kennismakingsnummer september 2012
inspiratiemagazine GELOVEN IN NEDERLAND Wie een waarom heeft om voor te leven, kan bijna elk hoe verdragen Zingeving als eerste levensbehoefte Portret van een GN’er Gelovige Nederlanders Bezinning & Bezieling Teksten om te gebruiken Stop met geloven
1
ned
in
g
MEE el
DIS C USSIEER
u
oven
GRONDRECHT ONDER DRUK
l a n d.
n
VAN DE REDACTIE
er
als een achterhaalde zaak. Geloven wordt gezien als ‘een mening’ die je al dan niet kunt hebben en waar je verder niet zo ingewikkeld over moet doen. Alsof godsdienst verder geen relevantie heeft. Mensen die zich interesseren voor het boeddhisme haasten zich te melden dat dit ‘dus’ geen religie is,
2
U ziet obstakels Wij zien mogelijkheden Blinde en slechtziende mensen kunnen heel veel, ondanks hun beperking. Spelen. Leren. Werken. Daartoe financiert de Vereniging Bartiméus Sonneheerdt diverse projecten. Help mee, geef via rekeningnummer 400 40 40. Kijk ook op steunbartimeus.nl.
maar puur een manier van leven waar geen geloof aan te pas komt. Je zou die mensen een reisje naar Japan of Tibet gunnen om een andere kant te laten zien. In dit nieuwe tijdschrift Geloven in Nederland willen we alle ruimte benutten die het grondrecht van de godsdienstvrijheid ons biedt. Omdat we vinden dat dit grondrecht een belangrijk recht is voor iedereen, wat je dan ook wel of niet gelooft. Voor grote groepen Nederlanders wordt godsdienst steeds minder Dat wij in Nederland in alle vrijheid een nieuw tijd-
voorstelbaar. Met dit tijdschrift willen we daar een tegenwicht
schrift kunnen starten over geloven, is een teken dat
aan bieden. We laten mensen zien voor wie geloven wel
het met de godsdienstvrijheid in Nederland nog niet
relevantie heeft en op welke manier zich dat uit. Dat kan vol
zo slecht gesteld is. Dat we een podium kunnen
overtuiging zijn, maar ook zoekend of niet-wetend. We onder
bieden aan de overtuigingen van moslims, hindoes en
vragen boeddhisten, moslims, hindoes, joden, christenen én
christenen onderstreept dat nog eens. Het is helaas
mensen die zich tussen die groepen in bevinden over wat hen
een werkelijkheid van alledag dat religieuze minder-
bezielt en inspireert. We onderzoeken hoe zij omgaan met
heden in veel landen beperkt worden in hun mogelijk-
zingeving, met levensvragen. We laten zien wat zij doen om
heden. Als het meezit. Vaker nog wordt het hun
hun leven op een bezielde manier vorm te geven.
onmogelijk gemaakt volgens hun eigen geloof te leven. Sommigen worden zelfs met de dood bedreigd.
In Geloven in Nederland zoeken we naar wat gelovigen
Dat we in Nederland elkaar wel die ruimte gunnen, is
bindt. Dat betekent niet dat de verschillen worden weg-
iets om trots op te zijn. Maar geen enkele vrijheid is
gepoetst of gebagatelliseerd. Juist die verschillen kunnen je
vanzelfsprekend. Op een bepaalde manier staat ook in
verwonderen of prikkelen. Ze laten je stilstaan bij je eigen
Nederland ‘geloven’ onder druk.
overtuigingen, die erdoor gesterkt of genuanceerd kunnen worden. De gemeenschappelijke basis is ons menszijn.
Er zijn berichten over joden die worden lastiggevallen; soms
Geloven in Nederland wil het onderlinge begrip tussen
met scheldpartijen, soms erger. Nederlandse parlementariërs
mensen vergroten. Dat we elkaar met respect mogen
– niet gehinderd door enige kennis – gaan tekeer tegen
ontmoeten. Nieuwsgierig naar de ander. Opdat we in
moslims.
iedere ‘ander’ een stukje van de Ander mogen zien.
De druk speelt ook op een subtieler niveau: ‘geloven’ wordt in talkshows, en breder, in het maatschappelijk debat afgedaan
Hilde van Halm, hoofdredacteur
inspiratiemagazine GELOVEN IN NEDERLAND Postbus 999 3700 AZ Zeist Tel. (030) 693 50 50
www.steunbartimeus.nl
COLOFON Inspiratiemagazine
mits onveranderd en met volledige
Vormgeving en opmaak
N.A.W.plus, Barneveld
Geloven in Nederland is een
bronvermelding (auteur | gelovenin-
Ontwerpbureau Neo, Velp
telefoon: 0342-424404
uitgave van Oase Media b.v. te
nederland.nu); bewijsnummer verplicht.
Redactie en abonnementen
e-mail:
[email protected]
Hoevelaken en verschijnt vier keer per
Particulier jaarabonnement 2013: € 5,-
Oase Media b.v.
Advertentietarieven op aanvraag
jaar. Het wordt gratis toegezonden aan
Hoofdredacteur Hilde van Halm
Postbus 204, 3860 AE Nijkerk
Website
kerkelijke en religieuze gemeenschap-
Uitgever Désiré Brokerhof
telefoon: 033-2570439 | fax: 033-2536447
Geloven in Nederland wordt
pen en instellingen, alsmede aan
Medewerkers Emin Baydemir,
e-mail:
[email protected]
ondersteund door een interactieve
professionele werkers op kerkelijk en
Greet Brokerhof-van der Waa, Yko van
Oplage 30.000
website www.geloveninnederland.nu
religieus terrein. Materiaal uit het
der Goot, Rawie Sewnath, Awraham
Advertenties en bijsluiters
met blogs, forum, aanvullend materiaal
magazine mag worden overgenomen,
Soetendorp, Geertje de Vries
Harm Jan Wieringa,
en actuele informatie.
3
HOOFDARTIKEL
&
frankl MASLOW
4
‘Wie een waarom heeft om voor te leven, kan bijna elk hoe verdragen’
Tekst: Hilde van Halm
‘Iedereen gelooft ergens in. Als dat niet zo was,
Het gaat om vragen als: wie ben ik wezenlijk? Waarom ben ik
misvatting’ is om te denken dat een mens primair behoefte
voor ieder individu anders en uniek is. Geen mens en geen lot
dan zou je toch je bed niet meer uitkomen?’
hier? Wat is het doel van mijn leven? Waarvoor of voor wie leef
heeft aan evenwichtigheid, aan een spanningsloze toestand.
is te vergelijken met een ander mens en een ander lot. Als je
Cabaretier Herman Finkers had de moed om dat
ik eigenlijk?
Daarmee komt het zoeken naar ‘geluk’, waar onze tijd zo van
die zin van je eigen leven ontdekt, leef je je leven op een
uit te spreken in het hol van de leeuw: aan tafel
Kijkend vanaf de piramide van Maslow zou heel Nederland zich
doordesemd is, op de helling te staan. Wij hebben vaak het
zinvolle manier. Dan weet je: ‘Het is goed dat ik er ben.’
bij Pauw & Witteman. Zijn woorden hadden
vol overgave op deze vraagstukken kunnen storten. Aan onze
idee dat mensen gelukkig behoren te zijn. Ongelukkigheid
Dan weet je wat jouw unieke bijdrage aan deze wereld is.
onmiddellijk effect. Zijn tafelgenoten – toen nog
basisbehoeften wordt immers ruimschoots voldaan. We zouden
wordt gezien als een gebrek aan aanpassingsvermogen.
burgemeester Job Cohen zat er ook bij – reageer-
ons volop bezig kunnen houden met het zoeken naar zin.
Dat maakt je extra ongelukkig en bovendien schaam je je voor
Dankbaar
den meteen afwerend en geprikkeld. Geloven?
Maar ‘de zin’ blijkt moeilijk te vinden. Sinds 1999 stijgt het
je eigen ongeluk. Het zou een berg aan pillen schelen als
Het is ontroerend om te lezen hoe ook Frankl zelf, ondanks
Zij?! Nee, dank u. Geloven, dat is iets voor mensen
gebruik van antidepressiva jaarlijks met 9%. Een depressie
mensen dat ‘happiness-idee’ zouden kunnen loslaten.
zichzelf, worstelt met de vragen die het leven hem stellen.
uit het jaar nul! Een weerzin die breder voorkomt
kenmerkt zich door sombere gevoelens, geen plezier ervaren,
dan alleen aan die tafel.
een gevoel van tekortschieten en van algehele zinloosheid.
WELZIJN
hoe hij daar regelmatig jammerlijk in faalt. In het kamp heeft hij
Kennelijk schiet het model van Maslow ergens te kort.
Volgens Frankl is een bepaalde spanning onontbeerlijk voor ons
bijna alles verloren: zijn vrouw, hun ongeboren kind, vrijwel zijn
geestelijk welzijn. De spanning tussen dat wat men bereikt
hele familie, zijn naam, zijn gezondheid. Zijn ‘weg terug’ naar
De moeite die het hem kost om werkelijk mens te blijven en
Geloven in Nederland – het valt niet altijd mee! Het is wonder-
Overlever
heeft en wat men nog moet voltooien. Tussen hetgeen nu is en
het mens-zijn beschrijft hij als volgt:
lijk die weerzin steeds weer tegen te komen. Dat het ‘bad-
Een heel andere kijk op mens en wereld had de Oostenrijkse
wat men moet worden. De therapie van Frankl, die in veel
‘Op een dag, kort na de bevrijding, liep ik kilometers ver door
water’ nodig ververst moest worden, dat hoeft hier verder
psycholoog Viktor Frankl. Deze grondlegger van de logotherapie
opzichten ook een levensfilosofie is, draait om de ‘wil tot
de bloeiende weiden naar de marktstad, dichtbij het kamp.
geen betoog. Dat het verfrissend is dat mensen de ramen
(van logos, het Griekse woord voor o.a. betekenis) stelt juist
betekenis’. Dat is wat ons tot leven roept. De vraag wat ‘de zin’
Leeuweriken stegen op in de lucht en ik hoorde hun vrolijke
openzetten en een bezem door stoffige hoekjes heen halen
dat het allemaal begint met het zoeken naar zin. Dat dat dé
van het leven dan is, kan niet beantwoord worden. Dat komt
lied. Mijlen in de omtrek was geen mens te zien, niets dan de
ook niet. Maar dat er zoveel ‘kind’ met het badwater weg-
basis is van ons menselijk leven. Het is geen luxe-onderwerp
omdat die zin voortdurend verschilt, per mens en per situatie.
glooiende heuvels onder de wijde hemel en het jubelende lied
gegooid wordt, is toch wel jammer. Een mens leeft toch niet
dat pas aan de orde komt als aan allerlei andere behoeften
De vraag naar de zin van het leven is volgens Frankl een naïeve
van de leeuweriken, niets dan de vrije natuur. Ik bleef staan,
bij brood alleen?
voldaan is. Het is juist de ‘trekkende kracht’ in ons leven.
vraag. Alsof het leven bedoeld is om een bepaald doel te
keek om me heen en omhoog naar de hemel – toen viel ik
Opvallend: Maslow spreekt over ‘drives’ – dat wat je duwt, je
bereiken. Iedereen heeft zijn of haar eigen levenstaken.
plotseling op mijn knieën neer. Op dat ogenblik begreep ik
Behoeften
motiveert. Frankl spreekt over krachten die je door het leven
Zij vormen de bestemming van de mens, een bestemming die
weinig van mijzelf of van de wereld om mij heen – een enkele
De gedragswetenschapper Abraham Maslow ontwikkelde een
heen kunnen trekken. En Frankl weet waar hij over spreekt.
zin speelde mij door het hoofd: ‘Vanuit de diepte riep ik tot de
bekend model, waarin een hiërarchie van menselijke behoeften
Als overlever van Auschwitz en andere concentratiekampen,
Heer en hij heeft mijn roep beantwoord in de vrije ruimte.’
wordt aangebracht. Het idee erachter is dat er eerst aan
merkte hij dat hij en zijn medegevangenen uiteindelijk wel min
Ik weet niet meer hoe lang ik daar geknield lag en hoe dikwijls
bepaalde fundamentele behoeften voldaan moet zijn, wil een
of meer konden leven met te weinig eten, te weinig slaap,
ik die zin herhaald heb, maar ik weet wel dat op die dag en in
mens zich verder kunnen ontwikkelen.
gebrek aan warmte en aan veiligheid. ‘Wie een waarom heeft
dat uur mijn nieuwe leven begon. Beetje bij beetje vorderde ik,
Onderaan de piramide staan de fysiologische behoeften, zoals
om voor te leven, kan bijna elk hoe verdragen.’ Maar op het
totdat ik ten slotte weer mens was geworden.’
eten, drinken, warmte en voldoende slaap. Daarboven staat de
moment dat mensen de zin van hun leven niet meer konden
behoefte aan een basisveiligheid in het bestaan: een huis, een
zien, de zin van hun lijden niet konden ervaren, kon het snel
Basis
baan, lichamelijke veiligheid. Is aan deze behoefte voldaan, dan
afgelopen zijn. Zo vertelt Frankl* dat in de week tussen kerst
Terug naar de tafel van Pauw & Witteman, waar men met zo
komt de derde laag aan bod. Mensen hebben de behoefte om
’44 en nieuwjaarsdag ’45 het sterftecijfer in het kamp enorm
veel aversie reageerde op het idee dat ieder mens toch wel in
ergens bij te horen, om vrienden te hebben, om zich geliefd te
steeg. ‘De meeste gevangenen hadden eenvoudig in de naïeve
iets gelooft. Eerlijk gezegd dacht ik toen ik dat zag: ‘wat een
voelen. De vierde laag gaat over zelfrespect. De behoefte
hoop geleefd dat zij kerstmis weer thuis zouden zijn. Naarmate
armoe.’ Wat een karigheid als je het leven zo laat inperken.
erkend te worden door anderen en jezelf te erkennen voor wat
kerstmis naderde en het oorlogsnieuws zeer ontmoedigend
Lees het boek van Frankl en zie welk een wereld er voor je
je doet. Bovenaan de piramide staat de behoefte aan zelf-
bleef, verloren de gevangenen de moed en hun teleurstelling
opengaat als je je kunt laten inspireren door een idee dat er
verwerkelijking. Je wilt als mens volledig tot je recht komen.
was groot. Dit had een gevaarlijke invloed op hun weerstand.
iets is dat ons overstijgt. ‘Al verwacht je niets meer van het
Hieraan zijn allerlei zingevingsvraagstukken gekoppeld als
Velen stierven.’
leven, het leven verwacht misschien nog wel iets van jou,’ schrijft Frankl ook. Dat is wel iets anders dan gaan voor succes,
acceptatie, moraliteit en creativiteit, het scheppend vermogen. Zoeken naar geluk
voor je eigen geluk of het vinden van je balans. Het gaat er
zingeving
De radicale visie van Frankl is niet makkelijk om te lezen.
dan om om je heen te kijken en te zien hoe jij – als uniek
Er bestaan meerdere varianten en verfijningen van dit model,
Radicaal, omdat hij teruggaat tot de essentie. En niet makkelijk,
wezen op deze aarde – jouw bijdrage kunt geven.
maar de kern blijft hetzelfde: eerst moet er aan bepaalde
omdat hij confronterend is. Zijn denken gaat lijnrecht in tegen
Niet uiteindelijk, als een soort kers op de taart, maar van het
basisbehoeften voldaan zijn, wil men toekomen aan zingeving.
het denken van deze tijd. Zo schrijft hij dat het een ‘gevaarlijke
begin af aan. Als basis.
* Viktor E. Frankl, De zin van het bestaan, Rotterdam 2002, pagina 98
5
N D E R G E L OV
LA
LO
V IGE NE DER
‘Wat hebben we daar toen ook alweer over gezegd?’
GE
Foto: Sophie van Os
GN’er ER
VERLANGEN NAAR HET MYSTERIE
Interview: Yko van der Goot
NEDERL A
ND
GEWOON GELOVIG
IG E
over wat er gebeurt, over het onoverzichtelijke, het egoïsme in deze warrige wereld. Ik kies voor de rand van de kerk, maar ik houd ook van de kerk, zie het als een plek waar je elkaar niet beoordeelt op geld, rang, stand of sekse. Dat betekent ook een appel op mij. Noem het roeping. Waar komt jouw geloof vandaan? Zonder meer van mijn ouders. Beiden zijn overleden. Ze kregen zeven kinderen, die vooral door mijn moeder goed zijn grootgebracht. Bij mijn vader, predikant ook, denk ik aan zijn eerlijk-
6
heid, zijn geloof en zijn onzekerheid. Hij vroeg zich vaak af: Heb ik niet teveel aan mezelf gedacht? Met heel veel respect noem ik hen.
Portret van
et werk dat jij verzet in je kerkenraad is waardevol. Daarom is het jammer als je tijd en slagkracht verliest door vergaderruis. Word jij er blij van als je een oud onderwerp opnieuw moet bespreken omdat notulen niet snel terug te vinden zijn?
pastor AART MAK
Door papierloos vergaderen kan het meer gaan over onderwerpen die er echt toe doen. Wij, de mensen achter papierloos vergaderen, hebben veel ervaring met kerkenwerk én vergaderingen.
jeugdwerk. Vaak ben ik getroffen door het geloof, de levenskracht en de oprechtheid van mensen. Ik prijs er de hemel voor.
Waar geloof jij heilig in?
Als het om theologen gaat, noem ik Gerard Rothuizen,
‘Elk mens is een parel in Gods ogen.’ Woorden van Henri
Harry Kuitert en Henri Nouwen. Ze gaven me ieder op een
Nouwen*. Deze woorden raken me en drijven me in mijn werk
bepaalde manier inzicht in het geloof. Van Rothuizen moest
om mensen te helpen het leven te hanteren, te ordenen.
je het helemaal niet wìllen begrijpen. Als je, met Kuitert, het
We maken het leven vaak veel te ingewikkeld.
geloof helemaal fileert, dan dreig je het mysterie weg te snijden. Nouwen was hoogleraar en koos voor een leven met
s o o l r e en i p a P ‘ ader verg e kerk’ in d AD
Kerkenraden, ouderlingen, diaconie en commissies hebben veel te bespreken.
Vanaf mijn dertigste ben ik predikant, daarvoor zat ik in het
Zij maken mijn werk mooi.
Papierloos vergaderen is meer dan vergaderen zonder papier. Het maakt je trefzeker. Je zoekt bijvoorbeeld snel op hoe jij of je mederaadslid het eerder formuleerde. Notulen, besluiten- en actielijsten zijn namelijk direct beschikbaar en doorzoekbaar. Zinvoller vergaderen begint heel praktisch met een veilig en duurzaam archief. En waar is dat tegenwoordig logischer dan online en toegankelijk via een iPad?
Wie hebben je vooral geïnspireerd?
LO S N W DO GRATI HET SSIER! DO
Is een leven zonder geloof voor jou denkbaar?
verstandelijk gehandicapten. Hij leert me dat geloof uiteindelijk
Nee, want het is er permanent. Het benoemen van gevoelens,
beleefd moet worden.
paradoxen, complexen. Het verlangen naar eenvoud. Soms deel je dat met anderen via de radio of in de kerk. Daarbij heb
Wat doe je om je geloof te onderhouden?
ik de ‘afwijking’ te geloven dat wij, wanneer we hier geboren
Preken en praten met mensen van wie ik houd. Dat kan gaan
worden, ergens vandaan komen, uit een eerder bestaan.
over kunst, maatschappij en religie. Nuchtere mensen om me
Als we sterven keren we daarheen terug. Er lopen veel
heen helpen me om niet dicht te slibben en om gewone taal te
mensen verloren rond die dit ook zo beleven. Vandaar mijn
gebruiken. En af en toe helpen ze me ook om vol te houden,
hartstocht voor het paranormale. In de kerk is te veel angst
want twijfels genoeg.
voor het onbekende. Welke tekstregel is jou buitengewoon lief? Hoe geef je hier vorm aan in je leven?
‘Het leven is een vreemde reis, ons hart een donker ding’ van
Ik preek graag over ons ‘mens-zijn’, niet over hoe je God moet
Martinus Nijhoff. Het onderstreept dat we vragend en zoekend
zien. God is een geheim waarover wij protestanten vaak veel
in het leven staan. Wat is er aan de hand? Wat wil onze ziel?
wisten te zeggen. Zo veel dat we het mysterie kwijtraakten.
Wat is onze diepste grond?
Juist naar dat mysterie verlangen mensen, ook vandaag. Hoe gewoon is geloof eigenlijk? Welke rol speelt God hierbij?
Als stelsel van samenhangende gedachten over een onbeken-
God is mijn innerlijke gesprekspartner. Ik ben te klein om te
de werkelijkheid, God, is het niet gewoon. Maar geloof als
nieuwe techniek. Graag helpen we ook jouw kerk om zinvoller te vergaderen. Meer weten? Kijk op:
beseffen wie God is. Maar ik blijf praten. Woorden zijn voertuig
vertrouwen, het winnen en herwinnen van vertrouwen in het
⊲ www.papierloosvergaderen.nl/kerken
voor wat mij beweegt. Er is veel onrust in mij. Ook boosheid
leven. Dat is heel gewoon.
We geloven dat efficiëntere vergaderingen meer inhoud hebben. Dat kán – door verstandig gebruik van
* Nederlandse katholieke priester, schrijver en hoogleraar in Amerika, overleden in 1996
7
INSPIRATIE MAGAZINE
GELOVEN MET BEZIELING
Lieddagen & Inspiratiedagen
Tekst: Hilde van Halm
Inspiratie Magazine wil een opbouwend en positief blad zijn voor de hele familie. Het brengt positieve en bijzondere initiatieven van mensen, organisaties en kerken voor het
Bijspijker-
voetlicht. Daarbij is het geloof een bron van inspiratie.
weekenden in
Verbinden en versterken Kort voor de lancering van Geloven in Nederland hadden
theologie- en 8
we een ontmoeting waarin we over en weer kennismaakten. Het werd een prettig gesprek, waarin we de intentie hebben
religiestudies
uitgesproken om elkaar op redactioneel niveau te versterken. Want als nieuw magazine willen we met Geloven in Nederland vooral de verbindingen zoeken en de krachten bundelen. We kunnen elkaar attenderen op inspirerende initiatieven en
Cursussen
bijeenkomsten. Al zal het verslag daarvan nu eens in het ene blad en dan weer in het andere het meest tot zijn recht komen. Het is mooi dat we naast elkaar kunnen bestaan en elk op
liturgie
onze eigen manier andere mensen kunnen inspireren. Met contacten in verschillende hoeken van gelovig Nederland
en muziek
kunnen beide bladen hun kring van belangstellenden verder uitbouwen. Natuurlijk is Geloven in Nederland niet het enige blad dat
Kerkgemeenschappen in beweging
Bezinningsweekenden
bestuurders
Natuurlijk hebben beide bladen een eigen achtergrond en visie.
Een blad met een titel die nauw verwant is aan de ondertitel
Maar juist de verschillen maken dat je elkaar kunt inspireren en
van Geloven in Nederland. Om verwarring te voorkomen,
aanvullen.
presenteert de redactie van Geloven in Nederland het hier. Ondersteuning van gezinnen Dit katholieke blad heeft speciale aandacht voor vragen waar gezinnen tegenaan lopen en richt zich specifiek op het christe-
Voor lezers van
lijke geloof en de geloofsopvoeding. Het gaat bijvoorbeeld over
Geloven in Nederland
het hoe en wat van de eerste communie. Maar ook over het
geldt een speciale aanbieding.
puberbrein en wat dat betekent voor de omgang met pubers. In een recent nummer behandelt psychologe Lucie Veselka
U kunt ter kennismaking
voor koren
wat er allemaal speelt bij het maken van keuzes: wordt vooral
twee nummers van
het gezonde verstand gebruikt? Of handelen we meer vanuit
Inspiratie Magazine
de onderbuik?
gratis ontvangen.
Specials
Stuur uw aanvraag met
Inspiratie Magazine geeft ook specials uit die gericht zijn
naam, adres, geboortedatum,
op gebruik in het pastoraat, vertelt Anna Kruse, hoofdredacteur
e-mail en telefoonnummer
van het blad. Een recente special, over de gevaarlijke kanten
naar:
Vorming en voor (kerk)-
Eigenheid
Inspiratie Magazine in Nederland en Vlaanderen.
Maatwerk en cantorijen
toerusting
schrijft over het religieuze leven. Al vijftien jaar verschijnt
van occultisme, is veel besteld voor gebruik in het jongeren-
www.kloosterhuissen.nl Stadsdam 1, 6851 AH Huissen, t: 026 326 44 22,
[email protected]
bezinning
bezieling
pastoraat in parochies en als lesmateriaal op school.
Abonnementenadministratie
Andere recente specials gingen over:
Inspiratie Magazine
• Verslaving en wat te doen als een gezinslid verslaafd is
Postbus 2238
• Grote gezinnen versus kinderloosheid
5600 CE Eindhoven
beweging Meer informatie over Inspiratie Magazine is te vinden op: www.inspiratiemagazine.nl
120615 DK_adv_Kerkeninbeweging.indd 1
14-08-12 14:46
9
LAND WAAR DEUREN OPENSTAAN
10
vrij
Land waar je vrij bent om te gaan en je vleugels uit te slaan. Land waar deuren openstaan en ze je niet om je woorden kooien. Vrijheid die ik steeds meer waardeer naarmate ik zie dat die niet vanzelf spreekt.
Greet Brokerhof-van der Waa, ontleend aan: Zinboekje Waardering, Oase Media
11
in
g
el
e
ned
.
u
Voor meer bezinning en bezieling zie: geloveninnederland.nu
oven
bezinning & bezieling thema SAMEN
and
n
Teksten op deze pagina’s mogen rechtenvrij gebruikt worden met bronvermelding.
rl
Nederland op zijn breedst
Familie héb je
Het zit hem echt niet in couscous,
Met veel nieuwe mensen in de klas voelt het onwennig. De één heeft een
in kousenband of spruiten.
grote mond, de ander kijkt de kat uit de boom. Een derde gaat gewoon z’n
Door wat je eet en lekker vindt,
eigen gang. Mensen verschillen.
val jij er heus niet buiten.
Wanneer je de anderen nog niet kent, ga je als vanzelf letten op het uiterlijk.
Het zit hem ook niet in je haar,
Dat van jezelf en dat van anderen. Je eerste kennismaking is nu eenmaal met
je huidkleur of je ogen.
de buitenkant van iemand. Toch? Wat voor kleren trek je aan? Zit je haar goed?
Dat is gewoon niet van belang
Spannend zo’n begin: want wie laat zich kennen en bij wie voel je je thuis?
als mensen elkaar mogen.
Iemand schreef ooit: mensen zijn zo verschillend dat ze lijken op eilanden die verspreid liggen in de zee. Los van elkaar. Op het oog hebben ze niets met
12
De kracht van samen
Samen
Het zit hem niet in veel verstand
elkaar. Maar, schreef hij, onder water zijn al die eilanden wél met elkaar
of goed getrainde spieren,
verbonden en horen ze uiteindelijk tot hetzelfde aardoppervlak. Zo is het ook
of jij aan Kerst of Pasen doet
met mensen. Er is veel dat mensen onderscheidt. In uiterlijk, karakter en
of Suikerfeest wilt vieren.
mogelijkheden. Maar onder de oppervlakte zijn we toch verbonden. Meer dan
We kunnen heel verschillend zijn
we denken. De Bijbel vertelt van de eerste mens: Adam. Zijn naam betekent
en toch in vrede leven.
zowel ‘mens’ als ‘aarde’. Alle mensen, zo vertelt het heilige Boek daarmee,
Het gaat erom of jij en ik
stammen af van die ene mens van het begin. Mensen delen dus éénzelfde
elkaar de ruimte geven.
oorsprong. ‘We are family’ zegt de Bijbel dus. En met familie is het zo: die kies je niet,
Eén enkele regendruppel
De Mahabharat is het langste epos (heldendicht) ter wereld. Hindoes zeggen: als iets
Het zit hem in één enkel ding:
die krijg je. Nee, dat is geen wetenschap. Dat is geloofswijsheid. En weet je
maakt nog geen rivier,
niet in de Mahabharat te vinden is, zul je het in geen enkel ander religieus werk
of wij elkaar vertrouwen
wat daarop volgt? Dat de Maker van de mens zegt: het is niet goed dat de mens
maar miljoenen druppels bij elkaar
tegenkomen. Het gaat over een ruzie: vijf zonen van de ene broer (the good guys) die
en of we samen met elkaar
alleen is.
vormen samen een krachtige stroom.
de strijd aangaan met de honderd zonen van de andere broer (the bad guys).
aan vrede willen bouwen. Ad Wijlhuizen
Dat ontaardt in de bloedige ‘heilige oorlog’. Eén enkele vrouw die zich verzet
Wat opvalt is dat de oudste broer van the bad guys, Duryodhan, op een gegeven
tegen eeuwenlange onderdrukking
moment wordt ontvoerd door een derde partij. De oudste broer van the good guys,
maakt geen indruk,
Yoeddhisthier, geeft zijn jongere broers de opdracht om Duryodhan te gaan bevrijden.
maar duizenden vrouwen samen
De jongere broers kunnen hun oren niet geloven. ‘Moeten wij onze aartsvijand gaan
drukken een krachtig stempel
bevrijden?’ zeggen ze.
op de loop van de geschiedenis.
De wijze Yoeddhisthier legt het zijn broertjes uit en zegt: ‘Onze onderlinge strijd is
Vincy is acht. Haar ouders zijn zo arm dat ze niet meer wisten hoe ze haar te eten moesten
een familiekwestie. Maar wanneer iemand van buiten onze familie onze neef
geven. Ze hebben haar op straat achtergelaten. Prakash is elf en hij is van huis weggelopen
De droom van één enkele zwarte
ontvoert, dan is er geen sprake van vijf tegen honderd, maar van honderd-en-vijf
omdat er thuis veel geweld was. Samen met heel veel andere kinderen in India leven
Als jij met me meegaat
wordt gauw vergeten,
tegen de ontvoerende partij.’ En hij besluit: ‘Niet alleenals oudste broer, maar ook als
Prakash en Vincy op straat. Prakash verdient een paar roepies met schoenenpoetsen.
kun jij me een hand geven
maar wanneer miljoenen zwarten
koning, vraag ik niet, maar beveel ik jullie om zo snel mogelijk onze neef te gaan
Vincy bedelt en zoekt naar eten in de afvalbergen.
als het moeilijker is
die ene droom tot de hunne maken,
bevrijden!’
Straatkinderen. Sommige mensen vinden dat de regering ervoor moet zorgen dat ze
dan ik dacht.
wordt het een machtig instrument
Als iedereen op deze wereld zich nu realiseert dat we allemaal Gods schepselen,
geholpen worden met eten, een dak boven hun hoofd en de mogelijkheid om naar school
Kan ik jou de weg wijzen
om de wereld te veranderen.
Gods kinderen zijn en dus allemaal familie van elkaar, is vrede op aarde dan niet een
te gaan. Maar wat nu als dat niet gebeurt omdat die regering daar helemaal geen geld voor
als je weer eens niet weet
heel reeële gedachte? Samen staan we sterk. Eenheid maakt macht. Als je je vijf
heeft. Andere mensen zeggen: wij wonen samen op deze aarde en we zullen elkaar moeten
hoe je verder moet.
Eén enkel kind dat zich sterk maakt
afzonderlijke vingers balt tot een vuist, heb je meer kracht om je doelen te realiseren.
helpen. Ook jij en ik kunnen wat doen voor deze kinderen. Armoede is een probleem van
voor de rechten van jonge mensen
Zie daarom je medemens als je familie met een gemeenschappelijke vader: God.
iedereen samen.
Als jij en ik
wordt over het hoofd gezien,
Ben jij in staat om zo naar je naaste te kijken?
Stichting Samen is een organisatie die Nederlandse jongeren helpt die de handen uit de
samen verder gaan,
mouwen willen steken. Joep, Vera, Aron en Merel bijvoorbeeld. Zij reisden af naar India en
zijn we vindingrijk genoeg
werkten er een paar maanden in projecten voor straatkinderen. Ze hielden een blog bij
om wegen te vinden
waarin je over hun ervaringen kunt lezen. Alleen als we het samen doen krijgen kinderen
waar geen wegen zijn.
zoals Vincy en Prakash weer een thuis.
Zijn we sterk genoeg
maar als veel jongeren hun krachten bundelen
Rawie Sewnath is hindoe geestelijk verzorger
kan niemand meer om ze heen. Eén enkele rivier is niet in staat
Voor of tegen?
om de aarde een ander gezicht te geven,
Citaat: Genesis 2:18 Nieuwe Bijbelvertaling
Samen tegen armoede Reisgenoten
om bergen te verzetten.
GELOVEN IN NEDERLAND
Nicole Soons heeft twee jaar in India gewoond en gewerkt.
maar alle stromen en stroompjes samen
In Nederland is er veel saamhorigheid bij grote sportevenementen, zoals voetbal of
kunnen een aardverschuiving veroorzaken.
de Olympische Spelen. Dan is heel Nederland tégen de rest van de deelnemende landen. Toch kan het zomaar zijn dat een week later heel Nederland samenwerkt om
Greet Brokerhof-van der Waa
Greet Brokerhof-van der Waa
geld in te zamelen voor zo’n zelfde land, omdat daar net een grote ramp is gebeurd. Simone, 16 jaar
www.commissiesamen.nl/weblogs.php
Willemijn van Liere
bezinning & bezieling
13
Awraham Soetendorp
Kom met uw kerk in actie voor ZOA! Walk4Water
jij MOET LEVEN
Tekst: Rabbijn Awraham Soetendorp, hoofdredacteur Levend Joods Geloof Foto: Roel Wijnants
broeder, mijn christelijke zuster. Wanneer ik de ontroering in mij blijf dragen van Palestijnen en Israëli’s die hun geliefden
Collecte
verloren hebben in de gewelddadige botsing tussen recht en recht en tezamen zich blijven inzetten voor vrede. Alleen
Diaconale projecten
Heeft u vragen of wilt u graag persoonlijk advies? Neem dan contact op via 055 366 33 39 of
[email protected]
tezamen zijn wij in staat, gevoed door onze eigen spirituele wortels, om het ideaal van een wereld van recht en vrede te realiseren. Onlangs werd in Rio de Janeiro een bijeenkomst
Presentatie
14
gehouden over duurzame ontwikkeling en armoedebestrijding. Samen met anderen – religieuze leiders en mensen uit het zakenleven – heb ik ernaar gestreefd een verklaring op te
Kruidnotenactie
stellen. De Dalai Lama en de president van alle imams in India, bisschoppen en opperrabbijnen hebben zich achter het doel gesteld om gemeenschappelijk onze bijdrage te leveren aan
ZOA biedt HULP aan mensen die getroffen zijn door een natuurramp of gewapend conflict. ZOA draagt bij aan een nieuw perspectief van HOOP waarin mensen in waardigheid en onderling vertrouwen samenwerken aan hun toekomst. Samen met de getroffen gemeenschappen werkt ZOA aan verder HERSTEL totdat zij weer in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien.
rechtvaardige verdeling van de middelen. In Rio ontmoette De schepping van de mens wordt aangekondigd met de
ik mijn broeder Leonardo Boff, de vrijheidstheoloog. Zijn
woorden Naase Adam: laten wij de mens maken naar ons
hervertaling van de Gulden Regel is mij uit het hart gegrepen:
evenbeeld. Waarom is dat in meervoud? De Altijd Aanwezige kon alles in de kosmos alleen scheppen. De planeten en de
www.zoa.nl/kerken Giro 550
grassprieten. Maar bij de schepping van de mens, die begiftigd moest zijn met het vermogen te kunnen kiezen tussen goed en kwaad, besefte G’d dit niet te kunnen doen zonder de medewerking van de mens zelf. Volgens de midrasj dienen wij het
Siriz staat klaar voor moeder en kind
K Kunst, cultuur,r religi r e politiek, e, kk, sport, nieuws uit de eigen gemeenschap, p,, u kunt het allemaal le p lezzen in
Levend Joods Geloof
zo te lezen: Laten wij, Ik de Almachtige en jij de mens, tezamen de mensch van vlees en bloed en wereldomvattende scheppingskracht maken. En voegt de wijsheid van de Spreuken der vaderen hier aan toe: alles is in de handen van
Jij bent oneindig belangrijk voor mij Jij zult niet tegen alle rechtvaardigheid in lijden
de Hemel behalve de eerbied voor Hem.
Jij zult niet verdwijnen
Tezamen
Jij moet leven
Oude vragen en oude antwoorden met een uiterst actuele betekenis. De marge van de vrije wil moge heel smal zijn,
Delen is helen
het overrompelende boek van Dick Swaab geeft dat tergend
Jongeren geven de toon aan. De sleutel ligt in het verbinden
nauwkeurig aan, maar het maakt het grote verschil.
van de lessen van de ouderen aan de visioenen van de jeugd.
Het volgende Bijbelse woord, betsalmenoe, naar ons even-
Internationaal en lokaal. Ik ben dan ook zo intens verheugd met
beeld, is ook in meervoud, omdat wij mensen alleen tezamen
dit nieuwe magazine. Een blad voor ons en door ons waarin
het evenbeeld van G’d kunnen vormen. En dat alleen wanneer
dit verworven bewustzijn dat we elkaar nodig hebben tot
wij ieder toelaten. Niemand uitsluiten. Een langzame revolutie
uitdrukking kan komen. Het thema van de gemeenschappelijke
heeft zich voltrokken in de generaties die wellicht de meest
bezinningsbijeenkomst op Prinsjesdag van vorig jaar zei het
Jaarlijks raken veel vrouwen en tienermeiden onbedoeld zwanger.
gewelddadige eeuw uit de geschiedenis hebben meegemaakt;
mooi: Delen is helen. Dit jaar kan de joodse gemeenschap niet
Er komt veel op deze vrouwen af. Siriz wil er voor hen zijn. We bieden
wij weten tot in onze botten dat wij elkaar existentieel nodig
fysiek aanwezig zijn bij deze bijeenkomst, omdat dan het begin
hulp bij het maken van een keuze en waar nodig begeleiding en opvang.
hebben. En dat geldt zeker voor de verschillende spirituele
van het Joodse jaar wordt gevierd. Het is tekenend voor onze
Daarbij hebben we oog voor moeder, vader en (ongeboren) kind.
tradities.
samenwerking dat onze liturgische teksten door vertegenwoor-
Wilt u het werk van Siriz laten zien in uw gemeente? Kijk op www.siriz.nl/kerken of bel ons (033) 460 5070.
www.siriz.nl
Al 57 jaar het blad voor Joden met een progressieve levenshouding en voor geïnteresseerden in andere joodse visies. Voor slechts € 29,50 per jaar kunt u Levend Joods Geloof zes keer per jaar ontvangen. Stuur een mailtje naar
[email protected] of bel 020-6441871.
digers van andere tradities worden voorgelezen naar het thema Recht en vrede
van dit jaar: wij bouwen met volledig vertrouwen in elkaar.
Vijftig jaar aan interreligieuze en interculturele dialoog heeft mij geleerd dat ik pas volledig mijn jodendom kan beleven,
Mogen wij op deze weg van tolerantie naar respect en van
wanneer ik diepe verbondenheid blijf voelen met mijn moslim
respect naar liefde een waardige toekomst winnen.
www.geloveninnederland.nu
15
GEERTJE DE VRIES
DRADEN UIT HET CHRISTENDOM Geertje de Vries is docent theologie.
maken van je kansen en mogelijkheden, niet voor je eigen succes en ambitie, maar vooral om daarbij een bijdrage te leveren aan de samenleving.
sIKN
Ether+
Relaties en rollen Geloven is niet voor de binnenkamer, het privé-domein alleen.
met witte vorm
Het gaat om de relaties die je hebt met anderen, persoonlijk, professioneel en maatschappelijk. Mijn geloof doordesemt mijn identiteit en bestempelt alle rollen die ik inneem: als vrouw, docent, moeder, collega, vriendin.
16
Geloven is niet zozeer iets
sIKN
+
Ether
waar je over praat, maar
In dit nieuwe magazine denken we vanuit verschillende bronnen over het thema Geloven zonderinwitte Nederland. De bron die mij voedt, is vooral het
vorm
christendom. Binnen die traditie ben ik geboren en groot geworden. Binnen die traditie heb ik mijn
eerder iets dat je doet.
weg gevonden, zowel persoonlijk als professioneel. En vanuit die christelijke traditie kom ik tot een viertal noties die voor mij belangrijk zijn in
ZONDE EN GENADE
het leven en geloven in de geseculariseerde, en
Tenslotte leert het geloof mij ook dat de wereld gebroken is
tegelijk multi-religieuze samenleving van vandaag.
en dat mensen feilbaar zijn. Vanouds noemen we dat ‘zonde’. Op de Veluwse zandgrond van mijn jeugd was dat een zwaarmakend begrip. Maar inmiddels geeft het mij lucht. Het besef
werkwoord
van zonde en gebrokenheid maakt dat ik met mildheid en
Geloven is een werkwoord. Geloven moet blijken uit je daden.
compassie kan kijken naar de fouten die ik en anderen
Die daden, daarvoor haalde mijn moeder altijd graag Matteús
dagelijks maken. Het helpt me om pogingen te waarderen,
25 aan: de ‘werken van barmhartigheid’. Of, zoals zij het onder
al vallen ze soms niet goed uit. Zonde gaat immers hand in
woorden bracht: als de buurvrouw ziek is, breng ik haar een
hand met genade. We hoeven geen heiligen te zijn, gelukkig,
pannetje soep, of ze nou van de kerk is of niet. Geloven is
maar mogen al struikelend verder leren en groeien.
doen wat je hand vindt om te doen, met en voor de mensen die je ontmoet op je weg. Daarmee kom ik meteen op een
KLOVEN OVErBRUGGEN
tweede belangrijke notie.
Deze draden uit de christelijke traditie inspireren mij. Ze verbinden me met mannen en vrouwen die ik ontmoet,
Kerkomroep.nl
mensen
tijdens mijn werk en in het dorp waar ik woon. Mensen die
Geloven gaat om mensen. Mensen die, zoals de Bijbel zegt,
mijn traditie delen én mensen voor wie deze vreemd en
geschapen zijn naar het beeld van God. Mensen die dus de
anders is.
moeite waard zijn, intrinsiek en bij voorbaat.
Geloven als werkwoord, respect voor de individuele mens,
Een derde belangrijke impuls die ik van thuis heb mee-
verantwoordelijk leven, vanuit compassie en mildheid helpen
gekregen is: je leeft niet voor jezelf alleen. Maatschappelijke
mij daarbij grenzen te overschrijden, kloven te overbruggen en
verantwoordelijkheid nemen, je inzetten op jouw plek in de
plezier te hebben in verschillen.
samenleving, daartoe ben je als christen geroepen. Gebruik
Voor mij is dat: geloven in Nederland.
17
RAWIE SEWNATH
nede
n d. n
E REAGE
n
Rawie Sewnath is hindoe geestelijk
la
ven
i
verzorger.
lo
gedurfde stelling: stop met geloven. Probeer te weten.
r
R!
ge
18
weet, hoeft u het niet meer te geloven. daarom mijn
u
STOP MET GELOVEN
zolang u iets gelooft, weet u het niet. En zodra u iets
Het klinkt wellicht vreemd wanneer ik als hindoe
de mensen om je heen. Door te weten dat jij een deel bent van
Hollanders niet goed wordt uitgesproken en op basis van mijn
net als de barmhartige Samaritaan dat deed. Net zoals Jezus
geestelijke zeg: ‘Stop met geloven!’ Maar als
God. In de woorden van Jezus: ‘Mijn Vader en ik zijn Eén’.
donkere huidskleur. Tot mijn grote spijt moet ik bekennen dat ik
zijn vijanden liefhad en voor hen om vergeving vroeg. De ziel is
eigentijdse hindoe geestelijke, durf ik dat best te
Hindoes kennen de mahavakya’s, de grote uitspraken die o.a.
me de laatste jaren steeds vaker en steeds meer een allochtoon
namelijk vrouwelijk noch mannelijk, jood noch moslim, allochtoon
zeggen. Hindoes zeggen namelijk dat het hindoe-
zeggen: Tat twam asi – Dat ben jij – en met Dat wordt God be-
ben gaan voelen. Daarom geloof ik in eerste instantie ook dat de
noch autochtoon, blank noch zwart.
ïsme geen geloof is, geen religie, maar een levens-
doeld, omdat zelfs hindoes – en dit zeg ik met een glimlach – die
multiculturele samenleving in Nederland is mislukt.
wijze. Die levenswijze is niet gebaseerd op
ene God in hun meditatie wel hebben ‘gezien’ maar desondanks
geloven, maar op weten. De oudste religieuze
niet hebben kunnen beschrijven. In essentie is de mens zuiver,
HOE DOEN WE DAT?
Als vierde en laatste punt: stop met het zoeken naar overeen-
geschriften ter wereld, de Veda’s, zijn gebaseerd
de ziel is een deel van de Goddelijke Ziel en daarmee in kwalita-
Maar ik ben een optimist en hoewel ik geloof dat multiculti in
komsten tussen wereldreligies. Probeer het via de weg van
op weten. Veda stamt van het Sanskriet woord
tieve zin gelijk aan God. Als je je dat realiseert, als je dat weet of
Nederland in beginsel is mislukt, weet ik dat we van deze multi-
de verschillen. Al jaren worden in Nederland bijvoorbeeld de
‘wid’. Dat betekent: ‘weten’ of ‘zien’. Het Latijnse
ziet (videre), dan zet je stappen vooruit op het spirituele pad dat
culturele en multireligieuze samenleving een succesvolle samen-
Ramadan en het Suikerfeest met andersdenkenden gevierd.
woord ‘videre’, ‘zien’, is ervan afgeleid, net als ons
leidt van geloven naar weten. Tamso ma jyotir gamaya, zeggen
leving kunnen maken. De hamvraag is: hoe doen we dat?
Autochtonen en allochtonen komen bij elkaar, kijken letterlijk in
woord video.
de Veda’s van de hindoes: leid mij van de duisternis naar het licht.
Om te beginnen door een alternatief te verzinnen voor de haast
elkaars keuken, eten en drinken samen en vervolgens gaat ieder
Van de duisternis van geloven naar het licht van weten.
denigrerende lading die het woord ‘allochtoon’ vandaag de dag
zijn eigen weg. Symposia over de kernwaarden in alle religies,
heeft gekregen. Kunnen we dat? Natuurlijk kunnen we dat.
zoals vrede, verdraagzaamheid, naastenliefde hebben tot nu niets
VERSCHILLEN
Dat wat de zieners (de rishi’s) in hun meditatie hebben ‘gezien,’
MULTICULTI
Een spreker op het CDA-congres kreeg luid applaus toen hij
spectaculairs opgeleverd. Laten we elkaar eens benaderen op
is eeuwen later op schrift gesteld. En dat is wetenschap. Je zou
Nederland is vandaag de dag geen Holland meer. Geen land
voorstelde om het woord ‘animal cops’ te vervangen door
grond van de onderlinge verschillen en kijken hoe we met respect
haast zeggen: empirische wetenschap. Dus het hindoeïsme is
met alleen maar blanke mensen met een joods-christelijke of
‘dierenpolitie’.
voor elkaars visie samen kunnen bouwen aan een multiculturele
gebaseerd op ervaringen, zowel natuurlijke als bovennatuurlijke,
humanistische levensovertuiging. Nederland is al decennialang
Ik denk dat degene die een mooi alternatief bedenkt voor het
samenleving.
en is derhalve een levenswijze gebaseerd op weten.
een multicultureel en multireligieus land.
woord allochtoon ook een staande ovatie krijgt; van mij in ieder
Immers, zolang u iets gelooft, weet u het niet. En zodra u iets
Nog niet zo lang geleden heeft de Duitse bondskanselier Angela
geval!
ÉÉn GOD
weet, hoeft u het niet meer te geloven. Daarom mijn gedurfde
Merkel gezegd dat in Duitsland ‘multiculti’ is mislukt. Ook de
Uiteraard heb ik over een alternatief nagedacht. Ik wilde mezelf
Het is mijn stellige overtuiging – dat geloof ik niet maar dat weet
stelling: stop met geloven. Probeer te weten. Want alleen weten
Britse premier David Cameron en onze vicepremier Maxime
een BN’er noemen. BN’er staat voor ‘Bekende Nederlander.’
ik – als we op zielsniveau naar de medemens kijken, we in alle
zal ertoe leiden dat iedere gedachte, iedere uitspraak, iedere
Verhagen beweerden hetzelfde. En u voelt hem misschien al
In mijn geval: een ‘Bruine Nederlander.’ Maar dat dekt ook niet
oprechtheid elkaar recht in de ogen kunnen zien en tegen elkaar
handeling zal plaatsvinden met uw ge-weten als kompas. Ik
aankomen… Mijn vraag is: geloven ze dat of weten ze dat?
de lading, want er zijn ook Zwarte Nederlanders. Ook dacht ik
kunnen zeggen: Het Koninkrijk der Hemelen is in U!
nog aan een BH’er, een Bekende Hindoe, maar ook dat dekt niet
Want in essentie geloven we allemaal in één en dezelfde God,
vergeef het hun; zij weten niet wat zij doen.’ Als zij het namelijk
ALLOCHTOON
de lading en kan wat vreemde associaties oproepen. Anyway,
alleen geven we die God een andere naam. In het Sanskriet heet
wél hadden geweten, hadden ze die gruwelijke daad immers nooit
In eerste instantie geloof ik dat ook. Waarom? Laat ik dicht bij
de eerste stap richting een geslaagde multiculti-samenleving is
het: ekam sat vipra bahudha vadanti. In vertaling: Er is maar
gepleegd. Zij hebben dat gedaan op basis van geloven en niet op
mezelf blijven. Ik ben geboren uit Surinaams-Hindoestaanse
een goed alternatief voor het woord allochtoon.
één Waarheid of God en wijze mensen benoemen die met
basis van weten.
ouders met een Nederlandse nationaliteit. Vlak vóór de
denk dat daarom Jezus aan het kruis aan zijn Vader vroeg: ‘Vader,
verschillende namen.
onafhankelijkheid van Suriname verhuisden wij naar Nederland en
INTEGREREN
GEVAARLIJK
behielden daardoor ons Nederlandse paspoort. Maar tot op heden
Vervolgens denk ik dat we in Nederland minder de nadruk moeten
NAAM
De wereldgeschiedenis laat zien hoe gevaarlijk geloven kan zijn.
word ik gezien als een allochtoon. Mijns inziens puur op basis van
leggen op inburgering van allochtonen. We zouden de Neder-
Om u een voorbeeld te geven van een overeenkomst tussen het
Heilige oorlogen worden gevoerd op basis van geloven: geloven
mijn vreemde naam die na 37 jaar nog steeds door de meeste
landers juist meer bewust moeten maken van de multiculti-
hindoeïsme en christendom: het hindoeïsme kent net als het
dat je in de hemel komt als je andere mensen de dood in jaagt.
samenleving die we al decennialang zijn. En misschien
christendom een drie-eenheid, te weten: Brahma de
Slavernij, de Eerste en Tweede Wereldoorlog waren gebaseerd op
betekent dat juist dat Nederlanders meer moeten integreren
Schepper, Vishnu de Onderhouder en Shiv de Vernietiger
geloven: geloven dat een bepaald ras superieur is aan een ander
in deze gekleurde samenleving.
(Generator, Operator en Destroyer). Volgens de hindoemythologie was Vishnu er als eerste en uit zijn navel kwam Brahma. Als u een
ras. Laat ik het wat dichter bij mezelf houden: het Indiase kastenstelsel was en is nog steeds gebaseerd op geloven: geloven dat
ZIELSNIVEAU
afbeelding van Vishnu ziet, ziet u dat hij leeft op water. Daarom
de ene kaste hoger is dan de andere.
In de derde en misschien wel belangrijkste plaats door op ziels-
wordt hij ook wel Narayan genoemd. In het Sanskriet betekent
niveau naar je medemens te kijken. Door iemands afkomst heen
‘naar’ water en ‘aayan’ betekent huis. Letterlijk betekent Narayan:
HARMONIE
te kijken, door zijn huidskleur heen te kijken, door zijn geloof heen
‘hij wiens huis op het water rust.’ Ik zie daar een overeenkomst
De logische vraag die volgt op mijn stelling, is: hoe weet ik?
te kijken, door zijn cultuur heen te kijken. Tijdens mijn klinisch
met de God wiens Geest boven de wateren zweefde. Het is mijn
Met andere woorden: wanneer kan ik stoppen met geloven?
pastorale vorming leerde ik van een dominee: ‘God kijkt niet waar
overtuiging dat zowel hindoes, joden als christenen dezelfde God
Zonder te pretenderen dat ik het bij het juiste eind heb, zou ik
de mens vandaan komt, maar waar de mens naartoe gaat.’
bedoelen die op het water zweefde of leefde, maar dat we er
willen antwoorden: door in harmonie te leven met de natuur en
Als hindoe zeg ik: kijk daarom op zielsniveau naar je medemens,
alleen een andere naam aan geven.
< Brahma komt uit de navel van Vishnu, foto Wikimedia Commons
Reageren? Ga naar www.geloveninnederland.nu
19
el
oven
ned
WEBSI g
in
EMIN BAYDEMIR
u
AGENDA
l a n d.
n
ZIE DE
er
TE
Annonces
KIEZEN VOOR BARMHARTIGHEID Emin Baydemir is islamoloog.
een interreligieuze dialoog van groot belang. Want daarin kunnen onze gezamenlijke waarden en normen voor iedereen
18 september
duidelijk worden.
pen. Met Karel Musch, Abdulwahid van
Op 18 september begint de dag van
Bommel en Ceylan Weber.
Groepsaccommodatie &
OPENHEID
Prinsjesdag in de Grote Kerk in Den Haag
www.nieuwemoskee.nl
Natuuractiviteiten
De dialoog is niet alleen maar: zeggen wat je te zeggen hebt,
met een interlevensbeschouwelijke bezinningsbijeenkomst, ter gelegenheid
20
een symposium georganiseerd in Kam-
29 oktober
zonder de bedoeling de ander te kwetsen. Dialoog voeren is Aan het water, max. 46 pers,
een actief proces van openheid. Van bereidheid in te gaan op wat anderen denken en voelen. Zonder dialoog verharden de
van de opening van het nieuwe parle-
Luce/Centrum voor Religieuze Communi-
Reeuwijk (ZH)
mentaire jaar. Het thema is deze keer
catie organiseert in samenwerking met
Verblijfskorting
Bouwen met vertrouwen.
het Augustijns Instituut op 29 oktober
Alpha-cursussen
De bijeenkomst begint om 10.30 uur.
een studiedag Zorg voor de doden.
www.watersnip.info
Daadkrachtig handelen en zoeken naar contacten zal mensen
www.prinsjesdagviering.nl
Over onze omgang met sterven, dood en
telefoon 0182-395460
bij elkaar brengen en de bruggen bouwen die wij niet alleen in
3 oktober
deze tijd, maar altijd nodig hebben.
Sprekers zijn cultuurpsychologe Joanna Wojtkowiak, classicus Paula Rose en
handvest voor
Amsterdam een openbare studiebijeen-
theoloog Jozef Wissink.
compassie
komst van het EPIL (European Project
www.luce-crc.nl
Samenleven in spannende tijden.
zal dat leiden tot vervreemding van bepaalde groepen mensen.
rouw.
Op 3 oktober is er in De Nieuwe Liefde in
for Interreligious Learning) met het thema
onderlinge relaties. Wanneer wij niet openstaan voor anderen,
2 november
De keuzes die wij maken,
In 2009 lanceerde theologe Karen Armstrong een Handvest voor Compassie.
Liefdevolle barmhartigheid is een keuze. De keuzes die wij
Vanaf 18:00 uur, met diverse sprekers,
Redenen van het hart: levens-
Een project dat het compassionele denken
maken, bepalen wie wij zijn. Niet de kwaliteiten die we denken
dialoogbuffet en paneldiscussie.
beschouwelijke aspecten van het
én handelen wil bevorderen.
te hebben. Mensen die geloven in Nederland weten wat de
www.dsts.nl
werk van Willem Jan Otten is
Over de Nederlandse invulling hiervan:
onuitputtelijke waarde en de kracht van liefde is. Want de liefde
de titel van een symposium dat op
www.handvestvoorcompassie.nl
kent geen onderscheid. Genadige en barmhartige liefde
6 oktober
2 november in Utrecht gehouden wordt.
Op 6 oktober organiseert Wij kiezen
Met Willem Jan Otten, theoloog Martien
voor eenheid een nationale ontmoe-
Brinkman en letterkundige Kees Verheul.
tingsdag voor christenen en christelijke
www.uu.nl
leiders uit de volle breedte van christelijk Nederland. De dag wordt gehouden in
3 november
behandelt iedereen gelijk. www.reliprofs.com
bepalen wie wij zijn. Niet de kwaliteiten
geloven Geloven is niet een kwestie van het al dan niet bestaan van
Site voor deskundigen op het
god. Het is een enorme tijdverspilling om over deze kwestie
gebied van zingeving en religie.
ruzie te maken. Geloven is de verbinding zoeken met het leven.
die we denken te hebben.
Den Haag.
Op 3 november wordt een landelijke
Op www.reliprofs.com vindt u
Geloven is hopen. Geloven is werken aan een duurzame en
www.wkve.nl
netwerkdag kerk en social media
bevlogen deskundigen op het
geloofwaardige samenleving. Geloven in Nederland is aanwezig
gehouden.
gebied van religie, zingeving en
zijn in ‘het bestaan’, ‘het zijn’ in vrede en vrijheid.
Er worden workshops georganiseerd
spiritualiteit.
Net als iedere spirituele weg heeft ook
voor beginners en gevorderden. Er zijn
Zoekt u een spreker of bent u een
Heldhaftig handelen
stand delen. Elke geloofswijze kan namelijk invaliderend zijn als
de kabbala, deel van de westerse
lezingen en er is een forumgesprek.
spreker, kijk dan op onze website:
We kunnen de toekomst van onze samenleving niet baseren op
er geen ruimte is voor kritische reflectie en gezond verstand.
mystiek, bewustwording tot doel.
www.katholiek.nl
www.reliprofs.com.
de angst van wanhopige mensen. Daarom zullen wij heldhaftig
De taal die wij spreken zal ons binden. Zolang wij deze mooie
moeten investeren in de hoop en de toekomst van dit mooie
taal spreken, hoeven wij nergens voor te vrezen. Het Neder-
land en in de kracht van mensen. De hoop op de toekomst
lands is de taal waarin wij ons thuis voelen en waarmee wij de
vraagt om samenwerking op alle fronten. Het afwijzen en
schoonheid van ons leven kunnen benoemen. Het enige wat
demoniseren van anderen zal onze samenleving kwetsbaar
wij hoeven te doen is elkaar te ontmoeten en de schoonheid
13 oktober
De kabbalistische traditie is gebaseerd op de Bijbel. Op 13 oktober houdt Magda
7 november
Vastberadenheid Handelen met woorden, geven en nemen. Het gezond ver-
van der Ende een studiedag over Ruth,
Zingeving en zakelijkheid
die staat voor verschillende vormen van
Op 7 november wordt er in Amersfoort
liefde.
een inspirerende dag georganiseerd voor
Hoe zet je een locale interreligieuze groep
maken.
uit te spreken. De schoonheid van onze gedachten en van onze
www.antenna.nl/expeditie
mensen die zingeving en zakelijkheid
op? Hoe versterk je het contact tussen
De kracht van deze samenwerking zit in onze waarden en
geest vastberaden in woorden vatten. Dat is wat ik denk over
willen combineren. Met Franck Ploum
kerk en moskee, tussen christenen en
normen. Voor de eenheid en voor het welzijn van ons allen is
het geloven in Nederland: barmhartig, heldhaftig, vastberaden.
(de Nieuwe Liefde) en Lenette Schuijt
moslims? www.geloveninsamenleven.nl
13 oktober
geloven in samenleven
Naar aanleiding van het boek En nu
(organisatie adviseur). Uitgebreid tijd om
geeft suggesties, ‘goede ideeën’, een
het mooie van de islam..., door
te netwerken!
voorbeeld van een intentieverklaring
Karel Musch, wordt er op 13 oktober
www.zienwatonzichtbaaris.nl
en diverse praktijkvoorbeelden.
21
HILDE VAN HALM
EEN PARADIJSELIJK UUR
laagste prijsgarantie Nederlandssprekende gidsen elke rondreis naar wens goede 3- en 4-sterren hotels volledige afhandeling door Goed Idee Reizen
Hilde van Halm is hoofdredacteur van ‘Geloven in Nederland’.
Een paradijselijk uur welteverstaan. Eén dag in het paradijs staat gelijk aan duizend jaar op aarde. Een eenvoudige rekensom leert dan dat één paradijselijk uur gelijk is aan duizend mensenmaanden. Al-Tabari verliest zich vervolgens in allerlei rekensommen over hoelang het duurde tot Adam op de aarde kwam*, maar dat zullen we verder maar aan de specialisten overlaten.
Één dag in het paradijs
22
Toen ik de taart afhaalde bij de bakker, zei ze:
staat gelijk aan
‘Misschien een brutale vraag, maar waarom heeft
• • • • •
Met uw gemeente naar ISRAËL? Altijd voordeliger met GOED IDEE REIZEN!
23
u deze taart besteld?’ Ik legde haar uit dat mijn schoonvader die dag precies 1000 maanden oud was. ‘Oh,’ reageerde ze verbaasd. ‘Wanneer is iemand
duizend jaar op aarde
eigenlijk 1000 maanden oud?! En wat apart om dat te vieren!’ Er ontstond een heel gesprek in de bakkerij.
BETER DAN DUIZEND MAANDEN
En dat allemaal dankzij een module ‘Bijbel en Koran’
Het gaat erom dat de maat van dat ene paradijselijke uur, die
die ik kort daarvoor gevolgd had aan de Universiteit
duizend mensenmaanden, in de islam een rol speelt. Tijdens
van Tilburg. En dankzij mijn schoonvader, natuurlijk.
de maand Ramadan is er de ‘Waardevolle nacht’, ook wel de
v.a.
Ideeën voor een gemeentereis: Kennismaking met Israël Een 8-daagse reis met alle hoogtepunten van Israël van Galilea tot in de woestijn van Judea.
‘nacht van de maat’ of ‘nacht van de beslissing’ genoemd.
Van Galilea naar de Rode Zee
Een herinnering aan de nacht waarin Mohammed zijn eerste
Compleet van het uiterste noorden tot aan de Rode Zee en natuurlijk met Jeruzalem.
De module was interessant. Het was verfrissend om een
openbaring ontving. Deze nacht zou beter zijn dan duizend
aantal van die overbekende verhalen opnieuw te bestuderen
maanden. De engelen en de Geest van God dalen neer, de
en te vergelijken met de Koran en verschillende vroeg-
duivelen zouden volgens de traditie die nacht vastgebonden
christelijke en islamitische commentaren. Wat bijvoorbeeld
blijven. Het is goed om deze nacht biddend in de moskee
meteen al opvalt, is dat moslims het niet over de zondeval
door te brengen.
hebben. In de Koran is het Adam die van de verboden vrucht eet. Vervolgens krijgt Adam daar al snel spijt van en God,
83 JAAR EN VIER MAANDEN
de Barmhartige Erbarmer, vergeeft hem. Dat geeft een ander
Niet iedereen heeft het geluk om duizend maanden te leven,
mens- en vrouwbeeld dan veel christenen hebben!
om dat ene paradijselijke uur vol te maken. Als iemand dit wél
Israël en het Overjordaanse Onze topreis. Compleet programma door de bijbelse gebieden aan weerszijden van de Jordaan.
Van de Sinaï naar Sion Beginnend in Egypte, via de Horeb door de Sinaï, varend over de Rode Zee door Jordanië naar Israël.
haalt, is het een mooie reden voor een klein feestje.
Jongerenreis naar Israël
VRIJDAGMIDDAG
Dus op de dag dat mijn schoonvader 83 1/3 jaar, oftewel
Al-Tabari, één van de grondleggers van de Koranexegese,
duizend maanden oud was, bestelde ik een taart bij de bakker
Programma voor jongeren tot 35 jaar. Met o.a. woestijnsafari en overnachting bij de bedoeïenen.
schrijft dat Adam op een vrijdagmiddag, na drie uur,
en kwamen we bij elkaar om dat vieren. Het was een
is geschapen. God maakte hem van klei en hij blijft dan nog
bijzonder moment. Een menselijk paradijselijk uurtje.
bij God. Dan wordt hem de geest ingeblazen, waarna Adam Binnenkort bereikt mijn moeder die mijlpaal – zo God het wil.
voltooiing van de inademing – is er één uur verstreken.
De bakker zal nu weten waarom ik zo’n taart bestel.
r
n l a d. n
Israël à la carte U bepaalt zelf wat u wilt zien, en of u plaatselijke organisaties of gemeenten wilt bezoeken.
Juist een reis naar Israël met de eigen gemeente is van onschatbare waarde. Voor de voorganger én voor de gemeente. Goed Idee Reizen zet vrijblijvend een prachtige reis in elkaar. Al vanaf 20 personen heeft u uw eigen groep. En natuurlijk garanderen wij altijd de laagste prijs! Bel of mail ons gerust voor een vrijblijvende offerte of advies.
www.goedideereizen.nl 0172 - 725 000
Bel onze afdeling Reizen Op Maat!
u
lo
n
BLOG ge
ven
i
ZIE DE
nede
op de aarde terechtkomt. In die periode – van schepping tot
895,-
*The History of al-Tabari, vertaald door Franz Rosenthal, pagina 286-290. GIR_geloveninNederland_15-08-2012.indd 1
15-08-12 16:35
www.zinboekjes.nl
24
Waardering. Hartverwarmende woorden, daar groei je aan. Je blijkt waardevol, je mag er zijn. Wat je doet of zegt, telt mee. Het verdient respect. Waardering is een stukje erkenning.
Liefde. Geen onderwerp dat meer bezongen wordt dan dit. Warme gevoelens komen boven. Liefde is sprankelend, heftig soms, teer en sterk tegelijk. Liefde overkomt je, maar je kunt er ook aan werken.
Licht. Je zou geen leven hebben als het er niet was. Altijd in het donker, daar zijn mensen niet op gebouwd. Die verlangen naar kleur. Die warmen zich aan de zon en zoeken naar lichtpuntjes.
Kerst. Geen feest dat zo veel oproept aan gevoelens en gedachten. Het spreekt tot de verbeelding. Het kleurt onze verwachting. Het voedt onze hoop. En juist daarom stelt het soms ook teleur.
De toekomst houdt ons bezig. Op allerlei momenten en op verschillende manieren. Als bron van onzekerheid of hoopvol perspectief. Telkens zet een mens nieuwe stappen en verschuift de horizon.
Leef-tijd. Tijd van leven. Optelsom van jaren, en toch ook weer niet. Want met de beleving van tijd ligt het anders. Wie jong is, kan zich ouder voelen. Wie ouder is, voelt zich soms jong.
Troost. Je verlangt ernaar. Je hoopt op iets wat het verdriet verzacht. Op de zonnestraal die de pijn voor even doet vergeten. Op dat ene woord waaraan je je vastklampt als alles wankelt.
d!
rlaag e v s j i r in p
9 9 , 5 € Nu deeltje per
Cadeauboekjes die uitzicht en inspiratie bieden. 9 verschillende deeltjes met foto’s en teksten van Greet Brokerhof-van der Waa. 15x15 cm. 28 pagina’s. Full colour. Hardcover.
: Nieuw
Thema: Baby
Thema: Geluk
De geboorte van een kind is iets bijzonders. Nieuw leven, klein en toch helemaal compleet. Een nieuwe generatie, een pril takje aan die eeuwenoude stamboom. Een stukje van jezelf en toch iets los van jou.
Geluk. Je wenst het elkaar toe. Je stuurt felicitaties. Want een beetje geluk kan iedereen wel gebruiken. Geluk vind je vlakbij. In de mensen om je heen. In kleine dingen die je dag kleuren.
Kwantumkorting bij bestelling per deeltje van 10+ €
5,75
30+ €
5,45
100+ €
4,99
Zinboekjes worden uitgegeven door Oase Media •
[email protected] • 033-2570439 • postbus 204, 3860 AE Nijkerk
