Inhoudsopgave. Voorwoord. Jaaroverzicht

1

Inhoudsopgave Voorwoord Jaaroverzicht 1. Beleid en strategie 1.1 Waarom onderwijs écht helpt 1.2 Onze ambitie 1.3 Onze visie, missie en waarden 1.4 De Edukans aanpak 1.5 Samen met partners 1.6 Meten is weten 1.7 Risico’s 1.8 Jaarplan 2. Ons werk in ontwikkelingslanden 2.1 Bestedingen ontwikkelingssamenwerking 2.2 Ethiopië 2.3 Ghana 2.4 Kenia 2.5 Malawi 2.6 Oeganda 2.7 Zambia 2.8 India 2.9 Bolivia 2.10 Peru 2.11 Onderwijs en werk 2.12 Onderwijs en hiv/aids 3. Ons werk in Nederland 3.1 Nederlandse leerlingen betrokken 3.2 Nederlandse docenten betrokken 3.3 Beleidsbeïnvloeding bij overheid 3.4 Draagvlak en communicatie 4. Fondsenwerving 4.1 Particulieren 4.2 Bedrijven, stichtingen en fondsen 4.3 Scholen 4.4 Gedragscode en klachten 4.5 Percentage kosten fondsenwerving 5. Bestuur en organisatie 5.1 Organisatiestructuur 5.2 Toezicht en bestuur 5.3 Verantwoordingsverklaring 5.4 Personeel en beleid 5.5 Vrijwilligers 5.6 Ondernemingsraad 5.7 Kwaliteit en transparantie 5.8 MVO-beleid 6. Waar willen we naartoe? 7. Financieel verslag 7.1 Toelichting financieel verslag 2012 7.2 Controleverklaring Bijlage: Overzicht projecten ontwikkelingslanden

2

Voorwoord Onderwijs als machtig wapen Edukans vierde in 2012 haar tienjarig jubileum. Dat leverde prachtige hoogtepunten op met Prinses Laurentien, Nick & Simon en talloze anderen die van harte betrokken zijn bij ons werk: onderwijs.

Resultaten 10 jaar Edukans 850.000 kinderen voor meerdere jaren naar school 150.000 jongeren een vak geleerd 17.000 docenten opgeleid 10.500 ouders betrokken bij school 900.000 Nederlandse kinderen en jongeren betrokken bij ontwikkelingssamenwerking Waarom onderwijs? Eén van de beroemdste uitspraken van Nelson Mandela is: Education is the most powerful weapon which you can use to change the world. Onderwijs verandert mensen, de samenleving, de wereld. Het betekent dat onderwijs tegelijk doel én middel is. Onderwijs is een doel, want ieder kind heeft recht op goed onderwijs. Iedereen verdient een eerlijke kans. Toch gaan van de 650 miljoen kinderen wereldwijd er 61 miljoen niet naar school. 120 miljoen kinderen verlaten voortijdig – vóór de vierde klas – de school. Daarnaast zijn er 130 miljoen kinderen die wel op school zitten, maar daar niet de basisvaardigheden verwerven in rekenen, lezen en schrijven. Dat zijn bizarre aantallen. Om daar een beeld bij te maken zoem ik in op één plek. Op 17 juni 2012 was ik te gast op de Kisima Girls School, Samburu, Kenia. Eén van de leerlingen, Lilian, vertelde dat ze op haar veertiende van haar vader van school moest. Hij wilde haar uithuwelijken voor zeven koeien. Ze weigerde en gaat nu nog steeds naar school. Door het succesvolle educatieve programma The World Starts With Me leren meisjes én jongens op school de verhouding tussen mannen en vrouwen te bespreken en aan te pakken. Inclusief seksualiteit. Het resultaat is een diepgaande verandering. Meisjes krijgen gevoel van eigenwaarde, ze staan op en durven hun mond open te doen. Jongens en mannen krijgen meer respect voor meisjes. Kinderhuwelijken worden uitgebannen waardoor meisjes school kunnen afmaken. Vrouwenbesnijdenis staat ter discussie en wordt steeds minder toegepast. En dat alles in enkele jaren tijd! Onderwijs is een buitengewoon krachtig middel om verandering en ontwikkeling op gang te brengen: voor een kind, een dorp en een land. Dat geldt niet alleen voor vrouwenemancipatie. Scholing is ook een onmisbaar wapen als het gaat om betere landbouw, betere gezondheid, goed drinkwater, goed bestuur en economische ontwikkeling. Een jaar extra basisscholing levert een kind levenslang tien procent extra inkomen. Het maakt onderwijs de meest effectieve investering voor economische ontwikkeling: elke euro voor onderwijs levert zeven tot vijftien euro op aan extra inkomsten – voor een kind en voor een land. Dat is de kracht van onderwijs, de kracht van Edukans. Kees de Jong, directeur Edukans

3

1. Beleid en strategie 1.1 Waarom onderwijs écht helpt Armoede, aids, oorlog, discriminatie, een handicap… Je zal er maar mee te maken krijgen als kind of jongere. Je kansen op goed onderwijs, werk en dus een eigen inkomen in de toekomst dalen schrikbarend. Wereldwijd gaan 61 miljoen kinderen niet naar school. Nog veel meer verlaten de school tussentijds of krijgen kwalitatief slecht onderwijs. Edukans is expert in onderwijs in ontwikkelingslanden en trekt zich het lot van kansarme kinderen en jongeren aan, met succesvolle onderwijsprogramma’s. Want onderwijs helpt écht! Onderwijs levert een van de grootste bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen en jongeren, aan hun leefgemeenschap én aan het land waarin zij wonen. Goed onderwijs is dé sleutel voor duurzame ontwikkeling en daarmee de meest effectieve investering. Want goed onderwijs biedt mensen een hoger inkomen, dus minder armoede, een betere gezondheid en stimuleert gelijkheid tussen mannen en vrouwen.

1.2 Onze ambitie 1. Edukans levert een aantoonbare bijdrage aan kwalitatief goed, toegankelijk en relevant onderwijs voor kansarme kinderen en jongeren in de ontwikkelingslanden waar we werken. 2. Edukans wordt door het Nederlandse onderwijs gezien als dé organisatie voor aansprekende fondsenwervende en educatieve acties en inhoudelijke uitwisseling op het terrein van onderwijs in ontwikkelingslanden. 3. Edukans heeft (financieel) draagvlak bij haar achterban om de doelstellingen te kunnen realiseren en mobiliseert haar achterban ten behoeve van lobby voor onderwijs.

1.3 Onze visie, missie en waarden Visie Edukans is een ontwikkelingsorganisatie voor onderwijs. Een onderwijsexpert die inspireert en het persoonlijke verhaal van betrokken mensen laat zien. Ze wil samen met partners in ontwikkelingslanden en in Nederland kansarme kinderen en jongeren in ontwikkelingslanden goed onderwijs bieden en een tegengeluid laten horen door aan te tonen dat ontwikkelingssamenwerking werkt. Omdat onderwijs een duurzame investering is.

4

Missie Edukans steunt projecten en programma’s voor toegankelijk en relevant onderwijs voor kansarme kinderen en jongeren in ontwikkelingslanden. Edukans betrekt de Nederlandse samenleving in het algemeen en het onderwijs in het bijzonder bij internationale samenwerking.

Waarden Edukans laat zich inspireren door de christelijk-sociale traditie, waarin het praktisch verantwoordelijkheid nemen voor de medemens centraal staat. Daar horen de volgende kernwaarden bij: Vertrouwen Wij geloven in mensen die verantwoording durven nemen voor elkaar. Mensen op wie je kunt bouwen en die je kunt vertrouwen. Zoals onze betrouwbare partners in ontwikkelingslanden die zich met hart en ziel inzetten voor kansarme kinderen. Wij op onze beurt willen hen niet in de steek laten, maar trouw steunen waar mogelijk. Ook willen wij een betrouwbare organisatie zijn die transparant verantwoording aflegt richting publiek en overheid. Hoop We willen kansarme kinderen in ontwikkelingslanden hoop bieden op een betere toekomst. Zij zijn onze hoop als dragers van de toekomst. Omdat onderwijs een sleutelrol in hun ontwikkeling speelt, hopen we dat uiteindelijk alle kinderen naar school kunnen. Daaraan dragen wij ons steentje bij. En soms zijn we verrast, omdat het resultaat veel meer is dan we hadden durven hopen. We hopen dat wat klein en onbelangrijk lijkt ons inspireert om te werken aan een wereld waarin niet langer het recht van de sterkste, de grootste, de rijkste en de eerste geldt. Betrokkenheid We vinden het belangrijk om daadwerkelijke betrokkenheid tegenover onverschilligheid, ongevoeligheid en vrijblijvendheid te stellen. In ontwikkelingslanden én in Nederland. Betrokkenheid uit zich in het geven van aandacht, tijd en energie en niet alleen in geld. Daarom willen we meer dan financiering van ontwikkelingsprojecten. Kansarme kinderen ter plekke moeten weten dat betrokken leerlingen in Nederland zich voor hen inzetten en met hen meeleven, met het oog op een rechtvaardige samenleving. We willen mensen laten nadenken over hun eigen levensvisie en persoonlijke betrokkenheid bij internationale samenwerking.

1.4 De Edukans aanpak Wereldwijd gaan steeds meer kinderen naar school. Goed nieuws, maar dat werpt alleen zijn vruchten af als ook aan de randvoorwaarden wordt voldaan, zoals: voldoende goed opgeleide docenten, een stimulerende leeromgeving en voldoende leermiddelen. Dit is niet overal even goed geregeld. Daarom verslechtert de kwaliteit van onderwijs en leren kinderen te weinig. Gevolg: minder kinderen starten met school en leerlingen stoppen te vroeg met school. Goed onderwijs: deur naar de toekomst Niet voor niets zet Edukans al haar kaarten op kwaliteit van onderwijs. Zodat kinderen en jongeren de school met een waardevol diploma verlaten en voor zichzelf en hun omgeving een toekomst opbouwen. Edukans werkt aan goed onderwijs: Wij stellen het kind centraal Overheden zijn verantwoordelijk voor onderwijs. Maar veel van de bestaande lesstof in ontwikkelingslanden sluit niet aan bij de meest kansarme kinderen. Dit zijn met name arme kinderen, meisjes, gehandicapte kinderen, vluchtelingenkinderen, weeskinderen, werkende kinderen, straatkinderen of aidsslachtoffers. Hun specifieke problemen vragen om oplossingen op maat. De lessen moeten aansluiten bij hún levenswijze en cultuur. En natuurlijk moet het leren voor kinderen interessant, leuk, uitdagend en positief zijn. Daarom staat in de aanpak van Edukans het kind centraal. Meisjes krijgen in de onderwijsprogramma’s extra aandacht. Om hun weerbaarheid te versterken en meer meisjes aan onderwijs te laten deelnemen.

5

Vanzelfsprekend maakt Edukans in haar aanpak geen onderscheid naar ras, religie of politieke overtuiging. Wij zorgen voor STER-scholen Door het opzetten van STER-scholen zorgt Edukans ervoor dat scholen goéde scholen zijn. Aan de hand van de vijf pijlers van de ster brengt Edukans de ontwikkeling van een school in kaart. De pijlers waar verbetering nodig is, worden aangepakt. Scoort een school op alle pijlers goed, dan weten alle betrokkenen: dít is een goede school. Het onderwijs is duurzaam en de school kan op eigen benen staan. Wij integreren ICT Edukans zet in op ICT voor kwaliteitsverbetering van onderwijs. ICT draagt bij aan beter lesgeven, beter leren en efficiënter schoolmanagement. Een paar voorbeelden:  Met behulp van computers maken leerkrachten zelf lesplannen en lesmateriaal.  Leerkrachten nemen hun eigen les op video op en analyseren de les met collega’s.  ICT bevordert de zelfstandigheid van leerlingen. En opent een wereld buiten het klaslokaal.  ICT helpt schoolmanagers bij de administratie en de registratie van resultaten van de leerlingen.  ICT speelt bijna in iedere beroepspraktijk een grote rol en moet daarom een plaats hebben binnen beroepsopleidingen. Wij verbinden onderwijs in Nederland met onderwijs in ontwikkelingslanden Edukans legt verbindingen tussen onderwijs ‘in Noord en Zuid’ met de scholenprogramma’s voor internationalisering en stages. Uitwisseling van kennis en ervaring draagt bij aan de kwaliteit en relevantie van onderwijs. De scholenprogramma’s zorgen voor positieve dynamiek. De interesse en kennis van Nederlandse leerlingen, studenten en docenten motiveren leerlingen en leerkrachten in ontwikkelingslanden enorm. En andersom. Strategie onderwijsprogramma Edukans werkt in haar aanpak vanuit de doelen van Education for All (EFA). Die zijn vastgesteld na de internationale onderwijsconferentie in 2000 in Dakar. De Millenniumdoelen (MOD) 2 en 3 van de Verenigde Naties sluiten hierbij aan. De doelen van Education for All: 1. Uitbreiden en verbeteren van kleuteronderwijs, speciaal voor de meest kwetsbare kinderen. 2. Garanderen dat alle kinderen, met name meisjes en kinderen in kwetsbare situaties, per 2015 toegang hebben tot kwalitatief goed basisonderwijs.(= MOD 2). 3. De leerbehoeften van jongeren en volwassenen garanderen door gelijkwaardige toegang tot relevant beroepsonderwijs. 4. De alfabetiseringsgraad van volwassenen, met name vrouwen, per 2015 laten toenemen met 50 procent. 5. Elimineren van sekse ongelijkheid in primair en secundair onderwijs per 2005, en het garanderen van gelijke toegang tot onderwijs voor jongens en meisjes per 2015 (= MOD 3). 6. Verbeteren van alle aspecten van kwaliteit van onderwijs. De strategie in de onderwijsprogramma’s van Edukans is gebaseerd op wat het ministerie onderneemt om de EFA-doelen te kunnen bereiken. Die strategieën zijn: 1. Directe armoedebestrijding Hieronder vallen onderwijsprogramma’s voor kansarme kinderen en jongeren in ontwikkelingslanden. Inhoud: scholenbouw, aanschaf van lesmaterialen, trainen van onderwijzers, trainingen voor beroepsonderwijs en curriculumontwikkeling.

6

2. Maatschappijopbouw Het versterken van partnerorganisaties van Edukans en het onderwijsveld: ouderraden, schoolbesturen, kinderclubs, onderwijsorganisaties en hun relaties met de overheid en met donoren. Verder gaat het ook om de verbetering van onderlinge verbindingen, zodat de organisaties samenwerken en van elkaar leren. 3. Beleidsbeïnvloeding Het deelnemen aan campagnes en lobby bij overheden in Nederland en in ontwikkelingslanden. Doel: het recht op gratis kwaliteitsonderwijs vertalen in gegarandeerde toegang tot kwaliteitsonderwijs. De lobbyactiviteiten variëren van controle op overheidsuitgaven voor onderwijs tot belangenbehartiging voor docenten.

1.5 Samen met partners Het specialisme van Edukans is onderwijs. Waar mogelijk werkt Edukans samen met organisaties die aanvullend werken. Partners van Edukans in ontwikkelingslanden Edukans werkt in ontwikkelingslanden samen met geregistreerde lokale organisaties. Zij zijn professioneel, staan dicht bij de kinderen, ouders en jongeren en kunnen als echte ‘maatschappelijke middenveldorganisaties’ de overheid aanspreken op haar verantwoordelijkheid voor goed basisonderwijs. Verbinden van kleine projecten met grote programma’s Kleine partnerorganisaties werken mee in de grote onderwijsprogramma’s voor verbetering van de kwaliteit van onderwijs in een land. Zij zijn vernieuwend en helpen grotere organisaties goed te blijven aansluiten bij de doelgroep. Tegelijkertijd kunnen grote organisaties kleine projecten ondersteunen op het terrein van strategisch denken, organisatieontwikkeling, omgevingsbewustzijn en lobby. Gezamenlijk hebben de partners van Edukans meer slagkracht richting de politiek en het maatschappelijke middenveld. 1) Lokale Expertise Centra (LEC’s) In zes landen waar Edukans werkt is een lokaal expertise centrum opgericht. Deze LEC’s brengen partnerorganisaties bij elkaar, verbinden kleine en grote projecten en versterken voor Edukans de kwaliteit van onderwijs in hun land. Ze leveren een grote bijdrage aan de capaciteitsversterking van de partners en aan een goede lobby voor beter onderwijs bij de (lokale) overheid. Een LEC organiseert ook verbindingen met onderwijs in Nederland. 2) Impulsis Impulsis is het gezamenlijk loket voor Nederlandse particuliere initiatieven in ontwikkelingssamenwerking van Edukans, ICCO en Kerk in Actie. Edukans is daarin de onderwijsexpert en beoordeelt, begeleidt en financiert de projectaanvragen voor onderwijs. Impulsis ondersteunt particuliere initiatieven met advies, delen van het netwerk en een financiële bijdrage. Lees over de resultaten van Impulsis in hoofdstuk 4.3.

Allianties 1. ICCO alliantie Edukans is sinds 2006 lid van de ICCO alliantie en coördineert het gezamenlijke onderwijsprogramma van ICCO, Kerk in Actie, Prisma, Zeister Zendingsgenootschap en Edukans. In de programma’s is aandacht voor toegang tot én kwaliteit van onderwijs, specifiek voor meisjes, uitwisseling, capaciteitsopbouw en lobby. De ICCO alliantie ontvangt een subsidie van het ministerie van Buitenlandse Zaken voor de periode 2011-2015. Edukans krijgt daardoor € 3.922.349 gemiddeld per jaar van de ICCO alliantie. Op woensdag 14 november is de ICCO Coöperatie officieel van start gegaan. ICCO, Edukans, Prisma en Kerk in Actie zetten hiermee een belangrijke stap in het versterken van hun onderlinge samenwerking.

7

Ook streeft de coöperatie naar kwaliteitsverbetering en vergroting van draagvlak voor internationale samenwerking. Door haar lidmaatschap zorgt Edukans ervoor dat onderwijs een belangrijk thema blijft in internationale samenwerking. 2. Connect4Change Toegang tot goede informatie stimuleert ontwikkeling. Daarom zet Connect4Change - een alliantie van de organisaties Akvo, IICD, Cordaid, ICCO, Text to Change en Edukans - internet en mobiele telefonie in voor onderwijs, gezondheid en economische ontwikkeling. Edukans coördineert het onderwijsprogramma van de alliantie. In het onderwijs levert ICT een bijdrage aan de kwaliteit en relevantie van basis- en beroepsonderwijs, het opleiden van leraren en beter schoolmanagement. Connect4Change ontvangt hiervoor subsidie van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Voor de periode 2011-2015 ontvangt Edukans gemiddeld € 1.485.000 per jaar. Edukans Advisory Services Door haar jarenlange ervaring heeft Edukans grote expertise opgebouwd op het gebied van onderwijs in ontwikkelingslanden en internationale samenwerking. Vanuit deze kennis biedt Edukans training en advies aan organisaties die willen bijdragen aan meer en beter onderwijs. Ook fungeert Edukans als makelaar tussen partijen die betrokken zijn bij onderwijs in ontwikkelingslanden. In 2012 werden adviseurs van Edukans onder meer ingezet in Zuid-Afrika, Rwanda en Suriname. Meer samenwerkingsverbanden  Voor het realiseren van kwaliteitsonderwijs in ontwikkelingslanden zoekt Edukans samenwerking met het Nederlandse onderwijs. Zo had Edukans in 2012 samenwerkingen met onder meer de Universiteit van Amsterdam, Universiteit Utrecht, Hogeschool Inholland, de Christelijke Hogeschool Ede en MBO Utrecht.  Edukans is coördinator van Educaids, een samenwerkingsverband van vijf Nederlandse organisaties op het raakvlak van onderwijs en hiv/aids.  Om beroepsonderwijs in ontwikkelingslanden te verbeteren coördineert Edukans Learn4Work. Hierin werken ruim veertig ontwikkelings- en onderwijsorganisaties samen.  Edukans neemt deel aan het Platform Onderwijs in Ontwikkelingslanden van het ministerie van Buitenlandse Zaken. In de ontwikkelingslanden waar Edukans actief is, is er overleg en afstemming met onderwijsspecialisten van de Nederlandse ambassades en zijn er contacten met de ministeries van onderwijs.  In Nederland is Edukans hoofdpartner van de Global Campaign for Education (GCE). Met andere ontwikkelingsorganisaties en onderwijsvakbonden houdt Edukans onderwijs in ontwikkelingslanden op de agenda van de Nederlandse overheid.  Edukans was tot en met 2012 lid van PSO, een vereniging van vijftig Nederlandse ontwikkelingsorganisaties. PSO richt zich op capaciteitsopbouw van maatschappelijke organisaties in ontwikkelingslanden. De vereniging is eind 2012 opgeheven.  Edukans is lid van Partos, de brancheorganisatie voor internationale samenwerking, en van de VFI, de branchevereniging voor landelijk wervende goede doelen.

1.6 Meten is weten Toetsing van kwaliteit Een goed project staat en valt met kwaliteit en controle. Daar zit Edukans bovenop. Het gaat immers om besteding van geld dat door particulieren, scholen, bedrijven en de overheid aan Edukans is toevertrouwd. Edukans waarborgt de kwaliteit van partnerorganisaties met de ‘procedure projectbeheer’. Deze toetst de efficiëntie en effectiviteit van de bestedingen. Criteria zijn: het algemene beleid, de voornemens in het strategisch beleidsplan en technische, inhoudelijke en financiële criteria en de randvoorwaarden. De procedure hiervoor staat beschreven in het document ‘procedure projectbeheer Edukans’ als onderdeel van het Edukans ISO kwaliteitshandboek. Is de aanvraag voor financiering van een project of programma goedgekeurd? Dan ontvangt de aanvrager een contract. Hierin staan ook de evaluatie- en rapportageverplichtingen waarmee de beoogde resultaten op verschillende niveaus worden gemeten, zoals:  Inzet van middelen en menskracht door partnerorganisaties van Edukans.  Gerealiseerde resultaten en activiteiten door partnerorganisaties voor de doelgroep.  Effect bij de doelgroep (impact op de langere termijn). 8

De output wordt gemeten door middel van rapportages, interne evaluaties en veldbezoeken. De impact wordt bepaald na evaluatie ter plaatse. Bij bedragen groter dan € 50.000 moet jaarlijks een accountantsverklaring worden overlegd aan Edukans. Is aan het eind van de looptijd van het programma of project aan de inhoudelijke en financiële rapportages voldaan, dan wordt het project afgesloten en verantwoord aan donateurs en subsidiegevers. Impact van ons werk Edukans wil dat kinderen hun school afmaken. Met goede resultaten. Want onderwijs zorgt voor minder armoede, gezondheid en economische groei. Uit onderzoekt blijkt, bijvoorbeeld, dat elk extra jaar onderwijs zorgt voor tien procent meer inkomen. Dat vrouwen die naar school gingen minder kinderen krijgen. En dat zij hun eigen kinderen naar school sturen. Het meten van onderwijskwaliteit en het effect ervan is ingewikkeld. Hiervoor moeten we weten hoeveel kinderen starten met school, wanneer kinderen uitvallen en hoeveel kinderen de school met een diploma verlaten. En vervolgens of zij een baan vinden en hoe het verder met ze gaat. Hoe moeilijk ook, Edukans vindt het enorm belangrijk om niet alleen te weten hoeveel kinderen we bereiken, maar ook wat de impact van ons werk is. Daarom startten we in 2011 met onze STERschool aanpak. Per school brengen we in kaart wat de beginsituatie is. Vervolgens helpt het model bij het volgen van de school en rapportage van de voortgang van de leerlingen. Vanaf 2013 nemen we ook de leerresultaten van de leerlingen in steeds meer van onze projecten mee in de monitoring. Edukans Assessment Tool Edukans kijkt met haar Edukans Assessment Tool (EAT) naar de professionaliteit van de partnerorganisaties. De EAT beoordeelt organisaties op drie onderdelen: Management en Organisatie, Financiën en Projecten. De uitkomsten geven inzicht in de organisatie en reiken verbeterpunten aan als: Is er een concrete jaarplanning? Hoe zijn de interne ‘checks and balances’? Hoe verloopt de communicatie tussen kantoor en het veld? De EAT wordt mede uitgevoerd door BDO Accountants & Adviseurs en voormalig Philipsdirecteur Teus Stahlie. In 2012 gingen er EAT-teams naar Kenia, Oeganda, Ethiopië en India. De EAT’s wezen uit dat partners duidelijk verbeteringen hebben aangebracht in hun organisatie naar aanleiding van de vorige assessment.

1.7 Risico’s Veiligheid De onderwijsprogramma’s van Edukans zijn gericht op de lange termijn en floreren het best in een stabiele politieke context. Wanneer uitvoering van programma’s door instabiliteit in gevaar komt, beslist Edukans financiering eventueel anders te besteden. Bijvoorbeeld aan andere projecten in hetzelfde land, of in andere landen. Uiteraard worden maatregelen pas genomen na grondige analyse. Met het oog op crisisbeheersing en –preventie werkt Edukans met een veiligheidsprotocol, een crisisprotocol en een protocol voor dienstreizen en uitwisselingen. Maatschappelijke discussie ontwikkelingssamenwerking In Nederland zijn steeds meer mensen kritisch over het belang van ontwikkelingssamenwerking. Edukans geeft antwoorden door steeds meer de resultaten van ons werk aan te tonen. Juist voor de meest kansarme kinderen maakt Edukans een wereld van verschil: een kans op een toekomst. In eigen media zoals het donateursmagazine Wijs!, de website, het (verkort) jaarverslag en nieuwsbrieven meldt Edukans resultaten. Ook benadert Edukans geregeld de pers om het effect van onderwijs op ontwikkeling te benadrukken. Daarnaast werkt Edukans samen met andere organisaties om de beeldvorming over ontwikkelingssamenwerking te verbeteren.

1.8 Jaarplan In 2012 zijn we nieuwe onderwijsprogramma’s begonnen in de landen waar we werken. Het was het jaar van verstevigen en verduurzamen. Van onze banden met het Nederlandse onderwijs, onze interne organisatie en onze fondsenwerving. In het jaarplan 2012 formuleerden we onze doelstellingen, afgeleid van de doelen uit het Strategisch Plan 2011-2015. Op de volgende pagina het overzicht van onze doelen in 2012. In dit jaarverslag leest u hoe wij deze resultaten hebben bereikt.

9

Edukans is expert in onderwijs Programmabeheer in Oost-Afrika is verder gedecentraliseerd. Hierdoor ontstaat ruimte om onderwijsexpertise verder te ontwikkelen, thema-thema verbindingen aan te gaan en om regionaal en lokaal fondsen te werven (twee leads ontwikkeld). Evaluatie van MFS 1 afgerond om ons track record (beschrijving van onze ervaringen) aan te passen. Nulmeting op specifieke punten als leerresultaten en doorstroming naar het voortgezet onderwijs verder verdiept, gebruik makend van STER-school model. LEC’s en Regional Office Oost-Afrika hebben verbindingen onderwijs met andere thema’s programmatisch ingebouwd in tenminste één thema per land, inclusief ICT. Onderwijs expertise ingezet (vijf nieuwe opdrachten in 2012) op monitoring, ontwikkeling van programma’s en onderzoek, als ook voor training en advies om onderwijskwaliteit te verbeteren. Er is een communicatiestrategie met betrekking tot de expertrol ontwikkeld. Edukans verbindt onderwijs in Nederland met onderwijs in ontwikkelingslanden Samenwerking met Kwintessens op het thema (wereld)burgerschap: er zijn projecten ontwikkeld en in uitvoering genomen. Kwalitatief goede onderwijsprogramma’s zijn in uitvoering, waarin scholenprogramma’s een rol spelen om kwaliteit en relevantie te verbeteren met opbrengsten in Noord en Zuid; in 2012 worden ‘opbrengsten’ gedefinieerd. Evalueerbaarheid en resultaatmeting van scholenprogramma’s is aangescherpt. Verkenningen uitgevoerd en pakketten ontwikkeld in marktteams om scholen (VO, MBO, HBO, WO) langdurig te binden (aansluiting en insluiting) met leeropbrengsten in Noord en Zuid. Edukans werkt samen Particuliere initiatieven en andere Nederlandse samenwerkingspartners worden door landencoördinatoren betrokken in programmaontwikkeling en middels landenoverleg: per land wordt er ten minste twee keer overleg gevoerd. Meerwaarde van de samenwerking is benoemd door Nederlandse samenwerkingspartners en leidt in 2012 tot twee overeenkomsten. (Financieel) resultaat van alle programma’s is verbeterd ten opzichte van 2010 – verdere productontwikkeling voor de programma’s Schoenmaatjes, Going Global, Onderwijsexpeditie en Werelddocent uitgevoerd om afnemende meeropbrengsten tegen te gaan. Twee good practices (methode van werken) geformuleerd op basis van (onderzoeks)resultaten. Edukans maakt ontwikkelingssamenwerking persoonlijk De bladformule en lay-out van het donateursmagazine Schoolschrift wordt vernieuwd. De website wordt vernieuwd en opgedeeld in aparte doelgroep-pagina’s. De viering van tien jaar Edukans wordt gebruikt voor grootschalige media-aandacht. Betere integratie van de afdeling Marketing & Communicatie in alle marktteams met behulp van het marketingcommunicatiebeleidsplan en een betere planning. Het vrijwilligersbeleid wordt uitgerold en leidt tot meer vrijwilligers, die meer betrokken zijn en meer verantwoordelijkheid nemen. Edukans werkt marktgericht Fondsenwerving gegroeid met minimaal vijf procent. Er komt een betere structuur en strategie bij fondsenwerving onder grote gevers. Online fondsenwerving wordt ontwikkeld (website, actieplatform, AKVO).

√ √ √ ± √ X X

√ √ √

√ √ √ √ √ X

√ √ √ √ √ ±

√ = bereikt X = niet bereikt ± = ten dele bereikt

10

2. Ons werk in ontwikkelingslanden 2.1 Bestedingen ontwikkelingssamenwerking Edukans bereikte in 2012 336.719 kinderen en jongeren in ontwikkelingslanden met goed onderwijs. In totaal steunde Edukans 204 projecten.

11

2.2. Ethiopië Landencoördinator: Jennifer de Boer

Onderwijs in Ethiopië De economische en politieke situatie in Ethiopië verbetert. Op het platteland worden voorzieningen als gezondheidszorg, onderwijs en het gebruik van mobiele telefoons steeds meer toegankelijk. Toch gaat 18 procent van de kinderen nog steeds niet naar school. Kinderen die wel naar school gaan, vallen te vroeg uit, vooral op het platteland. Wat doet Edukans We zorgen ervoor dat ook kinderen in moeilijk toegankelijke gebieden onderwijs krijgen. Daarnaast investeert Edukans in Ethiopië in de ouders, moeders én vaders, door ze te leren lezen en schrijven en door ze cursussen te bieden in verschillende vaardigheden. We werken samen met lerarenopleidingen. Zij leiden tenslotte hun studenten op tot leraren van de toekomst. “De kinderen op onze school hebben grote dromen. De één wil piloot worden, de ander chirurg en de volgende een internationale sportheld. We hopen dat we ze een goede basis kunnen geven, zodat ze hun dromen waar kunnen maken.” Fuad Hassen, leerkracht op de Hermata Primary School Belangrijke resultaten uitgelicht  Op 75 scholen stegen de leerresultaten van de leerlingen. Leraren werden getraind in actief lesgeven en brengen het nu in de praktijk. Ook gebruiken docenten ICT-middelen om hun lesplannen te maken. Dit maakt hun werk efficiënter.  In de projecten is het aantal meisjes iets hoger dan het aantal jongens. Dat is een mooi resultaat, want het is niet vanzelfsprekend dat meisjes naar school gaan. Ze worden soms jong uitgehuwelijkt. Ouders zien investeren in een zoon als rendabeler dan investeren in een dochter. In 2012 pakte Edukans samen met de Nederlandse stichting Equal Education de achterstand van meisjes in het middelbaar onderwijs aan.

12

 





De projecten Functional Adult Literacy, een combinatie van alfabetisering en vaardigheidstraining, zijn succesvol. Vooral vrouwen en meisjes leren lezen en schrijven. Zij zetten een eigen kleine onderneming op waarmee ze hun eigen inkomen verdienen. 1.090 Boeren (en boerinnen!) leerden de afgelopen drie jaar betere landbouwmethodes te gebruiken. Gevolg? Hogere inkomsten, waardoor hun kinderen meer kansen krijgen naar school te gaan. Ook leerden de boeren andere ambachten en vaardigheden waarmee op het platteland geld kan worden verdiend: kippen houden, bakstenen maken, eenvoudige toiletten aanleggen. Het digitale lesprogramma The World Starts With Me - ontwikkeld door Educaids - leert jongeren zelf keuzes maken in hun seksuele gezondheid. De succesvolle test door 800 leerlingen deed de Nederlandse Ambassade besluiten 1,95 miljoen euro te investeren in uitbreiding van het programma. 44 (toekomstige) docenten uit Nederland werkten samen met hun Ethiopische collega’s aan beter onderwijs.

Moeilijkheden Het is voor NGO’s in Ethiopië bij wet verboden zich expliciet met mensenrechten bezig te houden. Een beroep doen op het recht van kinderen om naar school te gaan is dus moeilijk. Dat maakt het ook moeilijk voor partners zich bezig te houden met beleidsbeïnvloeding. Onder de naam ‘dialoog met de overheid’ houden partners het lijntje met de overheid wel open. Beoogde resultaten voor 2013  Het onderwijsprogramma in Ethiopië gaat door. Edukans maakt onderwijs toegankelijk voor kansarme kinderen en jongeren en zorgt voor goede scholen en docenten.  Het lesprogramma over seksuele gezondheid The World Starts With Me krijgt een vervolg op scholen.  42 (toekomstige) docenten en schoolleiders uit Nederland gaan met lokale collega’s werken aan beter onderwijs.

2.3 Ghana Landencoördinator: Miet Chielens

13

Onderwijs in Ghana De Ghanese regering maakte het basisonderwijs gratis in 2005. Ook startte de regering een schoolmaaltijdenprogramma. Dit zorgde voor meer leerlingen op school. De groei van het aantal leerlingen zorgt ook voor grote uitdagingen, vooral op het platteland. 4.000 basisscholen geven hun leerlingen les ‘onder de mangoboom’. 5.000 schoolgebouwen zijn in zeer slechte staat en 7.500 scholen hebben geen toiletten. Wat doet Edukans Het noorden van Ghana is de armste regio van dit West-Afrikaanse land en wordt gezien als de vergeten provincie van Ghana. Een derde van de kinderen krijgt er nog steeds geen les. 147 van de 372 docenten in het noorden staan voor de klas zonder ooit een lerarenopleiding te hebben gehad. Edukans werkt sinds 2011 in Ghana om het onderwijs op de scholen in het noorden op hetzelfde niveau krijgen als in het zuiden van het land. Dit doet Edukans door de inzet van ICT en het opzetten van STER-scholen. Belangrijke resultaten uitgelicht  Docenten op zes middelbare scholen gebruiken de computer voor een leerlingvolgsysteem. Zij brengen nu goed in kaart hoe de leerlingen scoren en wie extra aandacht nodig heeft. Docenten maakten hun digitale lesplanning en deelden deze met collega’s en het schoolmanagement. Stap twee is het trainen van de leerkrachten in het gebruik van ICT als lesinstrument. Dit gebeurt in 2013.  Zeven partners van Edukans startten met het STER-schoolprogramma. Ze sloegen de handen ineen om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Ieder vanuit zijn eigen expertise: leeromgeving, leren, lesgeven, schoolmanagement of ouderparticipatie. Eind 2012 ging het programma van start op vijf scholen. Ook seksuele vorming kreeg een belangrijke plek in het programma.  28.000 leerlingen kregen een schoenendooscadeau van hun Nederlandse Schoenmaatje.  Een beroepsopleiding is één, een baan vinden is twee. Vier scholen voor beroepsonderwijs werkten aan een goede aansluiting op de arbeidsmarkt. De studenten werden voorbereid op het vinden van een baan. Wat ging er niet goed? Inzetten van ICT om het onderwijs te verbeteren is een belangrijk speerpunt van Edukans in Ghana. Helaas bleek een van de partnerorganisaties niet in staat ICT te integreren in de scholen vanwege een tekort aan training en een wisseling in de staf. Edukans zocht contact met de lokale organisatie SavSign om de partner te ondersteunen. Beoogde resultaten voor 2013  Edukans wil in 2013 6.014 kinderen, 2.000 jongeren, 237 docenten en 65 oudergroepen bereiken.  The World Starts With Me, een digitaal lesprogramma over seksuele gezondheid, gaat op acht scholen van start.  16 Werelddocenten gaan met lokale collega’s werken aan beter onderwijs.  Trainingsprogramma voor docenten gaat van start. Hiermee wordt actief en kindgericht lesgeven op scholen bevorderd. Kinderen zijn meer betrokken bij de les en nemen de lesstof beter op.

14

2.4 Kenia Landencoördinator: Jennifer de Boer

Onderwijs in Kenia Volgens de cijfers staat 95,7 procent van de kinderen ingeschreven op school. Maar vooral op het platteland waar scholen ver weg zijn en kinderen vaak thuis moeten helpen, is het afwezigheidspercentage erg hoog. 36 procent van de kinderen maakt de school niet af. Vooral meisjes worden van school gehaald om te trouwen of mee te helpen in het huishouden. Het is moeilijk meisjes en hun ouders te laten inzien dat het ook anders kan, want er zijn nauwelijks rolmodellen. Wat doet Edukans? Edukans helpt kinderen en jongeren in moeilijkst bereikbare gebieden. We investeren in onderwijs dat aansluit op de lokale cultuur. Hierdoor kunnen kinderen later een inkomen verdienen in hun eigen leefomgeving. Daarbij stimuleert Edukans onderwijsvernieuwing met ICT. Het onderwijs wordt daarmee efficiënter en beter. Scholen worden belangrijke centra voor de gemeenschap waar kinderen in contact komen met de wereld buiten hun eigen gemeenschap. Belangrijke resultaten uitgelicht  In Kenia is het lerarentekort een groot probleem. Gemiddeld moeten 56 leerlingen 1 docent delen. In het Masai-gebied hielpen we de school management comités om ouders zelf in actie te laten komen. Ze zamelden geld in waarmee 15 docenten werden aangenomen. Hiermee werd het lerarentekort in dit gebied opgelost.  Docenten in Kajiado kunnen sinds dit jaar hun cijferadministratie met de computer doen. Dat scheelt hen bergen papierwerk, tijd én het is nauwkeurig.  Beroepsonderwijs is niet populair in Kenia en heeft een slechte naam. Leerlingen in het beroepsonderwijs zijn dan ook weinig gemotiveerd. Met de komst van computers op Isinya Youth Polytechnic werden de lessen beter. Ook kreeg de school een beter aanzien en heeft het de leerlingen meer te bieden. Leerlingen komen nu vaker naar school.  Vanuit het regiokantoor van Edukans en ICCO zijn bij verschillende grote donoren aanvragen ingediend voor financiering van onderwijsprojecten, waaronder een grote aanvraag voor Kenia. De uitslag is in 2013 bekend. 15

 

40 (toekomstige) docenten en schoolleiders uit Nederland werkten met lokale collega’s aan beter onderwijs. Maar liefst vijf zeecontainers waren er nodig om de schoenendozen van Schoenmaatjes naar Kenia te brengen. 35.000 kinderen kregen een bijzonder cadeau van een leeftijdgenootje uit Nederland.

“Toekomstplannen had ik niet. Totdat ik een opleiding kon doen bij Nairobits. Nu ben ik ICT’er bij een computerbedrijf en kan ik voor mijn familie zorgen.” Silas Ochango, Nairobi Wat ging er niet goed?  Onze partner Nairobits wilde een pilot uitvoeren samen met het ministerie van Onderwijs om het lesgeven op beroepsopleidingen te verbeteren. De samenwerking met het ministerie verliep heel moeizaam. Het project liep hierdoor vertraging op en wordt nu in 2013 afgerond, samen met Edukanspartner Dupoto-e-maa.  Hoge voedsel- en brandstofprijzen zorgden voor stijgende inflatie in februari. Vooral partners die zich inzetten voor armoedebestrijding en infrastructurele verbetering werden hierdoor zwaar getroffen; bouwkosten werden overschreden. Beoogde resultaten voor 2013  Onze partners gaan samenwerken binnen het STER-schoolprogramma om nog efficiënter te zorgen voor beter onderwijs. Iedere partner werkt vanuit zijn eigen expertise: leeromgeving, leren, lesgeven, schoolmanagement of ouderparticipatie.  49 (toekomstige) docenten en schoolleiders uit Nederland gaan met lokale collega’s werken aan beter onderwijs.

2.5 Malawi Landencoördinator: Miet Chielens

16

Onderwijs in Malawi Malawi is één van de armste landen van Afrika onder de Sahara. Veel kinderen starten met de basisschool, maar het onderwijssysteem kan de instroom niet aan. De kwaliteit van het onderwijs is erbarmelijk. Slechts een derde van de kinderen maakt de basisschool af. Kinderen die wel de school afmaken hebben soms de basisvaardigheden in rekenen, lezen en schrijven niet onder de knie. Slechts 17 procent van de jongeren haalt een diploma van de middelbare school. Wat doet Edukans? Vooral de scholen op het platteland verdienen extra aandacht. De grootste uitdagingen zijn: zeer slechte infrastructuur, lage kwaliteit van lesgeven, zwak schoolmanagement en onvoldoende betrokkenheid van ouders. Edukans werkt daaraan, zodat kinderen die met school starten het ook succesvol afronden. Belangrijke resultaten uitgelicht  Don Bosco, een school voor beroepsopleidingen, maakte ICT toegankelijk voor alle studenten door de bouw van een ICT-lab. De school maakte daar meteen een praktijkopdracht voor de studenten van. De ICT-studenten sloten het computernetwerk aan, studenten Electrotechniek legden de elektriciteit aan en timmerstudenten maakten het meubilair. ICT is voor alle vakgebieden een must om je goed voor te bereiken op een baan. Dankzij het goede onderwijs op de school vond in 2012 90 procent van de studenten na het afstuderen binnen drie maanden werk.  42 (toekomstige) docenten en schoolleiders uit Nederland werkten met lokale collega’s aan beter onderwijs.  7.000 kinderen kregen een schoenendooscadeau van een Schoenmaatje uit Nederland.  Goede leerkrachten voor de klas begint met een goede lerarenopleiding. Nederlandse pabo’s van de Christelijke Hogeschool Ede en Inholland wisselden ervaringen uit met twee pabo’s in Malawi. Samen verbeterden ze het onderwijs aan toekomstige leerkrachten.  Supervisors van het Malawi Insitute for Education werden getraind door het Centrum voor Nascholing in Amsterdam. Samen zorgden ze voor betere leerkrachten in drie regio’s in Malawi. “Op het Don Bosco Youth Technical Institute leerde ik voor meubelmaker. Nu ben ik voorman en geef ik leiding aan de timmermannen.” Lovemore Odillo uit Lilongwe Wat ging er niet goed?  Begin 2012 was er grote onrust in Malawi. De internationale (donor)gemeenschap stond erg kritisch tegenover het land vanwege het slechte leiderschap van de toenmalige president Mutharika. Dit had grote gevolgen voor onze projecten. Alles werd duurder, vooral transport, door het grote tekort aan benzine. Banken hielden onze bijdragen lange tijd vast.  Het vernieuwde STER-schoolprogramma zou in september 2012 van start gaan, aan het begin van het schooljaar. Dit is niet gebeurd. Het kostte Edukans en de partnerorganisaties meer tijd om de scholen in kaart te krijgen. Uiteindelijk is op 18 scholen een nulmeting gedaan en ging het programma op 1 januari 2013 van start. Beoogde resultaten voor 2013  Edukans wil in 2013 20.051 kinderen, 100 jongeren, 250 docenten en 552 oudergroepen bereiken.  44 jongeren gaan met Edukans Going Global naar Malawi. Ze werken daar samen met leeftijdgenoten aan een project over "life skills": sociale vaardigheden die je helpen voor jezelf op te komen en verder te komen in het leven.  59 (toekomstige) docenten en schoolleiders uit Nederland gaan met lokale collega’s werken aan beter onderwijs.  The World Starts With Me, een digitaal lesprogramma over seksuele gezondheid, gaat op vijf pabo’s van start.

17

2.6 Oeganda Landencoördinator: Jennifer de Boer

Onderwijs in Oeganda Een op de tien kinderen in Oeganda gaat nog niet naar school. De slechte schoolgebouwen, weinig betrokkenheid van ouders bij het onderwijs en slechte leerresultaten zorgen dat kinderen te weinig leren of voortijdig stoppen. Van alle kinderen die met school starten, maakt slechts de helft school ook echt af. Wat doet Edukans? De steun van de overheid voor het onderwijs is niet voldoende om de problemen aan te pakken. Edukans en haar partners trainen docenten in interactief lesgeven, verbeteren het school management, ontwikkelen onderwijs in de moedertaal van kinderen en helpen het school management en ouderraden een constructieve bijdrage te leveren aan het onderwijs. We besteden veel aandacht aan meisjes. Het resultaat daarvan is dat op de scholen waar Edukans werkt evenveel meisjes als jongens in de klas zitten. “Mijn vader werd gedood door rebellen. Ons huis werd oorlogsgebied. Ik leefde het grootste deel van de tijd op straat. Totdat Edukans partner CRO mij vond en me naar school stuurde. Nu ben ik sociaal werker, ik werk met weeskinderen.” Charles Okwii, Mbale Belangrijke resultaten uitgelicht  Edukans werkte intensief samen met de Oegandese onderwijsbegeleidingsdienst en lerarenopleidingen. Door deze (semi)overheidsorganen te betrekken als mede-uitvoerders van het onderwijsprogramma worden resultaten ook door de overheid breder overgenomen.  Docenten op drie pabo’s in noordoost Oeganda en dertig docenten die al voor de klas staan werden getraind in actief lesgeven.  Ook in Oeganda zelf is het mogelijk fondsen te werven voor beter onderwijs. Na een workshop fondsenwerving door Edukans schreven drie partners samen een financieringsaanvraag voor het Civil Society Fund. De aanvraag werd gehonoreerd. 18



  

We leerden jonge vrouwen en meisjes vaardigheden waarmee ze inkomen kunnen verwerven. Als de vrouwen bijdragen aan het gezinsinkomen, verminderen vaak de spanningen thuis. Onze partner rapporteert een afname van huiselijk geweld bij jongeren die bij hen getraind zijn en nu een eigen inkomen verdienen. 64 Nederlandse leerlingen van middelbare scholen gingen naar Oeganda. Met leeftijdsgenoten werkten ze aan het thema zelfvertrouwen. 59 (toekomstige) docenten en schoolleiders uit Nederland werkten met lokale collega’s aan beter onderwijs. 7.000 kinderen kregen een schoenendoos gevuld met schoolspullen en andere cadeaus van een Schoenmaatje uit Nederland.

Wat ging er niet goed?  Er was een geval van fraude bij een van onze projecten. Hierdoor kwam de financiering niet bij het project terecht. Edukans heeft een onderzoek ingesteld en heeft naar aanleiding van de uitkomsten besloten de eigen procedures aan te scherpen. Met de betreffende organisatie wordt voorlopig niet meer samengewerkt, in ieder geval tot de punten opgelost zijn.  De koers van de Oegandese shilling is gedaald afgelopen jaar. Dat betekent dat partners, met wie wij contracten hebben in euro’s, aanzienlijk minder konden doen dan gepland. Beoogde resultaten voor 2013  Edukans gaat met de partnerorganisaties werken met het STER-schoolmodel. De partners slaan de handen ineen om samen de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren.  52 (toekomstige) docenten en schoolleiders uit Nederland gaan met lokale collega’s werken aan beter onderwijs.

2.7 Zambia Landencoördinator: Miet Chielens

19

Onderwijs in Zambia Zambia is een land in opkomst. 91 procent van de kinderen gaat naar school, maar de helft van de kinderen maakt de basisschool niet af. Wat doet Edukans? Het is belangrijk in de kwaliteit van het onderwijs te investeren, zodat de toekomstige generatie straks het land vooruit kan helpen. Edukans werkt sinds 2012 in Zambia samen met partners die al langer werken aan de integratie van ICT in het onderwijs. Door de samenwerking met Edukans wordt er nu echt vorm gegeven aan een goede bijdrage van ICT in de klas. Belangrijke resultaten uitgelicht  Goede scholen helpen minder goede scholen. De Mpelembe Secondary School, een school voor voortgezet onderwijs, wil de kennis over ICT overbrengen aan basisscholen in Zambia. Tien basisscholen werkten zo aan de kwaliteit van de lessen op hun school.  De partners in Zambia gingen aan de slag om van hun scholen STER-scholen te maken. Ze inventariseerden wat nodig is voor beter onderwijs. Wat ging er niet goed? Het gezamenlijke project van Edukans partners ZARD en Careermate verliep niet goed. Uit de EAT (Edukans Assessment Tool) bleek dat de partners qua organisatie niet in staat zijn om het project goed uit te voeren. Ook verliep de onderlinge communicatie niet naar behoren. Edukans heeft de financiering gestopt en de organisaties een jaar de tijd gegeven om deze zaken op orde te stellen. Daarna neemt Edukans een besluit over het vervolg. Beoogde resultaten voor 2013  10 scholen in het Kitwe District verbeteren hun school middels het STER-schoolmodel.  4 partners gaan werken met The World Starts With Me, een digitaal lesprogramma voor seksuele voorlichting.

2.8 India Landencoördinator: Bert Noordergraaf

20

Onderwijs in India Onderwijs is gratis in India en tot 14 jaar verplicht. Toch krijgen miljoenen kinderen geen (goed) onderwijs. Het land is in opkomst, maar ruim een derde van de bevolking leeft van minder dan een dollar per dag. Er is geen gelijkheid op de scholen; kinderen uit lage kasten, kastelozen, en tribalen (de oorspronkelijk bevolking van India) worden gediscrimineerd. Het onderwijs voldoet niet aan de behoeften van de lokale bevolking, waardoor kinderen hun school niet afmaken. Ook veel ouders zien het belang van school niet en laten hun kind thuis. Wat doet Edukans? Het onderwijs is verplicht. Toch lukt het de Indiaase overheid niet om de allerarmste kinderen naar school te krijgen. Daarom richten de onderwijsprogramma’s van Edukans zich op deze doelgroep. Edukans helpt gemeenschappen op te komen voor hun recht op onderwijs. Belangrijke resultaten uitgelicht  Door goede promotie en training van begeleiders deden 777 kinderen in de regio Dahar mee in een kinderclub. Hier leren kinderen voor hun rechten op te komen en problemen aan te kaarten. Samen overtuigen ze ouders en de gemeenschap ervan dat ieder kind naar school moet.  Honderden kinderen in Odisha kregen geen lesboeken van de overheid.  Dankzij een succesvolle lobby door onder meer de partners van Edukans kregen de kinderen in 2012 toch hun boeken.  292 zogenoemde drop-outs in Dahar, jongeren tussen de 15 en 20 die school verlieten zonder diploma, leerden een vak. Door opleidingen te volgen als fietsenmaker en naaister kunnen zij nu toch een eigen inkomen gaan verdienen.  2.021 ouders in Chhattisgarh zorgden er in hun oudergroepen voor dat het aantal drop-outs in hun gemeenschap daalt. Ook letten de ouders erop dat leerkrachten (op tijd) in de les verschijnen. De ouders zorgen voor betere schoolgebouwen en schoolmaaltijden tussen de middag.  8 Werelddocenten uit Nederland werkten met lokale collega’s aan beter onderwijs. “Ik zit in de kinderclub van onze school. Wij bedenken dingen om de school beter te maken. Samen met ouders maakten we een omheining. Nu komen er geen koeien meer op het schoolplein.” Manik Oraon (12) Wat ging er niet goed?  De partners in Chhattisgarh waren niet effectief met hun lobby voor onderwijs richting de lokale overheid. De afstanden onderling waren te groot en de planningen werden niet gehaald. Daarom is besloten kleinere lobbygroepen te formeren, die daadkrachtiger zijn.  Nederlandse docenten zouden met Edukans Werelddocent in oktober afreizen naar Odisha. Door opstanden was dit gebied te onveilig en werd voor een andere regio gekozen. Beoogde resultaten voor 2013  Edukans wil in 2013 84.850 kinderen, 978 scholen en 769 oudercommissies bereiken.  15 Werelddocenten uit Nederland gaan met lokale collega’s werken aan beter onderwijs. Het onderwijsprogramma van Edukans in India startte in 2008. Na vijf jaar moesten de projecten voor een groot deel zelfstandig verder kunnen. Dit is gelukt. Oudercommissies functioneren bijvoorbeeld helemaal zonder hulp van onze partners. In 2013 ontvangen de partners een beduidend lagere financiële bijdrage, mede doordat de subsidie aan India door de Nederlandse overheid is gestopt. Onze focus verschuift van financiële steun naar (kennis)uitwisseling. Edukans helpt partners het onderwijs te verbeteren met steun uit India zelf in plaats van (alleen) uit Nederland. De ondersteuning bij lobbywerkzaamheden blijft enorm belangrijk. Ook trainen we de partners in lokale fondsenwerving.

21

2.9 Bolivia Landencoördinator: Bert Noordergraaf

Onderwijs in Bolivia Sinds Evo Morales zes jaar geleden de eerste inheemse president werd van Bolivia krijgt de inheemse bevolking meer erkenning en rechten, ook in het onderwijs. Hoewel 65 procent van de bevolking indiaans is, zijn indianen vele jaren uitgesloten en werd hun cultuur niet erkend in het onderwijs. Niet iedereen is even blij met de indiaanse president: de rijke- en middenklasse van Bolivia staan vaak lijnrecht tegenover de arme indiaanse bevolking. Deze onrust beïnvloedt het onderwijs. In de plattelandsgebieden stopt een vijfde van de kinderen te vroeg met school omdat het onderwijs niet relevant voor hen is. Veel kinderen kunnen na de basisschool niet doorleren, omdat er geen vervolgopleiding is. Wat doet Edukans? Edukans startte in 2011 in Bolivia met onderwijsprogramma’s. Onze focus ligt op het gebruik van ICT in het onderwijs. ICT kan de kwaliteit en efficiëntie van onderwijs enorm verbeteren. Toegang tot goede informatie stimuleert ontwikkeling. Maar met apparatuur alleen zijn scholen er niet. We werken met partners aan digitale lesprogramma’s, onder meer om de kwaliteit van het intercultureel tweetalig onderwijs te versterken en hiermee de eigenwaarde van de indiaanse leerlingen te vergroten. Edukans zorgt er ook voor dat leerkrachten en schoolmanagement worden getraind in het gebruik van ICT. Belangrijke resultaten uitgelicht  Op centra voor alternatief beroepsonderwijs kunnen middelbare scholieren technische vakken volgen. Voor jongeren in de knel zijn er opvangprogramma’s. De jongeren krijgen er ook cursussen ondernemerschap en bedrijfsvoering. Hierdoor kunnen zij zelf een bedrijfje opzetten.  Voor jongeren en jongvolwassenen in afgelegen dorpen is de afstand naar een vervolgopleiding vaak te ver. Daarom geeft partner IRFA landbouwonderwijs via de radio. Lesmodules als melkproducten en tuinbouw worden gegeven in combinatie met een module ondernemerschap en bedrijfsvoering. 22

Docenten begeleiden de cursussen op afstand via de radio en iedere twee weken is er een lesbijeenkomst. Het resultaat is te zien op de lokale markten waar studenten hun producten met succes verkopen. Wat ging er niet goed? In 2012 zou een interactieve cd uitkomen waarop partnerorganisaties hun digitale onderwijsmethoden met elkaar konden delen. De overheid heeft het project erkend waardoor de cd nog breder kon worden verspreid. Helaas is het nog niet mogelijk om het materiaal van álle partners te digitaliseren. Daarom is een tweede versie nodig waar het totale materiaal op staat. Beoogde resultaten voor 2013  Edukans wil in 2013 8.500 kinderen, 600 jongeren en 800 docenten bereiken.  Belangrijke doelstelling in 2013 is verbetering van de kwaliteit van het onderwijs en de ouders meer betrekken bij het onderwijs. In samenwerking tussen de overheid en NGO’s zijn op scholen en in wijkcentra telecentra (computerlokalen) opgezet en aan docenten laptops uitgedeeld. Edukans werkt aan de kwaliteit van onderwijs binnen deze centra, traint docenten in het gebruik van hun laptop en wil ouders inschakelen voor het beheer van de telecentra.

2.10 Peru Landencoördinator: Bert Noordergraaf

Onderwijs in Peru Peru wordt gezien als een middeninkomenland met de snelst stijgende economie van Zuid-Amerika. Tegelijkertijd leeft in Peru ruim de helft van de bevolking in armoede, en ruim twintig procent in extreme armoede. Slechts 55 procent van de kinderen maakt de basisschool af. Kinderen in de Andes krijgen les in het Spaans, terwijl ze zelf Quechua spreken. Ze snappen niets van de lessen en leren te weinig. Het onderwijs is gericht op leerlingen uit de stad en het sluit niet aan bij het leven van de inheemse kinderen.

23

Wat doet Edukans? Edukans richt zich vooral op de inheemse kinderen, een groep die vaak vergeten wordt. Edukans wil door middel van onderwijs bereiken dat kinderen hun eigen leven opbouwen. Zonder uitbuiting en onderdrukking, iets waar indianen nu nog vaak mee te maken krijgen. Edukans werkt aan intercultureel tweetalig onderwijs: onderwijs dat aansluit bij de cultuur en taal van de indianen. Edukans werkt in zeer afgelegen kleine gemeenschappen in het Andesgebergte. Daardoor is uitval bij projecten relatief klein. Dat komt ook door intensieve samenwerking met ouders. Belangrijke resultaten uitgelicht  De basisschool van Paccaymayo besteedt met de inzet van ICT aandacht aan de culturele tradities van de dorpsgemeenschap. Ontzettend belangrijk voor deze uitgesloten groep in Peru.  Ouders en ouderen worden actief betrokken bij schoolactiviteiten. Hierdoor wordt belangrijke kennis over lokale tradities en landbouw doorgegeven. Ook blijven kinderen langer op school.  Jongeren op 19 scholen worden voorbereid op ondernemerschap zodat ze na school een eigen inkomen kunnen verdienen. De leerlingen worden als scholierencoöperatie georganiseerd. Samen doen ze marktanalyse, maken en verkopen ze hun producten; van schoolontbijten tot tassen van autobanden.  Het Impulsisproject waarin sociaal werkers onderwijs geven aan kansarme jongeren krijgt een vervolg in Nederland. Nu de Nederlandse overheid zich terugtrekt uit ‘prachtwijken’, wordt het succesvolle Peruaanse programma in Nederland toegepast.  Peru is niet langer een focusland van de Nederlandse overheid. Gevolg: financiële steun neemt af. Edukans trainde de partners daarom in eigen fondsenwerving en marketing. Wat ging er niet goed?  Het doel om een nationale forumbijeenkomst over intercultureel tweetalig onderwijs te organiseren is niet behaald. Vanuit de partnerorganisaties is er wel invloed op het ministerie van onderwijs. De minister komt zelfs uit de geledingen van één van onze partners.  Stakingen van Peruaanse leerkrachten van juni tot september beïnvloedden het onderwijs negatief. Beoogde resultaten voor 2013  Edukans wil in 2013 8.500 kinderen, 50 jongeren en 450 docenten bereiken.  We richten ons ook in 2013 sterk op ICT en intercultureel onderwijs, medegefinancierd uit de Connect4Change alliantie.  Succesvolle fondsenwervende strategieën worden uitgevoerd in Peru zodat bestaande onderwijsprogramma’s kunnen blijven bestaan en uitgebreid.  9 Werelddocenten uit Nederland gaan met lokale collega’s werken aan beter onderwijs.

2.11 Onderwijs en werk Edukans steunt projecten waarin jongeren marktgerichte beroepsvaardigheden leren en ondernemerschap wordt gestimuleerd. In het kader hiervan is Edukans coördinator van het Learn4Work programma. Learn4Work draagt bij aan betere kansen voor jongeren op de arbeidsmarkt en gaat de strijd aan tegen de hoge jeugdwerkloosheid in ontwikkelingslanden. Dit gebeurt door te zorgen voor meer en relevant beroepsonderwijs. Learn4Work bekijkt aan welke opleidingen de arbeidsmarkt behoefte heeft en hoe deze opleidingen de jongeren goed voorbereiden op hun toekomstige baan. Hiertoe werken binnen Learn4Work ruim zestig scholen, bedrijven en NGO’s uit Nederland en ontwikkelingslanden samen in partnerschappen. Learn4Work is onder meer actief in de sectoren landbouw, ICT, toerisme en automotive. In 2012 werkte het programma in Ethiopië, Kenia, Ghana, Oeganda en Rwanda. Resultaten 2012  1.804 jongeren kregen een betere beroepsopleiding die aansluit bij de wensen van de arbeidsmarkt.  66 procent van de jongeren kreeg direct na zijn opleiding een baan.  28 docenten kregen een training.

24

Belangrijke momenten  Learn4Work is een Publiek-Privaat Partnerschap. In 2012 ontving Edukans het mooie bericht dat het Ministerie van Buitenlandse Zaken het programma opnieuw ondersteunt. Learn4Work kan hiermee tot en met 2016 16.000 jongeren in Afrika kans bieden op werk met een goed inkomen.  Ervaringen van 4 jaar Learn4Work werden samengevoegd in een praktische gids. De partnerschappen deelden hun tips, do’s en don’ts en case stories. Prinses Laurentien nam op de Edukans Masterclass het eerste exemplaar in ontvangst.

"Vanuit verbondenheid creëren we kansen. Een platform als Learn4Work biedt kansen om alle geleerde lessen te delen.” Aldus Prinses Laurentien. Wat ging er niet goed?  Nederlandse studenten en docenten zetten hun expertise in voor Learn4Work en ontwikkelen daarmee hun eigen competenties. Helaas wordt door de bezuinigingen in het onderwijs de speelruimte van scholen voor internationale samenwerking kleiner. Edukans zet zich in om de meerwaarde voor het Nederlandse onderwijs meetbaar te maken en blijft hierover in gesprek met scholen, het Ministerie van Onderwijs en kennisinstellingen.  Het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking legt meer nadruk op handel en economische groei binnen internationale samenwerking. Learn4Work sluit hier nauw bij aan. Wel moet Learn4Work de Nederlandse overheid ervan overtuigen dat beroepsonderwijs meer is dan het leren van een vak. Het draait ook om basisvaardigheden als lezen, schrijven en rekenen. Ook sociale vaardigheden zijn cruciaal voor een baan in loondienst en voor een ondernemer. Doelen 2013  6 partnerschappen gaan zich actief inzetten tegen jeugdwerkloosheid in ontwikkelingslanden.  Er komt focus op de verbinding tussen het vakonderwijs en de arbeidsmarkt. Partnerschappen gaan zich bezighouden met het opzetten van stages en het aanpassen van lesprogramma’s.

2.12 Onderwijs en hiv/aids Onderwijs speelt een belangrijke rol in de bevordering van de seksuele en reproductieve gezondheid en rechten van jongeren. Edukans ondersteunt partners in Ethiopië, Kenia, Malawi, Oeganda en sinds 2012 ook in Ghana en Zambia met het Educaids programma om dit belangrijke thema in het onderwijs aan bod te laten komen. Het doel van Educaids is jongeren correcte en volledige informatie te geven, zodat zij zelf beslissingen nemen die leiden tot een gezond seksueel leven en die bijdragen tot hun fysiek, psychisch en sociaaleconomisch welzijn. En dat werkt. Jongeren maken gemotiveerde keuzes voor een gezonde toekomst en nemen daarin hun omgeving – ouders, broers, zussen – mee. Educaids is een samenwerkingsverband van ADRA, Edukans, ICCO en Prisma. Edukans is penvoerder van het programma. 25

Resultaten in 2012  Educaids bereikte 4.000 jongeren.  Educaids was rechtstreeks betrokken bij het lesprogramma op 27 scholen.  100 leerkrachten werden getraind in het geven van seksuele vorming.  Met het digitale lesprogramma The World Starts With Me krijgen scholieren op een interactieve manier les over seksuele gezondheid. De positieve ervaring met The World Starts With Me in Ethiopië deed de Nederlandse Ambassade besluiten om 1,95 miljoen euro te investeren in verdere uitbreiding van het programma. Lees meer over de resultaten in de verschillende landen in de paragrafen eerder in dit hoofdstuk. Wat kon er beter? Vrijwel altijd wordt het belang van seksuele vorming erkend. Toch is spreken over seksualiteit in veel culturen een taboe. Er is veel inspanning nodig om het thema aan de orde te stellen in lesprogramma’s. Educaids gaat de dialoog aan met partnerorganisaties, leraren en ouders en ondersteunt praktisch en inhoudelijk om echt aan de slag te gaan. Doelen voor 2013  Educaids start met lesprogramma’s voor basisschoolleraren in opleiding in Malawi.  Ondersteunen van onderzoek op dit thema, onder meer in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam.

26

3. Ons werk in Nederland Edukans betrekt de Nederlandse samenleving bij onderwijs in ontwikkelingslanden. Daarbij is er speciale aandacht voor Nederlandse scholen. Onze programma’s voor basisonderwijs tot en met hoger onderwijs betrekken scholen, leerlingen en studenten bij ontwikkelingssamenwerking. Het Nederlandse onderwijs steunt hiermee scholen in ontwikkelingslanden financieel én met expertise.

3.1 Nederlandse leerlingen betrokken In Nederland draagt Edukans bij aan wereldburgerschap. Jaarlijks bereikt Edukans ruim 350.000 Nederlandse leerlingen. Door mee te doen met Edukans worden deze jongeren betrokken bij mensen die het minder hebben. Ze leren geven en delen. Niet ieder kind op deze wereld krijgt (goed) onderwijs. Nederlandse jongeren kunnen hier samen met Edukans iets aan veranderen.

Schoenmaatjes Coördinator: Johan van der Pols   

Kinderen in Nederland vullen een versierde schoenendoos met schoolspullen, toiletartikelen en cadeaus voor een kind in een ontwikkelingsland. Schoenmaatjes is een actie van kind tot kind. Kernwoorden: persoonlijk en concreet, bewustwording en betrokkenheid, educatief. ‘Learning by doing’: Nederlandse kinderen worden zich bewust van de situatie van hun leeftijdgenootjes in ontwikkelingslanden en leren wat geven en delen is. Een unieke kans voor kinderen om concreet en persoonlijk iets te doen voor hun leeftijdgenootjes ver weg.

27

“Ik was zo blij met mijn schoenendoos. Iemand uit een ver land heeft iets naar je gestuurd. Zonder dat hij je naam kent! Er zaten pennen in en een klein schrijfboekje. Toen wist ik: ik mag óók naar school! Iets worden in de toekomst. Zo’n schoenendoos geeft je hoop.” Kermit uit Oeganda.

Opbrengsten

2012 Bijdrage uitdelen schoenendozen: € 402.532 Giften in natura ( waarde schoenendozen): € 2.156.405

2011 Bijdrage uitdelen schoenendozen: € 460.299 Giften in natura (waarde schoenendozen): € 2.305.210

Activiteiten en resultaten  Voor een kind in een ontwikkelingsland betekent Schoenmaatjes dat een kind in Nederland aan hem heeft gedacht. Dit maakt diepe indruk. Dat de schoenendozen indirect ook zorgen voor meer en beter onderwijs bleek dit jaar in Ghana. Uit onderzoek op 25 scholen waar Edukans schoenendozen uitdeelde, bleek dat de actie kinderen motiveert naar school te blijven gaan. De schoolmaterialen in de schoenendoos helpen hen daarbij. Voor de actie had 45 procent van de kinderen geen schoolspullen.  Schoenmaatjes ging van start op de Wereldhavendagen in september in Rotterdam. Kinderen konden hier zelf hun schoenendoos in de zeecontainer stoppen.  Je schoenendoos zelf uitdelen, hoe is dat? Sanne den Otter en Jascha Huisman wonnen de Schoenmaatjeswedstrijd van de bladen Tina en Zo Zit Dat. Zij reisden in augustus naar Oeganda. Hun belevenissen werden gefilmd.  Samen met tv-programma Zapplive organiseerde Edukans de Jacht op de Gouden Schoenendoos. Dagenlang volgden basisschoolleerlingen uit het land de tips die Simon Keizer gaf in Zapplive. Drie klassen vonden een Gouden Schoenendoos en streden samen om een plek in de live uitzending. Na een spannende battle won Kevin Ruisch (11) van basisschool de Ploegschaar het ticket naar Afrika om hier schoenendozen te gaan uitdelen. Wat ging er niet goed? Er werden in 2012 11.735 minder schoenendozen uitgedeeld dan in 2011. Edukans ziet met name vanwege de economische crisis de afgelopen jaren een dalende lijn in het aantal ingeleverde schoenendozen. Doelen 2013  Edukans onderzoekt in 2013 de reden van de daling van ingeleverde schoenendozen en onderneemt actie om deze daling te keren.  Doel is om in 2013 130.000 schoenendozen in te zamelen.  Voor het inzamelen en uitdelen is per schoenendoos € 5,- nodig. Edukans zet in 2013 extra marketing in om deze bijdrage op te halen.

Scholen voor Scholen Coördinator: Gerry de Bruin   

Met Scholen voor Scholen voeren basisschoolleerlingen actie voor een schoolproject in een ontwikkelingsland. De opbrengst van hun actie is bestemd voor Edukans of voor een project naar keuze. Er zijn ook Plusprojecten, speciaal ontwikkeld voor basisscholen. Hier horen extra informatie, foto’s, filmpjes en terugkoppeling via e-mailnieuwsbrieven bij, evenals een eigen digitale actiepagina.

Opbrengsten

2012 € 232.820

2011 € 231.571

28

Activiteiten en resultaten  Het projectenboekje dat alle basisscholen ontvangen, kreeg in mei een nieuwe vorm. De projecten zijn geschreven voor kinderen, zodat zij er zelf direct mee aan de slag kunnen.  Met uitgeverij Kwintessens ontwikkelden we de afscheidsmusical Happy Travel. Een reisgezelschap reist in acht dagen de wereld rond. Maar eenmaal in Kenia loopt alles anders dan gedacht… 385 scholen voerden de musical op.  Dit jaar konden scholen voor het eerst kerstkaarten bestellen om hun actieopbrengst mee binnen te halen. Een succes; er waren twee herdrukken nodig. In totaal werden 2.500 setjes kaarten verkocht.  Om kinderen een beeld te geven van het land waarvoor ze actievoeren, heeft Edukans leskisten. Dit jaar maakte onze speciale vrijwilliger ook leskisten over Ghana. Er werden 45 leskisten verhuurd. “Ik vind de praatplaten zo goed. Ik heb ze gebruikt voor onze sponsorloop. De kinderen mochten een sticker plakken als ze hun envelop met geld mee terug namen. Binnen een paar dagen was alles binnen en de hele poster vol geplakt.” Marieke Dongelmans, leerkracht J.H. Snijdersschool

Wat ging er niet goed?  Telefonische werving van actiescholen kwam niet van de grond vanwege tekort aan vrijwillige bellers. Doelen voor 2013  330 deelnemende scholen die samen € 230.000 ophalen voor onderwijsprojecten.  Ontwikkeling van nieuwe leskranten voor de landen waarin Edukans actief is.

29

Going Global Coördinator: Carina de Boer    

Een uitwisselingsproject voor het voortgezet onderwijs. Scholieren gaan namens hun scholen voor tien dagen als verslaggever naar een ontwikkelingsland. Terug in Nederland geven zij presentaties. Werving: de scholen komen in actie voor de bezochte projecten. Is gericht op bewustwording, lobby voor beter onderwijs en ontwikkeling. Wil jongeren uit verschillende werelddelen met elkaar in contact brengen, zodat zij zich kunnen verdiepen in elkaars leefwereld en zich gezamenlijk inzetten voor een rechtvaardiger wereld.

Opbrengsten (inclusief reisbijdragen)

2012 € 619.668

2011 € 698.488

30

Activiteiten en resultaten  Van 22 februari tot 1 maart 2012 gingen de jongeren in Oeganda aan de slag met het thema zelfvertrouwen. Veel Oegandese jongeren doen het slecht op school omdat hun zelfvertrouwen tijdens de burgeroorlog een deuk heeft opgelopen. De Nederlandse scholieren hielpen hun Oegandese leeftijdgenoten zelfverzekerder te worden. Ze oefenden samen in presenteren, voor je mening uitkomen en actief meedoen in de klas. Aan het einde van de reis was er een bijeenkomst voor de hele dorpsgemeenschap. Met behulp van kunst, sport en drama vroegen de leerlingen aandacht voor hun positie en voor goed onderwijs. Graffitikunstenaars Stein en Wessel Koning reisden met de jongeren mee om Oegandese leerlingen kennis te laten maken met creatief onderwijs in de vorm van graffiti.  In 2012 is een grote slag geslagen wat betreft de aansluiting van Going Global op het onderwijsprogramma van Edukans in de ontwikkelingslanden. Dat is terug te zien in de resultaten van de reis naar Oeganda. De resultaten worden nu in Nederland én het ontwikkelingsland gemeten.  Na de reis voerden alle scholen actie voor het werk van Edukans in Oeganda. Zoals leerlingen van CSG De Lage Waard uit Papendrecht die 48 uur wakker bleven. Edukans ambassadeurs Nick & Simon namen de cheques van de scholen in ontvangst en gaven een speciaal concert om alle actievoerders te bedanken. Nick & Simon: ‘De jongeren hebben keihard gewerkt voor Edukans. Echt indrukwekkend hoe zij zich inzetten voor leerlingen in Oeganda.’ Wat ging er niet goed? De Oegandese jongeren zouden na de reis in februari activiteiten ontwikkelen en uitvoeren op hun eigen scholen om de kwaliteit van onderwijs onder de aandacht te brengen. Dit heeft vanwege mismanagement door onze lokale partner maandenlang vertraging opgelopen. Uiteindelijk hebben de activiteiten gelukkig wel plaatsgevonden, maar veel later dan gepland. Doelen 2013  Fondsenwerving: € 391.750  Aantal deelnemende scholen: 38  De reis gaat naar Malawi. Hier werken de Nederlandse jongeren met hun Malawische buddy’s aan life skills.

3.2 Nederlandse docenten betrokken Werelddocent Coördinator: Frits Kruiswijk    

Een uitwisselingsprogramma voor onderwijsprofessionals. Zij reizen naar een ontwikkelingsland waar zij zich verdiepen in het onderwijs. Onderwijsprofessionals werken samen met hun lokale collega’s aan ideeën voor verandering en verbetering van het onderwijs daar. Het programma levert een belangrijke bijdrage aan de competenties en persoonlijke ontwikkeling van de leerkrachten in het ontwikkelingsland én in Nederland. Fondsenwervende actie om kansarme kinderen in India, Malawi, Oeganda, Ethiopië of Kenia naar school te helpen.

Opbrengsten (inclusief reisbijdragen)

2012 € 267.346

2011 € 185.843

31

Activiteiten en resultaten  Werelddocent heeft impact voor de Nederlandse en zuidelijke onderwijspraktijk. Mooi voorbeeld zijn de scholen in Jimma, Ethiopië, waar de scholen ondanks de moeilijke omstandigheden een kwaliteitsslag maakten.  Om de duurzaamheid van het programma te garanderen moeten de kwaliteitsverbeteringen goed zijn ingebed in de school. Het schoolmanagement speelt hierin een cruciale rol. Daarom startten we in 2012 met het werelddocentprogramma voor schoolleiders. 6 Nederlandse schoolleiders wisselden kennis en ervaring uit met schoolleiders in Ethiopië en Oeganda.  De Nederlandse Werelddocenten waardeerden het programma met een 8,4.  De ‘world teacher dialogue’ werd ontwikkeld. In deze zogenoemde intervisieaanpak krijgt de docent in het ontwikkelingsland de gelegenheid problemen waar hij tegenaan loopt te benoemen en kiest vervolgens een oplossing die het beste bij hem past. Wat ging er niet goed?  De Werelddocent groep in Oeganda was te groot om optimaal effectief te zijn.  Werelddocent moet nog beter worden gekoppeld aan de onderwijsprogramma’s van Edukans in ontwikkelingslanden om de duurzaamheid te kunnen garanderen. Doelen 2013  De trainingsopzet van Werelddocent wordt getoetst door de Universiteit van Utrecht.  Werelddocent gaat ook starten in Peru en Ghana.

32

Onderwijsexpeditie Coördinator: Marjan Schaeffer   

Een uitwisselingsprogramma voor studenten in het opleidingsonderwijs. Zij reizen naar een ontwikkelingsland waar zij zich ter plekke verdiepen in het onderwijs. Met lokale studenten geven ze les op scholen. Een bijdrage aan onderwijskwaliteit in Nederland én in ontwikkelingslanden door uitwisseling van kennis en informatie. Fondsenwervende actie om kansarme kinderen in ontwikkelingslanden naar school te helpen. Doel is om € 1.000 per deelnemer in te zamelen.

Opbrengsten (inclusief reisbijdragen)

2012 € 390.261

2011 € 244.815

Activiteiten en resultaten  Feest voor de Onderwijsexpeditie! In het jubileumjaar (de Onderwijsexpeditie bestond tien jaar) werd ook het 1.000ste expeditielid verwelkomd.

33

   

De Onderwijsexpeditie maakte voor het eerste gebruik van het Edukans Actieplatform. Ieder expeditielid kreeg een eigen actiepagina waardoor familie, vrienden, kennissen op de hoogte bleven van de reis en de actie konden steunen. De vier reizen van de Onderwijsexpeditie werden volledig begeleid door vrijwilligers. Het lokale kantoor van Edukans in Oeganda geeft aan dat dankzij de Onderwijsexpeditie de motivatie van studenten en docenten stijgt. De studenten leerden meer over het gebruik van instructiemateriaal, tijd bijhouden en hoe de leerlingen te motiveren. Deelnemers aan de Onderwijsexpeditie beoordelen de reis zeer hoog, met een gemiddeld cijfer van een 9.

Wat ging er niet goed?  De gemiddelde actiebijdrage per deelnemer ging achteruit ten opzichte van 2011. In 2013 zullen vrijwilligers de deelnemers extra begeleiden bij het werven van fondsen. Doelen 2013  Minimaal 120 expeditieleden.  Impactmeting naar het effect van de Onderwijsexpeditie in ontwikkelingslanden.

3.3 Beleidsbeïnvloeding bij overheid De Nederlandse coalitie van de Global Campaign for Education zet zich in voor een optimale bijdrage vanuit Nederland aan Education for All-doelen in ontwikkelingslanden. GCE Nederland - waar Edukans samen met Oxfam Novib hoofdpartner is - had ambitieuze doelen voor 2012:  Bij nieuwe overheidsbezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking moest het budget voor onderwijs worden ontzien.  Zorgvuldige afbouw en/of overdracht van door Nederland gesteunde onderwijsprogramma’s.  Onderwijs houdt een prominente plek binnen het nieuwe ontwikkelingssamenwerkingsbeleid van de Nederlandse regering.  Zoeken naar meer en betere samenwerking met andere NGO’s, bedrijven en scholen om effectiever kennis te delen, te lobbyen en zich te profileren in de samenleving. Deze doelstellingen zijn deels gehaald door een substantiële lobby bijdrage van GCE Nederland. Door de Nederlandse overheid is dertig miljoen euro begroot voor het Global Partnership for Education (GPE). Onduidelijk zijn nog de gevolgen van het Regeerakkoord van Rutte-II voor het budget voor onderwijs in ontwikkelingslanden. De staatssecretaris hield in eerste instantie woord: er kwam een zorgvuldige afbouw en overdracht van de door Nederland gesteunde onderwijsprogramma’s in voormalige partnerlanden. Maar met het nieuwe kabinet en deels nieuwe Tweede Kamerleden lijkt het politieke momentum voor dit specifieke aandachtspunt voorbij. Meer belangrijke resultaten Als follow-up van de conferentie Onderwijsagenda 2015 in 2011 zijn in 2012 drie bijeenkomsten georganiseerd.  In april werd besloten een Platform Onderwijs in Ontwikkelingslanden op te richten, als alternatief voor de eerdere Kennisfora over onderwijs van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.  In juni was er een bijeenkomst: Onderwijs vanuit het Zuiden bezien, over samenwerking met en ondersteuning van lokale onderwijscoalities in ontwikkelingslanden.  In oktober werd in samenwerking met Ministerie van Buitenlandse Zaken het UNESCO EFAGMR 2012 gepresenteerd. In 2012 werden ook de eerste stappen gezet voor de vorming van een themagroep over beroepsonderwijs. Deze bijeenkomsten hebben als resultaat dat er effectiever wordt samengewerkt om kennis te delen. Het blijft voor GCE Nederland een uitdaging om het belang van onderwijs in ontwikkelingslanden ook onder de aandacht te brengen bij het grote publiek. In 2013 gaat GCE Nederland zich voornamelijk richten op de beïnvloeding van de zogenoemde ‘post 2015 agenda’. 34

3.4 Draagvlak en communicatie Edukans bestond in 2012 tien jaar. Door de acties die Edukans organiseerde rondom het jubileum en de publiciteit die dat genereerde kreeg Edukans meer inkomsten, waardoor we meer kinderen naar school kunnen helpen. En over tien jaar nog een groter feest kunnen vieren. Edukans Masterclass H.K.H. Prinses Laurentien der Nederlanden opende de Edukans Masterclass op woensdag 7 november in Leerhotel Het Klooster Amersfoort. Tijdens de - totaal uitverkochte - masterclass keek Edukans terug op de afgelopen tien jaar. Van docenten uit Afrika tot Edukans Schoenmaatjes, van accountants tot pabo-studenten; iedereen vertelde over het verschil dat onderwijs maakt in ontwikkelingslanden. Met onder meer Arend-Jan Boekestijn (ex-politicus en columnist), Willem Lageweg, (directeur MVO Nederland) en Aniley Amenti (directeur Development Expertice Centre uit Ethiopië) keken we naar de toekomst. De dag werd geleid door ons lid van Raad van Toezicht Jacobine Geel. De feestelijke bijeenkomst zorgde voor versterking van de relatie met de achterban, het genereerde nieuwe contacten en het motiveerde Edukans collega’s en mensen uit ontwikkelingslanden voor hun werk. Daarnaast zorgde het ook voor landelijke en regionale publiciteit. “Het mooiste van de Edukans Masterclass vond ik dat alles samen kwam. Mensen die elke maand geld aan de kant leggen voor kinderen in ontwikkelingslanden zaten in de zaal. Net als onze collega’s uit de landen die dat geld goed besteden. En iedereen deed mee: van Anne die schoenendozen vulde en uitgedeelde tot criticaster Arend-Jan Boekestijn, van een werelddocent tot Prinses Laurentien. Het klopte allemaal die dag.” Henrique te Kiefte, senior communicatieadviseur Edukans

Prinses Laurentien is voorzitter van Stichting Lezen & Schrijven en Speciaal Gezant voor Geletterdheid voor UNESCO. “67 miljoen kinderen in de wereld gaan niet naar school. Een schokkend getal. Ik voel mij dan ook verbonden met Edukans en haar werk. Geletterdheid is meer dan een techniek: onderwijs in basisvaardigheden geeft zelfvertrouwen en eigenwaarde. Het gaat erom dat je ertoe doet in de samenleving.” Edukanjers Tien jaar Edukans betekent ook tien jaar lang ontelbare verhalen van deelnemers, vrijwilligers, medewerkers en donateurs. Wij noemen hen vol trots ‘Edukanjers’. Een mooi moment om een aantal van deze verhalen te delen op onze website. De Edukanjers vertelden wat hun band is met Edukans, welke speciale herinnering ze hebben bij hun inzet voor Edukans en hoe zij Edukans over tien jaar zien. "Inmiddels ben ik al langer dan 10 jaar donateur van Edukans. Via de schoenendozen actie ben ik in contact gekomen met Edukans. De schoenendozen actie werd georganiseerd in onze kerk en de actie sprak mij erg aan." Meneer Obbink

35

Prominente Nederlanders Bekende Nederlanders helpen enthousiast en belangeloos mee om het werk van Edukans bekendheid te geven. Hoe meer mensen Edukans kennen, des te meer kinderen we naar school kunnen helpen. Edukans kreeg in 2012 de enthousiaste medewerking van ambassadeurs Nick & Simon, Jacobine Geel en Prinses Laurentien. ‘In één klas hadden alle kinderen samen, één pen. Ongelofelijk’, zegt Edukans ambassadeur Simon Keizer. Samen met Nick verhaalt hij over zijn ervaringen op een Edukans school in Ethiopië voor de camera van RTL Boulevard. Daarnaast geeft het Volendamse duo een gratis optreden voor 700 jongeren die geld hebben opgehaald voor kinderen in Oeganda. Ze doen de aftrap van Edukans Schoenmaatjes op tv tijdens Zapplive. Ze spelen de hoofdrol in de Video van Sint waarin ze Edukans uitgebreid noemen. Naast het vergroten van naamsbekendheid levert de Video € 8.000 euro op. Ook noemen en roemen Nick & Simon Edukans geregeld in hun social media. Resultaten free publicity  Er verschenen 15 artikelen over Edukans in landelijke media.  1.075 artikelen verschijnen in regionale en lokale media, met name dankzij de kant-en-klare persberichten die Edukans maakt voor deelnemers aan Schoenmaatjes, Going Global Onderwijsexpeditie en Werelddocent.  21 artikelen in tijdschriften.  In september vertelden Edukans ambassadeurs Nick & Simon over hun betrokkenheid bij Edukans in RTL Boulevard.  Het kinderprogramma Zapplive besteedde vijf uitzendingen aandacht aan Edukans Schoenmaatjes.  Het tv-programma Blauw Bloed besteedde in november aandacht aan ons werk dankzij de Edukans Masterclass met Prinses Laurentien.  In december publiceerde dagblad Trouw de Top 50 Goede Doelen. Edukans staat op plaats 13. Resultaten communicatie  De jubileum radiospot, ingesproken én ingezongen door Nick & Simon, werd in september, oktober en december uitgezonden op vijf landelijke radiozenders.  Edukans adverteerde in landelijke en regionale kranten in de vorm van zogenoemde stoppers. Dit zijn advertenties die de media gratis plaatsen. De stopper voor de jubileumcampagne zorgde voor een advertentiewaarde van € 1.594.439. De gratis advertentie voor Schoenmaatjes vertegenwoordigde een waarde van € 538.087.  Het donateursblad van Edukans kreeg een nieuwe bladformule en vormgeving. En een nieuwe naam: Wijs!. Het blad sluit aan bij de doelstelling ‘Edukans maakt ontwikkelingssamenwerking persoonlijk’: met persoonlijke verhalen uit ontwikkelingslanden en Nederland wordt het effect van ons werk duidelijk gemaakt.  De jubileumcampagne resulteerde in een verdubbeling van het aantal ‘likes’ op onze Facebookpagina. Donateursblad Wijs! E-mailnieuwsbrieven Website Facebook Twitter

Verscheen vier keer. Oplage: 52.500 Verschenen zeven keer. Oplage: 58.000 164.059 unieke bezoekers 1.600 likes 2.491 volgers

Wat ging er niet goed?  De Edukans website was in 2012 zes jaar oud. Niet alleen de techniek en grafische stijl die gebruikt wordt, bleek verouderd, ook de informatiestructuur sloot niet meer aan bij de organisatie. De nieuwe website, waarvan de ontwikkeling in 2012 is gestart, is meer gericht op online fondsenwerving en het binden en boeien van bezoekers. De livegang van de nieuwe Edukanswebsite moest door tijdsdruk worden uitgesteld naar mei 2013.

36



Edukans verscheen zeven keer op landelijke radio en tv. De doelstelling van tien keer is helaas niet behaald. Ook de doelstelling voor opiniërende media is niet gerealiseerd. Edukans geeft hier in 2013 extra prioriteit aan.

Doelen 2013  De nieuwe Edukans website gaat op 1 mei online.  Mediadoelstelling: dagelijks zichtbaar op internet en lokale kranten. Minimaal tien keer landelijke aandacht op tv en radio. Onder meer door het programma KRO De Reünie waarin presentator Rob Kamphues een Edukansproject in Oeganda bezoekt. Drie keer inhoudelijke aandacht (ingezonden artikelen en opiniërende tv).  (Her)positionering van Edukans en onze submerken leidt tot een sterkere positie voor Edukans in haar markt.  In 2013 voert Edukans een naamsbekendheidonderzoek uit.

37

4. Fondsenwerving Edukans is enorm blij met de betrokkenheid vanuit de Nederlandse samenleving: honderden scholen, bedrijven, kerken en duizenden particuliere donateurs werken mee om goed onderwijs voor kansarme kinderen mogelijk te maken. In 2012 steunden 110.000 giftgevers ons werk. In 2012 was het resultaat van onze eigen fondsenwerving € 8.844.162. Dit is 56 procent van de totale inkomsten.

Voor haar financiering zet Edukans met name in op de groei van de fondsenwerving. We realiseren ons dat we in onzekere tijden economische leven. Maar ondanks dat de overheid zich terugtrekt op ontwikkelingssamenwerking, óók op het thema onderwijs, voelden we ons gesterkt door de publieke opinie. Die kenmerkt onderwijs als een duurzame vorm van ontwikkelingssamenwerking. En terecht. Je kunt door omstandigheden van alles kwijt raken. Maar nooit de kennis die je hebt verzameld tijdens je schoolcarrière. Daarom zijn we blij dat we hetzelfde aantal kinderen hebben kunnen helpen omdat onze fondsenwerving op peil gebleven is. Inkomsten eigen fondsenwerving

Scholen po/vo Scholen mbo/hbo/wo Particulieren en kerken Bedrijven, stichtingen en fondsen Bijdragen Impulsis Giften in natura Nalatenschappen Notariële schenkingen Totaal

Resultaat 2012 € 1.561.008 € 440.157 € 1.533.969 € 484.112 € 2.341.110 € 2.174.405 € 142.321 € 167.081 € 8.844.162

Begroot 2012 € 1.635.126 € 371.272 € 1.530.007 € 1.225.002 € 1.650.000 € 2.530.500 € 88.000 € 180.000 € 9.209.907

Resultaat 2011 € 1.636.695 € 363.287 € 1.523.979 € 537.564 € 1.094.400 € 2.305.210 € 385.670 € 160.129 € 8.006.932

4.1 Particulieren In 2012 was het resultaat van de fondsenwerving onder particulieren (inclusief nalatenschappen) 2,5 procent hoger dan begroot. Dit is mede te danken aan de stijgende omzet uit acties van kerken, machtigingen en een extra mailing in januari. In 2012 ontving Edukans ruim € 142.321 uit nalatenschappen. Dat is meer dan begroot, maar minder dan in 2011. Toen ontvingen wij € 365.670 terwijl € 88.000 was begroot. Edukans had in 2012 79.259 actieve particuliere donateurs.

38





    

Edukans ontvangt bijna de helft (47 procent) van haar particuliere inkomsten van donateurs met een doorlopende machtiging. Omdat we voor langere tijd op deze inkomsten kunnen rekenen, zijn deze structurele donateurs van grote waarde. In 2012 had Edukans 20.716 donateurs met een doorlopende machtiging. Zij steunden Edukans met een gemiddelde jaarlijkse bijdrage van € 41,81. Het aantal donateurs met een doorlopende machtiging is in 2012 sterk gestegen, maar er waren ook meer opzeggingen dan de jaren ervoor. De meeste nieuwe doorlopende machtigingen zijn geworven via Edukans Schoenmaatjes. Naast het machtigingsformulier bij deze actie, gebruikt Edukans vooral telemarketing om doorlopende machtigingen te werven. Ook zijn er doorlopende machtigingen geworven via mailings en de website. In het voorjaar zijn duizenden donateurs telefonisch benaderd met de vraag hun doorlopende machtiging te verhogen. Bijna 1.500 donateurs verhoogden hun jaarlijkse bijdrage. Edukans verstuurde in 2012 vijf keer een mailing met een giftoproep; één mailing meer dan voorgaande jaren. In 2012 leverden deze mailings ruim € 413.000 op. 315 donateurs steunden een school via het Schoolsponsorplan. Dit bracht € 83.860 op voor scholen in Ethiopië, India, Oeganda en Peru. Een stijging ten opzichte van 2011 met 5 procent, ook omdat steeds meer bedrijven meedoen aan het Schoolsponsorplan. Het Edukans Levend Monopoly levert ruim € 10.000 op voor straatkinderen in Oeganda. Hiermee worden 963 straatkinderen geholpen. Er zit een stijgende lijn in het aantal donateurs dat via de website aan Edukans geeft, zowel eenmalig als met een doorlopende machtiging.

4.2 Bedrijven, stichtingen en fondsen De resultaten van fondsenwerving vanuit bedrijven en fondsen vielen lager uit dan begroot. We hebben geïnvesteerd in een inwerktraject van twee nieuwe fondsenwervers, waardoor het zwaartepunt van de activiteiten aan het einde van het jaar lagen. Vanwege de tegenvallende resultaten besloot Edukans in de loop van 2012 op de kosten te besparen.

Inkomsten bedrijven, stichtingen en fondsen

2012 € 484.112

2011 € 537.564

In 2013 wordt doorgebouwd op de activiteiten die in 2012 zijn ingezet. Edukans zet hierbij in op inhoudelijke samenwerkingen met bedrijven, fondsen en stichtingen om zo de fondsenwervende doelstelling te behalen. Stichtingen en fondsen In de samenwerking met stichtingen en fondsen heeft Edukans in 2012 een professionaliseringsslag gemaakt. Met bestaande relaties hebben we de band aangehaald en we gingen in gesprek met nieuwe relaties. De fondsenwerving is tweeledig; enerzijds sturen we gerichte voorstellen naar fondsen die aangeven daarvoor open te staan. Anderzijds gaan we eerst in gesprek met fondsen die een nog grotere impact kunnen maken op de uitvoering van de projecten van Edukans. Doel van deze aanpak is duurzame samenwerkingen tot stand te brengen, door goed aan te sluiten bij de doelstellingen van fondsen en stichtingen. Via deze werkwijze is er in 2012 een groot aantal donaties van nieuwe fondsen verworven. Edukans bedankt onder meer de volgende fondsen en stichtingen voor hun inzet en bijdrage: GSRD Foundation, Stichting Jan Amos Commenius, Stichting SAS, Equal Education, Besturenraad, Stichting Liberty, Turing Foundation, Vien Sinke Fonds, Vive ut Vivas, Anna Muntz Stichting, Stichting Rotterdam, Mariënburgfonds, Rabobank Charity Desk, Learn Foundation, Janssensfonds. Ambassadeurs uit het bedrijfsleven Voor Edukans is samenwerken met bedrijven van groot belang. Samen met bedrijven wil Edukans werken aan het belangrijke doel: meer kinderen naar school, meer jongeren een beroepsopleiding en de kwaliteit van het onderwijs verbeteren. Edukans vindt het belangrijk om meerjarige partnerships aan te gaan met bedrijven. Met als doel: inhoudelijke samenwerking, co-creatie en fondsenwerving.

39

In 2012 heeft Edukans een ambassadeursreis georganiseerd naar Ethiopië. Doel van deze reis was de ambassadeurs kennis te laten maken met het werk van Edukans. Deelnemers aan deze ambassadeurs reis waren BDO, IMK opleidingen, Startel en Wooncompagnie. Overige ambassadeurs in 2012 waren onder meer Noordhoff Uitgevers, Malmberg, ThiemeMeulenhoff, SAP, Vintage Store, Hellema, Spring Global Mail, Aijlon TTP, Laudius en Springest. Wilt u zien hoe deze bedrijven ons steunen en wat hun ervaringen zijn, ga dan naar www.edukanszakelijk.nl. Impulsis Er startten in 2012 39 nieuwe onderwijsprojecten in ontwikkelingslanden. In totaal waren er 70 onderwijsprojecten van 60 partners in 12 landen. Ruim 600 vrijwilligers in Nederland, waaronder veel professionals uit het onderwijs en bedrijfsleven, zetten zich actief voor deze projecten in.

Inkomsten Impulsis 

  

2012 € 2.341.110

2011 € 1.094.400

De onderwijssituatie in DR Congo is slecht in vergelijking met andere Afrikaanse landen wees een studie van Edukans uit. De uitkomsten vormen de leidraad voor verbeteringen waaraan ook de zeven Impulsispartners in DR Congo aan meewerken. De Congolese minister van Onderwijs wil de hiervoor gemaakte strategieën van Edukans breder in zijn land inzetten. Acht partners die bibliotheken en studiecentra ondersteunen, leerden van elkaar over monitoring en evaluatie van hun project. Twintig partners werken aan beroepsonderwijs. De partners in Peru focusten dit jaar op de relatie met het bedrijfsleven. In veel landen maken Impulsispartners zich sterk voor kinderen met een beperking. Dankzij de professionele aanpak op autisme door partners in Kenia, Oeganda, Peru en DR Congo zijn kinderen met autisme niet meer overgeleverd aan de lokale sjamaan.

De overgang naar MFS II in 2011 betekende voor Impulsis een vertraagde start van fondsenwerving. De fondsenwerving van Impulsis maakte in 2012 een inhaalslag, waardoor deze achterstanden werden weggewerkt.

4.3 Scholen De inkomsten uit basisscholen bleven stabiel. 310 scholen gaven een gift voor de actie Scholen voor Scholen. Nog eens 385 scholen bestelden de afscheidsmusical Happy Travel die samen met uitgeverij Kwintessens werd uitgegeven. Schoenmaatjes groeide met 91 aanmeldingen. Toch werden er, waarschijnlijk als gevolg van de economische omstandigheden, 11.375 minder schoenendozen ingeleverd. Daarmee daalden ook de bijdragen aan de transportkosten. In het voortgezet onderwijs voerden 77 scholen actie voor Going Global en overige acties. Studenten van 27 pabo’s namen deel aan Onderwijsexpeditie. De ingebruikname van ons digitale actieplatform was zeer succesvol (bijna € 500.000 in één jaar). Dit heeft een positieve invloed op de fondsenwerving van Going Global, Werelddocent en Onderwijsexpeditie deelnemers. Via het actieplatform kunnen particulieren en bedrijven actievoerders ondersteunen met een gift. Lees meer over de (financiële) resultaten van onze scholenprogramma’s in hoofdstuk 3.

40

4.4 Gedragscode en klachten Edukans is aangesloten bij de Vereniging voor Fondsenwervende instellingen (VFI) en hanteert de gedragscode die door deze brancheorganisatie is opgesteld. Kernwoorden uit deze code zijn respect, openheid, betrouwbaarheid en kwaliteit. Bij haar telemarketingactiviteiten houdt Edukans zich aan de wet- en regelgeving van het Bel-Me-Niet-Register. Bij de SMS donaties via Geef SMS (4333) houdt Edukans zich aan de Gedragscode SMS dienstverlening en de hiervoor geldende Reclamecode. Edukans is aangesloten bij het Instituut Fondsenwerving en is daarmee gebonden aan hun Gedragscode. Hierin staan belangrijke principes en normen met betrekking tot de ethische aspecten van het werven van fondsen. Voor de afhandeling van klachten hanteert Edukans een procedure die jaarlijks wordt getoetst aan de hand van ISO-richtlijnen. Klachten worden direct telefonisch of binnen een vastgestelde termijn schriftelijk afgehandeld. In 2012 zijn er 120 klachten binnengekomen en afgehandeld. Meer dan de helft van deze klachten had betrekking op het machtigingsformulier dat is gebruikt bij Edukans Schoenmaatjes. Dit formulier bleek niet duidelijk genoeg; veel mensen hebben onbedoeld een doorlopende machtiging afgegeven. Om het aantal klachten te beperken, heeft Edukans direct na de eerste klachten contact opgenomen met donateurs voordat de doorlopende machtiging zou starten. Bovendien hebben we bij de ontwikkeling van een nieuw machtigingsformulier advies ingewonnen bij de mensen die eerder hadden geklaagd. Dit zorgde voor positieve reacties én een duidelijk formulier. Daarnaast kreeg Edukans klachten over de gebruikte wervingsmethodes telemarketing, mailings en machtigingen. Edukans registreerde ruim 14.000 uitschrijvingen voor benadering via e-mail, post of telefoon. Dat is ongeveer 1 procent van het totale aantal contacten. Edukans legt per relatie vast of en hoe vaak zij benaderd willen worden.

4.5 Percentage kosten fondsenwerving Het kostenpercentage fondsenwerving is 13,7 procent. Dat is ruim onder de norm van 25 procent van het CBF. Omdat de fondsenwerving onder particulieren succesvol is, hebben we daar meer in geïnvesteerd in 2012. Tegelijkertijd bespaarden we op het gebruik en ontwikkelen van materialen. Meer informatie over het financiële resultaat van Edukans leest u in hoofdstuk 7.

41

5. Bestuur en organisatie

Edukans is opgericht in 2002 en is een gespecialiseerde ontwikkelingsorganisatie voor onderwijs aan kansarme kinderen en jongeren. In 2012 vierden we onze tiende verjaardag. Edukans kent een lange voorgeschiedenis in het Nederlandse onderwijs onder de naam Unie voor Christelijk Onderwijs (de Unie). Die geschiedenis gaat terug tot 1879 toen de Unie werd opgericht met als doel ‘het bevorderen van christelijk onderwijs’. Vanaf het begin was de Unie naast onderwijsorganisatie ook een organisatie voor fondsenwerving. De bekende Uniecollecte werd sinds 1965 voor een belangrijk deel ingezet voor onderwijsprojecten in ontwikkelingslanden. Die lijn is voortgezet in de Stichting Edukans, gevestigd in Amersfoort.

5.1 Organisatiestructuur

Edukans kent twee hoofdafdelingen: Onderwijsprogramma’s en Marketing & Communicatie. De afdeling Onderwijsprogramma’s is verantwoordelijk voor kwaliteitsverbetering van onderwijs in ontwikkelingslanden door steun aan partnerorganisaties en maakt de verbinding met het Nederlandse onderwijsveld. De afdeling Marketing & Communicatie concentreert zich op het werven van inkomsten uit particuliere middelen en het aangaan van samenwerkingsverbanden die kennis en geld opleveren voor onze projecten. De managers van beide afdelingen vormen samen met de directeur het managementteam. Marktteams, bestaande uit medewerkers uit verschillende disciplines, voeren de afdelingsactiviteiten uit. Zij kunnen snel en flexibel inspelen op vragen uit de Nederlandse markt. Eén organisatie voor onderwijs in Nederland en in ontwikkelingslanden Edukans is samen met Kwintessens onderdeel van de stichting UnieNzv. In de maatschappelijke onderneming UnieNzv komen onderwijs en educatie in Nederland en in ontwikkelingslanden samen. Kwintessens is gespecialiseerd in educatieve uitgaven op het gebied van sociaal-emotionele ontwikkeling, levensbeschouwelijke ontwikkeling en burgerschap, training & advies en projectontwikkeling. De organisaties binnen UnieNzv maken gebruik van elkaars kennis en expertise in onder meer productontwikkeling, verkoop en marketing. Daarbij biedt UnieNzv de werkmaatschappijen ondersteuning door de terreinen identiteit en bedrijfscultuur, personele, financiële en facilitaire zaken en inkoop gezamenlijk te organiseren. Stichting UnieNzv, Stichting Edukans en Kwintessens vormen een fiscale eenheid.

42

Verhuizing In 2012 zijn alle activiteiten van Edukans en Kwintessens weer onder een dak gehuisvest op een nieuwe locatie (Berkenweg 11, Amersfoort). In april 2012 betrok Edukans het nieuwe pand en in oktober 2012 volgde Kwintessens. Het pand aan de Van Hogendorplaan 8 – 10 te Amersfoort werd verkocht. Samenwerking in ICCO Coöperatie Op 14 november 2012 is de ICCO Coöperatie opgericht waaraan Edukans deelneemt als medeeigenaar. De ICCO Coöperatie heeft als belangrijkste doelstelling samenwerking te realiseren tussen Kerk in Actie, Prisma en Edukans. Het is de bedoeling de kring van deelnemers verder uit te bouwen, om de effectiviteit van verwante organisaties in ontwikkelingssamenwerking te versterken. Via de ICCO Coöperatie beschikt Edukans over een breed internationaal netwerk en worden de mogelijkheden voor een duurzame inzet voor onderwijs versterkt. Concreet doel van de ICCO Coöperatie is het programmabeheer meer te decentraliseren naar het zuiden. In 2012 startte een pilot in Oost-Afrika. Door het beheer van projecten en programma’s neer te leggen in het ontwikkelingsland ontstaat er op het Edukans kantoor in Nederland meer personele ruimte om onderwijsexpertise verder te ontwikkelen. Ook kunnen er in het ontwikkelingsland regionaal en lokaal fondsen worden geworven.

5.2 Toezicht en bestuur Raad van Toezicht De Raad van Toezicht van Edukans bestaat uit zeven personen die ook in de Raad van Toezicht van UnieNzv zitten. De leden van de Raad van Toezicht worden benoemd voor vijf jaar en zijn tweemaal herbenoembaar. In 2012 bestond de Raad van Toezicht uit de volgende leden:  mevrouw drs. A. Ekkelkamp, deskundigheid: onderwijs (benoemd in 2004, aftredend in 2013)  mevrouw drs. J.D.C. Geel, deskundigheid: theologie en media (benoemd in 2007, herbenoembaar in 2017)  de heer dr. J. Hardeman, deskundigheid: ontwikkelingssamenwerking (benoemd in 2005, herbenoembaar in 2014)  mevrouw drs. W. Hoek, deskundigheid: organisatieontwikkeling (benoemd in 2007, herbenoembaar in 2017)  de heer drs. A. Holster, lid Auditcommissie, deskundigheid: onderwijs (benoemd in 2008, herbenoembaar in 2013)  de heer R.W. van Tol RA, voorzitter Auditcommissie, deskundigheid: accountancy (benoemd in 2009, herbenoembaar in 2014)  de heer drs. J. Smit, voorzitter, deskundigheid: strategisch beleid en organisatieontwikkeling(benoemd in 2012, herbenoembaar in 2017) Geen van de leden van de Raad van Toezicht heeft aangegeven (neven)functies te vervullen die kunnen conflicteren met het lidmaatschap van de Raad van Toezicht van Edukans. De Raad van Toezicht van Edukans heeft dezelfde samenstelling als die van UnieNzv. De vergaderingen vinden altijd aansluitend plaats. In 2012 heeft de Raad van Toezicht zes keer vergaderd. De leden van de Raad van Toezicht ontvangen jaarlijks het (maximale) belastingvrije bedrag voor vrijwilligerswerk, € 1.500 per persoon. Bestuur en directie Het bestuur van Edukans is in handen van drs. Ron Rijnbende. Ir. Kees de Jong is als directeur verantwoordelijk voor beleid en uitvoering. Bestuur en directie van UnieNzv worden gevormd door Ron Rijnbende (directeur bestuurder) en Kees de Jong (adjunctdirecteur, directeur Edukans). Bestuur en directie van Edukans en van UnieNzv worden benoemd door de Raad van Toezicht. In de statuten, in de Reglementen van de Raad van Toezicht en in het Directiestatuut zijn de bevoegdheden van de bestuurder en de verhouding tussen de bestuurder en de Raad van Toezicht vastgelegd. Aan de hand van het beoordelingskader bestuurder en de functiebeschrijving directeur vinden jaarlijks functioneringsgesprekken plaats met de directeur bestuurder en directeur. Ron Rijnbende heeft de volgende nevenfuncties: lid Raad van Toezicht Christelijk Sociaal Congres, lid netwerk christelijk onderwijs, lid directieraad ICCO Coöperatie, lid stuurgroep Kenniscentrum Religie en Ontwikkeling, lid 43

Adviesgroep Lectoraat levensbeschouwing Windesheim. Relevante nevenfuncties van Kees de Jong zijn: lid directieraad ICCO alliantie en lid stuurgroep Connect4Change alliantie. Het salaris van de bestuurder van Edukans is vastgesteld op basis van de Code Wijffels op schaal 16 BBRA en wordt voor 40 procent toegerekend aan Edukans. Toelichting salariskosten directie Naam Functie

Dienstverband Aard (looptijd) Uren Parttime percentage Periode Salaris Bruto salaris Vakantiegeld Eindejaarsuitkering Totaal VFI jaarinkomen SV latend (werkgevers deel) Belastbare vergoedingen / bijtellingen Pensioenlasten (werkgevers deel) Totaal 2012 Totaal 2011

R.J. Rijnbende directeur bestuurder UnieNzv

Kees de Jong directeur Edukans

onbepaald 36 40 1/1-31/12

Onbepaald 36 100 1/1-31/12

€ 34.076 € 2.726 € 2.828

€ 80.287 € 6.420 € 6.631 € 39.630

€ 93.338

€ 2.981 € 3.999

€ 8.518 € 4.886

€ 5.018

€ 11.549

€ 51.628 € 51.032

€ 118.291 € 112.136

Het totaal VFI jaarinkomen van de individuele directieleden in loondienst blijft binnen het maximum van € 109.550 voor de bestuurder en € 98.256 voor de directeur (1 FTE/12 maanden) volgens de VFI Beloningsregeling. Aan de directieleden zijn geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt.

5.3 Verantwoordingsverklaring Edukans is houder van het CBF-keur, met daarin de Code voor Goed Bestuur van de Commissie Wijffels. In deze verantwoordingsverklaring geeft Edukans aan hoe invulling wordt gegeven aan de drie hoofdprincipes in het CBF-keur: 1. Onderscheid de functies toezicht houden, besturen en uitvoeren. 2. Optimaliseer de effectiviteit en efficiency van uw bestedingen. 3. Optimaliseer de omgang met belanghebbenden. ad 1. Toezicht houden, besturen en uitvoeren In het document ‘Reglementen van de Raad van Toezicht’ zijn verschillende reglementen samengebracht over informatievoorziening, profiel en werving en selectie van leden voor de Raad van Toezicht en de auditcommissie. De Raad van Toezicht laat zich bijstaan door een auditcommissie die zich richt op de beoordeling van het financiële beheer en de kwaliteit van de controlling. De auditcommissie beoordeelt ook het werk van de accountant en rapporteert hierover aan de Raad van Toezicht tijdens de bespreking van de jaarrekening. De Raad van Toezicht kwam in 2012 zes keer bij elkaar. De Raad van Toezicht bewaakt de continuïteit, houdt toezicht op de realisatie van de strategische doelen, toetst de kwaliteit van het beheer en adviseert het bestuur over relevante maatschappelijke ontwikkelingen. De Raad van Toezicht verstrekt goedkeuring aan het strategisch plan (voor Edukans opgesteld door het MT) en de begroting en aan de jaarrekening en het jaarverslag.

44

In 2012 is door de Raad van Toezicht extra aandacht gegeven aan de resultaten in het buitenlandwerk van Edukans en de deelname van Edukans in de ICCO Coöperatie die in november 2012 tot stand is gekomen. De oprichting van de ICCO Coöperatie is een structurele voortzetting van de samenwerking tussen Edukans, Kerk in Actie, ICCO en Prisma. Hoofddoel van de ICCO Coöperatie is het werken aan vernieuwing van internationale samenwerking tegen de achtergrond van de huidige maatschappelijke debatten rondom nut en noodzaak van ontwikkelingssamenwerking. Daarnaast heeft de Raad de ontwikkelingen in de organisatiestructuur van Edukans en de reorganisatie van Kwintessens nauwgezet gevolgd. Bij de bespreking van het jaarverslag en de jaarrekening is een evaluatie en beoordeling gehouden van het gevoerde beleid en is de jaarlijkse risicoanalyse besproken. Vastgesteld is welke doelen en resultaten zijn gehaald en waar deze mogelijk afwijken. Het betreft een financiële en een inhoudelijke evaluatie. De resultaten van deze evaluatie zijn vertaald in de nieuwe versie van het strategisch plan 2013–2015. Duidelijk is dat Edukans, en ook Kwintessens, actief zijn op terreinen waarover veel maatschappelijk debat wordt gevoerd. Zowel ontwikkelingssamenwerking als educatieve dienstverlening zijn beleidsterreinen waarop veel in beweging is. In 2012 hebben Raad van Toezicht en bestuur/directie zich geconcentreerd op de vraag naar de strategische positie van heel UnieNzv in deze context. Er is een aantal duidelijke keuzes gemaakt zoals: meer focus op fondsenwerving en draagvlak in en rondom het onderwijs (Edukans) en concentratie van de dienstverlening door Kwintessens op de methoden. Deze discussie is zeker niet afgerond en zal in deze fase van turbulente maatschappelijke veranderingen blijvend gevoerd moeten worden. Daarin is de goede rolverdeling tussen Raad van Toezicht en Bestuur/directie onmisbaar. ad 2. Optimalisatie van de effectiviteit en efficiency van de bestedingen Edukans werkt blijvend aan kwaliteitsverbetering. Voor de uitvoering van het onderwijsprogramma beschikt Edukans over een uitvoerig monitoringsysteem waarin de gestelde kwantitatieve en kwalitatieve resultaten per programma worden gevolgd. Zo wordt in beeld gebracht welke toename er is van deelname aan onderwijs als gevolg van de financiering door Edukans. Ook wordt per programma een aantal kwalitatieve resultaten gevolgd, bijvoorbeeld door de beschikbare leermiddelen en de opleiding van de leerkrachten in beeld te krijgen. Zowel de beschikbaarheid als de kwaliteit van onderwijs zijn voor Edukans belangrijke indicatoren. Het bestuur stelt via het strategisch plan en de begroting de richtinggevende doelstellingen van Edukans vast. Het bestuur heeft normen vastgesteld voor de kosten die gemaakt mogen worden om de doelstellingen te bereiken. Verdere processen en procedures, ook over monitoring en evaluatie van projecten, zijn omschreven in de ISO-procedure. Meer informatie over kwaliteit en doelmatigheid vindt u in hoofdstuk 5.7. Als er een afwijking van de besteding van middelen ten opzichte van de begroting is, wordt dit gerapporteerd aan de bestuurder, behandeld in de auditcommissie en vermeld in de managementrapportage aan de Raad van Toezicht. ad 3. Optimalisatie van de omgang met belanghebbenden Directe belanghebbenden van Edukans zijn: kinderen en partnerorganisaties in ontwikkelingslanden, donateurs, subsidiegevers en vrijwilligers. Via diverse communicatiemiddelen is er communicatie met deze belanghebbenden. Richtlijnen en procedures zijn vastgelegd in de ISO-procedure. Het contact met partnerorganisaties is naast de persoonlijke contacten ingevuld via partnerconsultaties. Zij zijn nauw betrokken bij toekomstige beleidsontwikkeling. De vrijwilligers zijn met name betrokken en van invloed op programmaniveau.

5.4 Personeel en beleid De medewerkers van Edukans maken deel uit van één van de twee afdelingen Onderwijsprogramma’s en Marketing & Communicatie. Daarnaast zijn alle medewerkers lid van een van de vier marktteams. Deze marktteams zijn multidisciplinair samengesteld en hebben een eigen fondsenwervende doelstelling voor de particuliere markt, grote gevers, basisonderwijs/ voortgezet onderwijs of MBO/ HBO/WO. De marktteams zijn zelfsturend. De resultaten die de marktteams en de individuele medewerkers verwacht worden te behalen, worden nauwkeurig omschreven. In 2011 is gestart met een pilot voor het beoordelingsbeleid, dat in 2012 is geëvalueerd en bijgesteld. Edukans had op 31 december 2012 49 medewerkers in dienst: 14 mannen en 35 vrouwen, in totaal 40 fte. 17 medewerkers hebben een fulltime dienstverband en 27 hebben een dienstverband tussen 0,5 en 0,9 fte. Vijf medewerkers hebben een kleiner dienstverband of werken op uurbasis. Voor de ondersteunende diensten doet Edukans een beroep op de 14 medewerkers van UnieNzv. 45

Nieuwe medewerkers ontvangen een tijdelijk dienstverband. Het percentage ziekteverzuim is 3,0 procent over 2012. Arbeidsvoorwaarden Edukans volgt de arbeidsvoorwaarden van de Protestantse Kerk Nederland (PKN). Hierin vonden in 2012 geen belangrijke wijzigingen plaats. Interne communicatie Interne communicatie wordt gezien als een belangrijk instrument om de doelstellingen van de organisatie te realiseren. Werknemers worden geregeld betrokken bij de implementatie van het beleid. Daarnaast is er tweewekelijks een lunchbijeenkomst waar medewerkers hun werk presenteren of MTleden besluiten toelichten. Dagelijks wordt door middel van intranet de interne nieuwsvoorziening voor de medewerkers bijgewerkt. Ook de leden van de Raad van Toezicht hebben daar toegang toe. Op het intranet staan berichten van inhoudelijke en organisatorische aard en over personele zaken.

5.5 Vrijwilligers Edukans kan niet zonder vrijwilligers. 1.000 vrijwilligers zetten zich in 2012 in. Zonder hen zouden programma’s als Schoenmaatjes, Onderwijsexpeditie en Werelddocent niet eens kunnen bestaan. In 2012 is het ontwikkelde vrijwilligersbeleid geïmplementeerd. Hierin is onder meer de inzet van vrijwilligers op kantoor een aandachtspunt. Resultaten 2012  Vrijwilligers kregen meer en grotere verantwoordelijkheid. De Edukans Masterclass is door een vrijwilliger georganiseerd.  Vier Nederlandse schoolleiders ontwierpen het schoolleidersprogramma voor Werelddocent én testten dit in Ethiopië en Oeganda.  Voor het eerst ontvingen onze vrijwilligers op de Dag van de vrijwilliger een bericht van waardering.  In 2012 deden 125 leerlingen hun maatschappelijk stage voor Edukans. Edukans heeft besloten te stoppen met het actief aanbieden en begeleiden van maatschappelijke stages vanwege te hoge tijdsinvestering en te weinig opbrengsten. Het kabinet wil de maatschappelijke stage vanaf het schooljaar 2015-2016 niet meer verplicht stellen voor scholieren.  Door de organisatie van een aantal bijeenkomsten is er duidelijk sprake van meer draagvlak voor het vrijwilligersbeleid. Medewerkers stellen zelf nieuwe vrijwilligersvacatures op.  De procedure vrijwilligers is afgemaakt, ingevoerd binnen de organisatie en toegevoegd aan het kwaliteitshandboek. Wat kon er beter? Registratie van alle vrijwilligers in het databasesysteem Navision is nog steeds een struikelblok, waardoor echt persoonlijke aandacht (bijvoorbeeld op hun verjaardag) nog steeds moeilijk blijft. Doelen 2013  Aandacht voor en begeleiding van de Edukans medewerkers die werken met vrijwilligers.  Tenminste 15 vrijwilligers die Edukans op kantoor ondersteunen met diverse taken.  Goede registratie van en persoonlijke aandacht voor de vrijwilligers. Changemaker NL Changemaker is een traineeship voor jongeren die met Edukans, Togetthere of World Servants op reis zijn geweest. Het traineeship daagt jongeren uit een duurzaam project op te zetten in Nederland. Ze worden hierin begeleid en getraind. In 2012 volgden 27 mensen een traineeship, waaronder negen vanuit Edukans. De trainees ontwikkelden onder meer een duurzaamheidsplan voor het Changemaker Festival of gaven gastlessen over wereldburgerschap op middelbare scholen. 592 mensen waren op het Changemaker Festival in september, waaronder 98 Edukans deelnemers. Edukans gaf een workshop over het belang van onderwijs en er was een vragenuurtje met Edukans directeur Kees de Jong.

46

5.6 Ondernemingsraad UnieNzv, de holding waarvan Edukans deel uitmaakt, heeft een Ondernemingsraad (OR) van vijf gekozen leden. Twee van de OR-leden zijn werkzaam voor Edukans. In 2012 heeft de OR drie adviesaanvragen behandeld:  Herhuisvesting van de organisatie op de Berkenweg 11 te Amersfoort. De OR heeft hierop een positief advies gegeven.  Deelname van Edukans aan de ICCO Coöperatie. De OR heeft hierop een negatief advies gegeven. De bestuurder kan naar mening van de OR de consequenties voor de organisatie en het personeel onvoldoende duidelijk maken. De belangen van Edukans en van onderwijs vindt de OR niet voldoende geborgd in de ICCO Coöperatie. De bestuurder neemt het OR advies mee in de verdere gesprekken over de deelname in de ICCO Coöperatie.  Reorganisatie Kwintessens. Naar aanleiding van verliezen bij de uitgeverij en de ontwikkelingen op de educatieve markt, is een ingreep noodzakelijk in de bedrijfsvoering en het personeelsbestand van de uitgeverij. De OR deelt het oordeel van de bestuurder dat het onvermijdelijk is fors in te krimpen. De uitgeverij moet inkrimpen met 12 fte. De OR geeft een positief advies op de voorgenomen reorganisatie.  In oktober waren OR-verkiezingen gepland. Omdat er één kandidaat is voor één vacature, bleken verkiezingen niet nodig.

5.7 Kwaliteit en transparantie Sinds 2006 is Edukans ISO-gecertificeerd. In 2012 voldeed Edukans bij de driejaarlijkse hercertificering door KIWA Nederland opnieuw aan de norm van ISO 9001:2008. Belangrijkste doelstellingen van het ISO gecertificeerde kwaliteitssysteem zijn:  Continu en cyclisch leerproces dat door medewerkers als zinvol wordt ervaren.  Klantgerichte werkwijze.  Transparante organisatie die helder communiceert. Meten van doelmatigheid Edukans werkt voortdurend aan manieren om de inzet van mensen en middelen te toetsen op doelmatigheid. Continu leren en verbeteren van kwaliteit, voortgang en doelmatigheid zijn verankerd in het strategisch plan, managementrapportage en ISO kwaliteitshandboek. Jaarlijks wordt per afdeling een directiebeoordeling opgesteld die wordt besproken en vastgesteld in het managementteam. De beoordelingen worden gebruikt als input voor de jaarlijkse eindbeoordeling door de directie gericht op verbetering van prestaties en doelmatigheid van de hele organisatie. De uitkomsten van de eindbeoordeling worden onder meer verwerkt in de kwaliteitsdoelen van het strategisch plan. Nieuwe projecten worden volgens de procedure projectmelding behandeld en goedgekeurd door het managementteam.

5.8 MVO-beleid Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) vormt bewust en onbewust een steeds belangrijker onderdeel van het dagelijks handelen binnen Edukans. MVO is ondernemen met het oog op de toekomst, een leefbare toekomst. Wij vertalen dat naar het leveren van programma’s en onderwijsprojecten in Nederland en in ontwikkelingslanden, op een respectvolle, integere, professionele en duurzame manier, zo mogelijk in samenwerking met derden. Met onze kernwaarden vertrouwen, perspectief en betrokkenheid als vertrekpunt hebben wij ons beleidskader voor maatschappelijk verantwoord ondernemen vormgegeven. Als basis voor het MVO spectrum is gebruik gemaakt van het MVO-wiel, waarin de beleidskaders zijn verdeeld in vier beleidsterreinen: I. beleid en identiteit: MVO ambities en managementcommitment II. internationale samenwerking III. maatschappelijke betrokkenheid: activiteiten, klantwaarde, dialoog en marktoriëntatie IV. bedrijfsvoering: intern milieubeleid en intern sociaal beleid

47

Het beleid is verder gebaseerd op belangrijke maatschappelijke en ethische issues, wet- en regelgeving en externe richtlijnen en principes op dit gebied. Vertrouwen is een van de drie kernwaarden van de Stichting Edukans. De Stichting Edukans wil in haar handelen eerlijk, oprecht, zorgvuldig en betrouwbaar zijn. De kernwaarden zijn verder uitgewerkt in een gedragscode. Ook (inter)nationale wetgeving en richtlijnen besteden aandacht aan integer handelen in het bijzonder op het gebied van anti-corruptie. Ook vind Edukans het van groot belang dat wet- en regelgeving op het vlak van donateursbescherming nauwgezet wordt nageleefd en dat donateurs adequaat worden voorgelicht. Alle activiteiten zijn erop gericht om juiste en duidelijke informatie te verstrekken en om de privacygegevens van donateurs te beschermen. Milieu Het kantoor van Edukans is gevestigd op loopafstand van het NS station Amersfoort. Reizen met openbaar vervoer is dus aantrekkelijk voor zowel bezoekers als medewerkers. Bij inkoop van materialen kiest Edukans voor materialen die zo min mogelijk belastend zijn voor het milieu.

48

6. Waar willen we naartoe? Hoe gaat ontwikkelingssamenwerking er de komende jaren uitzien? Welk beleid is nodig om het verschil te maken in ontwikkelingslanden als het gaat om kwalitatief en toegankelijk onderwijs voor kansarme kinderen en jongeren? Hoe garandeer je de duurzaamheid van projecten? Met welke partners werk je het beste samen, in Nederland en de projectlanden? Hoe betrek je zo goed mogelijk Nederlandse onderwijsinstellingen bij je idealen en kun je hun expertise benutten? Maar ook: hoe moet Edukans haar organisatie inrichten om efficiënt en marktgericht te werken vanuit een optimale motivatie? Deze en andere vragen én de antwoorden hierop staan beschreven in een vierjarig strategisch plan. Dat wordt jaarlijks bijgesteld door het managementteam en vastgesteld door de Raad van Toezicht. Dit zijn de strategische doelen voor de periode 2011-2015. Edukans:  Is expert in onderwijs en zorgt dat kinderen en jongeren in de landen waar zij werkt langer naar school gaan, kwalitatief goed onderwijs krijgen en betere resultaten halen.  Verbindt onderwijsinstellingen in Nederland met onderwijsinstellingen in ontwikkelingslanden voor meerdere jaren.  Werkt strategisch en efficiënt samen binnen allianties, met particuliere initiatieven en andere partijen.  Maakt ontwikkelingssamenwerking persoonlijk.  Werkt marktgericht. Speerpunten voor 2013 op basis van deze doelen:  Meer grip op het effect van beter onderwijs in ontwikkelingslanden, onder meer door het meten van de leerresultaten van kinderen.  Betere kwaliteit van interne organisatie gericht op a) invoering van een nieuw CRM-systeem; b) werkwijze fondsenwerving voor projecten zoals kwaliteit van voorstellen, verkoop en rapportage; c) samenhangende marketingcommunicatie onder meer door een gezamenlijk actiemoment en door meer regie van Marketing & Communicatie medewerkers in de marktteams.  Nieuwe website online.  Noodhulp. Ongeveer 28 miljoen (47 procent) van 61 miljoen niet-schoolgaande kinderen over de hele wereld wonen in (post-) conflictgebieden of (post-) ramp situaties. Edukans vindt dat ieder kind recht heeft op onderwijs omdat je kinderen dan in hun kracht zet. Daarom zullen we in 2013 een aanpak opzetten en uitvoeren waardoor Edukans na rampen adequaat fondsen werft bij scholen voor onderwijsgerichte noodhulp en rehabilitatie.  ICCO Coöperatie: Inbedden van onderwijs in nieuw strategisch coöperatieplan; efficiënter en effectiever samenwerken in ontwikkelingslanden; nauwere betrokkenheid bij beleid en bij institutionele werving op kantoor in Utrecht; uitbouwen van expertise rol Edukans.  Particuliere initiatieven (kleine stichtingen) voor onderwijsprojecten directer en nauwer bij Edukans aansluiten.  Digitalent Exchange Program opzetten waarbij leerlingen in Nederland en in ontwikkelingslanden met elkaar Engels als tweede taal leren in een gezamenlijke digitale educatieve leeromgeving.  Strategische bezinning voor de koers van Edukans na 2015, wanneer de MFS 2 subsidie afloopt.

49

7. Financieel verslag Het financieel verslag is een verkorte weergave van de Edukans jaarrekening 2012. De jaarrekening van Edukans en de geconsolideerde jaarrekening van de stichting UnieNzv vindt u op www.jaarverslag.edukans.nl. De jaarrekening is opgesteld conform de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 650 Fondsenwervende Instellingen. Edukans is samen met Kwintessens onderdeel van de stichting UnieNzv.

50

7.1 Toelichting financieel verslag 2012 Balans per 31 december 2012 (in euro’s) ACTIVA

31 december 2012

31 december 2011

€ Vaste activa Financiële vaste activa Vlottende activa Debiteuren Vorderingen en overlopende activa Liquide middelen

1.000.000

7.622 8.187.493 0

Reserves Overige reserves Bestemmingsreserve

0

72.501 4.676.036 0 8.195.115 9.195.115

TOTAAL ACTIVA

PASSIVA

€

31 december 2012 € 2.310.814 1.150.000

4.748.537 4.748.537

31 december 2011 € 2.130.984 0

3.460.814

2.130.984

31.806

190.865

Voorzieningen

379.385

238.361

Langlopende schulden

500.000

0

Kortlopende schulden

4.823.110

2.188.327

TOTAAL PASSIVA

9.195.115

4.748.537

Fondsen Bestemmingsfondsen

51

Toelichting op de balans ACTIVA Vaste activa Edukans en Kwintessens Uitgevers maken gezamenlijk gebruik van de materiële voorzieningen van UnieNzv, zoals kantoorruimte, bureaus, etc. Edukans heeft daarom geen eigen materiële activa. Vlottende activa De vorderingen en overlopende activa bestaan voornamelijk uit een post nog te verrekenen bedragen met UnieNzv en Kwintessens Uitgevers ad. € 5.353.885. Deze vordering is ontstaan omdat alle ontvangsten en betalingen van Edukans verlopen via de bankrekening van UnieNzv. Daarnaast is er een vordering van € 1.290.500 ontstaan op Impulsispartners. Edukans besteedde in 2012 meer aan projecten dan volgens de subsidiebeschikking van het ministerie van Buitenlandse Zaken nodig was. Daarom heeft Edukans een vordering opgenomen voor nog te ontvangen subsidie, een bedrag van € 1.413.430. De overige overlopende activa betreffen voornamelijk vooruitbetaalde kosten voor de scholenprogramma’s van Edukans die in 2013 zullen plaatsvinden.

PASSIVA Eigen vermogen Risico’s voor personele kosten van Edukans worden door UnieNzv gedragen. Als norm geldt hierbij maximaal de salarissom gedurende één jaar voor personeel in vaste dienst. Hiervoor heeft UnieNzv een continuïteitsreserve opgebouwd. Dit jaar is er een bestemmingsreserve in het leven geroepen. Deze reserve wordt gebruikt om continuïteit van projecten en programma’s bij verminderde subsidies te waarborgen of verantwoord over te dragen. Het toegevoegde bedrag in 2012 is € 1.150.000. Edukans heeft geen eigen vermogen dat wordt belegd. Bestemmingsfondsen Het restant van het in 2010 gevormde bestemmingsfonds Indonesië is in 2012 geheel besteed aan projecten in dat land. Ook het bestemmingsfonds voor schoolmaaltijden dat in 2011 is opgenomen werd in 2012 helemaal besteed aan schoolmaaltijden in Ethiopië en Kenia. Van het voormalige ROC ASA is een gift ontvangen met als bestemming: het ontwikkelen van een leerwerkbedrijf. Voorzieningen Hier staan de bedragen die opgenomen worden in verband met de verplichtingen jubilea personeel en de deelneming in Kwintessens. Langlopende schulden In verband met de oprichting van de ICCO Coöperatie zal de komende jaren nog een bedrag aan de coöperatie worden betaald. Kortlopende schulden In 2012 zijn de kortlopende schulden toegenomen. Voornamelijk gaat het om aangegane verplichtingen voor onderwijsprojecten ontwikkelingssamenwerking, die in de komende jaren worden betaald. In deze post zijn ook de bedragen verantwoord die Edukans onder zijn beheer heeft als penvoerder van de samenwerkingsverbanden Educaids en Learn4Work.

52

Staat van baten en lasten over 2012 Staat van baten over 2012 (in euro’s) BATEN Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden Subsidies van overheden en anderen Interestbaten Ontvangsten penvoerderschap Overige baten Totale baten

Realisatie 2012 8.844.162 68.802 7.143.610 157.213 67.443 48.075 16.329.306

Begroting 2012 9.209.907 0 6.249.483 55.000 78.000 229.500 15.821.890

Realisatie 2011 8.006.932 175.595 5.845.483 118.175 67.363 7.350 14.220.898

53

Staat van lasten over 2012 (in euro’s) LASTEN Besteed aan doelstellingen Voorlichting Ontwikkelingssamenwerking Onderwijsprojecten algemeen Onderwijsprojecten Learn4Work Onderwijsprojecten scholenprogramma’s

Realisatie 2012

Begroting 2012

779.965 8.569.687 329.171 2.775.618

894.997 7.947.302 779.018 3.222.000

11.674.475 Wereldburgerschap Edukans Schoenmaatjes Edukans Going Global Edukans Onderwijsexpeditie Edukans Scholen voor Scholen Edukans Werelddocent Edukans Ex-change Diverse projecten Totaal besteed aan doelstellingen Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten verkrijging subsidies Totaal kosten werving baten Beheer en administratie Totale lasten Bedrijfsresultaat Edukans Resultaat deelneming Resultaat * Onttrekking / toevoeging aan Overige reserve Edukans Bestemmingsreserve Duurzaamheid Bestemmingsfondsen

190.135 160.137 229.141 83.904 258.104 0 73.377

Realisatie 2011 586.126 6.468.009 293.167 3.195.052

11.948.319 244.533 200.415 257.167 92.504 281.935 0 140.166

9.956.318 161.996 192.112 227.042 99.477 195.547 207.036 33.934

994.798 13.449.239

1.216.720 14.060.036

1.117.144 11.659.588

1.214.086 39.223 1.253.309

1.433.379 0 1.433.379

1.240.158 44.019 1.284.177

323.145

328.693

270.506

15.025.692 1.303.613 -132.842 1.170.771

15.822.107 -217 -4.480 -4.697

13.214.271 1.006.627 -135.934 870.693

179.830 1.150.000 -159.059 1.170.771 54

* Het positieve resultaat is grotendeels ontstaan door extra subsidie op te vragen in het kader van MFS II. € 1.150.000 is toegevoegd aan de bestemmingsreserve Duurzaamheid om de continuïteit van onze projecten te waarborgen na de huidige subsidieperiode.

Toelichting op de staat van baten en lasten INKOMSTEN Eigen fondsenwerving De eigen fondsenwerving van Edukans wordt toegelicht in hoofdstuk 4 Fondsenwerving. Zie voor particulieren paragraaf 4.1. Zie voor bedrijven, stichtingen en fondsen paragraaf 4.2. Zie voor scholen paragraaf 4.3. Acties derden Edukans ontving deze baten uit de puzzelactie in samenwerking met de NCRV-gids. Subsidies In het kader van het Medefinancieringsstelsel ontvangt Edukans subsidie via de deelname aan de ICCO alliantie en Connect4Change. Als coördinator en penvoerder ontvangt Edukans subsidie voor het programma voor beroepsonderwijs Learn4Work. In 2012 kreeg Edukans ook subsidie van Personele Samenwerking Ontwikkelingslanden (PSO) voor capaciteitsversterking van partnerorganisaties. Lees meer in hoofdstuk 1.5. Interestbaten Dit betreft interest over de rekeningcourant met UnieNzv en Kwintessens. Ontvangsten penvoerderschap Dit betreft de bijdrage voor het programma Educaids waar Edukans penvoerder van is. Bestedingspercentage baten Het bestedingspercentage baten van Edukans geeft aan hoeveel in totaal aan de doelstelling is besteed ten opzichte van de totaal ontvangen baten. Voor 2012 is dit 82,4 procent.

BESTEDINGEN Ontwikkelingssamenwerking Edukans ondersteunde in 2012 204 onderwijsprojecten van partnerorganisaties in ontwikkelingslanden met een bedrag van in totaal € 7.976.436. De resultaten leest u in hoofdstuk 2. Wereldburgerschap Dit zijn de kosten die in Nederland worden gemaakt voor de scholenprogramma’s van Edukans. Lees de resultaten en toelichting in hoofdstuk 3. Voorlichting De uitgaven Voorlichting zijn voor materialen als folders, posters en ander drukwerk, maar ook voor het ontwikkelen van een publiekscampagne, de website en het Edukans magazine Wijs!. Ook dit jaar hebben we nauwkeurig gekeken naar onze uitgaven en waar mogelijk bezuinigingen doorgevoerd. Lees de resultaten in hoofdstuk 3.4. Fondsenwerving U leest de toelichting in hoofdstuk 4. Kostenpercentage eigen fondsenwerving U leest de toelichting in hoofdstuk 4.5.

55

Kosten subsidies Dit zijn de kosten die gemaakt zijn om subsidies te verkrijgen. Toerekening van kosten voor beheer en administratie Dit zijn de overheadkosten die toegerekend zijn volgens de richtlijn van de Vereniging Fondsenwervende Instellingen. Het percentage kosten beheer en administratie over 2012 is 2,2 procent. Bestedingspercentage lasten Het bestedingspercentage van de lasten geeft weer hoeveel er is besteed aan de doelstelling ten opzichte van de totale lasten. Dit is voor 2012 89,5 procent. Resultaat deelneming Dit betreft 10 procent van het resultaat van Kwintessens.

56

Specificatie en verdeling naar bestemming t.b.v. projecten (in euro’s)

57

Begroting 2013 (x € 1.000) BATEN

LASTEN

Baten uit eigen fondsenwerving Scholen po/vo Scholen mbo/hbo/wo Particulieren en kerken Bedrijven, fondsen en stichtingen Bijdragen Impulsis Giften in natura (waarde schoenendozen) Nalatenschappen Notariële schenkingen Overige baten Totaal baten uit eigen fondsenwerving

1.547 366 1.675 950 2.025 2.232 88 150 50 9.083

Subsidies van overheden

6.504

Interestbaten Ontvangsten penvoerderschappen

Besteed aan doelstellingen

100

Ontwikkelingssamenwerking Onderwijsprojecten Onderwijsprojecten Learn4Work Ontwikkelingssamenwerking scholenacties Totaal ontwikkelingssamenwerking Wereldburgerschap Edukans Schoenmaatjes Edukans Going Global Edukans Onderwijsexpeditie Edukans Scholen voor Scholen Werelddocent + Werelddocent XL Diverse projecten Totaal wereldburgerschap

650 176 252 127 297 140 1.642

Voorlichting

1.033

68

Totaal besteed aan doelstelling Werving baten Kosten beheer en administratie Totaal baten

7.631 1.267 2.543 11.441

15.755

Totaal lasten Resultaat deelneming Resultaat

14.116 1.371 395 15.882 -25 -152

58

7.2 Controleverklaring

59

60

Colofon Dit jaarverslag is een uitgave van Edukans. Edukans steunt onderwijsprojecten voor kansarme kinderen in ontwikkelingslanden. Edukans betrekt hierbij het Nederlandse onderwijs. Edukans bezit het keurmerk voor goede doelen van het Centraal Bureau Fondsenwerving en het ISOcertificaat. De Belastingdienst heeft Edukans aangemerkt als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI).

Redactie Karlijne Brouwer Gerko Last (eindredactie) Fotografie Rogier Jaarsma Justin Nan Edukans Edukans Postbus 1492 3800 BL Amersfoort Bezoekadres: Berkenweg 11, Amersfoort T 033 4606010 E [email protected] www.edukans.nl giro 515 Vanaf 1 februari 2014: NL21INGB 0000 000 515

61

62