Pestactieplan
Waarom geloven wij in een uitgewerkt pestactieplan? Het is belangrijk dat iedere kleuter of leerling van onze school zich goed voelt. Uit de vorige jaren is gebleken dat er toch af en toe gepest wordt, en dit vooral op momenten dat wij het als leerkracht niet weten/zien (na school, op de speelplaats, in de gang of kleedkamer, tijdens uitstappen,…) Kinderen durven vaak niet de stap te zetten naar volwassenen om te zeggen dat ze gepest worden. Veel voorkomende drempels zijn: Ze schamen zich voor wat ze overkomt. Ze zijn bang dat ze niet geloofd zullen worden. Ze vrezen nog ergere pesterijen uit wraak. Ze denken dat ze zelf de schuld krijgen. Ze kunnen soms moeilijk inschatten welke handelingen of uitspraken accepteerbaar zijn.
Bij vermoeden van pesten moeten wij als leerkrachten onze aandacht verhogen en nog beter observeren. Vaak wordt bijlange niet alles verteld. Daarom geven we in dit document een overzicht van wat we noemen : een actieplan tegen pesten. We proberen hierin het volgende te omschrijven : - wat verstaan we onder pesten ? - we tolereren pesten niet ! - we willen alle betrokkenen sensibiliseren door bewustmaking van de gevolgen van pestgedrag - we beschrijven hoe het pestprobleem best aangepakt wordt ( in onze school ).
1
Is plagen ook pesten ?
PLAGEN
PESTEN
is onschuldig, gaat vaak samen met humor
men wil bewust iemand kwetsen en kleineren
is tijdelijk
gebeurt herhaaldelijk, stopt niet meteen
speelt zich af tussen gelijken
"de pestkop" ligt altijd boven"
is te verdragen
gebeurt met het doel om te kwetsen
meestel één tegen één
een groep zoekt meestal 1 slachtoffer
Ruzie mag ? Pesten is dus berekend iemand pijn willen doen, iets vernielen of iemand laten merken dat hij/zij waardeloos is. En dat gebeurt telkens opnieuw...... Ruzie maken mag ....... hoe raar dit ook klinkt. Het helpt kinderen om sociale vaardigheden te ontwikkelen. Hoe ga je om met agressie, hoe onderhandel je, wanneer ga je te ver ? Terwijl ze ruzie maken zoeken ze immers hun positie in de samenleving. Kinderen worden sterker als ze iets zelf kunnen oplossen. Er moet dus een "zone" blijven waarbinnen ze kunnen plagen en ruzie maken.
2
Hoe gebeurt pesten ? Een overzicht van enkele wijzen waarop pesterijen voorkomen : - Woorden gebruikt als wapens : schelden, vernederende opmerkingen maken. Verbaal pesten is makkelijk te gebruiken en laat geen bewijzen na.... - Vechten, slaan, schoppen,....
- Stelen en vernielingen aanrichten - Uitsluiten of negeren - Steaming : een groep kinderen die een individu afdreigen tot deze
geld of een voorwerp afgeeft. - Cyberpesten : pesten via internet, sms of email. Beeld van de betrokkenen :
Het slachtoffer of de gepeste : -
staat afkerig tegenover agressie en geweld is meestal fysiek zwakker is eerder in zichzelf gekeerd durft vaak niet voor z'n mening uitkomen voelt zich eenzaam zoekt vaak de leerkracht op, wat dan weer de pesters provoceert
De pestkop : -
is fysiek sterker dan het slachtoffer wil zichzelf bewijzen, wil stoer doen en imponeren is impulsief, dikwijls ook agressief heeft een groot idee van zichzelf kan zich moeilijk inleven geniet respect, maar in hoofdzaak uit angst, niet uit waardering
De meeloper(s) :
- doen mee om bij de groep te horen - doen mee uit angst om zelf gepest te worden - steunt soms slachtoffer in persoonlijke contacten, maar zwijgt in de groep
3
Signalen herkennen van slachtoffers en pesters
Signalen van slachtoffers : -
zij lijken niet echt of niet veel vrienden te hebben zij worden vaak als laatste gekozen zij geven een onzekere indruk, en zien er vaak ongelukkig uit zij worden vaak uitgelachen, en hun bezittingen worden beschadigd zij komen niet graag naar school
Signalen van pestkoppen : -
zij proberen te "overheersen" in allerlei situaties zij aanvaarden geen tegenwerking zij spotten, lachen iemand uit, maken dingen stuk zij doen heimelijk en zijn vaak tegendraads
Mogelijke gevolgen van het pesten Als we beseffen wat de gevolgen kunnen zijn, gaan we zeker onze ogen niet sluiten voor de signalen. Het blijft niet bij blauwe plekken of een nachtje piekeren. De pesterijen kunnen een leven lang iemand achtervolgen ! De gevolgen voor beide partijen zijn niet te onderschatten : iedereen gaat lijden onder de pesterijen, omdat de "groepsgeest" bedorven is.
Het slachtoffer kan :
- een minderwaardigheidsgevoel krijgen en zich onzeker gedragen - zijn vertrouwen verliezen , nog amper voor zichzelf durven opkomen - schoolangst hebben, maar later kunnen ook andere angsten de kop opsteken - concentratiestoornissen ontwikkelen - in het ergste geval depressief worden
Het kan dat de pester :
- op lange termijn geen vrienden meer overhoudt - moeite blijft ondervinden voor een goede omgang met anderen - de grootste moeilijkheden ondervindt om een "andere rol" aan te nemen - op latere leeftijd in botsing komt met de maatschappij ( ontslag, crimineel gedrag, .... )
4
Onze aanpak op school
Voor de kleuters (en eventueel eerste leerjaar): 1. Bespreken van enkele duidelijke prenten/praatplaten ivm pesten/plagen/ruzie maken / uitsluiten, en vooral het "uitlachen". Deze prenten worden ook zichtbaar gemaakt op de speelplaats zodat de juf die bewaking heeft er ook naar kan verwijzen. 2. Een anti-pest slogan verzinnen met je klas en dit op een A3formaat noteren en de leerlingen er met vingerverf hun duim op laten zetten (zo ondertekenen zij het contract) 3. Eventueel kan je de film van ‘Dumbo’ aan de kleuters laten zien en hier rond werken. 4. Aanleren van het refrein van het lied ‘Hard tegen pesten’ van de Wiebels.
Voor de lagere school: 1. Een kringgesprek houden over pesten. Samen bespreken wat pesten en het verschil met plagen is. Duidelijk laten voelen dat pestgedrag op school niet thuishoort en dat je het niet zal nalaten de nodige maatregelen te treffen als er gepest wordt. Ook laten voelen dat de leerlingen steeds bij je terecht kunnen. 2. Een anti-pestcontract opstellen met je klas en dit ergens zichtbaar ophangen zodat je er steeds naar kan verwijzen. Laat de leerlingen dit ook zelf versieren of er een leuke collage van maken. Alle leerlingen en de juf/meester van de klas ondertekenen dit anti-pestcontract. 3. Alle lln. zijn verantwoordelijk voor de sfeer in de groep. Dus iedereen draagt mee de verantwoordelijkheid om een pestprobleem aan te kaarten. Kinderen die dit liever anoniem doen kan je de kans geven om een briefje in de klasbrievenbus te stoppen. Je kan samen een mooie doos versieren en de antipestslogan er op schrijven. 4. Werken rond plagen en pesten in je klas. Het verschil duidelijk aantonen. Wij voegen enkele werkblaadjes toe in de bijlage die je kan gebruiken in je klas.
5
5. De derde graad kan de film ‘Blue Bird’ bekijken en bespreken in de klas. 6. We voorzien een eenvormige "affiche-campagne", die regelmatig aangepast en gewijzigd wordt ( maandelijks ) 7. Aanleren van het lied “Hard tegen pesten” van de Wiebels (voor het eerste en tweede leerjaar enkel het refrein)
Binnenkort wordt een datum meegedeeld waarop wij met de hele school samenkomen om het "pestactieplan" een definitieve start te geven. Verdere uitleg en planning hieromtrent volgt later. Wij werken ook met een meter-peterschap : alle klassen worden verbonden met een andere klas van de school ( zie verslag PV van 27.11.08 )
Wat doen als er toch gepest wordt? 1. Bij melding van pestgedrag proberen we eerst om de dader en het slachtoffer zelf de kans te geven om er onderling over te praten. Als er een oplossing is, vraagt de leerkracht om handen te schudden en "sorry" te zeggen. In de kleuterklas kan dit opgelost worden door een handje of een knuffel te geven. 2. Wanneer beide partijen er niet uitkomen, gaat de leerkracht een verhelderingsgesprek aan en probeert nieuwe afspraken te maken. Op die manier krijgen de kinderen de kans om zonder straf terug een positieve relatie op te bouwen. 3. Bij herhaaldelijk pestgedrag neemt de leerkracht duidelijke stelling in en treden de fases van bestraffing in werking : - de pester wordt geïsoleerd, uit het groepje - de pester krijgt in vrije situaties een taak ( straf ) omtrent het onderwerp pesten . Deze taak moet vooral gericht zijn op een vorm van "verontschuldiging t.o.v. het slachtoffer ". - nadien gaan we nog eens een gesprek aan met de dader en gaan we na of hij/zij zich bewust is van zijn/haar daden. Hij/zij wordt verplicht om
6
excuses aan te bieden aan het slachtoffer. Dit kan ook via een excuusbrief die hij/zij laat lezen aan de leerkracht en de gepeste leerling (aan de groep). We maken de pester ook duidelijk dat een verandering in zijn/haar gedrag zal opgemerkt worden, en eventueel beloond met een schouderklop of een aanmoedigend woord, tenminste als hij/zij zich aan de afspraken kan houden! 4. Bij herhaaldelijk en onophoudelijk pestgedrag worden altijd de directie en de zorgleerkracht op de hoogte gebracht. Zij bespreken dan of het noodzakelijk/nodig is om de ouders in te lichten, en/of eventuele verdere stappen te ondernemen.
We "stimuleren" onze leerlingen om ( herhaaldelijk ) pestgedrag zeker te melden !! Liefst bij hun eigen leerkracht, maar indien nodig, kan dit ook bij een leerkracht waar "ze zich goed bij voelen " !!
7
TIP : vanaf het vierde leerjaar kan je het stappenplan van de "NO-BLAME-METHODE" eens uitproberen......................... Stap 1 Gesprek tussen de gepeste en de leerkracht De leerkracht houdt met de gepeste een gesprek over beleving en gevoelens, en geeft uitleg over de methode. Je legt vooral de nadruk op het nietbestraffende en vraagt of de gepeste akkoord gaat met deze aanpak. Je stelt samen een groep samen die het probleem gaat aanpakken. Stap 2 Groep wordt samengeroepen ( de gepeste is niet bij de groep ! ) De groep bestaat uit 6 à 8 personen en wordt samengesteld door : - de pester - eventuele meelopers - positief ingestelde kinderen - de ( een ) leerkracht Stap 3 Het groepsgesprek + een plan voor een week opstellen Het gesprek wordt duidelijk geschetst door de leerkracht. Je maakt de groep duidelijk dat we niet op zoek zijn naar schuldigen, wél naar oplossingen. De gevoelens van de gepeste worden benadrukt. Iedereen binnen de groep moet met concrete voorstellen op de proppen komen. Alle positieve voorstellen worden aanvaard, en de "ik"-boodschappen zijn hier heel belangrijk : bv. " ik ga proberen om ....... " " ik wil wel eens kijken of........." Maak een afspraak om elkaar na een week weer opnieuw te spreken en benadruk nog eens dat ze ook écht moeten doen wat afgesproken is. Zeg ook dat ze altijd raad mogen komen vragen, en........ sluit het gesprek positief af ! Stap 4 Individuele korte gesprekken ( na die eerste week ) Waarom individueel ? Om te voorkomen dat er een competitieve sfeer gecreëerd wordt. Is het gestopt ? Ben je tevreden ? Ook met de gepeste wordt even gesproken. Indien deze nog klachten heeft, kan de groep opnieuw samengeroepen worden. Stap 5 Bijkomende evaluatiemomenten Afhankelijk van de situatie of op vraag van de gepeste. Belangrijk is in elk geval dat je de gepeste regelmatig "bevraagd" of de pesterijen al dan niet gestopt zijn.
8
