INHOUDSTAFEL
Inhoudstafel INHOUDSTAFEL ......................................................................................... 5 LIJST VAN TABELLEN................................................................................ 9 LIJST VAN PRAKTISCHE VOORBEELDEN ................................................ 11 I. INLEIDING ............................................................................................ 13 II. HET OBJECTIEVE RECHT ................................................................... 17 A. HET OBJECTIEVE EN SUBJECTIEVE RECHT ........................................ 17 1. Het objectieve recht .................................................................................17 2. Het subjectieve recht................................................................................18
B. OVERZICHT VAN HET OBJECTIEVE RECHT ........................................ 20 1. De opdeling in rechtstakken of rechtsgebieden........................................20 2. Het publiekrecht.......................................................................................23 a. Grondwettelijk recht of staatsrecht ....................................................23 b. Administratief recht of bestuursrecht .................................................25 c. Strafrecht............................................................................................27 d. Strafprocesrecht .................................................................................29 e. Fiscaal recht .......................................................................................32 3. Het privaatrecht.......................................................................................33 a. Burgerlijk recht of gemeen privaatrecht.............................................33 b. Handelsrecht ......................................................................................47 c. Privaatrechtelijk procesrecht..............................................................52 d. Internationaal privaatrecht .................................................................53 4. Gemengde rechtstakken ...........................................................................56 a. Sociaal recht.......................................................................................56 b. Financieel-economisch recht..............................................................57
C. GRENSOVERSCHRIJDEND RECHT ...................................................... 57 1. Volkenrecht of internationaal publiek recht.............................................58 2. Europees recht .........................................................................................59 3. Verdragsrecht ..........................................................................................60
D. METARECHT .................................................................................... 62 III. DE FORMELE BRONNEN VAN HET RECHT ........................................ 65 A. WETGEVING .................................................................................... 65 1. Inleiding...................................................................................................65
5
INHOUDSTAFEL
2. Formele en materiële wet.........................................................................66 3. De normenhiërarchie ...............................................................................66 4. Bevoegdheidsverdeling in het federale België .........................................69 5. Grondwet en bijzondere wetten................................................................72 6. Wetten, decreten en ordonnanties ............................................................73 7. Uitvoeringsbepalingen.............................................................................74 8. Verdrags- en internationaal recht............................................................75
B. RECHTSPRAAK ................................................................................. 75 1. Begrip ......................................................................................................75 2. Rechtscolleges van de rechterlijke macht ................................................77 a. Rechterlijke organisatie......................................................................77 b. Volstrekte bevoegdheid......................................................................80 3. Administratieve rechtscolleges.................................................................87 4. Het Grondwettelijk Hof............................................................................88 5. Internationale rechtscolleges ...................................................................89 a. Rechtscolleges van de Europese Unie................................................89 b. Europees Hof voor de Rechten van de Mens .....................................90 c. Benelux-Gerechtshof .........................................................................91 d. Gerechtshoven in VN-context............................................................92 6. Arbitrage en bemiddeling.........................................................................92
C. RECHTSLEER.................................................................................... 93 1. Begrip ......................................................................................................93 2. Onderverdeling ........................................................................................94 a. Boeken ...............................................................................................94 b. Tijdschriften.......................................................................................95
IV. DE JURIDISCHE PUBLICATIES, VERWIJZINGEN EN AFKORTINGEN .. 97 A. JURIDISCHE PUBLICATIES IN GEDRUKTE EN DIGITALE VORM ........... 97 B. WERKEN MET JURIDISCHE BRONNEN, BRONVERMELDING, VERWIJZINGEN EN AFKORTINGEN ....................................................... 103 1. Bronvermelding, verwijzingen en afkortingen .......................................103 2. Verwijzen naar elektronische bronnen...................................................105
V. WETGEVING OPZOEKEN .................................................................. 107 A. TYPES VAN PUBLICATIES ............................................................... 107 1. Doorlopende en systematische publicaties.............................................107 2. Officiële en officieuze publicaties ..........................................................110
B. PARLEMENTAIRE VOORBEREIDINGSWERKEN ................................. 110 1. Wordingsgeschiedenis van een wet ........................................................110 2. Publicaties met parlementaire voorbereidingen ....................................111 a. Parlementaire Stukken .....................................................................112 b. Parlementaire Handelingen ..............................................................113
6
INHOUDSTAFEL
c. Beknopt Verslag...............................................................................113 d. Bulletin van Vragen en Antwoorden................................................113 e. Elektronische bronnen......................................................................114
C. PUBLICATIES MET WETGEVENDE DOCUMENTEN ............................ 114 1. Verwijzing en afkorting..........................................................................114 a. Individuele verwijzingen..................................................................114 b. Lijst met wetgeving..........................................................................119 2. Publicaties met nationale wetgeving......................................................120 a. Doorlopende publicaties met louter oorspronkelijke teksten ...........120 (1) Belgisch Staatsblad.....................................................................120 (2) Verzameling der wetten, decreten, ordonnanties en besluiten (1846-1993) .....................................................................................123 (3) Pasinomie ...................................................................................124 (4) Omnilegie – Tijdschrift voor wetgeving.....................................125 (5) Andere publicaties......................................................................126 b. Doorlopende publicaties met geactualiseerde wetteksten ................127 (1) Geconsolideerde Wetgeving.......................................................127 (2) refLex (Raad van State)..............................................................129 (3) Vlaamse Codex ..........................................................................130 (4) Jura .............................................................................................131 c. Systematische publicaties ................................................................133 (1) Tweetalige Wetboeken Story-Scientia .......................................133 (2) Les Codes belges ........................................................................135 (3) De Larcier Wetboeken – Les Codes Larcier...............................137 (4) Andere wettenverzamelingen .....................................................139 3. Publicaties met internationale regelgeving............................................140 a. Internationale regelgeving................................................................140 b. Europese regelgeving: het Publicatieblad ........................................141 (1) Gedrukt.......................................................................................142 (2) Elektronisch................................................................................142
D. PRAKTISCHE VOORBEELDEN .......................................................... 143 1. Eerste hypothese: het opzoeken van een artikel in een wet(boek) ..........144 2. Tweede hypothese: het opzoeken van wetgeving op datum ....................145 a. De actuele tekst ................................................................................145 b. De oorspronkelijke tekst ..................................................................148 3. Derde hypothese: het opzoeken van wetgeving over een bepaald onderwerp ..................................................................................................152
VI. RECHTSPRAAK OPZOEKEN ............................................................. 157 A. TYPES VAN PUBLICATIES ............................................................... 157 B. PUBLICATIES MET RECHTERLIJKE UITSPRAKEN .............................. 158 1. Verwijzing en afkorting..........................................................................158
7
INHOUDSTAFEL
a. Individuele verwijzing .....................................................................158 b. Lijst met rechtspraak........................................................................161 2. Nationale rechtspraak............................................................................162 a. Pasicrisie belge ................................................................................162 b. Arresten van het Hof van Cassatie ...................................................164 c. Elektronische raadpleging van de rechtspraak van het Hof van Cassatie..................................................................................................164 d. Arresten Grondwettelijk Hof (voorheen Arresten Arbitragehof) .....165 e. Verzameling van Arresten van de Raad van State ...........................166 f. Andere tijdschriften .........................................................................168 (1) Algemene tijdschriften ...............................................................168 (2) Gespecialiseerde tijdschriften.....................................................169 3. Internationale rechtspraak.....................................................................171 a. Het Hof van Justitie en het Gerecht van Eerste Aanleg van de EG..171 b. Europees Hof voor de Rechten van de Mens ...................................172
C. HULPINSTRUMENTEN BIJ HET OPZOEKINGSWERK .......................... 172 1. Inleiding.................................................................................................172 2. Recueil annuel de jurisprudence belge (RAJB) - Permanent Overzicht van Juridische Tijdschriften (POJT) - Recueil Permanent des Revues Juridiques (RPRJ) .......................................................................................................174 a. Gedrukt ............................................................................................174 b. Elektronisch .....................................................................................175 3. Rechtsdocumentatie en Jura ..................................................................175 a. Gedrukt: Jaarboek Rechtsdocumentatie ...........................................175 b. Elektronisch: Jura.............................................................................177 4. Juridat....................................................................................................178 5. Répertoire décennal de jurisprudence belge..........................................178 6. Rechtsgids ..............................................................................................178
D. PRAKTISCHE VOORBEELDEN .......................................................... 179 1. Voorafgaande opmerkingen...................................................................179 2. Eerste hypothese: opzoeken op datum ...................................................181 3. Tweede hypothese: rechtspraak over een bepaald thema opzoeken.......185
VII. RECHTSLEER OPZOEKEN .............................................................. 193 A. TYPES VAN PUBLICATIES ............................................................... 193 B. PUBLICATIES MET RECHTSLEER ..................................................... 193 1. Verwijzing en afkorting..........................................................................193 2. Encyclopedische werken ........................................................................197 a. Répertoire pratique du droit belge....................................................197 b. Répertoire notarial ...........................................................................199 c. Les Novelles ....................................................................................200 d. Algemene Praktische Rechtsverzameling ........................................201
8
INHOUDSTAFEL
e. Beginselen van Belgisch Privaatrecht ..............................................202 3. Handboeken ...........................................................................................203 a. Burgerlijk recht ................................................................................203 b. Andere rechtstakken.........................................................................204 4. Losbladige commentaren .......................................................................205 5. Monografieën.........................................................................................205 6. Bijdragen in tijdschriften .......................................................................205
C. HULPINSTRUMENTEN BIJ HET OPZOEKINGSWERK .......................... 205 1. Elektronisch ...........................................................................................206 2. Gedrukt ..................................................................................................206 a. Jaarboek voor Rechtsdocumentatie - Recueil annuel de jurisprudence belge - Permanent Overzicht van Juridische Tijdschriften ....................206 b. Annales de Droit de Liège................................................................206 c. Annales de Droit de Louvain ...........................................................207 d. Documentation Juridique .................................................................207 3. Oudere referentiewerken........................................................................207 a. Bibliographie générale et raisonnée du droit belge I........................207 b. Bibliographie générale et raisonnée du droit belge II.......................208 c. Répertoire bibliographique du droit belge........................................208
D. PRAKTISCHE VOORBEELDEN .......................................................... 208 1. Eerste hypothese: opzoeken op naam van de auteur..............................209 2. Tweede hypothese: rechtsleer over een bepaald thema opzoeken..........209 a. Een eerste verkenning .......................................................................210 b. Een volledige bibliografie ................................................................211
VIII. EEN CASUS OPLOSSEN ................................................................. 215 IX. DE RECHTSBIBLIOTHEEK ............................................................... 219 X. ZAAKREGISTER ................................................................................ 223
Lijst van tabellen Tabel 1. Onderscheid publiek-privaatrecht ...........................................................21 Tabel 2. Schematische voorstelling van het Belgisch objectief recht ...................22 Tabel 3. Grondwet ................................................................................................23 Tabel 4. Strafwetboek...........................................................................................28 Tabel 5. Wetboek van strafvordering....................................................................30 Tabel 6. Boek I B.W. Personen.............................................................................34
9
INHOUDSTAFEL
Tabel 7. Boek II B.W. Goederen en verschillende beperkingen van eigendom ......................................................................................................38 Tabel 8. Boek III B.W. Op welke wijze eigendom verkregen wordt ....................39 Tabel 9. Wetboek van Koophandel.......................................................................48 Tabel 10. Wetboek van vennootschappen.............................................................48 Tabel 11. Gerechtelijk Wetboek ...........................................................................52 Tabel 12. Wetboek van internationaal privaatrecht ..............................................55 Tabel 13. De normenhiërarchie.............................................................................67 Tabel 14. Federale Staat, Gemeenschappen, Gewesten ........................................70 Tabel 15. Rechterlijke organisatie ........................................................................79 Tabel 16. Volstrekte bevoegdheid ........................................................................81 Tabel 17. Voorbeeld van een boomstructuur ......................................................100 Tabel 18. Vindplaatsen op het internet ...............................................................101 Tabel 19. Citeerwijze naar vindplaats op het internet .........................................106 Tabel 20. Citeerwijze van parlementaire stukken ...............................................112 Tabel 21. Citeerwijze van parlementaire handelingen ........................................113 Tabel 22. Citeerwijze van parlementaire vragen en antwoorden ........................114 Tabel 23. Enkele courante wetten en hun afkortingen ........................................115 Tabel 24. Afkortingen voor de voornaamste wetgevingsbronnen.......................115 Tabel 25. Citeerwijze van wetgeving..................................................................116 Tabel 26. Citeerwijze van aanvullende vindplaatsen van wetgeving ..................117 Tabel 27. Citeerwijze van internationale wetgeving...........................................117 Tabel 28. Citeerwijze van Europese wetgeving ..................................................118 Tabel 29. Volgorde van verwijzingen wetgeving ...............................................119 Tabel 30. EU-wetgeving op het internet .............................................................143 Tabel 31. Afkortingen voor rechtscolleges .........................................................159 Tabel 32. Citeerwijze van rechtspraak................................................................160 Tabel 33. Volgorde van verwijzingen rechtspraak..............................................161 Tabel 34. Citeerwijze arrest Hof van Cassatie ....................................................164 Tabel 35. Citeerwijze arrest Arbitragehof...........................................................166 Tabel 36. Citeerwijze arrest Raad van State .......................................................168 Tabel 37. Citeerwijze arrest Hof van Justitie en Gerecht van Eerste Aanleg ......171 Tabel 38. Citeerwijze arrest Europees Hof voor de Rechten van de Mens .........172 Tabel 39. Citeerwijze van rechtsleer in een bibliografie.....................................195 Tabel 40. Citeerwijze van rechtsleer in een voetnoot .........................................196 Tabel 41. Gebruik van verkorte citeerwijze in voetnoten ...................................196 Tabel 42. Citeerwijze van het Répertoire pratique du droit belge......................199 Tabel 43. Citeerwijze van het Répertoire notarial..............................................200 Tabel 44. Citeerwijze van Les Novelles ..............................................................201 Tabel 45. Adressen van de rechtsbibliotheken in Vlaanderen ............................220
10
INHOUDSTAFEL
Lijst van praktische voorbeelden Voorbeeld 1. Zoek artikel 1733 BW...................................................................144 Voorbeeld 2. Zoek de actuele tekst van de wet van 8 april 1965 ........................146 Voorbeeld 3. Zoek de oorspronkelijke tekst van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 26 maart 2004 betreffende de openbaarheid van bestuur. ..........................................................................149 Voorbeeld 4. Zoek de oorspronkelijke tekst van de Jeugdbeschermingswet van 8 april 1965. .........................................................................................150 Voorbeeld 5. Zoek wetgeving betreffende de elektronische identiteitskaart.............................................................................................153 Voorbeeld 6. Zoek een arrest van het Hof van Cassatie van 19 september 1983 over goede trouw en rechtsmisbruik ..................................................181 Voorbeeld 7. Zoek recente (cassatie)rechtspraak over interne adoptie, meer bepaald over de voorwaarden voor adoptie........................................186 Voorbeeld 8. Zoek in het Répertoire pratique du droit belge de bespreking over handelshuur.........................................................................................198 Voorbeeld 9. Zoek in het Répertoire notarial de bespreking over handelshuur.................................................................................................200 Voorbeeld 10. Zoek de publicaties op van W. VAN GERVEN gepubliceerd in 2003 ........................................................................................................209 Voorbeeld 11. Zoek recente rechtsleer betreffende adoptie................................212
11
