een boek om trots op te zijn! Vormgeving E-book over het vormgeven van je eigen boek: cover en binnenwerk

een boek om trots op te zijn!

Vormgeving E-book over het vormgeven van je eigen boek: cover en binnenwerk

E-book ‘Vormgeving’ Als de laatste punt op papier is gezet en je verhaal volledig op taalfouten is gecheckt, zet je de volgende stap: jouw grijze tekstenbrij voorzien van een mooie verpakking. Maar een doorgewinterde schrijver is (meestal) geen professionele vormgever. De vormgeving van een boek is daarom vaak een lastige bijkomstigheid. Toch is het belangrijk om dit karwei niet af te raffelen, want het bepaalt de eerste indruk van jouw boek en die moet goed zijn, toch? Dit e-book staat in het teken van ‘het vormgeven van een boek’ en geeft je een aantal handvaten om jouw verhaal visueel aantrekkelijk te maken.

De buitenkant Je hebt de sterren van de hemel geschreven en bent apetrots op jouw manuscript. Eigenlijk vind je dat iedereen jouw boek moet lezen. Maar als je onvoldoende aandacht besteedt aan de vormgeving, loop je een boel potentiële lezers mis. Het jasje van je boek vertelt in één oogopslag het hele verhaal, roept vragen op bij de lezer of zorgt voor nieuwsgierigheid. Kortom, een mooie look is onmisbaar en het is belangrijk om tekst en beeld zo goed mogelijk op elkaar aan laten sluiten. De uitstraling van de cover Wanneer je de cover van je boek gaat opmaken, is het slim om een aantal aspecten in het achterhoofd te houden. De opmaak van de cover is medeafhankelijk van de inhoud en van jouw doelgroep. Het klinkt logisch, maar ‘t is best lastig om dit in de praktijk uit te voeren. • 2

Zorg dat de uitstraling van de cover past bij de sfeer van het verhaal. Heb je een vrolijk liefdesverhaal geschreven met een Vormgeving

•

happy end? Ontwijk dan donkere en sombere kleuren als zwart en grijs; Richt jij je verhaal op een vrouwelijke doelgroep? Kies dan – afhankelijk van jouw verhaal – voor levendige en fleurige kleuren op de cover. Mannen worden sneller aangetrokken tot donkere en diepe kleuren.

Bedenk wel, jouw boek staat straks tussen HONDERDEN andere boeken in de winkel of de online shop. Het is de kunst ervoor te zorgen dat deze niet verdrinkt in de massa. Probeer de aandacht te trekken: • Zorg dat de lezer begrijpt wat je wilt overbrengen met slechts één blik op de omslag; • Houd in je achterhoofd: less is more. Beperk de tekst en kies één pakkende afbeelding; • Gebruik contrasterende kleuren. Deze zorgen voor een goede leesbaarheid en trekken de aandacht. Ook op afstand. Dus als de achtergrond geel is, is een groene titel geen goed idee. • Maak de omslag ook leesbaar voor kleine formaten. Webwinkels beelden de voorkant van het boek veelal klein af en verkleinen de omslag tot ongeveer 2 bij 3 centimeter. De tekst van de cover De titel is niet alleen de basis van jouw verhaal, maar ook van de cover. De titel van jouw boek is goed leesbaar (zorg dat de titel op twee meter afstand nog steeds goed te lezen is), valt op door lettertype en kleur en wordt eventueel aangevuld met een subtitel om de lengte te beperken. De wereld moet natuurlijk wel weten dat jíj het boek hebt geschreven en we snappen dat het uitnodigend is om de auteursnaam – jouw naam – groot op de cover te vermelden. Dat is echter geen goed idee omdat het afleidt van de titel. Tenzij je de naam ‘J.K. Rowling’ draagt want in dat geval is de schrijver een belangrijk koopargument. De achterzijde van jouw boek is de afronding van jouw boek en 3

Vormgeving

tevens een logisch eind op wat aan de voorzijde begon. Laat daarom de achterkant aansluiten op de voorkant wat betreft de vormgeving. Plaats een korte samenvatting of een uitdagende tekst om nieuwe lezers te winnen en vergeet niet om een foto van jezelf erop te plaatsen. Eén kleine kanttekening: pas op voor dubbele informatie. Sta niet alleen stil bij de voor- en achterzijde, maar denk ook aan de rug. De boekhandel beschikt namelijk niet over onbeperkte ruimte om boeken te tonen en plaatst ze veelal met de rug naar voren in kasten. Trek de aandacht tussen al deze boeken door voor signaalkleuren, een aparte typografie of een bijzondere afwerking te kiezen. Let op voor je gaat experimenteren met een uitdagende uitstraling: het is belangrijk dat de rug een onderdeel blijft van het gehele omslagontwerp. En vergeet de kijkrichting van jouw potentiële lezers niet. Samengevat De uitstraling van de cover… • is mede afhankelijk van de inhoud van de doelgroep; • en moet de aandacht trekken van potentiële lezers. De tekst van de cover… • bestaat uit een titel, (eventueel) een subtitel, een auteursnaam en een korte samenvatting / uitdagend stuk tekst; • en moet goed leesbaar zijn.

De soorten covers De verschillende soorten Hard covers, soft covers, stofomslagen… Dit zijn enkele voorbeelden van covers die jij kunt gebruiken voor jouw boek. Bedenk van tevoren wat jij mooi vindt en welke cover het beste past bij het soort boek en verhaal: • Hard cover Een hard cover is een boek met harde kaft, vervaardigd van stof of leer. Een papieren omslag beschermt de hardcover. 4

Vormgeving

• Soft cover Een soft cover is een boek met een slappe kartonnen omslag en daarmee de tegenhanger van de hard cover. Soft covers worden in Nederland meestal paperbacks genoemd. • Stofomslag Een stofomslag is een losse papieren of geplastificeerde boekenomslag en wordt ook wel wikkel genoemd. De stofomslag wordt voornamelijk gebruikt bij gebonden boeken. Aan de binnenzijde van de boekomslag vind je vaak een korte samenvatting van het verhaal. Beschermlagen van de covers Om te voorkomen dat de cover van jouw boek makkelijk beschadigt en lelijk verkleurt, is het voorzien van een beschermlaag. De plastic beschermlaag wordt ook wel veredeling of coating genoemd, beschermt de gedrukte inkt tegen vocht en bestaat uit twee soorten: Glans laminaat is duurzaam en minder gevoelig voor beschadigingen. Het wordt veel gebruikt voor onder andere kinderboeken, kookboeken en bibliotheekboeken. De tegenhanger, mat laminaat, staat chiquer omdat het minder glimt. Je maakt de keuze in de laminaatsoorten op basis van welke uitstraling het meest aanspreekt. Pregen of Spot UV-lak Als je het bovenstaande niet ziet zitten of als je gewoon iets speciaals van jouw boek wilt maken, is het ook mogelijk om te kiezen om de cover te pregen of te behandelen met Spot UV-lak. Pregen, ook wel prägen of embossing genoemd, is een techniek waarbij reliëf in drukwerk wordt gecreëerd, gecombineerd met gedrukte tekst en foliedruk. De letters van de omslag worden bijvoorbeeld naar binnen of naar buiten gedrukt voor een reliëf effect. Een andere luxe afwerking is Spot UV-lak. Het is een glanzende lak die je op een bepaald deel van het ontwerp laat plaatsen. Voorbeeld: de omslag heeft een mat gelamineerde achtergrond en wordt verfraaid met glanzende letters. Deze combinatie resulteert in een exclusief en verrassend effect. 5

Vormgeving

ISB nummer / ISBN barcode Is het boek klaar voor de verkoop? Dan is het tijd om een ISBN aan te vragen. Het Internationaal Standaard Boeknummer bestaat uit tien of dertien nummers en is een unieke titel-identificatie, die jouw boek wereldwijd registreert. Het nummer heeft als doel om boeken snel en eenvoudig terug te vinden in databestanden en voorkomt misverstanden rondom de titel die zijn ontstaan in communicatie. Iedereen achterhaalt met het ISBN wie de auteur van het boek is en waar hij of zij het boek kan bestellen. Je vindt het nummer (soms als barcode) terug op de achterzijde of op één van de eerste bladzijden van een boek. Erg handig voor bijvoorbeeld boekenverkopers, universiteiten, bibliotheken en stichtingen. Dus, hoe kom je aan zo’n ISBN als je zelf jouw boek wilt uitgeven? Het is vrij simpel: je vraagt een eenmalig ISBN online aan bij het Bureau ISBN. Je registreert eerst jezelf als uitgever en vervolgens de publicatie. De complete aanvraag kost rond de 60 EUR, exclusief btw. Meer lezen over het aanvragen van het ISBN? Download dan ons e-book “ISBN aanvragen” op http://www.boekengilde.nl/e-books/e-book-isbn_aanvragen.

Samenvatting De verschillende soorten covers… • zijn onder andere hard covers, soft covers en stofomslagen; • bepalen mede de uitstraling van een boek; • en kun je eventueel luxe afwerken door het te pregen of te behandelen met Spot UV-lak. Een ISBN… • is een unieke titel-identificatie; • registreert jouw boek wereldwijd; • voorkomt misverstanden rondom de titel, ontstaan in de communicatie; • en is eenvoudig online aan te vragen via Bureau ISBN.

6

Vormgeving

De binnenkant Niet alleen de buitenkant, maar ook de binnenkant van jouw boek heeft een goede opmaak nodig. Het is zonde als mensen struikelen over het lettertype en daarom jouw verhaal niet lezen… De opmaak van de pagina’s is een behoorlijk karwei en een ware nachtmerrie voor schrijvers die eerst moeten uitzoeken hoe de tekst het beste wordt opgemaakt. Er zijn weliswaar geen regels, maar wel richtlijnen opgesteld die de leesbaarheid van jouw boek garanderen. Stramien voor het binnenwerk Een stramien voor het binnenwerk bestaat uit een aantal elementen: • Bladspiegel: de indeling van een (gedrukte) pagina en de verhouding tussen de zetspiegel en de marges; • Zetspiegel: het bedrukte deel van een (gedrukte) pagina; • Witmarges: de witte ruimte rondom geschreven of gedrukte tekst op een (gedrukte) pagina, ofwel de ruimte buiten de zetspiegel. Witmarges worden verdeeld onder: o Rugwit – binnenzijde; o kopwit – bovenmarge; o zijwit – buitenzijde; o en staartwit of voetwit – benedenmarge.

7

Vormgeving

De marges bepaal je naar eigen inzicht. Hoe groter de marges zijn, hoe kleiner de zetspiegel is dus hoe meer pagina’s je krijgt. Zorg er in ieder geval voor dat de pagina’s uitnodigen om te lezen. Tip! Op http://www.boekengilde.nl/sjablonen download je eenvoudig templates waarbij de marges al voor jou zijn ingesteld. Opmaak van de letters Bij de besluitvorming van de tekstopmaak neem je het volgende mee: • Een aangename regelafstand (interlinie); Als een tekst dicht op elkaar staat, leest het niet prettig. Denk na over een aangename regelafstand. • een mooi font; De typografiewereld is gecompliceerd en tegelijkertijd erg interessant. Welk font is het meest geschikt voor een boek en leest makkelijk weg? • en de juiste corpsgrootte. Lettergroottes of puntgroottes zeggen niets over de grootte van een letter. Fonts verschillen onderling van elkaar. Kijk daarom naar de corpsgrootte, uitgedrukt in punten. Deze meet de afstand van de onderkant van een staartletter (zoals de g of j) tot aan de bovenkant van een stokletter (zoals f en l). Times New Roman in 12 punten is een gangbaar voorbeeld. De tekst van het binnenwerk bestaat uit twee soorten tekst, de broodtekst en de hoofdstuktitels. Broodtekst is de aaneengesloten proza van een boek. Gebruik voor deze tekst schreefletters, letters met een streepje (ook wel serif genoemd). Schreefletters lezen namelijk lekker weg. Een bekend schreeflettertype is Times New Roman. Hoofdstuktitels zijn korter en mogen opvallen. Kies daarom bijvoorbeeld voor een schreefloos font met eigentijdse look, als het boek zich ervoor leent. Tip! Check of het lettertype dat je gebruikt een copywright heeft. Je mag niet alle lettertypes zomaar gebruiken voor een boek. Zorg dat je voor het font hebt betaald (dus een licentie hebt gekocht) of werk met een lettertype zonder intellectueel eigendomsrecht. 8

Vormgeving

Teksten zijn op meerdere manieren uit te lijnen. Het is mogelijk om de tekst links en rechts uit te lijnen, te centreren of uit te vullen. Het laatst genoemde – het uitvullen – wordt het meest gebruikt voor de broodtekst en zorgt ervoor dat het in blokvorm komt te staan. Een dergelijke uitlijning creëert rust en leescomfort. Software voor de opmaak Hoewel het erg aantrekkelijk is om het vertrouwde Word te openen voor het ontwerpen van een cover, is het allesbehalve handig en verstandig. Een cover bestaat uit drie delen – een achterkant, een rug en een voorkant – en is te gecompliceerd voor het tekstprogramma. Het meest gebruikte programma is InDesign van Adobe. Het desktop publishing-programma (DTP) biedt oneindige mogelijkheden en is zowel professioneel als gebruiksvriendelijk. Het is zeer geschikt voor het opmaken van drukwerkpagina’s. De nadelen zijn de prijs en het abonnement waar je aan vast zit. Maar het is mogelijk om InDesign voor 30 dagen gratis uit te proberen. Je hebt een maand de tijd om het trial programma enigszins onder de knie te krijgen en om je boek op te maken. Eitje, toch?

Samenvatting Stramien van het binnenwerk… • bestaat uit een bladspiegel, zetspiegel en witmarges. De opmaak van de letters… • bestaat uit een aangename regelafstand, een mooi font en de juiste corpsgrootte; • is verschillend per tekst (broodtekst en hoofdstuktitels). Software voor de opmaak: • Word is niet geschikt voor het opmaken van een cover; • InDesign is perfect voor de opmaak: het programma biedt oneindige mogelijkheden en is zowel professioneel als gebruiks- vriendelijk.

9

Vormgeving

Need some help? Bel BoekenGilde! Je hoeft er niet alleen voor te staan: BoekenGilde ondersteunt je graag bij het opmaken van jouw boek. Met telefonisch advies komen we samen al een heel eind. Zie je het niet zitten om er zelf mee aan de slag te gaan? Onze ontwerpers zitten klaar om van jouw boek een eyecatcher te maken. We bespreken van tevoren de wensen door en gaan vervolgens aan de slag. Zodra het eerste ontwerp klaar is, sturen we deze als PDF bestand per mail naar je op. Als jij er blij mee bent, zijn wij dat ook. De proefdruk ontvang je per post.

Over BoekenGilde Bij BoekenGilde begeleiden we je in het schrijven, drukken en uitgeven van je eigen boek. Van het eerste idee tot het moment dat je boek van de drukpersen rolt en het ingebonden wordt. Maar ook daarna staan we voor je klaar: we geven je uitleg over hoe je je eigen boek kunt promoten en bieden een online boekenshop aan. Met deze boekenshop neemt BoekenGilde de verzending en financiële afhandeling van de boekverkoop uit handen. Kijk voor meer informatie op www.boekengilde.nl of neem contact met ons op via 053 3032 080 / [email protected].

een boek om trots op te zijn!

BoekenGilde www.boekengilde.nl p/a Gildeprint Javastraat 123 7512 ZE Enschede 053 - 3032 080 [email protected]