>> pr og ra m
m
a
Voorwoord Voor u ligt het programmaboekje van CULTED 2009. Voor de derde keer wordt deze jaarlijkse middag gehouden en staan de negen Platforms Cultuureducatie in Zuid-Holland in de schijnwerpers. Tijdens CULTED krijgt u informatie over de mogelijkheden van een culturele invulling van
gave houdsop
In
3 4
5 Voorwoord a 6 Programm Delft 7 World Art n PCE? 8 Wat is ee s ar lling bemiddela lturele invu De Cultuur met een cu ge ta S ke lij pe ap n hole Maatsch ties en sc projecten or organisa lijke Stage 13 pe Tips vo ap ch aats M en ld ee Voorb n te ec brede proj Provincie ste eeuw van de 25 ie og ol he Arc nd aterla Holland W 16 Zuidt ns ku en it te 17 Mobili n jaar! éé t aa st kaart be 18 De Cultuur ltuur cu en g marketin 19 Jongeren er rd ve in 2010 en De PCE’s Colofon
de Maatschappelijke Stage, de voortgang van de Cultuurkaart en de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van jongerenmarketing voor kunst en cultuur. Daarnaast krijgt u een beeld van verschillende projecten die regionaal en provinciebreed worden ontwikkeld op het gebied van kunst en erfgoed. Hierbij staat de samenwerking tussen het onderwijs en de regionale en lokale culturele instellingen centraal. De middag zal geleid worden door Leila Prnjavorac die u met haar frisse blik en energie door het programma zal nemen. Daarnaast zal Dance Project uit Delft zorgen voor de jonge creatieve input. Informatie over de verschillende Platforms Cultuureducatie vindt u op de verschillende panelen aan de zijkanten van de plenaire ruimte. Daarnaast zullen de cultuurbemiddelaars aanwezig zijn om u te woord te staan. Wij wensen u een goede middag met veel inspiratie!
Presentatie: Leila Prnjavorac Voor Leila Prnjavorac is presenteren al meer dan vijf jaar een passie. Ze is regelmatig dagvoorzitter van o.a. debatten, evenementen en openingen en geeft verschillende workshops zoals debat, radio maken en media en beeldvorming. Leila is dynamisch, enthousiast en gedreven. Meer over 2
Leila is te lezen op www.lvision.nl. 3
Programma CULTED 2009 13:00-19:00 uur (inclusief borrel) 13:00-13:30 uur Ontvangst met koffie/thee
al er
lie
r
G
Presentatie Else Boss van MOVISIE Praktijkvoorbeelden Discussie
te
A
Maatschappelijke Stage met een culturele invulling
ie
13.30-14:30 uur Plenair programma:
De Cultuurkaart bestaat één jaar!
Presentatie Jennet Sintenie van CJP
Twee provinciebrede projecten
Presentatie Archeologie van de 25ste eeuw Presentatie Mobiliteit en kunst
14.30-15:30 uur Start eerste presentatieronde van de nieuwe regionale PCE-projecten 15.30- 15.45 uur
Start tweede presentatieronde van de nieuwe regionale PCE-projecten 16.45 – 17.15 uur Plenaire afsluiting: Jongerenmarketing voor kunst en cultuur
Presentatie Serge van Marion van Rotterdam Festivals
World Art Delft (WAD)
17.15-19:00 uur
WAD is een stichting die als doel heeft kunst te presenteren
Borrel
en educatieve projecten te ontwikkelen. Het is gelegen in een prachtig uniek beschermd natuurgebied, waar zij tentoonstellingen organiseert voor (internationale) kunstenaars.
4
5
D A
15.45 -16.45 uur
W
Th
ui
s
Theepauze
De Cultuurbemiddelaars Regio Hoeksche Waard
Mevrouw Rianne van Leenen:
[email protected] Regio Westland De heer Flip van der Eijk:
[email protected] Regio Midden Holland Mevrouw Ellen Hagen:
[email protected] Regio Midden Holland De heer Aad Koremans:
[email protected] Regio Leidschendam Voorburg Rijswijk Ad interim Mevrouw Esther Didden:
[email protected] Regio Brielle Bernisse en Hellevoetsluis De heer Peter Oole:
[email protected]
Wat is een PCE?
Regio Goeree Overflakkee De heer Jan Trompper:
[email protected]
In de Platforms Cultuureducatie (de PCE’s) in Zuid-Holland wordt de vraag van scholen en leerlingen op het gebied van kunst en cultuur
Regio Rijnstreek
afgestemd op het aanbod van lokale en regionale culturele instellingen.
Mevrouw Marscha Niamat:
[email protected]
Ook worden er nieuwe regionale projecten ontwikkeld. Voor specifieke vragen over uw regio kunt u terecht bij de cultuurbemiddelaars van
Regio Alblasserwaard Vijfheerenlanden
de platforms.
De heer Bert Woudenberg:
[email protected]
De PCE's zijn een initiatief van – en worden financieel mogelijk gemaakt
Regio Holland Rijnland
door de provincie Zuid-Holland.
De heer Fredt Moers:
[email protected] 6
7
Maatschappelijke Stage met een culturele invulling Presentatie Else Boss (MOVISIE) De Maatschappelijke Stage is een vorm van leren waarbij alle jongeren tijdens hun schooltijd kennis maken met vrijwilligerswerk. Door de stage leren jongeren andere groepen en organisaties in de samenleving kennen en worden ze uitgedaagd om zichzelf vrijwillig in te zetten voor hun leefomgeving of anderen. De stages mogen plaats vinden bij non-profit organisaties en projecten in
Tips voor organisaties en scholen
bijvoorbeeld zorg, welzijn, sport of kunst en cultuur. 1. Denk alvast na over aantrekkelijk en gevarieerde aanbod van 200.000 Maatschappelijke Stages per jaar
stageopdrachten.
Het kabinet wil dat alle leerlingen die vanaf schooljaar 2011-2012 instromen in het voortgezet onderwijs tijdens hun opleiding een
2. Hou bij het bedenken van de stage rekening met het tijdstip
Maatschappelijke Stage volgen van 72 uur. De stage wordt een verplicht
van uitvoering.
onderdeel van het curriculum. Dat betekent dat er per schooljaar straks ongeveer 200.000 leerlingen op zoek zullen gaan naar een
3. Laat jongeren meedenken over de invulling van de stageopdracht
Maatschappelijke Stageplaats. De tijd tot 2011 wordt gebruikt om het
en sta open voor nieuwe ideeën.
aantal Maatschappelijke Stages op te voeren en te leren van de praktijk. 4. Informeer eens bij (andere) organisaties naar de soorten Nieuw aanbod, een frisse blik
werkzaamheden die zij aanbieden en het tijdstip waarop zij
Veel organisaties krijgen door de Maatschappelijke Stage te maken
het uitvoeren.
met een voor hen nieuwe doelgroep. Het vraagt extra aandacht en inspanning om jongeren op een goede manier in te zetten, maar er is
5. Denk tijdig na over de introductie die de jongere krijgt bij
veel winst te behalen aan het succesvol inrichten van een activiteit. Het
binnen komst in de organisatie.
is leuk en een verrijking voor organisaties. Jongeren brengen nieuwe kennis en nieuwe energie in en een frisse blik op de organisatie en de
6. Probeer een aantal vaste medewerkers te hebben die
activiteiten. De organisatie kan met de inzet van jongeren nieuw aanbod
verantwoordelijk zijn voor Maatschappelijke Stage.
opzetten, nieuwe activiteiten beginnen of oude verbeteren. 7. Evalueer de ervaringen zodat u nog meer profijt heeft van Kijk voor meer informatie op: www.maatschappelijkestage.nl 8
vervolgstages. 9
Cultuur Maatschappelijke Stage in Apeldoorn In Apeldoorn hebben CODA (museum, archief, bibliotheek) en de welzijnsinstelling Wisselwerk een aantal producten ontwikkeld om cultuur toegankelijker te maken voor ouderen. Daarnaast hebben ze een Maatschappelijke Stage (MaS) ontwikkeld waarbij jong en oud, verbonden met elkaar, in contact worden gebracht via cultuur.
Voorbeelden Maatschappelijke Stageprojecten
Jongeren gaan voor hun MaS in gesprek met ouderen over vroeger. Dit doen ze aan de hand van een koffer gevuld met aandenken aan vroeger tijden. Een koffer vol herinneringen. In de koffer zitten o.a. oude reclameplaten, foto’s van oud Apeldoorn, een oude inktpot, een schoolleitje en
MY STAGE!
een houten schaats.
Open podium voor en door jongeren
De leerlingen worden begeleid door medewerkers en vrijwilligers van Wisselwerk en CODA. De jongeren krijgen van tevoren een instructie
Leerlingen betrekken bij de organisatie van een open podium voor
en een training in het stellen van open vragen. Tijdens de MaS gaan
de hele regio, dat is MY STAGE! Kunstgebouw ontwikkelt deze pilot
de jongeren met ouderen op locatie in gesprek en maken daar een
voor een culturele invulling van de Maatschappelijke Stage samen
verslag van, wat bij goede kwaliteit bewaard kan worden in het archief.
met leerlingen uit de bovenbouw vwo in de Hoeksche Waard.
Daarnaast maken ze samen met de ouderen een wandeling door het museum. Ook kunnen ze helpen in het CODA bij de verschillende
Leerlingen tonen met dit project hun maatschappelijke betrokkenheid
diensten. Zowel de jongeren als de ouderen ervaren deze MaS als
door een open podium met wedstrijdelement in diverse disciplines
bijzonder en zinvol. Het stimuleert begrip en respect tussen de twee
te organiseren. Ze werken hierbij samen met lokale en regionale
groepen. De jongeren leveren een eigen bijdrage, leren een stuk
instellingen. Aan de hand van werkbezoeken, presentaties en workshops
geschiedenis en maken kennis met een andere kant van cultuur.
van gastdocenten krijgen de leerlingen inzicht in de organisatie van een cultureel project en maken ze kennis met de culturele infrastructuur in de regio. De leerlingen werken samen met culturele instellingen, werven artiesten en zorgen voor publiek. Informatie over dit project is begin 2010 te vinden op: www.mystage.kunstgebouw.nl 10
11
Maatschappelijke Stage in de erfgoedsector In juni 2008 kreeg Erfgoedhuis van de provincie Zuid-Holland een subsidie voor een onderzoek naar de mogelijkheden die de ontwikkeling van de Maatschappelijke Stage de erfgoedsector kan bieden. Aan het onderzoek deden vier vmbo-scholen mee en twaalf
Provinciebrede projecten
erfgoedinstellingen: van archief tot museum, van archeologische vereniging tot monument of fort. Stagiaires gingen aan het werk bij de instellingen. De uitkomsten van dit onderzoek maken duidelijk dat
Archeologie van de 25ste eeuw
Maatschappelijke Stages erfgoedinstellingen nieuwe kansen bieden voor de uitvoering van hun kerntaken. Erfgoedhuis ZH kan de erfgoedsector bij
Wat vinden archeologen terug van het leven van vroeger in de
het benutten van deze kansen goede diensten bewijzen.
eigen regio? Wat vinden archeologen over vierhonderd jaar van ons terug? Wat gebeurt er met onze mobieltjes, Ipods,
Maatschappelijke Stages in erfgoedinstellingen zijn een goede manier
sportschoenen en onszelf? Blijft daar nog wat van over?
om jonge mensen te leren verantwoordelijkheid te nemen voor hun
Wat zou er van ons teruggevonden moeten worden?
omgeving. Het onderzoek laat zien dat erfgoedinstellingen hier een belangrijke rol zouden kunnen spelen omdat de sector al veel ervaring
Leerlingen bestuderen tijdens dit project vondsten uit hun eigen regio:
heeft opgedaan in het gebruik van erfgoed als externe leeromgeving.
aardewerk, glas, tekeningen of botresten vormen samen de stukjes in de
Voor de erfgoedinstellingen ligt de winst op termijn op twee terreinen:
puzzel die de archeoloog compleet probeert te krijgen. Ze maken kennis
maatschappelijke bekendheid en goodwill en het werven van vrijwilligers
met de verschillende methoden en technieken van de archeologie.
op lange termijn. Professionele organisaties en vrijwilligersorganisaties
Daarna onderzoeken de leerlingen onder begeleiding van een
geven het signaal dat de begeleiding van deze nieuwe stagiaires veel van
kunstenaar wat vandaag de dag de moeite waard is om te bewaren.
de medewerkers vraagt. Een voorwaarde voor goede stages op de lange
Door het gebruik van verschillende kunstdisciplines worden de leerlingen
termijn is daarom het ontstaan van een structurele relatie tussen scholen
uitgedaagd om hun persoonlijke visie op vergankelijkheid te geven.
en stagebiedende erfgoedinstellingen.
De vroegere en huidige samenleving wordt zo op creatieve wijze onder de loep genomen.
Erfgoedhuis ZH is voornemens toe te werken naar een Handleiding Maatschappelijke Stages in Erfgoedinstellingen, over het leggen van
Meedoen?
contacten met vrijwilligerscentrales en lokale makelaars, modellen voor
Het pilotproject is uitgevoerd door de PCE-regio Westland.
de begeleiding van leerlingen, een streefbeeld van kwalitatief goede
Het lesmateriaal is te verkrijgen bij Kunstgebouw: Suzanne Klüver,
stages in de erfgoedsector en inspirerende voorbeelden.
[email protected], T 015-215 45 15.
www.erfgoedhuis-zh.nl 12
13
Mobiliteit & Kunst Wat beweegt Zuid-Holland? Wat beweegt onze cultuur? Wat beweegt jongeren in de regio?
Zuid-Holland Waterland
Zuid-Holland is van oudsher een dynamische regio, altijd in beweging. Door de nabijheid van de haven van Rotterdam en de specifieke economische bedrijvigheid van de Zuid-Hollandse regio’s, is het gebied
Hoe ga je om met water en wateroverlast in jouw omgeving? Hoe
een web van bewegingen, routes, immigratiestromen en paden. Maar
doen anderen dat? Zuid-Holland Waterland kijkt vanuit kunst en
ook de kunst en cultuur is in Zuid-Holland steeds in ontwikkeling en
erfgoed naar waterbeheer in Zuid-Holland. Hiermee kunnen zowel
beweging. Met het provinciebrede project Mobiliteit en Kunst gaan
ckv-docenten als docenten aardrijkskunde en geschiedenis aan
leerlingen op zoek naar die mobiliteit.
de slag met verschillende lessuggesties, van vmbo tot havo/vwo. Het lespakket is gericht op leerlingen van de bovenbouw vmbo/ Op de website www.zuid-hollandwaterland.nl kunnen docenten
havo/vwo en kan worden ingezet voor de lessen ckv, Nederlands en
en leerlingen samen gebruik maken van alle informatie. De site is
aardrijkskunde/geschiedenis. In het voorjaar van 2010 vindt in elke
onderverdeeld in drie niveaus: internationaal, nationaal en regionaal.
PCE-regio een pilot plaats.
Op al deze niveaus zijn de lessuggesties voor docenten aanwezig. De koppeling met de site www.thelastdaysofshishmaref.net biedt
Meedoen?
een internationale invalshoek. Deze website is verbonden met de
Heeft u interesse dan kunt u uw klas opgeven bij Kunstgebouw:
gelijknamige film die gaat over het eiland Sarichef voor de kust van
Suzanne Klüver,
[email protected]
Alaska, dat binnen een aantal jaar onder de zeespiegel zal verdwijnen.
of T 015-2154515.
Dit provinciebrede project is geïnitieerd door alle cultuurbemiddelaars van de Platforms Cultuureducatie. Scholen kunnen hieraan mee doen, waardoor de lessen direct toepasbaar zijn op de eigen omgeving. Meedoen? Dit regioproject is beschikbaar via de cultuurbemiddelaars. De contactgegevens van de cultuurbemiddelaars staan op de website van Zuid-Holland Waterland, (wanneer je de regio aanklikt) en in dit boekje. 14
15
De Cultuurkaart bestaat één jaar!
Jongerenmarketing en cultuur
Presentatie Jennet Sintenie (CJP)
Presentatie Serge van Marion (Rotterdam Festivals)
Vorig schooljaar is de Cultuurkaart geïntroduceerd en op dit moment
Serge van Marion ontwikkelde jarenlang succesvolle campagnes
is CJP bezig met de verspreiding van de Cultuurkaart voor schooljaar
voor klanten als Unilever, Specsavers, Rabobank, Praxis, de
2009-2010. Deze culturele creditcard heeft een tegoed van €15,- per
Belastingdienst en gemeentevervoerder RET. In 2008 stapte hij over
leerling en is daarnaast een CJP-kortingspas.
naar de culturele sector omdat hij zijn eigen passie voor cultuur wilde delen met anderen. Als marketingmanager van het Rotterdams Uitburo
Iedere leerling uit het voortgezet onderwijs heeft een Cultuurkaart. Het geld
paste hij zijn commerciële kennis toe bij het “vermarkten” van het
van de Cultuurkaart is beschikbaar gesteld door het ministerie van OCW
culturele product.
en is zowel klassikaal, door de docent, als individueel, door de leerling, te besteden. Doel van de Cultuurkaart is om cultuurparticipatie van leerlingen
Jongeren vormen voor culturele instellingen een belangrijke doelgroep.
te verhogen en cultuureducatie schoolbreed te integreren.
En hoewel jongeren graag verrast worden door iets nieuws, zoeken ze ook naar instellingen die aan hun verwachtingspatroon voldoen. Aan de hand
Veel extra geld voor cultuur
van succesvolle en inspirerende cases laat Serge van Marion zien dat er
Inmiddels zijn de eerste resultaten van het introductiejaar bekend. Ondanks
volop mogelijkheden zijn om jongeren te bereiken. En ook hoe dat alsnog
de kinderziektes, die een nieuwe systematiek met zich meebrengt, is het
mis kan gaan.
eerste Cultuurkaartjaar al zeer succesvol geweest. Er is veel Cultuurkaarttegoed besteed, waardoor er veel extra geld voor cultuur beschikbaar was.
Publiek van vandaag
Maar minstens zo belangrijk is dat leerlingen de Cultuurkaart als waardevol
Serge: “Jongeren zijn niet het publiek van de toekomst, maar het
ervaren.
publiek van vandaag! Het is een publiek dat feilloos weet wanneer je echt interesse in ze hebt. Door als
Vanaf 1 november worden de nieuwe Cultuurkaarten weer verspreid. Naar
sector van elkaar te leren, kunnen we laten
aanleiding van de ervaringen van vorig jaar heeft CJP er voor gekozen om
zien dat cultuur wel degelijk de
een aantal administratieve handelingen
moeite waard is. Want daarvan
te vereenvoudigen. Zo besparen met
zijn we met z’n allen overtuigd.”
name projectcoördinatoren en
ART CULTUURK A
budgethouders veel kostbare tijd.
ler (m) Joost Pamm 31/10/1994 College yn Hu af Gra 6529 4B1
16
CJPNR
987654
32
200 9 /
2010
“Jongeren zijn niet het publiek van de toekomst!” 17
De PCE’s in 2010 en verder Om de actieve deelname aan kunst en cultuur onder de inwoners van Zuid-Holland te stimuleren is de provincie Zuid-Holland voornemens om vanaf 2010 de taak van de cultuurbemiddelaar uit te breiden naar cultuurnetwerker. Deze cultuurnetwerker is spin in het regionaal cultuurweb. Hij/zij heeft tot taak om vraag en aanbod op regionaal niveau op elkaar af te stemmen en de ontwikkeling van nieuw aanbod binnen cultuurparticipatie en cultuureducatie te stimuleren. Deze cultuurnetwerker zal per RAS-regio worden aangesteld. Momenteel is de provincie Zuid-Holland bezig met een ronde langs de verschillende RAS-regio’s om hiervoor afspraken te maken. Daarnaast zal er in 2010 op provinciaal niveau een website Cultuurmenu worden ontwikkeld. Dit digitale netwerk voor het onderwijs zal een interactief overzicht bieden van het beschikbare lokale, regionale en provinciale aanbod voor scholen primair- en voortgezet onderwijs in Zuid-Holland.
Colofon
De uitgangspunten van één netwerker voor cultuurparticipatie en
CULTED is dé manifestatie over cultuureducatie in regionale context in
cultuureducatie per RAS-regio en de ontwikkeling van één gezamenlijk
het voortgezet onderwijs in de provincie Zuid-Holland.
Cultuurmenu worden door bijna alle partijen in Zuid-Holland onderschreven. De provincie kijkt dan ook uit naar een vruchtbare
Organisatie
Kunstgebouw Platforms Cultuureducatie (PCE’s) Zuid-Holland
samenwerking in lijn met de gezamenlijke prestatieafspraken tussen samenwerkende gemeenten en provincie in het kader van de Regionale
Opdrachtgever
Provincie Zuid-Holland
Agenda’s Samenleving. Dit zal leiden tot een goede voortzetting en
Vormgeving
DC (www.dcworks.nl)
stroomlijning van de netwerken cultuureducatie en cultuurparticipatie in
Druk
Platform P
de periode 2010-2012.
Fotografie
Hans Tak, Rob Bruins
Oplage
200
Voor meer informatie: provincie Zuid-Holland, Linde Gispen,
[email protected]
18
©2009 Platforms Cultuureducatie Zuid-Holland
19
Achterkant Logo’s provincie Zuid-Holland, Kunstgebouw-Jongeren, Erfgoedhuis, PCE’s, Beelding