inspiratiebundel verzameling en lesmaterialen Bij het boek Ik ben heel veel pein om tot een boek te komen. om met dit boek aan de slag te gaan

inspiratiebundel

Bij het boek ‘Ik ben heel veel pein’

verzameling

en

lesmaterialen

om tot een boek te komen. om met dit boek aan de slag te gaan.

een realisatie van HTI Sint-Antonius Gent in samenwerking met de Provincie Oost-Vlaanderen

woord ‘We zijn zot’

, was het eerste wat Joke dacht toen we beslisten om een boek te maken samen met de leerlingen. Een boek waarin leerlingen hun persoonlijke verhalen vertellen omtrent pijn, lijden en dood. Een hele tijd later is het boek er en we zijn er trots op, heel trots. En ‘wij’ dat zijn de leerlingen, onze collega’s, onze directie en wijzelf uiteraard. Het was in het licht van een taalcoachingstraject dat we beslisten om een boek te maken. Tijdens onze zoektocht naar een zo taalgericht mogelijke lespraktijk experimenteerden we met spelvormen, groepswerken, oefeningen op PC, schrijfkaders, spreekopdrachten, discussievormen, contextueel beeldmateriaal en eigen getuigenissen. Het was een zinvol traject waarbij we bewust richting gaven aan een taalontwikkelende didactiek en tegelijkertijd een pak ervaringen opdeden om in de toekomst met geletterdheid aan de slag te gaan in de les. Maar we wilden niet blijven zitten met onze ervaringen en besloten om die te delen. In de eerste plaats willen we leerkrachten inspiratie bieden om taalontwikkeld te werken in de klas. We doen dit door alle lesmaterialen die we gebruikten om tot dit boek te komen aan te bieden in deze bundel. Hoe kan je zelf met je leerlingen komen tot verhalen over pijn en lijden? Welke werkvormen werden gebruikt om het ijs te breken bij de leerlingen? Hoe kom je tot een onderbouwd verhaal? Daarnaast hebben we ervaren dat praten over pijn en lijden geen evidente opdracht is voor veel leerlingen. We zijn er echter rotsvast van overtuigd dat praten over eigen verdriet en lijden een belangrijk element is in de zelfontplooiing van jongeren. Met de verhalen in ons boek willen we andere leerlingen motiveren om ook over hun lijden en pijn te praten. We werkten daarom een reeks creatieve lesmaterialen uit om met dit boek in de klas aan de slag te gaan. Deze inspiratiebundel bestaat uit 2 onderdelen. Het is enerzijds een verzameling van alle lesmaterialen die we gebruikt hebben om tot dit boek te komen. Deze worden chronologisch weergegeven, maar je hoeft de volgorde uiteraard niet te respecteren. Anderzijds vind je ook een verzameling van lesmaterialen om met dit boek in jouw klas aan de slag te gaan rond het thema, telkens met bijhorend gebruiksklare werkblaadjes, kaartjes, schrijfkaders … Er is slechts één constante en dat is de aandacht voor geletterdheid in elke les. De lesmaterialen in deze bundel zijn vooral gericht op de derde graad van het lager onderwijs en de eerste graad van het secundair onderwijs. De invalshoek of het vak kies je zelf. Als we jou op de één of andere manier kunnen inspireren met de verhalen, met de taalgerichte lesmaterialen of met het boek op zich, dan is onze missie geslaagd.

pagina

woord elf tips

AFEL

16

Inhouds

{11}

28

lesmateriaal

om tot een boek te komen

oefening 1 oefening 2 oefening 3 oefening 4 oefening 5 oefening 6 oefening 7 oefening 8 oefening 9 oefening 10

lesmateriaal

het ene lijden is het andere niet soorten lijden dobbelen leerkrachten aan het woord mijn verhaal voor de camera tijdens de les voor de camera buiten de les lijden uit de wereld op zoek naar een oplossing verhalen illustreren

om met dit boek aan de slag te gaan

oefening 1 oefening 2 oefening 3 oefening 4 oefening 5 oefening 6 oefening 7 oefening 8 oefening 9 oefening 10

stille getuigen de reporter de kunstenaar de goede vriend (analoog) de goede vriend (digitaal) debat Waar gebeurd? emoties raden woordenwolk in de krant

dank ! 70

bijlagen lesmateriaal bijlage 1 bijlage 2 bijlage 3 bijlage 4 bijlage 5 bijlage 6 bijlage 7 bijlage 8 bijlage 9 bijlage 10

81

om tot een boek te komen oefening 1: het ene lijden is het andere niet oefening 2: soorten lijden oefening 3: dobbelen oefening 4: leerkrachten aan het woord oefening 5: mijn verhaal oefening 6: voor de camera tijdens de les oefening 7: voor de camera buiten de les oefening 8: lijden uit de wereld oefening 9: op zoek naar een oplossing oefening 10: verhalen illustreren

lesmateriaal om met dit boek aan de slag te gaan bijlage 11 bijlage 12 bijlage 13 bijlage 14 bijlage 15 bijlage 16

oefening 2: de reporter oefening 3: de kunstenaar oefening 4: de goede vriend (analoog) oefening 5: de goede vriend (digitaal) oefening 7: Waar gebeurd? oefening 8: emoties raden

De onderstaande 11 tips hebben ons geholpen om dit project tot een goed einde te brengen. Ze zijn van toepassing bij de realisatie van een boek, maar zijn voldoende breed geformuleerd om in om het even welk ander project te worden toegepast.

lf

tips 1.

Geloof in het kunnen van de leerlingen

2.

Daag de leerlingen uit

3.

Bouw tussentijdse succeservaringen in

4.

Werk naar een eindproduct

5.

Neem voldoende de tijd

6.

Concreet en actief

7.

Investeer in het eindresultaat

8.

Toon oprechte interesse in de leerlingen

9.

Wees zelf open

10.

Leren hoeft niet saai te zijn

11.

Blijf vernieuwend denken

Om tot een resultaat te komen met jongeren is het van belang dat leerlingen geloven in hun eigen kunnen, dat ze hun eigen talenten leren kennen. Leerlingen zelfvertrouwen laten opbouwen doe je door hen positief te bevestigen in hun talenten.

Door de leerlingen een niet alledaags einddoel voor te leggen bij de start creëer je een uitdaging voor de leerlingen. Als je hiermee hun interesse weet te wekken, krijg je hen gemotiveerd voor het project.

Door op tussentijdse momenten leerlingen te laten voelen dat ze iets bereikt hebben, dat ze iets uitzonderlijks hebben gerealiseerd, geef je ze vertrouwen om het einddoel te bereiken.

Iets produceren tijdens het leerproces zorgt voor een enorme positieve boost. Het geeft perspectief aan het project, het zorgt ervoor dat je tot een tastbaar eindresultaat komt en dat je er ook achteraf kan op terugblikken, zelfs mee naar buiten kan komen.

Een goede voorbereiding, voldoende tijd inplannen, veel geduld en een geleidelijke aanpak zijn belangrijke ingrediënten om een project tot een goed eind te brengen.

Leerlingen zijn vragende partij om te werken vanuit realistische contexten, concrete voorbeelden en willen daar het liefst van al zelf mee aan de slag gaan. Door leren op die manier te benaderen verhoog je de kans op een efficiënt leerproces.

Een eindresultaat waar ze trots kunnen op zijn, waarover ander mensen hen met trots aanspreken, werkt enorm motiverend.

Oprecht willen weten wie die leerlingen zijn, wat hun verhaal is, wat hun zorgen zijn, wat hun talenten zijn, is essentieel om leerlingen het gevoel te geven dat ze er echt toe doen.

Als je van leerlingen verwacht dat ze open communiceren over eigen lijden, dan is het tonen van je eigen kwetsbaarheid een manier om leerlingen aan te moedigen dit ook te doen.

Door een didactiek te hanteren waarbij leren en plezier hand in hand gaan, kan je leerlingen gemotiveerd houden voor het project.

Creativiteit kent geen grenzen. Door te blijven zoeken naar innovatieve manieren om met leerlingen tot leren te komen en door te blijven experimenteren, blijven leerlingen en jijzelf met goesting naar school komen.

04

elf tips

inspiratiebundel bij het boek ‘ik ben heel veel pein’ - een realisatie van het HTI Sint-Antonius Gent

lesmateriaal OM TOT EEN BOEK TE KOMEN

De lesmaterialen die je hier terug vindt zijn chronologisch gerangschikt, zoals ze werden gebruikt tijdens de lessenreeks.

vrij

Uiteraard ben je om hier een selectie uit te maken, de volgorde te veranderen, lessen weg te laten, lesmateriaal aan te passen aan jouw specifieke doelgroep of andere lessen toe te voegen. Laat je

creatieve geest zijn werk maar doen.

1

het ene lijden is het andere niet

efening Sleutelwoorden

Foto’s over lijden, kiezen, mening vormen

Klasorganisatie

De leerkracht toont 1 foto waarin een situatie van lijden kan herkend worden. Deze foto wordt klassikaal besproken.Nadien zitten de leerlingen in groepjes van 4 om het vervolg van de opdracht te vervullen met een coöperatieve werkvorm.

Timing 1 lesuur

Materiaal

Schrijfkaders, foto’s lijden.

Doelstellingen -

Mening geven over een situatie in functie van lijden/pijn. Tot een consensus komen in kleine groep.

Geletterdheidsdoelen -

Met behulp van een schrijfkader mening noteren in de vorm van een zin. Mondeling mening verdedigen in kleine groep. Mondeling mening verdedigen voor de klas.

Verloop

Er wordt eerst klassikaal een situatie van lijden geprojecteerd. Via klasgesprek moeten leerlingen achtereenvolgens vertellen wat ze zien, waarom de persoon pijn heeft en waarom ze dit erg vinden. Nadien wordt de klas opgedeeld in groepjes van 4 personen. Elke leerling krijgt een schrijfkader waarop een andere foto/situatie staat. Ze denken individueel na over enkele vragen (Wat staat op de foto? Waarom heeft de persoon op de foto pijn? Wat vind je hier erg aan?) en schrijven hun eigen antwoord op. Daarna wisselen ze hun antwoorden uit per 2. Elke leerling leest hardop voor wat de ander heeft opgeschreven. Ze komen samen tot de conclusie over wat ze de ergste situatie vinden. Tenslotte doen ze hetzelfde maar met alle 4 de leerlingen samen. Een aangeduide leerling verkondigt dan de groepsbeslissing aan de andere groepjes (vooraan in de klas).

Noot

De schrijfkaders vind je in bijlage 1.

06

lesmateriaal om tot het boek te komen


2

soorten lijden

efening Sleutelwoorden Filmpjes, soorten lijden

Klasorganisatie

Er wordt klassikaal naar een aantal filmpjes gekeken. Het vastzetten van de inhoud gebeurt ook klassikaal.

Timing

30 minuten

Materiaal

Computer, internet, beamer.

Doelstellingen -

Het onderscheid maken tussen fysieke en geestelijke pijn. Beelden benoemen als zijnde fysieke of geestelijke pijn.


Eenvoudige vragen beantwoorden. Mondeling overleggen over de lesinhouden.

Verloop

Klassikaal wordt er naar enkele filmpjes gekeken. Per filmpje wordt nadien aan de hand van een onderwijsleergesprek een terugkoppeling gemaakt: Wie/wat heb je gezien? Op welke manier was er pijn in het filmpje? Heeft de persoon pijn aan het lichaam? … Bedoeling is om tot een verschil te komen tussen fysieke en geestelijke pijn.

Noot

In bijlage 2 vind je een aantal voorbeelden van filmpjes rond verschillende thematieken.



07

3

dobbelen


Dobbelsteen, soorten lijden, groepswerk

Klasorganisatie

De leerlingen worden opgedeeld in groepjes van 4 personen.

Timing

20 minuten

Materiaal

Grote dobbelstenen met situaties van lijden op.

Doelstellingen -

Situaties benoemen als zijnde fysieke of geestelijke pijn. Linken leggen met de eigen leefwereld.


Mondeling overleggen over de lesinhouden. Spreken over situaties die ze zelf hebben meegemaakt

Verloop

Per groepje van 4 krijgen de leerlingen 3 dobbelstenen waarop verschillende situaties/ foto’s van lijden staan. Elk om beurt dobbelen de leerlingen met de 3 dobbelstenen. Uit de 3 situaties die ze dobbelden, kiezen ze 1 situatie die ze op de één of andere manier zelf al eens meegemaakt of gezien hebben. Ze beschrijven de situatie, zeggen waarom ze deze situatie gekozen hebben en over welk soort lijden het gaat. De andere leerlingen van het groepje mogen vragen stellen wanneer iets niet duidelijk is.

Noot -

08


Eventueel kan een schrijfkader gebruikt worden waarbij een persoon opschrijft wat zijn buurman vertelt. (zie bijlage 3) Foto’s van mogelijke dobbelstenen vind je in bijlage 3.


4

leerkrachten aan het woord


Persoonlijke verhalen, voorbeeld, luisteren.

Klasorganisatie Klassikaal

Timing 1 lesuur

Materiaal

Filmpjes met verhalen van leerkrachten. (OF: enkele leerkrachten die hun verhaal persoonlijk komen vertellen in de klas)

Doelstellingen -

Actief luisteren naar een verhaal. Verschillende soorten lijden herkennen. Respect opbrengen voor het lijden van iemand anders.


Zelf vragen opstellen. De kern uit een verhaal halen. Een verhaal zelf herformuleren.

Verloop

De leerlingen luisteren klassikaal naar verhalen van leerkrachten. Per verhaal beantwoorden zij enkele vragen: Wat vertelde de leerkracht? Over welk soort lijden gaat het? Wat vind je hier erg aan? Nadien krijgen de leerlingen de kans om enkele vragen op te schrijven die ze aan deze leerkracht willen stellen over zijn/haar verhaal.

Noot -

Indien leerkrachten hun verhaal in de les zelf komen vertellen, kunnen de leerlingen hen ook meteen vragen stellen. Een video met verhalen van leerkrachten is een waardevol alternatief. Voorbeelden van verhalen van leerkrachten vind je in bijlage 4.



09

5

mijn verhaal


Interview, ja/nee vragen, persoonlijk verhaal

Klasorganisatie

Leerlingen werken individueel en per 2.

Timing

1 à 2 lesuren.

Materiaal

Ja/nee-vragen, werkblaadjes

Doelstellingen -

Spreken over pijnlijke situaties die ze zelf al hebben meegemaakt. Respect opbrengen voor het verhaal van iemand anders. Met verschillende leerlingen samenwerken.


Ja/nee vragen stellen. Mondeling persoonlijke verhalen verduidelijken. Een verhaal neerschrijven.

Verloop

Leerlingen krijgen eerst tijd om over enkele persoonlijke situaties van pijn en lijden na te denken. Hiervoor kunnen ze de foto’s uit de vorige lessen als inspiratiebron gebruiken.Ze schrijven kort 3 situaties neer. Ze maken gebruik van de 5 W-vragen om hun verhaal inhoudelijk vorm te geven. Elke leerling kiest nu voor zichzelf 1 situatie, waarover ze het meeste kunnen vertellen. Nadien gaan de leerlingen per 2 zitten. Elke leerling krijgt een envelop met ja/nee-vragen en een blad met een kolom ‘JA’ en een kolom ‘NEE’. Leerlingen interviewen elkaar om de beurt aan de hand van de vragen en kleven de antwoorden in de juiste kolom. We werken met een voorgestructureerd blaadje. Na elk interview krijgt de geïnterviewde zijn blad terug mee met de antwoorden op. Aan de hand van dit interview en de W-vragen kan de leerling aan de slag gaan om zijn eigen verhaal volledig op papier te zetten.

Noot -

10


Leerlingen vinden het geen evidente opdracht om van start te gaan met hun eigen verhaal. Het kan handig zijn om als leerkracht enkele aanzetzinnetjes te voorzien. De vraagkaartjes en de antwoordbladen vind je in bijlage 5.


6

voor de camera tijdens de les


Camera, eigen verhaal, feedback

Klasorganisatie

Leerlingen vertellen hun verhaal voor de camera terwijl de klasgenoten meeluisteren. Een belangrijke voorwaarde is wel dat de leerlingen veel vertrouwen hebben in elkaar en er een goede klassfeer is.

Timing 2 lesuren.

Materiaal

Camera, persoonlijke verhalen van de leerlingen

Doelstellingen

Alle doelstellingen in deze les zijn ook geletterdheidsdoelen.


Eigen verhaal vertellen voor de camera Feedback geven

Verloop

Leerlingen komen elk om beurt naar voor in de klas om hun verhaal te vertellen. Terwijl de camera draait luisteren de klasgenoten aandachtig naar het vertelde verhaal. Leerlingen die luisteren krijgen enkele vragen mee waarop ze moeten letten. o Is de spreker duidelijk verstaanbaar? o Krijg je voldoende informatie? o Is het een verhaal dat over lijden gaat? o Kijkt de spreker naar het publiek? o Kan de spreker zich serieus houden? o Valt de spreker niet uit zijn rol? Nadat alle verhalen verteld zijn, moeten de leerlingen individueel nadenken over de verschillende verhalen en vertellen welk verhaal hen het meest geraakt heeft en waarom.

Noot

Om het voor de leerlingen nog leuker te maken, kan je een televisietoestel maken van waaruit ze hun verhaal kunnen vertellen. In bijlage 6 vind je een voorbeeld van een tv.



11

7

voor de camera buiten de les


Camera, eigen verhaal, feedback

Klasorganisatie

Leerlingen komen individueel, zonder extra toeschouwers, voor de camera. De filmpjes worden in een latere les aan de klasgenoten getoond. Ook hier geldt dat het een belangrijke voorwaarde is dat de leerlingen veel vertrouwen hebben in elkaar en dat er een goede klassfeer is.

Timing

5 à 10 minuten per leerling voor het filmen. 1 lesuur voor het bekijken van de filmpjes.

Materiaal

Camera, persoonlijke verhalen van de leerlingen

Doelstellingen

Alle doelstellingen in deze les zijn ook geletterdheidsdoelen.


Eigen verhaal vertellen voor de camera Feedback geven

Verloop

Leerlingen komen elk om beurt hun verhaal voor de camera vertellen. Ze oefenen 1 keer en nadien wordt het opgenomen. Eenmaal alle filmpjes gemaakt zijn, worden deze getoond in de les. Leerlingen die naar de filmpjes kijken krijgen enkele vragen mee waarop ze moeten letten. o Is de spreker duidelijk verstaanbaar? o Krijg je voldoende informatie? o Is het een verhaal dat over lijden gaat? o Kijkt de spreker naar het publiek? o Kan de spreker zich serieus houden? o Valt de spreker niet uit zijn rol? Nadat alle filmpjes bekeken zijn, moeten de leerlingen individueel nadenken over de verschillende verhalen en vertellen welk verhaal hen het meest geraakt heeft en waarom.

Noot

Om het voor de leerlingen nog leuker te maken, kan je een televisietoestel maken van waaruit ze hun verhaal kunnen vertellen. In bijlage 6 vind je een voorbeeld van een tv.

12



8

lijden uit de wereld


Wereldproblemen, oplossingen zoeken, discussie

Klasorganisatie

Klassikale inleiding. Nadien lopen leerlingen rond in de klas en gaan van tafel tot tafel. Ze maken er telkens een individueel statemant over omtrent de verschillende wereldproblemen. De terugkoppeling gebeurt verloopt opnieuw klassikaal (kringgesprek).

Timing

1 à 2 lesuren

Materiaal

Filmpjes (Karrewiet), verknipte artikels, vragen.

Doelstellingen -

Nadenken en discussiëren over wereldproblemen. Oplossingen voor mogelijke wereldproblemen bedenken.


Mondeling mening verdedigen in de klas. Eenvoudige vragen beantwoorden. Schriftelijk eigen mening formuleren.

Verloop

Als inleiding worden enkele filmpjes bekeken uit het jeugdjournaal Karrewiet. In de klas liggen artikels verknipt met daarbij enkele vragen. De artikels en vragen liggen per onderwerp bij elkaar. Leerlingen krijgen gedurende een bepaalde duur de tijd om de artikels te lezen en de vragen te beantwoorden. Hun antwoorden schrijven ze op de blaadjes die verspreid liggen in het lokaal. Ze doen dit individueel. Ze mogen ook schriftelijk reageren op wat andere leerlingen reeds hebben opgeschreven. Nadien verzamelt de leerkrachten de vragen. De stoelen worden in een kring geplaatst en de leerlingen nemen plaats in de kring. Elk wereldprobleem wordt van dichtbij bekeken. De antwoorden worden overlopen; leerlingen verdedigen hun mening in groep.

Noot -

In bijlage 8 vind je de artikels en de vragen. De links naar de filmpjes kan je terugvinden via de website van Karrewiet.



13

9

Op zoek naar een oplossing!


Wereldproblemen, ICT, oplossingen zoeken

Klasorganisatie

Leerlingen werken per 2 aan een computer.

Timing 1 lesuur

Materiaal

PC-lokaal, werkblaadjes.

Doelstellingen -

Nadenken en discussiëren over wereldproblemen. Wereldproblemen uitdiepen. Oplossingen voor mogelijke wereldproblemen bedenken.


Schriftelijk vragen beantwoorden. Schriftelijk eigen mening neerschrijven. Info op websites lezen en begrijpen. ICT gebruiken.

Verloop

Per groepje van 2 krijgen de leerlingen een wereldprobleem aangeboden. Leerlingen zoeken aan de hand van de links naar de websites meer info op. Nadien lossen ze de bijhorende vragen op over de verschillende thematieken.

Noot

De werkblaadjes vind je in bijlage 9.

14



10

verhalen illustreren

efening

Sleutelwoorden

Eigen verhalen, illustraties

Klasorganisatie

Leerlingen werken individueel aan hun illustratie.

Timing 1 lesuur

Materiaal

Verf, aardappelen, schilmesjes, papier, de verhalen van de leerlingen.

Doelstellingen -

Hun eigen verhaal omzetten naar een illustratie.


De essentie uit een verhaal halen.

Verloop

Elke leerling krijgt zijn tekst op papier, een schoteltje met verf, papier en een aantal aardappelen met een mesje. Ze kunnen een aantal vormen snijden die ze gebruiken om het verhaal weer te geven in een beeld. De leerkracht loopt rond en stelt leerlingen vragen over wat ze van plan zijn, waarom ze het zo willen doen, wat de essentie van hun tekst is, …

Noot -

Een goede voorbereiding zorgt voor een succesvolle afloop. Een aantal illustraties vind je in bijlage 10.



15

Hallo, ik ben Momchil. Toen ik klein was, is mijn opa dood gegaan. Ik was heel droevig, mijn familie ook. Ik weet dat nog. Ik kan dat niet vergeten.

Mijn opa was mijn alles. Hij was mijn moeder, vader, … Ik hou nog van hem.

Als ik aan hem denk, ben ik nog altijd droevig.

16



lesmateriaal OM MET DIT BOEK AAN DE SLAG TE GAAN

Deze lesmaterialen staan eerder los van elkaar en vormen geen echte lessenreeks met een bepaalde volgorde. Wat je wil bereiken is jouw leidraad om een bepaalde les uit te kiezen. Misschien wil je leerlingen zelf laten praten over lijden en pijn, of misschien wil je leerlingen laten oefenen in het spreken voor de klasgroep, misschien ben je eerder op zoek naar een creatieve les, of wil je graag een nieuwe werkvorm uitproberen. Doe er vooral je

eigen ding mee.

1

stille getuigen


Verhalen over lijden, luisteren, bezinning.

Klasorganisatie

De leerkracht of één van de leerlingen leest een verhaal naar keuze voor bij de start van de dag. Leerlingen zitten bij voorkeur op een rustige plaats, waar ze aandachtig kunnen luisteren én er een luistersfeer is.

Timing

10 – 15 minuten.

Materiaal Het boek.

Doelstellingen -

Aandachtig luisteren om tot de kern van het verhaal te komen. Zich inleven in een persoonlijk verhaal. Raakpunten vinden met eigen lijden.


Mondeling getuigen over eigen lijden. Aangeven welke woorden ze niet begrijpen.

Verloop

De leerkracht of één van de leerlingen (beurtrol) lezen een verhaal voor uit het boek. De luisteraars doen een extra inspanning om aandachtig te luisteren en krijgen daarbij tips zoals rustig ademen met de buik, ogen sluiten, handen op de buik leggen … Na afloop vertellen de leerlingen over wat ze gehoord hebben. Samen met de leerkracht wordt het verhaal gereconstrueerd (wie, wat, hoe, waarom, wanneer, waar) en wordt er uitdrukkelijk gepolst of leerlingen alles begrepen hebben. Daarna krijgen de leerlingen de kans om te vertellen over eigen lijden dat aansluit bij het voorgelezen verhaal.

Noot

Je kan leerlingen zelf laten kiezen voor een verhaal, het lot laten bepalen of vanuit een bepaald thema vertrekken.

18

lesmateriaal om met het boek aan de slag te gaan


2

de reporter


Interview, samenvatten, vragen stellen

Klasorganisatie

Groepsoefening, gevolgd door een klassikale opdracht per 2 met de klas als publiek. Via een beurtrolsysteem komt iedereen aan bod ofwel als reporter, ofwel als expert.

Timing

1 – 2 lesuren.

Materiaal -

Het boek (één voor elke leerling) Materiaal om een interview te ensceneren (tv-toestel, microfoon, blocnote, …)

Doelstellingen

Alle doelen zijn geletterdheidsdoelen.


De essentie van een verhaal zelfstandig samenvatten. Eenvoudige vragen beantwoorden. Zelf vragen verzinnen. Een interview afnemen. Voor een groep spreken.

Verloop

De klas wordt in 2 groepen verdeeld met een gelijk aantal leerlingen. De ene groep zijn de reporters en de andere groep zijn de experten. In de groep van de experten kiest elke leerling 1 verhaal uit, dat hij/zij zelfstandig leest en inhoudelijk memoriseert. De groep van de interviewers wordt verdeeld in groepjes van vier. Zij overleggen samen welke vragen ze kunnen stellen aan de experten om te weten te komen waar het verhaal dat de experten gelezen hebben over gaat. Ze noteren individueel de vragen op een blocnote. Daarna wordt er telkens 1 reporter en 1 expert gekozen die een interview doen vooraan de klas (in het tv-toestel).

Noot -

De les kan ingeleid worden met een echt interview. Om het zoeken naar goede vragen makkelijker te maken kan er gewerkt worden met de 5W’s (waar, wanneer, wie, waarom, wat). Ofwel bied je deze begrippen aan op kaartjes ofwel geef je hen een foto met een aantal antwoorden bij om zelf tot de 5W’s te komen. (bijlage 12) De klas kan eventueel feedback geven op elk interview (zowel inhoudelijk als vormelijk).



19

3

de kunstenaar


Beelden lezen, creatief, schildertechnieken

Klasorganisatie Groepsoefening

Timing 2 lesuren

Materiaal -

Tekeningen uit het boek Schildergerei

Doelstellingen -

Een eigen interpretatie geven aan een beeld Vaststellen dat één beeld verschillende verhalen kan genereren Verschillende schildertechnieken benoemen Een schildertechniek toepassen


Een beeld omzetten in een verhaal Een verhaal vertellen

Verloop

In duo’s krijgen leerlingen 2 tekeningen uit het boek. Ze kiezen er één uit en bedenken zelf een verhaal bij de tekening. Het aantal tekeningen dat wordt uitgedeeld in de klas wordt beperkt, zodat verschillende duo’s vanuit dezelfde tekening tot een (ander) verhaal komen. De duo’s vertellen elk om beurt hun verhaal aan de volledige klasgroep. De klas raadt dan over welke tekening het gaat. Daarna zetten de leerlingen hun eigen verhaal om in een eigen tekening of schilderij. Ze baseren zich daarvoor op een aantal schildertechnieken die ze via een afbeelding aangereikt krijgen. Eventueel worden de kenmerken van de verschillende technieken klassikaal benoemd. Vervolgens proberen leerlingen de techniek te imiteren met hun eigen verzonnen verhaal als basis.

Noot -

20

Eventueel kan een schrijfkader gebruikt worden om de leerlingen aan te zetten het verhaal op papier te zetten. De verschillende kunstvormen kunnen variëren van pointillisme tot kubisme, van dripping tot graffiti. Een aantal voorbeelden van schildertechnieken vind je in bijlage 13.



4

de goede vriend (analoog)


Zich inleven, stemming, grafieken

Klasorganisatie

Een klassikale oefening met vraag- en antwoord via projectie.

Timing

1 – 2 lesuren

Materiaal -

Een projector Kaartjes om te stemmen

Doelstellingen -

Zichzelf kunnen inschatten Zich inleven in een ander Een eigen stem uitbrengen


Aandachtig luisteren om tot de kern van het verhaal te komen. Eenvoudige instructies uitvoeren op papier De essentie van een grafiek verduidelijken

Verloop

De leerkracht leest klassikaal een verhaal voor. Leerlingen moeten zich inbeelden dat het verhaal verteld wordt door een goede vriend van hen. Na afloop van het verhaal geven ze aan hoe ze zouden reageren als een goede vriend hen zoiets zou komen vertellen. Er worden een aantal mogelijkheden geprojecteerd en de leerlingen geven zelf aan via een kaartje welke mogelijkheid ze zouden kiezen. De antwoorden worden in kaart gebracht via een klassikale grafiek.

Noot

De presentatie met antwoordmogelijkheden en een mogelijke grafiek vind je terug in bijlage 14.



21

5

de goede vriend (digitaal)

efening Sleutelwoorden PC, empathie, grafieken

Klasorganisatie

Leerlingen kunnen na een korte klassikale instructie zelfstandig en individueel aan de slag op de computer. Op het einde van de les volgt er een nabespreking.

Timing

1 – 2 lesuren

Materiaal -

Pc’s met tekstverwerking en Excel Bestand verhalen + vragen Excel-bestand grafiek

Doelstellingen -

Zichzelf kunnen inschatten Zich inleven in een ander


Eenvoudige instructies uitvoeren in een tekstverwerkingsprogramma Eenvoudige gegevens invoeren in een Excel-bestand. De essentie van een grafiek verduidelijken

Verloop

De leerlingen lezen individueel een verhaal op de computer. Leerlingen moeten zich inbeelden dat het verhaal afkomstig is van een goede vriend. Na afloop van het verhaal geven ze aan hoe ze zouden reageren als een goede vriend hen zoiets zou komen vertellen tegen hen. Ze kiezen hun reactie uit een aantal mogelijkheden. Daarna vullen ze hun keuze in, in een Excel bestand. Dit bestand genereert automatisch een grafiek. De grafieken worden afgedrukt en klassikaal vergeleken.

Noot

Het Excel-bestand vind je terug in bijlage 15.

22



6

debat


Wereldproblemen, eigen mening, oplossingsgericht

Klasorganisatie

In deze klassikale oefening wordt de klas eerst vrij gemaakt, zodat leerlingen een positie kunnen innemen in het debat. Er wordt een jury van 3 leerlingen geselecteerd, die het debat zullen beoordelen.

Timing

1 – 2 lesuren

Materiaal

De wereldproblemen en hun oplossing. (een projectie ervan is een meerwaarde)

Doelstellingen -

Eigen mening kunnen vormen Een oplossing argumenteren Een aantal wereldproblemen benoemen


Eigen mening durven verwoorden Eigen mening mondeling verduidelijken Actief luisteren naar de mening van anderen

Verloop

De leerkracht legt de leerlingen een oplossing voor, voor een wereldprobleem zoals beschreven in het boek. De leerlingen moeten een standpunt innemen en doen dit door aan de ene of de andere kant van de klas te gaan staan. Ze hebben de keuze tussen: ‘Ik vind dit een goede oplossing, omdat …’ of ‘Ik ken een betere oplossing en dat is …’. De leerkracht geeft leerlingen van beide zijden een stem en vat een aantal oplossingen en de bijhorende argumenten mondeling samen. De jury kiest er daarna de beste oplossing uit.

Noot -

De problemen en de bijhorende oplossingen kunnen eventueel na afloop gevisualiseerd worden in de klas. Je kan ook nog verder doorgaan op de gekozen oplossing en bijvoorbeeld polsen naar de manier waarop dit binnen de klas gerealiseerd zou kunnen worden. Tip: maak voor de start een aantal afspraken over het geven van je eigen mening en het in debat gaan met elkaar.



23

7

Waar gebeurd?


Fantasie, spreken, lichaamstaal

Klasorganisatie

De leerlingen worden verdeeld in groepjes van 3. Na de groepsoefening is er een klassikale afsluiter.

Timing 2 lesuren

Materiaal Het boek

Doelstellingen -

In groep samenwerken en beslissingen nemen Eigen lijden bespreekbaar maken Fantasie gebruiken om een verhaal te verzinnen


Gerichte schriftelijke instructies uitvoeren Spreken over eigen lijden Analyseren van lichaamstaal van anderen

Verloop

Leerlingen krijgen een verhaal over een bepaald thema. Aan de hand van een fiche gaan ze op zoek naar persoonlijke linken met het verhaal. ‘Hebben ze zelf als iets gelijkaardigs meegemaakt, hoe lang is dat geleden …’ Nadat de leerlingen in het groepje ervaringen hebben uitgewisseld, kiezen ze 2 waargebeurde eigen verhalen en verzinnen ze samen een 3de niet waargebeurd verhaal. Als de verschillende groepjes klaar zijn met de voorbereiding, mag elke groepje vooraan in de klas hun 3 verhalen vertellen. De klasgroep moet dan het niet waargebeurde verhaal eruit halen. Er volgt een bespreking over de elementen die de oorzaak zijn van het juist raden van de klas of niet. (lichaamstaal, kennis van de verhalen, details …)

Noot -

24

Je kan er ook voor opteren om de klas een aantal vragen te laten stellen aan de vertellers vooraleer er gestemd wordt. De fiches vind je in bijlage 17.



8

emoties raden


Emoties, lezen, zich inleven

Klasorganisatie

Dit is een combinatie tussen een klassikale en een individuele oefening.

Timing 1 lesuur

Materiaal -

Het boek De emotiekaartjes

Doelstellingen -

Verschillende soorten emoties benoemen De kenmerken van een emotie benoemen


Een verhaal hardop lezen Volgens een bepaalde emotie lezen

Verloop

Alle leerlingen krijgen een boekje. Ze krijgen daarnaast ook een kaartje met daarop een bepaalde emotie en een paginanummer. Ze krijgen individueel een beetje tijd om het voor te bereiden, maar lezen dan om beurt klassikaal een stukje voor uit het boek volgens de emotie die werd meegegeven. De klas moet daarna raden om welke emotie het gaat. Er wordt daarbij de vraag gesteld hoe die emotie herkend kon worden én of ze passend was bij het verhaal.

Noot -

Eventueel kan dit ook plaats vinden in kleinere zelfstandige groepen. De fiches vind je in bijlage 18.



25

9

woordenwolk


Computer, samenvatten, wordle

Klasorganisatie

Het eerste deel van de les is een individuele oefening. In het 2de deel wordt in groepjes van 2 gewerkt aan de computer.

Timing

1 – 2 lesuren

Materiaal Doelstellingen

Alle doelen zijn geletterdheidsdoelen.


Een tekst samenvatten in één woord Een woordenwolk maken op computer

Verloop

De leerkracht leest één van de verhalen voor aan de klas. Iedereen schrijft individueel één woord op waarmee hij/zij het verhaal probeert samen te vatten. Dat kan een woord zijn uit de tekst of een woord dat niet in de tekst voorkomt. Met die woorden wordt dan een woordenwolk gemaakt. In eerste instantie wordt een lijstje gemaakt van alle woorden door de leerkracht. Daarna zetten de leerlingen in groepjes van 2, in het programma ‘wordle’, de lijst om in een woordenwolk op de computer. Als afsluitende activiteit kiezen de leerlingen met de klas de mooiste wolk. Die wordt uitgehangen in de klas.

Noot -

26

Eventueel kan er gewerkt worden met meerdere verhalen per thema. Indien leerlingen een toepasselijker woord kennen in de eigen taal, kan dit in eerste instantie gebruikt worden. In functie van de woordenwolk wordt het dan zo accuraat mogelijk vertaald.



10

in de krant


Actualiteit, kranten, wereldproblemen

Klasorganisatie

De klas werkt in kleine groepjes. Er is een klassikaal rondje na het groepswerk.

Timing 2 lesuren

Materiaal -

Actuele kranten Het boek

Doelstellingen -

In groep samenwerken en beslissingen nemen


Essentie van een krantenartikel benoemen Krantenartikels thematisch rangschikken

Verloop

Leerlingen krijgen een aantal wereldproblemen voorgeschoteld die in het boek beschreven staan. In de verschillende groepjes krijgen ze een ander thema. De groepen gaan in kranten van de dag op zoek naar artikels die bij het thema aansluiten. Ze maken een collage van de artikels en stellen zelf een nieuwe krant samen rond het thema. Na afloop worden de collages voorgesteld aan elkaar. De leerlingen in het groepje geven wat duiding bij de keuze van hun artikels en hun collage.

Noot

Leerlingen kunnen ook gevraagd worden om zelf titels te verzinnen bij hun collage of titels uit te knippen.



27

H

allo, ik ben Zakarie, ik kom uit Somalië.

Mijn vader is gestorven toen ik 2 jaar was. Hij was een agent in Somalië. Toen mijn vader gestorven is, was er oorlog in Somalië.

Ik weet niets over hem.

Als hij mij nu zou kennen, zou hij trots zijn op mij. Mijn oom was als een vader voor mij.

Hij kocht alles voor mij, maar in 2011 is ook hij gestorven. Toen was mijn hart gebroken. Ik voelde mij niet goed. Ik denk nog veel aan hem. Mijn broers en zussen zijn ook gestorven, dat vond ik niet leuk. Mijn moeder is nu vader en moeder voor mij.

gelukkig

dat mijn moeder leeft. Ik ben Ik zal alles doen voor haar en zal haar blij maken.

Ik zal haar nooit in de steek laten. 28



dank ! In de eerste plaats willen we de leerlingen danken voor hun inzet, goesting en openheid om hun persoonlijke verhalen te delen. We willen ook onze fantastische lay-outer - al is hij zoveel meer – bedanken voor zijn medewerking. Yves, je hebt er wederom iets mooi van gemaakt. We willen ook onze collega’s bedanken en onze directie die ons de kans heeft gegeven om dit alles te realiseren. Tenslotte willen de Provincie Oost-Vlaanderen bedanken voor de aangename samenwerking.


Bedankt!

29

Bijlagen

lesmateriaal

OM TOT EEN BOEK TE KOMEN

1

oefening 1: het ene lijden is het andere niet

ijlage

PIJN & LIJDEN Ik had foto nummer ............................................................................................................................................... Op deze foto zie ik .................................................................................................................................................. De persoon op de foto heeft pijn omdat/door ............................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ Ik vind dit erg omdat ............................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................


bijlagen lesmateriaal om tot een boek te komen

31

2

oefening 2: soorten lijden

ijlage

-

Vluchten: http://www.youtube.com/watch?v=mjqcAjyvW_E

-

Vluchten: http://www.youtube.com/watch?v=9FAOo4PmKFo

-

Vluchten: http://www.youtube.com/watch?v=Yd1rR3XMe0k

-

Slaan: http://www.youtube.com/watch?v=MDJGSy4PSqA

-

Slaan: http://www.youtube.com/watch?v=XHNy0mwwPXg

-

Pesten: http://vimeo.com/34956105

-

Kinderen lijden honger op school: http://nieuws.vtm.be/binnenland/62311-meerkinderen-lijden-honger-op-school

32



3

oefening 3: dobbelen

a

ijlage

militair verliest zijn 2 benen

oorlog

tijdens in Afghanistan

kaarten

altijd veel vrouwen nog

krijgen slaag

van hun

man

kinderen vinden

verhuizen vaak heel erg omdat ze al

hun vrienden moeten achterlaten

toen ik naar

België kwam kon ik

met niemand praten, want ik

sprak de taal

jongeren

plegen zelfmoord na maandenlange

pesterijen

100.000

vluchtelingen verlaten Syrië

niet



33

3


b

ijlage

kaarten

jongen van 14

zwaar mishandeld teruggevonden in de kelder

van zijn ouders

vrouw van 17

verkracht teruggevonden in het park

34


zeker 50 % van de mensen die

trouwen,

gaan uit elkaar na een tijd

broer overlijdt na een lange

ziekte


3

c

ijlage


oefening 3: dobbelen foto’s


35

3

d


ijlage

schrijfkader

naam van je buurman: ....................................................................................................

Je buurman heeft zoiets al zelf gezien. Hij vertelt dat ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................

Je buurman heeft zoiets al zelf meegemaakt. Hij vertelt dat ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................

Je buurman heeft zoiets al zelf gezien. Hij vertelt dat ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................

Je buurman heeft zoiets al zelf meegemaakt. Hij vertelt dat ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................................

36



3


e

ijlage

foto’s van dobbelstenen die we zelf gemaakt hebben



37

4

oefening 4: leerkrachten aan het woord

ijlage verhaal Joke Zwanckaert

Hallo, ik ben Joke. Vorig jaar is één van mijn vroegere

schoolvriendinnen gestorven. We zaten meer dan 10 jaar samen op school en hebben samen ontzettend veel plezier gemaakt.

Mijn vriendin heeft een auto-ongeluk gehad en was op slag dood. Het ergste is dat haar zoontje nu moet opgroeien zonder mama. Ik vond het ook jammer dat ik haar al een tijdje niet meer had gezien.

Hey, ik ben Thijs. 7 jaar geleden ben ik naar Cambodja geweest voor een stage. Cambodja is één van de

armste landen van de wereld.

Dat wil zeggen dat veel mensen er leven in moeilijke omstandigheden. Zorgen dat je iets te eten hebt, is een dagelijkse bezorgdheid voor heel wat Cambodjanen. Het met mijn eigen ogen zien van deze

armoede deed mij eigenlijk heel erg pijn.

Als ik het liedje ‘Melvin’ van Arsenal op de radio hoor moet ik altijd aan haar denken. Dat liedje hoorde zij heel graag en ze hebben het ook laten horen tijdens haar begrafenis. Soms is het horen van dat liedje heel moeilijk voor mij, maar vaak biedt het ook troost.

Je weet dat er zoveel mensen zijn in het Westen die zoveel teveel hebben en toch leven er nog zoveel mensen in armoede. Het gebeurde regelmatig dat kleine kinderen mij aanklampten en kwamen bedelen om wat geld. Vaak heel kleine kinderen. Het liefste van al wou

geven

, maar dat ik aan iedereen iets kon gewoon niet, anders zou je na een half uur helemaal blut zijn. Ik vond dat heel pijnlijk. Beseffen dat ik niet iedereen kon helpen en er zoveel mensen moeten

lijden terwijl er

voldoende is voor iedereen op deze wereld. verhaal Thijs Mackelberg

38



5

oefening 5: mijn verhaal

a

ijlage

vraagkaartjes

Heb je geweend?

Was je boos?

Was je verdrietig?

Heb je het verteld aan iemand?

Ben je bij een vriend geweest om er iets over te vertellen?

Heb je naar muziek geluisterd om geen pijn meer te voelen?

Heb je gesport om de pijn te verzachten?

Heb je er iets over op facebook geplaatst?

Moet je er nu nog veel aan denken?

Heb je erover gedroomd?

Ben je soms bang dat het nog eens zal gebeuren?

Heb je iets gedaan opdat het nooit meer zou gebeuren?

Heb je geweend?

Was je boos?

Was je verdrietig?

Heb je het verteld aan iemand?

Ben je bij een vriend geweest om er iets over te vertellen?

Heb je naar muziek geluisterd om geen pijn meer te voelen?

Heb je gesport om de pijn te verzachten?

Heb je er iets over op facebook geplaatst?

Moet je er nu nog veel aan denken?

Heb je erover gedroomd?

Ben je soms bang dat het nog eens zal gebeuren?

Heb je iets gedaan opdat het nooit meer zou gebeuren?



39

5

b

oefening 5: mijn verhaal

ijlage

antwoordblad

JA NEE 40


& 7 6

oefening 6 & 7: voor de camera

ijlage



41

8

a

ijlage

oefening 8: lijden uit de wereld de artikels

Het geweld in Syrië lijkt nog lang niet te stoppen. Op 27 mei 2012 viel het leger van president Assad opnieuw een stad aan. Daarbij vielen meer dan 100 doden, waaronder ook heel wat kinderen.

In Syrië is het al sinds 2011 oorlog. Maandenlang kwamen mensen op straat om te protesteren. De bewoners protesteerden tegen president Bashir al-Assad. Tijdens die betogingen zijn ook veel mensen doodgeschoten.

ONRUST

De rebellen willen dat president Assad weggaat, want hij behandelt zijn volk slecht. Maar Assad weigert af te treden. Daardoor was er een grote oorlog tussen voor- en tegenstanders van de president. Er vielen duizenden doden en gewonden.

42

Nochtans leek het even goed te gaan. Op 12 april 2012 leek de oorlog in Syrië even voorbij. Alle partijen zijn akkoord gegaan met een wapenstilstand, zoals afgesproken met Kofi Annan. Annan is een Ghanese politicus die vroeger nog de baas is geweest van de Verenigde Naties. Om de situatie in Syrië op te lossen had Kofi Annan een vredesplan gemaakt. Met dat plan was iedereen akkoord gegaan. Maar amper een paar dagen later duiken in de stad Homs alweer overal gevechten op. Ondertussen zijn al veel Syriërs gevlucht voor het geweld, onder hen ook veel kinderen. Ze hebben hun huizen achtergelaten en wonen nu in tentenkampen. Op 21 augustus 2013 bombardeert het Syrische leger de hoofdstad Damascus. Tegenstanders zeggen dat ze verboden chemische wapens hebben gebruikt. Verschillende landen komen samen om te overleggen of ze het land zullen aanvallen of niet. In september 2013 onderhandelen Syrië, de Verenigde Staten en Rusland over de chemische wapens. Als Syrië al zijn chemische wapens inlevert en vernietigt, zullen de Verenigde Staten hen niet aanvallen. Op 28 september 2013 beslissen de Verenigde Naties dat Syrië als zijn chemische wapens moet vernietigen voor juli 2014.



8

b

ijlage


Ook oorlog in Congo Niet alleen in Israël, maar ook in Congo zijn er weer gevechten. Rebellen strijden er tegen soldaten van de regering en hebben de laatste dagen meer en meer steden veroverd. Tienduizend mensen proberen te vluchten omdat ze bang zijn. Ook veel kinderen proberen het land te verlaten. Ze vluchten naar de buurlanden waar het rustiger is.

Congolezen op de vlucht Tienduizenden Congolezen zijn op de vlucht voor het geweld in hun land. Rebellen strijden er tegen soldaten van de regering. Ze hebben vorige week de grote stad Goma ingenomen.

OORLOG

Congo is een land in Afrika. Er zijn al lang spanningen in het land, maar de laatste week wordt er weer echt gevochten. Veel inwoners zijn bang en vluchten naar plaatsen waar het rustiger is. Gelukkig worden ze geholpen door de Verenigde Naties.

3,7 miljoen euro voor Congo De Belgische regering geeft 3,7 miljoen euro aan mensen die getroffen worden door geweld in Congo, een land in Afrika. Het geld gaat naar de Verenigde Naties die zo voedsel kunnen kopen voor de slachtoffers. Vorige maand waren er hevige gevechten in Congo. Rebellen strijden er tegen soldaten van de regering. Nu is het weer een beetje rustiger, maar echt veilig is het niet. Meer dan 150.000 Congolezen zijn op de vlucht voor het geweld in hun land, ook kinderen. Door de steun van België kunnen 3 miljoen Congolezen hulp krijgen.



43

8

c

ijlage


Uit een nieuw milieurapport blijkt dat er in ons land steeds meer vervuiling is door het verkeer. Alle auto's samen zorgen zelfs voor meer vervuiling dan de fabrieken.

SCHADELIJKE STOFFEN

Het autoverkeer is de grootste vervuiler in ons land. De uitlaatgassen die auto's uitstoten zijn schadelijk en slecht voor het milieu. En doordat er meer met de auto wordt gereden, komen er ook meer schadelijke stoffen in de lucht terecht. Experts vragen daarom aan de overheid om strengere regels in te voeren. Door bijvoorbeeld hogere belastingen te vragen van mensen met een auto hopen ze dat er minder vaak met de auto zal worden gereden.

44

België 6de grootste vervuiler Een slecht rapport voor ons land! Uit een onderzoek van het WWF blijkt dat ons land de zesde grootste ecologische voetafdruk van de hele wereld heeft. De ecologische voetafdruk geeft aan hoeveel ruimte we nodig hebben om ons voedsel te kweken, te wonen en ons te verplaatsen. Volgens het onderzoek scoren we slecht omdat we in te grote huizen wonen, teveel energie verbruiken en hele drukke wegen hebben. Er zijn nog vijf landen in de wereld die slechter scoren dan België. Om dat te veranderen, zal iedereen een steentje moeten bijdragen! Doe jij iets bijzonders voor het milieu? Laat een reactie achter bij dit artikel!



8

d

ijlage

oefening 8: lijden uit de wereld de vragen

AT

is er gebeurd in Syrië?



45

8

e

ijlage


AT

is er gebeurd in Congo?

46



8

f

ijlage


ELKE soorten vervuiling bestaan er?



47

8

g

ijlage


IE

is het slachtoffer in Syrië?

48



8

h

ijlage


IE is het slachtoffer in Congo?



49

8

i

ijlage


IE

is het slachtoffer van vervuiling?

50



8

j

ijlage


OE

zou je (als je Obama was) de oorlog in Syrië oplossen?



51

8

k

ijlage


OE

zou je (als je Obama was) de oorlog in Congo oplossen?

52



8

l

ijlage


OE

zou je (als je Obama was) vervuiling in de wereld kunnen oplossen?



53

8

m

ijlage


AT

zijn de gevolgen van de oorlog in Syrië?

54



8

n

ijlage


AT

zijn de gevolgen van de oorlog in Congo?



55

8

o

ijlage


AT

zijn de gevolgen van vervuiling?

56



8

o

ijlage


AT

IE

is de oorzaak van de oorlog in Syrië?



57

8

q

ijlage


AT

IE

is de oorzaak van de oorlog in Congo?

58



8

r

ijlage


AT

IE

is de oorzaak van de vervuiling?



59

9

a

oefening 9: op zoek naar een oplossing

ijlage werkblaadje Lijden en pijn in de wereld AT?

....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................

Geef een omschrijving over jouw onderwerp. Zorg ervoor dat iedereen het begrijpt.

....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................

AAR? Kleur in op de wereldkaart. Waar gebeurt het nu? (groen) Waar gebeurde het vroeger? (rood)

IE?

....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................

Wie doet het? Wie lijdt er?

60


.......................................................................................................................................................


9

b


ijlage werkblaadje Lijden en pijn in de wereld ORZAAK?

....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................

Hoe komt het dat dit lijden bestaat? Waar komt dit lijden vandaan?

EVOLGEN?

....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................

Wat zijn de gevolgen voor de mensen? Wat zijn de gevolgen voor de dieren? Wat zijn de gevolgen voor de maatschappij?

PLOSSING?

....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................

Hoe zou jij dit oplossen als je Obama zou zijn? Hoe kan je zelf helpen om het op te lossen?

....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................



61

9


c

ijlage

links websites

hongersnood

Verzamel zoveel mogelijk informatie over jullie onderwerp. Deze websites kunnen jullie helpen:

62

-

http://www.ketnet.be/karrewiet/meer-weten/droogte-in-Oost-Afrika

-

http://www.ketnet.be/karrewiet/nieuws/12-februari-2013-broederlijk-delen

-

http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.1721441



9


d

ijlage

links websites

oorlog in het Midden-Oosten Verzamel zoveel mogelijk informatie over jullie onderwerp. Deze websites kunnen jullie helpen: -

http://www.ketnet.be/karrewiet/meer-weten/onrust-in-de-moslimlanden/syrie

-

http://www.ketnet.be/karrewiet/nieuws/14-maart-2014-syrie-oorlog-video

-

http://www.ketnet.be/Karrewiet/11-maart-2014-al-drie-jaar-oorlog-in-Syri%C3%AB

-

http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/Syrie



63

9


e

ijlage

links websites

natuurrampen Verzamel zoveel mogelijk informatie over jullie onderwerp. Deze websites kunnen jullie helpen: -

http://www.ketnet.be/Karrewiet/nieuws/16-mei-2013-meer-en-meer-vluchtelingen

-

http://www.ketnet.be/karrewiet/nieuws/11-november-2013-klimaattop

-

http://www.ketnet.be/karrewiet/in-de-wereld/Tyfoon-Haiyan

-

http://www.knack.be/nieuws/planet-earth/in-beeld-de-10-zwaarste-natuurrampenvan-de-laatste-15-jaar/diaporama-normal-76311.html

-

64


http://www.hln.be/hln/nl/2654/Planet/2336/Natuurrampen/actua/index.dhtml


9


f

ijlage

links websites

oorlog in Afrika Verzamel zoveel mogelijk informatie over jullie onderwerp. Deze websites kunnen jullie helpen: -

http://www.ketnet.be/karrewiet/nieuws/18-december-2013-kindsoldaten

-

http://www.ketnet.be/karrewiet/nieuws/20-januari-2014-zuidsoedan-geweld-video

-

http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.1679382

-

http://www.hln.be/hln/nl/1/home/203223/Centraal-Afrikaanse-Republiek/actua/index.dhtml



65

9


g

ijlage

links websites

kinderarbeid Verzamel zoveel mogelijk informatie over jullie onderwerp. Deze websites kunnen jullie helpen: -

http://www.ketnet.be/karrewiet/nieuws/12-juni-2013-kinderarbeid-video

-

http://www.ketnet.be/karrewiet/nieuws/27-december-2013-kinderarbeid-bolivia

-

http://www.knack.be/nieuws/wereld/10-schokkende-feiten-over-kinderarbeid/ article-normal-116442.html

-

66


http://www.unicef.be/kids/IMG/pdf/kinderarbeid-unicef.pdf


9


h

ijlage

links websites

vervuiling Verzamel zoveel mogelijk informatie over jullie onderwerp. Deze websites kunnen jullie helpen: -

http://www.ketnet.be/karrewiet/in-de-wereld/karrewiet-in-vietnam/vietnam-deel-3

-

http://www.ketnet.be/karrewiet/nieuws/15-maart-2013-auto-grootste-vervuiler

-

http://www.ketnet.be/karrewiet/nieuws/11-april-2013-plastic-in-zee

-

http://www.seafirst.be/nl/themas/vervuiling



67

9


i

ijlage

links websites

dierenleed Verzamel zoveel mogelijk informatie over jullie onderwerp. Deze websites kunnen jullie helpen: -

http://www.ketnet.be/karrewiet/meer-weten/G/GAIA

-

http://www.hln.be/hln/nl/1/home/8159/Dierenmishandeling/actua/index.dhtml

-

http://www.lokalepolitie.be/5447/veelgestelde-vragen/735-wanneer-is-er-sprake-vandierenmishandeling-en-wat-kunt-u-eraan-doen.html

68



10

a

ijlage

oefening 10: verhalen illustreren illustraties leerlingen

vervuiling



69

10

b

ijlage

oefening 10: verhalen illustreren illustraties leerlingen

vervuiling

70



Bijlagen

lesmateriaal

OM MET DIT BOEK AAN DE SLAG TE GAAN

11

oefening 2: de reporter

a

ijlage

kaartjes zonder afbeeldingen

Wie? Wat? Waar? Wanneer? Waarom? 72

bijlagen lesmateriaal om dit boek aan de slag te gaan


11


b

ijlage

kaartjes met afbeeldingen

Waar?

Wat?



73

11


c

ijlage


Waar? Wanneer?

Wie? Wat?

74



11


d

ijlage


Waarom?



75

12

a

oefening 3: de kunstenaar

ijlage

76



12

b

oefening 3: de kunstenaar

ijlage



77

13

oefening 4: de goede vriend (analoog)

mogelijke grafiek

presentatie antwoordmogelijkheden

ijlage

78



14

oefening 5: de goede vriend (digitaal)

ijlage

presentatie antwoordmogelijkheden en mogelijke grafiek



79

15

oefening 7: Waar gebeurd?

ijlage

Ik heb dit zelf ook meegemaakt.

Ik heb ook al eens zoveel verdriet gehad.

Ik weet wat het is om zoveel pijn te voelen.

Ik heb dit nog niet meegemaakt, maar ik ken wel iemand.

Toen ik .............. jaar was heb ik iets gelijkaardigs gezien.

Er is mij nog iets veel ergers overkomen.

Ik heb ook geweend toen ik ...............................................................

Ik had zeer veel pijn op het moment dat ......................................

Ik ben nog nooit zo verdrietig geweest als toen ik ..................

80



16

oefening 8: emoties raden

ijlage


emotiekaartjes

bang

onrustig

blij

verdrietig

ontgoocheld

kwaad

boos

woedend

opgewekt

onverschillig

supergelukkig

depressief

verliefd

bezorgd


81

‘De

woorden

komen allemaal terug in

zijn hoofd.’

‘Ik voelde me raar.’

‘Misschien dat mensen elkaar pesten omdat ze

arm zijn?’

‘Ouders zijn heel belangrijk.

(leerling over pesten) (leerling over pijn) (leerling over pesten)

Lijden is nog veel erger als zij erbij betrokken zijn.’ (leerling over verdriet) ‘Kinderen stelen is heel erg.’ (leerling over kindermishandeling)

Een realisatie van HTI Sint-Antonius Gent in samenwerking met de Provincie Oost-Vlaanderen

inspiratiebundel verzameling en lesmaterialen Bij het boek Ik ben heel veel pein om tot een boek te komen. om met dit boek aan de slag te gaan

Recommend Documents