inspiratiemagazine GELOVEN IN NEDERLAND

Waarachtig religieus leiderschap dialoog van het alledaagse leven vrede en vrijheid in gevangenschap heilig Water - een godsgeschenk

inspiratiemagazine GELOVEN IN NEDERLAND eeN sprONG Naar vaste GrONd oNder de VOEtEN

jaargaNg 1 - Nummer 2 - meI 2013

inHOUD mij zal niets Ontbreken

4

over gelukkig zijn en een grote sprong religie nU

10

de an nour Moskee in gouda een avOntUUrlijke reis

14

interreligieuze banden bij een broodje humus HeDenDaagse bescHermHeiligen

15

donatus weerspiegelt de kerkgeschiedenis bezinning en bezieling

16-23

inspiratie in woorden en beelden Heilig water

24

een godsgeschenk om zuinig op te zijn een weg Op De berg

omgaan met verlies en eindigheid

9

rituelen: het huisaltaar Hoe hindoes thuis offeren en bidden

13

gelovige nederlander: naila Yahouni-hutten als mens gezien worden

27

de Werkplek: nelleke van Zessen mediteren in de gevangenis

30

uit de community een update van geloveninnederland.nu

34

het boek en het geloof van: els van dijk de hunkerende generatie

7

Waarachtig religieus leiderschap awraham soetendorp over religieuze gepassioneerdheid

29

de goedheid zelve Halima Özen stelt vragen over barmhartigheid

31

de Fabeltjeskrant Broeder Bernardus hoort van ruziënde olifanten

33

NEd

ER M E E G

iN

u

GELOVEN IN LEIDERSCHAP

L a N d.

N

DISCUSSIE

VAN DE REDACTIE

Er

EL

OVEN

’s Avonds waren we met elkaar in de synagoge in Den Haag, waar gebeden, gemediteerd en gevierd werd. De lente begon toen rabbijn Soetendorp een gebed uitsprak, samen met mevrouw Pauline Tangiora, een Maori-oudste. De zon brak door toen imam Ilyasi uit India de rabbijn ‘mijn broer’ noemde en hem innig omhelsde. Het werd warmer toen swami Jyothirmaya ons leidde in een korte meditatie. In zijn column, die te lezen is op pagina 7, doet rabbijn Soetendorp een oproep tot waarachtig religieus leiderschap. Een oproep, dwars tegen onze tijdgeest in. Maar dat de wereld er behoefte aan heeft, is wel duidelijk. Dat was onder andere te zien aan de reacties op de verkiezing van paus Franciscus I. Er werd positief gereageerd op zijn naamskeuze. De nieuwe paus verbindt zich hiermee met Franciscus van Assisi. De bijzondere man, die koos voor een leven in armoede. Die kon spreken met de vogels en met de wolf. Die het Zonnelied schreef, waarin de zon als broeder en het water als zuster wordt aangesproken. Bovendien was hij de man die zich inzette tegen vijandschap en onverdraagzaamheid jegens moslims. ‘De man van vrede’ bezocht de sultan van Egypte, terwijl de rest van christelijk Europa zich op de vijfde kruistocht stortte. De lente heeft lang op zich laten wachten dit jaar. Kille oostenwind, alwéér sneeuw... niks aan.

De wereld kijkt uit naar positieve, inspirerende mensen die

Maar voor mij is de lente begonnen op 20 maart.

het voortouw nemen en nieuwe wegen wijzen. Religies

In Den Haag. Op die dag, voorafgaand aan Wereld­

hebben daarin een verantwoordelijke rol te vervullen.

waterdag, kwamen spirituele en religieuze leiders

Als er leiders zijn die zulke voorbeelden geven, dan kunnen

bij elkaar samen met jongeren, mensen van de over­

wij toch niet achterblijven?

heid en het bedrijfsleven, om te praten over water. Een bijzondere bijeenkomst.

Hilde van Halm, hoofdredacteur

Coverfoto: © Nationale Beeldbank/Michael

inspiratiemagazine COLOFOn Inspiratiemagazine

bronvermelding (auteur | gelovenin-

Geertje de Vries

Geloven in Nederland is een

nederland.nu); bewijsnummer verplicht.

Vormgeving en opmaak

Advertenties en bijsluiters Harm Jan Wieringa,

uitgave van Oase Media b.v. te

Particulier jaarabonnement 2013: € 5,-

Ontwerpbureau Neo, Velp

N.A.W.plus, Barneveld

Hoevelaken en verschijnt vier keer per

Hoofdredacteur Hilde van Halm

Redactie en abonnementen

telefoon: 0342-424404

jaar. Het wordt gratis toegezonden aan

Uitgever Désiré Brokerhof

Oase Media b.v.

e-mail: [email protected]

kerkelijke en religieuze gemeenschap-

Redactie Hilde van Halm, Désiré

Postbus 204

Advertentietarieven op aanvraag

pen en instellingen, alsmede aan

Brokerhof, Karin Leeuwenhoek,

3860 AE Nijkerk

Website Geloven in Nederland wordt

professionele werkers op kerkelijk en

Martin Strengholt, Erik Jan Tillema

telefoon: 033-2570439

ondersteund door een interactieve

religieus terrein. Materiaal uit het

Medewerkers Abt Bernardus,

fax: 033-2536447

website www.geloveninnederland.nu

magazine mag worden overgenomen,

Greet Brokerhof-van der Waa,

e-mail: [email protected]

met blogs, forum, aanvullend materiaal

mits onveranderd en met volledige

Halima Özen, Awraham Soetendorp,

Oplage 30.000 exemplaren

en actuele informatie.

3

HOOFDARTIKEL

MIJ ZAL NiETS ONTBREKEN

4

Tekst: Hilde van Halm Beeld: Abraham Mignon, Stilleven

‘Het leven is genieten,’ staat er op een broodzak (!)

om het helpen van de armen en de verdrukten. Nu is er met

van Albert Heijn. ‘Zoals een lotus in de modder

dat laatste helemaal niks mis – in tegendeel – maar heb je

bloeit, kunnen wij ook vanuit het onvolmaakte, drek­

daar speciaal het geloof voor nodig? Solidariteit, omzien naar

kerige menszijn de reinheid van de goddelijke status

de naaste, dat is een menselijke aangelegenheid. Kerken

bereiken,’ zeggen de organisatoren van de spirituele

zullen zich daar zeker over moeten uitspreken, moeten hande-

Lotusbeurs. Je kunt er hippe producten kopen, een

len en zich opstellen naast degenen die in de verdrukking

Feng Shui chakrakristal winnen en informatie over

dreigen te komen. Maar zou het niet ook over wat meer

een Lekker­in­je­Vel­inspiratiereis krijgen. ‘Wat heb

mogen gaan? ‘Het is net maatschappijleer,’ verzuchtte een

je nodig om gelukkig te zijn?’ vraagt het maandblad

vriend van mij, na een aantal bezoeken aan de Doopsgezinde

Happinez en geeft acht stappen om de ruis uit je

Kerk waar zijn ouders lid van waren. Er werd veel gepreekt

leven te halen. Of je neemt gewoon een jaarabonne­

over de nood in de wereld. ‘Nou weet ik het wel.’ Als je ziel

ment: ‘Een jaar lang geluk.’ Wie tegenwoordig nog

ernaar snakt om gevoed te worden, dan is alleen een ethisch

zorgelijk loopt te tobben, heeft kennelijk niet goed

appèl vanaf de kansel niet voldoende.

om zich heen gekeken. Het geluk ligt immers voor het oprapen! En anders zijn er talloze zelfhulpboe­

VLuChtig

ken, stappenplannen en cursussen om je leven

Het zijn niet alleen voormalige kerkgangers die op yogales

volledig in balans te krijgen. De zin van het leven is

gaan, om hun eigen lichaam beter te leren kennen en er een

gelukkig zijn!

milde, vriendschappelijke relatie mee op te bouwen. Een Tibetaans-boeddhistische stilte-retraite om tot rust te komen, wordt afgewisseld met onregelmatig kerkbezoek. Maar het is

Het is wat gemakkelijk om een beetje lacherig te doen over

vooral de grote groep van rand- of buitenkerkelijken die zich in

alles wat de ‘spirituele markt’ te bieden heeft. Kennelijk wordt

het relitainment stort. Een lichte, luchtige mengelmoes uit

er in een enorme behoefte voorzien. Al wordt er nog zoveel

allerlei tradities, waar je rondkijkt en neemt wat je op dat

aangeboden op die hele ‘geluksmarkt’, toch blijven mensen

moment aanspreekt. In een debat zei Huub Oosterhuis laatst

verder zoeken. Zoeken naar geluk én zoeken naar zin. ‘Is dit

over het maandblad Happinez: ‘Alle bladzijden zijn luxueus en

alles?’ zong Doe Maar alweer dertig jaar geleden, licht teleur-

glad.’ En dat terwijl het ‘echte leven’ meestal een stuk minder

gesteld. Er zal toch wel wat meer zijn? Zingeving gaat over het richting geven aan je leven. En waarom zou je schamper doen over zinzoekers? Met het wegvallen van de grote

kraChtig en dOOrLeeFd

tradities wordt er geen eenduidig antwoord op de grote levensvragen meer geduld. Iedereen lijkt zijn eigen weg te willen zoeken. Als alles te koop is, waarom dan niet ook een ‘stukje zingeving’ dat je her en der bij elkaar sprokkelt?

leuk, netjes, glad en ongecompliceerd verloopt. Je kunt

Waarom zou je je moeizaam en eindeloos verdiepen in een

vervolgens een cursus doen of een stappenplan volgen om

complex gedachtegoed? Wat dat je eventueel oplevert is

de boel weer recht te krijgen, maar het is erg de vraag in

immers ook onduidelijk.

hoeverre dat beklijft. We leven in een vluchtige tijd en daar sluiten die cursussen mooi bij aan. Maar is er niet iets in

maatsChappijLeer

ons wat zoekt naar meer stevigheid? Naar iets wat wél

Wat mensen op dit moment zoeken, wordt vaak niet gevon-

beklijft? Je kunt hollen van de ene mooie ervaring naar het

den (of niet gezocht) in de kerk. De oude kaders hebben dan

volgende wijze inzicht, maar al dat luxueuze en gladde glijdt

ook wel wat steken laten vallen. Geloven is iets wat je zou

net zo makkelijk weer weg. En wat dan?

moeten doen met hart, hoofd en handen. Helaas is dat in veel kerken gereduceerd tot het hoofd. Een cerebrale aangelegen-

hard

heid waar je over na kunt denken, maar wie wordt er in zijn

We denken vaak dat we het leven onder controle hebben,

hart en ziel geraakt? Als het gaat om de handen, dan gaat het

maar dat is natuurlijk maar schijn. Het leven overkomt je;

een sprOng naar Vaste grOnd Onder de VOeten

zowel het goede als het kwade valt je toe. Er wordt gezegd

Het gaat allemaal niet zo makkelijk. Of het werkt maar voor

dat mensen vervolgens zelf kunnen kiezen hoe ze daarmee

een weekje. En dus heb je zelf gefaald. Nog een cursus

omgaan, wat ze daarmee doen. Daar heb ik me altijd maar tot

volgen? Waar kun je je heil dan nog vinden? Als alles uit jezelf

op zekere hoogte in kunnen vinden. Wat heb je aan die

moet komen, wordt de wereld kil en onaangenaam. Volgens

wijsheid als je man net is overleden aan kanker of als je kind

atheïsten is dat de ongemakkelijke boodschap waar gelovige

in de kreukels in een revalidatiecentrum ligt? Er is al vaker

mensen maar niet aan willen. Dat we slechts pluisjes zijn, in

gewezen op de hardheid, de onverbiddelijkheid van dit den-

een koud en onverschillig universum.

ken: het moet allemaal uit jezelf komen. Er wordt een betoverende wereld voorgesteld, waarin je ‘alleen maar’ je oerstem

psaLmen

hoeft te laten klinken, of je hartchakra te openen en alles is

Toen het leven mij onlangs weer eens niet paste en ik treurig

goed. De dagelijkse ervaring van heel veel mensen is anders.

in de put zat, zoemde Psalm 23 regelmatig door me heen. Aanvankelijk beet ik mij alleen maar hardnekkiger vast in mijn ellende. Wat nou, mij ontbreekt niets?! Hoezo grazige weiden en wateren der rust? Daar merkte ik dus helemaal niks van. Het klonk eerder als een vloek dan als een zegen. Maar ergens haakten die eeuwenoude woorden zich weer vast in mij, voelde ik de kracht en de doorleefdheid ervan. De psalmen herlezend ontdekte ik opnieuw dat er – in tegenstelling tot wat veel niet-gelovigen denken – zo veel ruimte is voor verzuchtingen. Voor verwijten aan God, voor vragen, voor twijfel. En als je die maar flink uitspreekt, uitschreeuwt als

je hOeFt het niet aLLeen te dOen

dat nodig mocht zijn, dat er dan rust kan komen. De verzuchtingen geven ruimte. Eigenlijk is het zo simpel: als je weet te leven met vertrouwen, dan is het leven leefbaar. ‘Mij ontbreekt niets,’ wil niet zeggen dat ik in materiële weelde zal baden als ik maar hard genoeg geloof. Problemen worden niet opgelost, eenzaamheid verdwijnt niet. Maar toch. Je hoeft het niet alleen te doen. Er wordt voor je gezorgd en als je ervoor openstaat is dat voelbaar. spring! De kneep zit ‘m waarschijnlijk in dat ‘openstaan’. De Deense theoloog Søren Kierkegaard spreekt over de sprong in het geloof. En dat is – zeker voor ons, moderne mensen, die alle risico’s uit willen sluiten, alles willen begrijpen en doorgronden, haast bang zijn voor het mysterie – waarschijnlijk het moeilijkste wat er is. Je overgeven aan dat wat je niet kunt zien, niet kunt verklaren. Maar als je durft te springen, dan voel je ineens vaste grond onder je voeten.

5

6

U ziet obstakels Wij zien mogelijkheden Blinde en slechtziende mensen kunnen heel veel, ondanks hun beperking. Spelen. Leren. Werken. Daartoe financiert de Vereniging Bartiméus Sonneheerdt diverse projecten. Help mee, geef via rekeningnummer 400 40 40. Kijk ook op www.steunbartimeus.nl.

Postbus 999 • 3700 AZ Zeist • Tel. (030) 693 50 50

www.steunbartimeus.nl

COLUMN

wAARACHTIg rELiGiEuS LEIDERSCHAP Tekst: Awraham Soetendorp Foto: Roel Wijnants

sCepsis Bij de Verenigde Naties en andere politieke organisaties kijkt men met scepsis naar pogingen van religieuze groeperingen om sterker betrokken te worden bij de oplossing van mon­ diale vraagstukken. Religieuze gepassioneerdheid behoort met water en vuur tot de oerkrachten die zegen en vloek kunnen zijn. In de Joodse overlevering is vuur een gave van de Altijd Zijnde aan de mens. En het is aan de mens, medewerker in G’ds schepping, om in vrije wil deze kracht tot zegen aan te wenden. Zo is het ook met religie. Wij hebben leiders nodig die in staat zijn religieuze passie tot een bindende kracht te maken. Leiders die het besef aanwakkeren dat wij, temidden van de rijkdom aan verschil­ len, één familie, één aardse gemeenschap vormen met één lotsbeschikking. jOOdse gemeensChap Ik wil aan deze bespiegeling nog de volgende ervaring toevoegen. In 1985 besloot de Joodse gemeenschap de toen­ malige paus Johannes Paulus II niet te ontmoeten tijdens zijn bezoek aan Nederland. Het Vaticaan had de staat Israël de iure noch de facto erkend. Evenmin was men gekomen tot een ruiterlijke erkenning van medeverantwoordelijkheid voor het leed dat Joden door de eeuwen heen was aange­ Er is wellicht meer dan ooit behoefte aan een moedig,

daan. De Joodse gemeenschap in Nederland vond dat de tijd

gepassioneerd, spiritueel gedragen leiderschap. Het gaat bij

voor een ontmoeting nog niet rijp was. Het Nederland, dat

alle religies om mensen, mannen én vrouwen, die in staat

juist veertig jaar oorlog en bevrijding herdacht. Deze stand­

zijn de krachten van compassie te bundelen over de grenzen

puntbepaling wekte verbazing bij de Joodse gemeenschap

heen.

wereldwijd, die, ondanks dit struikelblok, nergens een ontmoeting uit de weg was gegaan.

diepe diaLOOg Ik denk daarbij aan een voorbeeldige leider uit het Joden­

VerzOening

dom, de onlangs overleden rabbijn Menachem Froman.

Ik was zeer bezorgd over de consequenties van een

In zijn leven van strijd voor de vrede, brak hij met sjablonen

dergelijke confronterende houding. Het besluit heeft echter

en vooroordelen. Als orthodoxe rabbijn leek hij voorbestemd

niet tot verwijdering geleid. Integendeel. Deze standpunt­

om te ageren tegen elke vorm van naïeve toenadering tot

bepaling, die uniek was in de wereld, heeft veel begrip

Palestijnen. Hij draaide alles om en noemde de nederzettin­

ontvangen en de banden juist versterkt. De voorwaarden

gen ‘de vingers van de Israëlische hand die zich uitstrekten

van toen zijn gelukkig in de tussenliggende tijd met ere

naar vrede.’ Hij had de moed om met Arabische leiders te

vervuld. Tot een symbolische afsluiting van dit hoofdstuk is

praten tijdens de intifada. Met ontroering denk ik aan onze

het echter nog niet gekomen. Ik hoop dat een bezoek van

samenwerking bij Rabbijnen en Imams voor vrede in het

vertegenwoordigers nu in zicht komt en dat een paus die zijn

Midden­Oosten. Met hem, geloof ik dat een diepe dialoog

hart laat spreken en waarachtig verzoening nastreeft onze

van religies aan het vredesproces kan bijdragen.

gastheer zal zijn.

7

8

School voor Spiritualiteit

Siriz staat klaar voor moeder en kind

Zoekt u vorming in het geestelijk leven? Wilt u beroepsmatig mensen begeleiden in hun zoektocht naar de kern van hun bestaan? Kijk op onze website voor meer informatie over de beroepsopleiding Geestelijke Begeleiding en onze andere opleidingsen vormingsactiviteiten. www.schoolvoorspiritualiteit.nl

www.schoolvoorspiritualiteit.nl • T 024-3612162 • E [email protected]

Jaarlijks raken veel vrouwen en tienermeiden onbedoeld zwanger. Er komt veel op deze vrouwen af. Siriz wil er voor hen zijn. We bieden hulp bij het maken van een keuze en waar nodig begeleiding en opvang. Daarbij hebben we oog voor moeder, vader en (ongeboren) kind.

Wilt u het werk van Siriz laten zien in uw gemeente? Kijk op www.siriz.nl/kerken of bel ons (033) 460 5070.

www.siriz.nl

RITUELEN NADER BEKEKEN

HET HuiSaLTaar

Tekst: Karin Leeuwenhoek Foto: Gieta Marapin

manifesteren in verschillende gedaantes. En die wordt door mensen dan gezien als een persoonlijke god.’ Een puja thuis kan bijvoorbeeld het offeren van een stokje wierook en het uitspreken van een kort gebed zijn. Ook in de tempel komen lange en heel korte puja-ceremonieën voor. kraChten ‘Het puja-ritueel heeft een aantal vaste elementen. Zo worden Shiva, de verdelger of beter: de regenerator, en Vishnu, de beschermer, opgeroepen. De kosmische kracht van de kennis, in de vorm van Ganesh, wordt aanbeden. Lakshmi staat voor de vrouwelijke energie en het element water is het symbool van leven. En de energieën van planeten, zoals de zon en de maan, worden vereerd als Navgraha. Belangrijk onderdeel is een kruik met water, waarin de verschillende krachten worden uitgenodigd en waarop een lichtje brandt. Met dat water kunnen mensen aan het eind van een dienst worden gezegend, net als met wijwater. Thuis een kruik met water leegschenken in je tuin of in een plantenbak kan ook puja zijn. Als je maar liefdevol offert, zo heeft Krishna ooit gezegd in de Bhagavad Gita.’ VergeVing ‘De een doet puja omdat hij ziek is en wil genezen, de ander

DE KERN vAN HET HINDOEïSME IS HET gELOOf IN EEN ONPERSOON­ LIJKE gODHEID, DIE BRAHMAN wORDT gENOEMD. BRAHMAN MANIfESTEERT ZICH IN ALLERLEI gEDAANTEN EN gODHEDEN.

doet het omdat hij het als een plicht van een hindoe ziet, of uit liefde voor de kosmos en de natuur, en weer een ander doet het om energie te vragen aan de kosmische krachten. Door een bloem te offeren, symbool voor de liefde, vraag je om liefde en door voedsel te offeren vraag je bijvoorbeeld om altijd voldoende voedsel te mogen hebben. Als iemand ziek is en artsen daarvoor geen verklaring kunnen vinden, denken mensen vaak dat dit komt door hun karma, hun handelen. Dan vragen ze aan de kosmische krachten om vergeving en om de kracht en kennis om in de toekomst het goede te doen.’ eigen inVuLLing Irene Marapin is ook hindoe en vertelt: ‘De meeste hindoes hebben thuis een speciale ruimte voor het bidden ingericht.

Vrome hindoes aanbidden elke dag hun goden, thuis bij het

Er staan godenbeelden en er is wierook. De achtergrond is

huisaltaar en soms ook in de tempel. Het ritueel van bidden

vaak beplakt met posters. Welke goden op het huisaltaar staan,

en offeren wordt puja genoemd. De heer Koendan is pandit* bij

is een heel persoonlijke keuze. In principe bidden alle hindoes,

onder andere de Radha Krishna Mandir** in Amsterdam en

maar hoe vaak en wanneer, daar geef je zelf een invulling aan.

vertelt: ‘Puja is een traditie die vooral thuis plaatsvindt, maar

Er zijn mensen die thuis iedere ochtend en avond bidden en

ook in mandirs of gehuurde zaaltjes. Door het uitvoeren van

die iedere zondag naar de mandir gaan en daar een dienst

puja worden kosmische krachten, de devta aangesproken.

bijwonen. In het algemeen worden bloemen, fruit en zelf-

Mensen hebben het over goden of halfgoden, maar dat is niet

gemaakte hapjes geofferd. Je mag voor zover ik weet alles

helemaal juist. Er is één God, het is één energie, die zich kan

aan God vragen… Of je het krijgt is een ander verhaal.’

* priester ** tempel

9

RELIGIE NU

DE aN NOur MOSKEE IN GOuda Foto: Eddy Seesing

Tekst: Hilde van Halm

DE TENTOONSTELLINg RELIgIE NU BESTAAT UIT ZEvENTIg fOTO’S. DOEL vAN HET PROJECT IS HET 10

vAST LEggEN vAN EEN TIJDSBEELD: ZO ZIET RELIgIE ERUIT, OP DIT MOMENT IN NEDERLAND. DE MANSHOgE fOTO’S gEvEN DE KIJKER HET gEvOEL ER DIRECT BIJ BETROKKEN TE ZIJN. ‘IK wILDE HET PROJECT ZO BREED EN DEMOCRATISCH MOgELIJK HEBBEN,’ ZEgT fOTOgRAAf EDDy SEESINg. ‘ER SPRINgT NIET ééN BEPAALDE OvER TUIgINg UIT. IK ZOU wILLEN DAT MENSEN ZICH wERKELIJK OPEN­ STELLEN vOOR ALLE vORMEN vAN RELIgIE. CHRISTENEN, MOSLIMS, JODEN, HINDOES, AANHANgERS vAN NATUUR­ gODSDIENSTEN – IEDEREEN AANBIDT DE ENE gOD. LATEN wE DE vERSCHIL­ LEN vIEREN, wETEND DAT wE IN DE KERN ALLEMAAL HETZELfDE wILLEN.’ Meer werk van Eddy Seesing is te zien op www.eddyseesing.nl

de FOtO

‘Eigenlijk laat deze foto iets zien van wat er aan mijn project Religie nu voorafging. Ik woonde destijds in de binnenstad van Gouda. Deze stad, met 70.000 inwoners, heeft een Marokkaanse gemeenschap van zo’n 7000 mensen. In de binnenstad was er veel overlast van een groep van zo ongeveer 300 Marokkaanse jongeren. Dat werd op een gegeven moment zo erg, dat ik ook negatief over die hele groep begon te denken. Maar hoe zit het dan met die overige 6.700 mensen, vroeg ik me af. Die wilde ik leren kennen, daar wilde ik een portret van maken. prOjeCt BOughaz

Dat leidde tot het project Boughaz – een portret van drie generaties Marokkanen in Gouda. Vierentwintig interviews, twaalf mannen, twaalf vrouwen. Al deze mensen hebben voor de camera hun levensverhaal verteld. Telkens weer kwam daaruit naar voren dat hun geloof zo’n belangrijke rol in hun leven speelt. Die verhalen vormden mede de opstap naar het project Religie nu.’ ‘Het mooie aan deze foto vind ik de kleurstelling, de prachtige mozaïeken. De mensen van deze moskee hebben mij eerder geholpen om contact te leggen voor het Boughaz-project. WeLkOm

Ik was er nu ook weer welkom met mijn camera. Je ziet imam El Hacan Taloubi de oproep doen tot het gebed; hij houdt een microfoontje bij zijn mond. De oproep is overigens alleen in de moskee zelf te horen. Niet buiten. Ze hebben daarvoor gekozen om de buurt waarin de moskee staat te ontzien. In Gouda heb je een hele actieve moslimgemeenschap, die veel doet voor de gelovigen. Er wordt van alles georganiseerd in die moskee.’

11

Foto: Installatie ‘Flight’ van Lynne Leegte in de Singelkerk, Amsterdam

www.zinboekjes.nl

12

Waardering Hartverwarmende woorden, daar groei je aan. Je blijkt waardevol, je mag er zijn. Wat je doet of zegt, telt mee. Het verdient respect. Waardering is een stukje erkenning.

Toekomst Wat komen gaat, houdt ons op allerlei manieren bezig. Als bron van onzekerheid of hoopvol perspectief. Telkens zet een mens nieuwe stappen en verschuift de horizon.

Leef-tijd Tijd van leven. Optelsom van jaren. Of toch niet? Want met de beleving van tijd ligt het ingewikkeld. Wie jong is, kan zich ouder voelen. Wie ouder is, voelt zich soms jong.

Liefde Geen thema dat meer bezongen wordt. Warme gevoelens komen boven. Liefde is sprankelend, heftig soms, teer en sterk. Liefde overkomt je, maar je moet er ook aan werken.

Geluk Je wenst het elkaar toe. Je stuurt felicitaties. Want een beetje geluk kan iedereen wel gebruiken. Geluk vind je vlakbij. In de mensen om je heen. In kleine dingen.

Licht Je zou geen leven hebben zonder licht. Altijd in het donker, daar zijn mensen niet op gebouwd. Die verlangen naar kleur. Die warmen zich aan de zon en zoeken naar lichtpuntjes.

Troost Je verlangt ernaar. Je hoopt op iets wat het verdriet verzacht. Op de zonnestraal die de pijn voor even doet vergeten. Op dat ene woord waaraan je je vastklampt als alles wankelt.

Baby De geboorte van een kind is iets bijzonders. Nieuw leven, klein en toch compleet. Een pril takje aan die eeuwenoude stamboom. Een stukje van jezelf en toch iets los van jou.

Kerst Geen feest dat zo veel oproept. Het spreekt tot de verbeelding. Het kleurt onze verwachting. Het voedt onze hoop. En juist daarom stelt het soms ook teleur.

Per deeltje

€ 5,99

Bij bestelling per titel van 10+

€ 5,75

30+ €

5,45

100+

€ 4,99

Hele serie

€ 49,90

Bestel via de webshop op www.zinboekjes.nl Zinboekjes worden uitgegeven door Oase Media • [email protected] • 033-2570439 • postbus 204, 3860 AE Nijkerk GIN_adv_ZB.indd 1

17-04-13 12:23

LO

N D E R g E L Ov

LA

gE

v IgE NE DER

Tekst en foto: Halima Özen

GN’er ER

aLLaH IS DE rEGiSSEur

NEDERL A

ND

GELOVIGE NEDERLANDER

Ig E

ik heb: dat is mij gegeven en daarvoor moet ik verantwoording afleggen. Mijn grootste drijfveer is dat ik weet dat ik word ondervraagd over alle keuzes die ik heb gemaakt in mijn leven en daar probeer ik naar te leven. Waar komt jouw geloof vandaan? Ik ben een bekeerde moslima met een katholieke opvoeding. In mijn studententijd ben ik heel kritisch de islam gaan onderzoeken. Voor mijn gevoel kon ik er geen gaten in vinden. Ik kreeg het gevoel dat dingen die eerst altijd moesten, nu niet meer hoefden. Er kwam voor mij een natuurlijke manier van leven naar boven, waarin ik als mens wordt gezien en niet als

PORTRET vAN NaiLa YaHOuNi-HuTTEN DIRECTEUR vAN DE PARTICULIERE ISLAMITISCHE BASISSCHOOL INAyA

man of vrouw. Wie hebben je vooral geïnspireerd? Mijn inspiratie haal ik uit de wijsheid die achter de islam schuilt. In persoon zou ik de eerste vrouw van de profeet Mohammed (vzmh)* Khadija aanwijzen. Zij was een welgestelde en moderne vrouw die haar tijd ver vooruit was. Wat doe je om je geloof te onderhouden? Ik ondervraag mezelf dagelijks over de dingen die ik doe. Ik ben

Waar geloof jij heilig in?

kritisch over de keuzes die ik heb gemaakt en probeer elke stap

Ik geloof heilig in de kracht van mensen en dat niemand boven

in alle oprechtheid te nemen.

zijn vermogen belast wordt. Ik geloof in de dag dat alles wat krom is, recht wordt gezet.

Zijn rituelen belangrijk? Dit is voor mij een strijdpunt. Ik ben niet opgegroeid met

Is een leven zonder geloof voor jou denkbaar?

rituelen. Maar de islam heeft er nogal wat. Wanneer het

Leven zonder het sterke besef dat er een dag van rechtvaardig-

uitvoeren ervan een automatisme is, heeft het voor mij geen

heid is, is voor mij ondenkbaar. Geloven in de breedste zin van

waarde. Ik geloof wel dat het structuur in je leven brengt en

het woord maakt het leven draagbaar.

je religieus bewustzijn stimuleert.

Welke rol speelt God hierbij? Hoe zie jij God?

Welke tekstregel is jou buitengewoon lief? En waarom?

God is de regisseur en wij zijn de spelers in zijn film. Hij is

In de Koran staat de zin: ‘Sommige verzen in dit boek zijn

degene die het overzicht en de wijsheid heeft. Wanneer je naar

eenduidig, maar het merendeel is meerduidig.’ Taal is maar

het binnenwerk van een klok kijkt, is dat voor een leek slechts

beperkt en niet alles wat in de geschriften staat kunnen wij

een verzameling aan schroefjes en schijfjes. Maar elk schroefje

begrijpen. Het boek heeft zoveel lagen dat wij als mens nog

heeft een functie, ook al lijkt het voor ons nog zo onzinnig.

altijd niet klaar zijn om dat te ontrafelen.

God is de klokkenmaker en de enige die precies weet wat waarvoor dient en waarom.

Hoe gewoon is geloof eigenlijk? Zelfs toen ik nog niet praktiserend was, had ik altijd het gevoel

Hoe geef je daar vorm aan in je leven?

dat er iets was. Geloven is een natuurlijke manier van leven.

Het feit dat ik op aarde ben is geen verdienste. Hoe ik ben,

Iedereen gelooft in iets. Alleen niet iedereen weet daar vorm

waar ik ben geboren, welke genen en karaktereigenschappen

aan te geven of het te benoemen.

* Wanneer moslims de naam van de profeet noemen zeggen ze er altijd ‘vrede zij met hem’ bij. Om zo duidelijk te maken dat het om de profeet Mohammed gaat.

13

INTERRELIGIEUZE DIALOOG

EEN aVONTuurLijkE rEiS Tekst: Geertje de Vries

Foto: Anne-Christine Wild

14

Het European Project for Interreligious Learning

om te gaan, dat ze ontmoeting niet verhinderen. Een belang-

(www.epil.ch) is een reizende academie, waarin vrouwen

rijke stelregel die we leerden was: ga op zoek naar jouw

uit vijf landen participeren: Zwitserland, Oostenrijk,

waarheid in het verhaal van de ander. Dat in praktijk te bren-

Bosnië-Herzegovina, Libanon en Nederland. Ieder land

gen, geeft lucht. Het maakt je oprecht nieuwsgierig: waarin kan

heeft een team van studentes en begeleidsters. Bijzonder

het verhaal van de ander mij raken, mij verrijken, mij anders

is dat elk team uit moslima’s en christenen bestaat.

laten kijken naar mijn eigen verhaal? Een ander uitgangspunt is

Samen vertegenwoordigen de vrouwen de breedte van

dat je de ander haar waarheid laat. Durf het uit te houden in

de islam en de christelijke traditie. In het EPIL-proces

het vreemde, accepteer dat er geen consensus zal ontstaan.

wordt intensief geleerd. Het leerproces van de deel-

Interreligieuze dialoog is kansloos als de een de ander haar

nemers is gericht op interreligieus leren, maar ook op

waarheid ontzegt.

het intra-religieuze vlak zijn de leermomenten ingrijpend. LiFe in a Cup OF COFFee In het EPIL-proces werd gaandeweg steeds duidelijker dat Wie Ben ik, Wie is de ander?

interreligieuze dialoog voor ons vooral een dialoog van het

Een sleutelwoord in het hele project is identiteit. Wat definieert

alledaagse leven is. Niet leerstellingen maar levensverhalen en

je als degene die je bent? Ik ben Geertje de Vries, Nederlandse

geloofsverhalen waarin het hart klopt, wakkerden ons vuur aan.

met Groningse wortels, christen, protestants predikant,

De gesprekken en informele ontmoetingen bij een kop koffie of

docent, veertiger, vrouw, moeder, echtgenote, vriendin,

een broodje humus smeedden duurzame banden.

dochter. Al die aspecten verbinden me met en onderscheiden

Het was zeer waardevol dat we de tijd hadden. Drie jaar op-

me van de andere deelneemsters. Al in de eerste module

trekken met dezelfde groep, elkaar elk half jaar ontmoeten,

merkte ik dat een gedeelde religie daarbij niet onmiddellijk

dat geeft de gelegenheid om gesprekken te hernemen en te

verbondenheid geeft. Ik voelde mij meer verwant met de

verdiepen. Dat biedt kansen om wat onaf is op te pakken en

Nederlandse moslima’s, dan met de christelijke Libanezen.

misverstanden te verhelderen. Een van de Bosnische deel-

Bijvoorbeeld als het ging om mondigheid, vergaderstijl,

neemsters schreef haar eindwerkstuk onder de titel: Life in a

humor… Cultuur en nationaliteit bleken vaak sterkere iden-

cup of coffee. Ik ben de pauzes en intermezzo’s steeds meer

titeitsmarkers dan religie. Leefstijl en karakter bleken de

gaan waarderen.

sterkste krachten. Vrouwen vonden herkenning bij elkaar op basis van leeftijd, biografie, werkveld, over grenzen van religie

Het is onzeker of EPIL een vervolg krijgt. Ik hoop dat er

en van cultuur heen. Als iemand zich opwerpt als vertegen-

manieren gevonden zullen worden om dergelijke waardevolle

woordiger van een traditie, kan het schuren. ‘Wij christenen

processen van slow learning te blijven organiseren.

vinden…’, ‘De islam zegt…’, we leerden al snel af om dit soort uitspraken te doen. Want de intra-religieuze discussies barstten onmiddellijk los zodra iemand in algemene termen iets probeerde uit te leggen over de eigen godsdienst. We ontdekten dat dé islam niet bestaat, evenmin als hét christendom. zOeken naar Waarheid Ben je in de ontmoeting met de ander vooral op zoek naar verschillen, of naar overeenkomsten? En hoe belangrijk is de waarheidsclaim? Iedere godsdienst pretendeert toch iets definitiefs over de waarheid te zeggen te hebben. Moet je dat in de dialoog allemaal tussen haakjes plaatsen? Dat zijn spannende vragen, die we in het project niet hebben opgelost. Maar we hebben wel wegen gevonden om zo met deze vragen

Dr. Geertje de Vries is lid van het Academic Team van de Nederlandse EPIL-groep. De Nederlandse deelname aan EPIL is ondersteund door onder meer het Dominicaans Studiecentrum (DSTS) en Hogeschool Inholland.

INTERVIEW

HEdENdaaGSE BESCHERMHEILIgEN Tekst: Hilde van Halm

In de wachtruimte hangt een indrukwekkende oorkonde.

dat religieuze gebouwen zoveel meer zijn dan een stapel

Een herinnering aan het 50-jarig bestaan van de Onder-

stenen met een dak, een eeuwenoude beduimelde statenbijbel

linge Kerkelijke Brandwaarborg Maatschappij Sint

meer is dan zomaar een boek. De kernwaarden van het bedrijf

Donatus, uit 1902. Toen het bedrijf in 1968 uit Amsterdam

rusten op evangelische principes. ‘Dat betekent in ons geval:

verhuisde heeft men het gewoon laten hangen – zo’n

solidair zijn, degelijk, betrouwbaar. Wij zijn geen ‘tegenpartij’

uitbundig katholiek document paste niet meer in de

van de verzekerde, maar we hebben parallelle belangen,

tijdgeest. Maar een aantal jaar geleden is het gelukkig

waarbij we het belang zien van de continuïteit van religieuze

uit een faillissementsboedel gered en gerestaureerd.

gebouwen,’ besluit de heer Kadijk.

Het ‘Sint’ is inmiddels wel uit de bedrijfsnaam

15

verdwenen. De hervormde verzekeringsmaatschappij Storm-Brand die in 1973 werd overgenomen vond dat een tikje te veel van het goede...

Het reilen en zeilen van Donatus vormt een mooie afspiegeling van de Nederlandse kerkgeschiedenis van de laatste 160 jaar. De verzuiling met de strikte scheiding tussen alles wat katholiek en dat wat protestants was; de voorzichtige toenadering in de oecumene; de veranderende bevolkingssamenstelling in Nederland (er worden nu ook moskeeën en hindoetempels verzekerd) en nu: kerkverlating. Al loopt dat niet zo’n vaart als men aanvankelijk wel dacht. ‘Mensen sluiten een kerk niet zomaar,’ zegt directeur Simon Kadijk. ‘Dat wekt altijd veel commotie en mensen zetten zich ervoor in om zo’n beeldbepalend pand te behouden. Want ook al verliest zo’n gebouw de kerkelijke functie, tot sloop gaat men niet snel over.’ Wel is het merkbaar dat er een economische crisis gaande is. ‘Er zijn maar weinig projectontwikkelaars die het op zich willen nemen om zo’n gebouw een andere bestemming te geven,’ aldus de andere directeur, Alphons van der Voorn. ‘Maar ook als het gebouw een andere bestemming krijgt, dan kunnen wij het blijven verzekeren.’ Natuurlijk is Donatus een gewoon bedrijf, dat zich moet houden

In het kantoor van directeur Alphons van der Voorn

aan alle wet- en regelgeving op het gebied van verzekeringen.

staat een beeld van de heilige Donatus. Hij vertelt:

Ze verzekeren zo’n 80% van alle kerkelijke gebouwen en

‘De heilige Donatus was een Romeinse legeraanvoerder.

inboedels daarvan: statenbijbels en kerkklokken, avondmaals-

Op een keer, toen de Romeinen omsingeld waren door

stellen en wandschilderingen, beelden en grafstenen in de

Germanen, baden de christelijke soldaten om redding.

vloeren – alles wat met het religieuze leven te maken heeft.

En als door een wonder werd het Germaanse legerkamp

Daarmee valt Donatus weer uit de categorie ‘gewone bedrij-

door onweer verwoest. Vanaf dat moment wijdde Dona­

ven’. Toen deze winter de katholieke kerk op Ameland uitbrand-

tus zijn leven aan God. Hij stierf de marteldood, omdat

de, stapte men zo snel mogelijk op de veerboot. Natuurlijk om

hij weigerde met de niet­christelijke nicht van de keizer

de schade op te nemen, maar ook om mee te denken met de

te trouwen. Sint Donatus is de beschermheilige tegen

parochianen over het vervolg. Wat betekent deze kerk op deze

onweer, bliksem, hagel en brand. En dus een goede

plek? Op welke manier moet er weer opgebouwd worden? Wat

schutspatroon voor deze verzekeringsmaatschappij.’

moet behouden en wat kan er gemoderniseerd worden? De experts die bij Donatus in dienst zijn, begrijpen als geen ander

Meer informatie: www.donatus.nl

* Lucas 9:33 ** Lucas 6:31

DAT EEN rOzE wOLk JE DAG MaG kLEurEN

geLukWens

Dat een roze wolk je dag mag kleuren. Dat de blauwe zee je rust toe ruist. Dat het goudgeel van de zonnebloem je hart verwarmt. Dat het groen van de lente beloftes fluistert. Dat oranje herfstblad je ogen streelt en bruine aarde je stevigheid biedt. Dat het geluk je toe mag lachen in al zijn kleuren.

Greet Brokerhof-van der Waa Afkomstig uit het Zinboekje ‘Geluk’, Oase Media

17

Bezinning & BezieLing THEMA OP wEG

18

mijn LeVensWeg

staat Van ihram

VersLa de Berg!

Het begon allemaal in de buik van mijn moeder.

Ieder jaar gaan meer dan een miljoen

Het leven is eigenlijk een reis.

Van een bevruchte eicel naar een baby. Lekker veilig.

moslims op bedevaart naar Mekka.

Die reis kan over asfaltwegen

Onbewust van alles om me heen, lag ik in de armen

De meesten komen met het vliegtuig.

gaan, langs chique hotels, of juist

van mijn ouders. Van baby naar peuter. Je leert lopen

Dat is het eenvoudigste deel van de reis.

over zandpaadjes met kuilen,

en praten. Je speelt met andere kinderen. Je krijgt

Het moeilijkste komt daarna, want een

langs stenen en rotsen. Elke keer

vriendjes en vriendinnetjes. Je leven lijkt een

goede pelgrim moet in een staat van

als we een keuze moeten maken,

speeltuin. Zonder zorgen, zonder kwaad.

ihram verkeren. Ihram is de naam van

komen we op een splitsing, die

Maar dan word je een puber en je leven verandert.

het pelgrimsgewaad voor mannen.

misschien naar een betere weg

Je krijgt je eigen problemen die je zelf op moet

Maar het betekent ook dat je in een staat

leidt, of naar een nog slechter

lossen, je krijgt een vriend, je krijgt ruzies. Je moet je

van geduld, vriendelijkheid en respect

pad. Als het zwaar is, gaat de weg

eigen weg bepalen. Goede opleiding, goede baan,

verkeert. En dat is een grote uitdaging:

over een berg. Sommigen vallen

lieve man, gezonde kinderen – dat is wat bijna elk

in de bloedhitte, met een miljoen mensen

halverwege van een rots, over-

meisje van mijn leeftijd wil. Maar als je dat krijgt,

om je heen, vriendelijk en geduldig zijn.

leven nauwelijks en worden

dan moet je ervan kunnen genieten en het kunnen

Zonder een eigen kamer, een eigen

vuilnisman. Anderen klimmen

behouden. En dat kan niet iedereen. Ik wil mijn

douche. Mensen die allemaal tegelijk

eroverheen, bereiken de andere

kinderen goed opvoeden en gelukkig maken.

dezelfde kant op willen. Als je je dan

kant en worden een succesvolle

Ik wil het met mijn man goed kunnen vinden en ervan

eens bedenkt hoe chagrijnig je al kunt

businessman. Een enkeling kan

kunnen genieten. Zodat ik als ik later oud ben met

worden als je in Frankrijk een paar uur

door een tunnel: die wint de

een lach naar mijn verleden kan kijken, als trotse

in de file moet staan! Of hoe je kunt

loterij.

moeder en vrouw.

mopperen als je ‘s ochtends voor de campingdouche moet wachten!

Olga, 15 jaar

De bedevaart naar Mekka is een fikse confrontatie met jezelf en met je moslimbroeders en -zusters. Maar, zeggen de moslims, als je je over kunt geven is het ook een ontmoeting met God. En dat maakt die tocht de moeite waard. Hilde van Halm

Rick, 17 jaar

NEd

E

.

G

EL

iN

u

Voor meer bezinning en bezieling zie: geloveninnederland.nu

aNd

N

Teksten op deze pagina’s mogen rechtenvrij gebruikt worden met bronvermelding.

rL

OVEN

Op Weg naar Vrede

ChristOFFeL

TOEKOMSTVISIOEN

Christoffel was een enorm grote man. Zijn leven lang wilde hij de machtigste koning

VAN NU

dienen. Na heel wat omzwervingen kwam hij erachter dat Christus de machtigste is. Maar hoe dien je hem? Hij vroeg een kluizenaar om raad. Die zei: ‘Ga naar de rivier

Eens komt er een tijd

waar al zo veel reizigers verdronken zijn en help iedereen die dat wil naar de overkant.

dat de volken

Zo kun je Christus dienen.’ En dat was wat Christoffel deed. Op een nacht hoorde hij

op weg zullen gaan

een kind vragen om naar de overkant gebracht te worden. Christoffel stond op en deed

en vrede en gerechtigheid

wat hem gevraagd werd. Halverwege de rivier voelde hij hoe het kind zwaarder en

zullen zoeken.

zwaarder werd. Het leek wel of hij de hele wereld op zijn schouders droeg!

Dat ze het tranendal

Ze verdronken bijna. Toch haalden ze veilig de overkant. Het kind bleek Christus zelf te

van een verscheurde aarde

zijn - Christus die hij had gediend door andere mensen naar de overkant te brengen.

achter zich laten

Dit verhaal laat zien dat je niet per se hoeft te bidden, of te vasten. Als je doet waar je

en zich laten leiden

goed in bent en dat doet in dienst van je naaste, dan dien je Jezus. Dat lijkt makkelijk,

door wat de Eeuwige

maar het kan een zware last worden.

werkelijk wil.

Door de rooms-katholieke kerk werd Christoffel heilig verklaard. Hij is de beschermheilige van iedereen die op weg gaat.

Dan zullen ze ontdekken dat het niet uitmaakt

Hilde van Halm

of je de Eeuwige

ontleend aan: www.heiligen-3s.nl

God, Heer of Allah noemt of zijn naam niet uitspreekt. Als je maar handelt

Verrassingen

peLgrim

Veertien jaar en al zo veel

‘Een paar jaar geleden werd ik opeens erg ziek,’ vertelt

in zijn Geest en zijn wegen gaat.

meegemaakt. Dingen ge-

Pim. ‘Het was zó erg, dat ik op de Intensive Care in het

Dan zullen ze

zien die je niet verwacht.

ziekenhuis belandde. Ik lag aan allerlei slangen en

hun bommen ombouwen

Maar klagen doe ik niet,

apparaten en het leek erop dat ik het niet zou overleven.

tot kinderspeelgoed

want er zullen altijd wel

Toen ik toch beter werd, vond ik dat ik iets bijzonders

en hun raketten omsmelten

mensen zijn die het erger

moest doen. Ik wilde laten zien hoe blij ik was dat ik nog

tot landbouwmachines.

hebben. Mijn leven heeft

leefde. Daarom ben ik op pelgrimstocht gegaan.

Aanslagen en

zonnige dagen en storm-

Met een rugzak op liep ik naar Santiago de Compostella,

vergeldingsacties

achtige maanden gehad.

in Noord-Spanje.

zijn voorgoed verleden tijd.

Maar ik moet sterk blijven,

Vroeger waren pelgrims altijd gelovige mensen.

niet alleen voor mezelf,

Ze gingen op weg naar een heilige plaats om met God

Kom, laten we op weg gaan,

maar ook voor mijn zusje.

en hun geloof bezig te zijn. Santiago is zo´n heilige

volken van de aarde.

Mijn levensweg is duidelijk

plaats, want ze zeggen dat daar de apostel Jakobus

Laten we vooruitlopen

geen prinsessenweg, maar

begraven ligt. Zelf ben ik niet zo gelovig, maar ik heb

op de toekomst.

het komt goed. Ik heb een

onderweg wel veel nagedacht over het leven. Over wat

beeld van wat ik ga doen,

echt belangrijk voor me is, bijvoorbeeld, en wat ik wilde

Greet Brokerhof - van der Waa

later, en dat beeld zal ik

doen na mijn studie.

geïnspireerd op Jesaja 2: 2 – 5

volgen. Mijn levensweg

Het was een zware tocht, maar ik heb er veel van

zal vol verrassingen zitten.

geleerd. Eigenlijk is zo´n pelgrimstocht net zoiets als het

Ik heb geen idee wat er

echte leven. Je komt onderweg problemen tegen die je

nog gaat komen.

moet oplossen. Soms heb je geen zin, maar toch moet je doorzetten. Je moet elke dag beslissen welke route

Omolade, 14 jaar

je neemt. En ondertussen moet je niet vergeten te

GELOVEN IN NEDERLAND genieten van wat je ziet. Ook al ben ik al lang terug uit Santiago, ik voel me nog steeds een pelgrim.’ Engelien Hulsman

Bezinning & BezieLing Deze teksten werden eerder gepubliceerd in Oase Magazine voor dagopeningen, bezinningsmomenten en vieringen, eerste jaargang nummer 1 (2009)

19

Bezinning & BezieLing THEMA MEEdOEN

20

Buitenstaander

Bat mitsWa

Volgens mij is het allemaal een kwestie van perspectief. Van hoe je naar

Op twaalfjarige leeftijd word je als joods meisje verant-

de dingen kijkt. Van hoe je over de dingen oordeelt. Ik bedoel: waarom

woordelijk voor je eigen daden onder de joodse wet.

moet iedereen eigenlijk altijd overal aan meedoen? Sommige mensen

Voor die tijd liggen alle verantwoordelijkheden bij je

voelen zich nu eenmaal prettiger bij de rol van buitenstaander. En het

ouders. Na je twaalfde word je als volwassene

heeft zo zijn voordelen, om er niet bij te horen. Buitenstaanders zien meer.

beschouwd. De traditie die hieraan verbonden is, heet

Observeren beter. Kunnen dingen opmerken, die voorbijgaan aan de

bat mitswa. Letterlijk vertaald: dochter van het gebod.

mensen in de inner circle.

Een jongen wordt bar mitswa, dat is zoon van het gebod.

Dat dwangmatige ‘ik moet erbij horen! ik wil meedoen!’ Waarom eigen-

Meestal lees je dan in de synagoge een stukje voor uit de

lijk?

Thora, maar soms kan dit ook vervangen worden door

Neem nu Zacheüs. Typisch iemand die er niet bij hoort. Als de hele wereld

een lezing over een joods onderwerp. Een bat mitswa

gaat kijken naar die rabbi, die Jezus van Nazareth, als de hele stad de

wordt gevierd met een groot feest, waar familie, vrienden

straat op gaat om hem te zien, dan komt Zacheüs er niet aan te pas.

en leden van de gemeenschap bij aanwezig zijn.

Ze moeten hem niet. Hij komt er niet tussen. Hij staat achteraan. En omdat

Ik heb zelf nooit zo’n bat mitswa gevierd, maar ben wel

hij bovendien ook nog zo’n klein ventje is, ziet hij niets.

naar veel feesten van anderen geweest. Spijt heb ik niet,

Nou en? Dan zoek je toch een andere oplossing? Zacheüs klimt gewoon

ik heb tijdens een joodse jongerenreis in de zomer van

in een boom. Daar heeft hij geen last van andere mensen, en hij heeft het

2006 met anderen bij de Klaagmuur in Jeruzalem een

beste zicht van iedereen. Jezus lijkt het ook wel te waarderen. Hij ziet

korte bat-mitswa-ceremonie ondergaan. Op deze manier

Zacheüs bovenin de boom zitten, en zegt: ‘Zacheüs, kom vlug naar

ben ik toch ook in het verbond opgenomen.

beneden, want vandaag moet ik in jouw huis verblijven.’ Zie je?

Ik wil mijn kinderen later zelf de keus laten of zij een

Soms is het de moeite waard om een buitenstaander te zijn. Die rabbi

bat of bar mitswa willen doen. Zij zullen van mij zeker

komt bij Zacheüs eten. En wat de rest van de wereld daarover denkt,

leren dat het een mooie en belangrijke traditie is als ze

dat interesseert Zacheüs niets.

daarvoor kiezen. Dan organiseer ik een fantastisch feest voor ze!

Willemien Lammers Citaat: Lucas 19: 5b. Nieuwe Bijbelvertaling

Kèren Zohar

NEd

E

.

G

EL

iN

u

Voor meer bezinning en bezieling zie: geloveninnederland.nu

aNd

N

Teksten op deze pagina’s mogen rechtenvrij gebruikt worden met bronvermelding.

rL

OVEN

WereLdFeest

kerk

UITNOdIgINg

Wat krijg je als je honderd mensen vraagt om een huis te tekenen? Echt, ze hebben het onderzocht: je krijgt negenennegentig tekeningen

Wat voor achtergrond je hebt,

van gewone, vrijstaande huizen met een puntdak. Misschien is er bij

uit wat voor cultuur je ook komt,

die honderd eentje met wat fantasie, die iets anders tekent: een

je bent welkom: schuif aan.

boerderij of een woonboot. Maar de rest tekent gewoon hetzelfde standaardhuis. Wonen al die mensen ook in zo’n huis met puntdak?

Wat voor taal je ook spreekt,

Welnee, maar zo stellen mensen zich een huis nu eenmaal voor.

wat voor godsdienst je hebt,

Ik ben benieuwd wat je krijgt als je honderd mensen vraagt om een

dat doet er niet toe: kom erbij.

kerk te tekenen. Ik denk dat ze ook in dit geval allemaal hetzelfde tekenen: een groot gebouw met hoge ramen en een toren met een

Wat voor opleiding je ook hebt,

haantje erop. Zo stel je je een kerk nu eenmaal voor. Eigenlijk vreemd.

of je arm bent of rijk,

Want er zijn kerken die eruit zien als een sporthal. In het buitenland

dat is geen drempel: ga mee.

heb je kerken die uitgehouwen zijn in de rotsen. En er zijn kerken die ingebouwd zijn tussen huizen, een soort rijtjeshuiskerken. Niks toren

Wat voor fout je ook maakte,

met haantje.

wat voor verleden je ook hebt,

Eén tekening van een kerk vind ik de allerleukste. Op die tekening

dat telt niet meer: sluit je aan.

bestaat het kerkgebouw uit mensen. Mensen die arm in arm staan, en op elkaars schouders, om samen de kerk te vormen. De tekenaar

Wat voor beperking je hebt,

van deze kerk heeft het goed begrepen. Want het gaat bij de kerk

of je jong bent of oud,

helemaal niet om een gebouw. De kerk, dat zijn de mensen.

we hebben je nodig: doe mee.

Mensen die in God geloven, en die zich ergens in de wereld aansluiten bij andere gelovigen, omdat je geloven nu eenmaal niet in je eentje

Want alleen als jij meedoet,

doet. Met elkaar vormen al die mensen, wereldwijd, de kerk. En in wat

valt er echt iets te vieren

voor gebouw ze samenkomen… ach, dat doet er eigenlijk niet toe.

en wordt het leven een feest.

Als de mensen er maar zijn!

Willemijn van Liere

Engelien Hulsman

ramadan

Beetje interesse

Waarom ik meedoe aan ramadan?

Ik denk dat het moeilijk is om

Dat is een goede vraag. Ik ben als moslim geboren. Toen ik ouder werd, probeer-

zomaar mee te doen met een

de ik de logica achter bepaalde regels te vinden. Dat lukte niet altijd. Maar voor

ander geloof. Maar je kunt wel

wat betreft het bidden en het vasten ben ik er wel uitgekomen. Laat ik beginnen

proberen om mee te leven, en

te zeggen dat ik ramadan prettig vind. Ik kan het gevoel dat ik die maand met me

elkaar te accepteren. Ik vind het

meedraag moeilijk uitleggen. Het is een soort meditatie voor me. Het is een

leuk om een nieuw geloof te leren

goede oefening om je beheersing te testen. Niet alleen voor wat betreft lichame-

kennen. Zo gingen wij met school

lijke verlangens, zoals eten, drinken en seks, maar er zit ook een spirituele kant

een moskee bezoeken en dat was

aan. Met het vasten bied je ook weerstand tegen zonden, zoals bijvoorbeeld

erg interessant. Zo snap je ook

liegen. Ik voel me sterker na ramadan. Ik ben beter bestand tegen moeilijkheden.

hoe een andere groep mensen

Mijn zelfvertrouwen is weer gegroeid. Meedoen aan ramadan helpt me om

gelooft. Direct meedoen met het

zuiverder te worden, zowel lichamelijk als geestelijk. En dat effect gaat verder

andere geloof, dat kun je natuur-

dan alleen die maand. Het werkt door in mijn hele leven.

lijk niet van mensen verwachten.

Verder geloof ik dat God genadig en vriendelijk is. Hij heeft ons vasten niet nodig.

Maar een beetje interesse zou,

Wij hebben het nodig, om zuiverder te leren leven.

denk ik, geen kwaad kunnen.

Maryam Taremi

Laura, 15 jaar

GELOVEN IN NEDERLAND

Bezinning & BezieLing Deze teksten werden eerder gepubliceerd in Oase Magazine voor dagopeningen, bezinningsmomenten en vieringen, eerste jaargang nummer 4 (2009)

21

Bezinning & BezieLing THEMA Vrij

22

Vrijheid

isLamitisChe OpVOeding

Voor veel jongeren zijn kerk en geloof

Kinderen hebben is een gunst en kinderen opvoeden is een kunst. Een goede

verplichte nummers. Omdat je ouders het

opvoeding is belangrijk. Het geeft kinderen een sterk fundament waarop zij hun

willen, ga je mee naar de kerk. En om

leven kunnen baseren. Ouders hebben een voorbeeldfunctie: liegende ouders

gezeur te voorkomen, doe je misschien ook

krijgen liegende kinderen. Ouders moeten dus ook consequent zijn in hun eigen

niet moeilijk over catechisatie. Maar als je

gedrag. Misschien kun je je slechte kanten voor de buitenwereld verbergen, maar

zelf de vrijheid zou hebben…

niet voor je kinderen – zij weten hoe je werkelijk bent en nemen dat over. God-

Misschien verbaast het je, maar voor veel

vrezend en rechtvaardig zijn, verantwoordelijkheid dragen, eerlijk, gehoorzaam,

mensen in deze wereld gaat geloof juist

vrijgevig, broederlijk en oprecht zijn – dat zijn de goede eigenschappen die een

over vrijheid. Dat is vaak zo in landen waar

moslim zou moeten hebben.

veel onvrijheid is. Je mag er bijvoorbeeld

Moslims geloven dat een kind fitrah heeft: het elementair goede dat je met de

niet zeggen wat je denkt, of de mensen

geboorte meegekregen hebt. Als kinderen natuurlijk opgroeien, dan blijft die

worden er arm gehouden. Geloof is dan

oorspronkelijke onschuld bewaard. Het geeft geen pas om kinderen te dreigen met

geen verplicht nummer, maar juist een

een God die je zal straffen met de hel. ‘Als je de waarheid spreekt, houdt God van

bron van kracht. Mensen komen in de kerk

je,’ kun je beter zeggen. Liefde voor iedereen en haat voor niemand: dat is een

omdat het geloof hen helpt om zich te

goede islamitische basis voor de opvoeding.

verzetten tegen degenen die hen onderdrukken.

Javed Suleri

Ze luisteren goed naar de verhalen over Jezus, die niet tegen onrecht kon en die

sChOtse natuur

vond dat mensen in vrede met elkaar moeten leven. Zijn verhalen geven mensen

Toen we uit de trein stapten in een gehucht tussen Glasgow en het einde van de wereld,

moed om te vechten voor rechtvaardigheid

lag de vrijheid letterlijk aan onze voeten. Links, rechts, voor en achter strekten de heuvels

en vrede in hun eigen land.

en dalen van Schotland zich voor ons uit. De zon toverde tot op dat moment nog onbekende

Bevrijdingstheologie, noem je die manier

kleuren groen op de bergen, terwijl in de verte de schittering van de Schotse meren te zien

van omgaan met Bijbel en geloof. Maar als

was. Een heerlijke vakantie lag in het vooruitzicht. Door dit landschap zouden wij, vijf man

het goed is, heeft alle geloof te maken met

sterk, de komende twee weken lopen, liften, treinen en bussen. Nog dezelfde avond aten we

vrijheid en bevrijding. Geloof helpt mensen

een maaltijd van zelfgevangen forel en pasta, weggespoeld met helder water rechtstreeks uit

om niet klakkeloos aan te nemen wat

de beek. We waren de koning te rijk. We sliepen die nacht in een trekkershut, zo ver van de

anderen vertellen, maar eerst goed na te

bewoonde wereld, dat we meteen vergaten hoe die er ook alweer uitzag, laat staan waar die

denken of het wel klopt met wat God wil.

ook alweer was! Later kampeerden we aan zee, aan de voet van een berg, in een ruïne,

En dat geldt niet alleen voor verre landen,

afgewisseld met af en toe een dagje uitrusten in een hostel. We trokken twee weken door

maar ook voor onszelf. Dus als je de vrijheid

Schotland, zonder haast, met als enige doel: aankomen in Edinburgh. Ons eindpunt kwam

hebt… verdiep je dan toch maar eens in de

veel te vroeg in zicht. Voor we het wisten waren we weer in Nederland. Zo vrij als een vogel

bevrijdende verhalen van het geloof.

waren we daar geweest. Heerlijk. Ik zou zo weer terug willen!

Engelien Hulsman

Rutger van Halm

iN

G

EL

E

NEd

.

u

Voor meer bezinning en bezieling zie: geloveninnederland.nu

aNd

N

Teksten op deze pagina’s mogen rechtenvrij gebruikt worden met bronvermelding.

rL

OVEN

uLtieme Vrijheid

niets te VerLiezen

Zeezeiler Henk de Velde is bezig met zijn Never Ending Voyage,

Bij vrijheid moet ik altijd aan Janis Joplin denken. Niet dat

een zeiltocht waaraan hij in september 2007 is begonnen. Een tocht

ze zelf zo vrij was: een groot deel van haar leven was ze

die vier jaar kan duren, maar ook wel veertig jaar. Is dat niet eenzaam?

verslaafd aan alcohol en drugs, tot ze op 27-jarige leeftijd

Henk vertelt: ‘In het Engels heb je twee woorden: loneliness en

aan een overdosis heroïne overleed. Maar ze zingt zo

solitude. Dat eerste betekent eenzaam. Dat ben ik nooit. Solitude is

hartverscheurend mooi Freedom is just another word for

een soort ‘alleenzaamheid’ waar ik zelf voor heb gekozen. Bovendien

nothing left to lose: vrijheid is gewoon een ander woord

heb ik mijn hele hebben en houwen meegenomen, dus er zijn genoeg

voor niets meer te verliezen hebben. Als zij het zingt,

spullen aan boord. Waaronder mijn Bijbel natuurlijk, want die heb

geloof ik dat. En misschien is het ook wel waar. Nooit voel

ik altijd bij me.’ Later zegt hij: ‘Ik ben het leven. God kijkt op mij neer.

ik me méér vrij, dan wanneer ik, met alleen een rugzak om,

Ik ben ik. Een druppel van een regenbui, een druppel van de oceaan.

op de boot naar Ameland sta. De wind waait door mijn

Ik bemin de uitgestrektheid. Ik bemin de vrijheid. Daarnaast bestaat

haren, en alles wat ik die dagen nodig heb draag ik met mij

de verte niet, alles is dichtbij. Het is zoals het is. Het lijkt een soort

mee. De rest van de dingen heb ik thuis gelaten. Natuurlijk

voorkennis van dingen die er komen gaan. Niet in de toekomst maar

is het ook prettig om weer naar huis te gaan. Ik ben ge-

in het nu. Tijd is niet gisteren en niet morgen en geen vierentwintig

hecht aan mijn vertrouwde spullen en aan slapen in mijn

uur. Tijd is nu.’

eigen bed. Maar door de wandelingen langs het strand en

Als je dan denkt aan de momenten dat hij dolfijnen ziet zwemmen,

het springen in de golven, heb ik wel weer nieuwe energie

een walvis boven ziet komen om adem te halen, de schreeuw van

gekregen. Vrijheid is voor mij verbonden met vakantie.

een vogel hoort, dan zou je jaloers kunnen worden. Is dat niet de

Dat is niet zo vreemd. Vrijheid is misschien ook wel even

ultieme vrijheid?

vakantie hebben van jezelf.

Gert van den Hof

Evert van Leersum

Bron: http://www.volkskrantreizen.nl

in een Vrij Land

gedaChten

We leven toch in een vrij land? Dat zinnetje hoor je nogal eens. Meestal als reactie op

‘De gedachten zijn vrij’ is de titel van een

de vraag of je rekening kunt houden met een ander. Bijvoorbeeld op vakantie: ‘mag de

oud lied. Het is één van de eerste protest-

muziek wat zachter, er liggen kinderen te slapen’. Of: ‘willen jullie even ergens anders

songs; een aanklacht tegen censuur en

gaan voetballen, dit is wel heel dicht bij het raam van de school’. Tien tegen één dat er

controle. De oorspronkelijke Duitse versie

wel iemand is die opmerkt: ‘We leven toch in een vrij land? Ik maak zelf wel uit wat ik

– Die Gedanken sind Frei – is al te vinden

doe en waar ik ga rondhangen. Denk maar niet dat je mij kunt voorschrijven wat ik wel

op strooibiljetten die rond 1870 verspreid

en niet kan doen.’

werden. Het lied stond toen ook op een lijst

Vrij zijn is iets anders dan alles kunnen doen en laten wat je wilt. De Bijbel vertelt dat

van verboden drukwerken bij de politie.

het volk Israël werd bevrijd uit Egypte. Daar waren ze slaven, dat was voor hen geen

Het gaat over hoop en moed van degenen

vrij land, maar een land van angst. Toen ze eenmaal vrij waren, kregen ze van God de

die zich verzetten tegen onderdrukking.

Tien Geboden. Niet om opnieuw slaaf te worden van regels en verboden. Maar juist

Het werd onder andere gezongen in de

omdat ze vrij waren. Hun leider Mozes formuleert het zo: ‘Leef daarom steeds Gods

concentratiekampen tijdens de Tweede

wetten en geboden na die ik jullie vandaag opleg. Dan zullen jullie en je kinderen het

Wereldoorlog. Het werd verboden door

goed hebben. Dan zul je een lang leven leiden in het land dat de Heer, je God, jullie wil

Hitler. De tekst klinkt misschien wat

geven.’ Wie vrij is, is verantwoordelijk om die vrijheid ook te houden. Vrijheid maak je

ouderwets, maar is nog steeds mooi!

met elkaar. Bij vrijheid horen regels. Want anders geldt het recht van de sterkste of van degene

De gedachten zijn vrij, wie kan ze beletten?

met de grootste mond. En waar de wet van de jungle geldt, daar worden mensen juist

Ze ijlen voorbij naar eigene wetten.

onvrij gemaakt. Want daar moeten de zwakkeren het afleggen tegen te sterkeren.

Geen mens kan ze raden,

Daar worden de zachtaardige mensen de slaaf van de meer dominante types.

of grijpen of schaden.

In een vrij land geldt vrijheid voor iedereen. Daar maakt niemand elkaar tot slaaf.

Hoe sterk hij ook zij,

GELOVEN IN NEDERLAND de gedachten zijn vrij!

Geertje de Vries

Citaat: Deuteronomium 4:40 Groot Nieuws Bijbel

Bas van der Sijde

Bezinning & BezieLing Deze teksten werden eerder gepubliceerd in Oase Magazine voor dagopeningen, bezinningsmomenten en vieringen, eerste jaargang nummer 4 (2009)

23

REPORTAGE

gEEN DAg zONdEr HEILIg waTEr Tekst: Hilde van Halm

Foto: José Manuel Suárez

‘We zijn watermensen. Ieder van ons brengt de

tot water te ontnemen. In Kenia worden enorme rozenkweke-

eerste negen maanden van zijn of haar leven door

rijen opgezet.

in vruchtwater. ‘Heilige Moeder Water’, noemen wij

Daar is erg veel water voor nodig. De rozen worden in Europa

het,’ aldus Mona Polacca. Zij is één van de dertien

verkocht, maar hoe zit het met de plaatselijke bevolking?

grootmoeders* en ze was één van de spirituele

Ontstaat daar een watertekort, omdat wij een goedkoop bosje

leiders die aanwezig waren op een bijzondere bijeen­

bloemen op tafel willen hebben?

komst voorafgaand aan Wereldwaterdag.

24

Hoe verschillend de tradities ook zijn, voor ieder

VerBinding

mens heeft water een bijzondere betekenis.

Juist omdat water van levensbelang is, en omdat we op aarde

Water is leven. We kunnen geen dag zonder. Water

met zovelen zijn, is water nooit ‘zomaar water.’ De bijeen-

is heilig. Water is de kern van tal van rituelen in

komst Living Water die in maart jl. gehouden werd, bracht dan

verschillende religies.

ook niet alleen spirituele leiders bijeen, maar ook mensen van de overheid, uit het bedrijfsleven en jongeren. Het was mooi om te zien hoe het enthousiasme en de verbondenheid

Vanwege het grote belang van water, kent het veel verschil-

groeide. Juist omdat er op zo’n brede manier naar het onder-

lende aspecten: ecologische, ethische en spirituele. Toegang

werp gekeken kon worden. Overheden zijn, zeker in deze tijd,

hebben tot schoon drinkwater hoort bij de basisvoorwaarden

nogal huiverig voor religieuze inbreng in mondiale discussies.

van menselijke waardigheid. Dat zou nooit geprivatiseerd

Maar deze bijeenkomst liet zien, dat er juist van hen een

mogen worden; het idee dat water ‘van iemand’ kan zijn,

bindende kracht uit kan gaan. Iedereen begreep van elkaar

is eigenlijk al absurd. Spiritueel gesproken is water het

wat er met het heilige aspect van water bedoeld wordt.

element van transformatie. Na de doop, word je in het

Oud-premier Ruud Lubbers was aanwezig, sprekend niet als

christendom opgenomen in de gemeenschap. Water reinigt.

oud-premier, maar als katholiek, zoals hij zelf zei. Hij refereer-

Moslims, joden en hindoes kennen rituele wassingen vooraf-

de aan het Zonnelied van de heilige Franciscus, die sprak van

gaand aan het gebed.

‘zuster water’. Een manier van spreken die onmiddellijk

Er zijn heilige rivieren en heilige bronnen. Ook de dood en

aansluiting vond bij vertegenwoordigers van inheemse volken.

het water zijn aan elkaar verbonden: de oude Grieken

Mevrouw Husna Ahmad, een moslima afkomstig uit Bangla-

kenden de doodsrivier de Styx. Al die rituelen, verhalen en

desh, maar nu wonend in het Verenigd Koninkrijk, gaf aan dat

mythen onderstrepen dat mensen door de eeuwen heen hun afhankelijkheid van water beleefd en erkend hebben. strijd Om Water Iedere regio kent zijn eigen problemen met water. Er is

sOms is het gemakkeLijk gesChiedenis te maken

(soms) te veel en (soms) te weinig. In ons land zijn mensen en machines constant aan het werk om ervoor te zorgen dat

het milieu een goed onderwerp is om mensen te verbinden.

we hier, onder de zeespiegel, de boel droog houden.

De Faith Regen Foundation waar zij bij aangesloten is, ver-

In woestijngebieden telt elke druppel, terwijl we hier niet op

bindt mensen rondom dit thema. Ze kan moslims bereiken

een emmer meer of minder kijken. Maar watermanagement

door te wijzen op koranverzen, waarin God de mensen vraagt

gaat over meer dan alleen de verdeling van water. Er is ook

om te zorgen voor de aarde. Of door het verhaal van Hagar en

het grote probleem van vervuiling. In de oceaan drijft een

Ismaël in de woestijn te vertellen. Als moeder van zes kinde-

plastic soup, met de onvoorstelbare afmeting van een

ren en grootmoeder van twee kleinkinderen is ze er extra van

continent, die letterlijk levensbedreigend is. Rivieren worden

doordrongen dat zij zich inzet voor toekomstige generaties.

vervuild door industrieën of gebruikt als openbaar riool. Het is moeilijk te begrijpen hoe slordig we omspringen met

heiLige riVieren

het element waar al het leven op aarde zo afhankelijk van is.

De uit India afkomstige Sadhvi Adityananda Sarasvati is

Tot overmaat van ramp wordt water ook als machtsmiddel

coördinator van het Ganga Action Parivar voor het herstel van

misbruikt. Bronnen worden omgeleid om anderen de toegang

de Ganges. Deze rivier is heilig voor vele miljoenen hindoes

Water is nOOit ‘zOmaar Water’

én zwaar vervuild. Haar organisatie maakt zich onder andere

bereikt dat er allianties gesmeed zijn, dat er in de loop van dit

sterk voor de aanleg van sanitaire voorzieningen. ‘We leven in

jaar geen riolen vanuit Israël meer op de rivier geloosd wor-

een gebroken wereld,’ constateerde ze, ‘maar mensen sámen

den en dat men begint te denken vanuit het gezamenlijk

kunnen het beter maken. De grote Vivekananda zei dat

belang.

mensen alles aankunnen. Alle kracht zit in je. Je kunt een held zijn voor deze wereld, als je je herinnert een kind van

appèL

God te zijn.’

Water is inzet van grote conflicten. Zoals tijdens de bijeen-

Een andere heilige rivier is de Jordaan. Gidon Bromberg, lid

komst werd gezegd: de kans bestaat dat de oliecrisis zal

van Friends of the Earth, Middle East, vertelde over zijn

verbleken bij de watercrisis die ons te wachten staat.

project dat Israëliërs, Palestijnen en Jordanezen verbindt om

De bijeenkomst werd ’s avonds besloten in de synagoge in

deze zwaar vervuilde en geteisterde rivier te herstellen.

Den Haag. Rabbijn Soetendorp vertelde over zijn eerste

De rivier is inzet van conflicten. Syrië en Israël herleiden

bezoek aan dat gebouw, samen met zijn vader. De synagoge

bronnen, zodat velen geen toegang meer tot water hebben.

was toen vervallen, lag gedeeltelijk in puin. Boven in de hoek,

Nog maar 2% van wat er aan water in de rivier komt, bereikt

zag hij hoe een vogel er zijn nest had gebouwd. ‘De aanwezig-

zijn eindbestemming in de Dode Zee. Inmiddels heeft men

heid van God,’ ging er toen door hem heen. Inmiddels is de synagoge prachtig gerestaureerd. De kaarsen brandden die avond. En het bonte gezelschap, uit alle windstreken afkomstig, kwam er samen om te bidden en te vieren. De rabbijn gaf aan hoe het spirituele nauw verbonden is met het aardse en alledaagse. Die band moeten we eren. ‘We zijn hier bij elkaar als vertegenwoordigers van vele miljoenen mensen. Soms is het gemakkelijk om geschiedenis te maken. Je stuurt gewoon wat uitnodigingen rond. Je vraagt je misschien af: wie komt er? Nou, wij zijn er. Wij zijn hier.’ Een oproep om dan ook werkelijk aanwezig te zijn, met elkaar, op deze aarde. Een oproep om respectvol om te gaan met het grote geschenk, ons door God gegeven: heilig water.

‘Geprezen U, Eeuwige, onze God, Koning van de wereld, die de mens met wijsheid gevormd heeft en in hem geschapen heeft velerlei openingen en velerlei holle organen. Voor U die in Uw volle majesteit zetelt, is het duidelijk bekend dat, mocht één ervan openspringen of verstopt raken, het onmogelijk is te bestaan en stand te houden voor U. Geprezen U, Eeuwige, die een ieder kan genezen en wonderlijke dingen doet.’ Zo klinkt het joodse ochtendgebed, na het toiletbezoek.

*

De dertien grootmoeders is een groep van dertien vrouwen van over de hele wereld, behorend tot verschillende inheemse volken. Zij zetten zich in voor vrede en heelheid van de schepping.

25

26

D D oo n n aa tt u u ss vv ee rr zz ee k k ee rr tt vv ee rr tt ro ro u uw wd d D o n a t u s v e r z e k e r t v e r t ro u w d Donatus verzekert kerkgebouwen en wat daar bij hoort, zoals ruimtes voor kinderopvang, doopvonten, kanselDonatus verzekert kerkgebouwen en wat daar bij hoort, zoals ruimtes voor kinderopvang, doopvonten, kanselbijbels en orgels. Donatus is een betrokken specialist. Klein omvoor u persoonlijk van dienst te zijn. Groot Donatus verzekert kerkgebouwen en wat daar bij hoort, zoalsgenoeg ruimtes kinderopvang, doopvonten, kanselbijbels en orgels. Donatus is een betrokken specialist. Klein genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg uw verzekerings belangen aan toespecialist. te vertrouwen. we ervoor dat wattewaardevol bijbels en om orgels. Donatus is een betrokken Klein Samen genoegmet om uuzorgen persoonlijk van dienst zijn. Groot genoeg om uw verzekeringsbelangen aan toe te vertrouwen. Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen hun en hun kinderen… genoeg om uw verzekerings belangen aanen te kinderen vertrouwen. Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen entoe hun kinderen en hun kinderen…

is, behouden blijft voor onze kinderen en hun kinderen en hun kinderen…

www.donatus.nl tel. 073 - 5221700 www.donatus.nl tel. 073 - 5221700 Donatus-B-GelovenInNL-220x280-mag-FC.indd 1 Donatus-B-GelovenInNL-220x280-mag-FC.indd 1

Donatus-B-GelovenInNL-220x280-mag-FC.indd 1

www.do n a t u s . n l t e l . 073 - 5 2 2 170 0

09-01-13 14:18 09-01-13 14:18

09-01-13 14:18

Sg

RK IS ALS g

wErk AL

wE

E IS

gELOOf EN

vEN JE w

RK

DE WERKPLEK

ELO

ELOvE N JE Tekst: Erik Jan Tillema

gevangenschap. De gevangenis is een ingewikkelde plaats met veel onrust, stress, woede, onzekerheid, spijt en het gemis van geliefden. Aan die omstandigheden kunnen we niets veranderen tijdens de meditatie. Integendeel: we stellen ons open voor hoe het nu is. Door onszelf als het ware met rust te laten, de situatie te laten zoals het is, door het voor even niet anders te willen dan het is, verandert de situatie vreemd genoeg toch wel. Waarom heeft u voor dit beroep gekozen? Meditatie brengt mij iets wat andere dingen mij niet brengen. Dat wil ik graag doorgeven. In de gevangenis kan ik dat doorgeven aan mensen die het hard nodig hebben. Kunt u uw ‘werk-geloof’ en ‘privé-geloof’ gescheiden houden? Daar zit geen verschil tussen. Ik sta daar als mezelf, als boed-

neLLeke Van zessen BOEDDHISTISCH gEESTELIJK vERZORgER IN DE gEvANgENIS

dhistisch geestelijk verzorger. Als er een verschil zou zijn, zou ik mijn werk niet kunnen uitvoeren. Bestaan er vooroordelen over uw beroep? Er zijn veel vooroordelen over gedetineerden. Hun gedrag heeft de samenleving – en hunzelf, is mijn overtuiging – schade berokkend. Vervolgens worden ze afgeschreven, letterlijk weggestopt en zien we hen niet meer. Dan is het makkelijk

Kunt u een doorsnee-werkdag beschrijven?

vooroordelen te ontwikkelen. Het meest basale is misschien

Net zoals buiten de gevangenis groeit ook daarbinnen de

wel: zij zijn slecht en wij zijn goed. Dat doet hun geen recht,

interesse voor oosterse stromingen. Gedetineerden hebben

maar vooral: het helpt niemand verder.

recht op geestelijke verzorging. De laatste jaren is er steeds

Als je echt kijkt en ziet hoe dingen gelopen zijn, dan zijn de

meer vraag naar het boeddhisme. In heel Nederland zijn nu

begrippen ‘goed’ en ‘slecht’ weinig behulpzaam om de situatie

zes boeddhistische verzorgers actief, in de ongeveer veertig

te verhelderen. Die verheldering is een noodzakelijke voorwaar-

gevangenissen. Ik werk vier dagen per week, waarvan twee

de om te kunnen zien wie iemand is en wat iemand werkelijk

dagen in de gevangenis in Krimpen aan den IJssel. Op de

nodig heeft om zijn leven te kunnen veranderen. Voor zijn geluk

andere dagen ben ik in gevangenissen in de regio Den Haag,

en dat van onze samenleving als geheel.

Rotterdam en Middelburg. Iedere maandag organiseer ik in Krimpen een meditatiebijeenkomst. Daar komen zo’n tien tot

Is dit werk voor het leven of voor even?

veertien gedetineerden naar toe en samen mediteren we

Het werken met gedetineerden geeft mij veel voldoening en

ongeveer 45 minuten. Ik probeer de boeddhistische oefeningen

dat zou ik ook voor het leven willen doen. We zetten dingen in

en lessen laagdrempelig en toegankelijk aan te bieden.

beweging, elke verandering is mogelijk en dat maakt het werk

Het belangrijkste is mensen een mogelijkheid tot reflectie te

oneindig boeiend.

bieden. Mediteren is stoppen met ‘hollen, vliegen, rennen en weer doorgaan’. We stoppen, kalmeren en leren beter zien wat

Verdient uw werk goed?

ons te doen staat. We komen tot rust en kunnen beter met

Het verdient goed en het levert mij immaterieel ook veel op.

onze problematiek omgaan.

We werken aan het creëren van geluk en vrede, juist op de plaats waar alles mis lijkt te zijn gegaan. Als dat gebeurt,

Wat geeft de meeste voldoening in uw beroep?

betekent dat veel voor hen, maar voor mij minstens net zo

Dat er voor gedetineerden door meditatie de ervaring van

veel. Het is wederkerig. Als zij mij bedanken, ben ik even

vrede en vrijheid kan ontstaan, midden in de hectiek van de

dankbaar.

27

Uw waardevolle boodschap

28

Mail

u

Verhuur van kerkelijke adressen

u

Verzorging van uw DM-acties

u

Advertenties Geloven in Nederland

moet wel op het juiste adres aankomen…

[email protected] • 033-2570439 • www.oasemedia.nl GIN_adv_mail.indd 1

17-04-13 11:55

Weg tot geestelijke wedergeboorte

Meerjaren begrotingen moeilijk? Wij kunnen u daarin ondersteunen met een betaalbaar en uitgekiend meerjaren onderhoudsplan. Op basis van een uitgebreid onderzoek ter plaatste wordt er vastgesteld wat de actuele conditie is van de elementen en welke onderdelen op welk moment onderhoud nodig hebben of vervangen dienen te worden. Op basis van deze bevindingen wordt er een meerjaren onderhoudsplan opgesteld. Daarmee is, met een rollende horizon, altijd 48 jaar vooruit te zien welke kosten er op u af komen. Uiteraard is het afhankelijk van het soort gebouw en het gebruik van het gebouw welke termijn u hanteert om uw benodigde reserveringen vast te stellen. Vraag vrijblijvend een offerte aan en profiteer boven op onze toch al scherpe tarieven van een extra korting voor non-profit instellingen.

Perfectkeur BV

T 078 68 49 750 E [email protected] I www.perfectkeur.nl /kerk

Dit boek bevat een selectie van teksten uit verschillende werken van Lorber, die handelen over de wedergeboorte van de geest (niet te verwarren met reïncarnatie). De korte, leerzame stukken tekst zijn als een brevier te lezen en kunnen van belang zijn bij het terugvoeren van ons denken naar het geestelijk centrum van ons eigen wezen. Dat betekent: uit de duisternis van ons aardse leven naar het stralende, genadevolle licht van Gods liefdevolle wijsheid in ons eigen hart. Het gaat daarbij om een nieuwe geestelijke wedergeboorte uit God, het uiteindelijke hoogste doel van het menszijn.

De jeugd van Jezus

Hebben er ooit geschriften bestaan over de kinderjaren van Jezus?

Er was vroeger inderdaad zo'n geschrift: het 'Evangelium Jacobi Minoris', zoals vermeld door de martelaar Justinus, de geleerde Origenes en Eusebius, de 'vader der kerkgeschiedenis' (265-339 n.C.). Dit oudste evangelie ging helaas in de vierde eeuw verloren, . . . maar niet voor altijd! In 1843 wordt het verdwenen Jacobus-evangelie aan de mysticus Jakob Lorber door de innerlijke stem opnieuw gedicteerd. Dit belangrijke oudchristelijk en tevens historisch document biedt een schat aan gegevens over de geboorte, de vlucht naar Egypte en de kinderjaren van Jezus en over de tijdsomstandigheden daaromheen. Het informeert ons uitvoerig over de perioden in Zijn leven waarover in de bijbel weinig te lezen is.

U kunt de boeken bestellen bij de boekhandel, uitgever of bij de

COLUMN

dE GOEdHEid zELVE Halima Özen

Als ik zomaar iets voor een ander doe zonder er iets voor terug te vragen, ben ik dan een barmhartig mens? Of moet ik daarvoor eigenlijk iets heel belangrijks doen, zoals een terminaal zieke verzorgen? Is een bijstandsmoeder trakteren op een dagje Efteling ook een vorm van genade, of volstaat het vullen van een collectebus? Valt deze column, waarin ik de discussie probeer aan te zwengelen, onder goedheid? Past in onze individualistische samenleving, waar het vooral gaat over prestatie en resultaat, zoiets als onbaatzuchtige barmhartigheid nog wel? Binnen het christendom zijn deze goede daden onderverdeeld in de werken van barmhartigheid. Maar ja, wie mag nog zonder medische opleiding een zieke verzorgen? En probeer maar eens een gevangene te bezoeken – je moet eerst door een hele papiermolen heen zien te komen. De vreemdeling herbergen lijkt me in deze tijd een onverantwoorde keuze. En wat het begraven van de doden betreft: ik geloof dat je hooguit de uitvaart mag regelen. Veel werken van barmhartigheid zijn geïnstitutionaliseerd. De zieken worden verzorgd en de armen krijgen een uitkering, prima toch? Nu wil ik graag een goed mens zijn. Iets doen voor een ander, waarbij ik het gevoel heb: dit doe ik voor God. Ik merk dat het moeilijk is. Want ik vind het toch prettig wanneer de ontvanger mij dankbaar is. Is hij dat niet, dan vind ik dat vervelend. Verspeel ik dan mijn punten? Het verwart me. Is barmhartigheid een werkwoord of een emotie? Een taak die je gewoon uitvoert

EEN BARMHARTIgE fIETS vOOR gOD

of gaat het om dat heerlijke gevoel van triomf achteraf? Wie bepaalt de mate van goedheid? Ik pleit dan ook voor een aantal stelregels: de voorwaarden voor barmhartigheid. Dit zijn ze: Je hoeft niets te ontvangen voor je goede daad. Niet mondeling en zeker niet financieel. Je goede daad moet een toegevoegde waarde hebben voor de ontvanger. Er mag achteraf niet gemopperd worden over ondankbaarheid. Jij mag als gever niet bepalen wat de ander met jouw gift doet. Dus als de ontvanger jouw barmhartige fiets weer doorgeeft aan de buurman, mag je niet zeuren. Hang je goede verrichting nooit aan de grote klok. En ten slotte: doe het voor God en bepaal niet zelf Gods beloning. Het is duidelijk, ik heb veel vragen. Misschien hoort er nóg een stelregel bij. De geruststellende regel van mijn moeder. Zij zei: ‘Verwacht nooit dat God jouw goedheid beloont via de persoon die jij geholpen hebt. Hij stuurt altijd iemand anders op het moment dat je het niet verwacht.’ En dat maakt mij dan de ontvanger van barmhartigheid.

29

internetcommunity y it n u m m co et rn te in e d e internetcommunity d it it U U GELOVEN IN NEDERLAND GELOVEN in NEDERLAND /// GN’ER VAN DE MAAND

GN’ER VAN DE MAAND

DE ONLINE COMMUNITY VOOR MENSEN DIE NIEUWSGIERIG ZIJN NAAR HET GELOOF VAN ANDEREN ONzE ONLiNE cOmmuNity

Er VOOr mENsEN diE 4 is Discussieer mee met NiEuWsGiEriG zijN Naar interessante stellingen

30

hEt GELOOf VaN aNdErEN.

4 Ontmoet wekelijks iemand in onze internetcommunitY onze internetcommunitY die professioneel met religie en spiritualiteit bezig is

30

• Discussier mee met interes-

r sij N dE s Va BaVAN BAS DER SIJDE – dE teli jk verz org er HUMANISTISCH hum anis tisc h geesGEESTELIJK de VERZORGER “Eigenlijk heb ik een hekel aan

‘Eigenlijk heb ik een hekel aan de hokjes ’. Veel hokjes ‘gelovig’ en ‘niet-gelovig ‘gelovig’ enen‘niet-gelovig’. Veel ervarinniet zelf die ik heb, zou ik ervaring gen die ik heb,spir zouitue ik zelf niet religieus ijl terw , el noemen religieus of of spiritueel noemen,wel terwijl veel mensen kt maa Mij doen. veel mensen dat dat wel doen. Mij maakt het niet uit welk t. ruik het niet uit welk woord je geb woord je gebruikt. Het gaatvan om erva het deringen Het gaat om het delen len van ervaringen en elkaar inspireren.’ en elkaar inspireren”

4 sante Maakstellingen kennis met de GN'er van de maand • Ontmoet wekelijks iemand

4 die Ontmoet GN'ers met professioneel met interesreligie sant werk in 'de werkplek' en spiritualiteit bezig is 4 Deel je ervaringen door het • Maak kennis met de GN’er schrijven van blogs van de maand

4 Raak geïnspireerd door • Ontmoet GN’ers die experts in het GN-VIP interview interessant werk doen in ‘de werkplek’

4 Promoot je activiteiten in de agenda

/// GN-VIP INTERVIEW GN-VIP_INTERVIEW

• Deel je ervaringen door het schrijven van blogs

hijmE stOffELs

4 Deel foto's met mede GN'ers

De kerk is echter nog weinig zichtbaar

• Raak geïnspireerd door 4 Wissel leuke tips uit

in het publieke domein. Misschien ook

experts in het GN-VIP

wel goed: dan kan ze zich in de luwte

4 interview Krijg elke week een update met nieuws uit de community

op haar identiteit en rol bezinnen.

• Promoot je activiteiten in

/// DISCUSSIEFORUM DISCUSSIEFORUM Welk advies zou je geven

Welkaan advies je Willen iemandzou die niet gelooft? geven aan iemand die niet RIEN ERKELENS gelooft?

‘Ik zou geen ongevraagd advies geven. Eigenlijk vind ik het best Rien Erkelens goed als we het beste uit zoveel Ik zou geen ongevraagd advies geven. mogelijk godsdiensten samenEigenlijk vind ik het best goed als voegen tot een mooi geheel.’we het beste uit zoveel mogelijk godsdiensten samenvoegen een mooi ERIC VAN DENtot BERG geheel.‘Ik zou als eerste luisteren naar

wat iemand zegt. Ik denk dat eenden mens ongeneeslijk religieus Eric van Berg is, alleen niet wat op de Ik zou als eerstemisschien luisteren naar manier zoals we zelf geloven.’

iemand zegt. Ik denk dat een mens

ongeneeslijk religieus is, alleen mis-

LENNY VAN DEN BRINK

schien niet op de manier zoals we zelf ‘Ik weet niet of advies geven het geloven. beste middel is om in contact te komen met iemand die niet Lennygelooft. van deEnBrink niet gelooft waarin? Ik weetInniet of adviesmet geven het beste gesprekken buitenkerkemiddellijke is om in contact tehen komen met mensen vind ik soms dan mezelf.’ iemandgeloviger die niet gelooft. En niet gelooft waarin? In gesprekken met buitenkerkelijke mensen vind ik hen soms

/// FOTO’S geloviger dan mezelf.

Geplaatst door

ANNEMARIE VAN DEN

FOTO’S BERG-RODENBURG geplaatst door annemarie van den

Berg-rodenburg (geloof, hoop en liefde)

de je agenda Meld nu aan en word ook GN'er! • Deel foto’s met mede GN’ers /// BOEKENTIPS • Wissel JANleuke VAN tips DERuit KLOOSTER

Gij zult spinazie eten

• Krijg elke week een update Jan Knol

BOEKENTIPS Jan van der klooster HIJME STOFFELS – Gij zult spinazie eten van jan knol HOOGLERAAR GODSDIENSTKarin Tempelaar SOCIOLOGIE

met nieuws uit de community

KARIN TEMPELAAR Religie voor atheisten mELd Nu aaN EN Alain jE de Botton

Religie voor atheisten ‘De kerk is echter nog weinig zichtbaar van alain de BottonMisschien ook in het publieke domein. wel goed: dan kan zeLune zich in de luwte op Martha van haar identiteit en rolBijbel bezinnen.’ De Gifhouten van Barbara kingsolver

/// BLOGS BLO GS DAAN VAN DER WAALS

WOrd OOk GN’Er!

MARTHA VAN LUNE De Gifhouten Bijbel Barbara Kingsolver

WWW.GELOVENINNEDERLAND.NU

‘Moet dieVa crisis voortdurend da aN Nons dE r WaaLs ingewreven worden? Zijn er geen “Moet die crisis ons voortdurend aardiger onderwerpen? Als de ingewreven worden? Zijn er gee newsgetters ze ons niet willen n aard iger ond erpe geven, danerw maar den? tv Als uit, denk de newsgett ers ze ons niet willen geve ik dan. Sommige mensen zullen n, dan maa r de tvdat uit,ditden zeggen nukecht helemaal ik dan . Sommige men senbijzulle n zeggen dat dit nu echt past de vastentijd.’ helemaal past bij de vastentijd. ”

COLUMN

dE fabELTjESkraNT Broeder Bernardus is abt van de Abdij Koningshoeven

Soms geeft het nieuws iets van het oude vertrouwde gevoel dat ik als kind had wanneer Meneer de Uil zijn Fabeltjeskrant dichtsloeg en zei: ‘Lieve kijkbuiskinderen, dieren zijn precies als mensen, met dezelfde mensenwensen, met dezelfde mensenstreken en dat komt allemaal in de krant, ja, de Fabeltjeskrant!’ Op een koude ochtend in februari ben ik op weg naar een religieuze gemeenschap om hen te helpen met het zoeken naar een oplossing voor een aantal onderlinge conflicten. De spanning is zo hoog opgelopen dat men bemiddeling van buiten zoekt. De autoradio staat aan en het nieuws begint met een item over ruziemakende olifanten in een Nederlandse dierentuin. Na dit item is er nog iets over de plofkippen, paarden en hun vlees en vervolgens over de wipkip als symbool van verloedering van speelplaatsen. Vooral de ruziemakende olifanten maken een grote indruk op mij. Zelfs een familiediner had deze groep olifanten niet bijeen kunnen houden. Benedictus schrijft in zijn Regel voor monniken veel over het oplossen van conflicten binnen een gemeenschap. Elkaar slaan, hoe begrijpelijk ook, mag bij hem niet! Laat staan het bijten in elkaars staart. Het toverwoord van Benedictus is: luisteren naar elkaar. Dat deden die olifanten

ELKAAR SLAAN MAg OOK BIJ BENEDICTUS NIET

niet. Als ze bijeen waren in dezelfde ruimte, dan tetterden ze nóg harder naar elkaar. Dieren met ‘dezelfde mensenstreken’. Wat dan? Eigen aan Benedictus is dat hij niet kiest voor de gemakkelijkste weg. Dat lijkt in het geval van conflicten: het wegsturen of opsplitsen van een groep. Maar Benedictus kiest voor het blijven luisteren naar elkaar, en volharden in de wil om eruit te komen. Zouden daarom die kloosters altijd in een vierkant gebouwd zijn? Bij aankomst in die religieuze gemeenschap laat ik de mensen eerst maar even naar het nieuws luisteren. Men moet er vreselijk om lachen. Die ruziemakende olifanten worden opeens een fabel voor hen. Ach, Meneer de Uil zei het al: ‘dieren zijn precies als mensen, met dezelfde mensenwensen en dezelfde mensenstreken en dat komt allemaal in de krant, ja, de Fabeltjeskrant!’ Wellicht dat relativerende humor de oplossing is?

31

EL

NEd

iN

OVEN

32

wEbSi

6­10 JUNI

G

vANAf 11 MEI

u

AgENDA

L a N d.

N

ZIE DE

Er

TE

30 JUNI

Ingehuldigd! De Oranjes en de Nieuwe

Dialogue for Peaceful Change –

Symposium Cultureel trauma? Trans­

Kerk – een tentoonstelling over de

een conflictmanagement methode voor

Atlantische slavernij in perspec­

koninklijke inhuldigingen. Tot 18 augustus

professionals. Leer ontrafelen wat er

tief. Over de gevolgen van de slavernij,

te zien in de Nieuwe Kerk in Amsterdam.

speelt en welke interventies tot een

met specifieke aandacht voor de manier

www.nieuwekerk.nl

duurzame oplossing kunnen leiden.

waarop superioriteitsdenken en negatieve

www.kloosterhuissen.nl

zelfbeelden aan volgende generaties

17­20 MEI Opwekking organiseert voor de 43e keer

worden doorgegeven.

8 JUNI

www.forum.nl

de jaarlijkse pinksterconferentie in

Kabbala­studiedag over Tamar in wie

Biddinghuizen. Dagen van ontmoetingen,

de cyclus van leven en dood belichaamd

vieringen, gebed en natuurlijk: zingen!

wordt.

‘Escher meets Islamic Art’ in het

www.opwekking.nl

De dag wordt verzorgd door Magda van

Tropenmuseum. In deze tentoonstelling

der Ende.

wordt de invloed van islamitische kunst

www.antenna.nl/expeditie

op het werk van de graficus M.C. Escher

25 MEI Kerk in Actie Pinksterfeest in De Glind. Vier de veelkleurigheid en

vANAf 12 JULI

zichtbaar.

21­23 JUNI

www.tropenmuseum.nl

verbondenheid van christenen wereld-

Kerkennacht is een tweejaarlijks

wijd.

oecumenisch evenement. Door het hele

www.kerkinactie.nl

land gaan er kerken open, met een eigen

Een goed verhaal vertellen, hoe leer je

programma. Kijk welke kerk bij u in de

dat? Door het te doen! Een vertel­

buurt hieraan meedoet:

weekend met theorie en praktijk.

www.pkn.nl

Voor iedereen die geïnteresseerd is in het

31 MEI Symposium ‘Ontkerkelijking, nou en?’ Over de oorzaken en gevolgen van de secularisatie in Nederland, georgani-

13­14 JULI

vertellen van verhalen. Inhoudelijk ligt de

22 JUNI

nadruk op Bijbelverhalen. www.mennorode.nl

seerd door de werkgroep godsdienst-

Lezing van en interview met de Ameri-

sociologie. Radboud Universiteit,

kaanse filosofe Martha Nussbaum, ter

Nijmegen.

gelegenheid van het verschijnen van haar

www.ru.nl/sociologie/congres/begin/

nieuwste boek: ‘De nieuwe religieuze

Vipassana retraite in het Klooster van

intolerantie. Een uitweg uit de

de Zusters van het Heilig Hart te Steyl,

politiek van de angst.’

georganiseerd door de stichting Inzicht &

www.denieuweliefde.com

Bevrijding.

1 JUNI EO-jongerendag in de GelreDome in

23­31 JULI

www.inzichtenbevrijding.nl

Arnhem. Een dag vol muziek én aandacht voor het christelijk geloof. Het thema is dit jaar: Can you hear me? www.eo.nl/neo/evenement/eojongerendag

TOT EN MET 4 AUgUSTUS ‘Goddelijke inspiratie. Russische ikonen ontmoeten westerse kunst.’ Een tentoonstelling in Museum Catharijneconvent in Utrecht. Er zijn onder andere dertig ikonen uit het Andrej Rublev museum in Moskou te zien. www.catharijneconvent.nl

INTERVIEW

EEN wEG OP DE bErG

Tekst: Karin Leeuwenhoek Foto: Roland Boelen

Compostella. Hoe vind je jezelf terug als de mensen met wie je verweven bent wegvallen? Hoe vind je een weg als alles stuk is? In hun onlangs verschenen boek De berg van de ziel proberen beide vrouwen op hoogst persoonlijke wijze deze vragen te beantwoorden. Tastend langs de wegwijzers en handvatten die religie en filosofie, misschien, kunnen bieden. gemeensChap Ada is gereformeerd opgevoed, maar zoekt geen steun en troost in het geloof: ‘Je moet het doen met wat er hier is,’ gelooft zij. ‘De natuur, de bergen en de oceaan ervaar ik als troostrijk, die komen voor mij het dichtst in de buurt van het hogere. Ook voel ik troost wanneer ik iets voor anderen kan betekenen.’ Het boek is geordend naar een aantal oervragen die ten grondslag liggen aan de christelijke geloofsleer. ‘Ik ben wel het experiment aangegaan door de kapstok van ons boek, maar dat heeft aan mijn gevoel hierover niets veranderd. Mezelf verzoenen met mijn verlies gaat mij te ver. Ik geloof niet in een hoger plan, er is niemand die mij zoiets toe zou wensen. Je kan accepteren dat het is zoals het is, maar meer niet. Ik heb door de invalshoek van het boek wel beseft dat een belangrijk element van het geloof ook een heel belangrijke pijler is waar ik op rust: gemeenschap. Met sommige mensen

EEN wEg vINDEN DOOR HET BREEKBARE LEvEN, OMgAAN MET vERLIES EN EINDIgHEID… RELIgIES HOUDEN ZICH BEZIg MET DERgELIJKE MOEILIJKE LEvENS­ vRAgEN. IS DAAR NOg ALTIJD EEN ANTwOORD TE vINDEN? wAT HEB JE AAN RELIgIE, ALS HET ER ZO OP AANKOMT?

kunnen praten over wat er in mij omgaat, echt ‘gezien’ worden, dat is essentieel voor mij.’ mensen Christa Anbeek geeft les aan het Remonstrants Seminarium en aan de Universiteit voor Humanistiek. Zij zoekt naar manieren om geloof, filosofie en levensbeschouwing te vertalen naar het geleefde leven en de huidige tijd. En naar haar eigen levenservaringen. ‘Ook het christendom kan een lamp zijn die ons in ons leven kan bijlichten. Het hangt er alleen van af hoe je die lamp laat schijnen, zodat hij bijlicht in plaats van de boel juist te verduisteren. Ik vind het moeilijk als theologen, zoals Berkhof, verklaren dat de wereld goed en betrouwbaar is. Wíj zijn het die ervoor verantwoordelijk zijn dat de wereld leefbaar is! Wel zien we in het christendom de oproep om het goede te doen voor elkaar. Maar die oproep is in alle religies te horen, en ook in het humanisme. Er is veel rijkdom te vinden in religie, maar de waarheid wordt alleen zichtbaar in het geleefde leven. Daar ben ik nuchterder in geworden. Ik kan wel eindeloos op een meditatiekussen gaan zitten, maar ik kan ook

In de zomervakantie van 2008 verloor Ada de Jong haar man en

denken: wie woont er hier in mijn portiek die wat aandacht

drie kinderen. Zij verongelukten tijdens een bergafdaling in

nodig heeft? Ik heb heel lang gezocht in religie, maar ik besef

Italië. Christa Anbeek verloor op jonge leeftijd in één jaar haar

dat het uiteindelijk gaat om de gewone dingen in het leven,

beide ouders en broer. Enkele jaren geleden overleed plotse-

zoals mensen groeten op straat. De verlossing of de bevrijding

ling haar partner, tijdens een pelgrimstocht naar Santiago de

van de wereld komt via mensen dichterbij.’

33

HET BOEK EN HET GELOOF VAN

Tekst: Martin Strengholt Foto: Evangelische Hogeschool

uitnOdigend

Waar te veel vastgelegd wordt, gaat het vaak mis. Dat ziet Van Dijk ook in de opvoeding. ‘Jongeren lopen vaak aan tegen te hoge verwachtingen. Opvoeding die voorschrijft, is eisend; doe het liever uitnodigend, dat geeft vrijheid.’ Toen zij zelf op de basisschool zat, bestond de tekenles uit het kiezen van een afbeelding uit een map, om die vervolgens na te tekenen. Zo dus niet! Dat haalt alle leven en creativiteit eruit. ‘De Bijbel nodigt ons uit om te laten zien wie Jezus is, maar niet in de

34

vorm van een lijstje met regels; niet opdat we het allemaal op dezelfde plek en dezelfde manier doen. Natuurlijk geeft God wel voorschriften, maar dat zijn eerder grenzen waarbinnen wij vrije mensen kunnen zijn.’

ELS VaN dijk DIRECTEUR EvANgELISCHE HOgESCHOOL

OnBegrip

‘Veel volwassenen begrijpen het gedrag van jongeren niet. Ze keuren het af en blijven daarin steken. Ze komen niet tot de achterliggende vraag waaróm jongeren dingen doen. Andersom geldt dat overigens net zo goed. Maar gedrag staat nooit op zichzelf.’ Van Dijk pleit ervoor niet aan symptoombestrijding te doen. ‘Dingen waar je het niet mee eens bent,

aLs direCteur Van de eVange-

beteugel je niet met regels of systemen, maar door het hart te zoeken. Dat is het ideaal vanwaaruit ik graag denk, en dat

LisChe hOgesChOOL heeFt

ik steeds zoek: zonder te oordelen van hart tot hart met elkaar spreken. Wel vanuit gezag, vanuit je eigen innerlijke overtui-

eLs Van dijk VeeL COntaCt met

ging, je eigen doorleefdheid. Dat hebben jongeren nodig, en vinden ze ook prettig. Ze hebben niets aan ouders bij wie het

jOngeren. ze BesChreeF haar

gezag totaal ontbreekt omdat ze zelf jong willen blijven, de ‘toffe jongen’ willen zijn. Of die echt niets te melden hebben,

erVaringen en Visie in het BOek

dat komt helaas ook voor.’

dE hUNKErENdE gENErATIE.

VerLangen

‘Ik stel vaak de vraag: wat wil je eigenlijk met je leven? Wat unieke identiteit

wil je achterlaten? En mag het je dan ook wat kosten?’ Dat

In gesprekken met studenten komt vaak het begrip ‘identiteit’

gaat niet vanzelf. Met spijt constateert ze dat het vaak ont-

naar voren. ‘In onze wereld wordt je identiteit bepaald door

breekt aan de wilskracht om door te zetten als het moeite

wat je kunt of hebt. Het draait om scoren en presteren, je

kost.

uiterlijk, je relaties. Maar dat zijn dingen die kwetsbaar zijn,

Het zou mooi zijn als de kerk een plek is waar jongeren

die je zo weer kwijt kunt raken. Vanuit het geloof zeggen wij:

‘anders’ leren denken, maar ‘helaas gaat het in de kerk ook

‘Jezus is je Heer. Niet jijzelf, je carrière, je rijkdom enzovoort.

vaak meer over overtuigingen en regels, dan over het verlan-

Je identiteit wordt allereerst bepaald door wat God aan jou

gen, is de kerk meer systeem dan gemeenschap.’ Maar

heeft toevertrouwd, aan jou alleen. Daarin ben je uniek.’

zonder verlangen geen richting, zonder doel geen bestem-

Dat geeft ontspanning. Dat is geen statische, maar wel een

ming, onderstreept Van Dijk. Wat dat betreft heeft het geloof

stabiele factor. Je hoeft niet op zoek naar een ‘reisschema’

veel te bieden. ‘Als je weet dat de grond onder je bestaan in

voor je leven, dat God al van tevoren heeft vastgelegd, maar

God ligt, en alles hier op aarde betrekkelijk is, dan kun je je

je mag uitgaan van wat er al is, ontwikkelen wat God je

richten op dat ‘hogere doel’, je leven vormgeven vanuit het

gegeven heeft.’

verlangen naar zijn Koninkrijk. Dat geeft je leven zin.’ Drs. Els J. van Dijk, De hunkerende generatie. De leefwereld van jongeren. De Banier, 2011.

Kerk TV Meer dan 1000 kerken zijn wekelijks live te beluisteren via kerkdienstgemist.nl. Steeds meer kerken maken nu ook gebruik van onze kerk TV oplossing. Wanneer begint uw kerk met kerk TV?

Beeld en geluid op de website van de kerk Kijken op iPad, iPhone of Android toestel Hoge kwaliteit en automatische video-opname Stabiel platform voor inmiddels 1000 kerken

TV ontvanger Met een set-top box zijn de kerkdiensten te bekijken op een TV. Onze software maakt de bediening via de TV zeer eenvoudig.

Live kerkdiensten kijken Kerkdiensten terugkijken Aan te sluiten op elke TV Zeer eenvoudige bediening Beheer op afstand

Bezoek één van onze Kerk TV demodagen Neem voor meer informatie contact met ons op: [email protected], 0570-572211 Aanmelden kan via: http://kerkdienstgemist.nl/demo Voor meer informatie over Kerkdienstgemist.nl [email protected] of 0570-672716 Advertentie 261x190.indd 1

8-4-2013 16:33:59

Wie zorgt er straks voor Pietje?

Nadenken over straks, als u er niet meer bent, is moeilijk. Emotioneel. Mede omdat er zoveel geregeld moet worden. De ervaren medewerkers van het Leger des Heils staan u hierbij graag terzijde. Met praktische tips over uw nalatenschap en hulp bij het vastleggen van uw wensen. Maar ook met een goed gesprek over uw zorgen, uw twijfels, eventueel uw geloofsvragen. Dat is vaak een hele opluchting. Wilt u hier meer over weten? Bel ons op telefoonnummer 036-539 81 62 of ga naar onze website www.wiezorgterstraksvoorpietje.nl