MUZIEK IN DE BIJBEL Wat is een Bijbels gebruik van muziek instrumenten als ondersteuning van geestelijke liederen? De Bijbel geeft aanleiding om te veronderstellen dat het gebruiken van muziekinstrumenten een heiligende invloed op de zielen van mensen en zelfs van dieren kan hebben. Voorbeelden hiervan zien we in de geschiedenis van David en koning Saul toen hij geplaagd werd door depressies die door een boze geest waren bewerkt. Het harpspel van David, wellicht met gezongen teksten, oefende een rustgevende invloed uit op de opstandige gevoelens van de onrustige en agressieve koning. Ook de geschiedenis van Elisa geeft iets dergelijks weer. De profeet moest tot zijn leedwezen vaststellen dat de koning van Juda een verbond had gesloten met de goddeloze koning Joram, de zoon van Achab, die een afgodendienaar was. Elisa was hierover zo ontstemd dat hij zijn gedachten en gevoelens moest laten ordenen door het citerspel van een muzikant. Pas hierna kon hij als profeet de gedachten van God rustig en ordelijk verwoorden. Het is duidelijk dat het hier wel om rustgevende en niet om opzwepende muziek gaat. Omdat mijn boek van 332 bladzijden over “Popmuziek en Eredienst” al sinds 1987 is uitverkocht, leek het mij de moeite waard om ten behoeve van een lezing over dit onderwerp een kleine samenvatting van het boek te maken. Ook leek het mij goed om opnieuw na te gaan wanneer de Bijbel voor het eerst melding maakt van muziekinstrumenten. Vaak leren we hierdoor hoe we bepaalde zaken moet beoordelen, omdat dit soort vermeldingen dikwijls dieper liggende gedachten aan de oppervlakte brengen. Het is de wens van de schrijver dat we alles wat we in deze schepping gebruiken, tot eer van de Heere Jezus en tot heil van onze naaste en onze eigen ziel zal zijn. De Bijbel zegt het zo: “En al wat u doet, met woorden en werken, doet dat alles in de naam van de Heere Jezus, dankende God en de Vader door Hem”(Kol. 3:17).
O Ovve err h he ett g ge eb brru uiik k vva an nm mu uzziie ek k iin nssttrru um me en ntte en n
2
23
hart. God spreekt middels ramshoornen, bazuinen, stemmen en donderslagen, om Zijn schepselen met Hem in verbinding te brengen, MAAR .... Omdat er momenteel een ernstige demoneninfiltratie plaatsvindt op het gebied van de muziek, 66k in de z.g. religieuze muziek, dient elke gelovige zich te bezinnen op de Bijbelse boodschap. Het gaat erom hoe Gód over muziek denkt en hoe deze gebruikt dient te worden. Heiliging èn wapening is noodzakelijk, 66k m.b.t. het gebruik van muziekinstrumenten! Nu we gezien hebben dat muziek een BOODSCHAP is en dóórdringt tot het onderbewustzijn, (daarover in hoofdstuk 5 meer) behoren we dus bijzonder waakzaam te zijn en te blijven. De schrijver van de z.g. „Moria-reeks" zegt hiervan: „De plicht van de christen-musicus is dezelfde als die van elk ander christen-namelijk te beginnen bij de Schrift en na te gaan welke methoden en middelen Gods instemming dragen. Zijn éérste verantwoordelijkheid is GOEDE muziek te maken. Zijn muziek vormt de toonzetting van wóórden, die spreken van Gods grootheid en eer." Prof. H.J. Rookmaker zei eens: „Kunst heeft zijn waarde" en die waarde is niet gebonden aan het Evangelie. Maar....... de muziek die in de Bijbel genoemd wordt heeft STEEDS een speciale functie: - Tot eer van mensen - Tot eer van afgoden (demonie) - Tot eer van God. We zagen reeds dat bijvoorbeeld de bazuinen rechtstreekse verbinding hadden met de hemel, zoals Mozes de Tabernakel moest maken naar het voorbeeld dat hem op de berg was getoond, terwijl het model hemelse oorsprong had We mogen God aanbidden in GEEST EN WAARHEID, leert de Schrift, en als de Bijbel meer dan 400 maal spreekt over muziekinstrumenten, dan mogen wij ze gebruiken, maar wél als GEWIJDE dingen, die in zichzelf GEEN LEVEN hebben.
22
INLEIDING Wat is een Bijbels gebruik van muziek instrumenten als ondersteuning van geestelijke liederen? De Bijbel geeft aanleiding om te veronderstellen dat het gebruiken van muziekinstrumenten een heiligende invloed op de zielen van mensen en zelfs van dieren kan hebben. Voorbeelden hiervan zien we in de geschiedenis van David en koning Saul toen hij geplaagd werd door depressies die door een boze geest waren bewerkt. Het harpspel van David, wellicht met gezongen teksten, oefende een rustgevende invloed uit op de opstandige gevoelens van de onrustige en agressieve koning. Ook de geschiedenis van Elisa geeft iets dergelijks weer. De profeet moest tot zijn leedwezen vaststellen dat de koning van Juda een verbond had gesloten met de goddeloze koning Joram, de zoon van Achab, die een afgodendienaar was. Elisa was hierover zo ontstemd dat hij zijn gedachten en gevoelens moest laten ordenen door het citerspel van een muzikant. Pas hierna kon hij als profeet de gedachten van God rustig en ordelijk verwoorden. Het is duidelijk dat het hier wel om rustgevende en niet om opzwepende muziek gaat. Hoewel mijn reeds in 1987 uitverkochte boek “Popmuziek en Eredienst” in 332 bladzijden een grondige studie aanbood, lijkt het mij goed om een samenvatting van het genoemde boek te geven. Het is ook de moeite waard om na te gaan wanneer de Bijbel voor het eerst melding maakt van muziekinstrumenten. Vaak leren we hierdoor hoe we bepaalde zaken moet beoordelen, omdat dit soort vermeldingen dikwijls dieper liggende gedachten aan de oppervlakte brengen. Het is de wens van de schrijver dat we alles wat we in deze schepping gebruiken, tot eer van de Heere Jezus en tot heil van onze naaste en eigen ziel zal zijn. De Bijbel zegt het zo: “En al wat u doet, met woorden en werken, doet dat alles in de naam van de Heere Jezus, dankende God en de Vader door Hem” (Kol. 3:17).
3
MUZIEK ALS DRAGER VAN EEN BOODSCHAP
De blaasinstrumenten:
Zoals reeds eerder is aangehaald, kan muziek als drager aangemerkt worden van een boodschap. Maar de schrijver van “het boekje „Kaf en Koren" wil verder gaan en noemt de muziek zélf een boodschap en niet alleen maar drager (Leen La Riviëre in “Kaf en Koren). Hij zet instrumentale hard rock naast Vivaldi en de vier jaargetijden. Het ene is opzwepend, het andere is rustgevend, zodat de invloed die de muziek zélf heeft hier overduidelijk is.
- de fluit; een van één pijp gemaakt instrument met gaatjes als bij een moderne blokfluit. De muzikanten van Nebukadnezar gebruikten ze met een soort doedelzak erbij. - het orgel; niet zozeer een op ons kerkorgel lijkend instrument, maar meer een aantal blaaspijpen naast elkaar, waar men als een mondorgel op kon blazen. Ze waren verschillend van lengte en/of dikte. Het materiaal was hout, ijzer of ander materialen, zoals rietstengels.
Muziek als depressie verdringer en zielsberoerder: De Bijbel geeft aanleiding om te veronderstellen dat een muziekinstrument inderdaad een heiligende invloed op de ziel van een mens kan hebben. Voorbeelden hiervan zien we in de geschiedenis van David en koning Saul toen hij geplaagd werd door depressies, een boze geest. Het harpspel van David, wellicht met gezongen teksten, oefende een rustgevende invloed uit op de opstandige gevoelens van de onrustige Saul (1 Sam. 16:23). Ook de geschiedenis van Elisa geeft iets dergelijks weer. De profeet moest tot zijn leedwezen vaststellen dat de koning van Juda zich vermengd had met de goddeloze koning (Joram, de zoon van Achab, een afgodendienaar. Elisa was hierover zo ontstemd dat hij zijn gedachten liet ordenen door het citerspel van een erbij geroepen muzikant. Pas hierna kon hij als profeet de gedachten van God ordelijk verwoorden (2 Kon. 3:15). Het is duidelijk dat het hier gaat om rustgevende muziek gaat, met behulp van instrumenten die tonen voortbrachten die de ziel van een mens zodanig beïnvloeden dat er sprake is van harmonie en vrede. Stampende en opzwepende muziek heeft binnen déze context duidelijk geen plaats. Hoe het begon Het is de moeite waard eens na te gaan wanneer de Bijbel voor het eerst melding maakt over het gebruik van muziekinstrumenten. Vaak leren we hierdoor hoe we zulke meldingen moeten beschouwen, omdat dit soort vermeldingen dikwijls dieper liggende gedachten aan de oppervlakte brengen.
4
- de bazuin; géén koper blaasinstrument, maar de uitgeholde hoorn van een ram of bok. (Zie ramshoorn) - de trompet; een instrument van metaal, koper of zilver, afhankelijk van de bestemming. (Num. 10) Hij bestond uit een rechte buis, dus niet zoals tegenwoordig met een kromming. De slaginstrumenten: - de trommel; een kleine handzame trommel met aan de rand soms belletjes die mee rinkelden tijdens het slagwerk. - schellen; metalen staafjes met losse ringetjes. Als je ze bewoog, hoorde je een rinkelend geluid. Aan de zoom van het kleed dat de Hogepriester droeg waren zulke belletjes bevestigd met de bedoeling dat men hem van ver hoorde aankomen. - cimbalen; bekkens of schijven van metaal, waarschijnlijk koper, die tegen elkaar werden geslagen en een luide heldere toon lieten horen. Samenvatting: Zoals we gezien hebben, zijn de eerste muziek instrumentenmakers bezig geweest hun gevoelens af te stemmen op de omstandigheden en dingen die om hun heen gebeurden. Wellicht trachtten ze daar- bij de mystieke kant van het leven te bevorderen, want daar waren de mensen al spoedig bedreven in. Zij hadden immers gegeten van de boom der kennis van goed en kwaad? Muziek opent de weg echter, ná de zondvloed en na de uitverkiezing van een nieuw afgezonderd volk, de weg naar Gods liefde en bewogen 21
Het betekent m.i. dal God het niet nodig heeft geacht daar voorschriften voor te geven. De liefde die in onze harten is uitgestort is kennelijk vindingrijk genoeg om zelf uit te zoeken hoe wij de aanwezige instrumenten op aarde dienen te gebruiken. Paulus zegt in dit verband kort en krachtig; „Al wat ge doet, doet het ter ere Gods, en... al wat uit het geloof niet is, m.a.w. als je ergens over twijfelt, doe het dan niet om wille van het geweten. Dit vrijheids-gegeven in het Nieuwe Testament behoedt ons voor een wettische levenshouding, maar... houdt ons k waakzaam en voorzichtig, zodat de vijand geen voordeel over ons kan behalen. Vandaar deze waarschuwende brochure ... Moge God het zegenen en, als we toch menen gebruik te moeten maken van „schallende cimbalen" in de verkondiging..... laten we het dan doen in het geloof dat koning Josafat ten toon spreidde, Hij ging immers met de toegeruste priesters en levieten met luiten, harpen en trompetten de vijand tegemoet, om in het geloof alvast Gods roemrijke overwinning te bezingen... ! Laten we zijn GELOOF dus navolgen, mét of zonder trompet, orgel, gitaar of fluit... Tenslotte nog ter completering enkele Bijbelse muziekinstrumenten: Snaarinstrumenten: -
de harp; deze was waarschijnlijk vrij klein en bezat een stuk of acht snaren. Hij kon in de hand gehouden worden en werd met de vingers bespeeld.
-
de luit; ook een snaarinstrument, dat met de vingers getokkeld diende te worden en een klankkast bezat. Het aantal snaren is niet precies bekend.
-
de psalter; een vedelinstrument met snaren. Koning Nebukadnezar gebruikte het o.a. bij zijn afgodische vereringsdienst, waardoor de drie vrienden van Daniel in de vuuroven terecht kwamen..... (!) Dat kan dus óók!
-
het tiensnarig instrument; een soort luit met tien snaren.
20
Geweld, wanorde en muziek in Genesis: Al vrij snel nadat Adam en zijn vrouw Eva de gevolgen van hun ongehoorzaamheid en nieuwsgierigheid hadden ondervonden, kwam de geest van de verleider ook in het nageslacht openbaar. Zoals altijd werd de geest van naijver en jaloezie, waardoor Satan zijn hoge positie van lichtdrager verloor, óók degene die deze geest toeliet tot een strik. Evenals Kaïn, kozen zijn nakomelingen óók voor geweld en doodslag. Recht werd er niet gesproken en wee degene die iemand een buil bezorgd had, hij werd met ongelijke munt terugbetaald (Gen. 4:23)! De geslachtslijn van Kaïn Het is opmerkelijk dat in de geslachtslijn van Kaïn de moordenaar, dezelfde namen voorkomen als in de geslachtslijn van Seth. De diepere betekenis van de namen, die vaak spraken over een bepaalde verhouding tot God de Schepper, werd hierdoor vertroebeld door deze naam door het slijk van de zonde te halen. Zo was de naam van één van de zonen van Kaïn Henoch, maar wat een verschil in openbaring met de Henoch uit de geslachtslijn van Seth! Kaïn bouwde een stad en noemde deze naar zijn zoon Henoch. Hiermee openbaarde hij de naijverige geest van Satan, die als God wilde zijn! Henoch, de vrucht van Kaïn, maakte dan ook, in navolging van Satan, een naam voor zichzelf i.p.v. de Heere God die hem geschapen had! Maar hoe geheel anders was het met die andere Henoch! Zijn naam ging op in die van Gods Wezen. Hij vertegenwoordigde op zo'n wijze Gods gedachten, dat hij zèlf niet meer belangrijk was op aarde en God hem kon opnemen in Zijn heerlijkheid! Zó leefde Johannes de doper ook, Christus moest wassen, hijzelf minder worden! Treffend is ook dat de Bijbel ten aanzien van de nakomelingen van Seth niet spreekt over het gebruik van muziekinstrumenten. Misschien mogen we hieruit voorzichtig concluderen dat zij deze niet nodig hadden omdat zij de Naam des Heeren aanriepen en in gedachten hielden? Hoewel hiermee niet gezegd is dat de muziekinstrumenten in zichzelf verkeerd zouden zijn!
5
De nakomelingen van Lamech Van de nakomelingen van Lamech echter, kunnen we begrijpen dat zij hun intellectuele vermogen gebruikten om o.a. muziekinstrumenten te bedenken. Hùn gevoelens hadden wel degelijk de invloed van deze muziek nodig, hetzij om op te zwepen, hetzij om te kalmeren. Demonie en muziek. Het is niet verwonderlijk om te zien dat de „uitvinding" muziek het hart van de mens niet kon veranderen. Het kon slechts de gevoelens afstemmen op de gedachten die achter de muziek zaten. We kunnen echter lezen dat de gedachten van de mensen boos waren (Gen. 6:5). In het zesde hoofdstuk van Genesis lezen wij hoe die gedachten in daden werden omgezet die zó tegen Gods gedachten indruisten dat de zondvloed het enige middel in Gods ogen was om te reinigen. Velen verklaren dit Schriftgedeelte verschillend. Maar één ding is duidelijk, de mensheid was te ver gegaan! Of de „zonen Gods" in dit gedeelte nu engelen waren of mensen, doet weinig af aan dit feit. De verbinding tussen de mensen en God was verbroken en verontreinigd, zodat God moest ingrijpen. Sommigen zien de huidige ontwikkelingen op occult gebied en de verbindingen tussen demonen en mensen als het begin van het einde, zodat we nu zouden leven in een tijd die te vergelijken is met die van Noach (Gen. 6:7; Job 1:6; Judas vs. 6; 2 Kor. 6:16-18).
De Heere Jezus sprak Zelf van haar hemelse oorsprong en bestemming en wekt op de dingen te bedenken die boven zijn. (Kol. 3:1; Joh. 17:16). Dit zou de verklaring kunnen zijn dat er zo weinig over muziekinstrumenten gesproken wordt in het Nieuwe Testament. Het kenmerk immers van een opwekking is NIET de muzikale geluiden die men produceert, maar de oprechte verootmoediging in het Woord. Neh. 9:23; Hnd. 2:42. Hoewel de komst van de Heere Jezus de mensheid duidelijk in Goddelijk licht heeft geplaatst, hebben slechts weinigen daaruit de juiste conclusies getrokken. De kruisiging heeft duidelijk gemaakt hoe groot de haat is tegen de waarheid. De Heere Jezus wist wat er in het hart van de mensen huisde, ondanks veel uiterlijk vertoon en vrome schijn. Zijn komst had dan ook ten doel om het hart bloot te leggen en iedereen die dat hart wilde laten reinigen de gelegenheid te geven met zijn zonden tot Hem te komen. Als negatief voorbeeld haalt F.W. Grant het fluitspel op de markt nog aan. Hij zegt daarvan: dat men zich op de borst zou moeten slaan op hun klaagliederen. De joden in die dagen werden dus door de Heere vergeleken met spelende kinderen die geen oog hadden voor de werkelijkheid om hen heen. Uiterlijke vroomheid, mét of zonder muziek, konden God niet meer behagen. Alleen geloof in de Zoon van God, de Heere Jezus Christus, was van nu af aan het enige eerbetoon dat God kon aanvaarden, gepaard niet de lofoffers van de lippen.
Toen God d.m.v. de zondvloed de aarde van dit soort verkeerde verbindingen zuiverde, zijn naar alle waarschijnlijkheid 66k de muziekinstrumenten vernietigd. De Bijbel geeft hier geen informatie over, maar geeft wèl aan wanneer muziek zijn intrede deed binnen de geschiedenis van het volk Israël. Het loont de moeite om dan ook na te gaan onder welke omstandigheden dat gebeurde.
Jezus Zelf is daarin voor gegaan door aan het einde van Zijn leven het „Hallel" te zingen. In deze psalmen werd gesproken over het feestoffer dat aan de hoornen van het altaar gebracht moest worden. ZO is het ook gebeurd, maar dan de Heere Jezus! Een muzikale omlijsting van deze psalmen ontbrak daar in die opperzaal. Zou het dáárom zijn dat in het nieuwe testament zo weinig over muziekinstrumenten gesproken wordt?
“…gaan ze daar in reidansen onder het trommel geluid al zingend hun weg door de vreugdevol gestemde menigte.”
Ze worden vaak slechts bij wijze van voorbeeld aangehaald, zoals in het lied der liefde in 1 Kor. 13. Dáár wordt een gelovige die zonder de liefde van God tóch meent een lied aan te kunnen heffen, vergeleken met een schallend koper en een rinkelende cimbaal! Zoals reeds eerder aangehaald is wijst de apostel Paulus erop dat alles wat wij als gelovigen laten horen en zien, „welluidend en liefelijk" behoort te zijn. Verder géén instrumenten! Dat is werkelijk opmerkelijk!
6
19
Muziek als recitatief gesproken woord.
Muziek als uiting van vreugde.
Dankbaar maak ik gebruik van de gegevens uit het zeer lezenswaardige boekje van La Rivière, waarin o.a. staat te lezen: „Recitatief is een „spreekgezang" waarbij van een afgeronde melodie geen sprake is, maar dictie, ritme en eenvoudige melodische golvingen zich richten naar het Woord.
Zoals we hebben gezien bij de totstandkoming van muziek en muziekinstrumenten in Genesis 4, ging het vermogen om muziekinstrumenten te ontwikkelen gepaard met de handel in koperwerken (Gen. 4:22).
Gen. 49:1-28 bevat de laatste woorden van Jacob zijn zegen voor zijn zonen. Deze profetische blik is expressief geladen. Het staat musisch gezien tussen spreken en het zingen in.... Verder geeft hij als voorbeeld uit de Schrift; “het is erg belangrijk om te weten dat de Pentateuch, de profeten enz. nog steeds op een licht vloeiende, melodische wijze gedurende het gehele jaar in de joodse eredienst gereciteerd worden, dus NIET voorgelezen......" Inmiddels zijn we er wel van overtuigd geraakt dat het joodse volk Anders omging met het Woord dan wij gewend zijn. Wij als westerse christenen kunnen maar moeilijk wennen aan het idee dat het woord van God gezongen zou moeten worden, maar Ds. Richard Wurmbrand, die als christen-jood bekendheid heeft gekregen door zijn organisatie „De ondergrondse kerk" en zijn boeken, bevestigd dit gegeven. Letterlijk zegt hij in zijn nieuwste bock „Hoe zou ik zwijgen?" „De Hebreeuwse tekst is niet bedoeld om alleen gelezen te worden; zij dient gezongen. Ieder woord hi de Hebreeuwse tekst bestaat niet alleen uit medeklinkers en klinkers, maar is ook voorzien van muzieknoten...." De bedoeling schijnt hiervan geweest te zijn dat het hart in harmonie met de tekst gebracht zou worden. Volgens Wurmbrand heeft Paulus in Kol. 3:16 dan ook liederen bedoeld met een speciale melodie, omdat dit de gesteldheid van het hart zou beïnvloeden, zoals nerveuze prikkelingen genezen zouden kunnen worden door het luisteren naar rustige muziek, die hij dan met name noemt.
Er was toentertijd sprake van wanorde, geweld en onderdrukking, kortom het recht van de sterkste was maatgevend voor de onderlinge verstandhouding. Hoe kon het anders als satan als overste van deze wereld zijn invloed vrijelijk kon uitoefenen in de van God afgevallen mensheid? Lange tijd later licht de profeet Ezechiël een tipje van de sluier op over de afkomst van satan en de invloed die hij uitoefent op de wereldheerschappij. In hoofdstuk 28 van genoemd boek, wordt de vorst van Tyrus vereenzelvigd met een overdekkende cherub, een gevallen engel met grote wijsheid en macht. Er schijnt hier sprake te zijn van een demonische beïnvloeding van een wereldlijk vorst, die door zijn hoogmoed de satan gelegenheid had gegeven hem te inspireren. In de Statenvertaling wordt deze occulte verbinding vreemd genoeg in verbinding gebracht met de handel in edelstenen, goud, specerijen, reukwerk en muziekinstrumenten! Niet alle vertalingen luiden hier gelijk, maar wèl zijn er verwijzingen naar het toenmalige gebruik van muziekinstrumenten rondom afgoderij en persoonsverheerlijking. (Denk aan Daniel 4) In dàt verband is de huidige cultus binnen het popgebeuren niet nieuw te noemen! De zondvloed heeft, zoals we om ons heen kunnen zien, géén blijvende reinigende invloed gehad op de mensheid. Dit bleek alras toen Noach zich bespot zag door zijn zoon en kleinzoon, omdat hij de uitwerking van de alcohol niet bijtijds had opgemerkt.
Muziek in het Nieuwe Testament.
Nog later grepen de mensen opnieuw naar de macht en bouwden een toren en een stad, beide symbolen van onafhankelijkheid en eigenroem. God had geen plaats in het denken van de mensheid! Opnieuw moest de Schepper ingrijpen en verdeelde in de tijd van „Peleg" de toenmalige mensheid. De volkeren werden geboren! (Gen. 10:25)
In het Oude Testament was de eredienst sterk aards gericht in de verwachting van een groots vrederijk, de gemeente echter verwacht een hémels rijk, niet van deze aarde!
Wederom moest God op zoek naar waardige vertegenwoordigers en riep Abram uit zijn heidense omgeving weg om door hem een volk in het leven te roepen dat Gods Naam zou dragen.
18
7
Het valt op dat de Bijbel geen melding maakt van muziek of muziekinstrumenten in deze periode. Wel is er sprake van afgoderij, die tezamen met seksuele uitspattingen openlijk werd bedreven. Zèlfs degenen die Gods gedachten nog in bescheiden mate kenden, woonden temidden van deze mensen als waren zij één van de hunnen. Vrolijkheid zal er toen genoeg geweest zijn, maar de Bijbel besteedt aan dit soort vrolijkheid geen aandacht, het is het vermelden kennelijk niet waard! Opnieuw moest God ingrijpen, maar nu niet door water, maar door vuur, een beeld van het eindoordeel over deze bedorven aarde. De lijn van Abraham In de lijn van Abraham zien we uiteindelijk een volk geboren worden wat Gods gedachten gaat leren kennen. God neemt dit volk ten eigendom aan en stelt het als voorbeeld door opvoedende tucht. Daardoor ontwikkelt het zich als een volk dat begint mee te tellen en de aandacht van de toenmalige wereldbevolking op zich doet richten. De geschiedenis van Egypte geeft daar duidelijk blijk van wanneer tijdens opgravingen meer licht over dat tijdperk wordt verkregen. En dan wordt na een zware beproeving en ballingschap de geschiedenis van het gezongen woord en de daarbij behorende muziekinstrumenten weer Gods geschiedenis! Het BEVRIJDENDE lied wordt geboren in de mond van de beproefde Mozes, de man Gods.
Als we bereid zijn om de Bijbel te openen en mèt Johannes de hemel in te blikken, zien we daar tronen en mensen met gouden kronen op hun hoofd en hun lichamen met witte kleren bedekt. Terwijl er vanuit de troon donderslagen, bliksemen en stemmen uitgaan, heffen deze verlosten een jubelzang aan ter ere van het lam. Een machtig schouwspel! Ook elders in dit prachtige Boek wordt er gesproken over dit soort vreugde-uitingen. Samen met de citerklanken bereiken deze geluiden de troon om God de eer te bewijzen die Hem toekomt. Terwijl de situatie op aarde snel verslechterd en ontslapen, maar levende martelaren vragen hoelang ze nog moeten wachten op de komende rechtszitting, beginnen de oordelen zich op aarde steeds duidelijker af te tekenen. Oordeelsbazuinen! De oordelen gaan beginnen. De inleidende gebeurtenissen worden in orde afgewerkt, oorlog, honger, onrecht, geweld en natuurrampen op aarde volgen op de komst van anti-christelijke machten die van God de macht krijgen om te overwinnen. Zeven bazuinen worden uitgedeeld aan engelen die de komende oordelen moeten inluiden, nadat de Heere een stilzwijgen had geboden van een half uur, wat als „stilte voor de storm" gezien zou kunnen worden eer dat de grote verdrukking zal aanvangen.
De geboorte van het nieuwe lied Het had lang geduurd vóór God de verloste mens weer een lied in de mond kon geven, meer dan 2500 jaar geleden was het immers reeds dat Lamech zijn eigen daden bezong? Toen waren het liederen die gepaard gingen met moord en doodslag, zònder eerst een rechtmatig oordeel uitgesproken te hebben. Maar nog tijdens de bevrijding van een groot volk uit de slavernij van Egypte, kon God een overwinningslied in de mond van Mozes en zijn zuster leggen, Hem ter ere! We lezen dan ook in Exodus 15:1, „Toen zong Mozes en de kinderen Israëls DE HEERE dit lied......" DE HEERE, staat er duidelijk geschreven, en dat is niet voor niets zo. Het éérste lied dat gecomponeerd werd is dan ook gewijd aan de Heere God.
Dan gaat het beginnen! Na elke bazuinstoot een verschrikkelijke chaos op aarde, als gevolg van de ten hemel schreiende zonden van het menselijk geslacht, dat als God wilde zijn! Het is de moeite waard al deze geschiedenissen in de toekomst, vanuit de hemelse positie van Johannes te bekijken, maar het gaat helaas het bestek van dit boek te boven. Anderen hebben hier behartigenswaardige dingen over gezegd. Een feit is echter dat de huidige brochures van het ministerie van volkshuisvesting en milieuzaken reeds no de kenmerken van Opb. 8:7 vertonen. Het einde is duidelijk in zicht gekomen! We hebben nu echter gezien welke verbindingen de Bijbel legt tussen muziekinstrumenten en de huidige en toenmalige gebeurtenissen op aarde. Muziek en muziekinstrumenten hebben een bóódschap!
Opmerkelijk is de inhoud van dit lied, het spreekt in vreugdevolle termen over de majesteit en kracht van God. 8
17
Muziek als oordeels aankondiging.
Het lied van Mozes
Nadat we de verschillende uitingsvormen hebben gezien middels muziekinstrumenten, zullen we nu enkele belichten om de toestand van de aarde eens vanuit de hemel te bezien;
In het lied van Mozes wordt Gód dus verheerlijkt, niet de mens. Er worden beloften herhaald die Gód gegeven had als de mensen naar Hem wilden luisteren. Het lied is tevens een historisch verslag van de wijze waarop God Zijn volk had verlost. Maar óók wordt de toekomst onthuld en het lied wordt daardoor een profetisch getuigenis, zoals christenen dat ook kennen in de aanbiddingssamenkomsten rond de Heere Jezus Christus! Centraal in het lied staat God als Degene Die door geen enkele (af)god is te overtreffen. De vijanden vallen dan ook letterlijk in het water of gaan in de vlammen van het Godsoordeel op. In de geschiedenis van het volk Israël hadden dit soort gezongen getuigenissen een geweldige invloed op de volken rondom Israël.
De gemeente op aarde is in lijden, de apostel Johannes verbannen op een eenzaam eiland en vele gelovigen zijn reeds in heerlijkheid. Johannes verlangt naar zijn medebroeders en zusters, naar hemelse rust en vrede. En dan plotseling, een STEM! ...en ik hoorde achter mij een grote stem, als van een bazuin, (Opb. 1:10) Het was op de eerste dag van de week, gewijd aan de Heere, dat Johannes die stem hoorde die als een bazuin sprak: „Hetgeen gij ziet, schrijf dat aan de zeven gemeenten". Wat dan volgt is van grote waarde omdat het met de wederkomst van onze Heere Jezus te maken heeft! Toekomstmuziek
Velen kwamen hier zo door onder de indruk dat zij tot geloof kwamen en de God van Israël als Min God beleden. Liefderijk werden dan zulke „proselieten" opgenomen in het stammenverband van Israël, zodat zij konden delen in de zegeningen en voorrechten van het volk van God.
Zoals we gezien hebben is het geluid als een bazuin noodzakelijk om ons mensen op te wekken uit de slaap, gepeins of zoals de brief aan de Thessalonikers aangeeft de doden uit de slaap te roepen, de Heere tegemoet in de lucht.
Er is veel waarover we moeten nadenken bij dit eerste bevrijdingslied. We denken aan de bevrijdingsliederen na de oorlog, de slavenliederen van de negers en de klaagzangen van hen die nog steeds gebukt gaan onder de macht van despoten.
In het Bijbelboek Openbaring zien wij echter méér instrumenten een rol spelen. Een bazuinachtige stem roept Johannes op om te luisteren naar de woorden van de Heere Jezus. Er werd een deur in de hemel geopend, zodat hij vanuit de hemel toekomstige gebeurtenissen mocht zien plaatsvinden. Deze passage doet veel denken aan het opklimmen van Mozes, toen ook hij in de tegenwoordigheid van God mocht komen en de bazuin en de ramshoorn het sein daartoe hadden gegeven.
Het bevrijdingslied is gewijd aan GOD!
Het zal niet lang meer duren of alle gelovigen die hun zonden hebben beleden, zullen deze bazuin opnieuw horen. Vol vreugde zullen ze de Heere tegemoet gaan in de lucht. Nú is echter nog de tijd dat niet verloste mensen de toevlucht kunnen nemen tot het Lam van God. De stemmen van verloste christenen klinken overal, al of niet samen met „welluidende en liefelijke klanken", zoals Paulus het uitdrukte.
16
De eerste gewijde instrumenten. Nadat we gezien hebben hoe het instrument, dat éérst gewijd was aan moord en doodslag, no een eervolle plaats in de eredienst verkreeg, moeten we nagaan op welke wijze dit instrument functioneerde. Zo gemakkelijk gaat het instrument de zang vervangen of overheersen. De praktijk geeft aan hoe snel het gezongen woord overstemd wordt door het instrumentarium. De verleider van de beginne zal alles in het werk stellen om dit ook onder Gods kinderen te bewerkstelligen! Evenwicht nodig Toch moet er evenwicht zijn. De verbeeldingskracht van de mens is uiting van de scheppingskracht Gods. Als het intellect een instrument uitvindt dat het gezongen Woord kan ondersteunen, ja zelfs versterken, dan mag dit gegeven aan God gewijd worden. 9
De trommel van Mirjam Mirjam, de profetes, de zuster van Mozes en Aäron, heeft dit goed begrepen. Zij greep naar de kennelijk tóch wel aanwezige instrumenten en wijdde deze aan het lied van de verlossing en van Mozes. Nú pas kan God melding maken van muziekinstrumenten, nadat deze geheiligd waren tot dienst en eer van God; belangrijk gegeven! Het instrument wat Gods Geest hier wil vermelden is niet het instrument waar veel mee geoefend moet worden, zoals we zouden verwacht hebben. Nee, het is het allereenvoudigste slaginstrument dat wij al spoedig onze kinderen zien hanteren, een TROMMEL!
De gedachtegang Achter dit historische gebeuren is duidelijk. Nadat het volk eerst zelf de ramshoorn en bazuin van God had aangehoord, moest het in overeenstemming gebracht worden met de heiligheid van God. Door zèlfoordeel en tucht gereinigd, moesten zij immers later Gods oordelen volbrengen? Gebruiken wij ook onze instrumenten zó, nadat we Gods heerlijkheid eerst hebben gezien? (Jes. 6:5) Tenslotte enkele voorbeelden waar muziekinstrumenten gebruikt werden als inleiding van profetie. 1 Sam. 10:5; Profetenzonen begeleiden zichzelf en ondersteunen hiermee hun profetische woorden voor het volk. 1 Sam. 16:16; Muziek als vertroosting en depressie verdrijver.
Samen met haar vriendinnen, hoewel ze al op leeftijd waren (!) gaan ze daar in reidansen onder het trommelgeluid al zingend hun weg door de vreugdevol gestemde menigte. Allen worden opgeroepen het nieuwe lied mee aan te heffen, terwijl de trommel als begeleidingsinstrument werd ingezet. Dansend en zingend ging het in reidans, zoals toen gebruikelijk, tussen de tenten door. Zó werd God verheerlijkt, zó mocht het instrument gebruikt worden. Verschillende muzikale uitingen. Zoals we zagen vond de Heilige Geest het de moeite waard om de begeleidingsinstrumenten te vermelden die het gesproken en gezongen woord moesten versterken of inluiden.
2 Sam. 6:5; Muziek als uiting van dank en vreugde (Let op de toenemende hoeveelheid instrumenten!) 1 Kon. 1:34; Bazuinen als aankondiging van een nieuw gekozen Koning en een nieuw tijdperk (!) Let op Openbaringen). 1Kon. 1:40; Geweldige vreugde-uiting bij de aankondiging van het Vrederijk onder Salomo (!) De aarde spléét onder dit geluid! 1 Kon 10:12; Instrumenten ten behoeve van de eredienst. Harpen en luiten de oorkeur! (Al wat liefelijk is, al wat wèl luidt.....)
Om nu een kort overzicht te geven van alle vormen van muzikale uitingen die de Bijbel kent om in de eredienst ondersteunend werk te doen, volgt hieronder een globale indeling: Muziek als depressie verdringer en zielsberoerder. Muziek als begeleidend verschijnsel als uiting van vreugde en dank Muziek als inleiding op een profetie, als stemmingmaker. Muziek als ondersteunende functie bij vermaning en vertroosting. Muziek als oordeelsaankondiging. Muziek als hemelse boodschapper. Muziek als recitatief gesproken woord.
Om nu al deze uitingen recht te doen moeten we dit wat uitgebreider behandelen in het licht van de Schriften. 10
15
Hier is werkelijk stof genoeg om de Heere hartelijk te danken, te loven en te prijzen. Kortom, de lofoffers van onze lippen te brengen, terwijl onze wandel daarmee in overeenstemming wordt gebracht! Hoe muziekinstrumenten gebruikt behoren te worden Vermeldenswaard is nog dat deze trompetten op verschillende manieren konden worden geblazen. We hadden al gezien dat de ramshoorn LANGZAAM geblazen kon worden, als teken dat men bijzonder waakzaam moest zijn omdat men iets kon verwachten. Dat was ook het doel van de zilveren trompetten: * Als de priesters met beide trompetten bliezen moest het gehele volk aantreden. GOD WILDE HEN SPREKEN! * Als er echter slechts met één geblazen werd, gold dat voor een geselecteerd publiek, de leiders van het volk, die gewend waren naar God te luisteren en aan één trompetstoot voldoende moesten hebben. * Een GEBROKEN geklank werd gehoord als er sprake was van activiteit, éénmaal voor de oostelijk gelegen stammen. Twéémaal voor de zuidelijk gelegen stammen. Maar als er gevaar was voor het volk moest het „ten strijde" geblazen worden! Noch door kracht, noch door geweld, maar door Mijn Geest! Een bijzondere gebeurtenis waarin muziekinstrumenten een centrale rol speelden, was wel de inname van de vestingstad Jericho. (Joz. 6) Deze stad leek onneembaar, de mensen als reuzen, maar toch, op Goddelijk bevel bliezen de levieten en priesters de van God aangewezen instrumenten, zoals de ramshoorn. De overwinning is nabij! Na op een bijzondere wijze Gods orde, majesteit en rust tentoongespreid te hebben in het rustig omtrekken van de stad, kwam de laatste dag. Nu zou het gebeuren, God zou recht spreken, en wel door middel van muziek en zang, juichend gezang dat spoedig zou overgaan in jubel, waarop de muren zouden vallen!
De harp uit Ur, een duidelijk geluid. God heeft dus duidelijk het muziekinstrument de moeite waard gevonden om in Zijn Woord een „eervolle" plaats te geven. Het was dan ook zoals we gezien hebben, ná de bevrijding uit de slavernij van Egypte, geheel aan Gód gewijd! Toch zijn er criteria, God Zélf geeft ze aan in het Nieuwe Testament en veronderstelt dat we dat als redelijk denkende wezens ter harte nemen. Paulus, de grote apostel die vanuit de tegenwoordigheid van de verheerlijkte Heere Jezus in de hemel mag spreken, geeft aanwijzingen hoe God het instrument wil gebruiken. Hij zegt in 1 Korinthe 14:7 - 13 dat zelfs de levenloze dingen zoals fluiten, harpen en bazuinen, elk een herkenbaar geluid geven met verwijzing naar het geestelijk functioneren van de rond Christus vergaderde gemeente. Het gaat er hierbij om dat er een duidelijke rede gehoord wordt die niet overstemd wordt door iets wat het woord vertroebelen kan. We spreken immers met duidelijke taal, zodat we erop kunnen reageren, zo behoort het óók te zijn met het door ons gebruikte instrumentarium! Een nuchtere vaststelling van enkele criteria nietwaar? Paulus wil niet dat wij als nuchtere mensen, hoewel met gevoelens bedeeld, die emoties zo maar loslaten op de massa, maar door het verstand laten corrigeren, zodat het „tot opbouw" van de gemeente zal zijn. Het geluid dat wij voortbrengen moet niet een zomaar „in de lucht slaan" zijn, maar een duidelijk doel hebben, zoals God daaraan gegeven had, welluidend, liefelijk. Muziek als inleiding op profetie. In de gevallen waar we van instrumenten horen spreken die een begeleidende functie hebben bij het profetische Woord, zien we tot onze bewondering dat ook hier weer God het „eerstgeboorterecht" in Zijn hand houdt. Wat bedoel ik nu hiermee? Laten de we passage eens opslaan in de Bijbel waar er sprake is van Goddelijk spreken, begeleid door hemelse muziekinstrumenten.
14
11
We lezen dan in Exodus 19:13, niet lang dus na het gezongen woord van Mozes: „Als de ramshoorn langzaam gaat, zullen zij op de berg klimmen......"
Maar nu zijn er meer plaatsen waar God pas kan spreken nádat met een blaas of tokkelinstrument de gevoelens in harmonie gebracht zijn met de heiligheid van God.
Voor het eerst is hier sprake van een met name genoemd Goddelijk instrument - de ramshoorn -.
De ondersteunende functie van muziek in 2 Kon. 3:15
Het is alsof God Zijn volk wil oproepen naar Hèm te luisteren en zich te herinneren hoe het bloed van een onschuldig offerlam in Egypte had beveiligd tegen de dood. Het „muziekinstrument" dat God gebruikte was afkomstig van zo'n offerdier, zoals alles wat God gebruikt om met mensen te communiceren, een verwijzing kent naar wat Gods hart beweegt, het Lam Gods! God beter verstaan Het zou goed zijn dat gelovigen zich meer bewust zouden zijn van wat zij te danken hebben aan het gebruik en de keuze van muziekinstrumenten. Als onze muziekinstrumenten zó gebruikt worden, dat ze door het gebruik ervan in verbinding komen te staan met de Heere God en Zijn profetisch Woord, dan kan God in het leven van de luisteraar en speler Zijn Zoon Jezus Christus meer gestalte geven, zodat we Zijn roepstem beter verstaan. Het volk Israëls mocht onder leiding van Mozes pas de berg opklimmen als het zich volgens de Goddelijke voorschriften gereinigd had. In al die gevallen kwam het offer centraal te staan, zoals Paulus in de Hebreënbrief reeds liet zien met de woorden: „En alle dingen worden bijna door bloed gereinigd naar de wet, en zonder bloedstorting geschiedt geen vergeving". (Hebr. 9:22) Tijdens die heilige momenten daar aan de voet van de berg, zien we dat de mensen zich meer en racer bewust werden van hun eigen onreinheid. 1) Tenslotte bleek Mozes de enige te zijn die in Gods heilige tegenwoordigheid kon vertoeven, 40 dagen lang! Terwijl de berg in vuur en vlam leek te staan, besteeg Mozes rustig de berghelling, in het bewustzijn van Gods genade. De door God geblazen ramshoorn luidde de tien woorden in die ook nû nog niet aan waarde hebben ingeboet! Later zou Mozes met de twee stenen tafels, waar God met eigen vinger die tien woorden had ingegraveerd, de berg weer af komen om zijn volk Gods gedachten toe te vertrouwen.
12
In dit gedeelte van Gods woord is de geschiedenis verhaald van een profeet die niet eerder zijn gedachten kon verwoorden alvorens de tonen van een harp of ander snaarinstrument hem gekalmeerd had. Zoals Paulus ontstemd was over de vele afgoden in Efeze, zo was deze profeet ontstemd over de verkeerde verbintenis die was ontstaan. De profeet laat een „speelman" komen, luistert naar de gewijde tonen en komt innerlijk in harmonie met de woorden die God wil laten spreken op dat moment. Zo zien we dus dat onze gevoelens in overeenstemming gebracht kunnen worden door levenloze dingen, zoals Paulus het uitdrukte. Maar...... hij voegt er elders bij dat het „welluidend en liefelijk" moet klinken. Ze moeten in overeenstemming zijn met de „gevoelens" van God. De Bazuin als wakker en waakzaam makend instrument. In Ex. 19:19 werd het geluid van een bazuin gehoord, die Mozes waakzaam maakte, maar het volk schrik aanjoeg. God liet Zich nu van heel nabij horen, zodat iedereen zich bewust was van Gods tegenwoordigheid. Mozes kreeg vrijmoedigheid om tot die grote God te spreken en GM antwoordde onmiddellijk! Zo'n God vol majesteit en tóch een gesprek mogelijk! In Num. 10:2 echter is er sprake van trompetten, precies gemaakt zoals God het wilde, van dicht geslagen zilver. Als we ook hier weer bedenken dat iedere vermelding van de wijze waarop iets moest worden gemaakt of gebruikt, een diepere inhoud heeft, verwondert het ons niet dat deze trompetten spreken van de verzoening, die op zo'n bijzondere wijze, na veel lijden, tot stand kwam. Op die grondslag kon God ieder oproepen dichterbij te komen! Hoe groot is Gods wijsheid en liefde! Zo riep God Adam opdat hij verantwoording zou afleggen van zijn ongehoorzaamheid, maar behield Zich het recht voor NIET direct te straffen met de dood, maar op grond van het offerdier, genade te schenken met het oog op Christus, „het Lam van God". 13
