Inspectie keurt geneesmiddelenbereiding

VEERTIENDAAGS INFORMATIEBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 33 NUMMER 15 21 september 2007

Inspectie keurt geneesmiddelenbereiding goed Het UMC St Radboud haalde als eerste ziekenhuis in de regio een certificaat binnen om unieke geneesmiddelen zelf te maken. Geneesmiddelen die voor de farmaceutische industrie niet rendabel zijn, maar wel noodzakelijk voor de patiëntenzorg. De afdeling Apotheek/Klinische Farmacie bereidt ruim vierhonderd verschillende producten, soms in stuks van vierduizend. Met het certificaat mag het Radboud nu ook voor andere ziekenhuizen en apotheken geneesmiddelen produceren. N e l l e k e D i nn i s s e n

Paracetamol in een zetpil van 30 mg voor kinderen, een crème voor de behandeling van psoriasis of een anestheticum gecombineerd met morfine. Allemaal unieke medicijnen die niet in een gewone apotheek verkrijgbaar zijn. Voor de industrie is deze medicatie commercieel niet interessant omdat er weinig vraag naar is, weet Nicole Vink, ziekenhuisapotheker en hoofd Bereidingen. ‘Daarom maken wij ze. Het zijn vaak medicijnen voor kinderen en medicijnen voor zeldzame aandoeningen.’ Alle ziekenhuisapotheken moeten van de overheid het zogenoemde GMP-z certificaat halen, dat staat voor Good Manufacturing Practice-ziekenhuisfar-

Pagina 5 Door Johan van Asten leeft oorlogsgeschiedenis voort

Pagina 6 Feestelijke start bouwfase 3

Foto: Frank Muller

macie. ‘Onze afdeling haalde als eerste in de regio het certificaat binnen. Een jarenlange klus’, stelt Vink. ‘Niet alleen de medicatie moet aan alle eisen voldoen, maar ook de apparatuur, de scholing van de medewerkers en alle procedures’, zegt Peter Diebels, hoofdanalist en betrokken bij de kwaliteitscontrole op de producten. Voldoet een ziekenhuis niet aan de GMP-z-eisen, dan kan het de bereiding van medicijnen wel vergeten. De Inspectie voor de Volksgezondheid gaat alle ziekenhuisapotheken langs. ‘Een paar maanden geleden kondigde de Inspectie haar bezoek bij ons aan’, vertelt Vink. ‘Gelukkig zijn we hier al zo’n vijf jaar mee bezig, en die voorbereidingstijd heb je echt nodig.’ Het Radboud maakte tot nu toe medicatie voor eigen patiënten. Vanaf nu mag het ziekenhuis dit ook doen voor patiënten van andere ziekenhuizen en apotheken. In 2005 is bij de nieuwbouw al rekening gehouden met uitbreiding van de productie. De afdeling Apotheek/Klinische Farmacie beschikt sindsdien over meer vierkante meters en gloednieuwe apparatuur. Volgens Vink en Diebels schrappen veel ziekenhuizen de bereiding van medicijnen, omdat het te kostbaar is en veel mankracht vergt. Diebels: ‘De lat om aan alle eisen te voldoen ligt heel hoog.’ Vink en Diebels verwachten dat veel ziekenhuizen de productie van medicijnen gaan uitbesteden. ‘Het certificaat is niet alleen geldig voor de gewone geneesmiddelen’, merkt ziekenhuisapotheker Katja van Rij op. ‘Het Radboud mag ook radioactieve geneesmiddelen maken, zoals jodium bij schildklieraandoeningen of middelen om skeletscans te maken. Die maken wij in het hotlab, waar een strenge stralingshygiëne geldt.’ Tot slot zegt Diebels dat ook het laboratoriumpersoneel intensief betrokken was bij het proces. ‘Het certificaat is een kroon op het werk van veel mensen.’ n

Pagina 9 Magneet spoort metabole ziekten op

Pagina 12 Medisch-historische club zet traditie voort

r ad b o d e 1 5 - 2 0 0 7

inhoud 3

agenda

Patiëntenzorg ‘Tuberculose was en is een armoedeziekte’ Op 7 september is de TBC-kliniek in het Universitair Longcentrum Dekkerswald officieel geopend.

5

Interview Johan van Asten Naast zijn werk in het Radboud zorgde hij ervoor dat de soldaten die september 1944 gesneuveld zijn bij de oversteek over de Waal nooit worden vergeten.

6

9

Oecumenische vieringen Om 10.00 uur in het personeelsrestaurant. 23 sept. voorganger Ries van de Sande; 30 sept. voorganger Jack de Groot; 7 okt. voorganger Stieneke Reeders; 14 okt., voorganger Ans Bertens.

Onderzoek • NMR-spectroscopie is een zeer geschikte manier om in lichaamsvloeistoffen (snel) afwijkingen in stofwisselingsproducten op te sporen, concludeert Udo Engelke. • Een grote littekenbreuk in de buikwand bezorgt de patiënt veel overlast. Chirurg in opleiding Tammo de Vries Reilingh beschrijft in zijn proefschrift een operatietechniek waarmee bij veel patiënten een goed resultaat behaald kan worden.

Van woensdag 26 september tot en met donderdag 4 oktober staat er een grote circustent op het toekomstige bouwterrein, aan de René Descartesdreef. Een artikel over het startevenement en de bouwplannen.

Voor alle cursussen en meer informatie: www. umcn.nl/paog.

2 oktober AOCN - Oncologische thema-avond ‘Moleculaire biologie voor de clinicus: ontwikkeling van op mutaties gerichte therapie in de hemato-oncologie’.

5 oktober

12 Onderwijs Medisch-Historische Club D. de Moulin

Reportage Start bouwfase 3

P A OG

‘Historisch besef scherpt het kritisch vermogen van de arts’

En verder...

Kunst, agenda  Nieuwsladder  In bedrijf  Advertenties  Onderzoek, prijzen en benoemingen  Mensen, colofon, boodschap, PIPnieuws  Column ethiek 

2 3 4 en 11 8 9 10 12

‘Radboud Masterclasses voor Alumni 2007’. Het evenement vindt plaats op de campus van het UMC St Radboud te Nijmegen. Kosten voor deelname: inclusief het buffet, e 20-. Voor co-assistenten en studenten in de masterfase is dat e 5,-. Meer informatie en aanmelding via website PAOG.

Overig Lezing prof. Dino A. Guissani Op initiatief van de Wim Schellekens Stichting is de eminente foetaal fysioloog professor Dino A. Guissani te gast in Nijmegen en Maastricht als ‘Wim Schellekens Visiting Professor’. De titel van zijn lezing is “Prenatal Origins of Heart Disease: the roles of Hypoxia and Oxidative Stress”. Guissani’s onderzoek naar de werking van de foetus met de focus op costicosteroïden is voor zowel de obstetrie als de cardiovasculaire geneeskunde van belang. De lezing vindt plaats op 27 sept. in de Hippocrateszaal, route 77. Aanvang: 1.500 uur.

27 september Cursus ‘Preventiemedewerker Arbo & Milieu’, bestemd voor medewerkers en leidinggevenden met de taak van Preventiemedewerker Arbo & Milieu. U leert uw positie als preventiemedewerker op de werkplek vorm te geven en krijgt inzichten en oefent vaardigheden om te signaleren, eenvoudige adviezen te verstrekken en concrete verbeteracties te starten. Duur: 4 dagdelen (9.00 - 13.00 uur) op 27 sept., 11 okt., 1 en 15 nov. Meer informatie: mw. P. van Heijst, staf P&O, (36)10645, e-mail: [email protected].

kunst Toen Sarah Wong van het Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam een foto-opdracht kreeg, smeedde ze met de jonge patiënten die ze er ontmoette een even persoonlijke als intensieve band. Henzelf en hun situatie ernstig nemend, ging ze met hen na hoe ze geportretteerd wilden worden – om zo als het ware een onmogelijke droom in vervulling te laten gaan. Dat het niet een iedereen voor de gek houden is geworden, en zeker niet de patiëntjes zichzelf, daarvan getuigen de foto’s gebundeld in Sophia’s Children (2002). Er wordt niet gedaan alsof de kinderen niet ernstig ziek zouden zijn; de foto’s tonen ze echter juist in hun veerkracht, hun levenslust en met de waardigheid waarmee ze hun ziekte dragen. Het UMC St Radboud heeft drie van deze foto’s aangekocht. Bij het bekijken van één ervan, in de lifthal van het bouwdeel Vrouw en Kind, zien we een ballerina aan de brug. Het is slechts in tweede instantie dat opvalt dat één van de onderbenen is geamputeerd. Maar dat we het niet onmiddellijk hebben opgemerkt, is niet omdat het verborgen wordt gehouden; integendeel. Ze staat er, rijzig, in al haar kracht, en fier om wat ze kan, wie ze is, zonder daarbij haar handicap te verbergen. Dat trekt onze aandacht en blijft ons bij. Ze is niet zielig, geen stumper, en als we dat al zouden denken, als ze zich soms ook wel zo voelen zal, dan is ze tegelijk nog heel wat anders: iemand! Dát straalt van haar af, dát laat ze ons zien. Deze foto tracht een steun te zijn voor wie in en buiten het ziekenhuis een moeilijke periode doormaakt. Maar het zijn Sarah Wong en uiteindelijk vooral het meisje zelf, die met haar op deze wijze aanwezig zijn appelleren aan krachten en aan een perspectief op een plek en op een moment dat we ze nodig hebben.

28 september Derde bijeenkomst Medisch-Historische Club D. de Moulin ‘Tussen droom en daad: het Radboud als voortplantingshuis’. Deelname is gratis, aanmelden bij Marjolijn Klomp: m.klomp-kooi@paog. umcn.nl. (Zie voor meer informatie pagina 12).

28 september F.C. Donderscentrum viert zijn eerste lustrum met een grote publieksmanifestatie De hersenen te kijk. Informatie www.ru.nl/fcdonders/lustrum

2 oktober Voorlichtingsavond voor zwangeren met als thema ‘Borst of fles’. Tijd: 18.45 - 20.45 uur. Locatie: Polikliniek gynaecologie/verloskunde, routenummer 782.

25 november Sinterklaas

Sarah Wong, Sophia’s Children, 2002, één foto uit de genoemde reeks. Daan Van Speybroeck

2

Het Sinterklaasfeest dat de Personeelsvereniging al jaren organiseert voor de kinderen van de leden vindt dit jaar plaats op zondag 25 november. Er zijn drie vieringen in het Auditorium (Onderwijsgebouw): van 12.00 tot 13.15 uur, van 14.00 tot 15.15 uur en van 16.00 tot 17.15 uur. Informatie en aanmelden: www.ru.nl/pv/sint of bij het PV-bureau (17186). Inschrijven kan vanaf 1 okt. tot en met 26 okt. Bent u nog geen PV-lid neem dan contact op met het PV-bureau voor een inschrijvingsformulier en een aanmeldingsstrook. Kaartjes ophalen: tussen 09.00-15.00 uur van 13 t/m 15 nov. en op 20 en 21 nov. bij het PV-bureau aan de Kapittelweg 52.

tiëntenzorg pa

r ad b o d e 1 5 - 2 0 0 7

‘Tuberculose was en is een armoedeziekte’

nieuwsladder

Al sinds 1994 is longarts Wiel de Lange bezig met de opzet van een tuberculosekliniek in het Universitair Longcentrum Dekkerswald. Op 7 september werd die eindelijk geopend met een symposium waar topspecialisten uit Nederland en de wereld spraken, vertelt De Lange trots. De kliniek behoort tot de top van Europa.

Bouw Informatiecentrum Op 1 oktober wordt het Bouw Informatiecentrum geopend. Gedurende de komende jaren kunnen medewerkers, bezoekers, buurtbewoners en bijvoorbeeld relaties hier terecht voor informatie over de bouw- en nieuwbouwprojecten van het UMC St Radboud. Het is op alle werkdagen geopend en bevindt zich aan de oostkant van het Geert Grooteplein, naast de grote gazons.

Onderzoek Vierdaagse

Longarts Wiel de Lange

M a r l i e s M i e l e k amp

Als je achterin de tuin van het Universitair Longcentrum Dekkerswald staat kijk je uit op een prachtig oud gebouw dat je onmiddellijk herkent als een oud sanatorium. Je ziet er bij wijze van spreken nog de bedden met patiënten in de op het zuiden gelegen tuin liggen. Want zonlicht was goed als je de gevreesde ziekte had die in de volksmond ‘TB’ heette... Niets doet vermoeden dat achter de oude gevel een hypermodern, hightech behandelcentrum ligt waar acht tuberculosepatiënten optimaal behandeld kunnen worden. ‘Snoetje verplicht’ staat voor de sluis die naar de behandelkamers leidt. Longarts De Lange: ‘Het is hier een hooggespecialiseerde afdeling waar aan alle hygië­ ne- technische voorzorgen is voldaan om mensen met een besmettelijke of moeilijk behandelbare tuberculose te behandelen. Dat is zowel voor de patiënt als voor het personeel belangrijk.’

Hooggekwalificeerd personeel Op de hele afdeling wordt de lucht zes keer per uur gewisseld, er heerst onderdruk en aan de wanden hangen apparaten met UV-licht. ‘Alle lucht gaat door deze apparaten en door de UV-straling worden de tuber­ culosebacillen in de druppeltjes die hier hangen als het ware kapot gestraald. De gedachte uit begin vorige eeuw dat zonlicht goed was voor tbc- patiënten was dus zo gek nog niet!’, lacht De Lange. Niet alleen zijn er vergeleken met vroeger zaken in technisch opzicht veranderd, ook de patiëntengroep is anders. ‘Tuberculose is van oudsher een ‘armoedeziekte’,

Foto: Flip Franssen

dat is voor de ongeveer 9 miljoen mensen die er wereldwijd aan lijden nog steeds zo. In Nederland zijn dat tegenwoordig niet meer de arbeiders, maar dak- en thuislozen, mensen met alcohol- en drugsproblemen, mensen met HIV en Aids en natuurlijk vluchtelingen die de ziekte ‘importeren’ uit hun thuisland. Dat maakt de behandeling er niet makkelijker op.’ En het vraagt om hooggekwalificeerd personeel. ‘Niet iedereen is geschikt om met deze moeilijke patiëntengroep om te gaan’, beseft de longarts. ‘Het vraagt flexibiliteit, relativeringsvermogen en een brede medisch technische kennis. Op ons personeel zijn we dan ook erg zuinig.’

Roken mag... Behalve Dekkerswald is er nog een tuberculosekliniek in Nederland: Beatrixoord in Haren bij Groningen. Beide klinieken richten zich niet alleen op patiëntenzorg, maar ook op opleiding en onderwijs. ‘En we hebben een consultfunctie, ik word bijna dagelijks gebeld door een collega’, benadrukt De Lange. ‘Verder houden mijn collega’s Boeree en Magis zich hier ook bezig met onderzoek. Eigenlijk hebben we alle taken die bij een afdeling van een universiteit horen.’ We lopen ondertussen naar buiten, de enige plek waar patiënten even op een terras kunnen zitten. Op de tafel staat een asbak met diverse peuken. In een longkliniek? ‘Ach, onze patiënten die bijvoorbeeld de oorlog in Kosovo hebben meegemaakt of ernstig verslaafd zijn, die kun je niet ‘opsluiten’ zonder dat ze een uitlaatklep hebben’, zegt de Lange, ‘En voor hen is dat roken, dus ja, roken mag...’  n

Geen uitgestelde OK’s meer Patiënten met een groot trauma gaan voor. Daarvoor moeten soms andere minder acute patiënten wijken, bijvoorbeeld mensen met een heupfractuur. Een doorn in het oog van Gert Jan Scheffer, hoogleraar Anesthesio­ logie. Een Japanse methode helpt OK-medewerkers op weg naar een oplossing. Drie jaar geleden ging het hele OK-bedrijf op de schop. Met succes. Niet-spoedpatiënten, de zogenoemde electieve patiënten, worden sindsdien allemaal binnen de gestelde termijn geopereerd. ‘Maar semi-acute patiënten, bijvoorbeeld mensen met een heupfractuur, vallen nog wel eens van het OK-programma af door een spoedgeval’, zegt Gert Jan Scheffer, hoogleraar Anesthesio­ logie. ‘Die uitgestelde ingrepen zijn legitiem, want er komen hier regelmatig grote multitrauma’s binnen, maar voor de betreffende patiënten en specialisten is het uitermate hinderlijk.’ Scheffer nam een extern bureau in de arm om dit probleem op te lossen. Een bureau dat ervaring heeft met grote multinationals als Grolsch en Fuji en een Japanse methode hanteert om planning en logistiek zo efficiënt mogelijk te laten verlopen. Zo’n dertig medewerkers uit alle geledingen brachten al

twee keer twee dagen door op conferentieoord Soeterbeeck om allereerst de problematiek rondom de acute OK’s grondig te analyseren. Scheffer: ‘Aanvankelijk was er veel weerstand bij medewerkers. Onzinnig en tijd­ rovend, kreeg ik te horen. Maar het is verrassend als je ziet wat die twee bijeenkomsten al hebben opgeleverd. Behalve dat ze van elkaar nu exact weten tegen welke problemen men aanloopt, is er veel commitment om het gezamenlijk op te lossen.’ Volgens de Japanse zogenoemde Makigami-methode kunnen medewerkers vrijelijk denken en ideeën spuien. Ook heel extreme. Ze zijn aanvankelijk niet gebonden aan grenzen of aan uitvoerbaarheid. Scheffer: ‘Een idee was bijvoorbeeld: de OK wordt een volcontinubedrijf dat 24 uur per dag open is. Het zijn slechts dromen, die uiteindelijk na de derde bijeenkomst op 19 oktober moeten resulteren in een reëel en uitvoerbaar plan dat de verschillende OK-afdelingen binnen honderd dagen moeten implementeren.’ Scheffer is ervan overtuigd dat er iets goeds uitkomt. ‘Twee dagen op de hei doet wonderen. Iedereen zet er z’n schouders onder. Er heerst een geweldige teamgeest en mensen zijn ontzettend creatief.’ ND

3

Door Maria Hopman en haar team is dit jaar tijdens de Vierdaagse onderzoek gedaan naar de inspanningsfysiologische aspecten en gezondheidsrisico’s die het lopen van een Vierdaagse met zich meebrengt. Om een goede risico-inschatting te maken voor het lopen onder verschillende weersomstandigheden zijn meetgegevens verzameld over twee belangrijke risicogebieden, de temperatuurregulatie en de vochthuishouding, tijdens langdurige inspanning. Dit onderzoek, waar 65 lopers aan deelnamen, h eeft een aantal wetenswaardigheden opgeleverd. Lees hier meer over via de website www.umcn.nl/overhetumc/publicaties/ radbode.

Cursussen docentprofessionalisering kosteloos Het Onderwijsinstituut van het Radboud verzorgt voor alle docenten, die betrokken zijn bij de studies Biomedische Wetenschappen, Geneeskunde en Tandheelkunde, cursussen in het kader van docentprofessionalisering. Met ingang van september is deelname aan deze cursussen kosteloos voor medewerkers van het UMC St Radboud. Dit geldt ook voor het gehele cursusaanbod docentprofessionalisering van 2008. Inschrijven is mogelijk via de formulieren, die per cursus te downloaden zijn op www.umcn.nl/docentprofessionalisering.

Bexprijs bachelorstage BMW Welke student van Biomedische Wetenschappen heeft de beste bachelorstage gelopen? Vandaag (21 september) wordt om 16.00 uur in de Lammerszaal hiervoor de Bexprijs uitgereikt. Drie studenten zijn genomineerd: Sara Al Shamma, Sanna Rijpma en Dineke Westra. Zij zullen ieder een voordracht houden over hun stage. De jury, onder voorzitterschap van prof.dr. John Overbeke, maakt daarna bekend wie de winnaar is. Aan de Bexprijs is een oorkonde en een geldbedrag verbonden. Deze aanmoedigingsprijs voor studenten wordt sinds 2003 uitgereikt.

Ramadan Donderdag 13 september is de vastenmaand ramadan begonnen en die duurt tot 13 oktober. De islam schrijft voor dat gelovigen gedurende die maand tussen de eerste ochtendschemering en zonsondergang niet eten, drinken, roken, vrijen. Zieken, ouderen, menstruerende, zwangere en zogende vrouwen hoeven niet te vasten. Dit geldt in sommige gevallen ook voor patiënten. Is er sprake van een medische noodzaak om niet te vasten, dan is het belangrijk de patiënt te adviseren om op een andere wijze aan zijn religieuze verplichtingen te voldoen. Moslims die mobiel zijn en willen voldoen aan hun gebedsverplichting kunnen terecht in de aparte gebedsruimte voor moslims in het stiltecentrum achter de hoofdingang, route 565. De ramadan wordt afgesloten met het suikerfeest, dat vindt hier plaats op 17 oktober. Meer informatie: www. umcn.nl/medewerker/ en vervolgens doorklikken naar geestelijke verzorging en pastoraat.

i n b e d r i jf

r ad b o d e 1 5 - 2 0 0 7

Veiligheid

Vernieuwd Calamiteitenplan Hoe borg je de veiligheid van alle medewerkers, patiënten en bezoekers bij een calamiteit? Hoe zorg je dat vitale zorgprocessen gewoon door blijven gaan? In het Calamiteitenplan UMC St Radboud staat hoe iedere medewerker moet handelen bij bijvoorbeeld brand, stroomuitval of een incident met gevaarlijke stoffen. Dit plan is onlangs vernieuwd en wordt de komende weken verspreid over alle afdelingen. ‘Wat doe je als je brandlucht ruikt? Of als het alarm door de gangen schalt? Door de drukke, dagelijkse werkzaamheden staan veel medewerkers hier niet bij stil’, zegt Monique Peters, beheerder Calamiteitenplan bij Staf Calamiteiten. ‘Hopelijk maak je geen calamiteit mee, maar áls er iets gebeurt moet je wel weten wat je te doen staat!’ Het oude calamiteitenplan dateert uit 2005. Door nieuwe inzichten ten gevolge van de verbouwingen, nieuwbouw, trainingen en inspecties was het plan aan vernieuwing toe. ‘We hebben nu een Ziekenhuis Rampenopvangplan (ZiROP) dat voldoet aan de landelijke leidraad van het ministerie van VWS’, licht Peters toe. ‘Dit deel van het plan gaat over de opvang van slachtoffers bij een ramp.’ In het Calamiteitenplan staan verder het bedrijfshulpverleningsplan, het calamiteitenmanagement en afdelingsspecifieke continuïteitsplannen beschreven. Peters: ‘Elke afdeling moet een continuïteitsplan hebben om bij een calamiteit de patiëntenzorg draaiende te houden. Dit is nog niet overal aanwezig. In het Calamiteitenplan staat hoe je een continuïteitsplan opstelt.’ ‘Medewerkers zouden beter op de hoogte moeten zijn van het calamiteitenplan’, vervolgt Peters. ‘Leidinggevenden moeten ze hierop attenderen. Wat iedere medewerker móet weten staat op de instructiekaart, die op iedere afdeling en in de gangen van het Radboud hangt. De basisregel is: bel bij calamiteiten vijf keer vijf.’ Staf Calamiteiten heeft tevens een nieuwe opzet ontwikkeld voor opleiding, training en oefening waarin alle onderwerpen aan bod komen. De komende weken wordt het nieuwe plan, gestoken in een herkenbare aluminiummap, verspreid over alle afdelingen. Het staat ook op KWINT. Voor vragen: [email protected], tel. 19516.  GM

Bureau kwaliteit

Coördinatiepunt CURV helpt bij UMC-brede richtlijnontwikkeling

Foto: Frank Muller  Irene van den Heuvel van CURV (op foto links) werkt nauw samen met Petra van Gurp (richtlijnontwikkeling).

Wie een ziekenhuisbrede richtlijn, een protocol of procedure wil ontwikkelen, kan vanaf 1 oktober terecht bij het nieuwe Coördinatiepunt UMC-brede Richtlijnen en Voorschriften (CURV). ‘Ik raad ontwikkelaars van deze documenten aan in een vroeg stadium contact met mij op te nemen,’ zegt Irene van den Heuvel van CURV. ‘Dat kan veel tijd besparen.’ Ziekenhuisbrede richtlijnen zijn voor iedereen toegankelijk op KWINT (kwaliteit op intranet). Daarbij is het belangrijk dat het proces van ontwikkelen, beoordelen, goedkeuren tot autorisatie door de RvB op eenduidige wijze verloopt. ‘In het verleden leidde dit regelmatig tot frustraties’, vertelt Van den Heuvel. ‘Ontwikkelaars begonnen vaak vol enthousiasme. Pas op het moment dat ze alles hadden uitgedacht, kwamen ze erachter dat ze niet volgens de goede procedure hadden gehandeld of zich tot verkeerde commissies hadden gewend.’

Vanaf 1 oktober kunnen medewerkers zich, al bij het begin van het proces, wenden tot CURV. ‘Wij informeren over het gebruik van formats, de procedure, routing en gestelde eisen, gedurende het ontwikkeltraject. Medewerkers kunnen bovendien bij ons terecht met vragen over bestaande ziekenhuisbrede documenten.’ CURV is bereikbaar via e-mail: [email protected] of via telefoonnummer 66283 of sein 2510. ‘Wij reageren dan zo snel mogelijk.’ Van den Heuvel werkt nauw samen met Petra van Gurp (richtlijnontwikkeling) en Peter Derksen (KWINT) van het bureau Kwaliteit. JM

Molecular Mechanisms of Disease

Eerste diploma’s voor internationale researchmaster

Wieteke Hoeijmakers (links) en Karlien Coene studeerden 14 september summa cum laude en cum laude af. Foto: Jan van Teeffelen In 2005 startte de nieuwe researchmaster Molecular Mechanisms of Disease, verzorgd vanuit het Nijmegen Centre of Molecular Life Sciences (NCMLS). Op 14 september namen de eerste afgestudeerden hun diploma in ontvangst. In de afgelopen twee jaar heeft de opleiding zich internationaal geprofileerd en studenten uit elf landen weten te trekken. ‘We willen toptalenten van de hele wereld aan ons UMC binden.’ Studenten die de researchmaster Molecular Mechanisms of Disease volgen, komen onder meer uit Nederland, Syrië, Pakistan, China, Finland en Turkije. ‘Met deze master word je onderzoeker in de moleculaire levenswetenschappen, bij uitstek een internationaal werkveld’, vertelt Clasien Oomen, beleidsmedewerker Onderwijs Studentenzaken. ‘De opleiding is volledig Engelstalig en helemaal ingericht op buitenlandse studenten.’ ‘Je krijgt les van internationaal vermaarde wetenschappers. En wat je leert over de moleculaire mechanismen achter ziektes wordt direct toegepast in het medische werkveld’, aldus curriculumcoördinator prof.dr. Frans Cremers. ‘Dat is wereldwijd tamelijk uniek.’ Momenteel volgen 22 mensen, verdeeld over elf landen, deze tweejarige opleiding. De ‘jonge’ master scoort goed. ‘We willen de komende jaren groeien naar 24 studenten per jaar, dus in totaal 48 over de hele opleiding’, zegt Oomen. ‘We hanteren een strenge selectie. Studenten moeten bij de beste 10 procent van hun eigen opleiding zitten. Ze moeten een hoog kennisniveau hebben en zeer gemotiveerd zijn.’ Het aantrekken van buitenlandse topstudenten gebeurt via mailings en advertenties, maar vooral door ze zelf ‘op te zoeken’. Oomen: ‘Een medewerker van Onderwijs Studentenzaken gaat samen met een student naar speciale masterbeurzen in het buitenland. Zo zijn we in Mexico, India, China en Turkije geweest om daar studenten en opleiders te enthousiasmeren. We willen toptalenten van de hele wereld aan ons UMC binden.’ Bij de eerste doctorandi is dat al gelukt. Karlien Coene studeerde op 14 september cum laude af, Wieteke Hoeij­ makers zelfs summa cum laude. Zij gaan promotieonderzoek doen bij het NCMLS. Hoeijmakers gaat onderzoek doen naar de malariaparasiet, Coene naar de moleculaire basis van genetisch bepaalde blindheid.  GM Vervolg In Bedrijf op pagina 11.

4

het moment In deze rubriek vertellen medewerkers over een bijzondere ervaring die verband houdt met het werk in het UMC St Radboud. Een ongewoon en persoonlijk verhaal. Dit keer een verhaal van Thijs Merkx, kaakchirurg/hoofdhalsoncoloog.

Cadeau ‘Op een vrijdagmiddag werd ik in consult gevraagd door de kinderoncoloog om samen met de kinderchirurg te kijken naar een baby van vier maanden die een flinke zwelling in de mond had. Het kind kwam via een ander ziekenhuis naar het Radboud. De verwijzende arts vreesde dat het om een kwaadaardige tumor ging, omdat het zo snel groeide. Een punctie gaf geen duidelijkheid. Daarom zouden we ’s maandags onder narcose een biopt nemen. Maar al op zaterdagochtend belde de kinderoncoloog mij dat het kind de mond niet meer kon sluiten. Het kon niet meer eten en drinken, en moest aan de sondevoeding. Hij verzocht mij met spoed een biopt te nemen in plaats van maandag, ervan uitgaande dat het kwaadaardig was en dat na de operatie meteen met chemotherapie gestart kon worden. Ik ben direct gaan bellen om een acute kinder-OK te regelen. Om half drie stond het hele team klaar inclusief kinderanesthesist. Ook de patholoog Han van Krieken stond in de startblokken om het biopt te onderzoeken. En voor de chemotherapie was alles in gereedheid gebracht. Toen ik de zwelling openmaakte zag ik direct dat het niet kwaadaardig was. De dienstdoende algemeen chirurg kwam ook nog kijken en was het met mijn visie eens. We besloten daarom meteen de hele tumor weg te halen. De operatie zou dus uitlopen. Ik liet de ouders via een OK-medewerker weten dat ze zich geen zorgen hoefden te maken. Rond half vijf kregen we de pathologie- uitslag. Het

Enerzijds was er opluchting, anderzijds ook ongeloof was inderdaad niet kwaadaardig. Ik kon de ouders geruststellen. Enerzijds was er opluchting, anderzijds ook ongeloof. Ze waren immers naar ons gestuurd met de boodschap: uw kind heeft mogelijk kanker. Een dramatische diagnose die veel emoties losmaakt. De ouders waren in paniek. Maar binnen een mum van tijd bleek een ernstige kwaadaardige tumor, een goedaardige vetbult te zijn die bij jonge kinderen heel hard kan groeien. Desalniettemin was acuut ingrijpen noodzakelijk, want het kind dreigde ondervoed te raken. De ouders konden met een gerust hart op dinsdag weer naar huis. Onlangs kwamen ze op controle. In de maxicosi stond een mok, waarop een foto was geprint van de baby mét de zwelling. Het was een cadeautje, wat natuurlijk helemaal niet hoeft. We deden gewoon ons werk. Toch is zo’n erkenning heel speciaal. Tevreden ouders, daar doe je het voor. Maar wat mij ook ontstellend veel positieve energie bezorgde was, dat zo’n heel team – een moeilijke keten – op zaterdag razendsnel klaarstond. We komen als organisatie vaak log over, maar met toegewijde mensen kun je hier toch heel veel organiseren.’ Nelleke Dinnissen

i n t e r v i e w

r ad b o d e 1 5 - 2 0 0 7

Door Johan van Asten leeft oorlogsgeschiedenis voort Eigenlijk heeft verpleegkundige Johan van Asten de afgelopen jaren twee fulltime jobs vervuld. Naast zijn werk in het Radboud zorgde hij ervoor dat de 48 soldaten die september 1944 gesneuveld zijn bij de oversteek over de Waal nooit worden vergeten. Door hem kreeg deze gedurfde actie aan het eind van de Tweede Wereldoorlog hernieuwde aandacht, ook bij de Nijmeegse politici. J ann i e M e u s s e n

Als klein jochie was Johan van Asten (nu 45) al gefascineerd door de oorlog. Opgegroeid in Wintelre, een klein dorpje onder de rook van Eindhoven met het grootste militair oefenterrein van Nederland. Zijn vader was commando en zijn school herdacht elk jaar de heldendaden van de bevrijders. ‘We gingen dan naar het Amerikaanse kerkhof van Margraten, waar duizenden gesneuvelde soldaten liggen begraven.’ Al die witte kruisjes maakten diepe indruk op hem, en hij wist het zeker. ‘Dat ga ik ook doen, als soldaat mensen in nood redden.’ Maar het werd de verpleging, al 24 jaar zijn vak, waarvan de laatste negen jaar bij Kinderoncologie van het Radboud. Toch blijft defensie trekken. ‘Ik zou zo meegaan met de Radboudmedewerkers die deelnemen aan het defensieproject. Daarvoor heb ik echter het verkeerde specialisme gekozen.’ Volgens Van Asten zou het Radboud veel kunnen leren van de samenwerking binnen defensie. ‘Ik mis hier soms het echt samengaan voor de zaak, het gezamenlijke doel. Dat signaleert Lohman ook in zijn visienota. De korpsspreuk van de Adelborsten (Marine) - Kennis is macht, karakter is meer - zou je hier eigenlijk op elke afdeling moeten hangen.’

Canvasbootjes Vier jaar geleden verhuisde Van Asten naar de nieuwe Nijmeegse wijk Oosterhout aan de overkant van de Waal. ‘Ik kreeg een klap op mijn hoofd toen ik besefte dat ons huis precies op de plek staat, waar september ’44 honderden soldaten aan wal kwamen. In canvasbootjes staken ze de Waal over, op klaarlichte dag onder zwaar Duits geschut. Eén van de meest gedurfde acties in de tweede wereldoorlog, waarbij 48 Amerikaanse soldaten sneuvelden.’

‘De overgekomen veteranen zijn zo onder de indruk als onze kinderen hún Amerikaanse volkslied zingen’

Verpleegkundige Van Asten heeft er in 2006 voor gezorgd dat het monument aan de Oosterhoutsedijk is vernieuwd. Foto’s: Jan van Teeffelen Van Asten heeft er in 2006 ook voor gezorgd dat het monument aan de Ooster­ houtsedijk is vernieuwd. Er ligt nu een imposante granieten steen. ‘De oude met alle namen van soldaten heb ik terug laten sturen naar Fort Bragg, als een soort symbolische thuiskomst van hun makkers.’ Van Asten vertelt dat er in het Radboud ook nog een bronzen herdenkingsplaat in een stoffige opslagruimte ligt. ‘Na de oorlog heeft Generaal Gavin geld verzameld voor de wederopbouw, ook voor ons academisch ziekenhuis. Vandaar die plaat, die prijkte destijds langs de hoofdingang van de prekliniek aan de Kapittelweg. Maar dat gebouw is gesloopt. De secretaris van de Raad van Bestuur heeft toegezegd dat de plaat straks weer een eervolle plek krijgt bij de nieuwbouw van het Onderwijsgebouw. Ik zal er op toezien.’

Nijmeegse politiek

Van Asten bij de bronzen herdenkingsplaat in een opslagruimte van het Radboud: ‘Die moet weer een eervolle plaats krijgen in de nieuwbouw.’

Er is in 1984 op de Oosterhoutsedijk een monument onthuld door de inmiddels overleden Generaal Gavin, indertijd de commandant van de 82nd Airborne Division. ‘Maar twintig jaar later was er nog weinig aandacht voor die heldendaad. Ik realiseerde me bovendien dat de nieuwe Waalbrug precies op de plek van dat monument zou komen. Daar wilde ik een stokje voor steken.’ Van Asten ging ervoor. ‘Hoe creëer ik bewustzijn.’ Dat is hem goed gelukt. Basisschool De Oversteek, waar zijn kinderen op school zitten, maakt elk jaar een happening van de herdenking om het gebeurde levend te houden. Vorig jaar kregen ze zelfs een kinderlintje van de burgemeester. Gisteren, 20 september, stonden alle kinderen weer bij het monument. Van Asten zorgt er al jaren voor dat veteranen overkomen en hun verhaal doen. Ook de dochter van Generaal Gavin heeft de herdenking al bijgewoond. Hij heeft intensieve contacten met het veteranenregiment, met de VS ambassade, met de Amerikaanse thuisbasis van de 82ste Airborne Divisie in Fort Bragg. Hij laat brieven zien van hoge instanties. ‘De overgekomen veteranen zijn zo onder de indruk als onze kinderen hún Amerikaanse volkslied zingen. Dan vloeien er echt tranen’.

5

Ook bij de Nijmeegse politiek is de boodschap van Van Asten doorgedrongen. Hij trok er regelmatig aan de bel, om onder meer te voorkomen dat het monument moet wijken voor de nieuwe brug. ‘Guusje Terhorst en later burgemeester Thom de Graaf reageerden heel enthousiast. De Graaf deelt mijn jeugdsentiment. Hij kon zich nog herinneren dat hij als zoontje van de burgemeester een handtekening kreeg van Generaal Gavin. Hij heeft op mijn verzoek een videoboodschap ingesproken die ik heb meegenomen naar Amerika.’ Van Asten is namelijk net terug uit Pennsylvania, waar hij uitgenodigd was voor de 82nd Airborne Division Convention. ‘Alle veteranen kwamen daar bij elkaar. Sommigen hadden elkaar 63 jaar niet gezien. Ze waren erg onder de indruk en sommigen zelfs heel emotioneel van de videoboodschap, opgenomen bij het herdenkingsmonument, met beelden van Nijmegen toen en nu. Burgemeester De Graaf spreekt hen toe en laat weten hun heldendaden nooit te vergeten. En hij zegt: ‘its not yet completely decided but … de nieuwe brug gaat de Waaloversteek heten. Die boodschap is via internet de hele VS doorgegaan!’ Van Asten toont een bedankbrief uit het Pentagon: ‘It’s wonderful to see how your efforts have brought old friends (Nijmegen and the 82nd Airborne) back together again’. ‘Maar nou moet het weer normaal worden,’ vindt z’n vrouw. ‘Ze heeft gelijk. Het heeft me veel energie gekost. Ik wil weer gaan sporten en de bossen in. Bovendien heb ik mijn doel bereikt. Ik heb mensen bewust gemaakt van die grandioze actie in ’44. Het monument is veilig, het komt 40 meter van de brug te liggen die ook nog eens de ‘Waaloversteek’ gaat heten. Je ziet als je ergens honderd procent voor gaat, kun je veel bereiken.’  n

reportage

Start Bouwfase 3:

tijd voor feestelijke update

Op de foto van links naar rechts: Gert-Jan Pieterse, Jan Bijl, Gijsbert van den Bogert, Bas Burgers en Felix van Baal.

Een paar uur lang alleen handtekeningen zetten, onder het toeziend oog van een notaris. Zo zal het eraan toegaan op 1 oktober voor de bestuurders van het UMC St Radboud, het aannemersbedrijf en de betrokken installatiebedrijven. Het ondertekenen en paraferen van de zestig tot zeventig pagina’s tellende contracten is een serieuze bezigheid. Jesse Sprokholt, coördinator communicatie van Bedrijf Huisvesting: ‘Die ondertekening markeert de start van Bouwfase 3. Tijd voor een feestelijke update.’ R i e t j e van V l i e t

In de hectiek van de bouw, zeker vlak voordat de contracten worden ondertekend, raakt de communicatie met medewerkers en omwonenden nog wel eens in het gedrang. Dat mag hier niet gebeuren, zegt Jesse Sprokholt, terwijl ze de ontwerpen toont van de bouwspecials die twee keer per jaar met de Radbode zullen worden meegestuurd. ‘En het gebeurt hier ook niet!’ Samen met haar collega’s heeft ze de handen vol aan de organisatie van het startevenement. Dat duurt van woensdag 26 september tot en met donderdag 4 oktober. Twee weken lang staat er een grote circustent op het toekomstige bouwterrein, aan de René Descartesdreef. Iedere dag is er iets te doen voor het Radboud-personeel. Zo kunnen ze dagelijks zien hoe kunstenaars van Inaxi werken aan een enorme maquette van het Heelkundegebouw en het westelijk Diagnostiekgebouw. ‘De maquette is van zand’, vertelt Sprokholt. ‘Van dag tot dag kun je volgen hoe de nieuwbouw ontstaat. Als

het af is, kun je precies zien waar jouw afdeling komt.’ De maquette is tijdelijk. Dat is eigen aan zandsculpturen. Maar doordat het zand eerst is vermengd met water en aangetrild (‘compacteren’ heet dit in zandjargon), hebben de kunstenaars voldoende tijd om alle details in de gebouwen te ‘carven’. Binnen vijf dagen is het zandsculptuur van 7 bij 4,5 meter gereed. Ook de tentoonstelling over Bouwfase 3, in de tent, geeft veel informatie over hoe het er na 2,5 jaar uitziet. Er hangen artist impressions van gevels en interieurs, en voor de liefhebber zijn er plattegronden van gebouwen en afdelingen. Iedereen kan zich een goed beeld vormen van hoe de nieuwbouw wordt ingepast in het stedenbouwkundige complex aan het groene binnenterrein. ‘In de circustent is koffie en thee gratis. Je kunt er ook verse popcorn krijgen. Voor niets. Alleen voor frisdrank, softijsjes en zuurstokken moet een euro worden neergeteld.’ ‘Het programma biedt ook ruimte voor ludieke activiteiten’, verklapt Sprokholt. Zo kunnen UMC-medewerkers zich dagelijks tussen 11 en 12 uur op de kiek laten zetten. Ze krijgen de foto op een usb-stick mee. Verder komt Circus Caprioli met een dagelijks wisselend lunchpauzeprogramma, speciaal voor volwassenen. ‘Er is zelfs een programma waarbij toeschouwers zelf ook een poging kunnen wagen op het slappe koord.’ Op zaterdag 29 september is iedereen van het UMC welkom, met familie en al. Ook bewoners uit de omgeving van het ziekenhuis hebben een uitnodiging gekregen. ‘Op deze Open Dag kan iedereen op z’n gemak de circustent bezoeken en kijken hoe de zandsculpturen worden afgebouwd.’ De dag erop, op zondag, is er een familiedag voor de medewerkers van Bedrijf Huisvesting. Ook zij hebben ruimschoots de gelegenheid om het toekomstige bouwterrein te bekijken. ‘We willen aan onze eigen gezinnen laten zien, waar we het zo ontzettend druk mee hebben.’  n

Meer weten over het start­ evenement Bouwfase 3? Kijk op www.umcn.nl – Startevenement Bouw. Daar kunt u het hele programma downloaden.

6

Foto: Flip Franssen

‘Het is de bedoeling Anders dan anders heeft Bedrijf Huisvesting bij het ontwerp van het Heelkunde- en het Diagnostiekgebouw op voorhand niet alleen de bouw in ontwerpen en bestekken uitgewerkt, maar ook de inrichting en de medisch-technische installaties. Een enorme papierwinkel. Het resultaat is dat het UMC vrijwel alle details van het enorme bouwproject overziet. Het is de bedoeling dat op 1 oktober de contracten worden ondertekend. Het is druk op de afdeling Realisatie van Bedrijf Huisvesting. De plannen en ontwerpen voor het Heelkunde- en Diagnostiekgebouw zijn klaar. Ze zijn tot in detail in bestekken uitgewerkt. Ook de aanbestedingsprocedure is achter de rug. Dat wil zeggen: aannemer en installateurs zijn geselecteerd. Nu is het zaak alle afspraken contractueel vast te leggen. Dat is vaak stevig onderhandelen, zeggen Jan Bijl en Bas Burgers. ‘Het moet wel, want we eisen van hen dat alles in het gebouw straks functioneert. Hun verantwoordelijkheid reikt tot ná de inbedrijfstelling.’ Jan Bijl is manager Realisatie. Bas Burgers, van bouwad-



r ad b o d e 1 5 - 2 0 0 7

‘Hightech nieuwbouw helpt ons naar top tien van Europa’ De bouw van het Heelkundegebouw en het westelijke gedeelte van het Diagnostiekgebouw vormen in de geschiedenis van het UMC St Radboud het grootste bouwproject ooit. ‘Bouwfase 3 is gigantisch groot’, zegt directeur Bedrijf Huisvesting Felix van Baal. ‘Nog nooit is er met een UMC-project zoveel geld gemoeid geweest. Nog nooit ging nieuwbouw over zoveel vierkante meters. En nog nooit hebben we gewerkt aan zoveel hightechinrichting tegelijk!’

kundegebouw herbergt de meest kapitaalintensieve afdelingen van het hele UMC. Het OK-complex, de IC, de afdelingen die daarvan zijn afgeleid: daar komen straks hightech voorzieningen die in heel Nederland en ver daarbuiten hun weerga niet kennen. Datzelfde geldt voor het Diagnostiekgebouw. Daar kan straks met de meest geavanceerde beeldvormende technieken worden gewerkt.’

Gebouwen als het Heelkundegebouw en het Diagnostiekgebouw gaan zo’n veertig jaar mee. ‘We hebben daarom nu een unieke kans om iets helemaal naar onze wensen neer te zetten.’ Aan het woord is Felix van Baal, directeur Bedrijf Huisvesting. ‘Doen we dat niet, dan zitten we veertig jaar klem.’ Als geen ander beseft Van Baal hoe belangrijk de periode is voor dat contracten worden getekend en bouwers aan de slag gaan. ‘Alles moet op 1 oktober voor iedereen klip en klaar zijn. We kunnen ons in een groot project als Bouwfase 3 niet permitteren onderdelen later te regelen. Nee, zonder harde afspraken over geld, kwaliteit, procedures kunnen we niet aan de slag.’ Die afspraken gaan niet alleen over stenen. Die kunnen wel langer mee dan veertig jaar. ‘Gebouwen beschouw ik als een functie’, zegt Van Baal. ‘Ze zorgen voor beleving. Ze zijn als een nieuwe jas, maar je moet er wel in kunnen werken. Jaren lang. Dat betekent dat gebouwen ook met je moeten kunnen meebewegen. Bijvoorbeeld als de organisatie verandert. Maar steeds is het primaire proces leidend, de kerntaken van het UMC St Radboud.’ Ook over technische voorzieningen worden harde afspraken gemaakt. De kosten daarvoor zijn zelfs groter dan wat er voor de stenen en het beton wordt neergeteld. ‘Vergis je niet’, zegt de huisvestingsdirecteur, ‘het Heel-

De enorme investeringen van het UMC St Radboud doen het imago van de organisatie veel goed, vermoedt Van Baal. Overheid en ziektekostenverzekeraars spreken met het geven van de benodigde vergunning immers het vertrouwen uit in het Nijmeegse megaproject. ‘Daarmee zeggen ze in feite dat we een fantastische organisatie zijn die de beloftes zeker kan waarmaken.’ Nijmegen heeft straks een enorme voorsprong waar het gaat om universitair-medische voorzieningen. ‘Maar de UMC-medewerkers moeten het wel zelf doen. Alleen dan kun je opklimmen tot de top tien van Europa. Bedrijf Huisvesting echter zet alleen een gebouw met een technische infrastructuur neer.’ Bij clusters zou de nieuwbouw nu al moeten gaan leven, meent Van Baal. Bedrijfsprocessen moeten erop afgestemd worden. Afdelingen krijgen straks een front-office en een back-office. ‘Met zo’n verandering kun je niet tot de inhuizing wachten. Het mag niet gebeuren dat straks een OK leeg staat omdat er nog van alles bedacht moet worden in de patiëntenlogistiek.’ Het feit dat er een reorganisatie aankomt die de verantwoordelijkheid van de clusterbesturen weghaalt en die bij de afdelingen neerlegt, maakt het pasklaar maken van de gebouwen ingewikkeld. ‘Onze aanspreekpunten zijn nu de clusterbesturen. Maar straks, bij de inrichting van de gebouwen, hebben we met de afdelingen te

maken.’ Met die afdelingen zal ook in de verre toekomst regelmatig aan tafel worden gezeten. Het nieuwe financieringsstelsel voor de gezondheidszorg brengt met zich mee dat er kritischer gekeken zal worden naar het ruimtegebruik. ‘Het gebruik van poliklinieken en stafruimtes zal om de zoveel jaar tegen het licht worden gehouden’, legt Van Baal uit. ‘Met deze kritische toets beginnen we nog voor Bouwfase 3 is afgerond.’ n

Imago

In de circustent wordt een maquette van zand gemaakt van het Heelkundegebouw en het westelijk Diagnostiekgebouw. Foto: Flip Franssen

‘Nijmegen heeft straks een enorme voorsprong waar het gaat om universitairmedische voorzieningen’

g dat er een werkend gebouw wordt opgeleverd’ viesbureau Burgers de Greef, staat hem bij als hoofd van de bouwdirectie. Het aansturen van de opzichters die toezien op het werk van de aannemer en de installateurs van water-, lucht- en elektravoorzieningen, en alle andere bedrijven op de bouwplaats, is in zijn handen. Burgers is ook degene die de contacten onderhoudt met de directievoerders. ‘Ik houd de opdrachtgever uit de wind en ga als het moet stevige gesprekken aan met de uitvoerders.’ Dat laatste is beslist nodig, is Burgers’ ervaring. ‘Er gebeurt heel veel tijdens zo’n omvangrijk bouwproject als Bouwfase 3. In drie jaar tijd wordt zo’n 200 miljoen euro uitgegeven. Alles is mensenwerk. Natuurlijk kan daar veel fout gaan. Daarom is een strakke aansturing een absolute voorwaarde om de bouwplannen tot een succes te maken.’ Waarom hebben Bijl en Burgers het nu zo druk met die contracten? Jan Bijl antwoordt. ‘We zijn tijd, planning en informatiestromen aan het afstemmen. Het gaat ook over geld natuurlijk en over juridische zaken.’ Het is een ingewikkeld proces. Bedrijf Huisvesting wil alles geregeld hebben voordat het eerste beton wordt gestort. ‘Iedereen

heeft zijn eigen bestek maar het gaat er nu om die bestekken op elkaar af te stemmen. Er worden honderden tekeningen gemaakt. Wij gaan vastleggen wie ze gaan maken, wanneer en wie ze gaan controleren.’

Eerste bouwvergadering Alles is erop gericht dat op 1 oktober de handtekeningen worden gezet. Direct de dag daarna is de eerste bouwvergadering. Vanaf dat moment wordt het gaandeweg drukker op en rond het bouwterrein. Er worden hekken geplaatst, landmeters gaan aan de slag en de eerste bouwketen worden geplaatst. Ook beginnen grondverzetmachines de grond bouwrijp te maken. ‘De medewerkers van het UMC zullen het gaandeweg steeds drukker zien worden.’ Het is een voordeel dat de ontwerpfase betrekkelijk snel is afgerond. In een kleine drie jaar stond 95 procent van alle plannen op papier. In die korte tijd zijn de plannen nog nauwelijks ingehaald door allerlei medisch-technische ontwikkelingen. Of door nieuwe werkmethodieken. ‘Zou dat wel het geval zijn, dan moet je je inrichtingsplannen voortdurend bijstellen’, zegt Bijl. ‘We hebben dit

7

gemerkt bij het gebouw Vrouw & Kind. Daar zat tussen ontwerp en realisatie te veel tijd. De vele tussentijdse veranderingen en aanpassingen kwamen het bouwproces niet ten goede.’ Dat is nu dus beter geregeld, vinden Bijl en Burgers. Tot nu toe zijn de gebruikers zeer nauw bij het ontwerp betrokken. Alle ruimtes zijn gedefinieerd en van iedere vierkante meter is bekend welke installaties daar nodig zijn. In beginsel hoeft er niets ingrijpends meer gewijzigd te worden. Ook nadat de bouw is gestart, blijft het contact, al is het minder intensief. Wel is er nog veel overleg nodig voor de medisch-technische apparatuur. ‘Voor het aanschaffen, plaatsen en in bedrijf stellen hebben we de gebruikers hard nodig. De details daarvan hebben weer gevolgen voor de bouwuitvoering.’ In de zomer van 2010 moeten de gebouwen klaar zijn. ‘Maar daarmee zijn we er nog niet’, waarschuwt Burgers. ‘Pas dan kunnen we beginnen met het naar binnen schuiven van apparatuur. Dat kost veel tijd. Ook de inhuizing is een operatie waar we ons niet op moeten verkijken.’ n

Speciale behandeling Zeer aantrekkelijke courtagekortingen voor alle leden van de Personeelsvereniging

U schrijft U wordt gelezen, begrepen en misschien zelfs geprezen. Omdat u altijd uw lezers voor ogen houdt en hen met uw teksten weet te raken. Dankzij uw duidelijke taal, logische structuur en aansprekende stijl.

Oranjesingel 21 • 6511 NM Nijmegen T (024) 360 69 00 E [email protected] I www.beaufortmakelaars.nl

Raak Radbouds Ùw huis onze Hoofdzaak

De UTN-trofee, wie neemt hem mee? www.ru.nl/utn/lustrum www.ru.nl/raakradbouds

Zoek het eens lager op... voor een themafeestje! radbode-UTN 070829.indd 1

12-09-2007 16:19:57

Schaijk Runstraat 21

Dubbele garage/berging. Inhoud woning ca. 855 m3, garage ca. 315 m3. Perceel maar liefst 1142 m2, bouwjaar ca. 1932. Renovatie + verbouw periode 1997 t/m 2006. Indeling: hal, voorkamer met 2 erkers, tuinkamer met open gashaard en tuindeuren. Woonkeuken met L-meubel, kelder, bijkeuken. 1e verdieping: overloop, 3 slaapkamers, luxe badkamer en sauna. 2e Verdieping via vaste trap met zolderruimte en 2 kamers. Garage bouwjaar ca. 1995 met zolderverd. Royale fraaie tuin op z/w gelegen. Geheel verkeert in perfecte staat.

Vrijstaande originele gemoderniseerde jaren dertig woning met behoud van de karakteristieke details en met comfort van nu.

Feestgelegenheid g g Old Cave. Ondergronds g veel plezier! p Met zijn 16e eeuwse gewelven ook een unieke locatie voor themafeesten, personeelsfeesten, gala’s, wijnproeverijen en workshops. Geheel voorzien van airconditioning.

Aanvaarding: n.o.t.k.

Bel (06) 532 166 31 voor info en reserveringen!

Koopsom € 880.000,- k.k.

PASTOOR VAN WINKELSTRAAT 20 5374 BJ SCHAIJK TELEFOON 0486-463144

St. Anthoniusplaats 13 | 6511 TR Nijmegen | T (0481) 46 58 98 | www.oldcave.nl radbode-coolen 070917.indd 1

17-09-2007 15:00:17

assurantiën | pensioenen | hypotheken | financieel advies

Radboud Collectiviteit! Financieel voordeel voor alle (oud-)medewerkers van het UMC St Radboud Nieuwsgierig naar uw voordelen? Kom langs of bel de Radboudlijn: 0481-367077 U vindt ons in het UMC St Radboud op: maandag van 11.30 tot 17.00 uur en vrijdag van 9.00 tot 14.00 uur Locatie: Kamer 1.04, routenummer 526, 527 (vlakbij het PIP en FLEXPUNT)

Bespaar op uw verzekeringen!

Bespaar op uw hypotheek!

Het team van Akkermans Van Elten staat voor u klaar.

Het team van Alpha staat voor u klaar.

Maximale personeelskorting met de Radboud Collectiviteit: Verzekering

Collectieve + Pakket korting korting

Verzekering

Collectieve + Pakket korting korting

Hypotheekarrangement

Korting

• Auto

25%

+

10%*

• Doorlopende reis

15%

+

10%*

• Afsluitprovisie

25%

• Inboedel

25%

+

10%*

• Caravan

35%

+

10%*

• Makelaarscourtage

35%

• Woonhuis

15%

+

10%*

• Boot

10%

+

10%*

• Taxatiekosten

45%

• Combinatiedekking huiseigenaren

15%

+

10%*

• Aansprakelijkheid

30%

+

10%*

• Notariskosten

10%

• Kostbaarheden

15%

+

10%*

• Rechtsbijstand

10%

+

10%*

• Hoge kortingen op de rente

* 10% maximale pakketkorting

Direct meer weten? Bel onze speciale Radboudlijn: 0481-367077 op werkdagen van 8.30 tot 17.00 uur

Bereken zelf uw voordeel: Kijk op www.akkermansvanelten.nl gebruikersnaam: radboud wachtwoord: voordeel Onze website is ook bereikbaar via het intranet van het UMC St Radboud

8

Bespaar t ot 3 uw verzek 5% op er Bel de Ra ingen! dboudlijn : 0481-367 077!

nd e r z o e k o

r ad b o d e 1 5 - 2 0 0 7

Magneet spoort metabole ziekten op NMR-spectroscopie is een zeer geschikte manier om in lichaamsvloeistoffen (snel) afwijkingen in stofwisselingsproducten op te sporen, concludeert Udo Engelke (Laboratorium Kindergeneeskunde en Neurologie) in het proefschrift waarop hij gisteren promoveerde. Hij ontdekte zo vijf nieuwe aangeboren stofwisselings­ziekten.

In theorie is NMR-spectroscopie dus een ideale manier om (snel) onderzoek te doen naar metabole aandoeningen. Engelke heeft de afgelopen jaren die theorie omgezet in praktijk. ‘We zijn, als eerste ter wereld, inmiddels in staat enkele honderden piekjes in het NMR-spectrum te koppelen aan het bijbehorende molecuul. Vergelijking van spectra bij gezonde mensen en mensen met een metabole ziekte heeft inzicht gegeven in wat normale hoeveelheden van een metaboliet zijn. Die kennis maakt het nu mogelijk bekende afwijkingen op te sporen die wijzen op een metabole ziekte. Daarnaast is de techniek erg geschikt om nieuwe metabole ziekten op te sporen. Onderzoek naar afwijkingen in pieken waarvan we de herkomst aanvankelijk niet kenden, heeft inmiddels

Grotenhuis voorzitter Education Committee EANS NMR-spectroscopie is een zeer geschikte manier om in lichaamsvloeistoffen (snel) afwijkingen in stofwisselingsproducten op te sporen, concludeert Udo Engelke in zijn proefschrift.  Foto: Flip Franssen geleid tot de identificatie van vijf nieuwe aangeboren stofwisselingsziekten. Bij sommige van deze ziekten zijn door aanvullend onderzoek inmiddels ook de betrokken enzym en DNA-afwijkingen gevonden.’ Deze successen betekenen overigens niet dat de klassieke technieken voor de diagnostiek van metabole ziekten nu op de schroothoop kunnen, tempert Engelke de verwachtingen. ‘NMR-spectroscopie is een dure techniek die specifiek gekwalificeerd personeel vereist. Ook moet er nog de nodige software worden ontwikkeld om uitslagen routinematig te vertalen naar klinisch relevante gegevens. Daarnaast zijn de huidige NMR-spectrometers nog minder gevoelig dan klassieke technieken als HPLC, GC-MS en chromatografie. Maar in de toekomst zou NMR best wel eens een routine-toepassing kunnen worden. Bijvoorbeeld voor het analyseren van de hielprikjes die sinds begin dit jaar al op veertien stofwisselingsziekten worden onderzocht.’  n

Defecte buikwand herstellen door spier te verplaatsen Een grote littekenbreuk in de buikwand bezorgt de patiënt veel overlast. Chirurg in opleiding Tammo de Vries Reilingh beschrijft in zijn proefschrift een operatietechniek waarmee bij veel patiënten een goed resultaat behaald kan worden. Hij promoveert 28 september. ‘Een littekenbreuk ontstaat als na een operatie de wond niet goed heelt, bijvoorbeeld door een infectie’, legt De Vries Reilingh uit. ‘Na buikoperaties gebeurt dat in ongeveer 10 procent van alle gevallen. Soms veroorzaakt de breuk geen klachten. Indien er wel klachten bestaan, kan het gat in de buikwand verstevigd worden met een plastic matje. Grote littekenbreuken zijn echter moeilijk te behandelen, terwijl zij wel voor veel problemen zorgen bij de patiënt. Doordat de spierlagen in de buikwand niet meer op elkaar aansluiten puilt de buikinhoud naar voren. Daardoor zijn patiënten geïnvalideerd en kunnen zij ernstige rugklachten krijgen. In ernstige gevallen kan ook de huid beschadigd raken en kunnen er gaten in de darmen ontstaan. Voor de behandeling van deze grote littekenbreuken in de buikwand bestaat geen standaard­ aanpak. Veel chirurgen zijn huiverig om ze te behandelen; het is een lastig probleem met grote kans op complicaties. Het UMC St Radboud heeft een landelijke referentiefunctie voor deze problematiek. De afdeling Heelkunde werkt daarbij intensief samen met de afdeling Plastische en Reconstructieve Chirurgie en de afdeling Biomaterialen.’ Begin jaren negentig ontwikkelde de Amerikaanse

Hoogleraarbenoemingen Per 1 september zijn een aantal nieuwe hoogleraren benoemd. Dr. Pieter Buma hoogleraar (Experimentele Orthopedie), Dr. Leo Schultze Kool (Interventieradiologie), dr. Pieter Buma (Experimentele Orthopedie). Mw. prof.dr. J.R.L.M. Wolf is benoemd tot hoogleraar met de persoonlijke leeropdracht Maatschappelijke Zorg en prof.dr. F.P.M. Cremers met de persoonlijke leeropdracht Moleculaire Biologie van Genetische Oogaandoeningen. Prof.dr. P. Friedl wordt met ingang van 1 oktober benoemd tot hoogleraar Microscopical Imaging of the Cell, Celbiologie. Prof.dr. B.G.M. van Engelen is voor 5 jaar herbenoemd tot strategisch hoogleraar Neuromusculaire Aandoeningen.

Marten Dooper

‘In ons lichaam circuleren duizenden verschillende stofwisselingsproducten’, schetst Engelke de omvang van zijn werkterrein. ‘Erfelijke afwijkingen, bijvoorbeeld een niet goed werkend of geheel ontbrekend enzym, kunnen ertoe leiden dat een bepaalde stofwisselingsroute vastloopt. Hierdoor hoopt het ene product op, terwijl de producten verderop in de keten niet gemaakt kunnen worden. Vaak met een ernstige ziekte tot gevolg.’ Het opsporen van dergelijke metabole ziekten gebeurt tot nu toe wereldwijd met technieken die geschikt zijn om afwijkingen aan te tonen in slechts één bepaald type moleculen, bijvoorbeeld aminozuren, suikers of organische zuren. Engelke: ‘NMR-spectroscopie is een techniek waarbij protonen in chemische verbindingen onder invloed van een sterk magnetisch veld en radiogolven een uniek signaal uitzenden. Het mooie hiervan is dat je gelijktijdig alle aanwezige metabolieten in bijvoorbeeld urine, bloed of hersenvocht kunt meten. Ieder molecuul, ook die we met de klassieke methoden niet kunnen meten, levert eigen ‘piekjes’ op in het NMR-spectrum. De hoogte van de piek is een maat voor de hoeveelheid van het betreffende metaboliet in het monster.’

prijzen en benoemingen

chirurg Ramirez de zogeheten componenten separatie techniek, kortweg CST. ‘Hierbij wordt de anatomie van de buikwand weer hersteld door de spierlagen in de buikwand van elkaar los te maken en iets te verschuiven’, vat De Vries Reilingh samen. Over het succes van deze techniek was weinig bekend. Reden voor hem om onder leiding van de pionier met deze techniek in Nederland, prof.dr. Rob Bleichrodt, zijn promotie aan dit onderwerp te wijden. ‘Allereerst hebben we in 1999 alle patiënten in Nederland bij wie een dergelijke operatie was verricht geëvalueerd. Dat waren er enkele tientallen. Daaruit bleek dat na de operatie veel stoornissen in wondgenezing optraden en dat bij ongeveer eenderde van de patiënten opnieuw een kleine littekenbreuk ontstond. Een breuk die overigens zelden een reden was voor een nieuwe operatie. Vervolgens hebben we een onderzoek uitgevoerd waarbij we de CST vergeleken met het effect van een reconstructie van de buikwand met een kunststof prothese. Een techniek die meestal werd gebruikt bij deze patiënten. Daaruit bleek de CST tot een beter resultaat te leiden. Ook tonen de patiënten die deze ingreep hebben ondergaan zich zeer tevreden over het resultaat. Hun kwaliteit van leven is een stuk verbeterd door de operatie. De techniek wordt nu vrijwel wekelijks toegepast in het UMC vaak bij patiënten met zeer ernstige complicaties na darmchirurgie. De kinderchirurgen in het UMC St Radboud gebruiken de techniek inmiddels ook voor sommige aange­ boren buikwanddefecten.’  MD

9

Op 4 september is prof.dr. J.A. Grotenhuis gekozen tot voorzitter van de Education Committee van de European Association of Neurosurgical Societies (EANS). De EANS is verantwoordelijk voor het bij- en nascholen van neurochirurgen in Europa. Grotenhuis is al 15 jaar internationaal actief in de bijscholing van neurochirurgen. De komende tijd zet hij zich actief in voor de structurele nascholing van Europese neurochirurgen. De ontwikkeling van een uitwisselingsprogramma voor neurochirurgen in Europa vraagt ook zijn aandacht.

Promoties, oraties, afscheidsredes* •  Promotie drs. R.D.A. Gaasbeek, vrijdag 21 september om 10.30 uur. Titel: High tibial osteotomy. Treatment of varus osteoarthritis of the knee •  Promotie drs. D.F. Egging, maandag 24 september om 13.30 uur. Titel: Tenscin-X: expression, biochemical properties and functional aspects •  Promotie drs. S.A.M. Said, dinsdag 25 september om 13.30 uur. Titel: Coronary artery fistulas in adults clinical and coronary angiographic aspects •  Promotie mw. W. Zhang, woensdag 26 september om 13.30 uur. Titel: Stem cells derived from dental pulp and their application potential on tissue regeneration •  Oratie prof.dr. R. Brock, woensdag 26 september om 15.45 uur. Titel: Hoe een moleculair web te ontrafelen •  Promotie drs. T.S. de Vries Reilingh, vrijdag 28 september om 13.30 uur. Titel: Reconstruction of large abdominal wall defects, components separation technique and prosthetic repair •  Promotie drs. R.J. Pauw, dinsdag 2 oktober om 13.30 uur. Titel: Hereditary impairment in adulthood. Clinical and genetic aspects of DFNA9, DFNA15, OTSC5 and OTSC7 •  Promotie mw. ir. M. Berkhout, dinsdag 2 oktober om 15.30 uur. Titel: Pathobiological aspects of duodenal in familial adenomatous polyposis •  Promotie mw. drs. J. Schuuring, woensdag 3 oktober om 13.30 uur. Titel: The microenvironment of brain tumors - imaging and therapeutic perspectives •  Promotie mw. drs. H.L. Claahsen-van der Grinten, woensdag 3 oktober om 15.30 uur. Titel: Adrenal rest tumours in congenital adrenal hyperplasia • Promotie mw. drs. E.M. Timmermans, donderdag 4 oktober om 13.30 uur. Titel: Patient participation in radiation oncology * Locatie: Radboud Universiteit, Academiezaal Aula, Comeniuslaan 2 Voor een volledig overzicht en korte inhoud van alle promoties, oraties en afscheidsredes, zie www. umcn.nl, ingang ‘scientist’, doorklikken op ‘science agenda’

r ad b o d e 1 5 - 2 0 0 7

mensen

Fransanne Breuring 1 oktober gaat Fransanne Breuring het UMC St Radboud verlaten. Na ruim 34 jaar werkzaam te zijn geweest als verpleegkundige gaat zij met FPU. Wij willen haar graag een gedenkwaardig afscheid geven en doen dat in de vorm van een receptie in het kasteeltje. Hiervoor wordt u van harte uitgenodigd en wel op donderdag 4 oktober vanaf 15.30 uur. Nanda Vermeulen Hoofdverpleegkundige oogheelkunde

Gerda Plass-Willems Na een dienstverband van 32 jaar neemt Gerda Plass - Willems afscheid van het UMC St Radboud. Gerda is al die jaren werkzaam geweest in de ondersteuning van het laboratorium, eerst op het klinisch chemisch laboratorium voor inwendige ziekten, daarna (vanaf 1988) op de afdeling Klinische Chemie. Gerda deed al haar werkzaamheden altijd met een opgewekt gezicht. Op maandag 24 september wordt Gerda een receptie aangeboden in Kasteel Heijendael van 15.30 uur tot 17.30 uur. U bent hiervoor van harte uitgenodigd. Prof. dr. J .L. Willems Hoofd afdeling Klinische Chemie

Astrid Verstappen Na ruim 30 jaar werkzaam te zijn geweest als administratief medewerker op Radiologie, gaat Astrid Verstappen genieten van haar prepensioen. Namens de afdeling wil ik haar hartelijk danken voor al haar inzet in de afgelopen jaren en haar veel geluk toewensen in de toekomst. Haar wordt een afscheidsreceptie aangeboden op 27 september om 17.00 uur op de afdeling Radiologie in de koffiekamer van P-oost. (route 780). U bent van harte uitgenodigd. Karin van Otterloo Paramedisch hoofd radiologie

Dinny van OppenraaijEmmerzaal Op 1 oktober viert Dinny van Oppenraaij-Emmerzaal haar 25-jarig jubileum als analiste op het Laboratorium voor Kindergeneeskunde en Neurologie (LKN). Dinny begon haar werkzaamheden binnen het toenmalig Klinisch Chemisch Laboratorium Kindergeneeskunde en Chirurgie als klinisch chemisch analiste en kon na de reorganisatie van 1988 binnen het metabole laboratorium LKN werkzaam blijven. Nadat Dinny zich onder meer had bekwaamd in de aminozurendiagnostiek heeft ze in 1995 de overstap gemaakt naar de homocysteïne groep. Sinds die tijd heeft ze zich ontwikkeld als de centrale analiste in deze groep, niet alleen vanwege de metabole diagnostiek van hyperhomocysteïnemie, maar zeer zeker ook vanwege haar enorme bijdrage aan promotieonderzoeken van de talrijke promovendi. Mede dankzij haar inspanningen, recentelijk uitgebreid met het uitvoeren van de landelijke diagnostiek voor Cystinosis patiënten, heeft zij een belangrijke bijdrage geleverd aan de erkenning van het laboratorium als internationaal referentiecentrum voor topreferente diagnostiek en onderzoek op het gebied van de metabole ziekten. Wij willen Dinny van harte bedanken voor haar inzet. Op haar verzoek zal haar jubileum in kleine kring worden gevierd. dr. L.A.J. Kluijtmans en prof. dr. R.A. Wevers Laboratorium Kindergeneeskunde & Neurologie (LKN)

Colofon Radbode is het tweewekelijks personeelsblad van het UMC St Radboud Oplage: 13.000 Redactie: Nelleke Dinnissen, Jannie Meussen (Eindredactie), Gijs Munnichs, Walter Verhoeven. Aan dit nummer werkten mee: Marten Dooper, Alette van der Heijde, Marlies Mielekamp, Daan Van Speybroeck en Rietje van Vliet. E-mail: [email protected], telefoon: (024) 361 35 38 Correspondentie: UMC St Radboud, 528 Communicatie, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Redactieraad: prof.dr. Rob Bleichrodt, Henk Gerrits, René Bakker, mr. Aemie l Kerckhoffs Vormgeving en lay-out: Puntkomma Creatieve Communicatie Druk: Wegener Nieuwsdrukkerij Gelderland Advertenties: Bureau van Vliet, (023) 571 47 45, e-mail: [email protected] Abonnement: 13,60 euro, informatie Sylvia van Brück-Engelen (024) 361 54 42 Verschijningsdata zie intranet, button Radbode.

Martin Braspenning Op 1 september heeft Martin Braspenning als directeur van Bedrijf Huisvesting afscheid genomen van het UMC St Radboud. Ter gelegenheid daarvan bieden wij Martin een receptie aan op donderdag 4 oktober. U bent van harte uitgenodigd hierbij aanwezig te zijn. Na een indrukwekkend dienstverband van 35 jaar gaat hij genieten van zijn familie, vrienden en hobby’s. Gedurende zijn loopbaan heeft Martin diverse functies gehad waarbij hij een duidelijke bijdrage heeft geleverd aan de ontwikkelingen van het UMC St Radboud. Bouwen en gebouwen hebben daarbij centraal gestaan. Sinds 2001 heeft Martin de functie bekleed van directeur Bedrijf Huisvesting. Dossierkennis, mensgerichtheid, doorzettingsvermogen en professionalisme zijn eigenschappen die we graag aan Martin toekennen. Wij heten u van harte welkom in de tent, die ter gelegenheid van het startevenement van fase 3 is geplaatst, aan de René Descartesdreef, op het terrein van UMC St Radboud te Nijmegen ( zie routebeschrijving via www.umcn.nl/nieuwbouw ). Wij vinden het zeer passend om Martin juist op deze locatie zijn receptie aan te bieden. U wordt om 15.30 uur verwacht. De receptie zal tot uiterlijk 18.00 uur duren. Mocht u vragen hebben dan kunt u terecht bij de ceremoniemeester Robert van Heeckeren, te bereiken via [email protected] of 06 – 537 33 949. Drs. Emile A.R.J. Lohman, Voorzitter Raad van Bestuur Felix M.J.M. van Baal Algemeen Directeur Bedrijf Huisvesting

Dolf Lubbers Per 1 oktober a.s. gaat Dolf Lubbers het Centraal Hematologisch Laboratorium verlaten. Dolf is in zijn lange loopbaan bij ons uitgegroeid tot een deskundige en veelzijdige hoofdanalist. Hij was in het bijzonder betrokken bij de Hemocytometrie en Hemostasis waaraan hij op zijn karakteristieke, onverstoorbare wijze leiding gaf. Dolf heeft na de reorganisatie van het CHL de belangrijke beheerders­taak op zich genomen. Met veel aandacht heeft hij de bedrijfsvoering inzichtelijk en betrouwbaar gemaakt. We waarderen zijn inzet zeer en onderstrepen dat met een receptie op vrijdag 28 september a.s. vanaf 16.30 tot 19.00 uur in Grand-Café-Restaurant De Heeren van St. Anna, St. Annastraat 259 te Nijmegen. We nodigen iedereen uit die met Dolf heeft samengewerkt om daarbij aanwezig te zijn. Prof. dr. T.J.M. de Witte Afdelingshoofd Centraal Hematologisch Laboratorium

Kleine boodschap

Bedankt!

In verband met ruimtegebrek staan alle advertenties 0p www.umcn.nl. Opgave: Voorlichtingscentrum Postadres: 528 Staf Concerncommunicatie, voorlichtingscentrum. E-mail: Voorlichting@ com.umcn.nl. Opgave van (UMC)werkadres of (RU)studentnummer is vereist.

Ik wil graag alle mensen bedanken voor de lieve kaartjes, berichtjes en brieven die ik heb ontvangen tijdens mijn verblijf in het brandwondencentrum in Beverwijk. Het heeft mij goed gedaan te merken dat er zoveel mensen aan mij hebben gedacht en met mij hebben meegeleefd. Het heeft mij door een moeilijke tijd geholpen. Dus nogmaals bedankt, ook namens mijn ouders. Jeffrey van Alst, Pierre en Monique van Alst

“Uniek wonen in een bijzonder vormgegeven vrijstaand huis” - Onder architectuur gebouwd in pagode stijl - Grote ouderslaapkamer met eigen badkamer op begane grond - Studeerkamer beneden - Gelegen 10 km. van Radboudziekenhuis - Opp.: 867 m2. Inh: 800 m3. Bj: 1980

Vraagprijs: € 474.000,-- K.K.

Beuningen, Kooiker 1

OPEN DAG: 06 oktober 2007 van 11:00 uur tot 15:00 uur Meer info: www.hansjanssen.nl

Hans Janssen Garantiemakelaars Beuningen Van Heemstraweg 71 / tel: 024-3244244 Internet: www.hansjanssen.nl Email: [email protected]

10

PIPnieuws Personeels Informatie Punt Ma t/m do 11.30 - 14.00 en 15.00 - 17.00 uur. Vrij 11.30 - 14.00 uur. T (024) 361 91 66, route en interne post 536, [email protected] : medewerker ➔ pip on line

Actueel De UMC zorgverzekering wil graag goed bereikbaar zijn voor haar klanten. PIP en de zorgverzekering treffen voorbereidingen om op vaste tijden bij het PIP een balie te openen voor de UMC verzekering. Zodra dit is gerealiseerd is het ook mogelijk om post (o.a. declaraties) intern te versturen of af te geven. We hopen dat hiermee de service voor UMC medewerkers een stuk beter wordt. Binnenkort volgt meer informatie; hou onze site en pipnieuws in de gaten!

Salaris De uitbetaling van het salaris is op 26 september.

PIP tip Heeft u zelf geen PC op de werkplek? Bij de PIP is een klantenpc beschikbaar waar u gebruik van kunt maken om bijvoorbeeld op intranet werkgerelateerde informatie te zoeken.

Vacatures Elke donderdag staan er nieuwe vacatures op internet en op het presentatiebord bij PIP. : werken bij het UMC ➔ vacatures ➔ vacatureladder

Vacaturetip 08114 MMT Verpleegkundige bij het Mobiel Medisch Team

Vrijwilligers In het UMC St Radboud werken ruim 250 vrijwilligers die zich inzetten voor patiënten en bezoekers. De taken lopen uiteen van het verzorgen van de leesportefeuilles en de dierenmiddag in het Kinder­ ziekenhuis tot het begeleiden van ouders voor, tijdens en na de operatie van hun kind. Voor meer informatie kunt u terecht bij coördinator vrijwilligers­werk Joke Hoop. T (024) 361 53 28, [email protected] : werken bij het UMC ➔ vrijwilligerswerk

Cursussen en trainingen Het UMC St Radboud heeft een breed pakket aan cursussen en trainingen gericht op ontwikkeling, professionalisering en deskundigheidsbevordering voor medewerkers. : medewerker ➔ leren in het Radboud➔ opleidingsaanbod

Cursus Genetisch Gemodificeerde Organismen Voor laboratoriummedewerkers is er op donderdag 11 oktober 2007 van 9.00 tot 11.00 uur een cursus over Genetisch Gemodificeerde Organismen (GGO’s). Aan de orde komt onder meer: • Wet- en regelgeving • Werkvoorschriften • Algemene regels Aanmelden via intranet. Meer informatie: Pieternel van Heijst, T (024) 361 06 45, P.vanHeijst@po. umcn.nl. : medewerker ➔ leren in het Radboud ➔ opleidingsaanbod ➔ functiegericht

De inhoud van PIP nieuws valt onder verantwoordelijkheid van Staf P&O.

i n b e d r i jf

r ad b o d e 1 5 - 2 0 0 7

Foto: Frank Muller

Dagje uit

Anesthesie op stap met Zonnebloem Het was geen doorsnee dagje uit van de afdeling Anesthesie vrijdag 7 september. De 120 medewerkers gingen op stap met circa 100 mensen van de Zonnebloem. ‘Hier hadden we absoluut niet op gerekend!,’ zegt anesthesie-medewerker Henk Gerrits. We hadden ons net genesteld op de boot bij de Oostkanaaldijk, toen er allemaal busjes en auto’s kwamen voorrijden. Daar stapten oudere mensen uit, velen slecht ter been. Gaan we werken of hebben we een dagje uit,’ was eerlijk gezegd mijn eerste gedachte. ‘Maar ik moet zeggen, het was een geweldige dag.’ ‘Wij vonden het best spannend hoe het zou vallen,’ zegt Anneke Brand die in de orga­ nisatiecommissie zat. ‘Dit jaar zijn we op zoek gegaan naar een maatschappelijk doel en zo kwamen we op dit idee. We hebben een boottocht georganiseerd naar Boxmeer. Mensen van de Zonnebloem zaten zoveel mogelijk bij medewerkers die in dezelfde wijk wonen in Nijmegen. Jan Bos heeft hen eerst met een powerpointpresentatie laten zien wat we doen bij het Radboud: “Jullie komen ons tegen bij de Spoedeisende hulp, de OK, pijnbehandeling, palliatieve zorg… “ We hadden een fotoquiz, waarbij teams plekken moesten lokaliseren in Nijmegen. ’s Middags is er volop Karaoke gezongen, gedurende de dag speelde een accordeonist en er werd driftig gekaart. Na afloop kregen we van beide kanten heel enthousiaste reacties.’ ‘Een geweldig initatief, ’ vindt Mariet Wouters, vrijwilliger Zonnebloem. ‘Ik heb die dag zoveel blije mensen gezien. En de medewerkers van jullie waren zo enthousiast. Je zag niet meer wie nou arts, verpleegkundige of secretaresse was. Het ging van: “Kom maar mee mevrouw, u hoort bij mij.” Sommigen kwamen na afloop stevig gearmd de boot af. Echt voor herhaling vatbaar!’ JM

Alumnidag

Masterclasses voor alumni Op vrijdag 5 oktober vindt in het UMC St Radboud, in navolging van het succes in 2006, opnieuw een Alumnidag plaats met Radboud Masterclasses. Deze dag wordt georganiseerd voor oud-studenten van de studies

Geneeskunde, Biomedische Wetenschappen en Tandheelkunde, en voor mensen die in het Radboud gepromoveerd zijn of hier hun specialistenopleiding hebben voltooid. De alumni kunnen masterclasses volgen over uiteenlopende onderwerpen, zoals omgaan met agressie, manipuleren van de media, tissue engineering en coachend leidinggeven. Ook is er een debat over de voors en tegens van marktwerking in de zorg, met als een van de sprekers SP’er en Radboud-alumnus Agnes Kant. De dag wordt afgesloten met een borrel en een buffet. De afgelopen jaren is in het Radboud meer aandacht gekomen voor het alumnibeleid. ‘Het is belangrijk om goede contacten met je alumni te onderhouden’, zegt Marjolijn Klomp, adviseur alumnibeleid. ‘Onze alumni kunnen feedback geven of onze opleidingen goed aansluiten op het werkveld. Ook kunnen we via hen contacten leggen voor bijvoorbeeld stageplekken voor de huidige studenten.’ Het volledige programma van de alumnidag én een online gastenlijst is te vinden via www. umcn.nl, ingang professional, alumni.  GM

wetenschappelijk onderzoek mogelijk maken naar vroegtijdige signalering van de behoefte aan specifieke zorg bij chronisch zieke kinderen. Drieduizend cd’s zijn er geperst en duizend exemplaren zijn al over de toonbank gegaan. In het Voorlichtingscentrum in de hal hoofdingang is de cd te koop á e 10,-. Ook is het mogelijk de cd te bestellen via internet: www.jciband.nl De Stichting Vrienden van het Radboudkinderziekenhuis heeft het stokje overgenomen van Stichting Fondsenwerving Kinderen om de kindvriendelijke inrichting te vervolmaken. Nieuw is dat ook geld geworven gaat worden voor wetenschappelijk onderzoek.  GvH

Geen Efteling-gevoel

Kunstenaar schenkt werk aan Radboud

Dienstkleding

Eerste 1400 medewerkers in het nieuw Dinsdag 4 september showden medewerkers van het Radboud de nieuwe witte dienstkleding aan hun collega’s. Ook is de eerste kledingautomaat feestelijk geopend. Inmiddels dragen de eerste 1400 medewerkers de nieuwe dienstkleding. Op de onderverdieping, vlakbij de toegang tot het A-gebouw, staat een fonkelnieuwe kledingautomaat. Hiervan komen er vier verspreid door het ziekenhuis. Medewerkers kunnen er met hun Radboudbadge kleding halen, die wordt namelijk niet meer op naam maar op maat verstrekt.

 Foto: Flip Franssen  De nieuwe dienstkleding wordt gefaseerd ingevoerd. Vanaf oktober is de kledingautomaat in het Neurogebouw actief (onderverdieping naast lifthal). In december volgt de automaat in het gebouw Vrouw en Kind (onderlaag naast lift) en daarna die op de overdieping van het NIG-gebouw. Betrokken medewerkers krijgen tijdig tekst en uitleg over het krijgen en inleveren van kleding. Als alle automaten werken, mogen medewerkers zelf bepalen op welke plek ze hun kleding halen. (Meer info: www. umcn.nl/medewerkers/nieuwe dienstkleding) JM

Foto: Jan van Teeffelen  Kunstenaar Peter Otto heeft op 13 september een van zijn werken aan het UMC St Radboud geschonken. Hij deed dit uit dank voor de goede behandeling die hij als patiënt heeft gekregen in het Radboud. Prof.dr. Richard Grol, voorzitter van de kunstcommissie, nam de tekening in ontvangst. De kunstenaar koos bewust niet voor een vrolijk werk. ‘In een ziekenhuis draait het om leven en dood’, speechte Otto. ‘Patiëntenzorg en wetenschap moeten in alle ernst verleend en bedreven worden. Ik hou niet van ziekenhuizen die te veel gezelligheid uit willen stralen. Men doet dit om de patiënt te “pleasen”, maar ik hoef geen Efteling-gevoel te krijgen.’ Het geschonken werk ‘Lied der aarde’ straalt daarentegen wel hoop uit, aldus de kunstenaar. ‘En past daardoor goed bij het Radboud.’ Het kunstwerk is te bewonderen op de zuid-corridor van de eerste etage in het hoofdgebouw. Wie goed kijkt, ziet rechtsonder in de tekening ‘Dank aan het Radboud’ staan.  GM

Medezeggenschap

UMC-raad geïnstalleerd

Verkoop cd’s

‘There is music in the air’

Wie schrijft wil gelezen worden Probeer het eens Raak Radbouds L u s t r u m UT N ‘ R a a k R a d b o u d s ’ Het UTN bestaat vijftien jaar en looft voor deze gelegenheid de trofee ‘Raak Radbouds’ uit. Deze trofee is te bemachtigen door aanlevering van een treffende, heldere en zakelijke tekst. De tekst kan bestaan uit een eigen tekst of een tekst van een collega. Maximale lengte: 1200 woorden. De uitnodiging geldt voor zowel medewerkers van de Radboud Universiteit als het UMC St Radboud. Meer informatie en aanmelding: www.ru.nl/utn. Er wordt ten tijde van het lustrum door ons veel aandacht geschonken aan het thema “helder schrijven”.

Zo kan het ook: We zetten helder schrijven centraal tijdens het lustrum.

TI P : S c h r i j f a c t i e f !

Foto: Flip Franssen  Als ambassadeur van de Stichting Vrienden van het Radboudkinderziekenhuis benutte burgemeester Thom de Graaf van Nijmegen zijn muzikale gaven voor een swingende start van de campagne ‘There is music in de the air’. De campagne is een initiatief van de Junior Chamber (JCI) Arnhem en ging woensdag 12 september feestelijk van start in de hal van het ziekenhuis. Muzikanten van JCI hebben een cd opgenomen in een professionele opnamestudio met negen bekende popsongs uit de afgelopen jaren. Zij willen met de verkoop van de cd’s

11

Foto: Flip Franssen  De driejarige zittingsperiode van de UMC-raad zit erop. Dinsdag 4 september vond de eerste vergadering plaats van de nieuwe UMC-raad. Verkiezingen hiervoor hebben in juni plaatsgevonden. Tijdens de vergadering heeft de raad uit zijn midden prof.dr. Frans Corstens (hoofd Nucleaire geneeskunde) gekozen tot voorzitter, en arts-onderzoeker drs. Gabie de Jong tot vice-voorzitter. De UMCraad telt 24 leden, waarvan 18 gekozen uit medewerkers van het UMC St Radboud, die op enigerlei wijze betrokken zijn bij onderzoek, onderwijs en opleiding. De overige leden zijn studenten, die elk jaar via de Studentenraad opnieuw gekozen worden. De UMC-raad heeft als doelstelling het bewaken en bevorderen van een geïntegreerd beleid en kwaliteit op het gebied van de kerntaken onderzoek, onderwijs en opleiding.(Meer informatie: www.umcn.nl/medewerker, medezeggenschap) JM

ctueel a

r ad b o d e 1 5 - 2 0 0 7

‘Historisch besef scherpt het kritisch vermogen van de arts’ De Medisch-Historische Club D. de Moulin bestaat sinds een half jaar en organiseert lezingen, waarin medici en historici de geschiedenis van de geneeskunde bespreken. Praten over vroeger levert vermakelijke anekdotes op. Tegelijk houdt de geschiedenis de artsen van nu een spiegel voor. ‘Wat je als arts hebt geleerd, kan morgen weer anders zijn.’

G i j s M u nn i c h s

‘In de middeleeuwen waren dokters zogenaamde pisprofeten’, vertelt Karine van ’t Land, historicus aan de Radboud Universiteit. ‘Ze stopten iemands urine in een bokaal. Vervolgens hielden ze deze bokaal tegen het zonlicht. Zo werd de urine bestudeerd en gekeken of iemand een bepaalde ziekte heeft. Later werd door dokters zelfs het pisproeven toegepast. Zo schijnt bij mensen met suikerziekte de urine zoeter te smaken.’ Waarom is het belangrijk dat artsen met de historie van hun vak bezig zijn? ‘Kijken naar de ontwikkelingen in de geschiedenis maakt je bewust van het heden’, aldus prof. dr. Evert van Leeuwen, hoogleraar Medische Ethiek. ‘Je beseft erdoor dat de opvattingen in de geneeskunde van vandaag passen binnen een bepaald tijdsbeeld. Veel studenten denken dat wat zij leren een vaststaand gegeven is. Terwijl wat je nu leert, morgen anders kan zijn. Historisch besef helpt je om kritisch naar je vak en je eigen handelen te blijven kijken.’ Opvattingen kunnen zelfs heel snel veranderen, aldus Wim Dekkers, universitair hoofddocent in het UMC. ‘Ik ben in de jaren zeventig nog opgeleid met het idee dat

Wim Dekkers (links), Karine van ’t Land en prof.dr. Evert van Leeuwen kijken naar een oude replica die de anatomie van een zwangere vrouw toont. Foto: Frank Muller een maagzweer ontstaat doordat iemand nerveus of neurotisch is. Tegenwoordig leren studenten dat je pas over een maagzweer kan spreken als de bacterie “helicobacter pylori” aanwezig is. Behandeling is er vooral op gericht om dat beestje uit het lichaam te krijgen. Vroeger moest je wekenlang rust houden bij een maagzweer. In slechts dertig jaar is dat een enorme omslag.’ Toch zijn er ook duidelijk overeenkomsten tussen historie en heden. Neem het voorbeeld van de pisprofeten in de middeleeuwen. ‘Puur op basis van iets “tastbaars” als urine beoordeelde men of iemand ziek is’, licht Van ’t Land toe. ‘Dat is, net als de evidence based medicine van nu, een heel rationele werkwijze.’

Tolerant abortusbeleid

‘In de middeleeuwen waren dokters zogenaamde pisprofeten die aan de urine zagen of iemand ziek was’

In de lezingen van de medisch-historische club wordt ook een vertaalslag naar het heden gemaakt. Wat kun je vanuit de geschiedenis zeggen over de geneeskunde anno nu? Van Leeuwen: ‘Tegenwoordig zijn we heel erg gericht op evidence based medicine. Een heel exacte benadering, alles moet meetbaar zijn. Genetica speelt een grote rol in het verklaren van ziektes. Er komt nu echter weer meer aandacht voor sociale, psychische en spirituele factoren in het ontstaan van ziektes. Een therapie zoals mindfulness (een meditatievorm die ingezet

Digitale IVF Poli

Eén van tien Prima Practices De Digitale IVF Poli van het UMC St Radboud is door het ministerie van Economische Zaken uitverkoren tot één van de tien Prima Practices op het gebied van ICT implementatie. Op maandag 24 september is initiatiefnemer prof.dr. Jan Kremer, hoofd van het Nijmeegse IVF-team, uitgenodigd voor de presentatie van een boek, waar de tien beste projecten in zijn opgenomen. De IVF poli is binnen het Radboud met een subsidie van het Ministerie van VWS ontwikkeld en draait nu ruim drie jaar. Het is een gebruiksvriendelijke digitale polikliniek voor IVF-patiënten en hun partners. Ze hebben toegang tot hun eigen webdossier. Na inloggen krijgen ze inzage in hun eigen gegevens en ze kunnen bijvoorbeeld labuitslagen raadplegen. Een voorbeeld van vraaggestuurde zorg, waarbij de patiënt

in het middelpunt staat. Ze kunnen bovendien via het forum vragen stellen aan het behandelteam en chatten met lotgenoten. ‘Op dit moment wordt er in India door lokale technici en twee mensen van het Radboud hard gewerkt aan een nieuwe versie van de Digitale IVF Poli,’ vertelt Kremer. ‘Zorgverzekeraar VGZ heeft geld beschikbaar gesteld om het initiatief te regionaliseren, dat betekent dat we patiënten regionaal kunnen volgen. Mensen hoeven dan bijvoorbeeld niet meer een uur voor de Waalbrug te staan om hier een echo te maken. Daarvoor gaan ze naar het ziekenhuis in de eigen buurt. Via de nieuwe site kunnen we zien wat de uitslag is en onze behandeling daarop aanpassen.’ Eind 2007 gaat dit nieuwe regionale digitale dossier als pilot draaien. JM

12

Voortzetting van een traditie De Medisch-Historische Club D. de Moulin is een gezamenlijk initiatief van de afdelingen Geschiedenis (RU) en Ethiek, Filosofie en Geschiedenis van de Geneeskunde (UMC St Radboud). Drie à vier keer per jaar verzorgt deze ‘club’ lezingen, waarin historici en medici de medische geschiedenis belichten. De lezingen zijn bestemd voor studenten, medewerkers en alumni, en artsen en historici in het bijzonder. De club is vernoemd naar Daniël de Moulin (19192002). Hij was chirurg in het Radboudziekenhuis en hoogleraar Geschiedenis van de Geneeskunde aan de Nijmeegse universiteit. Destijds richtte hij de Werkgroep Geschiedenis van de Geneeskunde op. ‘Ik was als student organisator van deze groep’, vertelt universitair hoofddocent Wim Dekkers. ‘We kwamen acht keer per jaar bijeen. De Moulin droeg onderwerpen aan die we bespraken. De onlangs opgerichte club is een voortzetting van die traditie.’

wordt bij de behandeling van aandoeningen) is hiervan een goed voorbeeld. Ook levensgebeurtenissen en lifestyle worden weer meer aangemerkt als veroorzaker van ziektes.’ De komende (derde) lezing, op 28 september, gaat over Voortplantingsgeneeskunde. Hierin zullen de opvattingen over abortus in de loop der tijden zeker aan bod komen. ‘Je zou denken dat men vroeger heel streng hierover oordeelde’, zegt Van ’t Land. ‘Dat was echter niet altijd het geval. Zo oordeelde Augustinus (hij leefde van 354 tot 430) heel mild over abortus in de eerste veertig dagen van de zwangerschap. De vrucht zou dan geen ziel hebben en dus zou er geen sprake van zijn dat je een kind doodt. Een tolerant abortusbeleid speelt dus niet pas sinds de jaren zestig, maar was eeuwen geleden ook al aan de orde.’ ‘Het is fascinerend om naar de medische geschiedenis te kijken’, besluit Van ’t Land. ‘Tegenwoordig geloven we heilig in cellen en genen, maar over tweehonderd jaar zou dat wel eens totaal iets anders kunnen zijn.’ 28 september vindt de derde lezing van de MedischHistorische Club D. de Moulin plaats in de Hippocrateszaal in het Studiecentrum (route 77), 14.30-18.00 uur. Inschrijving via [email protected]. Meer informatie, zie www.umcn.nl, ingang professional, alumnibeleid.  n