt dan opgelost door de toelating te regelen met behulp van loting en decentrale selectie. Bij loting wordt gekeken naar het gemiddelde cijfer van je officiële eindlijst; hoe hoger dat gemiddelde cijfer is hoe groter de kans wordt om toegelaten te worden. Bij het gemiddelde cijfer 8.0 krijg je zelfs automatisch een studieplaats toegewezen en hoef je niet mee te loten. Daarnaast kun je deelnemen aan de decentrale selectie. Een universiteit of een hogeschool kijkt dan naar je motivatie en naar de extra activiteiten die je hebt verricht buiten alle verplichte werkzaamheden voor je profiel. Bij extra activiteiten gaat het bijvoorbeeld om deelname aan:
debatteren internationalisering musical leerlingenraad
Als je een certificaat of certificaten kunt laten zien in een dergelijke situatie, dan nemen daarmee de kansen toe dat je toegelaten wordt tot de studie die jij hebt gekozen. Daarnaast kunnen deze extra activiteiten een rol spelen bij de verplichte hoeveelheid onderwijstijd die iedere leerling per schooljaar aangeboden moet krijgen. Het verrichten van zo’n extra activiteit kan er dan voor zorgen dat je aan deze eis voldoet.
13
LESSENTABEL 4-HAVO en 5-HAVO: 2013-2014 Uit de lessentabel hieronder kun je aflezen hoeveel lesuren je volgt in ieder leerjaar in 4- en 5-havo. Verplichte Onderwijstijd De wet schrijft scholen voor om per schooljaar 1000 contacturen te realiseren. Leerlingen in 4 HAVO hebben volgend jaar daarom wekelijks tenminste 32 lesuren. Gemeenschappelijk deel 4 havo 5 havo Nederlands 4 4 Engels 4 4 lichamelijke opvoeding 2 1 CKV 2 0 maatschappijleer 2 0 mentorles 1 1 Totaal 15 10 NB. Aantal lesuren per vak per week kan met ingang van volgend schooljaar wijzigen. Profiel / vrije deel aardrijkskunde biologie Duits Frans economie filosofie geschiedenis management & organisatie natuurkunde rekenen scheikunde Spaans (startersvak) tekenen muziek wiskunde A wiskunde B
4 havo 3 4 4 4 4 3 3 3
5 havo 3 3 4 3 3 3 3 4
4 1 3 3 3 3 4 4
3 o 3 3 3 3 3 4
NB. Aantal lesuren per vak per week kan met ingang van volgend schooljaar wijzigen.
14
DE KEUZEPERCENTAGES OP HET GOOIS LYCEUM VWO
HAVO Cultuur & Maatschappij
Economie & Maatschappij
Natuur & Gezondheid
Natuur & Techniek
jongens
meisjes
totaal
jongens
meisjes
totaal
jaar
15%
62%
40%
6%
25%
17%
2006
13%
48%
30%
2%
29%
19%
2007
11%
47%
25%
7%
14%
10%
2008
10%
27%
19%
4%
36%
21%
2009
10%
21%
15%
7%
39%
25%
2010
7%
26%
17%
0%
15%
18%
2011
8%
35%
21%
0%
13%
6%
2012
41%
21%
30%
43%
28%
34%
2006
56%
28%
43%
38%
36%
37%
2007
42%
16%
32%
31%
33%
`32%
2008
50%
48%
49%
28%
17%
22%
2009
53%
35%
45%
33%
13%
21%
2010
60%
58%
59%
25%
18%
22%
2011
54%
43%
49%
36%
23%
29%
2012
24%
17%
21%
15%
39%
30%
2006
19%
22%
21%
22%
25%
24%
2007
35%
26%
32%
22%
36%
30%
2008
17%
24%
21%
43%
36%
39%
2009
30%
38%
34%
38%
39%
39%
2010
19%
6%
13%
5%
6%
14%
2011
10%
9%
9%
20%
18%
19%
2012
20%
0%
9%
36%
8%
19%
2006
12%
2%
7%
38%
10%
20%
2007
12%
11%
11%
40%
17%
28%
2008
23%
1%
11%
25%
11%
18%
2009
7%
6%
7%
22%
9%
15%
2010
14%
10%
12%
64%
26%
46%
2011
28%
13%
21%
44%
46%
46%
2012
15
De keuzepercentages laten zien hoeveel jongens, hoeveel meisjes en hoeveel leerlingen in totaal kozen voor een bepaald profiel. Als je bedenkt dat de werkgelegenheid in de technische sector zeer goed is, dan kun je – met de nodige voorzichtigheid – voorspellen welke groep over een aantal jaren de meeste kans op werk maakt. Overigens is de kans op werk maar één gegeven dat een rol speelt bij de profielkeuze. Van belang is natuurlijk ook dat je kiest voor een opleiding die past bij jouw interesses, jouw capaciteiten en bij wat jij belangrijk vindt in het leven. Als je je daarvan bewust bent, maak je - welk profiel je ook kiest - een verstandige keuze.
HET HOGER ONDERWIJS Er zijn in Nederland twee soorten Hoger Onderwijs: het Hoger Beroepsonderwijs (HBO), dat gegeven wordt aan Hogescholen en het Wetenschappelijk Onderwijs (WO), dat gegeven wordt aan Universiteiten. Het onderwijs aan de universiteiten is wetenschappelijk van aard. Dat wil zeggen dat er diep over de dingen wordt nagedacht, men probeert alle achtergronden te begrijpen. De studie is voor een belangrijk deel theoretisch en leidt in het algemeen niet op voor een bepaald beroep. Toelatingseis: Vwodiploma. Het HBO is sterk gericht op een bepaalde beroepspraktijk en kent veel stages. Voor zover het HBO theoretisch is, gaat het meer om het toepassen van de theorie in de praktijk. Toelatingseis: HAVO of Vwo-diploma. De cursusduur is bij het WO en het HBO in principe gelijk: 4 jaar. Je mag over je opleiding 10 jaar doen, maar studiefinanciering geldt slechts voor de duur van de cursus. HET HOGER BEROEPSONDERWIJS (HBO, Hogescholen) Elk jaar weer is het zo, dat duizenden aankomende studenten met hun diploma vwo of havo op zak, niet geplaatst kunnen worden bij de hogere beroepsopleiding van hun keuze. Bij de hogere hotelschool bijvoorbeeld geven zich elk jaar weer ca. 3000 kandidaten op, terwijl de totale capaciteit van de hogere hotelscholen in ons land in het eerste studiejaar slechts 1100 bedraagt. Iets dergelijks geldt, zij het in mindere mate, voor o.m. de opleiding fysiotherapie en de academies voor journalistiek. In andere sectoren van het HBO kan daarentegen nog best een flink aantal studenten geplaatst worden. De hierboven genoemde voorbeelden doen vermoeden dat veel jonge havo- en vwo-gediplomeerden zich blind staren op één bepaald beroep, zonder misschien ooit andere mogelijkheden te hebben overwogen. Het kan natuurlijk niet waar zijn, dat je slechts geschikt bent voor één beroep. Je doet er dus goed aan tijdig meerdere studie en beroepsmogelijkheden onder de loep te nemen om daardoor meer pijlen op je boog te krijgen. Dat voorkomt teleurstelling en tijdverlies.
16
Bij de toelating spelen factoren als aanleg, gemiddeld eindexamencijfer, capaciteiten en samenstelling van het examenvakkenpakket een belangrijke rol. Ontbreken er één of meer vereiste vakken in het pakket, dan kost het je soms een jaar om de gevraagde kennis te verwerven. Numerus-fixus Voor de volgende opleidingen geldt een numerus-fixus. Dat betekent dat maar een beperkt aantal studenten wordt toegelaten. Psychomotorische therapie & bewegingsagogie – Communicatie & multimedia design - Forensisch onderzoek – Game architecture & design – Fysiotherapie Huidtherapie – Journalistiek – Kunst en economie – Leraar lichamelijk opvoeding – Media, informatie en communicatie – Medische hulpverlening – Mondzorgkunde – oefentherapie Cesar – Toegepaste psychologie Vrijetijdsmanagement (NHTV) – Sport en bewegen (Windesheim) – Pedagogiek (Utrecht) Er zijn voor het studiejaar 2013-2014 twee manieren om tot deze opleidingen toegelaten te worden, mits voldaan is aan de pakketeisen: 1. Directe plaatsing Iedereen met een gemiddeld eindexamencijfer van 8 of hoger wordt toegelaten tot de instelling van zijn keuze. 2. Gewogen loting Is het gemiddeld eindexamencijfer lager dan 8 dan volgt gewogen loting. Hoe hoger het gemiddelde eindexamencijfer, des te groter de kans op inloting. Decentrale selectie Daarnaast zijn er ook opleidingen die een deel van hun studenten toelaten via een decentrale selectie. Aan welke voorwaarden en eisen je daarvoor moet voldoen mag de opleiding zelf bepalen. Welke opleidingen dit betreft kun je zien op www.ib-groep.nl (onder studeren en dan decentrale selectie). Aanvullende eisen Onafhankelijk hiervan kennen de kunstopleidingen, de opleidingen creatieve therapie, de academies voor lichamelijke opvoeding, de hogere hotelscholen en nog enkele andere opleidingen hun eigen toelatingseisen. (Voor de volledige lijst, kijk op www.ib-groep.nl.)
17
NADERE VOOROPLEIDINGSEISEN IN HET HOGER BEROEPSONDERWIJS We willen je hieronder een indruk geven welke hogere beroepsopleidingen er zoal zijn en welke officiële toelatingseisen worden gehanteerd. Maar sommige hogescholen wijken af van deze eisen. Ook zijn er nog wijzigingen en/of aanvullingen in deze lijst mogelijk. Kijk daarom voor alle zekerheid altijd naar de vooropleidingseisen zoals die geformuleerd staan op de site van de hogeschool waar jij heen wilt!
Verklaring van in de tabel gebruikte afkortingen en symbolen. dit profiel geeft toelatingsrecht voor de betreffende opleiding, zonder aanvullende vakkeneisen. dit profiel geeft geen toelatingsrecht voor de betreffende opleiding (ook niet in combinatie met bepaalde vakken in het vrije deel). Een vakaanduiding betekent dat er toegangsrecht is indien aan de vakaanduiding is voldaan. (…): uit de tussen haken vermelde vakken kan worden gekozen. Eén van de genoemde vakken is voldoende. bi: biologie ec: economie gs: geschiedenis m&o: management en organisatie mw: maatschappijwetenschappen mvt: moderne vreemde taal fa: Frans
du: Duits na: natuurkunde nl&t: natuur, leven en technologie sk: scheikunde wia: wiskunde A wib: wiskunde B
nr
Sector economie (HBO: instroom met havo-diploma) Opleidingen N+T
N+G
E+M
C+M
1.
Accountancy
ec of m&o
ec of m&o
(ec of m&o) + wi(a ofb)
2.
Bedrijfseconomie
ec of m&o
ec of m&o
(ec of m&o) + wi (a of b)
3.
Bedrijfskundige informatica
(ec of m&o) + wi (a of b)
4.
Bestuurskunde /overheidsmanagement
Ec
ec
ec
5.
Boekhandel en uitgeverij
Ec of m&o
Ec of m&o
(ec of m&o) + wi (a of b)
6.
Commerciële economie
ec of m&o
ec of m&o
(ec of m&o) + wi (a of b)
7.
Communicatie
Ec of m&o
Ec of m&o
(Ec of m&o) + wi(a of b)
8.
Communicatiesystemen
Ec of m&o
Ec of m&o
(Ec of m&o) +
18
wi(a of b) 9.
Facility management
ec of m&o
ec of m&o
(ec of m&o) + wi (a of b)
10.
Financial services management
ec of m&o
ec of m&o
(ec of m&o) + wi (a of b)
11.
Fiscale economie
ec of m&o
ec of m&o
(ec of m&o) + wi (a of b)
12.
Food and business
(ec of m&o) + wi(a of b)
13.
Functiegerichte bachelor in toerisme en recreatie
ec of m&o
14.
Hbo-rechten
15.
Hogere Europese beroepenopleiding
16.
Hoger Hotelonderwijs¹
17.
2e mvt
2e mvt
2e mvt
e
e
e
2 mvt
2 mvt
2 mvt
ec of m&o
Hoger toeristisch en recreatief onderwijs
ec of m&o
18.
Informatiedienstverlening en -management
19.
Integrale veiligheid
20.
Integrale veiligheidskunde
21.
International business and languages
22.
International business and management studies
23.
ec
ec
ec
ec of m&o
ec of m&o
ec of m&o of 2e mvt
ec of m&o of 2e mvt
ec of m&o
Journalistiek
24.
Kunst en economie
25.
Logistiek en economie
ec of m&o
ec of m&o
(ec of m&o ) + wi(a of b)
26.
Management, economie en recht
ec of m&o
ec of m&o
ec of mw of m&o
27.
Media and entertainment management
ec of mw of m&o
28.
Media, informatie en communicatie
29.
Office management
30.
Oriëntaalse talen en communicatie
31.
Small business & retail management
32.
Sport, management en ondernemen
33.
Trade management Azië
34.
Vastgoed en makelaardij
35.
Vertaalacademie
36.
Vormgeving en management
37.
Vrijetijdsmanagement ¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen. ² Frans of Duits verplicht indien deze taal wordt gekozen.
ec
ec
ec
2e mvt
2e mvt
2e mvt
ec of m&o
ec of m&o
ec of m&o
ec of m&o
ec of m&o
ec of m&o
ec of m&o
ec of m&o
ec of m&o
(ec of m&o) + wi (a of b)
2e mvt²
2e mvt²
2e mvt²
ec of m&o
ec of m&o
19
Sector gedrag en maatschappij (HBO: instroom met havo-diploma) nr
Opleidingen
N+T
N+G
E+M
C+M
1.
Creatieve therapie¹
2.
Culturele en maatschappelijke vorming
3.
Godsdienstpastoraal werk
4.
Imam/Islamitisch geestelijk werker
5.
Integrale veiligheidskunde
ec
ec
ec
6.
Maatschappelijk werk en dienstverlening
7.
Pedagogiek
8.
Personeel en arbeid
9.
Sociaal-juridische dienstverlening
10.
Sociaal pedagogische hulpverlening
11.
Social work
12.
Sport en bewegen¹
13.
Sport en bewegingseducatie
14.
Toegepaste psychologie ¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen.
wia of wib
N+G
E+M
C+M
nr
Sector gezondheidszorg (HBO: instroom met havo-diploma) Opleidingen N+T
1.
Audiologie
2.
Bewegingsagogie/ psychomotorische therapie¹
3.
Ergotherapie
4.
Farmakunde
5.
Fysiotherapie
6.
Huidtherapie
7.
Kunstzinnige therapie
8.
Logopedie¹
9.
Management in de zorg¹
10.
Medisch beeldvormende en radiotherapeutische technieken
wi (a of b)
11.
Mondzorgkunde
12.
Oefentherapie Cesar
13.
Oefentherapie Mensendieck
14.
Optometrie
wi (a of b)
15.
Orthoptie
wi (a of b)
16.
Podotherapie
17.
Sport, gezondheid en management
1
18.
Verloskunde
bi
bi + sk
bi + sk + wi(a of b)
19.
Verpleegkundige, opleiding tot
20.
Voeding en diëtiek ¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen.
20
Sector landbouw en natuurlijke omgev. (HBO: instroom met havo-diploma) nr
Opleidingen
N+T
N+G
E+M
C+M
1.
Accountanca en agribusiness
wi (a of b)
2.
Bedrijfskunde en agribusiness
wi (a of b)
3.
Biotechnologie
4.
Bos- en natuurbeheer
wi (a of b)
5.
Dier- en veehouderij
sk
6.
Diermanagement
bi
7.
Educatie en kennismanagement groene sector²
8.
Kust- en zeemanagement
wia
9.
Laboratoriumtechniek
10.
Land- en watermanagement
sk
11.
Milieukunde
sk
12.
Plattelandsvernieuwing
wi (a of b) of ec
13.
Tropische landbouw
sk
14.
Tuinbouw en akkerbouw
sk
15.
Tuin- en landschapsinrichting
wi (a of b)
16.
Voedingsmiddelentechnologie wia+sk 2 Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs en/of beroepsonderwijs en volwasseneneducatie van de tweede graad.
nr
Sector onderwijs (HBO: instroom met havo-diploma) Opleidingen N+T
1.
Aardrijkskunde²
2.
Algemene economie²
N+G
E+M
C+M
ec of m&o
ec of m&o
ec
Allochtone levende talen, opleiding tot leraar
3.
Basisonderwijs, opleiding tot leraar
4.
Beeldende kunst en vormgeving, docent¹
5.
Bedrijfseconomie²
ec of m&o
ec of m&o
ec
6.
Biologie²
bi of nl&t
bi of nl&t
7.
Bouwkunde²
wi (a of b)
8.
Bouwtechniek²
wi (a of b)
9.
Consumptieve techniek²
10.
Dans, docent¹
11.
Drama, docent¹
12.
Duits²
du
du
du
du
13.
Elektrotechniek²
wi (a of b)
14.
Engels²
15.
Frans²
fa
fa
fa
fa
16.
Fries²
17.
Geschiedenis²
18.
Gezondheidszorg en welzijn²
19.
Godsdienst²
21
20.
Grafische techniek²
wi (a of b)
21.
Informatie- en communicatietechnologie²
wi (a of b)
22.
Installatietechniek²
wi (a of b)
23.
Islamgodsdienst²
24.
Lichamelijke oefening¹
25.
Maatschappijleer²
26.
Mechanische techniek²
wi (a of b)
27.
Mens en maatschappij²
28.
Mime, opleiding tot docentschap
29.
Motorvoertuigentechniek²
wi (a of b)
30.
Muziek, docent¹
31.
Natuurkunde²
na of nl&t
32.
Nederlands²
33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45.
Nederlandse gebarentaal/tolkenopleiding¹,² Omgangskunde² Opleidingskunde Pedagogiek² Scheikunde² Spaans² Techniek² Turks¹,² , Verpleegkunde¹ ² Verzorging/ huishoudkunde² Verzorging/ gezondheidskunde² Werktuigbouwkunde² wi (a of b) Wiskunde² wib wib ¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen. 2 Opleiding tot leraar voortgezet onderwijs en/of beroepsonderwijs en volwasseneneducatie van de tweede graad.
nr
Sector taal en cultuur (HBO: instroom met havo-diploma) Opleidingen N+T
1.
Autonome beeldende kunst¹
2.
N+G
E+M
C+M
Dans¹
3.
Film en televisie
4.
Museologie
5.
Muziek¹
6.
Theater¹
7.
Vormgeving¹ ¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen.
N+G
E+M
C+M
nr
Sector techniek (HBO: instroom met havo-diploma) Opleidingen N+T
1.
Aot-techniek
na of nl&t
2.
Aquatische ecotechnologie
3.
Autotechniek
na of nl&t
4.
Aviation
na of nl&t
na
22
5.
Bedrijfsmanagement mkb
wi (a of b)
6.
Bedrijfswiskunde
wib
wib
7.
Bewegingstechnologie
wi (a of b)
8.
Bio-informatica
9.
Biologie en medisch laboratoriumonderzoek
10.
Biometrie
wi (a of b)
11.
Biotechnologie
12.
Bouwkunde
na of nl&t
wib + na
13.
Bouwmanagement en vastgoed
ec + wi (a of b)
14.
Bouwtechnische bedrijfskunde
na of nl&t
wib + na
15.
Business engineering
na of nl&t
16.
Chemie
17.
Chemische technologie
18.
Civiele techniek
na of nl&t
19.
Commercieel ingenieur
ec of wi (a of b)
20.
Communication and multimedia design
wi (a of b)
21.
Elektrotechniek
na of nl&t
22.
Engineering, design and innovation
na of nl&t
na
23.
Forensisch onderzoek
na of nl&t
24.
Game architecture and design
25.
Geodesie
na of nl&t
26.
Gezondheidszorgtechnologie
27.
Grafimediatechnologie
wi (a of b)
28.
Human technology
wi (a of b)
29.
Hydrografie
na of nl&t
30.
Industrieel product ontwerpen
na of nl&t
na
31.
Industriële automatisering
na of nl&t
na
32.
Informatica
wi (a of b)
33.
Kunst en techniek¹
wi (a of b)
34.
Logistiek en technische vervoerskunde
35.
Luchtvaarttechnologie
na of nl&t
36.
Maritiem officier¹
na of nl&t
37.
Medisch Ingenieur
38.
Milieukunde
sk
39.
Netwerk infrastructuur design
wi (a of b)
40.
Orthopedische technologie
41.
Ruimtelijke ordening en planologie
42.
Scheepsbouwkunde
na of nl&t
43.
Technische bedrijfskunde
44.
Technische commerciële confectiekunde
45.
Technische commerciële textielkunde
46.
Technische informatica
wib
wib
wi (a of b) of na
23
47.
Technische natuurkunde
na of nl&t
48.
Verkeerskunde
49.
Werktuigbouwkunde ¹ Voor deze opleiding gelden aanvullende eisen.
na of nl&t
HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS (MBO) Nogal wat leerlingen, die het havodiploma behaald hebben, maken de overstap naar het MBO. Een veel gehoord motief hierbij is: "Het havo sluit zo slecht aan op het Hoger Beroepsonderwijs". In een aantal gevallen is deze uitspraak ongetwijfeld juist. Met name de overgang van het havo naar de zgn. "harde" opleidingen binnen het HBO is niet eenvoudig. Hiertoe rekent men ondermeer de hogere technische, economische en administratieve, informatica- en laboratoriumopleidingen. Het kan daarom verstandig zijn eerst een middelbare beroepsopleiding te volgen om daarna door te stromen naar het hoger beroepsonderwijs. Tot het eerste leerjaar van een school voor MBO kun je toegelaten worden met een overgangsbewijs van 3- naar 4-havo of met een vmbo-t-diploma. Met een havodiploma op zak kun je vaak in het tweede leerjaar plaatsnemen, vooropgesteld dat je vakkenpakket voldoet aan de eisen. De cursusduur van de meeste scholen voor MBO is 3 of 4 jaar. Hieronder volgt een opsomming van de meest voorkomende typen van middelbaar beroepsonderwijs. Economische Sector Middelbaar economisch en administratief onderwijs (MEAO), middelbaar detailhandels-onderwijs/ondernemersonderwijs (MCO), MBO brood- en banketbakken, opleiding tot secretaresse, receptioniste, informatrice, toeristisch medewerker, reclame- en presentatietechnieken. Agrarische Sector Opleidingen: plantenteelt, veehouderij, groene ruimte, bloemen- en tuincentrum, paardenhouderij en paardensport, dierverzorging en veterinaire ondersteuning, voedingsindustrie en milieutoezicht. Horeca-, Huishoud- en Nijverheidssector Middelbare horeca opleiding, mbo-mode dienstverlening.
en
kleding,
mbo-facilitaire
Sector Openbare Orde Opleidingen tot onderofficier bij de landmacht, de luchtmacht, de marine en de marechaussee, de politieopleiding, beveiligingsbeambte. Sector Gezondheidszorg Mbo-apothekersassistent, mbo-doktersassistent, mbo-tandartsassistent, mboverpleging, opleiding ziekenverzorgende.
24
Sector Dienstverlening en Welzijn Mbo-verzorging, mbo-agogisch werk, mbo-uiterlijke verzorging, mbo-sociale arbeid, mbo-activiteitenbegeleiding, mbo-sport en bewegen, mbo-assistenten in de gezondheidszorg, sociaal juridische dienstverlening, sociaal pedagogisch werk. Technische Sector Middelbare technische school, mts-motorvoertuigentechniek, instituut voor de autohandel, mts-fijnmechanische vakken, instrumentenmakersschool, mtsluchtvaarttechniek en elektronica, mts voor meubilerings- en houtbedrijven, mts voor schilderen en etaleren, mts-edelsmederij, grafische mts, mts-fotografie en fotonica, ICT-Lyceum, middelbaar laboratoriumonderwijs, mtsinstallatietechniek. Sector Transport en Logistiek Mbo-scheepswerktuigkundige, mbo-stuurman, middelbare haven- en vervoerschool, middelbare opleiding voor het baggerbedrijf, transport en logistiek, luchtvaartdienstverlening. Sector Kunst, Cultuur en Media Sound and Vision, pop- en sounddesign, webspecialist, audio/ video/ animatiespecialist, multimediaspecialist, mediavormgever Meer informatie over de hierboven genoemde opleidingen en over pakketeisen kun je krijgen bij de decaan.
25
